Beursvooruitzichten 2011 Patrick Casselman Senior Aandelenstrateeg KBC Private Banking december 2010
Evaluatie vooruitzichten 2010
Groeivertraging vanaf midden 2010, maar geen dubbel dip : inderdaad, groeivertraging valt zelfs beter mee dan verwacht; economisch herstel is krachtiger dan verwacht; sommige landen (VS, Duitsland) herstellen al volledig van de recessie. Inflatie en rente blijven laag : kerninflatie blijft dalen en risicovrije rente bereikt nieuw laagterecord. Winsten zullen in belangrijke mate herstellen : overtreffen zelfs de meest optimistische verwachtingen. record kwartaalwinsten van begin 2007 bijna bereikt. USD kan herstellen tegenover EUR : hevige schommelingen, maar per saldo toch dollarherstel. Beurzen : opwaartse beurstrend houdt aan maar met volatiliteit. volatiliteit wel, maar beurstrend eerder vlak geweest.
pagina 3
De verrassingen van 2010
Economisch en winstherstel sterker dan verwacht
Risicovrije obligatierente daalt tot laagterecord
PIIGS-obligatiecrisis: vrees voor wanbetaling Zuid-Europese en Ierse overheden.
Duitse wirtschaftswunder
Vrije val van de euro
Opvallende prijsstijging van sommige grondstoffen (goud, zilver, agro-grondstoffen) Nieuwe monetaire stimuli door de Fed
pagina 4
FED-monetaire stimuli Rente bijna 0% kwantitatieve versoepeling 2008-2009 : 1.500 mld USD opkoop kredieteffecten 2010 : 600 mld USD opkoop VS staatsobligaties Doel: LT rente drukken Liquiditeitsinjectie banksysteem Stimulering kredietverlening Financiering overheidstekorten USD laag houden (concurrentiepositie) Aantrekkende activaprijzen ondersteunen algemeen sentiment Deflatie vermijden pagina 5
Koersverloop BEL 20 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 pagina 6
Koersverloop EuroStoxx50 en S&P500 6000
1800 1600
5000 1400 4000
1200 1000
3000 800 2000
600 400
1000 200 0
19 90 19 91 19 92 19 93 19 94 19 95 19 96 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10
0
DJ EURO STOXX 50 - PRICE INDEX (linkse schaal) S&P 500 COMPOSITE - PRICE INDEX (rechtse schaal) pagina 7
Koersverloop EuroStoxx50 en S&P500 5000
1800
4500
1600
4000
1400
3500 1200 3000 1000 2500 800
2000 1500
600
1000 2007
400 2008
2009
2010
DJ EURO STOXX 50 - PRICE INDEX (linkse schaal) S&P 500 COMPOSITE - PRICE INDEX (rechtse schaal) pagina 8
Beursprestaties 2010 : geografische rangschikking (in lokale munt) Thailand Turkije Rusland Zweden Duitsland Mexico India Nasdaq S&P500 Dow Jones Hong Kong VK België NL Brazilië Japan Frankrijk EuroStoxx50 Shanghai Italië Spanje Griekenland
40%
-32%
-40% pagina 9
-13% -13% -17% -30%
-20%
20% 20% 17% 16% 14% 14% 10% 9% 7% 6% 4% 4% 1%
-2% -2% -4%
-10%
0%
10%
20%
28%
30%
40%
Beursprestaties 2010 : sectoriële rangschikking (in USD) Autosector
22% 17%
Industriële Materialen
12%
Technologie
7%
Voeding en distributie
7%
Energie
4% 3%
Telecom
-2% -2%
Financiële Farma Nutsbedrijven
-7%
-10%
pagina 10
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
Beurzen twijfelden gans jaar tussen hoop en vrees
Positief
Economie toont tot nu toe krachtiger herstel dan verwacht Sterker dan verwachte winstgroei Aantrekkelijke waardering en hoog dividendrendement Laag blijvende rente Overnames met forse premies
Negatief
Groeivertraging (einde voorraadeffect, begrotingssanering, schuldafbouw Amerikaanse consument…) Zwak blijvende Amerikaanse huizen- en arbeidsmarkt Vrees voor double dip of deflatie Vrees voor oververhitting in China Zorgen rond overheidsfinanciën en banken
pagina 11
Ondernemersvertrouwen 65 60 55 50 45 40 35 30 2006
60
ISM Manufacturing
60 55 50 45 40 35 30
2008
2010
ISM Non-Manufacturing
55 50 45 40 35 30 2006
pagina 12
PMI Manufacturing EMU
2008
2010
2006
65 60 55 50 45 40 35 30 2006
2008
2010
PMI Services EMU
2008
2010
Consumentenvertrouwen Europa
VS 5
160
0
140
-5
120 -10
100
-15
80
-20 -25
60 -30
40 -35
20 jan-90 jan-93
jan-96 jan-99 jan-02
pagina 13
jan-05 jan-08
-40 jan-90 jan-93 jan-96 jan-99 jan-02 jan-05 jan-08
Amerikaanse arbeidsmarkt : jobcreatie blijft teleurstellend 300 200 100 0 -100 -200 -300 -400 -500 -600 -700 -800
Target to stabilize unemployment rate
ja n-
07
m ei -0 7 se p07 ja n08 m ei -0 8 se p08 ja n09 m ei -0 9 se p09 ja n10 m ei -1 0 se p10
in jobs (excl. Census, in ‘000)
monthly data pagina 14
3 month average
Amerikaanse woningmarkt blijft zwak Verkochte woningen 7000
Uitbodeming huizenprijzen 1600
250
6500 1400 6000
200 1200
5500 5000
1000
150
4500 800
4000 3500
100
600
50
3000 400 2500 2000
200
jan-90 jan-93 jan-96 jan-99 jan-02 jan-05 jan-08 Existing homes pagina 15
New homes
0 1987 1990 1993 1996 1999 2002 2005 2008 Case-Shiller house price index
Grondstoffenprijzen Commodities ex Energy (DJ-UBS in Euro)
Oil Prices 150
210
140
200 190
130
180
120
170
110
160 150
100
140
90
130
80
120 110
70
100
60
90
50
80 70
40
60 50
30
pagina 16
Brent Euro
07
Ja
ov N
-0 ap 8 r-0 8 ju l-0 ok 8 t-0 ja 8 n0 m 9 rt -0 ju 9 n0 se 9 p0 de 9 c09 fe b1 m 0 ei -1 au 0 g1 no 0 v10
7 v0 no
ja n
Brent $
n0 A 8 pr -0 8 Ju l-0 O 8 ct -0 Ja 8 n0 M 9 ar -0 Ju 9 n0 Se 9 p0 D 9 ec -0 Fe 9 b1 M 0 ay -1 A 0 ug -1 N 0 ov -1 0
40
20
Total Prec Metals
Ind Metals Agriculture
BBP-groeicijfers (kwartaal op kwartaal, geannualiseerd) 20 15 10 5 0 -5 -10 VS
Eurozone
Q1 2004
Q1 2005
China
-15 Q1 2000
pagina 17
Q1 2001
Q1 2002
Q1 2003
Q1 2006
Q1 2007
Q1 2008
Q1 2009
Q1 2010
Amerikaanse groei : samenstelling 8
Derde kwartaal gedreven door consumptie en voorraden 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8 qoqa in %, contribution to growth -10 Q1 2008
Q3 2008
Q1 2009
Consumptie Bedrijfsinvesteringen Voorraden pagina 18
Q3 2009
Q1 2010
Q3 2010
Overheidsbestedingen Netto export BBP
Macro-economische vooruitzichten 2006
2007
2008
2009
2010
2011
Wereld
5.1
5.0
2.7
-1.0
4.5
4.0
VS
3.1
2.2
0.4
-2.5
2.8
2.4
EMU
3.0
2.6
0.6
-3.9
1.7
1.4
België
3.0
2.7
1.0
-3.0
1.7
1.5
VS
3.2
2.9
3.8
-0.3
1.6
1.2
EMU
2.2
2.1
3.2
-0.2
1.4
1.3
VS KT rente
5.0
5.0
2.0
0.25
0.25
0.25
VS LT rente
4.8
4.6
3.6
3.2
2.8
3.2
EMU KT rente
2.8
3.8
4.0
1.3
1.0
1.0
EMU LT rente
3.8
4.2
4.0
3.3
2.5
3.0
1.26
1.37
1.48
1.42
1.32
1.30
Economische groei
Inflatie
Rente
EUR/USD pagina 19
Risico’s voor komende jaren
EMU : begrotings- en obligatiecrisis
Impact regulering financiële sector
China : stijgende inflatie en rente; vastgoedzeepbel ?
Te fors stijgende grondstoffenprijzen
Inflatie-opstoot door te agressieve geldcreatie
Opstoot LT-rente / crash op obligatiemarkten
Protectionisme
pagina 20
De veerkracht van de bedrijfswinsten 250
bn. USD
200 150 100 50 0 -50 200 7-I
II
III
IV
200 8-I
II
III
S&P-500
pagina 21
IV
200 9-I
II
ex Financials
III
IV
201 0-I
II
III
IV
Winstgroei per sector Winstgroei 2010
% t.o.v. verwachting
Cyclische consumentengoederen
+88%
>30%
Materialen
+75%
>17%
Technologie
+62%
>20%
Financiële
+52%
>12%
Industriële
+45%
>14%
Energie
+31%
=
Niet-cyclische consumentengoederen
+10%
=
Gezondheidszorg
+8%
=
Telecom
+3%
<4%
Nutssector
-2%
<7%
Sector
pagina 22
Jaarlijkse winstevolutie 40% 30%
BEL 20
20% 10% 0% -10% -20% -30% 1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2005
2006 2007
2008
2009
2010
2011
50% 40% 30% 20% Euro Stoxx 10% 0% -10% -20% -30% -40% 1991 1992
1993
1994 1995
1996
1997 1998
1999
2000 2001
2002
2003 2004
1993
1994
1996
1997
1999
2000
2002
2003
2008
2009 2010
2011
50% 40% 30%
Dow Jones 20% 10% 0% -10% -20% -30% 1991
1992
pagina 23
1995
1998
2001
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Evolutie koers/winst verhouding EuroStoxx50 en S&P500 25
20
15
10
5 1990
1993
1996 Euro Stoxx 50
pagina 24
1999
2002
S&P500
2005
2008
Waardering, rente en risicopremie EuroStoxx50 Koers/winst
10
Winst/koers
Wereldwijd
Normaal
12,5
16,7
10%
8%
6%
LT rente
3%
3%
3%
Risicopremie
7%
5%
3%
pagina 25
Waardering wereldwijde beurzen K/W ’10
K/W ’11
Div. ‘11
India
19.0
15.8
1.2 %
Nasdaq
18.8
15.5
1.0 %
Japan
17.8
15.2
1.8 %
China (Shanghai)
16.0
13.2
1.6 %
Hong Kong
14.7
12.7
2.0%
S&P500
14.3
12.6
2.0%
Dow Jones
13.3
12.0
2.7 %
BEL20
12.2
11.8
3.5 %
Brazilië
13.1
10.9
2.7 %
AEX (NL)
11.6
10.2
3.8 %
Euro Stoxx 50
11.0
10.0
4.5 %
Rusland
8.6
7.2
2.0 %
pagina 26
Waardering per sector K/W ’11 Niet-cyclische consumentengoederen
14.4
Cyclische consumentengoederen
14.2
Industriële
13.4
Materialen
13.3
Technologie
13.1
Telecom
11.8
Nutsbedrijven
11.5
Gezondheidszorg
11.1
Energie
10.9
Financiële
10.2
Gemiddeld
12.5
pagina 27
Beursvooruitzichten 2011 Opwaartse beurstrend, maar met volatiliteit : Winstgroeitempo Inhaalbeweging Laag
zal afvlakken, maar positief blijven
in waardering, bij afname risico-aversie
blijvende rente
Dividenden
/ inkoop eigen aandelen / overnames
Opwaarts potentieel van 15 à 20% op 1 jaar
pagina 28
Beleggingsstrategie
Aandelen bieden beste rendementsvooruitzichten Volatiele markten bieden gelegenheid tot actieve trading (op tijd winstnemen om op lager niveau terug te kopen) Verhoog uw rendement op de aandelenportefeuille via het schrijven van opties Voorkeursectoren : energie en technologie Voorkeur voor bedrijven gericht op de groeilanden (Global Leaders) Voorkeur voor hoge dividendaandelen
pagina 29
Beleggingsopportuniteit Global Leaders Definitie : • • •
Minimum 40% van omzet buiten de eigen regio Met dominante marktpositie binnen hun sector of niche Superieure prijszettingsmacht
Waarom : • • • •
pagina 30
Profiteren van de groei in ‘emerging markets’ Positieve marge-ontwikkeling door sterke prijszettingsmacht Minder volatiel dan belegging in groeilanden zelf Hedge tegen dalende Euro
Samenstelling wereldwijd BBP aan koopkrachtpariteit
aan huidige wisselkoersen Lat-Amerika 7%
Afrika 2%
Lat-Amerika 9%
VS 25%
O-Europa 6%
Afrika 3%
VS 19%
O-Europa 8%
Rest Azië 11%
EMU 15%
Rest Azië 18%
China 9% EMU 21% Japan 8% Andere Westerse 11%
pagina 31
China 13%
Japan 6%
Andere Westerse 9%
pagina 32
Russia
Brazil
Poland
Turkey
South Africa
0 Greece
Spain
Italy
Ireland
France
Belgium
Norway
Japan
Germany
United States
United Kingdom
Argentina
Bulgaria
Hungary
Czech Republic
*Source: IMF
Korea
Mexico
Indonesia
India
China
Economische groeiverschillen Average growth in 2010-2014, IMF GDP annual % change
12
10
8
6
4
2
Groeibijdrage van de regio’s Regionale bijdrage tot de wereldwijde groei 6 5
>70% van de wereldgroei voor rekening van de groeilanden
4 3 2 1
Azië (incl. China) tekent voor bijna 60%
0 -1 -2 -3
E 10 20
20
09
E
08 20
07 20
06 20
05 20
04 20
03 20
20
02
-4
US
Europe
Japan
Emerging (ex China)
China
World
pagina 33
Risico op zeepbel in Asia ?
Oververhitting in China ?
Oplopende inflatie en grondstoffenprijzen
Vastgoedzeepbel ?
Te expansieve kredietpolitiek ?
Stijgende rente : China, India, Z-Korea, Filippijnen…
Te hoge waardering aandelenmarkten ? pagina 34
Waardering groeilanden haalt in op Westerse beurzen, maar nog steeds lager MSCI Emerging Markets - 12m FW PE
pagina 35
AVG PE
MSCI World Developed MSCI Emerging Markets
pr -0 8 A
A
A
A
A
A
PE
pr -0 3
5
A
5
pr -9 8
10
A
10
pr -9 3
15
A
15
pr -8 8
20
pr -0 8
20
pr -0 3
25
pr -9 8
25
pr -9 3
30
pr -8 8 A
MSCI Emerging vs Developed Markets - 12m FW PE
30
Groeilanden presteren beter op lange termijn, maar volatieler MSCI Developed vs Emerging Markets (in Euro) 700
MSCI Developed vs Emerging Markets (in Euro) 110
650
100
600 550
90
500 450
80
400 350
70 300 250
60 200 150
50
100 50
MSCI Emerging Markets MSCI Developed Markets pagina 36
MSCI Emerging Markets MSCI Developed Markets
0 b1 Fe
09 ov N
ug -0 9 A
9
-0 9 M ay
M ar -0
08 ec -
8 D
8
p0 Se
n0 Ju
pr -0 8 A
n08 Ja
Fe b Fe - 8 b 9 Fe - 9 0 Feb-9 b 1 Fe - 9 b 2 Fe - 9 b 3 Ja - 9 n 4 Ja -95 n Ja -96 n Ja -9 n 7 Ja -98 n Ja -9 n 9 Ja -00 n Ja -01 n Ja -0 n 2 Ja -03 n Ja -04 n Ja -0 n 5 Ja -06 n Ja -07 n Ja -0 n 8 Ja -09 n10
40
Wat zijn Groeimarkten ? Regio’s & Sectoren MSCI Totaal EM
12%
Totaal Dev M
88%
Andere Lat Am
22%
Zuid-Afr
7%
Rusland
7%
Azië
57%
Centr Eur
2%
Turkije
1%
Rest
4%
Totaal EM
100%
Figures provided by Morgan Stanley Capital International (MSCI) : - Markets accesible to foreign (institutionel) investors - Weigths along free float marketcap
pagina 37
MSCI Brazilië
15%
Mexico
4% 6 grootste landen !
MSCI China
19%
Taiwan
11%
Korea
12%
India
8%
Wat zijn Groeimarkten ? Regio’s & Sectoren Grondstoffen exporters !
Dev Markets
EM
Lat Am
Zuid-Afr
Rusland
Azië
Centr Eur
Turkije
13%
17%
22%
13%
64%
11%
16%
5%
8%
14%
25%
30%
12%
9%
6%
3%
10%
7%
3%
4%
10%
1%
8%
Consumer Cyclicals
9%
5%
4%
9%
6%
2%
1%
Consumer Staples
10%
5%
9%
5%
4%
9%
2%
0%
2%
1%
1%
4%
0%
Financials
20%
23%
18%
23%
9%
26%
38%
55%
Technology
11%
12%
1%
21%
2%
Telecom
5%
10%
12%
9%
9%
15%
Utilities
5%
4%
6%
4%
3%
16%
100%
100%
100%
100%
100%
100%
Energy Materials Industrials
Health Care
14% 100%
10%
17% 100%
Hardware producenten ! Link met wereldgroei !
Figures provided by Morgan Stanley Capital International (MSCI) : - Markets accesible to foreign (institutionel) investors - Weigths along free float marketcap pagina 38
Global Leaders per sector : Technologie
Microsoft : quasi monopolie besturingssoftware
Google :
dominante marktpositie internet (2/3)
Apple, Samsung, Nokia, Philips : leiders op vlak van consumentenelectronica
Intel :
wereldleider in chips / processoren
ASML :
wereldleider in halfgeleideruitrusting
Cisco :
wereldleider in netwerkapparatuur
IBM :
grootste IT-bedrijf
Oracle :
sterke positie in bedrijfsoftware
EVS :
dominante marktpositie in opnameservers
Melexis :
innovatieve speler in autochips
pagina 39
Global Leaders per sector : Cyclische
BHP Billiton, Rio Tinto, Anglo American, Vale
Arcelor Mittal, Bekaert, Umicore, Nyrstar
Bayer, BASF
Siemens, ABB, Boeing, Bombardier, Atlas Copco
VW, Renault
Lafarge, Boskalis, CFE
Potash, Yara
pagina 40
Global Leaders per sector : Energie
Exxon Mobil : grootste oliebedrijf ter wereld
Total : sterke aanwezigheid in Midden-Oosten en Afrika
Petrobras : Braziliaanse oliereserves, sterkste groeiprofiel
BG Group : wereldleider in LNG
Schlumberger : grootste oliedienstenbedrijf ter wereld
Transocean : grootste diepwaterdriller ter wereld
Vestas : marktleider in windenergie
Fugro : vooraanstaande positie in geologische detectie
Saipem : wereldleider in het leggen van pijplijnen in zee
Amec : engineering van oliezandprojecten
Nabors Industries : horizontale boringen voor shale gas pagina 41
Global Leaders per sector : Banken
HSBC : sterk aanwezig in Azië en Latijns-Amerika
Banco Santander : grootste bank in Latijns-Amerika
BNP Paribas : naast Europa ook Latijns-Amerika en Azië
UniCredit : grootste bank in Centraal Europa
pagina 42
Global Leaders per sector : Telecom
Telefonica : sterke posities in Latijns-Amerika (40% omzet)
Vodafone : sterke posities in Midden-Oosten en Afrika
pagina 43
Global Leaders per sector : Farma
Bayer : 32% omzet uit emerging markets
Roche : wereldleider in oncologie
Novartis : 20% omzet uit emerging markets
Pfizer : grootste farmabedrijf ter wereld
Teva en Stada : generische
Fresenius Medical Care : dominante positie in nierdialyse
IBA : marktleider in niche van protontherapie
pagina 44
Global Leaders per sector : Voeding en distributie
Nestlé, Unilever, Danone AB InBev : grootste brouwerijgroep ter wereld, 45% omzet EM
SAB Miller: 60% omzet EM (vooral Afrika en L-Am)
Carlsberg : sterk in Oost Europa (38% omzet)
Carrefour : grootste in Europa, daarnaast ook 20% omzet uit L-Am en Azië Metro :
pagina 45
sterk in Centraal- en Oost-Europa (28% omzet)
Beleggingsopportuniteit Hoge Dividenden Dividendrendement vormt momenteel belangrijk deel verwachte return op aandelenbeleggingen • • • • •
Statistisch : 40% afkomstig van dividenden Onzeker beursklimaat Relatief lage waarderingen : hoog dividendrendement Sterke cash flow generatie Verhoogde pay-out (dankzij gezonde balans)
Hoge dividendaandelen in de beleggersgunst • • • • • •
Lage risicovrije rente Hoog dividendrendement Relatief defensief Teken van management’s vertrouwen in de toekomst Nieuwe wereld : gematigde groei met lagere risico-appetijt Demografie : vergrijzing doet vraag naar dividenden toenemen. pagina 46
Relatieve aantrekkelijkheid t.o.v. obligaties wordt gunstiger US dividend minus Government bond yield. 10.0% 8.0% 6.0% 4.0% 2.0% 0.0% -2.0% -4.0% -6.0% -8.0% -10.0%
US Dividend – US Bond yield
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1871 1882 1892 1903 1914 1925 1936 1947 1957 1968 1979 1990 2001
Source: © Datastream International Limited ALL RGHTS RESERVED Robert Shiller, Credit Suisse research
pagina 47
|
Relatieve aantrekkelijkheid t.o.v. obligaties wordt gunstiger Dividend Yield - Government Bond yield 4.0
3.0
2.0
1.0
-1.0
-2.0
-3.0
-4.0
-5.0
-6.0 MSCI US DY - US GOV10YR
pagina 48
MSCI EUR DY - BD GOV10YR
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
0.0
Welke sectoren bieden hoog dividendrendement?
pagina 49
Telecom : Utilities : Energie : Media : Farma : Financials:
7.0% 5,7% 5,3% 4,2% 3,9% 3,7%
Welke aandelen bieden hoog dividendrendement?
pagina 50
Long Term Favourites : +10% in 2010 (EuroStoxx50: -4%; S&P500: +10%)
pagina 51
Satellieten : +17% in 2010
(EuroStoxx50: -4%; S&P500: +10%)
pagina 52
Satellieten
Verkochte posities in 2010
pagina 53
Top10: meest koopwaardige op dit moment • • • • • • • • • •
Lafarge : winstherstel 2011, groeilanden, lage waardering ArcelorMittal : stijgende staalprijzen, verticale integratie Petrobras : groeipotentieel Braziliaanse olievelden Teva Pharma : grootste in generische medicijnen, Roche : beloftevolle pijplijn, relatief weinig patentverval Cisco : groei mobiel dataverkeer, inkoop eigen aandelen Jardine Strategic Holding : gericht op Chinese consument Delhaize : meevallende resultaten en lage waardering Aegon : forse onderwaardering Deutsche Bank : overname Postbank verbetert risicoprofiel
pagina 54
Besluit • Economische groei zal vertragen, maar geen dubbel dip
• Wel belangrijke risico’s en uitdagingen : Amerikaanse arbeidsmarkt, deflatieneiging, geldcreatie Fed, overheidsschulden, banksysteem, China, grondstoffenprijzen… • Winstgroeitempo zal afvlakken, maar positief blijven • Aantrekkelijke waarderingen • Laag blijvende rente • Potentieel tot afname risicopremie • Dividenden / inkoop eigen aandelen / overnames • Kies voor Global Leaders of hoge dividendaandelen • Volatiliteit benutten via actieve trading en optiestrategieën
Veel succes !!! pagina 55
Presentatie op KBC Private Banking website
pagina 56
