C.I. NOe7922
* s-Gravenhage,
/-
7 F e b r u a r i 1934.
J ? /f
G E H E I N.
J, Jp”
af
i
I k heb d e eer Uwer E x c e l l e n t i e h i e r b i j
aan t e bieden een t w e e t a l b e r i c h t e n Inzake h e t onl a n g s verschenen boekwerk van A.de Kom “Wij Slaven
van Suriname”; en wel:
-a.
een b e r i c h t van den Commissaris van P o l i t i e t e &sterdam K.H.Broekhoff
-b.
en
een u i t t r e k s e l door onzen d i e n s t gemaakt, waarin wat meer u i t v o e r i g z i j n aangegeven d e p a s s a g e s ,
d i e b i j l e z i n g e r g e r n i s opwe’kken. Het moge m l 1 vergund z i j n ~ k o r t h e i d s h a l v e n a a r den Inhoud van deze b e r i c h t e n t e verwijzen.
B A N :
den K i n i s t e r van J u s t i t i e ; 0 11 van Koloniën.
._
.
.._
.
-
.... ~
.
-..-
.-...
..
.... .. .. .
-.-
.
.~..... .
_-__
.
,-
I n l i c h t i n g e n d iens t
Amsterdam.
.
Amsterdam, 6 F e b r u a r i 1934.
Groep c. N O C , Mo,2774/1934. GZXEIBb.
Naar e a n l e i 8 i n g vab Uw telefonisch v e r m e k 2.d. 5 d e z e r , Inzake h e t b i j de Uitgevers LIJ. "Contact" alhíer
verschenen boek van B.de Kon?, genaemd: ' + R i j Slaven ven Suriname", heb i k de e e r U het volgende t e b e r i c h t e n .
I n h e t Voorwoord van genoemd werk wordt h e t volgende gezegb: ''In verband met de opmerkzaemheid, van zekere z i j d e
voor dit boek betoond, a c h t t e n de u i t g e v e r s het noodzakelijk,
ten einde d e ongestoorde v e r s p r e i d i n g van h e t merk t e verzekeren, om, na overleg m e t den schrijver, enkele wijzigingen
i n den tekst aan t e brengen, nasrdoor e c h t e r de, waarde van het boek n i e t werd a a n g e t a s t . Dezerzijds kan h i e r a a n h e t volgende mrden toegevaegd. O p 5 December i033 I s van mijnentwege g e i n f a m e e r d bij d e
Vennootschap "Contect" n a E r den datum ven u i t g i f t e van het bewuste boek ven De Kom. De beheerend vennoot Gilles F l e t e r de Neve, Geb. 17.8.1904
te I o n t l a n a k , wilde d e gecorrigeerde
drukproef b i j d l e gelegenheid am de politie geven ter controle, of 6e inhoud a l dan niet s t r a f b a a r was. Den Heer de Neve I s t o e n medegede-id, d a t i n Nederland geen c e n c m r bestaat
t e n aanzien ven openbaring van gedachten en Gevoelens
door m i d d e l van d e d r u k p e r s , doch, â n t hij later vermtwoordeiijk was, i n d i e n d e Inhoud s t r a f b a a r zou hlijken t e zijn. Ze heer de IJeve heeft z i c h daerna i n v e r b i n d i n g gesteld met
den ..
~
.
.
.
,
.
~
.
.."
k I C
.*.
- 2 -
.
den sohriJver, en h e e f t d e heer d e Neve toen passages geschrapt. van communîstisohe zijde ging m e n hiermede n i e t accoord.
Later schíjnen de partijen z i c h t e hebben verzoend, zoodat dezer dagen h e t boek i s uitgekomen. Bet manuscript is door uitgever en schrijver gerevisiomeerd, en n i e t door d e politie. V a een afspraak tus-
schen p o l i t i e en ui tgever inzake schrapping van passages is dan ook geen sprake.
Het werk is door den inliohtingendienst gekocht, doch bsvat geen passages van strafbaren 88rd, voorzoover thans l e
kunnen worden nagegaan, zoodat d e uitgever h e t p l e i t blijk-
baar gewonnen heeft in den a t r l j d met schrfjver en communls-
ten.
kan den Hr. Chef C.I.
Onder bovenstaanâen titel 18 in de serie: wMensoh en maatschappijw, b i j tie uitgeverrrmaatscñapplj "Contaut", Heerengracht Mo.291 t e Bmsterdam, het boek van den Surinamer A.äe Kom, wonende Johannes van Camphuysstraat Mom296 te Den Haag, versohenen. Het boek bevat een voorwoorâ van de uitgevera waarin is medegedeeld, d a t , om ongestoorde versohijnisg t e verzekeren, in overl e g met den sohrijver enkele wljzlglngen z i j n aangebracht, zonäer d a t d e waarde van h e t boek werd aangetast, Het e e r a t e deel, handelende over "Het t i j d p e r k âer s l a v e r n i j " hetwelk voor een groot Beel is samengesteld aan de hand van gesohiedkundlgs boeken over Suriname, bevat op enkele plaatsen min o r meer acherpe u i t l a t i n g e n van den sohrijver welke h i j , belangrijk aangedikt, ook bezigâe in openbare vergaderingen en welke b l i j k b a a r moesten dienen om het publiek van de s o h r i l l e tegenstellingen In Suriname t e overtuigen, Schrijvende over de Spaansche gouUzoekers zegt h l 3 op blz.20; "Het Be wapens i n de hand drong men door In het binnenland, en daar waar de blanken tegenstand ondemnden, maakten zij gebruik van bloeàhonäen, wier namen nog in Be geschiedenis bewaard zijn gebleven. En Be, v e r b i t t e r d e avonturiers wreekten z î o h op de Inboorlingen d i e van hun v r i j h e i d beroofd, i n ketens geklonken, t o t arbeid ge&rongen, gegeeaeld en mlshanâeld werdlenen Over de vestiging der Engelsohen zegt De gom op blz.23: "In korten t i j d weräen, onder den knoet der Ihgelsohen, meer dan z e s t i g 6Uik9rplantageS door de roode en zwarte slaven aangelegdw. Met betrekking t o t d e slavernij w i j s t h i j den blanken lezer op de kostbare Brazlllaansohe houtsoorten waarmede h e t Bllaurltehuls is betimmerd en h i j merkt op: "Wanneer g i j v o l bewondering voor d i e betimmering stil s t a a t , verzoeken w%J U te bedenken, hoe het onze moeders warm d i e op hunne hoofden dag i n d a t u i t w a n t Be Zondag was een0 l n s t e l l l n g welke de C h r i s t e l i j k e besahavers verzuimden in Suriname in te voeren sjouwden door poelen en moerassen, a l t i j d bedreigd door de zweep d i e uw voorouders hanteerden. (blz.36) Op blz.38 geeft h l J eene besohrijving van wreede mishandelingen welke door de dermes Uaurlcius en La Parra werden gepleegd op hunne erlaven en h i j voegt er aan toe: "Deze slaven vielen o p de vluoht i n handen van de koloniale j u s t i t i e w a a r b i j twee slaven en een s l a v i n werden opgehangen, terw i j l d r i e negers en v i e r negerinnen onder de galg d e "Spaanscha bok" ontvingen voor hun onrechtmatige ontvluohting", In h e t hoordatuk "De Slavin" (blz.40) s o h r i j f t h i j : "Dan gebeurt het vaak ä a t de meester ( i n l a t e r t i j d admlnistrateur) zijn oog l a a t vallen op een der jonge negerinnen en haar wenkt om de katoenmand neer t e zetten. Dan begint voor haar, In de naoht, de tweede taak, het voldoen aan de Reile lusten van haar meester".in verband hiermede voegt h i j . er aan toe: (blz.42) "De Europeeacthe vrouwen zoohten vergoeding voor de verwaarloozing door haar blanke mannen in de h a a t , d i e ZIJ jegene haar sohoone negerinnen-medsdingstera met vaak onmenaahelijke wreedheid botvlerden, Of ook wel trachten z i j haar blanken echtgenoot te straffen door met een pas aangekomen blanke u i t Europa een amourette aan te
I
-0
0-
k1100pm".
MgK
- 2 -
Met betrekking t o t de geäwongen
OP - hle.43:
JJ
De Kom
"Men nam voor deze gedwongen p r o a t i t u t i e knappe negerinnen, ,B'Ulattinnen, mestiezen enz. Werden deze vrouwen aangetaet door de uit Europa g e h p o r t e e r d e Venusziekte, dan l i e t men hen met mode verf b e e t r i j k e n en voerde ze zoo rond äoor de straten van de hoofâs t a d . Vervolgene l i e t men ze aan hun l o t over om in e l l e n â e weg t e 8tervenn. M e t betrekking t o t h e t optreden van de *meestersw merkt h i j op blz.46 op: "ZOO 8oorkruist h i j in kalmen stap de rijke velden, W R ~ T de planten de8 t e beter sohldnen t e groeien naarmate ze b e t e r met negerbloed bemest z i J n en ondertussohen,... w -sen van straffen g e e r t h i j I n h e t hoofdstuk: ' @ H e t hof van politie en urîmineels j u s t i t i e " eene besohrijving en zegt op blz.56 onäer meer: "Toen sneed de blanke e;entleman m e t een scheermes Pierro's tong af en g e l a a t t e hem d i e i n t e slikken". I n het hoofdstuk "BosohtochtenW b e s o h r i j f t De Kom h e t bestuur van de kolonie door de blanken, dat "allerminst een beelä van broed e r l i j k e eeasgezin8held vertoont" want In t e g e n s t e l l i n g met het optreden der onbemhaarde bosohnegera, die, tijdens een Inval ven Cassard, de ia de bossohen gevluchte blanken geen leed hebben aangedaan, handelden d e kolonisten anäer8. H i j zegt daarvan op blz.74: "Maar nu vielen de weerlooze Surinaamsohs vrouwen in handen van zgn, besohaaide Hollander8 d i e hen Dappere Sorry. Dappere Flora. W i j zullen uw namen s t e e d s in eerbyed gedenken * It In enkele hoofdstukken geert h i j voorts eene besohrijving van do opperhoofden Baron, Jol1 Coeur en Bonn2 en naar aanleiding van een verbod van den a f r a g Calveinietischen gouverneur Van Aarssen van Sommelsdijok, d i s In M 8 3 ree88 huwelijken en germeenscrhappen tussahtm blanken en negers had verboden, merkt h i j op blz,91 op: "maar de blanken maanden aîgmeen, Uat B i t verbod zeker geen betrekking had OP de naohten van genot voor welke ZIJ zoo nu en dan een hunner slavinnen uitkozen" Tenslotte zegt hij van d i e opperhoofden op blz.104: %Ijbehoorden t o t het gespuis, zooals d e s t i j d s Be blanken de Urons noemden, maar voor ons z i j n en b l i j v e n z i j helden, Surinamers, d i e hun waardigheid van aanvoerders door dapperheid vernomen hadden, veohtera voor de reohten en v r i j h e i d van de Surlnaamsche slaven. Baron, Bonni, J o l t Coeur, Uw beeltenissen blijven in onze h a r t e n behouden. Gij z i j t van om." In het tweede deel van z i j n boek, hanUelenUc over "Het t i j d p e r k der vrijheid", g e e f t h i j eene beschri jviag van den toestand i n Suriname na de afeoharfing der slavernij, E l j merkt op, d a t e r s l e o h t s weinig i a veranâerâ sedert den t i j â der slavernijw. in algemeenen zin w i j s t h i j op de funeste koelieoorktracten, welke v r i j w e l u i t s l u i t e n d gunstige bepalingen bevatten voor Ba nerkgevers. Voorts g e e f t h i j een besohrijving van Ben verwaarloosden toestand waarin de woningen (krotten) d e wegens en ervan verkeeren i n de buurten d e r proletarische arbeläere. Ten aanzien van de I n Nederlandsch Indië aangeworven k o e l i e s zegt hij op blz.160: WHbëeer en gebrek drijven de u i t g e b u i t e Indonesische k o e l i e s er t o e de dessa t e verlaten, de roep van den r o n s e l a a r t e volgen...n Hij voegt er a m toe, d a t de Surinamer6 geen tegenstandere z i J n van een werkelijk v r i j e immigratie van arme arbeiders en boeren, want Suriname is r i j k genoeg om bij een b e h o o r l i j k bestuur aan velen w e l vaart t e verschaffen, Maar de Surinamers verzetten zich er tegen
.
0
- 3 -
tegen ( b l z . 1 6 1 ) dat men van den nood en ellende der Indonesiers gebruik maakt om hen, onder valerahe voorspiegelingen, oontracten t e laten teekenen waardoor loon en arbeidsvoorwaarden in S@riname omlaag gedrukt worden en waaräoor de oude slavernij-mentaliteit in stand b l i j f t . Hij geeft vervolgens eene beschouwing over den economisahen toes t a n d van Suriname en merkt in verband daarmede op, dat Be landbouw der Surinamers wordt bemoeilijkt en äat z.i. âe Regeering t e veel steun 'ereeft e a de groote ondernemlngen. In het hoafdstuk "Weerzien en afscheid" deelt de Kom het een en ander mede over hetgeen hem bij z i j n bezoek aan Suriname 1s overkomen G ~ I het optreden van het Gezag. Omtrent het Iwen der belastingen door militairen zegt h í 3 op b l z 211 : "Men komt b i j een familie d i e geen belastíngechuld heeft. Daar de man n i e t *hui8 is, weigert d e vrouw de militairen binnen te leten. Zij wordt, hoewel ZIJ zwanger is, terzijde geslingerd en baart ïater een mismaakten jongen". H i j b88chrijft verder d e door hem aangshoords klachten van de bevolking, zijn a r r e s t a t i e en verwijdering u i t de koloniet.Suriname. H i j b e s l u i t zijn boek m e t de woorden: "Sranang, miJn vaäerlanâ. Eenmaal hoop i k U weer te d e n . Op äen dag waarop a l l e ellende u i t U weggswlsoht z a l zijn."
.
. -010-0-0-0-0-0-0-
'
