Bezoekcijfers 2014 erfgoedinstellingen NUMMER 90, 30 JANUARI 2015

NUMMER 90, 30 JANUARI 2015 Bezoekcijfers 2014 erfgoedinstellingen – lees verder Presentatie erfgoed-educatiemap Slochteren – lees verder De erfgoededucatietrajecten geëvalueerd – lees verder Cursus erfgoedjuf/erfgoedmeester – lees verder Cultureel ondernemen door kennis te delen – lees verder Veiligheidszorg kerken – lees verder Digitaal museum – lees verder Molens zonder grenzen – lees verder Nieuwe fase digitalisering molendocumenten – lees verder Nieuws uit het veld – lees verder Agenda – lees verder

Vrij van bemoeienis Deze week ben ik veel bezig geweest met cultuuronderwijs/erfgoedonderwijs. Afgelopen woensdag kwam de evaluatiecommissie van het Fonds Cultuurparticipatie naar Groningen om te horen over de inhoud van de verschillende projecten die in het kader van de regeling Cultuureducatie met kwaliteit tot stand zijn gekomen. Het was een waardevolle ochtend waarbij we niet alleen de projecten hebben besproken, maar vooral ook over nut en noodzaak van deze regeling hebben gedebatteerd. Het is de bedoeling dat de regeling een stimulans vormt voor scholen en instellingen om cultuuronderwijs vorm te geven. Een belangrijke vraag was of scholen ook inzetten op cultuuronderwijs als de financiële prikkel verdwijnt. Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor de cultuurinstellingen, maar vaak is er voor hen een directe prikkel in de vorm van een prestatiecontract dat aan de basis ligt van een subsidie. Bij scholen ligt dat anders. Eén van de gedachten was om cultuuronderwijs meer af te dwingen via regelgeving of financiering, zodat scholen niet langer alleen op taal en rekenen worden afgerekend. We kwamen er die ochtend niet uit, maar al doordenkend vraag ik me af of we niet juist een andere kant op moeten en regels sterk moeten verminderen. Dat geeft vrijheid van handelen voor de leerkracht waardoor er ruimte ontstaat voor de leerkracht om andere lessen te programmeren. Het is maar een idee en kennelijk vinden we het wiel steeds opnieuw uit, want mijn man toverde voor mij een tekst van Multatuli uit 1886 tevoorschijn: “Ik wil juist dien “Staat” terugbrengen tot een minimum van bemoeienis. Met onderwijs bijvoorbeeld moet die staat niets te maken hebben of bijna niets. … ik vind het bespottelijk, dat de heertjes in Den Haag zullen bepalen wat en hoe er moet geleerd worden, …”. Mijn gevoel geeft Multatuli gelijk.

Bezoekcijfers 2014 erfgoedinstellingen Stijging aantal bezoekers Steeds vaker zijn de erfgoedinstellingen in Groningen betrokken bij bijzondere evenementen. Zo werd het door het Noordelijk Scheepvaartmuseum in Groningen georganiseerde evenement ‘Drama achter de gevel’ zeer goed bezocht en hoog gewaardeerd door het publiek. Voor de evenementen Culinair Fraeylema en de Zweedse Kerstmarkt trokken duizenden bezoekers naar de Fraeylemaborg in Slochteren. Van de grote belangstelling voor het Quilt-festival in NoordGroningen profiteren de deelnemende organisaties als het Openluchtmuseum Het Hoogeland in

Warffum en koren- en pelmolen Eva in Usquert. Ook molen De Goliath ‘helemaal’ in de Eemshaven wist in 2014 zo’n 4.000 bezoekers te trekken. Daarnaast waren er natuurlijk succesvolle tentoonstellingen en zorgde Tocht om de Noord, waar de molens centraal stonden, voor extra aandacht en bezoekers. http://www.erfgoedgroningen.nl/Erfgoedloper/Bezoekcijf ers_Erfgoedinstellingen_Groningen_2010-2014.xlsx

Presentatie erfgoed-educatiemap Slochteren 11 februari in de Fraeylemaborg Na de gemeenten Eemsmond, Marum, Leek en De Marne wordt nu de erfgoed-educatiemap voor de gemeente Slochteren officieel gepresenteerd. Mevrouw M. Goeree, wethouder cultuur, maakt een deel van de les mee die de leerlingen van groep drie en vier van basisschool De Kinderboom uit Slochteren krijgen en ontvangt vervolgens de projectmap. De les gaat over (het verschil tussen) Arm en rijk; leven op de Fraeylemaborg. Dit educatieve project laat de kinderen kennismaken met de Fraeylemaborg. Ze komen te weten hoe men woonde en leefde op een borg rond 1880. Andere projecten binnen dit traject zijn Het nieuwe oude huis, De Molenmuis, Geknipt voor de kerk, Zoete diamanten (een educatief project over suiker), Mijn opa in Slochteren, De Waterwasstraat (over de geschiedenis, de werking en het belang van rioolwaterzuivering) Stolpersteine. Een steen, een naam een herinnering en De Monumentenfietstocht. De presentatie heeft plaats op woensdag 11 februari om 10:30 uur in de Fraeylemaborg in Slochteren.

De erfgoededucatietrajecten geëvalueerd Nu er vijf erfgoedtrajecten zijn afgerond en er nog evenveel in ontwikkeling zijn, is het tijd om de trajecten te evalueren. Wij komen zelf zaken tegen die goed en minder goed gaan, maar hetzelfde geldt natuurlijk ook voor CultuurClick, scholen en instellingen. Daarom hebben we de RUG gevraagd een evaluatie op te zetten, waarbij alle ‘stakeholders’ worden betrokken. Voor de zomer willen we die graag afgerond hebben.

Cursus erfgoedjuf/erfgoedmeester Het eerste deel van de tweede cursus erfgoedjuf/erfgoedmeester, is inmiddels afgesloten. Binnenkort worden de praktijkopdrachten verstrekt. Historica Dineke van der Wal, die ook een master in cultureel erfgoed heeft, is één van de cursisten. Aan haar de vraag hoe zij de cursus tot nu toe heeft ervaren. “Ik heb bij de Groninger Archieven gewerkt en was daar betrokken bij onderwijsprojecten als De Tweede Wereldoorlog dichtbij. Daarnaast begeleidde ik schoolklassen. Ik werd door medewerkers van de Groninger Archieven op de cursus erfgoedjuf/erfgoedmeester gewezen en de aanleiding

om deze te volgen was omdat ik enerzijds meer over erfgoededucatie wilde leren en anderzijds zelf projecten zou willen ontwikkelen. Zo lijkt het me heel interessant om iets te doen met genealogieën waarbij kinderen zich bezighouden met hun stamboom. Ik verheug me, na al die theorie, op de praktijk. De praktijkopdracht volgt binnenkort. De cursus is me goed bevallen. Het is leuk om praktijkverhalen te horen, van andere cursisten te leren en te horen hoe instellingen als Vrijdag en CultuurClick Groningen zijn georganiseerd. De toelichting van de Stichting Oude Groninger Kerken heb ik als zeer waardevol ervaren. Door de cursus ben ik me er van bewust dat het begrip ‘erfgoed’ dynamisch is en aan verandering onderhevig en ook dat het steeds weer opnieuw moet worden gedefinieerd.”

Cultureel ondernemen door kennis te delen Het cursusaanbod 2015 van Erfgoedpartners gaat uit van het kernbegrip ‘zichtbaarheid’. Hoe kunnen we als organisaties laten zien wat we in huis hebben en hoe kunnen we dat op een goede manier presenteren. De cursussen die inmiddels zijn geprogrammeerd treft u hieronder aan. Zodra er aanvulling op het aanbod bekend is, zullen we dat via de Erfgoedloper bekendmaken.

Adlib voor beginners (1 dag)

donderdag 26 maart Alle objecten in een museum moeten worden geregistreerd. Voor een goed collectiebeleid is een actueel inzicht en overzicht noodzakelijk van de objecten, die bij de collectie horen. In Nederland hebben musea daar afspraken over gemaakt, zodat ieder museum op dezelfde wijze registreert en daardoor uitwisseling van gegevens mogelijk zijn. Basiseisen voor registratie zijn onder anderen trefwoord (aan de hand van een thesaurus zoals AAT), omschrijving, afkomst, standplaats. In deze cursus wordt kort de theorie van het registreren behandeld en de plaats daarvan in de organisatie: het collectiebeleid, registratieplan, object registratie, MUSIP, programmatuur, AAT (Art & Architecture Thesaurus). Maar er is vooral ruimte om te oefenen met het collectiebeheersysteem Adlib (Light-versie). Het invoeren van objecten en afbeeldingen. Daarnaast is er tijd voor tips en praktijkoefeningen met het nummeren en fotograferen van objecten. Doelgroep : Nieuwe (vrijwillige) medewerkers, die verantwoordelijk zijn voor de registratie van de objecten. Docenten : Tom Heyne en Arie de Jager

Klantgericht denken en handelen (1 dag)

donderdag 9 april Een gastvrije ontvangst door een baliemedewerker is een belangrijke start van het bezoek aan uw erfgoedinstelling. Leer kijken door de ogen van uw bezoeker. Wanneer u weet wat uw bezoekers verwachten bij binnenkomst kunt u daar goed op inspelen. Iedere klant en groep is anders. ‘Ken uw klant’ is een belangrijk uitgangspunt voor het vergroten van de gastvrijheid. In de cursus wordt aandacht besteed aan onder meer praktijkervaringen, interne communicatie en organisatie, huisregels, baliewerk, ontvangen en rondleiden van gasten. Daarnaast het omgaan met verschillende doelgroepen en de afhandeling van klachten. Er wordt steeds een koppeling gemaakt met de eigen praktijk. Doelgroep : Baliemedewerkers en andere medewerkers, die bezoekers ontvangen en rondleiden. Docent : Tom Heyne

Veiligheidszorg kerken Erfgoedpartners is gevraagd om op 7 maart te komen spreken bij een overleg van de Landelijke Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) in de PKN te Putten en op 10 maart voor OVO Stichtingen Behoud Kerkelijke Gebouwen (SBKG-en) in Nederland te Nijkerk. Tijdens deze bijeenkomsten wordt ingegaan op de Netwerkaanpak Veiligheidszorg voor kerken. In 2012 heeft Erfgoedpartners een pilot uitgevoerd en daarbij een werkwijze ontwikkeld om beheerders van kerkelijke gebouwen zoveel mogelijk te ondersteunen bij het maken en uitvoeren van plannen rondom veiligheidszorg, met name brand- en inbraakpreventie. Nu wordt er gekeken of dit landelijk navolging kan krijgen in samenwerking met bovengenoemde partijen.

Digitaal museum Erfgoedpartners werkt aan een project om collecties van Groninger musea digitaal zichtbaarder te maken. Dit is belangrijk voor de musea om nieuwe bezoekers aan zich te binden en het is waardevol om gezamenlijk de collectie Groningen te presenteren. De provincie heeft voor dit initiatief geld gereserveerd. Op dit moment bereiden wij met veel musea samen een aanvraag voor andere fondsen voor. Er is veel enthousiasme en energie binnen de musea om dit project van de grond te tillen.

Molens zonder grenzen/Mühlen ohne Grenzen De molen van Ditzum.

Door een subsidie van de EDR is het mogelijk dat de Nederlandse en Duitse molenorganisaties hun kennis en kunde uitwisselen. Dit gebeurt op initiatief van de Mühlenvereinigung Niedersachsen-Bremen en het Groninger Molenhuis. Het project kent verschillende onderdelen, zoals de uitwisseling van Nederlandse en Duitse instructeurs (allemaal vrijwilligers!). Ook wordt kennis gedeeld over de instandhouding van molens. Zo wordt het Handboek Molenonderhoud van het Groninger Molenhuis herzien en opnieuw uitgegeven voor zowel de Nederlandse als de Duitse molenwereld. Bij de herziening van het handboek worden daarom ook aanbevelingen van de Duitse molenwereld opgenomen. Wij verwachten dat het tweetalige Handboek voor de zomer gereed is.

Nieuwe fase digitalisering molendocumenten Deze maand begint een volgende fase van het project Molenziel. De documenten van alle huidige Groninger molens en van een groot aantal verdwenen molens zullen digitaal beschikbaar komen. De betreffende documenten van het Groninger Molenarchief zijn opgeslagen bij de Groninger Archieven en worden daar door ons bekeken en gesorteerd en vervolgens door de scanafdeling van de Groninger Archieven tot digitaal document verwerkt. Deze documenten vinden dan een plaats op de pagina van de betrokken molen op de website www.groningermolens.nl. We beginnen met de molens in het Westerkwartier en zullen vervolgens stapsgewijs alle

Groninger molens onder handen nemen. Naar verwachting zijn dan eind van het jaar alle molendocumenten voor iedereen te bekijken via genoemde website. En in de tussentijd blijven wij open staan voor alle suggesties van mensen uit het molenveld. Wie over documentatie beschikt over Groninger molens en deze met ons wil delen: er is altijd plaats op de website om documenten een ruimere bekendheid te geven. De mensen die ons de afgelopen maanden al van interessante molengegevens hebben voorzien willen wij hierbij nogmaals van harte dank zeggen!

Nieuws uit het veld •

Maand van de Geschiedenis 2015 Het thema van de Maand van de Geschiedenis 2015 is tussen Droom & Daad. De landelijke organisatie licht het thema als volgt toe: grote idealen (socialisme, communisme et cetera) tegenover praktisch idealisme van nu. Welke mensen hebben verschil gemaakt in de geschiedenis door hun dromen na te jagen en daarin anderen mee te krijgen? Concreet sluit het thema onder andere aan bij 70 jaar bevrijding van Nederland en 40 jaar onafhankelijkheid van Suriname. Voor meer inspiratie: www.maandvandegeschiedenis.nl. Aletta Jacobs (1854-1929), de eerste vrouwelijke arts in Nederland, heeft verschil gemaakt in de geschiedenis.

• Willem Wolff Prijs 2015 De afdeling Geschiedenis der Techniek van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs en de Stichting Historie der Techniek hebben in samenwerking met de familie Wolff in 2011 een prijs ingesteld. De Willem Wolff prijs bestaat uit een bedrag van € 2.000,- en een plaquette en dient ter ondersteuning en aanmoediging van kleine musea en lokale initiatieven op het terrein van de techniekgeschiedenis. In aanmerking voor de prijs komen kleinschalige, spraakmakende projecten en initiatieven op het gebied van techniekgeschiedenis. Deze moeten in elk geval voldoen aan de volgende criteria: ►Het project of initiatief is tastbaar en/of resulteert in een concreet eindproduct. Het kan bijvoorbeeld gaan om de aankoop of restauratie van een museaal object, het behoud van technisch erfgoed, een tentoonstelling of een boek. ►Het moet gaan om een Nederlands project of initiatief. ►Het project of initiatief betreft de geschiedenis van de techniek ►Het moet een financieel en praktisch haalbaar project zijn ►De Willem Wolff Prijs moet een wezenlijke bijdrage leveren aan het project Meedingen naar de Willem Wolff prijs 2015 kan door uiterlijk 28 maart 2015 een voorstel over de besteding van het prijzengeld in te dienen. Uw voorstel moet voorzien zijn van een (beknopte) begroting van het project, een dekkingsplan en een planning voor de uitvoering. Ook dient u aan te geven op welke wijze u de Willem Wolff Prijs wilt gebruiken om meer publiciteit voor uw project te genereren. Het formulier is op te vragen bij Erfgoedpartners. Met vragen over de prijs kunt u terecht bij de Stichting Historie der Techniek, via [email protected] of (040) 24 74 641. Meer informatie kunt u vinden op www.histech.nl. http://www.erfgoedgroningen.nl/Erfgoedloper/WWP2015_formulier.pdf

Agenda

► do 5 februari ► do 12 februari ► do 19 februari ► di 10 maart ► do 26 maart ► za 28 maart ► di 7 april ► do 9 april ► di 28 april ► vrij 5 juni ► za/zo 13-14 juni

Platform educatie Kijkje in de keuken

09:30 – 12:15 uur 10:00 – 16:00 uur

Museum-/Molenh. Museum De Oude Wolden Bellingwolde Erfgoed aan tafel 16:00 – 19:00 uur Erfgoedpartners of Doopsgezinde Kerk Platform directeuren 10:00 – 12:00 uur Museumhuis Cursus Adlib voor beginners 10:00 – 12:00 uur Museumhuis Openbare les molenaars 10:00 – 16:00 uur diverse Groninger molens Platform borgen 10:00 – 12:00 uur Museumhuis Klantgericht denken/handelen 10:00 – 16:00 uur Museumhuis Platform instandhouding 10:00 – 12:00 uur Molenhuis Bijeenkomst vrijwilligers molen tijdstip en locatie nog vast te stellen Groninger Molenweekend 10:00 – 16:00 uur diverse Groninger molens

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Erfgoedloper is een uitgave van ERFGOEDPARTNERS: Museumhuis Groningen / Groninger Molenhuis Lopende Diep 8, 9712 NW Groningen t. (050) 313 00 52. Reacties en kopij: [email protected]. Wanneer u de Erfgoedloper niet langer wenst te ontvangen, kunt u dit aangeven door een bericht te sturen naar [email protected].