ADVIES CONCEPTNOTA MEDIAWIJSHEID
De conceptnota tekent het beleid rond mediawijsheid uit voor de volgende jaren en gaat in op de rol die de Vlaamse overheid in dit beleidsdomein zal spelen. De Vlaamse Jeugdraad adviseert op vraag van de Minister van Onderwijs en Jeugd en de Minister van Media.
1
VLAAMSE JEUGDRAAD 27 juni 2012
ADVIES 12/09
Advies conceptnota mediawijsheid De Vlaamse Jeugdraad, in vergadering op 27 juni 2012, onder voorzitterschap van Lander Piccart en waarbij aanwezig waren: Baetens Jo, Casteels Lieven, Coenen Lotta, Conings Glenn, De Bleser Joris, Eestermans Kara, Fischler Toby, Kenens Simon, Nolf Mieke, Seynaeve Lara, Verachtert Didier, Verhaeghe Isaac en Wattiez Marie adviseert unaniem:
1. Erken jongerenmediaorganisaties als experts in mediawijsheid en betrek hen actief bij de uitvoering van het beleid rond mediawijsheid. 2. Geef in het hele beleid mediawijsheid bijzondere aandacht aan maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren. 3. Stem de plannen rond mediawijsheid af op bestaande plannen rond digitalisering, geletterdheid en het dichten van de digitale kloof op verschillende niveaus. 4. Stel de openbare media-infrastructuur zo veel mogelijk open en maak particuliere internettoegang betaalbaar. 5. Neem een coördinerende, samenbrengende rol op in het veld van de mediawijsheid opdat het aanbod voor de gebruiker helder en toegankelijk is. 6. Zet in op creatie en co-creatie door kinderen en jongeren en hun organisaties in de VRTprogrammatie. 7. Stimuleer de ontwikkelaars en beheerders van systemen voor portfolio’s zodanig dat de competenties m.b.t. mediawijsheid in de bestaande systemen worden opgenomen. 8. Richt ook acties op mediamakers rond een genuanceerde en niet-stereotiepe beeldvorming over kinderen en jongeren.
p. 3 p. 3 p. 3 p. 4 p. 4 p. 5 p. 5 p. 5-6
1. Situering De conceptnota mediawijsheid omvat een visie op de omgang met media en de verwachtingen ten aanzien van de verschillende actoren op dit vlak. Ze licht de krachtlijnen van het uit te voeren beleid mediawijsheid toe en maakt een stand van zaken op van het bestaande beleid. De nota onderscheidt vier strategische doelstellingen die telkens worden omgezet in operationele doelstellingen en acties. Deze vier strategische doelstellingen zijn: 1. de opmaak van een duurzaam en strategisch kader voor mediawijsheid; 2. het stimuleren en verhogen van competenties; 3. het creëren van een e-inclusieve samenleving; 4. het creëren van een veilige en verantwoorde mediaomgeving. De conceptnota schetst een vrij volledig van mediawijsheid, en zet een hoeveelheid aan goede en nuttige initiatieven op het programma.
2
De Vlaamse Jeugdraad adviseert op vraag van de auteurs van de conceptnota mediawijsheid: Vlaams minister van Media Lieten en haar collega van Onderwijs en Smet. . Ons advies kwam tot stand na een overlegronde bij de mediajongerenorganisaties en bevat visies van experts mediawijsheid op de studiedag Apenstaartjaren 4 van 8 mei jongstleden. Kinderen en jongeren verdienen bijzondere aandacht in het uitwerken van een strategie mediawijsheid. Als expert om de strategie mee vorm te geven. Als doelgroep om ook hen, nog meer, mediawijs te maken.
2. Advies 2.1 De betrokkenheid van de jeugdmediaorganisaties in het veld mediawijsheid Erken jongerenmediaorganisaties als experts in mediawijsheid en betrek hen actief bij de uitvoering van het beleid mediawijsheid. Er bestaan in Vlaanderen verschillende organisaties die media maken met en door kinderen en jongeren, en zich daar specifiek op richten. Zij zijn deskundigen op het vlak van mediawijsheid, zowel op theoretisch als praktisch. De Vlaamse Jeugdraad vraagt om actief gebruik te maken van de kennis en ervaring die deze organisaties doorheen de jaren hebben opgebouwd en ze actief te betrekken in de opmaak van het beleid mediawijsheid. Dit op het vlak van hun verzamelde wetenschappelijke onderzoeksgegevens en de signalen die kinderen en jongeren hen omtrent media geven.
2.2 Maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren Geef in het hele beleid mediawijsheid bijzondere aandacht aan maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren. De specifieke ondersteuningsnoden van maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren komen onvoldoende naar voor in de conceptnota. Deze kinderen en jongeren zijn vaak geen digital natives en hebben dikwijls maar beperkte toegang tot de infrastructuur om te participeren met en aan media. De Vlaamse Jeugdraad vraagt dat mediawijsheid voor maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren (en andere kwetsbare individuen en groepen in de samenleving) bijzondere aandacht krijgt bij de uitvoering van het beleid mediawijsheid. Hierbij moet niet enkel de toegang tot de infrastructuur centraal staan, maar ook het versterken van de sociale positie van maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren in de samenleving. We adviseren deze kinderen en jongeren en hun organisaties te betrekken bij het uitstippelen van het beleid.
2.3 Samenwerking tussen de verschillende beleidsniveaus Stem de plannen rond mediawijsheid af op bestaande overheidsplannen rond digitalisering, geletterdheid en het dichten van de digitale kloof op verschillende niveaus. De Vlaamse Jeugdraad is heel tevreden met de plannen die aangekondigd worden in de conceptnota mediawijsheid. Maar we dringen aan om rekening te houden met bestaande plannen die
3
gelijkaardige doelen voor ogen hebben. We denken hierbij concreet aan het Plan Geletterdheid en de federale en Vlaamse plannen om de digitale kloof te dichten en de digitalisering te bevorderen. We willen absoluut vermijden dat mediawijsheid ondersneeuwt in een veelheid aan plannen.
2.4 Openstelling openbare infrastructuur en betaalbare particuliere toegang Stel openbare media-infrastructuur zo veel mogelijk open en maak particuliere internettoegang betaalbaar. De Vlaamse Jeugdraad is blij met de plannen voor verbetering en uitbreiding van de infrastructuur. Wij vragen om nieuwe en bestaande infrastructuur zo veel mogelijk te delen en beschikbaar te stellen. Schoolcomputers worden overdag gebruikt maar kunnen, mits geschikte omkadering, perfect ’s avonds dienen voor kinderen en jongeren die thuis geen computer hebben. In het weekend kunnen jeugdverenigingen de infrastructuur gebruiken. Zo krijgen ook zij de kans binnen hun organisatie mediawijsheid over te brengen. Door medegebruik komt er budgettaire ademruimte en kan de ICT infrastructuur sneller vervangen worden en blijft ze dus up-to-date. Zo kan mediawijsheid met recente materialen overgebracht worden. De lokale overheden kunnen hierin een belangrijke rol opnemen. We zijn tevreden met de bereidheid van de Vlaamse Overheid om te investeren in brede bandruimte voor scholen. Maar we willen de overheid ook een leidende rol zien spelen om de tarieven voor internet thuis en voor mobiel internet naar de standaard van onze buurlanden te brengen. Momenteel zijn de prijzen hiervoor veel te hoog, vergeleken met de rest van Europa en onze buurlanden in het bijzonder. De Vlaamse Jeugdraad vraagt de Vlaamse Overheid met aandrang om hierin snel initiatief te nemen en zo internet en telecom voor een grotere groep kinderen en jongeren op grotere schaal beschikbaar en betaalbaar te maken. De Vlaamse Jeugdraad vraagt om dezelfde redenen ook aan de Vlaamse Overheid initiatieven die voorzien in gratis draadloos internet op openbare plaatsen te nemen en aan te moedigen.
2.5 Coördinerende rol overheid Neem een coördinerende, samenbrengende rol op in het veld van de mediawijsheid opdat het aanbod voor de gebruiker helder en toegankelijk is.
De Vlaamse Overheid ziet voor zichzelf een vijfdelige rol weggelegd op vlak van mediawijsheid: 1. coördineren; 2. reguleren; 3. faciliteren; 4. sensibiliseren; 5. monitoren. Verder stelt de adviesnota: “Bij dit alles wordt bij voorkeur rekening gehouden met het subsidiariteitsbeginsel, dat inhoudt dat (beleids)initiatieven met prioritaire lokale werking ook best op dit beleidsniveau vormgegeven of ondersteund worden. De lokale overheden hebben immers
4
evenzeer een cruciale rol te vervullen in het realiseren van mediawijsheid binnen hun eigen (stedelijke) context.” Lokale overheden hebben, door de factor nabijheid, een voordeel ten opzichte van de Vlaamse Overheid. Toch vraagt de Vlaamse Jeugdraad aan de Vlaamse Overheid om een sterk coördinerende rol op te nemen in het veld van de mediawijsheid. Niet om te reguleren, maar om actoren samen te brengen en afstemming mogelijk te maken. Op deze manier wordt het aanbod voor de gebruiker helder en toegankelijk.
2.6 Educatieve rol VRT Zet in op creatie en co-creatie door kinderen en jongeren en hun organisaties in de VRTprogrammatie. De Vlaamse Jeugdraad is tevreden met de rol van de VRT zoals beschreven in de conceptnota. Zoals blijkt uit een eerder advies1, willen wij kinderen en jongeren betrekken in het denk- en productieproces van de openbare omroep. We verwijzen hiervoor graag naar het project De Overname, dat in 2009 onze Klein Duimpje award ontving. We zien in de toekomst graag meer van deze initiatieven ontstaan bij VRT. Kinderen en jongeren de kans geven om mee programma’s te maken erkent hen als expert en zorgt voor een aanbod dat afgestemd is op hun noden en behoeften. Is er een betere manier om te leren hoe media werken dan er zelf deel van uit te maken? Daarnaast is het van essentieel belang dat de openbare omroep in de toekomst te rade gaat bij organisaties die dagelijks werken met kinderen en jongeren en mediawijsheid. Door de uitwisseling van knowhow en kennis kunnen de openbare omroep en het middenveld elkaar versterken en samen mediawijsheid uitbouwen.
2.7 Systeem herkenning verworven competenties mediawijsheiden e-portfolio Stimuleer de ontwikkelaars en beheerders van systemen voor portfolio’s zodanig dat de competenties m.b.t. mediawijsheid in de bestaande systemen worden opgenomen.
De Vlaamse Jeugdraad is tevreden met de erkenning van competenties verworven buiten het onderwijs, ook voor kinderen en jongeren. Vaardigheden als computerhandigheid, digitaal muziek maken, samplen, video’s maken en artikels schrijven … krijgen vaak niet de erkenning die ze verdienen. Het belang van zulke vaardigheden zal nochtans alleen maar toenemen in de toekomst. Er bestaan reeds systemen die portfolio’s beheren en organisaties die jongeren ondersteunen in de aanmaak van zo een portfolio. Stimuleer deze organisaties en ondersteuners zodat de competenties m.b.t. mediawijsheid in de bestaande systemen worden opgenomen. De Vlaamse Jeugdraad vraagt aan de Vlaamse overheid om de draagkracht en erkenning van de portfolio’s en EVC in overleg met betrokken sectoren, zo groot mogelijk te maken.
1
1017 advies beheersovereenkomst VRT 2012-2016
5
2.8 Beeldvorming kinderen en jongeren Richt ook acties op mediamakers rond een genuanceerde en niet-stereotiepe beeldvorming over kinderen en jongeren. De Vlaamse Jeugdraad ziet ook graag een initiatief rond correcte beeldvorming over kinderen en jongeren. Kinderen en jongeren komen dikwijls stereotiep in beeld in de Vlaamse media. Vooral in nieuwsprogramma’s halen kinderen en jongeren vaak de berichtgeving omdat ze voor problemen zorgen, omdat ze zelf te kampen hebben met een of ander probleem of omdat een of andere hype hun hart sneller doet slaan. De stereotypes gaan voorbij aan de diversiteit die kinderen en jongeren kenmerkt, maar bepalen wel mee hoe volwassenen naar hen kijken en hoe zij zelf hun leeftijdsgenoten zien. De diverse mediamaatschappijen lijken soms te vergeten dat ook kinderen en jongeren een mening hebben.2
2
1017 advies beheersovereenkomst VRT 2012-2016
6
