Beoordelingsrichtlijn

BRL-K17301 2014-12-12

Beoordelingsrichtlijn voor het Kiwa productcertificaat voor leidingsystemen van PVC voor het transport van drinkwater en ruw water

Voorwoord Kiwa Deze beoordelingsrichtlijn is opgesteld door het College van Deskundigen Waterketen (CWK) van Kiwa, waarin belanghebbende partijen op het gebied van leidingsystemen van PVC voor het transport van drinkwater en ruw water zijn vertegenwoordigd. Dit college begeleidt ook de uitvoering van certificatie en stelt zonodig deze beoordelingsrichtlijn bij. Waar in deze beoordelingsrichtlijn sprake is van “College van Deskundigen” (CvD) is daarmee bovengenoemd college bedoeld. Deze beoordelingsrichtlijn zal door Kiwa worden gehanteerd in samenhang met het Kiwa-Reglement voor Productcertificatie, waarin de algemene spelregels van Kiwa bij certificatie zijn vastgelegd. De producteisen en bepalingsmethoden voor de onderdelen van PVC-U zijn gebaseerd op NEN-EN-ISO 1452, delen 1, 2, 3 en 5. De producteisen en bepalingsmethoden voor de PVC-O buizen zijn gebaseerd op ISO 16422. De richtlijn bevat aanvullende eisen en bepalingsmethoden die zijn vastgesteld door het CvD. Ten minste om de vijf jaar moet de beoordelingsrichtlijn worden beoordeeld door het College van Deskundigen, doch uiterlijk vóór 2019-12-12

Kiwa Nederland B.V. Sir Winston Churchilllaan 273 Postbus 70 2280 AB RIJSWIJK Tel. 070 414 44 00 Fax 070 414 44 20 [email protected] www.kiwa.nl © 2014 Kiwa N.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Het gebruik van deze beoordelingsrichtlijn door derden, voor welk doel dan ook, is uitsluitend toegestaan nadat een schriftelijke overeenkomst met Kiwa is gesloten waarin het gebruiksrecht is geregeld. Bindend verklaring Deze beoordelingsrichtlijn is door Kiwa bindend verklaard per 2014-12-12.

Beoordelingsrichtlijn © Kiwa N.V.

-1-

BRL-K17301 2014-12-12

Inhoud Voorwoord Kiwa

1

Inhoud

2

1

Inleiding

6

1.1

Algemeen

6

1.2

Toepassingsgebied

6

1.3

Acceptatie van door de leverancier geleverde onderzoeksrapporten

6

1.4

Kwaliteitsverklaring

6

2

Terminologie

7

2.1

Afkortingen, termen en definities

7

3

Procedure voor het verkrijgen van een kwaliteitsverklaring

12

3.1

Toelatingsonderzoek

12

3.2

Certificaatverlening

12

4

Producteisen en bepalingsmethoden voor de leidingsystemen

13

4.1

Algemeen

13

4.2

Voorkoming van aantasting van de kwaliteit van drinkwater

13

4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5

Materiaal Algemeen VCM-gehalte in materiaal Dichtheid K-waarde Classificatie en verificatie van het materiaal

13 13 14 14 14 14

4.4

Rubber

15

4.5

Lijmen

15

4.6 4.6.1 4.6.2 4.6.3

Algemene kenmerken van de producten Uiterlijk Kleur Lichtdoorlatendheid

15 15 15 15

4.7

Wijzigingen

15

4.8 4.8.1 4.8.2

Eisen voor verbindingen Fittingen met rubber afdichtingsringen Zadels van PVC-U

16 16 17

4.9

Bescherming producten tijdens opslag en transport

18

5

Producteisen en bepalingsmethoden voor PVC buizen

19

5.1

Algemeen

19

5.2 5.2.1 5.2.2

PVC-U Materiaal Algemene kenmerken

19 19 19


-2-

BRL-K17301 2014-12-12

5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.2.6 5.2.7

Geometrische kenmerken Classificatie van de buis Mechanisch kenmerken Fysische kenmerken Merken PVC-U drinkwaterbuizen

19 22 23 24 24

5.3 5.3.1 5.3.2 5.3.3 5.3.4 5.3.5 5.3.6 5.3.7 5.3.8 5.3.9 5.3.10

PVC-O (biaxiaal geörienteerd PVC-U) Algemeen Materiaal Algemene kenmerken Geometrische kenmerken Classificatie van de biaxiaal georiënteerde buis. Verificatie relatie tussen orientatiegraad en MRS Oriëntatiegraad Mechanische kenmerken Fysische kenmerken Merken PVC-O drinkwaterbuizen

25 25 25 26 26 27 27 27 28 29 29

6

Producteisen en bepalingsmethoden voor PVC fittingen

30

6.1

Algemeen

30

6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4 6.2.5 6.2.6 6.2.7

Fittingen met rubber afdichtingsringen Rubber Materiaal Algemene kenmerken Geometrische kenmerken Mechanische kenmerken Fysische kenmerken Merken PVC-U fittingen met rubber afdichtingsringen

30 30 30 30 30 31 33 33

6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4 6.3.5 6.3.6 6.3.7

Fittingen voor lijmverbindingen Lijminstructie Materiaal Algemene kenmerken Geometrische kenmerken Mechanische kenmerken Fysische kenmerken Merken PVC-U en PVC-UH lijmfittingen

34 34 34 34 34 35 36 37

6.4 6.4.1 6.4.2 6.4.3 6.4.4 6.4.5 6.4.6

Bochten vervaardigd uit buis Algemeen Geometrische kenmerken Bochtuiteinden Bochten met lijmmoffen Mechanische kenmerken Merken bochten vervaardigd van PVC-U drinkwaterbuizen

38 38 38 39 39 39 40

7

Producteisen en bepalingsmethoden voor speciale fittingen

41

7.1

Algemeen

41

7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.2.4 7.2.5 7.2.6 7.2.7 7.2.8

Zadels van PVC-U Algemeen Materiaal Rubberringen Algemene kenmerken Constructie en ontwerp Geometrische kenmerken Schroefdraden in de zadels Mechanische kenmerken

41 41 41 41 41 41 42 42 43


-3-

BRL-K17301 2014-12-12

7.2.9 7.2.10

Fysische kenmerken Merken zadels voor PVC-U waterleidingbuizen

46 46

7.3 7.3.1 7.3.2 7.3.3 7.3.4 7.3.5 7.3.6 7.3.7 7.3.8 7.3.9 7.3.10 7.3.11 7.3.12

Trekvaste koppelingen van PE of PVC-U Algemeen Materiaal Rubber afdichtingsringen Lijmen en schoonmaakmiddelen Vergrendeling Metalen onderdelen Algemene kenmerken Geometrische kenmerken Mechanische kenmerken Fysische kenmerken Verbindingseisen trekvaste koppelingen van PE of PVC-U Merken trekvaste koppelingen van PE of PVC-U voor waterleidingbuizen

47 47 47 47 47 47 47 47 48 49 49 49 50

7.4 7.4.1 7.4.2 7.4.3 7.4.4 7.4.5 7.4.6 7.4.7 7.4.8

Gespuitgiete PVC-fittingen met flensaansluitingen Algemeen Materiaal Rubber Algemene kenmerken Geometrische kenmerken Mechanische kenmerken Verbindingseisen Merken van gespuitgiette PVC-U fittingen met flensaansluiting voor waterleidingbuizen

51 51 51 51 51 51 52 52

8

Eisen aan het kwaliteitssysteem

55

8.1

Beheerder van het kwaliteitssysteem

55

8.2

Interne kwaliteitsbewaking/kwaliteitsplan

55

8.3

Procedures en werkinstructies

55

9

Samenvatting onderzoek en controle

56

9.1

Onderzoeksmatrix voor PVC-U buizen

56

9.2

Onderzoeksmatrix voor PVC-O buizen.

57

9.3

Onderzoeksmatrix voor fittingen met rubber afdichtingsringen.

58

9.4

Onderzoeksmatrix voor fittingen met lijmverbindingen.

59

9.5

Onderzoeksmatrix voor bochten vervaardigd uit buis.

60

9.6

Onderzoeksmatrix voor zadels van PVC-U.

61

9.7

Onderzoeksmatrix voor trekvaste koppelingen van PE of PVC-U.

62

9.8

Onderzoeksmatrix voor gespuitgiette PVC-fittingen met flensaansluitingen.

63

9.9

Controle op het kwaliteitssysteem

63

10

Afspraken over de uitvoering van certificatie

64

10.1

Algemeen

64

10.2 10.2.1 10.2.2

Certificatiepersoneel Kwalificatie-eisen Kwalificatie

64 64 65

10.3

Rapport toelatingsonderzoek

65


-4-

54

BRL-K17301 2014-12-12

10.4

Beslissing over certificaatverlening

65

10.5

Uitvoeringsvorm kwaliteitsverklaring

65

10.6

Aard en frequentie van externe controles

66

10.7

Interpretatie van eisen

66

11

Lijst van vermelde documenten

67

11.1

Publiekrechtelijke regelgeving

67

11.2

Normen / normatieve documenten:

67

I

Model certificaat

70

II

Model IKB schema

72

III

Maximale toelaatbare werkdruk (PFA) en reductiefactoren

73

IV

Ontwerpcoëfficiënt

74

V

Richtlijn voor de bescherming van nieuwe producten voor drinkwatertoepassingen tegen verontreiniging

75


-5-

BRL-K17301 2014-12-12

1 Inleiding 1.1 Algemeen De in deze beoordelingsrichtlijn (BRL) opgenomen eisen worden door Kiwa gehanteerd bij de behandeling van een aanvraag, en de instandhouding van een productcertificaat voor leidingsystemen van PVC voor transport van drinkwater en ruw water. Deze beoordelingsrichtlijn vervangt BRL K17301 d.d. 24 Juli 2004 en het bijbehorende wijzigingsblad d.d. 28 Juli 2009. Het wijzigingsblad is bindend verklaard met ingang van 17 december 2009. De kwaliteitsverklaringen die op basis van die beoordelingsrichtlijn zijn afgegeven verliezen hun geldigheid na 12 Juni 2015. Bij de uitvoering van certificatiewerkzaamheden is Kiwa gebonden aan de eisen, als opgenomen in NEN-EN 45011 die in het hoofdstuk “Afspraken over de uitvoering van certificatie” zijn vastgelegd.

1.2 Toepassingsgebied De producten zijn bestemd om te worden toegepast in leidingsystemen voor het transport van drinkwater tot een temperatuur van 20°C welke niet worden blootgesteld aan zonlicht. Deze richtlijn geldt ook voor ongeplasticeerd polyvinylchloride (PVC-U) en georiënteerde polyvinylchloride (PVC-O) leidingsystemen voor transport van drinkwater en ruw water verwarmd tot 45°C. Voor temperaturen tussen 25°C en 45°C geldt een reductiefactor voor de berekening van de (maximaal) toelaatbare werkdruk in deze leidingsystemen (zie bijlage III). Voor het hele systeem van buizen en fittingen geldt dat de werkdruk gelijk of kleiner is dan de nominale druk van de component met de laagste nominale drukklasse. In werkelijkheid/praktijk zal de werkdruk lager zijn dan de nominale druk.

1.3 Acceptatie van door de leverancier geleverde onderzoeksrapporten Indien door de leverancier rapporten van onderzoekinstellingen of laboratoria worden overgelegd om aan te tonen dat aan de eisen van de BRL wordt voldaan, zal moeten worden aangetoond dat deze zijn opgesteld door een instelling die voldoet aan de van toepassing zijnde accreditatienorm, te weten: • NEN-EN-ISO/IEC 17025 voor laboratoria; • NEN-EN-ISO/IEC 17020 voor inspectie-instellingen; • NEN-EN 45011 voor certificatie-instellingen die producten certificeren; • NEN-EN ISO/IEC 17021 voor certificatie-instellingen die systemen certificeren; • NEN-EN-ISO/IEC 17024 voor certificatie-instellingen die personen certificeren. De instelling wordt geacht aan deze criteria te voldoen wanneer een accreditatiecertificaat kan worden overgelegd, afgegeven door de Raad voor Accreditatie (RvA) of een accreditatie-instelling waarmee de RvA een overeenkomst van wederzijdse acceptatie heeft gesloten. Deze accreditatie moet betrekking hebben op het voor deze BRL vereiste onderzoek. Indien geen accreditatiecertificaat kan worden overgelegd, zal de certificatie-instelling zelf verifiëren of aan de accreditatienorm is voldaan, of het desbetreffende onderzoek opnieuw zelf (laten) uitvoeren.

1.4 Kwaliteitsverklaring De op basis van deze BRL af te geven kwaliteitsverklaringen worden aangeduid als Kiwa-productcertificaat. Het model van deze kwaliteitsverklaring is als bijlage I bij deze BRL opgenomen.


-6-

BRL-K17301 2014-12-12

2 Terminologie In deze beoordelingsrichtlijn zijn de volgende termen en definities van toepassing: Beoordelingsrichtlijn: de in het College van Deskundigen gemaakte afspraken over het onderwerp van certificatie. College van Deskundigen: het College van Deskundigen Waterketen (CWK). Leverancier: de partij die er voor verantwoordelijk is dat producten bij voortduring voldoen aan de eisen waarop de certificatie is gebaseerd. IKB-schema: een beschrijving van de door de leverancier uitgevoerde kwaliteitscontroles, als onderdeel van zijn kwaliteitssysteem. Producteisen: in maten of getallen geconcretiseerde eisen die zijn toegespitst op de (identificeerbare) eigenschappen van producten en die een te behalen grenswaarde bevatten die ondubbelzinnig kan worden berekend of gemeten. Toelatingsonderzoek: het onderzoek om vast te stellen dat aan alle in de BRL gestelde eisen wordt voldaan. Controleonderzoek: het onderzoek dat na certificaatverlening wordt uitgevoerd om vast te stellen dat de gecertificeerde producten bij voortduring aan de in de BRL gestelde eisen voldoen, daarbij is tevens aangegeven met welke frequentie controleonderzoek door Kiwa zal worden uitgevoerd. Productcertificaat: een document waarin Kiwa verklaart dat een product bij aflevering geacht wordt te voldoen aan de in het certificaat vastgelegde productspecificatie. Leidingwater: (bron NEN 1006): water, bestemd om te drinken, te koken, voedsel te bereiden of andere huishoudelijke doeleinden. Ruw water: water dat wordt gebruikt voor de productie van leidingwater. Special fitting: fitting met een extra functie. Lijmen: het proces waarbij de buis en de fitting of een fitting en een andere fitting door middel van een oplosmiddel bevattende lijm met elkaar worden verbonden. Fitting met een spie-eind: fitting waarbij de buitendiameter van het spie-eind gelijk is aan de nominale buitendiameter dn van de corresponderende buis. Trekvaste verbinding: verbinding welke een axiale belasting kan opnemen zonder additionele externe mechanische steun. Niet-trekvaste verbinding: verbinding welke geen axiale belastingen kan opnemen zonder additionele externe mechanische steun.

2.1 Afkortingen, termen en definities In deze beoordelingsrichtlijn zijn de termen en definities vermeld in NEN-EN-ISO 1452, delen 1, 2, 3, 4 en 5 en vermeld in tabel 1 van toepassing.


-7-

BRL-K17301 2014-12-12

Tabel 1 - Afkortingen, termen en definities die van toepassing zijn op deze BRL. Afkorting Term Definitie λa Oriëntatiegraad in Is de verhouding tussen de lengte van het axiale richting proefstuk voor (lo) en de laagste gemeten lengte (li) na de warmtebehandeling: λa = lo / li. λt Oriëntatiegraad in Is de verhouding tussen de omtrek van het tangentiele richting proefstuk (dco) voor en na (dci) de warmtebehandeling: λt = dco / dci. De oriëntatiegraad in tangentiele richting is de laagste bepaalde waarde. dn Nominale diameter Gespecificeerde diameter toegewezen aan een nominale afmeting. Opmerking 1: Volgens ISO 1452 en deze BRL, is de nominale (buiten) diameter van een thermoplastische buis of een spieëind, gelijk aan de minimale gemiddelde buitendiameter, dem,min. Opmerking 2: The nominale (binnen) diameter van een mof van een fitting, buis, klep of een hulp- apparaat is gelijk aan de nominale buitendiameter van de aan te sluiten buis waarvoor deze zijn bestemd.

de

Buitendiameter op elk willekeurig punt

dem

Gemiddelde buitendiameter

dem,min

Minimum buitendiameter

dem,max

Maximum buitendiameter

di

Binnendiameter op elk willekeurig punt

dim

Gemiddelde binnendiameter Minimum binnendiameter

dim.min


dim,max

Maximum binnendiameter

e

Wanddikte

Opmerking 3: De nominale diameter wordt uitgedrukt in in millimeters. Waarde van de buitendiameter op elk willekeurig punt over de doorsnede van de buis gemeten en afgerond op de dichtstbijzijnde 0,1 mm. De gemeten lengte van de buitenomtrek van de buis of spie-eind, gedeeld door π (= 3,142), afgerond op de dichtstbijzijnde 0,1 mm. De minimale waarde van de gemiddelde buitendiameter zoals gespecificeerd in deze BRL. De waarde is gelijk aan de nominale buitendiameter dn, en wordt uitgedrukt in mm. De maximale waarde van de gemiddelde buitendiameter zoals gespecificeerd in deze BRL. De waarde wordt uitgedrukt in mm. Waarde van de binnendiameter op elk willekeurig punt over de doorsnede van de buis gemeten en afgerond op de dichtstbijzijnde 0,1 mm. Gemiddelde binnendiameter bepaald volgens paragraaf 5.3.4 van NEN-EN-ISO 3126. De minimale waarde van de gemiddelde binnendiameter zoals gespecificeerd in deze BRL. De waarde wordt uitgedrukt in mm. De maximale waarde van de gemiddelde binnendiameter zoals gespecificeerd in deze BRL. De waarde wordt uitgedrukt in mm. Waarde van de wanddikte van een buis of fitting.

-8-

BRL-K17301 2014-12-12

ey

Wanddikte op elk willekeurig punt

en

Nominale wanddikte

em

Gemiddelde wanddikte

Toleranties van onrondheid Gemeten onrondheid

Tolerantie

SDR

Standard dimension ratio

De gemeten wanddikte op elk punt rond de omtrek van de buis of fitting, afgerond naar de volgende hogere 0,1 mm De wanddikte volgens de corresponderende tabel van ISO 4065, en identiek aan de minimaal toegestane wanddikte op welk willekeurig punt, ey,min Het rekenkundig gemiddelde van ten minste vier metingen die op regelmatige afstand rond dezelfde doorsnede van de buis zijn verkregen, met inbegrip van de gemeten minimale en maximale waarden, De waarde wordt afgerond op de dichtstbijzijnde 0,1 mm. dem,max – dem,min Het verschil tussen de gemeten maximale buitendiameter en de gemeten minimum buitendiameter in hetzelfde doorsnedevlak van de buis. De toegestane variatie van de gespecificeerde waarde van een grootheid, uitgedrukt als een verschil tussen toelaatbare maximumwaarde en de minimumwaarde. Numerieke aanduiding van een buis serie met een afgerond getal dat ongeveer gelijk is aan de verhouding tussen de nominale buitendiameter, dn en de nominale wanddikte, en. Opmerking: Volgens ISO 4065, zijn de standaard dimension ratio (SDR) en de pijp serie S aan elkaar gerelateerd zoals aangegeven in de volgende vergelijking:

S

S-waarde

SDR = 2 S + 1 Een dimensieloos getal om buizen mee aan te duiden. De S-waarde houdt verband met een bepaalde geometrie van de buis zoals weergegeven door de volgende vergelijking:

σLPL

MRS


Ondergrens van de referentiewaarde

Minimale vereiste sterkte

=

2

−1

=

− 2×

Waarde die kan worden beschouwd als een materiaaleigenschap, die de 75,5% ondergrens van de voorspelde lange termijn hydrostatische sterkte bij 20 °C gedurende 50 jaar aangeeft. Opmerking: de σLPL wordt uitgedrukt in megapascal (MPa). Waarde van σLPL, afgerond naar de volgende lagere waarde van de R10 reeks wanneer σLPL lager is dan 10 MPa, of afronden naar de volgende lagere waarde van de R20 reeks als σLPL 10 MPa of meer is.

-9-

BRL-K17301 2014-12-12

C

Ontwerpcoëfficiënt

σs

Ontwerpspanning

Opmerking: The R10 reeks en R20 reeks zijn op basis de voorkeursreeksen volgens ISO 3 en ISO 497 Overall-coëfficiënt met een waarde groter dan 1,00, die rekening houdt met de gebruiksomstandigheden en die ook rekening houdt met de eigenschappen van de onderdelen van een leidingsysteem, anders dan die omstandigheden die afgedekt worden via de bepaling van (LPL). Toelaatbare spanning voor een toepassing bij een temperatuur van 20 °C. Opmerking 1: De waarde wordt afgeleid door de RMS-waarde te delen door de ontwerpcoëfficiënt C, met behulp van de volgende vergelijking: =

PN

Nominale druk

Opmerking 2: De ontwerpspanning wordt uitgedrukt in megapascal (MPa). Numerieke aanduiding voor referentiedoeleinden die gerelateerd is aan de mechanische eigenschappen van een component van een leidingsysteem. Opmerking 1: Een druk in bar, numeriek gelijk aan PN is identiek aan de (maximum) toelaatbare werkdruk (PFA), als beide drukken worden genomen bij 20 ° C. Opmerking 2: Voor kunststof leidingsystemen, PN correspondeert met de maximale toelaatbare werkdruk, in bar, voor het transport van water bij 20 ° C gedurende 50 jaar, zoals weergegeven in de volgende vergelijking: =

20 × ×(

− 1)

MRS wordt uitgedrukt in MPa PN wordt uitgedrukt in bars


- 10 -

BRL-K17301 2014-12-12

PFA

(maximale) toelaatbare werkdruk

Maximum hydrostatische druk welke een component dat continu in gebruik is kan weerstaan (exclusief onderdruk) Opmerking: Voor watertemperaturen tot en met 25 ° C: PFA = PN Voor watertemperaturen boven 25 ° C: PFA = fT × PN waar: fT is de reductiefactor afhankelijk van de temperatuur van het water; PN het nominale druk. In gevallen waarin een meerdere reductiefactoren voor de toepassing zijn vereist: PFA = fA × fT × PN; waar fA is de factor afhankelijk van de toepassing.


- 11 -

BRL-K17301 2014-12-12

3 Procedure voor het verkrijgen van een kwaliteitsverklaring 3.1 Toelatingsonderzoek Het uit te voeren toelatingsonderzoek vindt plaats aan de hand van de in deze beoordelingsrichtlijn opgenomen (product)eisen inclusief beproevingsmethoden en omvatten, afhankelijk van de aard van het te certificeren product: • een (monster)onderzoek, om vast te stellen of de producten voldoen aan de producten/of prestatie-eisen; • de beoordeling van het productieproces; • de beoordeling van het kwaliteitssysteem en het IKB-schema; • een toetsing op de aanwezigheid en het functioneren van de overige vereiste procedures.

3.2 Certificaatverlening Na afronding van het toelatingsonderzoek worden de resultaten voorgelegd aan de persoon die beslist over de toekenning van het certificaat. Deze beoordeelt de resultaten en stelt vast of het certificaat kan worden verleend of dat aanvullende gegevens en/of onderzoeken nodig zijn voordat het certificaat kan worden verleend.


- 12 -

BRL-K17301 2014-12-12

4 Producteisen en bepalingsmethoden voor de leidingsystemen 4.1 Algemeen In dit hoofdstuk zijn de eisen opgenomen, waaraan leidingsystemen van PVC voor het transport van drinkwater en ruw water moeten voldoen, evenals de bepalingsmethoden om vast te stellen dat aan de eisen wordt voldaan.

4.2 Voorkoming van aantasting van de kwaliteit van drinkwater Ter voorkoming van aantasting van de drinkwaterkwaliteit geldt in Nederland het volgende overheidsvoorschrift. Producten en materialen die in contact (kunnen) komen met water, drinkwater of warm tapwater mogen geen stoffen afgeven in hoeveelheden die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid van de consument of anderszins de drinkwaterkwaliteit aantasten. Daartoe dienen de producten of materialen te voldoen aan de toxicologische, microbiologische en organoleptische eisen die zijn vastgelegd in de van kracht zijnde “Ministeriële Regeling materialen en chemicaliën drinken warm tapwatervoorziening” (gepubliceerd in de Staatscourant). Dit betekent dat de procedure voor het verkrijgen van een erkende kwaliteitsverklaring, zoals bedoeld in de vigerende Regeling, met positief resultaat dient te zijn afgerond. 1

Producten of materialen, die zijn voorzien van een kwaliteitsverklaring , afgegeven door bijvoorbeeld een buitenlandse certificeringsinstelling, mogen ook in Nederland worden toegepast, mits deze kwaliteitsverklaring door de Minister gelijkwaardig is verklaard aan de kwaliteitsverklaring zoals bedoeld in de Regeling.

4.3 Materiaal 4.3.1 Algemeen Buizen, fittingen en afsluiters moeten zijn vervaardigd uit ongeplasticeerd polyvinylchloride (PVC-U) waaraan slechts die toevoegstoffen mogen zijn toegevoegd welke strikt nodig zijn voor: • de vervaardiging van de grondstof; • de productie van de producten met de vereiste eigenschappen en de gewenste kleur. Geen van de toevoegstoffen mag afzonderlijk of gezamenlijk in zodanige hoeveelheden in de grondstof voorkomen dat gevaar kan ontstaan voor de toxiciteit, problemen van organoleptische aard, bacterie-aangroei of de verlijmbaarheid van de producten. Hetzelfde geldt ten aanzien van de chemische en fysische eigenschappen van de producten. Indien voor de vervaardiging van de producten gebroken, eerder verwerkt materiaal wordt gebruikt, mag dat uitsluitend afkomstig zijn uit eigen productie. De leverancier dient aan te tonen dat de eigenschappen van de producten die uit hergebruikt materiaal zijn vervaardigd, kunnen voldoen aan de eisen uit deze richtlijn. De leverancier moet van het hergebruikt materiaal aantekeningen houden, zodanig dat de daaruit vervaardigde producten voor de certificerende instantie herkenbaar zijn. 1

Een kwaliteitsverklaring afgegeven door een onafhankelijke certificeringsinstelling in een andere lidstaat van de Europese Unie dan Nederland of in een andere staat die partij is bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte, is gelijkwaardig aan een erkende kwaliteitsverklaring, voor zover naar het oordeel van de Minister uit de eerstgenoemde kwaliteitsverklaring blijkt dat voldaan wordt aan ten minste gelijkwaardige eisen als bedoeld in de Regeling materialen en chemicaliën drinken warm tapwatervoorziening.


- 13 -

BRL-K17301 2014-12-12

4.3.2 VCM-gehalte in materiaal Het volumegehalte vinyl chloride monomeer (VCM) in het grondstofmateriaal dient lager te zijn dan ± 0,0001 %. Het VCM-gehalte dient te worden bepaald met behulp van gaschromatografie volgens de headspace-methode volgens NEN-EN-ISO 6401.

4.3.3 Dichtheid De dichtheid van het materiaal dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 11833 1. Het materiaal dient een dichtheid te bezitten groter of gelijk aan 1350 kg/m en 3 kleiner of gelijk aan 1460 kg/m .

4.3.4 K-waarde De K-waarde van het materiaal voor de productie van buizen dient ten minste 65,0 te bedragen wanneer deze is bepaald volgens NEN-EN-ISO 13229. De K-waarde van het materiaal voor de productie van fittingen dient ten minste 55,0 te bedragen wanneer deze is bepaald volgens NEN-EN-ISO 13229.

4.3.5 Classificatie en verificatie van het materiaal 4.3.5.1 Classificatie van materiaal in buisvorm Het materiaal dient te worden geclassificeerd volgens NEN-EN-ISO 1452-1:2009, paragraaf 4.4.1.

4.3.5.2 Verificatie van materiaal in buisvorm Het materiaal dient te worden geverifieerd volgens NEN-EN-ISO 1452-1:2009 paragraaf 4.4.2. Voorbeelden van de beproevingsparameters voor de verificatietesten worden gegeven in tabel 2 van NEN-EN-ISO 1452-1:2009. Voor het gemak van de lezer is in deze beoordelingsrichtlijn ook een tabel met voorbeelden opgenomen (tabel 2) met aanvullende waarden voor een expositietijden van 1 en 10 uur, en een beproevingstemperatuur van 40 °C. Tabel 2 – Voorbeeld van de beproevingsparameters voor verificatietesten Tijd (uur) Temperatuur (°C) spanning, σ, (MPa) 1 20 42,00 10 20 38,31 100 20 35,00 1000 20 31,87 5000 20 29,90 1 40 30,03 10 40 26,53 100 40 23,45 1000 40 20,73 5000 40 19,01 1 60 17,01 10 60 14,25 100 60 11,95 1000 60 10,00 5000 60 8,85


- 14 -

BRL-K17301 2014-12-12

4.3.5.3 Buismateriaal Het buismateriaal dient een minimaal vereiste sterkte (MRS-waarde) groter dan 25 MPa te bezitten. Voor de beproeving dienen stukken buis te worden gebruikt.

4.3.5.4 Materiaal voor fittingen Het materiaal voor fittingen dient een minimaal vereiste sterkte (MRS) zoals gedefinieerd in NEN-EN-ISO 1452-1:2009, clause 4.1.1 te bezitten. De leverancier dient de MRS waarde te bevestigen door middel van testen zoals beschreven in ISO 1452-1:2009, respectievelijk paragraaf 4.4.1, paragraaf 4.4.2 of paragraaf 4.4.3. Het materiaal voor fittingen dient te worden aangeduid met PVC-U of PVC-UH. Opmerking: Voor het beproeven kan NEN-EN 12107 als richtlijn worden gebruikt.

4.4 Rubber Indien er in een verbinding rubber afdichtingselementen aanwezig zijn dan moeten deze voldoen aan de eisen gesteld in Kiwa BRL-K17504.

4.5 Lijmen Indien er lijmverbindingen worden toegepast moet de lijm voldoen aan Kiwa BRLK525.

4.6 Algemene kenmerken van de producten 4.6.1 Uiterlijk Wanneer bekeken zonder vergroting moeten de producten in- en uitwendig glad, gaaf en schoon zijn, vrij van blazen, groeven of andere gebreken. In het materiaal mogen geen verontreinigingen of holten aanwezig zijn. De uiteinden moeten glad en haaks zijn.

4.6.2 Kleur Producten moeten grijs, blauw of crème van kleur zijn. Voor buizen voor bovengrondse toepassing is de kleur crème niet toegestaan.

4.6.3 Lichtdoorlatendheid Producten die bedoeld zijn voor bovengrondse toepassingen moeten zodanig zijn gekleurd dat de wanden bij beproeving volgens NEN-EN-ISO 7686 niet meer dan 0,2% licht doorlaten.

4.7 Wijzigingen Bij significante wijzigingen van het product of het productieproces moet opnieuw worden vastgesteld of het product voldoet aan de product(eisen). Alle door de leverancier voorgenomen wijzigingen moeten schriftelijk bij de CI worden gemeld. De CI bepaalt wat een significante wijziging is. Zodra is vastgesteld dat de producten met de voorgenomen wijziging voldoen aan de in deze BRL gestelde eisen, mag de wijziging bij de leverancier worden doorgevoerd. Opmerking: NVN-ENV 1452-7 kan bij wijzigingen van het product als richtlijn worden gebruikt.


- 15 -

BRL-K17301 2014-12-12

4.8 Eisen voor verbindingen 4.8.1 Fittingen met rubber afdichtingsringen 4.8.1.1 Dichtheid bij inwendige druk en met een hoekverdraaiing De dichtheid bij inwendige druk en met een hoekverdraaiing dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 13845 met inachtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Aantal proefstukken is 5. • De dubbele moffen of de fittingen moeten voldoen aan paragraaf 6.2. • De buizen moeten voldoen aan paragraaf 5.2 of paragraaf 5.3. • In afwijking van NEN-EN-ISO 13845 wordt een inwendig druktestregime volgens figuur 1 toegepast. 2,5 2 1,5 f 1 0,5 0 0

20

40

60

80

100

tijd [min]

Testdruk = f x PN Figuur 1 – Inwendige druktestregime voor de beproeving. De verbinding voldoet aan de eisen als er tijdens de beproeving geen lekkage wordt geconstateerd.

4.8.1.2 Dichtheid bij onderdruk De dichtheid bij onderdruk dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 13844 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Het aantal proefstukken is 5. • De dubbele moffen of de fittingen moeten voldoen aan paragraaf 6.2. • De buizen moeten voldoen aan paragraaf 5.2 of paragraaf 5.3. • In afwijking van NEN-EN-ISO 13844 wordt een inwendig druktestregime volgens figuur 2 toegepast. 0 -0,1 -0,2 -0,3 -0,4 bar -0,5 -0,6 -0,7 -0,8 -0,9 0

20

40

60

80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 tijd [min]

Figuur 2 – Inwendige druktestregime voor de beproeving.


- 16 -

BRL-K17301 2014-12-12

Opmerking: Druk: 1 bar is 0,1 MPa. In dit document wordt met de testdruk de overdruk bedoeld. De verbinding voldoet aan de eisen als de drukverandering bij een ingestelde druk van -0,1 en die van -0,8 over de voorgeschreven tijd < 0,05 bar.

4.8.1.3 Langeduur dichtheid bij inwendige druk van PVC-U en PVC-UH lijmverbindingen De langeduur dichtheid onder inwendige druk dient te worden bepaald volgens NENEN-ISO 13846 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Aantal proefstukken is 5. • De buizen moeten voldoen aan paragraaf 5.2 of paragraaf 5.3. • De fittingen moeten voldoen aan paragraaf 6.3. • De vrije lengte van de buisdelen is 3 x dn met een minimum van 250 mm. +3 • De beproeving wordt uitgevoerd bij een temperatuur van 40 /-1 °C. • De beproevingsduur is 1000 uur. • De testdruk is 1,3 x PN. Het lijmen geschiedt volgens de aanwijzingen van de leverancier. De droogtijd bedraagt minimaal 30 dagen bij een temperatuur van (23 ± 2) °C. In overleg met de leverancier kan een andere droogtijd worden afgesproken. Eventuele mof-spie fittingen en verloopringen moeten op dezelfde manier worden gelijmd. De verbinding voldoet aan de eisen als geen lekkage of scheurvorming in het samenstel wordt geconstateerd tijdens de beproeving.

4.8.2 Zadels van PVC-U Voor deze beproevingen zijn proefstukken nodig die overeenkomstig de aanwijzingen van de leverancier zijn samengesteld. Voor de vervaardiging van de proefstukken zijn PVC buizen vereist welke voldoen aan paragraaf 5.2 of paragraaf 5.3. De zadels moeten voldoen aan paragraaf 7.2. De buizen moeten dezelfde drukklasse hebben als het zadel. De proefstukken moeten tenminste 1 uur voorafgaande aan de proef op een temperatuur van 23 ± 2 °C worden geconditioneerd.

4.8.2.1 Dichtheid bij inwendige druk De (langeduur) dichtheid onder inwendige druk dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 13846 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Aantal proefstukken is 3. • De beproeving wordt uitgevoerd bij een temperatuur van (23 ± 2) °C. • De beproevingsduur is 10 minuten. • De testdruk is 1,5 x PN. De verbinding voldoet aan de eisen als geen lekkage of scheurvorming in het samenstel wordt geconstateerd tijdens de beproeving.

4.8.2.2 Dichtheid bij onderdruk De lekdichtheid onder vacuüm dient te worden bepaald volgens NEN-EN 12294 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Het aantal proefstukken is 3. • De beproeving wordt uitgevoerd bij een temperatuur van (23 ± 2) °C. • Inwendig druktestregime volgens figuur 2. De verbinding voldoet aan de eisen als de drukverandering bij een ingestelde druk van -0,1 en die van -0,8 over de voorgeschreven tijd < 0,05 bar.


- 17 -

BRL-K17301 2014-12-12

4.8.2.3 Dichtheid bij onderdruk en met samendrukking van de buis De dichtheid bij onderdruk en met samendrukking van de buis dient te worden bepaald volgens NEN-EN 12294 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Het aantal proefstukken is 1. • De beproeving wordt uitgevoerd bij een temperatuur van (23 ± 2) °C. • De beproeving wordt uitgevoerd met een negatieve druk van -0,5 bar. • Beproevingsduur 10 minuten. • Tijdens de beproeving dient de buis te worden samengedrukt tussen twee vlakke platen tot 10 % van de nominale diameter van de buis volgens figuur 3.

Figuur 3 – Beproeving op dichtheid bij onderdruk en samendrukking van de buis. De verbinding voldoet aan de eisen als de drukverandering bij een ingestelde druk van -0,5 over de voorgeschreven tijd < 0,05 bar.

4.9 Bescherming producten tijdens opslag en transport Ten behoeve van hygiënisch werken dienen producten bij levering af fabriek dusdanig afgeschermd te worden van de omgeving dat de vlakken die in contact komen met drinkwater niet verontreinigd raken. Zie ter informatie bijlage V.


- 18 -

BRL-K17301 2014-12-12

5 Producteisen en bepalingsmethoden voor PVC buizen 5.1 Algemeen In dit hoofdstuk zijn de eisen opgenomen waaraan PVC-U en PVC-O buizen voor het transport van drinkwater moeten voldoen.

5.2 PVC-U 5.2.1 Materiaal 5.2.1.1 Buismateriaal Zie 4.3.1.

5.2.1.2 VCM-gehalte in materiaal Zie paragraaf 4.3.2.

5.2.1.3 Dichtheid Zie paragraaf 4.3.3.

5.2.1.4 K-waarde Zie paragraaf 4.3.4.

5.2.1.5 MRS waarde Zie paragraaf 4.3.5.

5.2.2 Algemene kenmerken 5.2.2.1 Uiterlijk Zie paragraaf 4.6.1.

5.2.2.2 Kleur Zie paragraaf 4.6.2.

5.2.2.3 Lichtdoorlatendheid zie paragraaf 4.6.3.

5.2.3 Geometrische kenmerken 5.2.3.1 Bepaling van de afmetingen De afmetingen van de buis dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 3126.

5.2.3.2 Nominale diameter van de buis De nominale (buiten) diameter van de buis dn moet voldoen aan de eisen vermeld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009, tabel 1.

5.2.3.3 Gemiddelde (buiten) diameter en toleranties De gemiddelde (buiten) diameter dem van de buis dient overeen te komen met de betreffende nominale (buiten) diameter dn en moet voldoen aan de toleranties zoals vermeld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009, tabel 1.


- 19 -

BRL-K17301 2014-12-12

De toleranties voor onrondheid dienen te voldoen aan NEN-EN-ISO 1452-2:2009, tabel 2.

5.2.3.4 Wanddikte en tolerantie De nominale wanddikte en wordt geclassificeerd op basis van de zogenaamde buisseries. De nominale wanddikte correspondeert met de minimum toegestane wanddikte. De nominale wanddikte en dient te voldoen aan de eisen vermeld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009, tabel 2 voor de gegeven buisserie. De toleranties voor de wanddikte dienen te voldoen aan de eisen vermeld in NENEN-ISO 1452-2:2009 tabel 3. Opmerking: Tabel 4 in deze BRL komt overeen tabel 2 uit NEN-EN-ISO 14522:2009. Aan tabel 4 is de buisserie (S 16,7) toegevoegd die waarschijnlijk op den duur zal worden geschrapt.


- 20 -

BRL-K17301 2014-12-12

Tabel 4 – Nominale (minimale) wanddikte Nominale Nominale (minimum) wanddikte Pipe waarde S (buiten) (S 16,7) S 16 S 12,5 diameter S 20 (SDR 41)

dn 12 16 20 25 32 40 50 63 75 90

63 75 90

(SDR 34,4)

(SDR 33)

(SDR26)

2)

(afmetingen in mm)

S 10 (SDR 21)

S8

S 6,3

S5

(SDR 17)

(SDR 13,6)

(SDR 11)

Nominale druk PN gebaseerd op een ontwerpcoëfficiënt van C = 2,5 PN 6 PN 6 PN 8 PN 10 PN 12,5 PN 16 -----------------1,5 ----1,5 1,9 --1,5 1,6 1,9 2,4 -1,5 1,6 1,9 2,4 3,0 -1,6 2,0 2,4 3,0 3,7 -2,0 2,5 3,0 3,8 4,7 -2,3 2,9 3,6 4,5 5,6 -2,8 3,5 4,3 5,4 6,7 1) Nominale druk PN gebaseerd op een ontwerpcoëfficiënt C = 2,0 PN 6,3 PN 7,5 PN 8 PN 10 PN 12,5 PN 16 PN 20 2,0 2,0 2,2

2,0 2,2 2,7

----

2,4 2,9 3,5

3,0 3,6 4,3

3,8 4,5 5,4

PN 20 1,5 1,5 1,9 2,3 2,9 3,7 4,6 5,8 6,8 8,2 PN 25 ----

---1)

Nominale druk PN gebaseerd op een ontwerpcoëfficiënt C = 2,0 PN 20 PN 25 PN 6 PN 7,5 PN 8 PN 10 PN 12,5 PN 16 110 2,7 3,2 3,4 4,2 5,3 6,6 8,1 10,0 125 3,1 3,7 3,9 4,8 6,0 7,4 9,2 11,4 140 3,5 4,1 4,3 5,4 6,7 8,3 10,3 12,7 160 4,0 4,7 4,9 6,2 7,7 9,5 11,8 14,6 180 4,4 5,3 5,5 6,9 8,6 10,7 13,3 16,4 200 4,9 5,9 6,2 7,7 9,6 11,9 14,7 18,2 225 5,5 6,6 6,9 8,6 10,8 13,4 16,6 -250 6,2 7,3 7,7 9,6 11,9 14,8 18,4 -280 6,9 8,2 8,6 10,7 13,4 16,6 20,6 -315 7,7 9,2 9,7 12,1 15,0 18,7 23,2 -355 8,7 10,4 10,9 13,6 16,9 21,1 26,1 -400 9,8 11,7 12,3 15,3 19,1 23,7 29,4 -450 11,0 13,2 13,8 17,2 21,5 26,7 33,1 -500 12,3 14,6 15,3 19,1 23,9 29,7 36,8 -560 13,7 16,4 17,2 21,4 26,7 ---630 15,4 18,4 19,3 24,1 30,0 ---710 17,4 20,7 21,8 27,2 ----800 19,6 23,3 24,5 30,6 ----900 22 26,3 27,6 -----1000 24,5 29,2 30,6 -----1. Als een ontwerp coëfficiënt van 2,5 (i.p.v. 2,0) wordt toegepast voor buizen met een nominale diameter groter dan 90 mm, dan moet de eerstvolgende hogere druk klasse gekozen worden. 2. De nominale wanddikte komt overeen met ISO 4065:1996 3. De PN 6 waarden voor S 20 zijn berekend met het voorkeursgetal 6,3.


- 21 -

BRL-K17301 2014-12-12

5.2.3.5 Lengte van de buis De nominale lengte van de buis, l, dient een minimale lengte te zijn, zonder de insteekdiepte van de aan de buis gevormde mof.

5.2.3.6 Afmetingen van aan de buis gevormde moffen voor lijmverbindingen De afmetingen van moffen voor lijmverbindingen moeten bij voorkeur voldoen aan de eisen vermeld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009, paragraaf 6.6.1 en moeten worden vastgelegd in het IKB van de leverancier. Opmerking: Waarden vermeld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009, paragraaf 6.6.1, zijn gemiddelde waarden. Waarden vastgelegd in het IKB van de leverancier, kunnen minimum waarden zijn.

5.2.3.7 Afmetingen van aan de buis gevormde moffen met rubber afdichtingsringen De afmetingen van moffen met rubber afdichtingsringen moeten voldoen aan NENEN-ISO 1452-2:2009, paragraaf 6.6.2.

5.2.3.8 Afmetingen van buiseinden De einden van buizen bestemd om te worden gebruikt met moffen met rubber afdichtingsringen moeten zijn afgeschuind zoals aangegeven in figuur 4. Het afgeschuinde gedeelte dient glad en zonder beschadigingen te zijn. De afmetingen dienen te voldoen aan de eisen vermeld in tabel 5. Tabel 5 – Afmetingen van de afschuining (uitgedrukt in mm of °) Nominale e1 l alpha buitendiameter dn groter tot en met min min min max dan 4 90 6 110 90 5° 15° 7 0,50 x emin 125 110 8 400 125 10 400

Figuur 4 – Afschuining Van buizen die bestemd zijn om te worden gebruikt voor lijmverbindingen moeten alle scherpe randen zijn verwijderd.

5.2.4 Classificatie van de buis Buizen van PVC-U dienen te worden geclassificeerd op basis van de nominale druk (PN), de buisserie (S) en de ontwerpspanning σs volgens NEN-EN-ISO 1452-2:2009, Hoofdstuk 7. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar bijlage IV.


- 22 -

BRL-K17301 2014-12-12

5.2.5 Mechanisch kenmerken 5.2.5.1 Weerstand tegen slag of stoot belasting De weerstand tegen slag of stoot belasting van de buizen dient te voldoen aan de eisen gesteld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009, paragraaf 8.1. De weerstand tegen slag of stoot dient te worden bepaald volgens ISO 3127 De valproeven worden uitgevoerd bij een beproevingstemperatuur van (0 ± 2) °C. De valhoogte en de massa van het vallichaam is afhankelijk van de nominale diameter van de buis en vermeld in tabel 6. Tabel 6 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen slag of stoot belasting Nominale Test niveau M diameter Massa van Valhoogte (m) (mm) vallichaam (kg) 20 0,500 0,400 25 0,500 0,500 32 0,500 0,600 40 0,500 0,800 50 0,500 1,000 63 0,800 1,000 75 0,800 1,000 90 0,800 1,200 110 1,000 1,600 125 1,250 2,000 140 1,600 1,800 160 1,600 2,000 180 2,000 1,800 200 2,000 2,000 225 2,500 1,800 250 2,500 2,000 280 3,200 1,800 ≥315 3,200 2,000

5.2.5.2 Weerstand tegen inwendige druk. De weerstand tegen inwendige druk dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen. Voor elke combinatie van temperatuur en beproevingsduur dient 1 proefstuk te worden beproefd (zie tabel 7). De beproevingsdruk dient te worden berekend volgens NEN-EN-ISO 1167-1:2006, artikel 7.2. Dit betekent op basis van de gemeten afmetingen van de buis. Voor deze beproeving mogen eindkappen type A of B worden gebruikt. In het geval van een geschil, dienen eindkappen type A te worden gebruikt. Opmerking: Het type eindkap dat wordt gebruikt tijdens de beproeving heeft invloed op het beproevingsresultaat. Tabel 7 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige druk Temperatuur Beproevingsduur Omtrekspanning in de (°C) (uur) buiswand (MPa) 20 1 42,0 20 100 35,0 a) 60 1000 12,5 Test: water-in-water a) opmerking b vermeld in NEN-EN-ISO 1452-2:2009 tabel 7 is van toepassing op deze test. De test dient te worden herhaald met een omtrekspanning van 12,5 MPa.


- 23 -

BRL-K17301 2014-12-12

Het proefstuk voldoet aan de eisen als het proefstuk gedurende de beproeving niet faalt. De weerstand tegen inwendige druk van aan buis gevormde moffen moet voldoen aan NEN-EN-ISO 1452-2:2009, tabel 8.

5.2.6 Fysische kenmerken Indien niet anders vermeld is voor het toelatingsonderzoek het aantal proefstukken 3. Het vereiste aantal proefstukken voor productiecontrole en procesbeheersing dient te worden vastgelegd in het IKB schema van de leverancier.

5.2.6.1 Vicat verwekingstemperatuur De Vicat verwekingtemperatuur van het buismateriaal dient ≥ 80 °C te zijn en bepaald te worden volgens NEN-EN 727.

5.2.6.2 Lengteverandering na verwarming en afkoeling De lengteverandering na verwarming en afkoeling dient niet meer te bedragen dan 5% en wordt bepaald volgens NEN-EN-ISO 2505, met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Methode: hete luchtoven of vloeistofbad met bijvoorbeeld glycerine. • Beproevingstemperatuur is (150 ± 2) °C. • Conditioneringstijden afhankelijk van de wanddikte en volgens NEN-EN-ISO 1452-2:2009, paragraaf 9.

5.2.6.3 Weerstand tegen dichloormethaan De weerstand van het buismateriaal tegen dichloormethaan dient te worden bepaald volgens NEN-EN 580 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Aantal proefstukken is 1. • Temperatuur van het bad is (15 ± 1) °C. • Onderdompeltijd is 30 minuten. • Minimale wanddikte van het proefstuk is 1,5 mm. Na beëindiging van de proef mag er geen enkele schade zichtbaar zijn als gevolg van het contact met dichloormethaan.

5.2.7 Merken PVC-U drinkwaterbuizen De buizen worden minimaal voorzien van de volgende merken: • of voor kleine diameters in overleg met Kiwa; KIWA • fabrieksnaam, handelsnaam; • materiaal identificatie: PVC-U; • nominale druk: PN; • nominale buitenmiddellijn en nominale wanddikte in mm; 1) • productiecode “jaar” en “week” ; 1) • extrudernummer . Plaats van het merk: op elke buis op een onderlinge afstand van maximaal 2 meter. De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijk, leesbaar en onuitwisbaar. 1)


Aanduidingen mogen desgewenst in code worden aangebracht.

- 24 -

BRL-K17301 2014-12-12

5.3 PVC-O (biaxiaal geörienteerd PVC-U) 5.3.1 Algemeen Opmerking 1:

Door de oriëntatie heeft het materiaal een vezelachtige gelaagde structuur gekregen. Bewerkingen van bi-axiaal georiënteerde PVC-U buizen in het veld zoals lijmen, zagen, aanboren en verspanen zijn uit te voeren zoals bij niet-georiënteerde PVC-U buizen, echter de bewerkte snijkant kan een ander uiterlijk vertonen.

De leverancier dient instructies en werkvoorschriften in zijn kwaliteitssysteem te hebben geïmplementeerd voor bewerkingen aan de PVC-O buizen. Opmerking 2:

Bewerkingen in het veld waarbij de buis wordt verwarmd kunnen ongewenste vormveranderingen veroorzaken.

Opmerking 3:

De fittingen voor normale PVC-U leidingen zijn ook toepasbaar voor de bi-axiaal georiënteerde buizen, afhankelijk van de drukklasse.

5.3.2 Materiaal 5.3.2.1 Buismateriaal Zie paragraaf 4.3.1.

5.3.2.2 VCM-gehalte in materiaal Zie paragraaf 4.3.2.



5.3.2.5 Classificatie en verificatie van materiaal Georiënteerde buizen dienen te worden gemaakt van PVC-U met een goed gedefinieerde graad van oriëntatie in tangentiele en in axiale richting. De classificatie en verificatie van de MRS-waarde dient te voldoen aan de eisen volgens NEN-ISO 16422. Dit betekent onder meer dat het buismateriaal onderworpen wordt aan beproevingen met inwendige druk volgens NEN-EN-ISO 1167 (alle delen) en de testresultaten worden geanalyseerd volgens NEN-EN-ISO 9080. Voor deze beproeving mogen eindkappen type A of B volgens NEN-EN-ISO 1167-1 worden gebruikt. Opmerking:

Het type eindkap dat gebruikt wordt tijdens de beproeving heeft invloed op het beproevingsresultaat.

The MRS-waarde wordt geclassificeerd volgens NEN-ISO 16422:2014, paragraaf 7 en tabel 8 van deze beoordelingsrichtlijn en met vermelding van het type eindkap (A of B) dat voor de classificatie is gebruikt. Opmerking: Tabel 8 is overgenomen uit NEN-ISO 16422:2014.


- 25 -

BRL-K17301 2014-12-12

Tabel 8 – Materiaal classificatie voor PVC-O buizen Buis materiaal 315 355 400 450 500 classificatie nummer MRS (MPa) 31,5 35,5 40 45 50 C 1,6 2 1,6 2 1,6 2 1,4 1,6 2 1,4 1,6 2 20 16 22 18 25 20 32 28 23 36 32 25 σs Hogere MRS waarden mogen worden gekozen, onder voorwaarde dat deze vallen in de R20 serie van ISO 3:1973 Zie verder paragraaf 5.3.6 voor de controle van de relatie tussen de oriëntatiegraad en de MRS.

5.3.3 Algemene kenmerken 5.3.3.1 Uiterlijk zie paragraaf 4.6.1.


5.3.3.3 Lichtdoorlatendheid Zie paragraaf 4.6.3.

5.3.4 Geometrische kenmerken 5.3.4.1 Bepaling van de afmetingen De afmetingen dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 3126.

5.3.4.2 Nominale diameter van de buis Zie paragraaf 5.2.3.2.

5.3.4.3 Gemiddelde (buiten) diameter en toleranties Zie paragraaf 5.2.3.3.

5.3.4.4 Wanddikte en toleraties De nominale wanddikte en wordt geclassificeerd op basis van de zogenaamde buisseries. De nominale wanddikte correspondeert met de minimum toegestane wanddikte. De nominale wanddikte en dient te voldoen aan de eisen vermeld in NEN-ISO 16422:2014, tabel 2 voor de gegeven buisserie S: 20,0, 16,0, 12,5 en 10,0 en voor nominale diameters DN: 90, 110, 125, 160, 200, 250, 315, 355, 400, 450, 500 en 630. De toleranties voor de wanddikte dienen te voldoen aan de eisen vermeld in NENEN-ISO 1452-2:2009, tabel 3.

5.3.4.5 Lengte van de buis Zie paragraaf 5.2.3.5.

5.3.4.6 Afmetingen van aan de buis gevormde moffen met rubber afdichtingsringen De minimale insteekdiepte van de aan de buis gevormde mof met een rubber afdichtingsring moet voldoen aan de eisen gesteld in NEN-ISO 16422:2014, paragraaf 10.3.


- 26 -

BRL-K17301 2014-12-12

5.3.4.7 Afmetingen van buiseinden Zie paragraaf 5.2.3.8.

5.3.5 Classificatie van de biaxiaal georiënteerde buis. De PVC-O buizen dienen te worden geclassificeerd op basis van de nominale druk (PN), de buisserie (S) en de ontwerpspanning σs volgens ISO 16422:2014, hoofdstuk 8. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar bijlage IV.

5.3.6 Verificatie relatie tussen orientatiegraad en MRS De producent dient aan te tonen dat de bi-axiaal georiënteerde buizen (PVC-O) voldoen aan de eisen vermeld in tabel 8. Dit betekent onder andere dat de relatie tussen de MRS-waarde en de oriëntatiegraad in de axiale en de omtreksrichting door de producent van de PVC-O buizen dient te worden aangetoond. De MRS-waarde dient te worden bepaald volgens paragraaf 5.3.2.5. De oriëntatiegraad dient te worden bepaald volgens paragraaf 5.3.7. Indien van toepassing dient te worden aangetoond dat de buis bij (ontwerp)temperaturen boven 20 °C kan voldoen aan de eisen (zie bijlage III voor reductiefactoren bij hogere temperaturen).

5.3.7 Oriëntatiegraad 5.3.7.1 Bepaling oriëntatiegraad Opmerking:

Bij het bepalen van de oriëntatiegraden in de tangentiële- en axiale richting van de buis, wordt gebruik gemaakt van het gegeven dat de biaxiaal georiënteerde buis in de rubberfase (boven de glas/rubber temperatuur) zal krimpen tot de oorspronkelijke dimensies die in het extrusieproces bepaald zijn.

Oriëntatiegraad in axiale richting De beproevingsmethode voor de bepaling van de oriëntatiegraad in axiale richting is gebaseerd op NEN-EN-ISO 2505 met in achtneming van het volgende aanvullingen / aanpassingen: • Aantal proefstukken is 3. • De lengte van de proefstukken is ongeveer 300 mm. Breng in de lengterichting van de buis gelijkmatige verdeeld over de omtrek 3 merklijnen aan. • Zet op elke lijn twee merkstrepen met een onderlinge afstand van ongeveer 200 mm. • Meet de afstand (li) tussen de merkstrepen van elke lijn met een nauwkeurigheid van 0,1 mm. • Plaats de proefstukken in een luchtoven bij een temperatuur TR van (150 ± 2) °C. De duur om de luchtoven is afhankelijk van de wanddikte en moet voldoen aan de eisen van NEN-EN-ISO 2505:2005, tabel 1. • Meet na de voorgeschreven conditionering tijd (zie NEN-EN-ISO 2505:2005, paragraaf 6.2) bij een temperatuur van (23 ± 2) °C, opnieuw de afstand tussen de merkstrepen (lo). • Bereken de oriëntatiegraad: λa = lo / li. Bereken uit de negen verkregen waarden de gemiddelde oriëntatiegraad en de standaardafwijking. Voor buizen met een nominale diameter groter dan 25 mm mag het buisstuk in segmenten worden gezaagd voor de beproeving.


- 27 -

BRL-K17301 2014-12-12

Oriëntatiegraad in tangentiele richting Het proefstuk moet 30 ± 2 mm lang zijn en moet loodrecht worden gesneden van de buis. De ringvormige proefstukken worden geplaatst in de luchtoven op een vlakke glazen plaat. Plaats de proefstukken in een luchtoven bij een temperatuur TR van (150 ± 2) °C. De duur is afhankelijk van de wanddikte en moet voldoen aan de eisen van NEN-EN-ISO 2505:2005, tabel 1. Meet na de voorgeschreven conditionering tijd (zie NEN-EN-ISO 2505:2005, paragraaf 6.2) bij een temperatuur van (23 ± 2) °C de omtrek van de proefstukken en berekend de oriëntatiegraad in tangentiële richting. Dit is de verhouding tussen de omtrek van het proefstuk vóór (dco) en na (dci) warmtebehandeling: λt = dco / dci De oriëntatiegraad in tangentiële richting is de laagste berekende waarde. Opmerking: Om te voorkomen dat tijdens de blootstelling in de luchtoven de proefstukken vastplakken aan de glasplaat en het krimpen van de proefstukken zou kunnen belemmeren, kan bijv. talkpoeder worden gebruikt om de wrijving tussen het glasoppervlak en het proefstuk te minimaliseren.

5.3.8 Mechanische kenmerken 5.3.8.1 Weerstand tegen slag of stoot De weerstand tegen slag of stoot van de PVC-O buizen dient te worden bepaald volgens NEN-SO 16422. De buis voldoet aan de eis als de TIR (true impact rate) lager is dan 10 %. Dit betekent dat de weerstand tegen slag of stoot wordt bepaald volgens ISO 3127 met een vallichaam met een bolvormig tref vlak met een radius van 12,5 mm. De valhoogte is 2 m. De beproevingstemperatuur is (0 ± 2) °C. De massa van het vallichaam is afhankelijk van de nominale diameter van de buis en is vermeld in tabel 9. Tabel 9 – Massa van het vallichaam voor verschillende nominale diameters Nominale diameter Massa vallichaam (kg) 63 4 75 5 90 5 110 6,3 125 6,3 140 8 160 8 180 10 200 10 ≥ 225 12,5

5.3.8.2 Weerstand tegen inwendige druk De buizen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de voorgeschreven omtrekspanning in de buiswand zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in achtneming van de aanvullingen / aanpassingen vermeld in tabel 10. De beproeving moet worden uitgevoerd met hetzelfde type eindkappen die voor de classificatie van het buismateriaal zijn gebruikt (zie clausule 5.3.5)


- 28 -

BRL-K17301 2014-12-12

Tabel 10 – Test paramaters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige druk Temperatuur beproevingsduur Omtrekspanning in de (°C) (uur) buiswand 1) (MPa) 20 100 60 1000 Test: water-in-water 1) De minimale omtrekspanning in het materiaal van de buiswand moet worden berekend op basis van de resultaten van het toelatingsonderzoek van met materiaal waarbij onder meer de regressielijn volgens NEN-EN-ISO 9080 en de MRS-waarde zijn bepaald. Voor deze controle dient de omtrekspanning in de buiswand van het proefstuk te worden berekend met behulp van de regressielijn van het buismateriaal (97,5% CLC-lijn). De beproevingsdruk dient berekend te worden volgens NEN-ENISO 1167-1, artikel 7.2. Dit betekent op basis van de gemeten afmetingen van de buis De weerstand tegen inwendige druk van aan de buis gevormde moffen dient te voldoen aan ISO 16422:2014, artikel 11.1.

5.3.9 Fysische kenmerken 5.3.9.1 Weerstand tegen dichloormethaan De beproeving wordt uitgevoerd op niet-georiënteerde buis. Test methode volgens paragraaf 5.2.6.3.

5.3.10 Merken PVC-O drinkwaterbuizen De buizen worden minimaal voorzien van de volgende merken: • of voor kleine diameters in overleg met Kiwa; KIWA • fabrieksnaam, handelsnaam; • materiaal identificatie: PVC-O biax 315 of PVC-O biax 400 of PVC-O biax 450 of PVC-O biax 500; • nominale druk; • ontwerpcoëfficiënt C = 1,4 of C = 1,6 of C = 2,0; • nominale buitenmiddellijn en nominale wanddikte in mm of SDR; 1) • productiecode “jaar” en “week” ; 1) • extrudernummer . Plaats van het merk: op elke buis op een onderlinge afstand van maximaal 2 meter. De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare opdruk. 1) Mag indien gewenst in code worden aangebracht.


- 29 -

BRL-K17301 2014-12-12

6 Producteisen en bepalingsmethoden voor PVC fittingen 6.1 Algemeen In dit hoofdstuk zijn de eisen opgenomen waaraan: • met rubberdichtingsringen, DN 50 t/m DN 630; • fittingen met lijmverbindingen, DN 12 t/m DN 90; • bochten vervaardigd uit PVC-U buis, DN 50 t/m DN 630; voor het transport van drinkwater moeten voldoen.

6.2 Fittingen met rubber afdichtingsringen 6.2.1 Rubber Rubber afdichtingsringen dienen te voldoen aan de eisen gesteld in BRL-K17504. Zie paragraaf 4.4.

6.2.2 Materiaal 6.2.2.1 Algemeen Zie paragraaf 4.3.1.

6.2.2.2 VCM-gehalte Zie paragraaf 4.3.2.



6.2.2.5 Classificatie en verificatie van het materiaal Zie paragraaf 4.3.5.

6.2.3

Algemene kenmerken

6.2.3.1 Uiterlijk Zie paragraaf 4.6.1.



6.2.4 Geometrische kenmerken 6.2.4.1 Bepaling van afmetingen De afmetingen van de fittingen dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 3126.


- 30 -

BRL-K17301 2014-12-12

6.2.4.2 Nominale diameter van de fitting De nominale binnendiameter, dn, van de fittingen dient overeen te komen met de nominale buitendiameter van de buis, dn, waarvoor de fitting is bestemd en voor is ontworpen.

6.2.4.3 Afmetingen van fittingen met rubber afdichtingsring De afmetingen en toleranties van fittingen met een rubber afdichtingsring moeten voldoen aan de eisen van NEN-EN-ISO 1452-3:2010, paragraaf 6.7.

6.2.5 Mechanische kenmerken 6.2.5.1 Slagvastheid van de fitting De slagvastheid van de fitting dient te worden bepaald volgens NEN-EN 12061 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • De slagvastheid van de fitting wordt beproefd door de fitting te laten vallen op een stijve ondergrond. Na de val wordt de fitting geïnspecteerd met het blote oog zonder vergroting. In het geval de fitting bestaat uit losse onderdelen, dan worden deze onderdelen ook geïnspecteerd op effecten die de lekdichtheid van de fitting negatieve kunnen beïnvloeden. • Beproevingstemperatuur (0 ± 2) °C. • Conditioneringstijd > 30 minuten bij 0 °C. • Valhoogte: 500 mm voor dn ≤ 110, 1000 mm voor dn > 125. • Trefpunt: willekeurig. De fitting voldoet aan de eisen wanneer het resultaat kan worden uitgedrukt als “Geen schade” volgens paragraaf 7 van NEN-EN 12061:1999. De op slagvastheid beproefde fittingen dienen gebruikt te worden voor de lekdichtheidsbeproevingen.

6.2.5.2 Weerstand tegen inwendige druk van gespuitgiete fittingen De fittingen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de voorgeschreven inwendige druk zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in achtneming van de aanvullingen / aanpassingen vermeld in tabel 11. Voor deze beproeving mogen eindkappen type A of B worden gebruikt. In het geval van een geschil, dienen eindkappen type A te worden gebruikt. Opmerking: Het type eindkap dat gebruikt wordt tijdens de beproeving heeft invloed op het beproevingsresultaat.


- 31 -

BRL-K17301 2014-12-12

Tabel 11 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige druk van gespuitgiette hulpstukken van PVC 1) Nominale diameter / BeproevingsBeproevingsduur Beproevingsdruk C temperatuur (uur) (bar) (°C) dn < 160 / C = 2,5 20 1 4,2 x PN dn ≥ 160 / C = 2,0 20 1 3,36 x PN dn < 160 ? C = 2,5 20 100 3,5 x PN dn ≥ 160 / C = 2,0 20 100 2,8 x PN dn < 160 / C = 2,5 40 1000 2,1 x PN dn ≥ 160 / C = 2,0 40 1000 1,68 x PN 1) de beproevingsdruk, uitgedrukt in bar, dient te worden berekend met de volgende vergelijking: =

×

,

×

;

Waarbij: PN is de nominale druk uitgedrukt in bar; C is de ontwerp coëfficiënt (C= 2,5 or C = 2,0); σT,t de corresponderende waarde als vermeld in tabel 2; MRS is minimum required strength (i.e. 25 MPa). 2. Test: water-in-water. 3. Aantal proefstukken: 3 voor elke beproevingsomstandigheid.

6.2.5.3 Weerstand tegen inwendige druk van uit buis gevormde of gedraaide moffen De fittingen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de voorgeschreven inwendige druk zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in achtneming van de aanvullingen / aanpassingen vermeld in tabel 12. Voor deze beproeving mogen eindkappen type A of B worden gebruikt. In het geval van een geschil, dienen eindkappen type A te worden gebruikt. Opmerking: Het type eindkap dat gebruikt wordt tijdens de beproeving heeft invloed op het beproevingsresultaat. Tabel 12 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige druk Temperatuur Nominale druk Beproevingsduur Inwendige druk (°C) (PN) (uur) tijdens test (bar) 20 6 1 21,2 8 26,9 10 33,6 20 6 100 17,7 8 22,4 10 28,0 60 6 1000 5,1 8 6,4 10 8,0 Test: water-in-water. Aantal proefstukken: 3 per beproevingsomstandigheid.


- 32 -

BRL-K17301 2014-12-12

6.2.6 Fysische kenmerken 6.2.6.1 Vicat verwerkingstemperatuur De Vicat verwekingtemperatuur dient te worden bepaald volgens NEN-EN 727. Gespuitgiette fittingen voldoen aan de eisen als de Vicat verwekingstemperatuur ≥ 74 °C. Voor fittingen die uit buis zijn gevormd dient te Vicat verwekingstemperatuur ≥ 80°C te zijn.

6.2.6.2 Beoordeling van het effect van verwarming Drie volledige spuitgietstukken dienen te worden beproefd volgens NEN-EN 763 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Methode A (in oven met geforceerde luchtcirculatie) • Verwarmingstemperatuur (150 ± 2) °C. • Verwarmingsduur > 60 minuten. Voor en na de verwarming wordt het oppervlak van het spuitgietstuk onderzocht en worden scheurtjes, blaren, delaminatie, openstaande vloeinaden gemeten en uitgedrukt als een percentage van de wanddikte. De maximale afmetingen van scheuren, delaminatie, blaren en vloeinaad-openingen, uitgedrukt als een percentage van de wanddikte dient minder te zijn dan 30 %.

6.2.7 Merken PVC-U fittingen met rubber afdichtingsringen De fitting wordt minimaal voorzien van de volgende merken: • • • • • • •

of op kleine producten of of KK fabrieksnaam, handelsnaam of logo; materiaal aanduiding: PVC-U; nominale druk; nominale maatvoering van de mofeinden in mm; aanduiding van het toepassingsgebied; 2) productie code .

1)

1)

of KK ;

De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare opdruk. 1) 2)

Voor kleine fittingen is merken alleen met KK ook toegestaan. Mag indien gewenst in code worden aangebracht.

De kleinste verpakkingseenheid van de fittingen dient minimaal voorzien te zijn van de volgende informatie: • ; KIWA • fabrieksnaam, handelsnaam, systeemnaam, logo of certificaatnummer van het bijbehorend attest(systeem)certificaat, overeenkomstig de markering op de bijbehorende buis; • nominale buitenmiddellijn en nominale wanddikte in mm van de bijbehorende buis; • materiaal identificatie indien de fitting body van kunststof is vervaardigd; De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare opdruk op elke verpakking.


- 33 -

BRL-K17301 2014-12-12

6.3 Fittingen voor lijmverbindingen 6.3.1 Lijminstructie De leverancier van de fittingen is verplicht een lijminstructie bij de producten te verstrekken.

6.3.2 Materiaal 6.3.2.1 Algemeen Zie paragraaf 4.3.1.

6.3.2.2 VCM-gehalte Zie paragraaf 4.3.2.



6.3.2.5 Classificatie en verificatie van het materiaal Zie paragraaf 4.3.5.

6.3.3

Algemene kenmerken

6.3.3.1 Uiterlijk Zie paragraaf 4.6.1.1.

6.3.3.2 Kleur Zie paragraaf 4.6.1.2.

6.3.3.3 Lichtdoorlatendheid Zie paragraaf 4.6.1.3.

6.3.4

Geometrische kenmerken

6.3.4.1 Bepaling van afmetingen De afmetingen van de fittingen dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 3126.

6.3.4.2 Nominale diameter van de fitting De nominale (binnen) diameter, dn, van de fittingen dient overeen te komen met de nominale (buiten) diameter van de buis, dn, waarvoor de fitting is bestemd.

6.3.4.3 Fittingen met lijmverbindingen De maten en toleranties van fittingen met lijmverbindingen moeten voldoen aan de relevante eisen van NEN-EN-ISO 1452-3:2010, paragraaf 6.3 en de volgende aanvullende eisen vermeld in de tabellen 13 en 14.


- 34 -

BRL-K17301 2014-12-12

Tabel 13 – Minimum wanddikten van PVC-U en PVC-UH lijmfittingen (in mm) 1 1 Nominale Minimum wanddikte van Minimum wanddikte van diameter PVC-U fittingen voor een PVC-UH fittingen voor een nominale druk van: nominale druk van: PN 10 PN 12,5 PN 16 PN 10 PN 12,5 PN 16 12 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 16 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 20 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 25 2,0 2,0 2,4 2,0 2,0 2,0 32 2,0 2,4 3,0 2,0 2,0 2,4 40 2,4 3,0 3,8 2,0 2,4 3,0 50 3,0 3,8 4,7 2,4 3,0 3,7 63 3,8 4,8 5,9 3,0 3,8 4,7 75 4,5 5,7 6,9 3,6 4,5 5,6 90 5,4 6,8 8,3 4,3 5,4 6,7 1) De wanddikte van de lijmfitting mag in geen enkele doorsnede kleiner zijn dan de waarden in deze tabel. Tabel 14 – Binnendiameters van de moffen (in mm) 1) Nominale Gemiddelde binnendiameter van de Onrondheid maatvoering van moffen de fitting min. max. 12 12,0 12,3 0,2 16 16,0 16,3 0,2 20 20,0 20,3 0,2 25 25,0 25,3 0,2 32 32,0 32,3 0,3 40 40,0 40,3 0,3 50 50,0 50,3 0,4 53 53,0 63,3 0,5 75 75,0 75,3 0,6 90 90,0 90,3 0,7 110 110,1 110,4 0,8 125 125,1 125,4 0,9 160 160,2 160,5 1,0 1) Tolerantie: 0,007 x de (de = de nominale buitendiameter van de bijbehorende buis).

6.3.5 Mechanische kenmerken 6.3.5.1 Slagvastheid van de fitting De slagvastheid van de fitting dient te worden bepaald volgens NEN-EN 12061 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • De slagvastheid van de fitting wordt beproefd door de fitting te laten vallen op een stijve ondergrond. Na de val wordt de fitting geïnspecteerd met het blote oog zonder vergroting. In het geval de fitting bestaat uit losse onderdelen, dan worden deze onderdelen ook geïnspecteerd op effecten die de lekdichtheid van de fitting negatieve kunnen beïnvloeden. • Beproevingstemperatuur (0 ± 2) °C. • Conditioneringstijd > 30 minuten bij 0°C. • Valhoogte: 500 mm voor dn ≤ 110, 1000 mm voor dn > 125. • Trefpunt: willekeurig. De fitting voldoet aan de eisen wanneer het resultaat kan worden uitgedrukt als “Geen schade” volgens paragraaf 7 van NEN-EN 12061. De op slagvastheid beproefde fittingen dienen gebruikt te worden voor de lekdichtheidsbeproevingen.


- 35 -

BRL-K17301 2014-12-12

6.3.5.2 Weerstand tegen inwendige druk voor gespuitgiete fittingen voor lijmverbindingen De fittingen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de voorgeschreven inwendige druk zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in achtneming van de aanvullingen / aanpassingen vermeld in tabel 15. Voor deze beproeving mogen eindkappen type A of B worden gebruikt. In het geval van een geschil, dienen eindkappen type A te worden gebruikt. Opmerking: Het type eindkap dat gebruikt wordt tijdens de beproeving heeft invloed op het beproevingsresultaat. Tabel 15 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige druk 1) Beproevingstemperatuur Beproevingsduur (uur) beproevingsdruk (°C) (bar) 20 1 4,2 x PN 100 3,5 x PN 1000 3,2 x PN 1) de beproevingsdruk, uitgedrukt in bar, dient te worden berekend met de volgende vergelijking: =

×

,

×

;

Waarbij: PN is de nominale druk uitgedrukt in bar; C is de ontwerp coëfficiënt (C= 2,5 or C = 2,0); σT,t de corresponderende waarde als vermeld in tabel 2; MRS is minimum required strength (i.e. 25 MPa). 4. Test: water-in-water. 5. Aantal proefstukken: 3 voor elke beproevingsconditie.

6.3.6 Fysische kenmerken 6.3.6.1 Vicat verwerkingstemperatuur De Vicat verwekingtemperatuur dient te worden bepaald volgens NEN-EN 727. Gespuitgiette fittingen voldoen aan de eisen als de Vicat verwekingstemperatuur ≥ 74 °C. Voor fittingen die uit buis zijn gevormd dient te Vicat verwekingstemperatuur > 80°C te zijn.

6.3.6.2 Beoordeling van het effect van verwarming Drie volledige spuitgietstukken dienen te worden beproefd volgens NEN-EN 763 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Methode A (in oven met geforceerde luchtcirculatie) • Verwarmingstemperatuur (150 ± 2) °C. • Verwarmingsduur > 60 minuten. Voor en na de verwarming wordt het oppervlak van het spuitgietstuk onderzocht en worden scheurtjes, blaren, delaminatie, openstaande vloeinaden gemeten en uitgedrukt als een percentage van de wanddikte. De maximale afmetingen van scheuren, delaminatie, blaren en vloeinaad-openingen, uitgedrukt als een percentage van de wanddikte dient minder te zijn dan 30 %.


- 36 -

BRL-K17301 2014-12-12

6.3.7 Merken PVC-U en PVC-UH lijmfittingen De fitting wordt minimaal voorzien van de volgende merken: • • • • • • •

of op kleine producten of of KK fabrieksnaam, handelsnaam of logo; materiaal aanduiding: PVC-U; nominale druk; nominale maatvoering van de mofeinden in mm; aanduiding van het toepassingsgebied; 2) productie code .

1)

1)

of KK ;

De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare opdruk. 1) 2)

Voor kleine fittingen is merken alleen met KK ook toegestaan. Mag indien gewenst in code worden aangebracht.

De kleinste verpakkingseenheid van de fittingen dient minimaal voorzien te zijn van de volgende informatie: • ; KIWA • fabrieksnaam, handelsnaam, systeemnaam, logo of certificaatnummer van het bijbehorend attest(systeem)certificaat, overeenkomstig de markering op de bijbehorende buis; • nominale buitenmiddellijn en nominale wanddikte in mm van de bijbehorende buis; • materiaal identificatie indien de fitting body van kunststof is vervaardigd; De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare opdruk op elke verpakking.


- 37 -

BRL-K17301 2014-12-12

6.4 Bochten vervaardigd uit buis In deze BRL zijn de eisen vastgelegd voor bochten die door verwarmen van stukken PUV-U buis worden geproduceerd met de volgende nominale hoeken: 11°, 22°, 30°, 45°, 60°C en 90°.

6.4.1 Algemeen De levensduur van de bochten moet onder normale bedrijfsomstandigheden tenminste gelijk zijn aan die van de overeenkomstige buizen. Het fabricageproces dient zodanig te zijn dat de mechanische eigenschappen van het PVC materiaal niet nadelig worden beïnvloed. De bochten moeten zijn vervaardigd uit PVC-U buizen. De gebruikte buizen moeten voldoen aan paragrafen 5.2.1 en 5.2.2.


6.4.2.2 Nominale diameter van de bocht De nominale (binnen) diameter, dn, van de fittingen dient overeen te komen met de nominale (buiten) diameter van de buis, dn, waarvoor de fitting is gestemd. De nominale buitendiameters mogen slechts die waarden hebben als genoemd in paragraaf 5.2.3.2.

6.4.2.3 Toelaatbare maatafwijkingen van de buitendiameters en wanddikten ter plaatse van de uiteinden Voor de buitendiameters en de minimum wanddikte ter plaatse van de uiteinden gelden de waarden met de daarbij behorende toleranties volgens paragraaf 5.2.3.3.

6.4.2.4 Toelaatbare maatafwijkingen van de buitendiameters en wanddikten ter plaatse van het gebogen gedeelte Voor de buitendiameters en de wanddikte ter plaatse van het gebogen gedeelte gelden de waarden zoals vermeld in tabel 16. Tabel 16 – Toelaatbare toleranties ter plaatse van het gebogen gedeelte Afmeting Toelaatbare maatafwijking Gemiddelde buitendiameter (dem) ± 0,025 x dn Onrondheid (de,max – de,min) ≤ 0,05 x dn Wanddikte van de bocht ≥ 0,93 x emin,buis (emin,bocht) dn = nominale diameter dem = gemiddelde buitendiameter e = wanddikte emin,bocht = minimum toelaatbare wanddikte van de bocht emin,buis = minimum toelaatbare wanddikte van de overeenkomstige buis de min = kleinste buitendiameter in een willekeurig punt = grootste buitendiameter in een willekeurig punt de max

6.4.2.5 Hoeken De nominale hoeken zijn 11°, 22°, 30°, 45°, 60° en 90°. Daarop is een afwijking van ± 2° toelaatbaar.


- 38 -

BRL-K17301 2014-12-12

6.4.2.6 Kromtestralen van bochten De kromtestraal van de hartlijn van de bocht mag niet kleiner zijn dan 3,5 x de.

6.4.2.7 Rechte lengte van de uiteinden Voor het maken van doelmatige verbindingen moet de rechte lengte van de uiteinden van de bocht voor buitendiameters tot en met 200 mm tenminste 1,5 x de bedragen. Voor grotere buitendiameters moet tenminste 1,25 x de worden aangehouden.

6.4.2.8 Inbouwmaten (Z maten) De Z-maten moeten in overeenstemming zijn met de waarden die door de fabrikant zijn opgegeven. Hiervoor dient de leverancier aan de certificerende instantie tekeningen te verstrekken.

6.4.3 Bochtuiteinden De afschuining van de uiteinden moet voldoen aan 5.2.3.8.

6.4.4 Bochten met lijmmoffen De afmetingen van aan een buis gevormde lijmmoffen moeten voldoen aan 5.2.3.6.

6.4.5 Mechanische kenmerken Om na te gaan of het verwarmen en afkoelen tijdens de productie van de bocht geen ontoelaatbare achteruitgang in de mechanische eigenschappen van het PVC materiaal heeft veroorzaakt, dienen de volgende typebeproevingen te worden uitgevoerd. Onderwerp rechte buisstukken aan een warmtebehandeling en een afkoelingsproces zoals gebruikelijk is voor vervaardiging van de desbetreffende bochten. De instructies van de warmtebehandeling en het afkoelproces dient door de fabrikant aan de certificatie-instelling ter beschikking te worden gesteld. Voer daarna de volgende beproevingen uit.

6.4.5.1 Weerstand tegen slag of stoot Zie paragraaf 5.2.5.1.

6.4.5.2 Weerstand tegen inwendige druk De buizen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de voorgeschreven omtrekspanning in de buiswand zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in achtneming van de aanvullingen / aanpassingen vermeld in tabel 17. Voor deze beproeving mogen eindkappen type A of B worden gebruikt. In het geval van een geschil, dienen eindkappen type A te worden gebruikt. Opmerking: Het type eindkap dat gebruikt wordt tijdens de beproeving heeft invloed op het beproevingsresultaat. Tabel 17 – Test parameters voor de bepaling van de weerstand tegen inwendige druk Temperatuur Beproevingsduur Omtrekspanning in de (°C) (uur) buiswand (MPa) 20 100 35,0 60 1000 12,5 Test: water-in-water


- 39 -

BRL-K17301 2014-12-12

6.4.6 Merken bochten vervaardigd van PVC-U drinkwaterbuizen De bochten worden minimaal voorzien van de volgende merken: • of voor kleine diameters in overleg met Kiwa; KIWA • fabrieksnaam, handelsnaam; • materiaal identificatie: PVC-U; • PN-getal; • nominale buitendiameter in mm; 1) • productiecode ; 1) • extrudernummer . De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare opdruk. 1)


Aanduidingen mogen desgewenst in code worden aangebracht.

- 40 -

BRL-K17301 2014-12-12

7 Producteisen en bepalingsmethoden voor speciale fittingen 7.1 Algemeen In dit hoofdstuk zijn de eisen opgenomen waaraan: • zadels van PVC-U, DN 40 t/m DN 630 mm; • trekvaste koppelingen van PVC; • door spuitgieten vervaardigde PVC fittingen met flensaansluitingen • dubbele moffen en trekvaste koppelingen van PVC-U met een ontluchtingsvoorziening; voor het transport van drinkwater moeten voldoen.

7.2 Zadels van PVC-U 7.2.1 Algemeen Deze eisen hebben betrekking op zadels van PVC-U met inwendige, conische, schroefdraden: Gk ½”, Gk ¾” of Gk 1”, die bestemd zijn voor gebruik in combinatie met metalen dienstkranen. De zadels zijn bedoeld voor montage op PVC-U waterleidingbuizen volgens paragraaf 5.2.

7.2.2 Materiaal Zie paragraaf 4.3.

7.2.3 Rubberringen De rubberringen in de zadels moeten voldoen aan BRL-K17504 (zie ook paragraaf 4.4)


7.2.4.2 Kleur Zie paragraaf 4.6.2


7.2.5 Constructie en ontwerp De zadelhelften moeten van een zodanige constructie zijn dat de delen uitsluitend in één stand tegen elkaar kunnen worden gebracht. De richting waarop klampen moeten worden aangeslagen, moet door middel van een pijl op elke klamp zijn aangegeven. Aan de binnen- en buitenzijde van de zadels mogen, om kerfwerking te voorkomen, geen scherpe overgangen voorkomen. De spiebanen op de zadels en in de klampen mogen geen grotere hellingshoek bezitten dan 7°. De spiebanen moeten tenminste onder een straal van 1,5 mm zijn afgerond. De afwijking van de rechtheid van de spiebanen mag niet meer dan 0,08 x ls bedragen (ls = lengte spiebaan). De afdichting tussen zadel en buis moet tot stand worden gebracht met een geprofileerde rubberring. De rubberring moet gecentreerd in een kamer in het zadel


- 41 -

BRL-K17301 2014-12-12

zitten, zodanig dat de ring bij montage niet kan verschuiven of uit de kamer kan vallen.

7.2.6 Geometrische kenmerken 7.2.6.1 Bepaling van de afmetingen De afmetingen van de zadels dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 3126.

7.2.6.2 Binnendiameters van de zadels De binnendiameters van de zadels moeten zijn aangepast aan de buitendiameters van de PVC buizen waarvoor zij bestemd zijn. Daarbij moet rekening gehouden zijn met de geldende toleranties op de buitendiameters van de buizen.

7.2.6.3 Wanddikte van de zadels De wanddikte mag in geen enkele doorsnede kleiner zijn dan de waarden vermeld in tabel 18. Bijbehorende buismaat 40 50 63 75 90 110 125

Tabel 18 – Wanddikte van de zadels (in mm) Wanddikte van Bijbehorende Wanddikte van het zadel, buismaat het zadel, minimaal minimaal (mm) (mm) 5,0 160 7,0 5,0 200 8,0 5,0 250 9,5 5,0 315 11,0 5,5 400 13,0 6,0 500 15,5 6,0 630 19,0

De wanddikte ter plaatse van het aansluiting voor de dienstkraan, gemeten buiten de schroefdraad, moet tenminste 8 mm zijn.

7.2.6.4 Lengte van de zadels De lengte van de zadels (gemeten in de richting van de leiding) is afhankelijk van de buitendiameter van de bijbehorende PVC buizen en dient niet kleiner te zijn dan de waarden vermeldt in tabel 19. Tabel 19 – Minimum toelaatbare lengte van de zadels (in mm) Zadels bestemt voor buizen met Minimum toelaatbare lengte van het buitendiameters van: zadels 40, 50 60 63, 75, 90 65 110, 125 75 160, 200 80 225 95 ≥ 250 100

7.2.7 Schroefdraden in de zadels Voor de schroefdraden gelden de volgende eisen: • het ontwerp van de schroefdraad moet voldoen aan de eisen voor taps binnendraad volgens NEN-EN 10226-2; • de afmetingen van de schroefdraad moeten voldoen aan de eisen vermeld in tabel 21. • de schroefdraad moet glad en gaaf zijn, vrij van bramen of andere onregelmatigheden.


- 42 -

BRL-K17301 2014-12-12

De minimale en maximale toleranties van de afmetingen van de schroefdraad in het zadel wordt beoordeeld met behulp van twee kalibers (max. en min.) of een kaliber die voorzien is van een plat vlak waarmee de minimale en maximale afmetingen worden aangeduid. Voor de bepaling moeten volgens ANSI/ASME gestandaardiseerde kalibers worden gebruikt. De afmetingen van de schroefdraad in het zadel moet voldoen aan de eisen vermeld in tabel 20. Tabel 20 – Afmetingen van de schroefdraden in de zadels (in mm)

Schroefdraad

Gk ½” Gk ¾” Gk 1”

Bij passing met het max. kaliber moet de inschroeflengte (L) tenminste zijn 9,7 (5,5 gangen) 10,7 (6 gangen) 10,0 (4,5 gangen)

Bij passing met het min. kaliber moet de inschroeflengte (L) tenminste zijn 15,4 (8,5 gangen) 16,4 (9 gangen) 17,4 (7,5 gangen)

Nuttige lengte van het schroefdraad (S) tenminste 19 20 22

De afmetingen van de kalibers dienen te voldoen aan de eisen vermeld in tabel 21. Tabel 21 – Afmetingen van de kalibers

Schroefdraadmaat Gk ½” Gk ¾” Gk 1”

Max. kaliber L1 16,3 17,3 18,5

L2 6 10 10

Min. Kaliber L1 16,3 17,3 18,5

L3 9 13 14

7.2.8 Mechanische kenmerken 7.2.8.1 Weerstand tegen slag of stoot De bepaling van de weerstand tegen slag of stoot is gebaseerd ISO 3127. Het hoofdframe van de valtoren en het vallichaam moeten voldoen aan de betreffende eisen van ISO 3127. In figuur 5 is een tekening gegeven van een oplegging en het zadel proefstuk. De zijkanten van het proefstuk moet worden ondersteund zoals getoond in figuur 5 door middel van verstelbare zijsteunen.


- 43 -

BRL-K17301 2014-12-12

Figuur 5 – Oplegging van de zadels voor de valproef Voor de beproeving moeten de zadelstukken worden gedurende minimaal 30 minuten worden geconditioneerd bij een temperatuur van (0 ± 2) °C, bijvoorbeeld met behulp van ijs/watermengsel. De massa van het vallichaam en de valhoogte zijn afhankelijk van de nominale diameter en zijn vermeld in tabel 6. Aanvankelijk dienen er tien volledige zadels (boven- en onder zadel) te worden beproefd. Als één bovenzadel of één onderzadel faalt, moet de beproeving worden uitgebreid met nog eens 20 complete zadels (boven- en onderzadel). Niet meer dan 3 zadelstukken van de 30 mogen zijn gefaald om the voldoen aan de eis (< 10 %).

7.2.8.2 Weerstand tegen inwendige druk. Een proefstuk bestaande uit een lengte PVC-U buis en een zadel van dezelfde PN dient gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de voorgeschreven inwendige druk zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. Er moeten 5 proefstukken worden beproefd. De montage van het zadel dient te worden uitgevoerd volgens de montagevoorschriften van de leverancier. De PVC buis die in dit experiment wordt gebruikt moeten voldoen aan 5.2. Het proefstuk dient onderworpen te worden aan een inwendige waterdruk van 2,8 x PN van het zadel voor een beproevingsduur van 100 uur volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen. Na 100 uur wordt de druk van het proefstuk gehaald. Na een periode van 1 uur wordt de druk in het proefstuk weer opgevoerd met 0,5 bar. Deze druk moet 10 minuten worden gehandhaafd. Tijdens de beproeving mag geen lekkage aan de verbinding tussen buis en zadel optreden.

7.2.8.3 Sterkte van de schroefdraad Voor de bepaling van de sterkte van een schroefdraad van het zadel voor de aansluiting met de dienstkraan is een hulpstuk nodig met afmetingen zoals vermeld in tabel 22.


- 44 -

BRL-K17301 2014-12-12

Tabel 22 – Afmetingen van de fitting voor de bepaling van de sterkte van de schroefdraad in het zadel (in mm).

Schroefdraadmaat Gk ½” Gk ¾” Gk 1”

L1 min 28 29 33

L2 6 10 10

Voor de beproeving worden het zadel en de fitting geconditioneerd bij een temperatuur van (0 ± 2) °C gedurende ten minste 30 minuten. Vervolgens wordt de fitting in de schroefdraad gedraaid tot de wrijving gelijk is aan een moment van 1 N/m. Vanaf deze stand wordt de fitting vier volle omwentelingen doorgedraaid. Het zadel met het ingeschroefde hulpstuk wordt gedurende 100 uur op een temperatuur van (0 ± 2) °C gehouden. Het zadel voldoet aan de eis als gedurende deze periode geen breuk of scheurvorming optreedt.

7.2.8.4 Weerstand tegen samendrukken Voor het bepalen van de weerstand tegen samendrukken van het zadel is apparatuur volgens NEN-ISO 5893 nodig waarin een zadel met een snelheid van 35 mm/min diametraal kan worden samengedrukt en een opstelling zoals weergegeven in figuur 6. Plaats de zadel tussen twee parallel ten opzichte van elkaar geplaatste platen die voorzien zijn van aangepaste steunen als in figuur 6. Voor de beproeving dient afstand a gemeten te worden. De samendrukking wordt uitgevoerd tot de maat a tot 50% van zijn oorspronkelijke waarde is gereduceerd.

Figuur 6 – Oplegging van de zadels tijdens de samendrukproef Er moeten 5 proefstukken worden beproefd. Het zadel voldoet aan de eis als er geen breuk of scheurvorming optreedt.


- 45 -

BRL-K17301 2014-12-12

7.2.9 Fysische kenmerken 7.2.9.1 Vicat verwerkingstemperatuur De Vicat verwekingtemperatuur dient te worden bepaald volgens NEN-EN 727. Gespuitgiette zadels voldoen aan de eisen als de Vicat verwekingstemperatuur > 74 °C. Voor fittingen die uit buis zijn gevormd dient te Vicat verwekingstemperatuur > 76 °C.

7.2.9.2 Beoordeling van het effect van verwarming Drie zadels dienen te worden beproefd volgens NEN-EN 763 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Methode A (in oven met geforceerde luchtcirculatie) • Verwarmingstemperatuur (150 ± 2) °C. • Verwarmingsduur > 60 minuten. Voor en na de verwarming wordt het oppervlak van het zadel onderzocht en worden scheurtjes, blaren, delaminatie, openstaande vloeinaden gemeten en uitgedrukt als een percentage van de wanddikte. De maximale afmetingen van scheuren, delaminatie, blaren en vloeinaad-openingen, uitgedrukt als een percentage van de wanddikte dient minder te zijn dan 30 %.

7.2.10 Merken zadels voor PVC-U waterleidingbuizen De zadels worden minimaal voorzien van de volgende merken: • •

• • • •

1)

1)

of op kleine producten of of KK of KK ; fabrieksnaam, handelsnaam of logo; materiaal identificatie: PVC; PN-getal; nominale buitendiameter van de bijpassende buis in mm; 2) productieperiode .

. De uitvoering van de merken is als volgt: duidelijke, duurzame en onuitwisbare opdruk op elk zadel. 1. Voor kleine fittingen is merken alleen met kk ook toegestaan. 2. Mag desgewenst in code worden aangebracht.


- 46 -

BRL-K17301 2014-12-12

7.3 Trekvaste koppelingen van PE of PVC-U Deze paragraaf heeft betrekking op trekvaste koppelingen met een vrije hoekverdraaiing tot maximaal 3 °.

7.3.1 Algemeen De trekvaste koppelingen moeten een sterkte en levensduur hebben die tenminste gelijk is aan die van de PVC buizen van dezelfde nominale drukklasse. De trekvaste koppelingen moeten volgens een beheerst productieproces zijn vervaardigd. Tevens moeten trekvaste koppelingen een vorm hebben waarbij het volledige doorstroomprofiel van de buis gehandhaafd blijft. De trekvaste koppelingen van PVC-U mogen geen gelaste onderdelen bevatten. Bij de montage van de fitting aan de buis is het niet toegestaan om in de buis inkepingen, groeven of andere verzwakkingen aan te brengen waardoor de levensduur van het leidingsysteem negatief wordt beïnvloed. Trekvaste koppelingen moeten volgens de verwerkingsrichtlijnen van de fabrikant worden geïnstalleerd.

7.3.2 Materiaal 7.3.2.1 Buismateriaal PVC-U Dubbele moffen en spiebussen die vervaardigd zijn uit PVC buizen moeten, afgezien van de afmetingen, voldoen aan 5.2.

7.3.2.2 Polyetheen materiaal Het polyetheen materiaal van trekvaste koppelingen van polyetheen (PE) moet voldoen aan de eisen van NEN-EN 12201-1:2011, tabellen 1 en 2.

7.3.3 Rubber afdichtingsringen De rubber afdichtingsringen in de trekvaste koppelingen moeten voldoen aan BRLK17504. (zie paragraaf 4.4).

7.3.4 Lijmen en schoonmaakmiddelen Lijm en schoonmaakmiddel mogen geen blijvende schadelijke invloed op het PVC materiaal uitoefenen. De PVC lijmen moeten voldoen aan BRL-K525.

7.3.5 Vergrendeling De vergrendeling moeten voldoen aan de specificatie van de fabrikant ten aanzien van materiaal, afmetingen en toelaatbare maatafwijkingen. De fabrikant moet deze specificatie aan de certificerende instantie ter beschikking stellen.

7.3.6 Metalen onderdelen Metalen onderdelen van de trekvaste koppelingen moeten bestand zijn tegen corrosie. Opmerking: Eventuele gripringen, klemspiemoeren en andere onderdelen van de trekvaste koppelingen moeten een levensduur hebben van tenminste 50 jaar.



- 47 -

BRL-K17301 2014-12-12

7.3.7.2 Kleur Trekvaste koppelingen van PE moeten bij voorkeur zwart of blauw van kleur zijn. Trekvaste koppelingen van PVC-U moeten donkergrijs, blauw of crème van kleur zijn. Voor bovengrondse toepassing is de kleur crème niet toegestaan.

7.3.7.3 Lichtdoorlatendheid zie paragraaf 4.6.3.


7.3.8.2 Nominale diameter van de trekvaste koppeling met rubber afdcihtingsringen De nominale (binnen) diameter, dn, van de trekvaste koppeling met rubber afdichtingsringen dient overeen te komen met de nominale (buiten) diameter van de buis, dn, waarvoor de fitting is bestemd.

7.3.8.3 Afmetingen van trekvaste koppeling met rubber afdichtingsringen Voor delen van de trekvaste koppeling die worden belast op inwendige druk geldt dat de minimale wanddikte van de trekvaste koppeling, met uitzondering van de ringkamer, niet kleiner is dan de minimale wanddikte van de buis waarvoor deze is bestemd volgens NEN-EN-ISO 1452-2. Trekvaste koppelingen van polyetheen dienen te voldoen aan NEN-EN-12201-3. De nominale druk van de koppeling dient ten minste de nominale druk te zijn van het leiding systeem. De insteekdiepte achter de rubberring dient minimaal twee keer de lengte van de vrije spelling en de lengte van de afschuining te zijn (zie figuur 7).

1. 2. 3. 4.

buis rubber afdichtingselement klemelement deel van trekvaste koppeling

Figuur 7 - Insteekdiepte trekvaste koppeling De afmetingen en de daarop toelaatbare toleranties van de trekvaste koppeling en alle andere onderdelen, moeten door de fabrikant aan de certificerende instantie worden verstrekt.


- 48 -

BRL-K17301 2014-12-12

7.3.8.4 Afmetingen van gelijmde verbinding tussen spiebus en buis Het ontwerp van de verbinding moet voldoen aan NEN-EN-ISO 1452-3:2010, figuur 25. De lijmlengte van de spiebus mag niet kleiner zijn dan 0,5 x de nominale diameter van de buis, dn. Spiebussen moeten een binnendiameter (ds) hebben van:

=

, ,

×

;

met een maximaal toelaatbare tolerantie van ds – dn = 0,8 mm.

7.3.9 Mechanische kenmerken 7.3.9.1 Weerstand tegen slag of stoot Het buisvormige deel van de trekvaste koppeling dient te voldoen aan de eisen gesteld in paragraaf 5.2.5.1.

7.3.10 Fysische kenmerken 7.3.10.1 Vicat verwerkingstemperatuur (PVC-U) De Vicat verwekingtemperatuur dient te worden bepaald volgens NEN-EN 727 en alleen voor PVC-U materiaal. Gespuitgiette trekvaste koppeling met rubber afdichtingsringen voldoen aan de eisen als de Vicat verwekingstemperatuur > 74 °C.

7.3.10.2 Isotherme oxidatieve inductietijd (PE) De isotherme oxidatieve inductietijd dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 11357-6, bij een temperatuur van 200 °C en alleen voor polyetheen-materiaal. Het monster voldoet aan de eisen als de isotherme oxidatieve inductietijd groter is dan 20 minuten.

7.3.10.3 Beoordeling van het effect van verwarming Drie trekvaste koppelingen zonder de rubber afdichtingsringen dienen te worden beproefd volgens NEN-EN 763 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Methode A (in oven met geforceerde luchtcirculatie). • Verwarmingstemperatuur: PVC-U (150 ± 2) °C, PE (110 ± 2) °C. • Verwarmingsduur > 60 minuten. Voor en na de verwarming wordt het oppervlak van de trekvaste koppeling onderzocht en worden scheurtjes, blaren, delaminatie, openstaande vloeinaden gemeten en uitgedrukt als een percentage van de wanddikte. De maximale afmetingen van scheuren, delaminatie, blaren en vloeinaad-openingen, uitgedrukt als een percentage van de wanddikte dient minder te zijn dan 30 %.

7.3.11 Verbindingseisen trekvaste koppelingen van PE of PVC-U 7.3.11.1 Lekdichtheid en sterkte bij beproeving op buiging en inwendigedruk De lekdichtheid en de sterkte van de verbinding dient te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 13783. Het aantal proefstukken is 1.


- 49 -

BRL-K17301 2014-12-12

De verbinding voldoet aan de eisen als tijdens de beproeving geen lekkage, deformaties of scheurvorming is opgetreden.

7.3.11.2 Langeduur dichtheid bij inwendige druk De langeduur dichtheid onder inwendige druk dient te worden bepaald volgens NENEN-ISO 13846 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: • Aantal proefstukken is 1. +3 • De beproevingstemperatuur is 40 /-1 °C. • De beproevingsduur is 1000 uur. • Inwendige druk tijdens de beproeving is 1,3 x PN. De verbinding voldoet aan de eisen als er geen lekkage of scheurvorming in het samenstel wordt geconstateerd tijdens de beproeving.

7.3.12 Merken trekvaste koppelingen van PE of PVC-U voor waterleidingbuizen De trekvaste fittingen worden minimaal voorzien van de volgende merken: • •

• • • •

1)

1)

of op kleine producten of of KK of KK ; fabrieksnaam, handelsnaam of logo; materiaal identificatie: PVC; PN-getal; nominale buitendiameter van de bijpassende buis in mm; 2) productieperiode .



- 50 -

BRL-K17301 2014-12-12

7.4 Gespuitgiete PVC-fittingen met flensaansluitingen In deze paragraaf zijn de eisen een beproevingsmethoden gegeven voor door spuitgieten vervaardigde fittingen van PVC-U met een flensaansluiting en een mofeind met een rubber afdichtingselement (zie figuur 8). De flens van de fitting is bestemd voor het tot stand brengen van een verbinding met een metalen fitting of appendage met een flens in PVC drinkwaterleidingsystemen.

Figuur 8 – Uitvoeringsvormen van een verbinding

7.4.1 Algemeen De op de fittingen aan te sluiten PVC buizen moeten voldoen aan 5.2. De verbinding dient gemonteerd te worden volgens de instructies van de leverancier.

7.4.2 Materiaal Zie paragraaf 4.3.

7.4.3 Rubber Zie paragraaf 4.4.

7.4.4 Algemene kenmerken 7.4.4.1 Uiterlijk De fittingen moeten vrij zijn van las- of lijmverbindingen en dienen te voldoen aan paragraaf 4.6.1.

7.4.4.2 Kleur De fittingen moeten donkergrijs van kleur zijn en voldoen aan paragraaf 4.6.2

7.4.4.3 Lichtdoorlatendheid Zie 4.6.3.

7.4.5 Geometrische kenmerken 7.4.5.1 Bepaling van de afmetingen De afmetingen van de buis dienen te worden bepaald volgens NEN-EN-ISO 3126.

7.4.5.2 Nominale diameter van de fitting De nominale (binnen) diameter, dn, van de fittingen dient overeen te komen met de nominale (buiten) diameter van de buis, dn, waarvoor de fitting is bestemd.


- 51 -

BRL-K17301 2014-12-12

7.4.5.3 Afmetingen van de fittingen De afmetingen van de fittingen met flensaansluiting moeten voldoen aan de eisen gesteld in NEN-EN-ISO 1452-3:2010, tabellen: 11, 12 19 of 20, degene die van toepassing is.

7.4.5.4 Afmetingen van flensaansluiting De maten van de flensboringen moeten voldoen aan de daarvoor geldende, genormaliseerde waarden. De overige waarden van de afmetingen van de fittingen dienen door de leverancier door middel van tekeningen aan de certificerende instelling te worden verstrekt.

7.4.6 Mechanische kenmerken 7.4.6.1

Slagvastheid van de fitting De slagvastheid van de fitting dient te worden bepaald volgens NEN-EN 12061 met in achtneming van de volgende aanvullingen / aanpassingen: De slagvastheid van de fitting wordt beproefd door de fitting te laten vallen op een stijve ondergrond. Na de val wordt de fitting geïnspecteerd met het blote oog zonder vergroting. In het geval de fitting bestaat uit losse onderdelen, dan worden deze onderdelen ook geïnspecteerd op effecten die de lekdichtheid van de fitting negatieve kunnen beïnvloeden. Beproevingstemperatuur (0 ± 2) °C. Conditioneringstijd > 30 minuten bij 0°C. Valhoogte: 500 mm voor dn ≤ 110, 1000 mm voor dn > 125. Trefpunt: willekeurig. De fitting voldoet aan de eisen wanneer het resultaat kan worden uitgedrukt als “Geen schade” volgens paragraaf 7 van NEN-EN 12061:1991. De op slagvastheid beproefde fittingen dienen gebruikt te worden voor de lekdichtheidsbeproevingen.

7.4.6.2

Weerstand tegen inwendige druk De fittingen dienen gedurende de beproeving bestand te zijn tegen de voorgeschreven inwendige druk zonder te barsten en / of dat er lekkage optreedt. De beproeving dient te worden uitgevoerd volgens NEN-EN-ISO 1167, alle delen, met in achtneming van de aanvullingen / aanpassingen: • aantal proefstukken is 2; • beproevingstempratuur is 40 °C • beproevingsduur is 1000 uur; • beproevingstype "water-in-water"; Voor de beproeving dienen de fittingen gemonteerd te worden aan PVC-buizen die dezelfde nominale druk klassen hebben als de fitting, of dienen de fittingen te worden afgesloten met eindkappen. De rubber afdichtingselementen mogen tegen uitdrukken te worden geborgd.

7.4.7 Verbindingseisen 7.4.7.1 Bepaling van de sterkte en de lekdichtheid van de flensverbinding Voor de bepaling van de sterkte en de lekdichtheid van de flensverbinding moeten de fittingen, vrij opgelegd, aan de buigproeven I en II, of III worden onderworpen die in figuur 9 zijn weergegeven. Gedurende de beproeving moeten de fittingen met een inwendige waterdruk en een buigkracht K worden belast volgens de beproevingsomstandigheden vermeld in tabel 23. De beproevingsduur is 1000 uur en beproevingstemperatuur is (23 ± 2) °C. Tijdens de beproeving mag het proefstuk niet falen. Dat wil zeggen: Geen breuk en geen lekkage.


- 52 -

BRL-K17301 2014-12-12

Tabel 23 – Beproevingscondities voor sterkte van flensverbinding Nominale maat Inwendige waterdruk Buigkracht K in mm in N 400 3,5 x PN 63 600 3,5 x PN 75 650 3,5 x PN 90 800 3,5 x PN 110 1500 3,5 x PN 160

Figuur 9 – Testopstellingen voor uitvoering buigproeven


- 53 -

BRL-K17301 2014-12-12

7.4.8 Merken van gespuitgiette PVC-U fittingen met flensaansluiting voor waterleidingbuizen De fittingen worden minimaal voorzien van de volgende merken: • •

• • • •

1)

1)

of op kleine producten of of KK of KK ; fabrieksnaam, handelsnaam of logo; materiaal identificatie: PVC-U; PN-getal; nominale buitendiameter van de bijpassende buis in mm; 2) productieperiode .



- 54 -

BRL-K17301 2014-12-12

8 Eisen aan het kwaliteitssysteem In dit hoofdstuk zijn de eisen opgenomen waaraan het kwaliteitssysteem van de leverancier moet voldoen.

8.1 Beheerder van het kwaliteitssysteem Binnen de organisatiestructuur moet een functionaris zijn aangewezen die belast is met het beheer van het kwaliteitssysteem van de leverancier.

8.2

Interne kwaliteitsbewaking/kwaliteitsplan De leverancier moet beschikken over een door hem toegepast schema van interne kwaliteitsbewaking (IKB-schema). In dit IKB-schema moet aantoonbaar zijn vastgelegd: • welke aspecten door de producent worden gecontroleerd; • volgens welke methoden die controles plaatsvinden; • hoe vaak deze controles worden uitgevoerd; • hoe de controleresultaten worden geregistreerd en bewaard. Dit IKB-schema moet ten minste een gelijkwaardige afgeleide zijn van het in de bijlage II vermelde model IKB-schema.

8.3 Procedures en werkinstructies De leverancier moet kunnen overleggen: • procedures voor: o de behandeling van producten met afwijkingen; o corrigerende maatregelen bij geconstateerde tekortkomingen; o de behandeling van klachten over geleverde producten en/of diensten; • de gehanteerde werkinstructies en controleformulieren.


- 55 -

BRL-K17301 2014-12-12

9 Samenvatting onderzoek en controle In dit hoofdstuk is de samenvatting gegeven van het bij certificatie uit te voeren: • toelatingsonderzoek; • controle na certificatieverlening; • controle op het kwaliteitssysteem van de leverancier.

9.1 Onderzoeksmatrix voor PVC-U buizen Omschrijving eis

Artikel BRL

Onderzoek in kader van ToelatingsControle na onderzoek certificaatverlening a), b)

c)

Toxicologische eisen 4.2 x x Rubber 4.4 x x Lijmen 4.5 x x Buismateriaal 5.2.1.1 x x VCM-gehalte in materiaal 5.2.1.2 x x Dichtheid 5.2.1.3 x x K-waarde 5.2.1.4 x x MRS-waarde 5.2.1.5 x x c) Uiterlijk 5.2.2.1 x x Kleur 5.2.2.2 x x Lichtdoorlatendheid 5.2.2.3 x x Nominale diameter van de buis 5.2.3.2 x x c) Gemiddelde (buiten) diameter en toleranties 5.2.3.3 x x c) Wanddikte en toleranties 5.2.3.4 x x Lengte van de buis 5.2.3.5 x x c) Afmetingen van aan de buis gevormde 5.2.3.6 x x moffen voor lijmverbindingen c) Afmetingen van aan de buis gevormde 5.2.3.7 x x moffen met rubber afdichtingsringen c) Afmetingen van buiseinden 5.2.3.8 x x Classificatie van de buis 5.2.4 x x Weerstand tegen slag of stoot 5.2.5.1 x x c) Weerstand tegen inwendige druk 5.2.5.2 x x c) Vicat verwekingstemperatuur 5.2.6.1 x x Lengteverandering na verwarming en 5.2.6.2 x x afkoeling Weerstand tegen dichloormethaan 5.2.6.3 x x c) Merken PVC-U drinkwaterbuizen 5.2.7 x x a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen. b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van deze BRL. c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit Test.


- 56 -

BRL-K17301 2014-12-12

9.2 Onderzoeksmatrix voor PVC-O buizen. Omschrijving eis

Artikel BRL


c)

Toxicologische eisen 4.1 x x Rubber 4.4 x x Lijmen 4.5 x x Algemeen 5.3.1 x x Buismateriaal 5.3.2.1 x x VCM-gehalte in materiaal 5.3.2.2 x x Dichtheid 5.3.2.3 x x K-waarde 5.3.2.4 x x Classificatie en verificatie van materiaal 5.3.2.5 x x Uiterlijk 5.3.3.1 x x Kleur 5.3.3.2 x x Lichtdoorlatendheid 5.3.3.3 x x Nominale diameter van de buis 5.3.4.2 x x c) Gemiddelde (buiten) diameter en toleranties 5.3.4.3 x x c) Wanddikte en toleranties 5.3.4.4 x x Lengte van de buis 5.3.4.5 x x c) Afmetingen van aan de buis gevormde 5.3.4.6 x x moffen met rubber afdichtingsringen c) Afmetingen van buiseinden 5.3.4.7 x x Verificatie relatie russen oriëntatiegraad en 5.3.6 x x MRS Oriëntatiegraad 5.3.7.1 x x Weerstand tegen slag of stoot 5.3.8.1 x x c) Weerstand tegen inwendige druk 5.3.8.2 x x Weerstand tegen dichloormethaan 5.3.9.1 x x c) Merken PVC-U drinkwaterbuizen 5.3.10 x x a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen. b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van deze BRL. c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit Test.


- 57 -

BRL-K17301 2014-12-12

9.3 Onderzoeksmatrix voor fittingen met rubber afdichtingsringen. Omschrijving eis

Artikel BRL


Eisen fittingen c) Toxicologische eisen 4.2 x x Rubber 6.2.1 x x Materiaal – algemeen 6.2.2.1 x x VCM-gehalte in materiaal 6.2.2.2 x x Dichtheid 6.2.2.3 x x K-waarde 6.2.2.4 x x Classificatie en verificatie van materiaal 6.2.2.5 x x c) Uiterlijk 6.2.3.1 x x Kleur 6.2.3.2 x x Lichtdoorlatendheid 6.2.3.3 x x Nominale diameter 6.2.4.2 x x c) Afmetingen van fittingen met rubber 6.2.4.3 x x afdichtingsring Slagvastheid van fittingen 6.2.5.1 x x c) Weerstand tegen inwendige druk van 6.2.5.2 x x gespuitgiette fittingen c) 6.2.5.3 x x Weerstand tegen inwendige druk van uit buis gevormde of gedraaide moffen en fittingen c) Vicat verwekingstemperatuur 6.2.6.1 x x Beoordeling van het effect van verwarming 6.2.6.2 x x c) Merken van PVC-U fittingen met rubber 6.2.7 x x afdichtingsringen Verbindingseisen Dichtheid bij inwendige druk en met een 4.8.1.1 x hoekverdraaiing Dichtheid bij onderdruk 4.8.1.2 x a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen. b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van deze BRL. c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit Test.


- 58 -

BRL-K17301 2014-12-12

9.4 Onderzoeksmatrix voor fittingen met lijmverbindingen. Omschrijving eis

Artikel BRL


Eisen fittingen c) Toxicologische eisen 4.2 x x Lijmen 4.5 x x Lijminstructies 6.3.1 x x Materiaal – algemeen 6.3.2.1 x x VCM-gehalte in materiaal 6.3.2.2 x x Dichtheid 6.3.2.3 x x K-waarde 6.3.2.4 x x Classificatie en verificatie van materiaal 6.3.2.5 x x c) Uiterlijk 6.3.3.1 x x Kleur 6.3.3.2 x x Lichtdoorlatendheid 6.3.3.3 x x Nominale diameter van de fitting 6.3.4.2 x x c) Afmetingen van fittingen met 6.3.4.3 x x lijmverbindingen Slagvastheid van fittingen 6.2.5.1 x x c) Weerstand tegen inwendige druk voor 6.3.5.2 x x gespuitgiette fittingen c) Vicat verwekingstemperatuur 6.3.6.1 x x Beoordeling van het effect van verwarming 6.3.6.2 x x c) Merken van PVC-U en PVC-UH fittingen 6.3.7 x x Verbindingseisen Langeduur dichtheid bij inwendige druk 4.8.1.3 x a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen. b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van deze BRL. c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit Test.


- 59 -

BRL-K17301 2014-12-12

9.5 Onderzoeksmatrix voor bochten vervaardigd uit buis. Omschrijving eis

Artikel BRL


Eisen fittingen c) Toxicologische eisen 4.2 x x Rubber 4.4 x x Lijmen 4.5 x x Algemeen 6.4.1 x x Nominale diameter van de bocht 6.4.2.2 x x c) Toelaatbare maatafwijkingen van de 6.4.2.3 x x buitendiameters en wanddikten ter plaatse van de uiteinden c) Toelaatbare maatafwijkingen van de 6.4.2.4 x x buitendiameters en wanddikten ter plaatse van de gebogen gedeelten c) Hoeken 6.4.2.5 x x c) Kromtestraal van bochten 6.4.2.6 x x c) Rechte lengte aan de uiteinden 6.4.2.7 x x c) Inbouwmaten (Z-maten) 6.4.2.8 x x c) Bochtuiteinden 6.4.3 x x Bochten met lijmmoffen 6.4.4 x Weerstand tegen slag of stoot 6.4.5.1 x x c) Weerstand tegen inwendige druk 6.4.5.2 x x c) Merken van bochten vervaardigd van PUV-U 6.4.6 x x drinkwaterbuizen a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen. b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van deze BRL. c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit Test.


- 60 -

BRL-K17301 2014-12-12

9.6 Onderzoeksmatrix voor zadels van PVC-U. Omschrijving eis

Artikel BRL


Eisen fittingen c) Toxicologische eisen 4.2 x x Materiaal 7.2.2 x x Rubberringen 7.2.3 x x c) Uiterlijk 7.2.4.1 x x Kleur 7.2.4.2 x x Lichtdoorlatendheid 7.2.4.3 x x Constructie en ontwerp 7.2.5 x x c) Binnendiameters van de zadels 7.2.6.2 x x c) Wanddikte van de zadels 7.2.6.3 x x Lengte van de zadels 7.2.6.4 x x Schroefdraden in de zadels 7.2.7 x x c) Weerstand tegen slag of stoot 7.2.8.1 x x c) Weerstand tegen inwendige druk 7.2.8.2 x x Sterkte van de schroefnok 7.2.8.3 x x Weerstand tegen samendrukken 7.2.8.4 x x c) Vicat verwekingstemperatuur 7.2.9.1 x x Beoordeling van het effect van verwarming 7.2.9.2 x x c) Merken zadels voor PVC-U 7.2.10 x x waterleidingbuizen Verbindingseisen Dichtheid bij inwendige druk 4.8.2.1 x Dichtheid bij onderdruk 4.8.2.2 x Dichtheid bij onderdruk en met 4.8.2.3 x samendrukking van de buis a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen. b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van deze BRL. c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit Test.


- 61 -

BRL-K17301 2014-12-12

9.7 Onderzoeksmatrix voor trekvaste koppelingen van PE of PVC-U. Omschrijving eis

Artikel BRL


Eisen fittingen c) Toxicologische eisen 4.2 x x Algemeen 7.3.1 x Buismateriaal PVC-U 7.3.2.1 x x Polyetheen materiaal 7.3.2.2 x x Rubber afdichtingsringen 7.3.3 x x Lijmen en schoonmaakmiddelen 7.3.4 x x Vergrendeling 7.3.5 x x Metalen onderdelen 7.3.6 x x c) Uiterlijk 7.3.7.1 x x Kleur 7.3.7.2 x x Lichtdoorlatendheid 7.3.7.3 x x Nominale diameter van de trekvaste 7.3.8.2 x x koppeling met rubber afdichtingsringen Afmetingen van de trekvast koppeling met 7.3.8.3 x x rubber afdichtingsringen Afmeting van gelijmde verbinding tussen 7.3.8.4 x x spiebus en buis Weerstand tegen slag of stoot 7.3.9.1 x x c) Vicat verwekingstemperatuur (PVC-U) 7.3.10.1 x x c) Isotherme oxidatieve inductietijd (PE) 7.3.10.2 x x Beoordeling van het effect van verwarming 7.3.10.3 x x c) Merken trekvaste koppelingen van PE of 7.3.12 x x PVC-U voor waterleidingbuizen Verbindingseisen Lekdichtheid en sterkte bij beproeving op 7.3.11.1 x buiging en inwendige druk Langeduur dichtheid bij inwendige druk 7.3.11.2 x a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen. b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van deze BRL. c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit Test.


- 62 -

BRL-K17301 2014-12-12

9.8 Onderzoeksmatrix voor gespuitgiette PVC-fittingen met flensaansluitingen. Omschrijving eis

Artikel BRL


Eisen fittingen c) Toxicologische eisen 4.1 x x General 7.4.1 x x Materiaal 7.4.2 x x Rubber 7.4.3 x x c) Uiterlijk 7.4.4.1 x x Kleur 7.4.4.2 x x Lichtdoorlatendheid 7.4.4.3 x x Nominale diameter van de fitting 7.4.5.2 x x Afmetingen van de fittingen 7.4.5.3 x x Afmetingen van de flensaansluiting 7.4.5.4 x x Slagvastheid van de fitting 7.4.6.1 x x Weerstand tegen inwendige druk 7.4.6.2 x x c) Merken trekvaste koppelingen van PE of 7.4.8 x x PVC-U voor waterleidingbuizen Verbindingseisen Sterkte en lekdichtheid van de 7.4.7.1 x flensverbinding a) Bij significante wijzigingen van het product of productieproces moet opnieuw worden vastgesteld of het product voldoet aan de prestatie-eisen. b) Tijdens de controlebezoeken controleert de inspecteur de producten aan de hand van een selectie uit de onderstaande gemarkeerde producteisen. De frequentie van de controlebezoeken is gedefinieerd in paragraaf 10.6 van deze BRL. c) Door inspecteur wordt één keer per jaar materiaal bemonsterd voor een Audit Test.

9.9 Controle op het kwaliteitssysteem Het kwaliteitssysteem van de producent zal door de Kiwa worden beoordeeld. Deze beoordeling omvat tenminste de aspecten die vermeld zijn in het KiwaReglement voor Productcertificatie.


- 63 -

BRL-K17301 2014-12-12

10 Afspraken over de uitvoering van certificatie 10.1 Algemeen Naast de eisen die in deze beoordelingsrichtlijn zijn vastgelegd, gelden de algemene regels voor certificatie die zijn vastgelegd in het Kiwa-Reglement voor Productcertificatie. In het bijzonder zijn dit: • De algemene regels voor het uitvoeren van het toelatingsonderzoek, te onderscheiden naar: o De wijze waarop leveranciers worden geïnformeerd over de behandeling van een aanvraag; o De uitvoering van het onderzoek; o De beslissing naar aanleiding van het uitgevoerde onderzoek • De algemene regels ten aanzien van de uitvoering van controles en de daarbij gehanteerde controleaspecten; • De door de certificatie-instelling te treffen maatregelen bij tekortkomingen; • De door de certificatie-instelling te ondernemen maatregelen bij oneigenlijk gebruik van certificaten, certificatiemerk, pictogrammen en logo’s. • De regels bij beëindiging van een certificaat; • De mogelijkheid tot het instellen van beroep tegen beslissingen of maatregelen van de certificatie-instelling.

10.2 Certificatiepersoneel Het bij certificatie betrokken personeel is te onderscheiden naar: • Certificatie Deskundigen : belast met het uitvoeren van het toelatingsonderzoek en de beoordeling van de rapporten van inspecteurs; • Inspecteurs: belast met de uitvoering van de externe controle bij de leverancier; • Beslissers: belast met het nemen van beslissingen naar aanleiding van uitgevoerde toelatingsonderzoeken, voortzetting van certificatie naar aanleiding van uitgevoerde controles en beslissingen over de noodzaak tot het treffen van corrigerende maatregelen.

10.2.1 Kwalificatie-eisen De kwalificatie-eisen zijn opgebouwd uit: • Kwalificatie-eisen voor het uitvoerende certificatiepersoneel van een CI die voldoen aan de in EN 45011 gestelde eisen; • Kwalificatie-eisen voor het uitvoerende certificatiepersoneel van een CI die door het College van Deskundigen aanvullend zijn vastgesteld voor het onderwerp van deze BRL. Opleiding en ervaring van het betrokken certificatiepersoneel moet aantoonbaar zijn vastgelegd.


- 64 -

BRL-K17301 2014-12-12

Certificatie-deskundige Opleiding Algemeen

Opleiding – Specifiek

Ervaring – Algemeen

Ervaring – Specifiek

Inspecteur

Beslisser

• Relevante techn. HBO

• Techn. MBO werk en • HBO denk- en denk- en werkniveau denkniveau werkniveau • Interne training • Interne training • Interne training certificatie en Kiwa-beleid certificatie en Kiwa-beleid certificatie en Kiwabeleid • Training • Training auditvaardig• Training auditvaardigheden heden auditvaardigheden • op BRL toegespitste • op BRL toegespitste • n.v.t. opleiding. opleiding. • specifieke cursussen en • specifieke cursussen en trainingen (kennis en trainingen (kennis en vaardigheden) vaardigheden) • 1 jaar relevante • 1 jaar relevante werk • 4 jaar werkervaring met ervaring met minimaal 4 werkervaring minimaal 4 onderzoeken onderzoeken waarvan 1 waarvan waarvan: zelfstandig zelfstandig onder toezicht tenminste 1 jaar onder toezicht 1 volledig m.b.t. certificatie toelatingsonderzoek • kennis van BRL op detail • kennis van BRL op detail • kennis van de niveau en 4 onderzoeken niveau en 4 onderzoeken specifieke BRL op betrekking hebbend op betrekking hebbend op hoofdlijnen de specifieke BRL of op de specifieke BRL of op BRL´s die aan elkaar BRL´s die aan elkaar verwant zijn verwant zijn

10.2.2 Kwalificatie Certificatiepersoneel moet aantoonbaar zijn gekwalificeerd door toetsing van opleiding en ervaring aan bovenvermelde eisen. Indien kwalificatie plaats vindt op grond van afwijkende criteria, moet dit schriftelijk zijn vastgelegd. De bevoegdheid om te kwalificeren ligt bij: • Beslissers: kwalificatie van certificatie deskundigen en inspecteurs • Management van de certificatie-instelling: kwalificatie van beslissers.

10.3 Rapport toelatingsonderzoek De certificatie-instelling legt de bevindingen van het toelatingsonderzoek vast in een rapport. Het rapport moet aan de volgende eisen voldoen: • Volledigheid: het rapport doet een uitspraak over alle in de beoordelingsrichtlijn gestelde eisen; • Traceerbaarheid: de bevindingen waarop uitspraken zijn gebaseerd moeten traceerbaar zijn vastgelegd; • Basis voor beslissing: de beslisser over certificaatverlening moet zijn beslissing kunnen baseren op de in het rapport vastgelegde bevindingen.

10.4 Beslissing over certificaatverlening De beslissing over certificaatverlening moet plaats vinden door een daartoe gekwalificeerde beslisser, die niet zelf bij het certificaatonderzoek betrokken is geweest. De beslissing moet traceerbaar zijn vastgelegd.

10.5

Uitvoeringsvorm kwaliteitsverklaring Het productcertificaat moet zijn uitgevoerd conform het als bijlage I opgenomen model.


- 65 -

BRL-K17301 2014-12-12

10.6 Aard en frequentie van externe controles De certificatie-instelling moet controle uitoefenen bij de leverancier op de naleving van zijn verplichtingen. Over de aan te houden controlefrequentie beslist het College van Deskundigen. Bij de inwerkingtreding van deze beoordelingsrichtlijn is de frequentie vastgesteld op twee controlebezoeken per jaar onder de voorwaarde dat de leverancier over een kwaliteitsmanagement systeem volgens NEN-EN-ISO/IEC 9001 voor hun productie beschikt dat is gecertificeerd door een volgens NEN-ENISO/IEC 17021geaccrediteerde instelling en waarbij het IKB schema en geïntegreerd onderdeel van het kwaliteitsmanagementsysteem is. In het geval de producent niet gecertificeerd is volgens NEN-EBN-ISO/IEC 9001, dan kan de frequentie worden verhoogd tot vier controlebezoeken per jaar. Controles zullen in ieder geval betrekking hebben op: • Het IKB-schema van de leverancier en de resultaten van door de leverancier uitgevoerde controles; • De juiste wijze van merken van de gecertificeerde producten; • De naleving van de vereiste procedures. De bevindingen van elke uitgevoerde controle zullen door Kiwa traceerbaar worden vastgelegd in een rapport.

10.7 Interpretatie van eisen Het College van Deskundigen mag de interpretatie van in deze beoordelingsrichtlijn gestelde eisen vastleggen in één afzonderlijk interpretatiedocument.


- 66 -

BRL-K17301 2014-12-12

11 Lijst van vermelde documenten 11.1 Publiekrechtelijke regelgeving 1)

Norm Titel Versie Staatcourant van 18 Regeling materialen en chemicaliën drinken juli 2011, nr. 11911 warm tapwatervoorziening 1) Indien in deze kolom geen datum van uitgifte wordt aangegeven, geldt de vigerende versie van het document.

11.2 Normen / normatieve documenten: Nummer ISO 3 ISO 497

1)

Titel Preferred numbers - Series of preferred numbers Guide to the choice of series of preferred numbers and of series containing more rounded values of preferred numbers ISO 3127 Thermoplastics pipes - Determination of resistance to external blows - Round-the-clock method ISO 4065 Thermoplastics pipes - Universal wall thickness table NEN-EN 727 Kunststofleiding- en mantelbuissystemen - Buizen en hulpstukken van thermoplasten - Bepaling van de Vicat-verwekingstemperatuur (VST) NEN-EN 763 Kunststofleiding- en mantelbuissystemen - Gespuitgiete hulpmiddelen van thermoplasten - Beproevingsmethode voor de visuele beoordeling van de invloed van verwarmen NEN 1006 Algemene voorschriften voor leidingwaterinstallaties (AVWI-2002 NEN-EN 10226-2 Afdichtende pijpschroefdraad - Deel 2: Conische buitendraad en conische binnendraad - Afmetingen, toleranties en aanduiding NEN-EN 12061 Kunststofleidingsystemen - Hulpstukken van thermoplasten Beproevingsmethode voor de slagweerstand NEN-EN 12107 Kunststofleidingsystemen - Gespuitgiete hulpstukken, afsluiters en toebehoren van thermoplasten - Bepaling van de lange-termijn hydrostatische sterkte van thermoplastische materialen voor gespuitgiete leidingonderdelen NEN-EN 12201-1 Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorziening en voor drainage en drukriolering - Polyetheen (PE) - Deel 1: Algemeen NEN-EN 12201-3 Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorziening en voor drainage en drukriolering - Polyetheen (PE) - Deel 3: Hulpstukken NEN-EN 12294 Kunststofleidingsystemen - Systemen voor warm en koud water Beproevingsmethode voor de bepaling van de lekdichtheid onder vacuüm NEN-EN 45011 Algemene eisen voor instellingen die productcertificatie-systemen uitvoeren NEN-EN-ISO 580 Kunststofleiding- en mantelbuissystemen - Gespuitgiete thermoplastische hulpstukken - Methode voor visuele beoordeling van verwarmingseffecten NEN-EN-ISO 1167-1 Thermoplastische buizen, hulpstukken en assemblages voor het transport van vloeistoffen en gassen - Bepaling van de weerstand tegen inwendige druk - Deel 1: Algemene methode NEN-EN-ISO 1167-2 Thermoplastische buizen, hulpstukken en assemblages voor het transport van vloeistoffen en gassen - Bepaling van de weerstand tegen inwendige druk - Deel 2: Voorbereiding van buis proefstukken


- 67 -

BRL-K17301 2014-12-12

NEN-EN-ISO 1167-3 Thermoplastische buizen, hulpstukken en assemblages voor het transport van vloeistoffen en gassen - Bepaling van de weerstand tegen inwendige druk - Deel 3: Voorbereiden van onderdelen NEN-EN-ISO 1167-4 Thermoplastische buizen, hulpstukken en assemblages voor het transport van vloeistoffen en gassen - Bepaling van de weerstand tegen inwendige druk - Deel 4: Voorbehandeling van verbindingen NEN-EN-ISO 1183-1 Kunststoffen - Methoden voor het bepalen van de dichtheid van niet-geschuimde kunststoffen - Deel 1: Dompelmethode, vloeistof pyknometermethode en titratiemethode NEN-EN-ISO 1452-1 Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorzieningen en voor boven- en ondergrondse rioolpersleiding - Ongeplasticeerd polyvinylchloride (PVC-U) - Deel 1: Algemeen NEN-EN-ISO 1452-2 Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorzieningen voor boven- en ondergrondse rioolpersleiding - Ongeplasticeerd polyvinylchloride (PVC-U) - Deel 2: Buizen NEN-EN-ISO 1452-3 Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorzieningen en voor boven- en ondergrondse rioolpersleiding - Ongeplasticeerd polyvinylchloride (PVC-U) - Deel 3: Fittingen (corrected and reprinted NEN-EN-ISO 1452-5 Kunststofleidingsystemen voor drinkwatervoorzieningen en voor boven- en ondergrondse rioolpersleiding - Ongeplasticeerd polyvinylchloride (PVC-U) - Deel 5: Geschiktheid voor de toepassing van het systeem NEN-EN-ISO 2505 Thermoplastische kunststof buizen - Lengteverandering na verwarming en afkoeling - Beproevingsmethode en parameters NEN-EN-ISO 3126 Kunststofleidingsystemen - Kunststof componenten - Bepaling van afmetingen NEN-EN-ISO 6401 Kunststoffen - Poly(vinyl chloride) - Bepaling van het restgehalte aan vinylchloridemonomeer - Gaschromatografische methode NEN-EN-ISO 07686 Kunststofbuizen en -hulpstukken - Bepaling van de opaciteit NEN-EN-ISO 9001 Kwaliteitsmanagementsystemen - Eisen NEN-EN-ISO 9080 Kunststofleiding- en mantelbuissystemen - Bepaling van de langeduur hydrostatische sterkte van thermoplastische materialen in buisvorm door extrapolatie NEN-EN-ISO 11357- Kunststoffen - Dynamische differentie-calorimetrie (DSC) - Deel 6: 6 Bepaling van de oxidatie-inductietijd (isothermal OIT) en oxidatieinductietemperatuur (dynamic OIT) NEN-EN-ISO 12162 Thermoplastische materialen voor buizen en hulpstukken voor druktoepassingen - Classificatie, ontwerpcoëfficiënt en materiaalaanduiding NEN-EN-ISO 13229 Thermoplastische leidingsystemen voor drukloze toepassingen Ongeplasticeerd poly(vinyl chloride) (PVC-U) leidingen en hulpstukken - Bepaling van het viscositeitsgetal en berekening van de K-waarde NEN-EN-ISO 13783 Kunststofleidingsystemen - Trekvaste dubbele-mofverbindingen van ongeplasticeerd PVC (PVC-U) - Beproevingsmethode voor de lekdichtheid en sterkte tijdens beproeving op buiging en inwendige druk NEN-EN-ISO 13844 Kunststofleidingsystemen - Fittingen van ongeplasticeerd polyvinylchloride (PVC-U) met rubber-ringafdichtingen voor buizen van PVC-U - Beproevingsmethode voor de dichtheid bij onderdruk NEN-EN-ISO 13845 Kunststofleidingsystemen - Mofverbindingen met een rubberringafdichting voor gebruik met buizen van ongeplasticeerd polyvinylchloride (PVC-U) - Beproevingsmethode voor de dichtheid bij inwendige druk en met een hoekverdraaiing


- 68 -

BRL-K17301 2014-12-12

NEN-EN-ISO 13846

Kunststofleidingsystemen - Trekvaste en niet-trekvaste hulpstukken en verbindingen voor drukbuizen van thermoplasten Beproevingsmethode voor de langeduur-dichtheid onder inwendige waterdruk NEN-ISO 5893 Beproevingsapparatuur voor rubber en kunststoffen - Trek-, buigen druktypen (constante loopsnelheid) - Specificatie NEN-ISO 16422 Buizen en verbindingen gemaakt van georiënteerde ongeplasticeerde poly(vinylchloride) (PVC-O) voor het transport van water - Specificaties NEN-EN-ISO/IEC Conformiteitsbeoordeling - Algemene criteria voor het functioneren 17020 van verschillende soorten instellingen die keuringen uitvoeren NEN-EN-ISO/IEC Conformiteitsbeoordeling - Eisen voor instellingen die audits en 17021 certificatie van managementsystemen uitvoeren NEN-EN-ISO/IEC Conformiteitsbeoordeling - Algemene eisen voor instellingen die 17024 certificatie van personen uitvoeren NEN-EN-ISO/IEC Algemene eisen voor de bekwaamheid van beproevings- en 17025 kalibratielaboratoria NVN-ENV 1452-7 Kunststofleidingsystemen voor de drinkwatervoorziening Ongeplasticeerd poly(vinylchloride) (PVC-U) - Deel 7: Richtlijnen voor conformiteitsbeoordeling 1. Naar de documenten in deze tabel, geheel of gedeeltelijk, wordt normatief verwezen Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste editie van het document (met inbegrip van eventuele wijzigingen) van toepassing. Opmerking: In de tekst van deze BRL zijn verwijzingen naar specifieke paragrafen, tabellen en figuren van een ander document altijd gedateerd.


- 69 -

BRL-K17301 2014-12-12

I Model certificaat (informatief)


- 70 -

BRL-K17301 2014-12-12


- 71 -

BRL-K17301 2014-12-12

II Model IKB schema Controle onderwerpen Grondstoffen c.q. toegeleverde materialen: Receptuur bladen

Controle aspecten

Controle methode

Controle frequentie

Controle registratie

- Receptuur volgens bijlage productovereenkomst

Vergelijking toelev. certificaat met overeenkomst

Elke levering

Ingangscontro le document

Ingangscontrole grondstoffen

- K-waarde - Vicat

- ISO 1628-2 - ISO 2507

-instelparameters

-instellingen machine onderhoudssche ma -meten -visueel beoordelen

-doorlopend

- "digitaal"

-doorlopend

- werkblad

-opstarten nieuw product

-controledocument

- visueel - meten

Eindcontrole documenten

-ISO 1167 -visueel

- doorlopend - elke 3 uur - per dag per product per machine

-tijdens gebruik

- doorlopend

-eindcontroledocument

- afwijkingen vastleggen

-1 x jaar

-Praktijk omstandigheden

-Vergelijking met procedure

-doorlopend

-vergelijking met opdracht

-visuele inspectie

Elke levering

Productieproces, productieapparatuur , materieel: -procedures - werkinstructies -apparatuur - vrijgave product

Eindproducten

-onderhoud aspecten - afmetingen - gaafheid

-gaafheid -afmetingen -weerstand inwendige druk -weerstand MCL

Meet- en beproevingsmiddele -goede werking n - meetmiddelen - nauwkeurigheid binnen het -kalibratie werkgebied Logistiek -intern transport -opslag -conservering -verpakking -identificatie c.q. merken van half- en eindproducten


- 72 -

-Kalibratie document

-logistiek procedures actueel houden

BRL-K17301 2014-12-12

III Maximale toelaatbare werkdruk (PFA) en reductiefactoren (normatief) Op basis van situaties zoals die in de praktijk te verwachten zijn, dient er rekening mee te worden gehouden, dat voor PVC-U buizen onderscheid moet worden gemaakt tussen de op de buizen vermelde nominale druk en de in de leiding maximaal toelaatbare werkdruk. Beperkende factoren, die de hoogte van de maximale toelaatbare werkdruk bepalen, doen zich voor in praktijksituaties waarbij de buizen aan verhoogde externe belastingen, of aan chemische of thermische invloeden blootstaan. Voor externe belastingen en chemische invloeden zijn geen uniforme reductiefactoren aan te geven. Deze zullen van geval tot geval, doorgaans aan de hand van praktijkervaringen, moeten worden bepaald. In situaties waarbij van een thermische beïnvloeding sprake is, wordt aangeraden tabel III,1 aan te houden. Voor een meer nauwkeurige benadering kan NEN-EN 1452-2:2009 figuur A.1 worden aangehouden. Voor watertemperaturen tot en met 25 °C: PFA = PN Voor watertemperaturen hoger dan 25 °C: PFA = fT x PN waarbij: fT is de reductiefactor die afhankelijk is van de watertemperatuur PN is nominale druk. In gevallen waarbij een reductiefactor nodig is voor de toepassing: PFA = fA x fT x PN, waarbij fA de reductiefactor voor de toepassing is. Tabel III.1 – Reductiefactoren voor de berekening van de maximaal toelaatbare werkdruk in PVC-U buizen bij hogere gebruikstemperatuur. Temperatuur van de buiswand °C

Reductiefactor (fT)

hoger dan

tot en met

10

25

1,00

25 35

35 45

0,80 0,63

Het toepassingsgebied van PVC-U buizen is begrensd tot een temperatuur van 45°C.


- 73 -

BRL-K17301 2014-12-12

IV Ontwerpcoëfficiënt (normatief) De ontwerpcoëfficiënt C is een factor die nodig is voor het berekenen van de ontwerpspanning σs vanr buizen die met inwendige druk worden toegepast, volgens:

=

;

waarbij: MRS is de minimale vereiste sterkte. Uit de berekende σs kan vervolgens, met behulp van de S-waarde, de nominale druk PN worden berekend:

=

=

×(

×

;

)

waarbij: de nominale druk PN wordt uitgedrukt in bar; MRS de minimale vereiste sterkte uitgedrukt in MPa; C de ontwerpcoëfficiënt SDR de standard dimension ratio = dn/en; S is S-waarde van de buis serie; voorstellen.

=

=

×

;

waarbij: dn de nominale diameter; en de nominale wanddikte; voorstellen. In de afgelopen jaren is de productiewijze van PVC-U buizen aanzienlijk verbeterd wat geresulteerd heeft in een verbeterde slagvastheid en een lagere gevoeligheid voor brosse breuk. Daarom is de ontwerpcoëfficiënt voor PVC-U buizen teruggebracht van 2,5 naar 2,0. Bi-axiaal georiënteerde buizen PVC-O hebben een betere weerstand tegen scheurinitiatie bij toepassingen onder inwendige druk dan PVC-U buizen. Het moleculaire proces wat ten grondslag ligt aan brosse groeibreuken wordt door oriëntatie onderdrukt. Bij een oriëntatie van 1,6 is dit zelfs geheel onderdrukt waardoor een verlaging van de ontwerpcoëfficiënt tot C = 1,6 is toegestaan.


Opmerking 1:

Het voor ontwerpcoëfficiënt C gekozen waarde van 1,6 is het aanbevolen minimum overeenkomstig ISO 12162.

Opmerking 2:

Bij kunststoffen is het gebruikelijk het materiaal te evalueren bij 20 °C. Op basis van deze temperatuur is de ontwerpcoëfficiënt C vastgesteld. De in Nederland geldende gebruikstemperatuur van buizen in de grond voor het transport van drinkwater is circa 10 °C. Dientengevolge zal de verwachte levensduur aanmerkelijk langer zijn.

- 74 -

BRL-K17301 2014-12-12

V Richtlijn voor de bescherming van nieuwe producten voor drinkwatertoepassingen tegen verontreiniging (normatief) Belang hygiëne/hygiënisch werken Al tientallen jaren staat in Nederland het belang van hygiëne en hygiënisch werken tijdens het transport en de distributie van drinkwater in de belangstelling, omdat de impact van een verontreiniging in het leidingnet behoorlijk grote gevolgen kan hebben voor de drinkwatervoorziening (waarbij normaliter geen chloor wordt toegepast) en veel werk met zich kan meebrengen. Zo besteed paragraaf 4.2 ‘Opslag’ van de ‘Richtlijnen voor de aanleg van hoofdleidingen van ongeplastificeerd polyvinylchloride (PVC) voor het transport van drinkwater’ uit 1983 daaraan al een alinea: ‘Ter voorkoming van vervuiling en kans op moeilijkheden bij het ontsmetten van de leiding naderhand, wordt aanbevolen de uiteinden van de PVC-buizen tijdens de opslag, met proppen of dergelijke af te sluiten.’ Het belang van hygiëne blijkt ook uit recente documenten op dat gebied, zoals de ‘Hygiënecode Drinkwater; Opslag, transport en distributie’ (de huidige en vorige editie van 2010 resp. 2002, en ‘voorgangers’) met het bijbehorende werkboekje voor monteurs. Daarvan afgeleid is er een scala aan cursus-, beeld- en presentatiemateriaal, (jaarlijkse) trainingen en bijscholingscursussen voor monteurs van drinkwaterbedrijven en ingehuurde aannemers. Op het gebied van hygiënisch werken worden audits uitgevoerd en zijn er ‘veiligheidspaspoorten’ voor monteurs. Het feit dat de Hygiënecode expliciet wordt genoemd in het op 1 juli 2011 inwerking getreden Drinkwaterbesluit en daarmee onderdeel is geworden van de weten regelgeving in Nederland laat zien dat ook de overheid veel waarde hecht aan hygiëne van leidingnetten voor drinkwater. Bescherming van toe te passen producten In de ‘Hygiënecode Drinkwater; Opslag, transport en distributie’ en het bijbehorende werkboekje is het hygiënisch werken aan transport-, distributie- en aansluitleidingen voor drinkwater tot en met de realisatie van aansluitingen vergaand beschreven. Het gaat daarbij om de omgang met onderdelen voor leidingen (buizen, fittingen en appendages (afsluiters en brandkranen) in het traject vanaf de aankomst op de bouwlocatie tot en met de realisatie en ingebruikneming van een leiding. De primaire insteek bij hygiënisch werken is ‘preventie’; in tweede instantie zijn curatieve maatregelen beschreven om leidingen geschikt te maken voor het leveren van deugdelijk drinkwater. De hygiëneaspecten in het traject vanaf de vervaardiging van een product in een fabriek, montagehal of andere productielocatie zijn summier in de Hygiënecode beschreven. Ook voor dat traject geldt de primaire insteek van preventie: voor ieder product geldt dat hoe eerder het na de vervaardiging wordt beschermd tegen verontreiniging 2), des te beter de hygiëne ervan is gewaarborgd. Om de ‘hygiëneketen’ volledig te sluiten, dienen producenten van leidingmaterialen voor drinkwater in het kader van certificatie te beschikken over een procedure waarin een en ander is beschreven in verband met de opslag en het traject naar de Nederlandse drinkwaterbedrijven (afleveradres), zoals ook in algemene bewoordingen is of zal worden vastgelegd in relevante Kiwa-beoordelingsrichtlijnen: ‘De producent dient over een procedure te beschikken voor het zodanig beschermen van de producten, dat de hygiëne tijdens opslag en transport is gewaarborgd.’


- 75 -

BRL-K17301 2014-12-12

Eisen aan de bescherming Om welk product voor drinkwatertoepassingen het ook gaat, de wijze van beschermen dient allereerst en altijd van goede hoedanigheid te zijn en te blijven. Dat wil zeggen dat een toegepast beschermingsmateriaal (of -materialen, zie onder) zijn beschermende functie niet gemakkelijk mag verliezen tijdens de logistieke behandeling en de opslag bij de producent of bij het transport naar het drinkwaterbedrijf (magazijn of direct naar bouwlocatie) als gevolg van losraken of (ernstige) beschadiging. Opmerking 1:

Het gaat dan vooral om microbiologische verontreinigingen vanuit de omgeving op macro en microschaal (kadavers en uitwerpselen resp. stof en/of vuil).

Opmerking 2:

Het begrip ‘beschermen’ is hier gekozen als combinatie van ‘verpakken’ (algemene aanduiding in de betekenis van ‘van een omhulsel voorzien’) en indien van toepassing ‘afdoppen’ van een product (bijvoorbeeld buizen en fittingen).

Beschermingsmogelijkheden Algemeen De aard van een beschermingsmateriaal dat kan worden toegepast, is afhankelijk van de aard van een product en van de diameter of grootte daarvan. Mogelijkheden daarvoor (niet bindend en niet uitputtend) zijn: • Een stevige plastic zak (in een doos) voor klein fittingwerk (koppelingen, ringen, steunbussen, O- en pakkingringen); • ‘Beschermfolie met luchtbellen’ in combinatie met tape voor alle openingen van grote(re) fittingen en appendages; • De combinatie van zakken van vezel versterkt materiaal of krimpfolie en een doos in het geval van kleine(re) fittingen; • Eindkappen/doppen of stevige kunststof hoezen als eindafdichting voor buizen (die als pakket worden verpakt in folie). Buizen In overleg met vertegenwoordigers van de producenten is in 2007 door de ‘OnderhandelingsCommissie Kunststoffen’ (OCK) van de daarbij aangesloten Nederlandse drinkwaterbedrijven een traject gestart om te komen tot een verbeterde kwaliteit van de verpakking. In dat traject is uitgebreid nagedacht over de eisen en wensen voor eindkappen of doppen van buizen, wat uiteindelijk heeft geleid tot een eindkap volgens de twee onderstaande tekeningen (zie figuur V-1). De eindkap zit klem in de buis door de toepassing van meerdere lamellen die zijn voorzien van ontluchtingsgaatjes (in een labyrintstructuur om de introductie van stof en deeltjes tegen te gaan). De eindkap is ontwikkeld ten behoeve van 110 mm PVC buizen en kan ook worden vervaardigd voor kleinere en grotere buizen van gangbare diameter (50, 63, 75 en 90 resp. 160, 200 en 250 mm), niet alleen voor PVC maar ook voor alle andere leidingmaterialen. Voor het afsluiten van PVC buizen van 630 mm is een vezel versterkt doek in combinatie met tape ontwikkeld (zie figuur V-2), die voor alle gangbare grote diameters (315, 400, 500 en 630 mm) van alle leidingmaterialen kan worden toegepast.


- 76 -

BRL-K17301 2014-12-12

Figuur V-1 – Eindkap met lamellen

Figuur V-2 – Vezel versterkt doek in combinatie met tape. Netzakken zijn niet volledig afgesloten tegen de introductie van stof en vuil en worden om die reden als enig verpakkingsmateriaal van kleine(re) onderdelen niet aanbevolen.


- 77 -

BRL-K17301 2014-12-12

Beoordelingsrichtlijn

Recommend Documents