Akoestische rapportage Fluvium – Westervoortsedijk-West Industrielawaai
Tom Korts ODRA Peter Swart Omgevingskwaliteit Oktober 2013
Inleiding Het bestemmingsplan Fluvium – Westervoortsedijk – West moet woningbouw mogelijk maken in combinatie met de omliggende bedrijvigheid. Geluidgevoelige bestemmingen dichter naar industrie brengen vraagt om een zorgvuldige aanpak en berekening van de effecten van deze industrie op de geprojecteerde woningen. In dit onderzoek is een aantal zaken berekend, om vast te stellen welke industriële bronnen effect hebben op de leefomgeving van de toekomstige bewoners van Fluvium. Daarbij benaderen we de geluidbelasting op de gevels van deze woningen vanuit twee verschillende hoeken: 1. Vanuit het gezoneerde industrieterrein, die wordt vastgelegd in het facet-bestemmingsplan voor de geluidzone Arnhem – Noord. De effecten van bronnen op een gezoneerd industrieterrein op de woningen in de geluidzone moeten cumulatief bepaald worden; 2. Vanuit de bedrijven die na de vaststelling van het nieuwe facet-bestemmingsplan niet meer op het gezoneerde industrieterrein liggen. De effecten van deze bronnen moeten per bedrijf bepaald worden. Het gaat dan om de effecten van de zand- en grindoverslag van Valewaard en van de bedrijven die liggen op het bedrijventerrein tussen de Nieuwe Kade, de Westervoortsedijk en de Veilingstraat. De bedrijven op Fluvium – Zuid worden hierbij ook meegenomen. De berekeningen zijn gebaseerd op het meest actuele rekenmodel industrielawaai, dat door de ODRA beheerd wordt. Gebiedsontwikkelingsplan Uit eerdere onderzoeken naar de geluidbelasting op geprojecteerde woningen ten gevolge van de bedrijven op het gezoneerde industrieterrein, is vast komen te staan dat de geluidsemissies van het bedrijf Van Houtum bepalend zijn voor de overschrijding van de grenswaarde van 55 dB(A) op de woningen langs de Van Oldenbarneveldstraat. Om tijd te krijgen voor het oplossen van dit geluidsknelpunt heeft de gemeente Arnhem bij het ministerie van I&M de status van Gebiedsontwikkeling toe te kennen aan het Oostelijk Centrum gebied. In dit onderzoek wordt kort beschreven wat de overwegingen zijn geweest en waarom geen gebruik gemaakt wordt van dit instrument.
Uitgangspunten voor de berekening van industrielawaai Door de vaststelling van de gewijzigde geluidzone (een geluidzone ex artikel 41 van de Wet Geluidhinder) is het toekomstige woongebied Fluvium geen gezoneerd industrieterrein meer, maar ligt deels wel in de nieuwe zone. Onderzoek naar de effecten van de geluidsemissies van de bedrijven op het nieuwe gezoneerde industrieterrein zijn daarom wettelijk verplicht.
De zone is in feite het gebied, met uitzondering van het industrieterrein zelf, waarbinnen vanwege dat industrieterrein een geluidsbelasting mag heersen van 50 dB(A) etmaalwaarde of meer. De zone ligt dus tussen de grens van het industrieterrein en de vastgestelde 50 dB(A) grens (de zonegrens). Dit betekent dat de geluidruimte tussen de vastgestelde zonegrens en de berekende 50 dB(A) etmaalwaardecontour de beleidsruimte aangeeft die er is ten behoeve van vestiging of uitbreiding van inrichtingen. Woningen op het industrieterrein zelf zijn, akoestisch gezien, in de Wet geluidhinder onbeschermd (via de milieuvergunning kan eventueel wel een beschermingsniveau worden gegeven). Voor woningen in het gebied tussen de grens van het industrieterrein en de zonegrens geldt een voorkeursgrenswaarde van 50 dB(A) (artikel 46 Wgh). In bepaalde gevallen kan hiervoor door de gemeente een hogere waarde worden vastgesteld van ten hoogste 55 dB(A) voor nieuwe woningen en 60 dB(A) voor bestaande woningen (artikel 47 Wgh) De bedrijven op Fluvium –Zuid en op het bedrijventerrein tussen de Nieuwe Kade, de Westervoortsedijk en de Veilingstraat liggen door de vaststelling van de gewijzigde geluidzone niet meer op het gezoneerde industrieterrein. Daardoor verandert de status van deze bedrijven. Dat wil zeggen: zij moeten individueel beoordeeld worden in relatie tot de nieuwe woningen in Fluvium, maar ook de woningen op het bedrijventerrein zelf worden nu beschermd. Dat wil weer zeggen dat bedrijven geen geluidhinder mogen veroorzaken op woningen die op ditzelfde terrein liggen (ook niet als dat dienstwoningen zijn van een ander bedrijf).
Geluidsbelasting geluidzone Op basis van het rekenmodel voor het gezoneerde industrieterrein is, op basis van de huidige vergunningen, de gevelbelasting berekend op de geprojecteerde woningen aan de westzijde van de van Oldenbarnelveldstraat. De hoogst berekende waarde op deze woningen (toetspunt 10 F, appartementengebouw) is 58,3 dB(A). Dit overschrijdt de ten hoogste toegestane waarde (grenswaarde) van 55 dB(A). Zie plattegrond en tabel hieronder. Bij deze berekening is uitgegaan van de huidige situatie op het bedrijventerrein, dus met de huidige afscherming.
Tabel: geluidbelasting op geprojecteerde woningen Fluvium (alleen waarden > 55 dB(A)) door gezoneerd terrein Naam Hoogte Dag Avond Nacht Etmaal 018_F 22,5 57 49 46 57 019_E 16,5 56,4 48,7 45,9 56,4 019_F 22,5 57,8 50,1 47,2 57,8 028_C 7,5 55,2 48,5 43,4 55,2 029_B 4,5 56,2 49,2 45,1 56,2 029_C 7,5 57,3 50,3 46,2 57,3 030_A 1,5 55,1 48,4 44,2 55,1 030_B 4,5 56,2 49,4 45 56,2 030_C 7,5 57,5 50,6 46,4 57,5 031_C 7,5 56 49,9 45,8 56 033_D 10,5 55,2 50 45,2 55,2 033_E 13,5 55,9 50,4 45,8 55,9 062_F 16,5 55,3 47,9 43,4 55,3
Deze resultaten betekenen dat deze woningen boven de grenswaarde belast worden. Deze woningen kunnen dus niet gerealiseerd worden of moeten gerealiseerd worden met een vliesgevel of dove gevel. Een andere oplossing is het aanpakken van de geluidsemissies. Daarvoor is een gebiedsontwikkelingsplan noodzakelijk (zie aldaar). Met de initiatiefnemer moeten afspraken gemaakt worden welke oplossing gekozen zal worden. Dat bepaalt of en welke ontheffing hogere waarde voor industrielawaai verleend moet worden.
Geluidbelasting Valewaard De zand- en grindoverslaglokatie aan de Nieuwe Kade is een belangrijke geluidsbron voor de woningen die aan de Westervoortsedijk geprojecteerd zijn. Uit eerder onderzoek is al gebleken dat de geluidbelasting op deze woningen, als gevolg van de emissies van Valewaard, te hoog is. Daarom is in deze berekening uitgegaan van: 1. Nieuwe brongegevens (nieuwe motoren), die nog wel geformaliseerd moeten worden in de omgevingsvergunning; 2. Maatregelen om de geluidsoverdracht te beperken (geluidsscherm). Hieronder wordt het resultaat weergegeven van de nieuwe berekeningen. Tabel: geluidsbelasting op de gevels van geprojecteerde woningen (>Voorkeursgrenswaarde 50 dB(A)) Naam Hoogte Dag Avond Nacht Etmaal 019_F 22,5 50,8 --50,8 018_F 22,5 50,2 --50,2 Voor deze woningen moeten ontheffingen hogere waarden aangevraagd worden. De schermmaatregelen moeten in het bestemmingsplan worden opgenomen als regel, zodat alleen een omgevingsvergunning voor de nieuw te bouwen woningen afgegeven kan worden indien het scherm gerealiseerd is.
Geluidbelasting door bedrijven individueel Op basis van de vergunningen van de bedrijven op het bedrijventerrein tussen de Nieuwe Kade, de Westervoortsedijk en de Veilingstraat, is de geluidbelasting berekend op de gevel van de geprojecteerde woningen in het bestemmingsplan Fluvium-Westervoortsedijk-West.
Hierbij is toetspunt 01 de enige woning die op het voormalige gezoneerde industrieterrein lag en nu beschermd moet worden. De toetspunten 005 tot en met 017 zijn geplaatst op gebouwen die geen gevoelige bestemming krijgen. Omdat deze bedrijven niet meer op een gezoneerd bedrijventerrein liggen, valt hun geluidsemissie en de door hun veroorzaakte geluidhinder, niet meer onder de Wet Geluidhinder. Nu is de Wet Milieubeheer van toepassing. Daarom moet voor elk bedrijf individueel getoetst worden welke geluidbelasting zij veroorzaken op de geprojecteerde woningen en is de grenswaarde van 55 dB(A) niet meer dan een richtwaarde uit de Handreiking Industrielawaai. In het beleidsplan Geluid van de gemeente Arnhem staat dit gebied (ook in de huidige structuurvisie) aangegeven als centrumgebied. Dat betekent dat de maximaal acceptabele waarde voor industrielawaai 55 dB(A) is. Deze waarde wordt aangehouden als maximale ontheffingswaarde industrielawaai. Hieronder is de gecumuleerde geluidbelasting berekend van alle bedrijven op het genoemde bedrijventerrein, waardoor een worst case inzichtelijk is gemaakt (hoeft namelijk niet cumulatief bepaald te worden, maar per bedrijf).
Tabel: geluidbelasting op de gevels van geprojecteerde woningen in Fluvium Naam Hoogte Dag Avond Nacht Etmaal 01_B 4,5 42,4 39,5 35,4 45,4 01_C 7,5 45,4 40,5 36,7 46,7 018_A 1,5 47,8 33,6 30,8 47,8 018_B 4,5 48,6 36,1 33,1 48,6 018_C 7,5 48,8 36,3 33,3 48,8 018_D 10,5 49 36,5 33,3 49 018_E 16,5 48,8 37 33,7 48,8 018_F 22,5 48,4 37,2 34 48,4 054_B 4,5 45,6 33,2 29,8 45,6 054_C 7,5 45,9 34,2 30,8 45,9 065_A 1,5 36,7 34 31,5 41,5 065_B 4,5 38 34,7 32,3 42,3 065_C 7,5 38,4 34,8 32,4 42,4 065_D 10,5 35,9 34,1 31,7 41,7 066_A 1,5 41,2 35,7 32,8 42,8 066_B 4,5 44 36,5 33,5 44 066_C 7,5 44,8 36,6 33,7 44,8 066_D 10,5 45 36,8 33,7 45 067_A 1,5 39,5 36,4 33,7 43,7 067_B 4,5 44,1 37,1 34,2 44,2 067_C 7,5 44,9 37,4 34,4 44,9 067_D 10,5 44,8 37,5 34,4 44,8 068_A 1,5 35,9 33,1 30,5 40,5 068_B 4,5 38,7 34,7 31,5 41,5 068_C 7,5 43,1 36,5 32,5 43,1 068_D 10,5 44 37 32,8 44 069_A 1,5 33,8 30 27,1 37,1 069_B 4,5 37 32,6 28,8 38,8 069_C 7,5 38,7 34,4 30,4 40,4 069_D 10,5 39,6 35 30,7 40,7 070_A 1,5 31,3 26,6 24,3 34,3 070_B 4,5 36,8 30,1 26,3 36,8 070_C 7,5 39,8 31,8 28 39,8 070_D 10,5 40,7 32,1 28 40,7 070_E 13,5 41,5 33,6 30 41,5 070_F 16,5 41,8 34,1 30,7 41,8 071_A 1,5 37,3 31,6 28,1 38,1 071_B 4,5 40 33,8 30 40 071_C 7,5 42,5 36,4 31,8 42,5 071_D 10,5 43,5 37 32,3 43,5 071_E 13,5 44,1 37 32,3 44,1 071_F 16,5 44,2 37 32,5 44,2
De bedrijven zorgen dus niet voor een overschrijding van de voorkeursgrenswaarde industrielawaai bij de geprojecteerde woningen. Dat betekent dat de waarde voor een individueel bedrijf nog lager is.
Gebiedsontwikkelingsplan De berekening van de gevelbelasting aan de woningen in Fluvium komt in een aantal gevallen boven de wettelijke grenswaarde van 55 dB(A) uit. Deze woningen zouden daarom niet gebouwd kunnen worden. Echter, de Crisis- en Herstelwet geeft de mogelijkheid aan het lokale bestuur om tijdelijk af te wijken van wettelijke grenswaarden. Dat kan via het instrument het instrument van gebiedsontwikkeling uit de Crisis- en herstelwet. Voor een periode van 5 tot 10 jaar mag afgeweken worden, in dit geval van de 55 dB(A)-grens, indien in het bestemmingsplan waarin de gebiedsontwikkeling is opegnomen, wordt beschreven en geborgd dat in die periode de geluidsknelpunten aangepakt worden. De gemeente moet daarvoor wel het gebied waar het om gaat, in een Algemene maatregel van Bestuur laten vastleggen. Voor het Oostelijk Centrumgebied is dit vastgelegd in de onderstaande AmvB
Besluit van 28 september 2012 tot wijziging van het Besluit uitvoering Crisis- en herstelwet (vierde tranche) Met bijbehorende kaart (met verkeerde titel)
Op basis van dit besluit zou de gemeente Arnhem een plan kunnen maken waarin de overschrijding van de geluidsnormen gedetailleerd beschreven wordt en waarin een brongerichte maatregel zou worden opgenomen, die deze overschrijding op termijn op zou kunnen lossen. Daartoe is opdracht verleend aan Grontmij om een bouwkundig onderzoek te starten naar de kosten van een 12 meter hoog scherm op het terrein van Van Houtum. Met de medewerking van Van Houtum is een rapportage geleverd: “Geluidwerende constructie, Van Houtum Recycling, Schetsontwerp” GM0108069 van d.d. 26 juli 2013.
In deze rapportage zijn dermate hoge kosten voor dit scherm begroot, dat de bouw van een dergelijk scherm, gerelateerd aan het geringe aantal woningen dat hiermee een lagere geluidbelasting zou krijgen, geen doelmatige maatregel te noemen is. De gemeente Arnhem is daarop in onderhandeling gegaan met de initiatiefnemer om aan de ontvangende kant maatregelen te nemen (opschuiven van woningen, dove gevel of vliesgevel). Met het nemen van deze maatregelen kan de overschrijding van de grenswaarden ongedaan worden gemaakt. Het instrument gebiedsontwikkeling uit de Crisis- en herstelwet is dus niet noodzakelijk gebleken.
Cumulatie van industrielawaai en wegverkeerslawaai In de Wro is opgenomen dat er sprake moet zijn van een goede ruimtelijke ordening. IN het geval van geluidhinder wil dat zeggen dat de gemeente Arnhem, naast de verplichte onderzoeken in het kader van de Wet Geluidhinder, ook moet onderzoeken of het leefklimaat van de toekomstige bewoners acceptabel is. Om die reden moet ook berekend worden hoe de cumulatieve geluidhinder is langs de Van Oldenbarneveldstraat (wegverkeerslawaai en industrielawaai) en de Westervoortsedijk (idem). Cumulatie van verschillende geluidsbronnen kan berekend worden met de formule van Miedema: Deze rekenmethode wordt toegepast als er sprake is van blootstelling aan meer dan één geluidsbron. Allereerst dient vastgesteld te worden of van een relevante blootstelling door verschillende geluidsbronnen sprake is. Dit is alleen het geval indien de zogenaamde voorkeurswaarde van die onderscheiden bronnen wordt overschreden. In dit geval berekent de methode de gecumuleerde geluidsbelasting rekening houdend met de verschillen in dosis-effect relaties van de verschillende geluidsbronnen. Ten behoeve van deze rekenmethode dient de geluidsbelasting bekend te zijn van ieder van de bronnen, berekend volgens het voorschrift dat voor die bronsoort geldt. De verschillende geluidsbronnen worden hieronder aangeduid als LRL, LLL, LIL, LVL waarbij de indices respectievelijk staan voor spoorwegverkeer, luchtvaart, industrie en (weg)verkeer. De ingevolge artikel 110g van de wet bij wegverkeerslawaai toe te passen aftrek wordt bij de bepaling van LVL met deze rekenmethode niet toegepast. Al deze grootheden moeten zijn uitgedrukt in Lden, met uitzondering van industrielawaai waarbij de geluidsbelasting volgens de geldende wettelijke definitie wordt bepaald. L*RL is de geluidsbelasting vanwege wegverkeer die evenveel hinder veroorzaakt als een geluidsbelasting LRLvanwege spoorwegverkeer. L*RL wordt als volgt berekend: L*RL = 0,95 LRL –1,40 Bovenstaande geldt mutatis mutandis voor de bronnen luchtvaart (index LL), industrie (index IL) en wegverkeer (index VL). De rekenregels hiervoor zijn: L*LL = 0,98 LLL + 7,03 L*IL = 1,00 LIL + 1,00 L*VL = 1,00 LVL + 0,00 Als alle betrokken bronnen op deze wijze zijn omgerekend in L*-waarden, dan kan de gecumuleerde waarde worden berekend door middel van de zogenoemde energetische sommatie. De rekenregel hiervoor is:
waarbij gesommeerd wordt over alle N betrokken bronnen en de index n kan staan voor RL, LL, IL en VL. LCUM kan als volgt worden omgerekend naar de bronsoort waarvoor een wettelijke beoordeling plaatsvindt:
LRL,CUM= 1,05 LCUM + 1,47 LIL,CUM = 1,02 LCUM– 7,17 LIL,CUM = 1,00 LCUM – 1,00 LVL,CUM= 1,00 LCUM + 0,00 Beoordeling aanvaardbaarheid Om een eerste indruk te krijgen van de aanvaardbaarheid van de totale geluidssituatie kan een op de hierboven beschreven wijze gecumuleerde belasting worden vergeleken met de voor die bronsoort van toepassing zijnde normering. Daarbij moet echter worden bedacht dat de normen zijn gesteld voor toetsing van een bron afzonderlijk, zodat letterlijke toepassing van de normen bij de beoordeling van cumulatie niet aan de orde is. Wanneer het onderzoek de bronsoort wegverkeer betreft, moet bovendien worden bedacht dat in de bijdrage(n) van de wegverkeersbron(nen) aan het cumulatieve niveau geen rekening is gehouden met de aftrek op grond van artikel 110g van de wet. In het geval van een onderzoek aan een wegverkeersbron ligt vergelijking met de normering voor wegverkeer, die betrekking heeft op de geluidsbelasting waarop wel de aftrek is toegepast, daarom minder voor de hand. Bij de beoordeling van de aanvaardbaarheid van het cumulatieve niveau is het daarnaast goed om aandacht te schenken aan het aantal geluidsgevoelige bestemmingen dat met een hoge cumulatieve geluidsbelasting wordt geconfronteerd, de vraag of één dan wel meer gevels hoogbelast zijn (al dan niet door verschillende bronnen), en de mogelijkheid om de cumulatieve geluidsbelasting te verlagen door de geluidsbelasting vanwege de bron waarvoor het onderzoek is ingesteld (verder) te verlagen. Tabel: gecumuleerde geluidbelasting wegverkeer en industrielawaai Van Oldenbarneveldstraat Toetspunt LDEN (dB) Wvl LAeq (dB(A)) IL L* wvl L*il L cum 031 60,0 54,8 60,0 55,8 61,4 032 60,6 54,1 60,6 55,1 61,7 033 58,7 55,2 58,7 56,2 60,6 Tabel: gecumuleerde geluidbelasting wegverkeer en industrielawaai Westervoortsedijk Toetspunt LDEN (dB) Wvl LAeq (dB(A)) IL L* wvl L*il L cum 018 60,3 48,6 60,3 49,6 60,7 019 54,8 50,8 54,8 51,8 56,6 054 60,3 45,6 60,3 46,6 60,5 In alle gevallen geldt, dat het wegverkeerslawaai bepalend is voor de hinderbeleving. Dat is daarom het meest logische aanknopingspunt om maatregelen te nemen. Bij de Westervoortsedijk zijn al maatregelen genomen en deze zijn ook al verwerkt in bovenstaande berekening.
Maatregelen Van Oldenbarneveldstraat Op de Van Oldenbarneveldstraat zijn geen maatregelen genomen. Zou hier stil asfalt aangelegd worden over een lengte van 300 meter, dan gaat de geluidbelasting bij bovenstaande toetspunten met 3,3 tot 5 dB naar beneden. De berekende meerkosten (volgt uit de doelmatigheidsberekening) bedragen € 102.600,- over een periode van 30 jaar in vergelijking met SMA, voor een wegvak van de Broekstraat tot aan de Leeghwaterstraat.
Hogere waarden Tegelijk met het ter inzage leggen van het ontwerp-bestemmingsplan, moet het ontwerp hogere waardebesluit ter inzage gelegd worden. Daarbij dient speciale aandacht gegeven te worden aan de hogere waarde industrielawaai tbv het gezoneerde industrieterrein.
Ontheffing hogere waarde industrielawaai Omdat de geluidbelasting op de woningen langs de Van Oldenbarneveldstraat ten gevolge van het gezoneerde industrieterrein hoger is dan 55 dB(A), moeten er bouwkundige maatregelen genomen worden bij deze woningen. Onder deze voorwaarde kan de gemeente Arnhem een hogere waarde van 55 dB(A) vaststellen voor deze woningen (toetspunten 019, 028, 029, 030 en 031). Deze voorwaarde wordt in de regels van het bestemmingsplan opgenomen om juridisch te borgen dat er geen woningen gerealiseerd worden zonder deze maatregelen. Voorstel regel: “Een omgevingsvergunning voor de woningen langs de Van Oldenbarneveldstraat kan pas verleend worden, indien aangetoond is dat door bouwkundige maatregelen de gevelbelasting van deze woningen, als gevolg van geluidsemissies van het gezoneerde industrieterrein, lager is dan 55 dB(A).” Tabel: ontheffingen hogere grenswaarde industrielawaai Fluvium Toetspunten 019, 028, 029, 030, 031 019
Ontheffingswaarde (dB(A)) 55,0 51,0
Bron
Gevel
Voorwaarden
Gezoneerd industrieterrein Zagrikon
Oost, zuidoost
Bouwkundige maatregelen Scherm Zagrikon
zuidoost
Ontheffing hogere waarde wegverkeerslawaai Toetspunten 033B
Ontheffingswaarde (dB(A)) 52,2
Bron
Gevel
Voorwaarden
031B
50,3
054B
55,3
Van Oldenbarneveldstraat Van Oldenbarneveldstraat Westervoortsedijk
Oost
Stil asfalt
Oost
Stil asfalt
Zuidwest
Verblijfsruimte aan geluidsluwe zijde, geluidsluwe buitenruimte Verblijfsruimte aan geluidsluwe zijde, geluidsluwe buitenruimte Verblijfsruimte aan geluidsluwe zijde, geluidsluwe buitenruimte
018E
54,6
Westervoortsedijk
Zuidwest
019C
49,8
Westervoortsedijk
Zuidwest
