Re a g e re n
Ad re s :
o .e n .s @h a a rle m.n l
Gro te ma rkt 2
s e p te mb e r 2 0 13
2 0 11 Ha a rle m
Gemeente Haarlem, afdeling Onderzoek en Statistiek
‘Beeld van Haarlem’ bij de (nieuwe) inwoners
1 Achtergrond van dit onderzoek
Inhoud
De toekomst van de stad heeft de voortdurende aandacht van het gemeentebestuur. Belangrijk daarbij is het handhaven van de positie van Haarlem als hoogwaardige woonstad met daaraan gekoppeld het op peil te houden van het voorzieningenniveau, blijvend inzetten op een goede bereikbaarheid van stad en regio en het verhogen van de kwaliteit van de (directe) woonomgeving. In dat kader is Onderzoek en Statistiek gevraagd een onderzoek te houden onder (pas gevestigde) Haarlemmers naar wat zij ervaren als de aantrekkelijke punten van de woonstad Haarlem en hun mening over de verbeteringen die nog mogelijk zijn. Bereikbaarheid is een apart onderwerp in het onderzoek. Daarnaast is meer informatie verzameld over (woon-) kenmerken van de Haarlemmers die de afgelopen drie jaar in de stad zijn komen wonen.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
Methode van onderzoek Het onderzoek is gebaseerd op drie bronnen: Een steekproefonderzoek onder de nieuw gevestigde huishoudens (2010 t/m 2012): respons 10% (n=310). Door de beperkte respons zijn de uitkomsten mogelijk niet representatief voor de totale populatie; de open vragen leveren wel veel interessante kwalitatieve informatie op. Sheets 5,6,7,11,12,13, 19 en 20 deels. Een enquête onder het Digipanel Haarlem om de mening van de huidige bewoners te peilen: respons 51% (n=1422). Sheets 14 t/m 18, 19 en 20 deels, 21 en 22) Data-analyse vanuit de gemeentelijke basisregistraties over kenmerken vestigers en hun woning in Haarlem; het betreft hier feitelijke gegevens over alle huishoudens bekend bij de gemeente die de afgelopen 3 jaar in Haarlem zijn komen wonen. Sheets 3,4,8 en 9 deels.
Introductie Samenvatting uitkomsten Nieuwe bewoners: leeftijd en herkomst Nieuwe bewoners: bestemming Nieuwe bewoners: redenen om voor Haarlem te kiezen Nieuwe bewoners: wensen ten aanzien van de woning Nieuwe bewoners: wensen ten aanzien van de woonbuurt Nieuwe bewoners: huidige woning (1) Nieuwe bewoners: huidige woning (2) + oriëntatie Nieuwe bewoners: huidige vs. vorige woning Nieuwe bewoners: beeld van Haarlem als woonstad Nieuwe bewoners: wat kan beter? (1) Nieuwe bewoners: wat kan beter? (2) Huidige bewoners: prettig aan Haarlem Huidige bewoners: beeld van Haarlem als woonstad Huidige bewoners: binding met Haarlem Huidige bewoners: wat kan beter? (1) Huidige bewoners: wat kan beter? (2) Bereikbaarheid: woon-werk verkeer Bereikbaarheid: knelpunten woon-werk verkeer Bereikbaarheid van stad en regio De stad in de toekomst
2 Kenmerken nieuwe vestigers De ruim 22.000 nieuwe bewoners van Haarlem (de afgelopen drie jaar binnengekomen) zorgen voor verjonging: 63% is 15-35 jaar oud, tegen 25% van de huidige bewoners. Ruim de helft van de vestigers komt uit Noord-Holland, 18% uit Amsterdam. Het buitenland is goed voor 19%. In Haarlem Centrum zijn zowel in absolute als in relatieve zin (ten opzichte van de huidige bevolking) de meeste nieuwe inwoners komen wonen. Ook ZuidWest is in trek. Schalkwijk en Oost krijgen relatief de minste instroom. Wensen en meningen nieuwe vestigers Praktische redenen als relatievorming, aanwezigheid van de gewenste woning of verandering van baan zijn vaak de reden tot verhuizing, voor Haarlem wordt dan vooral gekozen omdat het een mooie stad is en er zulke mooie woonbuurten zijn. De woning die men zoekt in Haarlem moet liefst een tuin hebben, voldoende ruimte en betaalbaar zijn. Ligging nabij centrum is een pré. Appartementen zijn overigens ook in trek evenals jaren dertig woningen. Een rustige, kindvriendelijke en veilige woonbuurt, ook nabij centrum is de doorsnee wens van de vestiger. Vestigers komen verhoudingsgewijs veel in de particuliere huursector terecht, Amsterdammers ook in koopwoningen. Qua prijsniveau gaan vestigers relatief goedkoop wonen; Amsterdammers komen juist vaker in de duurdere sector. Boven/benedenwoningen zijn ook in trek en qua bouwperiode geldt dat met name voor de vooroorlogse woningen. Haarlem wordt door de nieuwe bewoners vooral gezien als prettige woonstad met strand/duinen en Amsterdam onder handbereik. Wat beter kan betreft de afvalzorg: men vindt de stad nogal rommelig, de verkeerssituatie (bijv. doorstroming) en bepaalde woonaspecten (bijv. betaalbaarheid).
Wensen en meningen huidige bewoners Ook voor de huidige bevolking zijn de mooie historische stad en de ligging nabij strand en duinen de prettigste kanten van Haarlem als woonstad. Daarnaast krijgen eigen huis en buurt veel waardering. Net als de nieuwe bewoners melden de huidige dat het woongenot kan verbeteren als er meer aandacht is voor de afvalproblematiek. Ook bereikbaarheid en zorg voor groen worden veel genoemd. Als belangrijkste knelpunten voor de langere termijn in Haarlem zien de huidige bewoners de betaalbaarheid van de gezondheidszorg. Bereikbaarheid en werkgelegenheid komen op de tweede en derde plek. Vijf jaar geleden (Omnibusonderzoek 2008) was “betaalbaarheid woningen” nog het meest genoemde toekomstig probleem voor de stad. Bereikbaarheid 60% van de werkende panelleden werkt buiten de stad (voornamelijk in Amsterdam e.o.; ruim 40% van hen gaat met de auto, bijna 30 met (brom-)fiets en ruim 20% met openbaar vervoer. Van de nieuwe Haarlemmers werkt 70% buiten de stad. Ongeveer de helft van de panelleden zowel als van de nieuwe vestigers ondervindt geen problemen in het woon-werk verkeer. Het meest genoemde probleem is files in de ochtendspits. Twee-derde van de panelleden die in de file staan neemt ze voor lief. Als men de file echt als een probleem ervaart, is het meest genoemde alternatief het reizen op andere tijden. Volgens de panelleden is het belangrijkste knelpunt voor wat betreft de bereikbaarheid van Haarlem en regio het doorgaand verkeer door de stad.
3 Van de mensen die de afgelopen drie jaar in Haarlem kwamen wonen willen we graag weten waarom ze juist voor deze stad hebben gekozen en hoe ze (inmiddels) tegen hun nieuwe woonplaats aankijken. Om Haarlem aantrekkelijk te houden als woonstad is inzicht hierin van belang. Bovendien zijn we nagegaan waar en in welk soort woning de nieuwe vestigers zijn beland. De woonvoorkeuren komen zo dus gedetailleerd in beeld.
Leeftijdsverdeling vestigers (in%) 6
7500 nieuwkomers per jaar In 2010, 2011 en 2012 kwamen gemiddeld ruim 7500 mensen per jaar van buiten de stad in Haarlem wonen. De in totaal 22.710 nieuwe bewoners bezetten bijna 14.000 woningen. Dat betekent dat 19% van de Haarlemse woningvoorraad in die periode door een nieuwkomer is ingenomen. De gemiddelde huishoudengrootte bedroeg 1,6.
Herkomst vestigers (in%)
11
18
19
20
19 28 63
0-15
15-35
35-55
16
55+
De immigratie betreft meest jonge nieuwkomers die alleen, met een partner en soms ook met kinderen hun nieuwe woonplaats bevolken. We kunnen daarmee zeggen dat de nieuwe bewoners een verjongend effect hebben op de Haarlemse leeftijdsopbouw. Ter vergelijking: het aandeel 15-35 jarigen in de totale Haarlemse bevolking bedraagt 25% en het aandeel 55-plussers 28%. Het corresponderende aandeel bij de nieuwe Haarlemmers is 63% resp. 6%.
Amsterdam* Overig Noord-Holland Buitenland
Regio** Rest Nederland
* incl. Amstelveen ** Zuid-Kennemerland + IJmond
Meer dan de helft van de import komt uit de provincie Noord-Holland. Amsterdam en de regio hebben hierin een ongeveer gelijk aandeel. Vanuit de regio leverde Velsen in drie jaar de meeste inwoners (1300) gevolgd door Heemstede (1000). Vanuit de rest van Nederland komen vooral immigranten uit Zuid-Holland (9%) en Utrecht (4%). De grootste donorlanden bij de buitenlandse immigratie zijn Polen, Bulgarije en Groot-Brittannië.
4 Waar zijn de nieuwe bewoners (2010 t/m 2012) komen wonen? Op buurtniveau blijken verhoudingsgewijs de meeste buitenlandse vestigers te wonen in de Frans Halsbuurt, de Stationsbuurt en Zijlweg-West. In de Patrimoniumbuurt en Sinnevelt vestigden zich de minste buitenlanders. Amsterdammers kwamen eveneens vooral terecht in Frans Halsbuurt en Stationsbuurt, maar ook in Centrum en Den Hout (vm. Mariastichting). Ze hadden nauwelijks belangstelling voor Molenwijk, Meerwijk en Parkwijk. In absolute zin kwamen de meeste nieuwe vestigers wonen in Centrum (2400), tweede is de Transvaalbuurt met 1670 vestigers en Europawijk completeert de top 3 met bijna 1280. Centrum trekt naar verhouding meer inwoners tot 35 jaar zonder kinderen. In de Transvaalbuurt komen veel jongeren wonen en is het aandeel uit de regio lager. Europawijk is meer in trek bij gezinnen met kinderen, 55-plussers en buitenlanders. De grafiek laat de import per stadsdeel zien: in de Binnenstad blijkt ruim een kwart van de bevolking er nog maar 3 jaar of minder te wonen; verder is te zien Haarlem-Noord en het oostelijk deel van Haarlem in ongeveer gelijke mate in trek zijn bij buitenlandse vestigers. Vooral Schalkwijk kent weinig import vanuit Amsterdam. Het kaartje toont de spreiding van de vestigers over de stad in 2012 op adresniveau; het cluster Frans Halsbuurt/Transvaalbuurt springt er duidelijk uit.
Aandeel nieuwe inwoners op het totaal (per stadsdeel in %) 5,3 4,7
Binnenstad
27,2 3,1 3,4
ZuidWest
16,6 2,3 2,7
Noord
13,9 2,6
Oost 1,7
12,9
2,5
Schalkwijk 1,1
10,8
0
5
Buitenlanders
10
15
Amsterdammers
20
25 Totaal
30
5 Gevraagd naar de redenen die een belangrijke of enigszins een rol speelden bij de beslissing om in Haarlem te gaan wonen, komen de kwaliteiten van Haarlem als woonstad duidelijk naar voren. De mooie historische stad, de prettige woonbuurten en de ligging ten opzichte van enerzijds strand en duinen en anderzijds Amsterdam. De goede culturele voorzieningen spelen vooral mee als secundaire reden. Respondenten konden van al deze mogelijke redenen dus aangeven welke rol deze speelde. Daarna werd gevraagd aan te geven welke de belangrijkste reden was. Opvallend is dat er dan een heel andere volgorde uitrolt: het belangrijkst blijken relationele omstandigheden (21%) en de aanwezigheid van de gewenste woning (18%). De nabijheid van het werk komt op de derde plek en de mooie stad (pas) op de vierde.
Redenen die meespelen bij vestiging in Haarlem, in % Omdat Haarlem zo’n mooie stad is
52
Buurten waar je prettig kunt wonen
39
Andere reden om in Haarlem te komen wonen zijn vaak verbijzonderingen van de redenen waaruit men kon kiezen, bijv. verandering van baan, bij een partner komen wonen, etc. Enkele andere reacties:
Vriendelijke stad met dorps karakter Wat wij wilden: ruimte, tuin, is in Amsterdam onbetaalbaar geworden Wilde mijn kinderen niet in Amsterdam op de basisschool hebben De ligging nabij Schiphol Schone en veilige stad Ik wilde er eigenlijk altijd al gaan wonen Sinds ik in Haarlem woon is mijn winterdepressie verdwenen, het licht is hier anders Vanuit een daklozenopvang kon ik hier een mooie plek voor mijn woonwagen krijgen
38
Gunstige ligging ten opzichte van strand en duinen
35
Vanwege de goede bereikbaarheid
35
36
37
31
Ligging dichtbij Amsterdam Goede culturele voorzieningen
Andere redenen:
37
18
44
Omdat hier de door mij gewenste woning te krijgen was
36
Dichterbij werk
27
Vanwege mijn relatie, ging samenwonen/trouwen/scheiden 20
Ik (of mijn partner) kom er oorspronkelijk vandaan
19
25
18
32
Dichterbij familie, vrienden
Vanwege gezinsuitbreiding
41
7
19
10
10 5
Vanwege opleiding 24 0 Belangrijke rol
20
40
60
Enigszins een rol
80
100
6 In de figuur hiernaast is te zien welke woorden het meest voorkomen bij de beantwoording van de open vraag: “wat is uw belangrijkste wens ten aanzien van het soort woning?”. Een tuin blijkt als woonwens erg hoog te scoren. Maar appartementen zijn ook in trek. Ruimte is daarbij belangrijk: meerdere slaapkamers bijvoorbeeld. De jaren dertig als bouwperiode blijkt gewild. De woning moet ook nog liefst dichtbij het centrum liggen. Betaalbaarheid is een belangrijke factor. Verder prijken ook een rustige ligging en mooi uitzicht op het wensenlijstje. 30% had overigens geen speciale wens wat de woning betreft. In 75% van de gevallen vond men ook de gewenste woning. Sommigen bivakkeren echter tijdelijk in een appartement in afwachting van een eengezinswoning. Anderen trokken bij een partner in en nemen de woning voor lief.
Uitgesproken wensen: Hieronder enkele typerende of bijzondere reacties:
Voldoende ruimte voor een gezin en betaalbaar Charme van een jaren dertig woning Sfeervolle eengezinswoning in prettige kindvriendelijke buurt Ruimte en karakter Mooi huis om gezin te beginnen, met tuin We wilden kleiner gaan wonen en in het centrum Dichtbij de school van mijn kleinkinderen Goed te betalen en niet in Oost of Schalkwijk Meer vierkante meters in een authentiek pand en een prettige buitenruimte Appartement, lift, gelijkvloers, toekomstgericht, comfortabel Klein huisje met tuin, maar de huizenmarkt is ingestort en in Haarlem weten ze wel van prijs met de huizen ten opzichte van NoordBrabant! De gemeentelijke lasten zijn duurder en de levenswijze is hier heel egocentrisch en gehaast. Ook de supermarktprijzen zijn hoger als in Noord-Brabant. Alleen de salarissen zijn gelijk!
7 Dezelfde (open) vraag is gesteld over de gewenste woonbuurt: “Wat was uw belangrijkste wens ten aanzien van de buurt waar u wilde gaan wonen?” 38% van de vestigers had geen speciale wens. Het centrum of dichtbij het centrum is een zeer gewenste woonlocatie. Het “dichtbij” slaat echter ook op voorzieningen als openbaar vervoer, station en winkels. De gewenste woonbuurt is bij voorkeur rustig, veilig, groen en kindvriendelijk. Naast de binnenstad duiken twee wijken op in de woordenbrij: Schalkwijk (waar men liever niet komt wonen) en Kleverpark als wèl gewenst. Iets meer dan de helft (54%) van de vestigers kwam ook in de gewenste buurt terecht. Een van de redenen waarom dit niet lukte was dat in de gewenste buurt (bijv. Centrum) de huizen te duur waren of niet beschikbaar. Mensen met een aanvankelijke voorkeur voor Zuid komen om dezelfde reden nogal eens in Noord terecht.
Uitgesproken wensen/ervaringen: Haarlem centrum heeft een prettige, serene sfeer Gezellige, kindvriendelijke, nette buurt met gratis parkeren Ik wilde sowieso in de buurt van de Pijlslaan wonen, omdat ik daar geboren ben en mijn opa woonde daar ook Geen "tokkie" straat/wijk Close to transportation means Dat er een goede mix is van bewoners: gezinnen, ouderen, allochtonen, autochtonen en een lagere school in de buurt Het mocht overal zijn, als het maar in het Ramplaankwartier was (biologische) supermarkt in de buurt, beetje bredere straat, geen vuil op straat en pro-actieve bewoners (geen bijstands-sfeertje) De Leidsebuurt behoorde niet tot de wensen, maar het huis uiteindelijk wel en ligt aan rand van buurt Er is ons niet verteld dat het project gebouwd is tussen oud Parkwijkers die een nogal asociaal gedrag vertonen Hier was een leuk huisje, ik wilde eigenlijk in Centrum maar te duur.
8 Van alle nieuwkomers in 2010 t/m 2012 is nagegaan in welk type woning ze nu (2013) in Haarlem wonen. Uit de enquête onder de vestigers blijkt overigens dat 14% van de vestigers inmiddels weer een keer verhuisd is. Voor niet alle nieuwe bewoners gaat het in dit overzicht dus om de eerste woning waar ze in Haarlem terecht kwamen. De tabellen laten de verdeling zien naar eigendom, woz-waarde, type en bouwperiode: 1. Van alle nieuwkomers 2. Van de nieuwkomers uit Amsterdam, de regio (Zuid-Kennemerland + IJmond en het buitenland 3. Van de totale Haarlemse woningvoorraad Eigendomssituatie Bijna de helft van de nieuwkomers komt in een koopwoning terecht. De particuliere huursector doet het verhoudingsgewijs ook goed. Voormalige Amsterdammers zijn duidelijk meer dan de gemiddelde vestiger op de koopsector gericht, regiobewoners op de sociale huur en buitenlanders op de particuliere huur. WOZ-waarde De nieuwkomers verspreiden zich redelijk conform de verdeling in waarde-categorieën over de Haarlemse woningvoorraad. De Amsterdammers belanden minder vaak in de goedkope en vaker in de duurste categorie. Dit geldt ook, maar in mindere mate voor de nieuwe bewoners uit de regio en het buitenland. Van de afgelopen jaren kan dus niet gezegd worden dat nieuwkomers in het hogere segment van de voorraad terecht zijn gekomen, voor Amsterdammers geldt dit wel.
Eigendomssituatie Totale woningvoorraad
53
Amsterdammers
58
Vanuit regio
44
Buitenlanders
47
Alle nieuwkomers
48 0%
Koop
32
15
13
29
29
20%
Sociale huur
27
16
37
23 40%
29
60%
80%
100%
Particuliere huur
WOZ-waarde Totale woningvoorraad
54
Amsterdammers
30
45
15
33
23
Vanuit regio
55
28
17
Buitenlanders
55
26
19
Alle nieuwkomers
58 0%
Tot 215.000
20%
27 40%
215.000-350.000
60%
80%
15 100%
Vanaf 350.000
9 Woningtype De boven-/benedenwoning blijkt bij de nieuwe Haarlemmers erg in trek. Ze komen ook relatief vaak in de “overige” categorie terecht: bijv. woonboten, wooneenheden (veel aanwezig in de binnenstad) en bedrijfswoningen. Amsterdammers vinden we, in vergelijking met de andere immigranten, meer in eengezinswoningen en minder in flats. Buitenlanders en regio-immigranten wijken weinig af van het algemene beeld. Bouwperiode De nieuwkomers (en vooral de Amsterdammers) vestigen zich vaak in de vooroorlogse woningvoorraad. Bij de woonvoorkeuren bleek al dat deze een trekpleister vormt. Haarlem heeft ook het hoogste percentage vooroorlogse woningen van de 50 grootste gemeenten (bron: Atlas voor gemeenten). De periode 1940-2000 is wat minder in trek; het aandeel van de vestigers in de nieuwbouw vanaf 2000 is ongeveer evenredig met de voorraad. Nieuwkomers uit de regio komen duidelijk vaker in de nieuwste nieuwbouw (vanaf 2010) terecht.
Woningtype Totale woningvoorraad
30
Amsterdammers
51
19
Vanuit regio
45
31
Buitenlanders
Flat/appartement
40%
Eengezins
11
23
13
22
12
36
20%
6 13
21
37
30 0%
24
38
27
Alle nieuwkomers
12
60%
80%
Boven/beneden
100%
Overig
Bouwperiode Zoektijd 55% van de vestigers vond binnen een half jaar een woning in Haarlem, 20% deed er langer maar niet meer dan een jaar over. 17% langer dan een jaar en 8% kan het zich niet meer precies herinneren.
Bekendheid met Haarlem De bekendheid van de vestigers met hun nieuwe woonplaats is wisselend: een grote groep kende Haarlem enigszins (43%) of niet (19%). 17% heeft al eerder in Haarlem gewoond en 20% zegt Haarlem goed te kennen zonder er eerder gewoond te hebben.
Totale woningvoorraad
49
Amsterdammers
15
68
Vanuit regio
53
Buitenlanders
57
Alle nieuwkomers
55 0%
Vooroorlogs
29
1940-1980
20%
17 25
9 33 10 5 7
26 24 40%
1980-2000
60% 2000-2010
52
11 4 2 12 4 4 80%
100%
Vanaf 2010
10 In het onderzoek onder nieuwe vestigers is gevraagd naar kenmerken van de woning die men in Haarlem betrok en kenmerken van de woning waar men uit verhuisde. Zo is te zien welke stap wordt gezet in de “wooncarrière”. De percentages in de tabellen betreffen het aandeel in het totaal aantal verhuizingen. Voorbeeld: de grootste verhuisbeweging is die van koop naar koop (35%) gevolgd door van flat naar eengezinswoning (31%). Woningtype De meeste flatbewoners verhuisden naar een eengezinswoning. Een ongeveer even groot deel van de mensen die een eengezinswoning verlaten, blijft in een eengezinswoning (15%) of gaat naar een flat (14%).
Van…naar (prijsklasse) in % Nieuw
Goedkoop
Middelduur
Goedkoop*
17
17
11
Middelduur**
3
11
13
Duur***
2
7
19
Van…naar (eigendom) in %
Van…naar (woningtype) in % Nieuw
Flat
Oud Flat
Eengezinswoning
20
Eengezins Overig
*
Nieuw Boven/ beneden
31
14
Overig
8
15
1
7
1
Vooroorlogs
0
2000-2012
Oud
Vooroorlogs
23
4
Huur
Oud Koop
35
14
Huur
26
25
Koop tot 215.000 Huur tot 665 ** Koop: 215.000-350.000 Huur: 665-800 *** Koop: vanaf 350.000 Huur: vanaf 800
1
1
1940-2000
Koop
1
Van…naar (bouwperiode) in % Nieuw
Duur
Oud
Prijsklasse In het algemeen zien we de meeste verhuizingen binnen dezelfde categorie of de naasthogere. Dit laatste gebeurt relatief vaak van middelduur naar duur (13%) Eigendom Eenmaal in een koopwoning blijft ook meestal in een koopwoning. De oorspronkelijke huurders betrekken voor ongeveer de helft een koopwoning in Haarlem.
5
1940-2000
23
16
8
2000-2012
6
5
4
Bouwperiode Bijna de helft van de nieuwkomers woonde in een woning gebouwd tussen 1940 en 2000. Ze komen nu voor een groot deel in een vooroorlogse woning. Degenen die al vooroorlogs woonden blijven dat grotendeels doen. 17% van de verhuisbewegingen is gericht op de nieuwbouw vanaf 2000.
11 Hoe ervaart de nieuwe bewoner Haarlem als woonstad en komt dat beeld overeen met het beeld dat men had voor de verhuizing? Wat zou er nog moeten veranderen om het woongenot te verbeteren? Deze open vragen riepen veel reacties op. Hiernaast weer een overzicht van de meest bezigde termen: veel complimenten voor de stad. Dat men het prettig wonen vindt in Haarlem is evident. Het “dichtbij” slaat vooral op Amsterdam en duinen/strand. Verder scoren het centrum, de voorzieningen de cultuur ook goed. Uitgesproken beelden: Ben verliefd op Haarlem geworden, t is mijn thuis. As a family we are happy to live here and we think we are safe and less crime rate compare to Den Haag & Leiden De saamhorigheid van een dorp in de aankleding van een stad Everything I need is within 5 minutes and the city maintains a very high quality of architecture and culture Een gezellige, actieve, overzichtelijke maar dure stad Een snel verloederende stad zonder voelbare sturing en een ontoegankelijk en slecht functionerend apparaat. Zonde van de potentie. Haarlem is een zeer prettige, vriendelijke woonstad met zeer veel prettige pluspunten als leuke horeca en uitgaan, leuke winkelstad, dichtbij strand/duinen/bos en goed gelegen t.o.v. Amsterdam Ik voel mezelf hier altijd veilig, en het is prettig dat enigszins vervallen wijken worden opgeknapt (bijvoorbeeld rond het Prinses Beatrixplein) Sommige mensen zeggen dat Haarlem ligt ver weg van Amsterdam. Maar ik ben uit Moskou gekomen, dus woon ik nu op een perfecte afstand van mijn werk. U ziet meer fietsen en auto's in de straten dan bomen. Ik zou zeggen meer natuur naar de stad brengen zou gezelliger zijn. Toegankelijk aardige vriendelijke mensen, behalve als je de trein instapt, dan zijn ze niet aardig, een muzikale en toch dorpachtige gevoelige stad. Haarlem lijkt wel eenkennig maar ook weer ruimdenkend.
12 Soms pakt een nieuwe woonplek anders uit dan verwacht: wat vinden de nieuwe vestigers? Veel respondenten hadden nog geen duidelijk beeld van Haarlem. Meegevallen zijn bijv. de bestuurlijke betrokkenheid (bijv. door houden van deze enquête) en Haarlem bleek minder saai dan verwacht. Wat tegenviel: alles is toch verder weg dan in Amsterdam, waar je letterlijk alles om de hoek vindt; parkeermogelijkheden en mentaliteit en omgangsvormen van Haarlemmers. Enkele citaten: Ik had geen beeld van Haarlem. Ik wilde in Amsterdam blijven. Nu wil ik nooit meer naar Amsterdam En de mensen mogen wel socialer zijn ten opzichte van elkaar! Ik had wel binnen een kleinere cirkel meer voorzieningen verwacht Ik had niet verwacht dat het parkeren, ondanks een betaalde vergunning, zo moeilijk was. In Amsterdam was parkeren veel makkelijker
Onderwerpen van verbetering ( top tien in %) Afval
15
Verkeer
15
Wonen
15
Parkeren
10
Fietsen
9
Overlast
6
Uitgaan
6
Groen De vraag wat beter zou kunnen om het woongenot te verhogen leverde veel, soms uitgebreide, reacties op. Hiernaast in de grafiek de reacties verdeeld in een aantal categorieën. Wat de drie belangrijkste categorieën betreft: Bij Afval wordt bijv. gevraagd om ondergrondse afvalcontainers waar ze nog niet zijn. Bij Verkeer gaat het o.a. om afstellen verkeerslichten en doorstroming. Wonen betreft de beschikbaarheid van betaalbare woningen, zowel voor jongeren als voor ouderen Op de volgende sheet een aantal karakteristieke (en bijzondere) citaten.
5
Openbaar vervoer
3
Historie
3
0
5
10
15
20
13 Kritisch kijken naar de hoeveelheid parkeervergunningen die zijn uitgegeven (veel ongebruikte invalidenparkeerplaats en)
24 uurs economie: winkels, cafés en treinen langer beschikbaar
Een flinke bezem door reinigingsdienst Spaarnelanden Basisscholen zouden een flexibeler toelatingsbeleid moeten krijgen
De prijzen van huurwoningen in de particuliere sector zijn hoog. Voor sociale huur moet je eerst heel lang op de wachtlijst.
Erkenning en serieuze oplossing voor meeuwenprobleem/ -overlast.
Betere fietspaden. In Haarlem zijn veel smalle paden, maar vooral de kwaliteit is op sommige plekken abominabel
Dansgelegenheid voor senioren
De gemeente Haarlem zou zoveel mogelijk invloed moeten uitoefenen zodat Rijkswaterstaat de dagelijkse files op de A9 (met name knooppunt Raasdorp) versneld aanpakt. Dit is het enige grote nadeel van het wonen in Haarlem.
Duidelijker straatnaambordjes
Wachtlijsten voor sportverenigingen (hockey) en scholen!
Herstel zondagsrust (en ik ben niet gelovig).
Haarlem is een fijne stad, maar verkeerstechnisch een zootje. Een fatsoenlijke ringweg staat bovenaan mijn verlanglijstje
Meer voorzieningen in Haarlem Noord: goede horeca, cultuur etc. Santpoort Noord heeft veel meer te bieden dan Haarlem Noord...
‘s Nachts openbaar vervoer naar andere grote steden als Amsterdam, Den Haag en Utrecht..
Wonen prima, parkeren een ramp
Ik mis (ben 32) een mooie club in Haarlem die aansluit Ondergrondse op de grote horecavuilcontainers in behoefte die er is bij de jongeren vanaf 21 / Transvaalbuurt 23 jaar Van Schalkwijk een We only wish that there moderne wijk maken was a bus going to Ikea - zie centrum van during Saturday Hoofddorp-. Je kunt because using the hun plan één op één bridge from overnemen, succes Vuil en vooral Spaarnwoude is quite gegarandeerd! hondenpoep op not easy especially straat. Ik verbaas when you have baby. mij er dagelijks over dat dat erger is dan in Amsterdam!
14 De leden van het Haarlemse Digipanel kregen de vraag voorgelegd wat ze het prettigst vinden aan hun woonstad; er kon gekozen worden uit 11 mogelijkheden, waarvan er vijf mochten worden aangekruist. In 2008 is een dergelijke vraag via het Omnibusonderzoek aan de Haarlemse bevolking voorgelegd; er lijken wat verschuivingen te hebben plaatsgevonden. De mooie stad en de mooie omgeving komen op de eerste en tweede plaats, vijf jaar geleden ook, maar dan in andere volgorde. “Mijn eigen huis en buurt” komt net als in 2008 op de derde plaats. “Schaal en grootte van de stad” is voor het eerst voorgelegd en scoort gelijk goed. Bij de volgende drie aspecten hebben na vijf jaar cultuur en winkelen stuivertje gewisseld. Voorzichtige conclusie: stad is belangrijker geworden dan ommeland en cultuur wint het nu van winkelen.
Aspecten die het prettigst zijn aan Haarlem (in %) Mooie stad: parken, monumenten, Spaarne, etc.
79
Ligt dichtbij strand en duinen
77
Mijn eigen huis en buurt
53
Schaal en grootte van de stad
44
Cultuur: musea, theater, etc
Andere aspecten (een selectie): Truttigheid Veel meer groen en snel in de natuur dan wanneer je in Amsterdam woont. De lucht is hier schoner, het aantal mensen per m2 is veel minder en er speelt in Noord niet allerlei territoriumstrijd tussen groepen mensen van verschillende afkomst. Sport, ik vind dat het gemeentebestuur te weinig aandacht voor de sport heeft, terwijl men voor cultuur zowat alles over heeft!! Is goed te bereiken en vanuit te vertrekken met het openbaar vervoer naar plekken over de hele wereld. Dichtbij kinderen en kleinkinderen Het is de stad van mijn jeugd, maar niet meer zo leuk als vroeger: hele buurten worden door Amsterdammers bevolkt die hun kinderen niet daar willen laten opgroeien. Ze wonen in de mooiste huizen voor te veel geld, zijn poenerig ,hautain en respectloos.
40
Ligt dichtbij Amsterdam
36
Gezellig winkelen
35
De sfeer
32
Er is altijd wat te doen (evenementen)
26
Uitgaan: cafe's, restaurants
17
Bruisend verenigingsleven 3 Iets anders
5
0
20
40
60
80
100
15 Hier is dezelfde vraag gesteld als aan de nieuwe bewoners: het kort omschrijven van Haarlem als woonstad. De uitkomsten zijn ook goed vergelijkbaar. Belangrijkste beeld is wel de combinatie van stads en dorps. “Haarlem heeft alle gemakken van een grote stad maar voelt aan als een dorp”. Het overheersende gevoel is in ieder geval positief: Enkele citaten:
"Uit balans". Het is vaak te druk in Haarlem, er zijn zóveel activiteiten, er ligt overal mega veel troep. Qua veranderingen in de stad, het is gewoon teveel, laat het nu eens gewoon zijn zoals het is. Het hoeft niet elke keer beter, nieuwer, groter, nog minder natuur.
Zonder fietsers en meer blauw voor de controle zou het een fijne stad zijn.
Als groot dorp: groot genoeg om anoniem te zijn, klein genoeg om bekenden tegen te komen
Gewoon HAARLEM het Einde. Haarlem is als een slepende ziekte je wilt er graag van af maar je gaat er uiteindelijk aan dood.
Hier hoor ik!
Soms heel leuk, maar ook stijf AlgBeschNederlandse stad, saaie, weinig sociale stad
Zelfs een vreemde voelt zich er thuis.
Mijn Wereldstad Het leven en wonen in Haarlem is niet in één zin uit te leggen. Te duur. Zodra we economisch niet meer gebonden zijn, dan gaan we snel weg. Ook de verpaupering van m’n buurt ... en een winkelcentrum met voor de helft lege winkels. Gemeente doe er wat aan!
Het wordt minder prettig, vooral door alle overlast (straatmuzikanten, horecaoverlast, steeds meer herrie van meer evenementen, hangjongeren, drugsgebruikers, alcoholisten...). Het tij moet wel gekeerd gaan worden, anders raakt de binnenstad ontvolkt, net als in sommige delen van Amsterdam.
Oude vieze mooie cultuurrijke stad, met teveel en lelijke nieuwbouw, met de oude huizen die de stad de stad maken en sieren, met te weinig groen en teveel blik, dichtbij de door mij zo geliefde zee, met zijn mooie historie en zo vertrouwd en bekend als mijn broekzak, dat is voor mij mijn woonstad Haarlem.
Supercalifragilisticexpialidocious
Prachtige stad, inspiratievol, leuke winkels, terughoudende mensen Overzichtelijke stad, menselijke maat
16 Het panel kreeg stellingen voorgelegd over de binding met Haarlem. De binding met Haarlem blijkt duidelijk uit de reactie op de eerste stelling: 68% denkt niet over een paar jaar weer ergens anders te wonen. Voor ruim 50% is ook van toepassing dat de kinderen het fijn vinden wonen in Haarlem. De eerder gesignaleerde combinatie stads-dorps als Haarlems kenmerk krijgt hier ook wat meer reliëf. Gezien de uitspraken over Amsterdam en over het platteland wordt het laatste eerder als een alternatief gezien (door 38%) dan de grote stad (26%). Ook de aanwezigheid van vrienden en kennissen draagt duidelijk bij aan de binding met Haarlem. Geboren, getogen en niet meer weg willen geldt voor ca. een kwart van de panelleden.
Stellingen binding met Haarlem % in hoeverre ze van toepassing zijn
Over een paar jaar woon ik 4 10 weer ergens anders Mijn kinderen vinden het heerlijk wonen in Haarlem
68
32
Ik zou niet graag op het platteland wonen
Het meest “gebonden” aan Haarlem lijken de bewoners van stadsdeel Oost: ze scoren hoog op de laatste twee stellingen: aanwezigheid vrienden en kennissen en geboren en nooit weer weg: beide 36% zeer van toepassing. Haarlem Noorders en Schalkwijkers zouden het minst graag in de grote stad wonen en Centrumbewoners op het platteland. Zowel jongeren (tot 35 jaar) als ouderen (65+) zeggen vaker dat in Haarlem de meeste vrienden en kennissen wonen. Jongeren zouden ook iets vaker in de grote stad en minder vaak op het platteland willen wonen dan het gemiddelde panellid.
47
26
0% Zeer
Enigszins
12
38
25
32
In Haarlem ben ik geboren en ik ga hier nooit meer weg
37
32
Ik zou niet graag in een grote stad als Amsterdam wonen
Achtergronden:
20
27
In Haarlem wonen mijn meeste vrienden en kennissen
19
26
45
18
4
23
54
3
0
2
20% 40% 60% 80% 100% Niet
Weet niet
17 Ook de leden van het Haarlemse Digipanel mochten omschrijven wat er nog zou moeten gebeuren om het woongenot verder te verhogen. Voor 14% hoefde er niets verbeterd en is het prima zo. Gerubriceerd levert deze vraag een top-tien op die gelezen kan worden als een klachtenlijst. De meeste problemen betreffen dus afval, verkeer en groen. Gepercenteerd is op de totale groep deelnemers, cq. Haarlemmers.
Onderwerpen van verbetering ( top tien in %) Afval
13
Verkeer
11
Groen
10
Veel genoemd bij:
Afval Zwerfvuil op straat en bij containers, hondenpoep Verkeer De bereikbaarheid van de stad, meer autoluwe zones, betere doorstroming, stoplichten beter afstellen, geluidsoverlast Groen Meer groen in de wijk, beter onderhoud, meer variatie Parkeren Meer of juist minder betaald parkeren, te weinig ruimte voor parkeren waardoor parkeeroverlast, parkeren te duur Onderhoud Beter wegdek, verzorgde trottoirs, betere fietspaden Wonen Betere doorstroming, betaalbare woningen, meer woningen voor ouderen en voor starters Fietsen Verbetering routes en paden, betere handhaving foutparkeren, meer voorrang voor fietsers Overlast Van uitgaanspubliek, hangjongeren, lawaai, honden Openbaar vervoer Nachtverbinding met Amsterdam, gratis OV voor ouderen, in alle wijken goed en frequent OV Handhaving Beter, strakker. Mbt: afval, verkeer, honden.
Parkeren
6
Onderhoud
5
Wonen
5
Fietsen
5
Overlast
4
Openbaar vervoer
3
Handhaving
3
0
2
4
6
8
10
12
14
Andere onderwerpen van verbetering: Na de top tien komen onderwerpen als ‘verpaupering’ (meer aandacht voor buitenwijken ipv. Binnenstad), ‘veiligheid en criminaliteit’ (strengere aanpak), ‘historie’ (meer aandacht voor ons erfgoed), ‘speelmogelijkheden’ (meer vrije speelruimte) en ‘politiek’ (beter financieel beleid gemeente).
18 Meer plekken (zoals de prachtige stadskweektuinen) waar je zonder angst voor hondenpoep in het gras kunt neerstrijken
Serieuzer nemen van de burger bijvoorbeeld als die iets meldt over zijn leefomgeving!
Het promoten om niet-Haarlemmers op alle mogelijke wijzen hierheen te lokken hoeft voor mij niet
. Door duur parkeren in het centrum, wijk ik voor theaterbezoek uit naar Velsen. Jammer!
Meer ondergrondse containers op sommige plekken
Iets meer dynamiek op ontwikkelingsgebied, de gemeente Haarlem pakt niet door met projecten
Visvlonders in de Meerwijkplas
Meer humor op straat
Beter omgaan met de ruimte. Bijvoorbeeld, langs het Spaarne. In plaats van leuke terrassen of restaurants of ligplaatsen voor vaartuigen, worden er parkeerplaatsen en wegen langs het water gelegd. Zonde!
Slimmer verkeerslichtenafstelling In mijn buurt (N.A.B.) is er weinig groen, daar moet heel erg snel wat aan veranderen.
Stoppen met elk hoekje te willen volbouwen. Leefruimte is erg belangrijk en dat wordt steeds minder.
Minder popconcerten en andere geluidsoverlastfestiviteiten die zg. de stad "op de kaart zetten"
Stoppen met integreren koop-, vrije sector en sociale woningbouw. Heeft averechts effect op wat de gemeente beoogt
De wegen en stoepen voor mensen die met een scootmobiel of die iets anders gebruiken iets aangenamer maken
Het beleid zou uitsluitend gericht moeten zijn op Haarlem als woonstad en toeristencentrum
Denk breed , ga verder dan wat al bestaat, wees meer innovatief! Maak gebruik van alle talenten in je stad! Vaak zijn er veranderingen in de woonomgeving die nooit overlegd zijn met de burgers.
Speeltuin Kindervreugd in de Slachthuisbuurt moet weer meer voor de kinderen worden die zijn nu in het gebouw niet welkom. Het gebouw is voor veel geld gerenoveerd maar alleen de bejaarden zitten er.
Haarlem is bij uitstek een samenleving die geschikt is voor een experiment voor verdere verbetering van de sociale cohesie door het aanpakken van hufterig gedrag.
19 Een van de aandachtspunten in het gemeentelijk toekomstbeleid betreft de bereikbaarheid. Haarlem heeft in vergelijking met andere steden weinig banen in verhouding tot de omvang van de beroepsbevolking. Er moet dus meer geforenseerd worden. Dan is de bereikbaarheid van voor Haarlemmers belangrijke werklocaties van groot belang. Volgens onderzoek van de Atlas voor gemeenten (2013) is het met de bereikbaarheid van banen in de omgeving goed gesteld: Haarlem staat op de 9de plaats van de 50 steden als het gaat om het aantal banen dat binnen acceptabele reisafstand per auto tijdens de spits te bereiken is.
Werklokaties van vestigers en panelleden (in %) 29
Haarlem
40 33
A'dam
22 8 10
H'meer 5
MRA-west* Waar werken de Haarlemmers uit ons onderzoek? In de grafiek is dit te zien en ook wat de verschillen zijn tussen de “nieuwkomers” en de totale bevolking, gerepresenteerd door het Digipanel. De vestigers werken nog voor het grootste deel in Amsterdam en ook vaker wat verder weg van Haarlem.
10 7
Leiden/Den Haag
5 18
Overig
13
0 Van de vestigers is 23% ongeveer gelijk met de verhuizing ook van baan veranderd, 60% veranderde niet van baan en 17% werkt niet (meer). In de onderste grafiek is te zien dat in de meeste gevallen (bijna de helft) de reistijd naar het werk is verkort met de verhuizing.
10
20
Vestigers
Verandering reistijd naar werk na verhuizing (in %)
24
30
46 Langer
Korter
Zelfde/weet niet
30
40
50
Panel *
MRA-west = overig ZuidKennemerland + IJmond
20 De vraag is in hoeverre men in het woon-werk verkeer last heeft van files, overvolle treinen, e.d. Van de panelleden gaat 42% met de auto naar het werk, 28% met de (brom-)fiets en 21% met het OV, waarbij de trein goed is voor 15%. De nieuwe vestigers gaan vaker met het OV (34%), met de trein 25%. De grafiek toont de (soort) problemen in het woon-werk verkeer, zowel van de vestigers als van het panel. De helft van beide groepen ervaart geen knelpunten in het woon-werk verkeer. Als we daar degenen die per (brom-) fiets of lopend de langste afstand afleggen afhalen, blijkt rond de 40% geen knelpunten te ondervinden.
Hinder in woon-werk verkeer (% dat last heeft van….)
Daarbij heeft men iets meer last van files bij het verlaten van de stad dan buiten de stad.
Geen knelpunten
Het veranderen van woonplaats om de files te vermijden wordt als optie maar weinig genoemd. Van de panelleden die nu in Haarlem werken en in hun vorige baan buiten de stad (een meerderheid van 60%), was voor 5% het problematisch woon-werk verkeer de hoofdreden om naar Haarlem te verhuizen, bij 27% speelde het wel mee in de afweging.
29 22 4
Overvolle bussen
Overvolle treinen
Ook de nieuwe vestigers die dagelijks in de file staan, ervaren dit in meerderheid niet echt als een probleem. 20% van hen heeft er wel een probleem mee en ook door deze groep wordt het alternatief om op andere tijden te reizen het meest genoemd.
16
Files in ochtendspits
Files in de ochtendspits geven de meeste hinder: hier tussen de 22 en 29%, van de automobilisten is dat ca. 45%.
Het staan in de file went. 66% van de panelleden die in de file staan neemt ze voor lief en nog eens 11% ervaart files niet als een probleem. Van degenen die er echt last van hebben (17%), overweegt iets minder dan de helft op andere tijden te gaan reizen. Iets minder dan een derde denkt nog aan meer thuiswerken of een andere vervoerswijze.
17
Files in avondspits
4 13 12 50 54
0
10
20
Vestigers
30 Panel
40
50
60
21 Aan de panelleden is nog de vraag gesteld wat volgens hen het belangrijkste knelpunt is in de bereikbaarheid van Haarlem en omgeving. Het doorgaande verkeer door de stad wordt verreweg het vaakst genoemd. 14% vindt dat er helemaal geen knelpunten zijn.
Belangrijkste knelpunten in bereikbaarheid Haarlem en omgeving (panel, in %)
Doorgaand verkeer door de stad Andere knelpunten: Voorbeeld van opmerking over het doorgaand verkeer: “Het duurt als je bv in de Leidsebuurt, Ramplaankwartier, Bloemendaal woont, wel + 20 min om Haarlem uit te komen, vanaf 8 uur is er een lange rij bij de Schipholweg”. En dan volgt het regelmatig genoemde knelpunt: de aansluiting met de A9: “de aansluiting van de N200/A200 en Schipholweg naar de A9 is dramatisch.” Maar ook: “Haarlem is niet moeilijk bereikbaar als je de moeite wil nemen om uit je auto te komen.” Andere door panelleden gesignaleerde knelpunten: Openbaar vervoer met kleinere kernen rond Haarlem Nachtelijke bereikbaarheid met OV Teveel en slecht afgestelde stoplichten Fietsroutes van noord naar zuid (barrière stationsomgeving) en van oost naar west (barrière randweg)
Het uitvoeren van de oostelijke randweg. Die mensen moeten niet zo zeuren. Zij maken ook gebruik van de westelijke randweg en daar moeten wij als bewoners mee leven.
38
Bereikbaarheid HaarlemCentrum
16
Bereikbaarheid kust
14
Bereikbaarheid Amsterdam
6
Anders
8
Geen knelpunten
14
0
10
20
Ik werk op heel veel plaatsen in en rond Haarlem. Ik ga met de fiets, de bus of de trein. Ik ervaar geen knelpunten. Ik leef zonder auto, ook dan kom ik overal waar ik wil komen. De stad is druk, maar goed door heen te komen.
30
40
22 In 2008 is in het jaarlijkse Omnibusonderzoek gevraagd naar wat men over veertig jaar als belangrijk probleem voor de stad ziet. Deze vraag is nu opnieuw gesteld aan het Digipanel, maar dan voor een meer afzienbare termijn van 20 jaar. Er mochten meer antwoorden gegeven worden (max. 3). Omdat de onderzoekmethode afwijkt zijn beide onderzoeken niet 1 op 1 vergelijkbaar, maar de verschillen geven wel een goede indicatie. In 2008 werd “woningmarkt” omschreven als “betaalbaarheid woningen” en in 2013 als “de mogelijkheid om als je wilt verhuizen weer een woning te vinden”. Was in 2008 volgens de Haarlemmers de betaalbaarheid van woningen nog het grootste probleem voor de toekomst (qua prijsniveau was 2008 ook een topjaar), nu is dat de betaalbaarheid van de gezondheidszorg. De zorgen ten aanzien van de werkgelegenheid zijn duidelijk toegenomen; ook zijn er meer zorgen over de welvaart. Duidelijk gevolgen de toegenomen kosten van de gezondheidszorg en van de economische crisis. De bereikbaarheid van de stad is net als in 2008, het op één na belangrijkste probleem voor de toekomst.
Belangrijkste knelpunten toekomst Haarlem (panel, in %)
Betaalbaarheid gezondheidszorg
43 47
Bereikbaarheid
46 43 19
Werkgelegenheid
40 33 36
Veiligheid
70
Woningmarkt
32 9
Welvaart
17 19
Kwaliteit onderwijs
14
0 Andere toekomstige problemen: Panelleden konden ook eigen toekomstproblemen opvoeren; enkele vaker genoemde voorbeelden: (Gemeentelijke) overheidsfinanciën Fijnstof Gettovorming Grotere kloof tussen arm en rijk onder de noemer “eigen kracht” Parkeergelegenheid Vergrijzing Verschraling aanbod cultuur Wateroverlast door klimaatverandering
2008
20 2013
40
60
80
Op d ra c h tg e ve r
S a me n s te llin g
In te rn e t:
Au te u r
Bro n ve rme ld in g
Ge me e n te Ha a rle m
www.h a a rle m.n l/
Wim Mo le n a a r
Alle s u it d e ze u itg a ve ma g
On d e rzo e k e n S ta tis tie k
fe ite n e n c ijfe rs
Da ta b e we rkin g
vrij wo rd e n g e b ru ikt, mits
Dja ma l Bo u zn a d
o n d e r d u id e lijke ve rme l-
Ma rtijn Ca n is iu s
d in g va n d e s a me n s te lle r
P o s tb u s 5 11/2 0 0 3 Ha a rle m Te le fo o n : 0 2 3 - 5 113 0 18
e n d e n a a m va n d e
E- ma il: o .e n .s @h a a rle m.n l
ra p p o rta g e
