JAARVERSLAG 2001 KONINKLIJKE TEN CATE NV
High-grade response to global opportunities
Advanced Textiles Industrial Fabrics Grass Fibres Advanced Components Wholesale Components
Koninklijke Ten Cate
MISSIE, STRATEGIE, DOELSTELLINGEN
Missie
Koninklijke Ten Cate is een technologisch gedreven, internationaal opererende onderneming die streeft naar leidende posities in nichemarkten. Koninklijke Ten Cate wil op basis van haar specifieke kennis en ervaring, kwalitatief hoogwaardige en toepassingsgerichte producten aanbieden met een meerwaarde voor de eindgebruiker. Strategie
Koninklijke Ten Cate biedt industriële partners producten en halffabrikaten die op basis van technologische kenmerken en voortgaande productontwikkeling een hoog onderscheidend vermogen hebben. In de markt wil Ten Cate zich onderscheiden door, naast het bieden van kwaliteit en service, op het gebied van onderzoek en ontwikkeling ‘partner in business’ te zijn. De technologische input van Ten Cate draagt in belangrijke mate bij aan de specifieke eigenschappen van eindproducten. Koninklijke Ten Cate streeft naar leidende marktposities in niches in de diverse markten. Zij tracht groei te realiseren door het stimuleren van veelbelovende bedrijfsonderdelen en het plegen van selectieve acquisities. Bij dit groeiproces wordt een geleidelijke focus aangebracht op technisch textiel. Versterking van de basis door kostenbeheersing, productdifferentiatie en het stimuleren van technologische synergie is een doorlopend proces. Doelstellingen
Koninklijke Ten Cate streeft naar een winstgroei van circa 10% op lange termijn. De organisatie is gestructureerd rond vitale kerntechnologieën, waarbij de te onderscheiden marktclusters een minimaal rendement op geïnvesteerd vermogen van 15% dienen te bieden. De onderneming streeft naar het behoud van een gezonde financiële structuur met een gemiddelde solvabiliteitsratio van 35% van het balanstotaal op lange termijn.
COMMERCIEEL OVERZICHT KONINKLIJKE TEN CATE NV
Omzetverdeling in procenten
2000
2001
12
12 • • • • •
Ten Ten Ten Ten Ten
Cate Advanced Textiles Cate Industrial Fabrics Cate Grass Fibres Cate Advanced Components Cate Wholesale Components
27
28 23
28
11
25
26
8
Marktgroepen/Werkmaatschappijen
Producten/Toepassinggebieden
Marktgroep Protective & Outdoor Fabrics Ten Cate Protect Ten Cate Technical Fabrics
Beschermende weefsels Werkkledingstoffen Tentdoek Zonweringdoek
Marktgroep Interlinings / Labels Ten Cate Permess Multistiq
Interlinings Labels
Marktgroep Advanced Composites Ten Cate Advanced Composites Ares Protection Bryte Technologies
Composietmaterialen voor: Vliegtuigindustrie Antiballistische materialen Industriële toepassingen
Ten Cate Industrial Fabrics
Ten Cate Nicolon Ten Cate Nicolon USA Ten Cate Nicolon Europe Ten Cate Nicolon Asia
Synthetische weefsels en non-wovens voor: Bouw Milieutoepassingen Infrastructurele werken Recreatieve en outdoortoepassingen Industriële toepassingen
Ten Cate Grass Fibres
Marktgroep Grass Fibres Ten Cate Thiolon Ten Cate Polyloom Ten Cate Nymplex Ten Cate Thiobac
Garens voor sport-, landschappelijke en recreatieve toepassingen Industriële toepassingen Backing voor tapijt en kunstgras
Ten Cate Enbi
Componenten voor beeldoverdracht en papiertransport in printers, copiers en faxapparaten Rollers voor postsorteermachines en geldautomaten
Ten Cate Plasticum
Klantspecifieke verpakkingen en afsluitingen voor consumentenartikelen Overcaps en spraycaps
Mega Valves International
Watertransport- en afvoersystemen en gerelateerde componenten Producten voor de melkveehouderij
Synbra Group (50%)
Beschermende verpakkingen Isolatie voor de bouw
TECHNICAL TEXTILES Ten Cate Advanced Textiles
TECHNICAL COMPONENTS Ten Cate Advanced Components
Ten Cate Wholesale Components
DEELNEMINGEN
2 1
9 6
5 2
5 –
15 46
12 7
1 1
3 1
1 –
7 1
5 –
5 3
Frankrijk
Engeland
België
Nederland
Duitsland
Zwitserland
Italië
Griekenland
Rest Europa
Overige
Azië
30 32 USA + Canada
Omzet in procenten Productie in procenten
Spanje
GEOGRAFISCHE SPREIDING OMZET EN PRODUCTIE IN 2001
INHOUDSOPGAVE
Algemeen 2 3 4 5 6 9 10 10 18 21 23 26 28 29 30
Bestuurlijke gegevens Voorwoord Het aandeel Koninklijke Ten Cate Kerngegevens Verslag van de raad van commissarissen Verslag van de raad van bestuur Gang van zaken per sector Sector Technical Textiles Sector Technical Components Deelnemingen Financieel overzicht Informatie per segment Personeel & Organisatie Risicobeheer Vooruitzichten
Jaarrekening 32 34 35 35 38 42 44 46 48 48
Geconsolideerde balans Geconsolideerde winst- en verliesrekening Toelichting Grondslagen voor de consolidatie, waardering en resultatenbepaling Toelichting op de geconsolideerde balans Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening Kasstroomoverzicht Vennootschappelijke balans Vennootschappelijke winst- en verliesrekening Toelichting op de vennootschappelijke balans
Overige gegevens 53 54 55 56 57 58 60
Accountantsverklaring Rapport van de Trustee Stichting Preferente Aandelen Koninklijke Ten Cate Statutaire regeling met betrekking tot de winstverdeling Voorstel winstbestemming Tien jaren Koninklijke Ten Cate nv Werkmaatschappijen en deelnemingen per 31 december 2001
The annual report of Royal Ten Cate is also available in English. Copies of this report will gladly be supplied on request. Information is also available on our website (www.tencate.com).
1
BESTUURLIJKE GEGEVENS
2
Raad van commissarissen jaar aantreden
einde huidige termijn
Dr.ir. A.W.Veenman
(54), voorzitter 1/2 voorzitter raad van bestuur Stork N.V.
1996
2004
Drs. P.P.A.I. Deiters
(58) plv. voorzitter 1 oud-directeur Berghaus International Fashion
1998
2002
Drs. C.J.A.J.M. van Gestel
(63) 2 oud-directeur AdviesGroep Diemen & Van Gestel
1985
2005
Prof.dr. F.A. van Vught
(51) 1 rector magnificus Universiteit Twente
2000
2004
(66) oud-directeur Dienst Sociale Werkvoorziening Groningen
2000
2004
Drs.ing. C.W.Versteeg
Raad van bestuur Ir. L. de Vries (50), voorzitter Ir. J.C.M. van Dijk (57) Directiecomité
Het directiecomité wordt gevormd door de raad van bestuur alsmede de onderstaande concern- en groepsdirecteuren: D.C. Clarke (43) Groepsdirecteur Ten Cate Industrial Fabrics /Ten Cate Grass Fibres D. Hendriks (43) Adjunct-groepsdirecteur Ten Cate Advanced Textiles Ir. C. de Korver (50) Groepsdirecteur Ten Cate Advanced Components Drs. L.J. Kuipers (59) Concerndirecteur personeel & organisatie Drs. J. Lock (55) Concerndirecteur financiën & administratie
1 2
lid van de financiële commissie lid van de honoreringscommissie
VOORWOORD
Voor Koninklijke Ten Cate is 2001 een teleurstellend jaar, vooral door de verliezen van Ten Cate Enbi als gevolg van de sterk verslechterende marktomstandigheden. Op grond van het uitblijvende herstel van de markt was het helaas noodzakelijk om in de tweede helft van 2001 aanvullende maatregelen door te voeren en hiervoor additionele voorzieningen te treffen. Binnen de sector Technical Textiles was in een aantal deelmarkten eveneens sprake van minder gunstige marktcondities. Binnen deze sector werd de nadruk gelegd op verbetering van de bedrijfsvoering en reductie van kosten, hetgeen in een periode van een teruglopende economie prioriteit moet krijgen. De kostenverlaging zal in 2002 zichtbaar worden na de in 2001 genomen maatregelen. Hoewel ook in de sector Technical Textiles de totale bedrijfsresultaten per saldo afnamen, toonde het grootste deel van de activiteiten zich qua omzet redelijk recessiebestendig en bleef onze leidende positie in nichemarkten behouden. Ondanks het tegenvallende resultaat, is er meer dan voldoende aanleiding om het vertrouwen te behouden. Koninklijke Ten Cate opereert op aantrekkelijke groeimarkten. Deze groeipotentie hebben wij in de afgelopen jaren zelf gecreëerd. Publicitaire aandacht trok met name het pilot project van de Amsterdam ArenA en AFC Ajax, waarin Ten Cate Thiolon deelneemt. Ten Cate Thiolon gaat haar "state of the art" kunstgrasvezel en backing leveren, waarop officiële wedstrijden gespeeld kunnen gaan worden.Wij willen laten zien dat kunstgras de speeleigenschappen van natuurgras kan overtreffen. Dit is een goed voorbeeld van de wijze waarop Ten Cate specifieke toepassingen ontwikkelt en productdifferentiatie toepast. Technologische oriëntatie moet samengaan met marktoriëntatie om in niches commercieel succesvol te opereren.Ten Cate dient de concurrentie met een oplossingsgerichte klantbenadering te beantwoorden. Binnen de productieketen waar Ten Cate deel van uitmaakt, wordt de eindgebruiker van toenemend belang, omdat die bepalend is voor de eisen die aan onze producten worden gesteld. Binnen vrijwel alle marktgroepen wordt meer als een eenheid geopereerd met een toenemende gerichtheid op het eindgebruik. De raad van bestuur realiseert zich dat door de marktontwikkelingen en de daarmee verband houdende organisatorische aanpassingen spanningen zijn opgetreden. Persoonlijke inzet en aanpassingsvermogen dragen in belangrijke mate bij aan de veerkracht van het bedrijf en het herstel van de resultaten.Wij zijn onze medewerkers daarom erkentelijk voor hun inzet. L. de Vries Voorzitter raad van bestuur
3
HET AANDEEL KONINKLIJKE TEN CATE
Geïndexeerd koersverloop aandeel Koninklijke Ten Cate 110 % Koersgegevens Koers ultimo Hoogste koers Laagste koers Aantal uitstaande (x1.000)
100 90 80
2001 26,00 36,00 22,10 aandelen 4.718
2000 32,90 41,30 30,60 ultimo 4.718
70 60
KTC
50
AEX februari 2001
4
augustus 2001
februari 2002
Notering
Het aandeel Koninklijke Ten Cate is genoteerd aan Euronext Amsterdam N.V. en wordt doorlopend via drie liquiditeitsverschaffers (ABN•AMRO Bank, Fortisbank, Rabo Securities) verhandeld. Als gevolg van de door de algemene vergadering van aandeelhouders van 28 maart 2001 goedgekeurde statutenwijziging, is de nominale waarde van 1 gewoon aandeel Koninklijke Ten Cate gewijzigd van NLG 20,- in e 10,-. In het kader van de toenemende behoefte aan stukkenloos effectenverkeer zijn de nieuwe gewone aandelen belichaamd in een verzamelbewijs aan toonder (Global Share), dat is gedeponeerd bij Necigef. Wet Melding Zeggenschap
De per 1 januari 2002 bij Koninklijke Ten Cate bekende meldingen in het kader van de Wet Melding Zeggenschap betreffen: Minefa Holdings bv 9,6% (WMZ-melding in 1998) Delta Lloyd Levensverzekeringen nv 6,3% (WMZ-melding in 1998) Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 5,4% (WMZ-melding in 2001) Telefoon- en faxnummers Investor Relations & Externe Betrekkingen: Telefoon: +31 546 544 338 Fax: +31 546 850 754
[email protected] www.tencate.com Belangrijke data in 2002 28 februari Publicatie jaarcijfers 2001 Persconferentie en analistenbijeenkomst 27 maart Algemene vergadering van aandeelhouders 29 maart Notering ex-dividend 15 augustus Publicatie halfjaarcijfers 2002 Persconferentie en analistenbijeenkomst
Spreiding aandelenbezit
Op basis van globale depotopgaven is geconstateerd dat circa 75% van de aandelen zich in particuliere handen bevindt. Het aandelenbezit kende per ultimo 2001 de volgende spreiding: Nederland 72% Duitsland 9% België en Luxemburg 6% Verenigde Staten en Canada 2% De medewerkers van Koninklijke Ten Cate bezitten gezamenlijk 14.470 aandelen in de vennootschap. Dividendbeleid
Het beleid is om, voor zover de omstandigheden dat toelaten, over een reeks van jaren genomen circa 40% van de netto winst uit te keren in de vorm van dividend. Dividend kan eventueel zowel in contanten als geheel of gedeeltelijk in aandelen worden uitgekeerd, afhankelijk van de marktomstandigheden en het belang van de vennootschap op dat moment. Het voorstel tot winstbestemming over het jaar 2001 is opgenomen op pag. 57 van dit verslag. Voorgesteld is om over het jaar 2001 een dividend vast te stellen van e 0,50 in contanten per gewoon aandeel van nominaal e 10,-. Ontwikkeling aantal uitstaande aandelen
Stand eind 2001 Mogelijke uitbreiding aandelenkapitaal per 31 december 2001: • als gevolg van conversie (conversiekoers e 55,72) • als gevolg van opties Ingekochte aandelen t.b.v. opties
4.717.546 135.993 158.250 -102.000 4.909.789
Op 27 februari 2002 zijn 20.000 nieuwe managementopties toegekend (zie pag. 50).
KERNGEGEVENS 45,0
In miljoenen euro, tenzij anders vermeld 37,5
In euro per aandeel 50
12,5
40
10
30
7,5
20
5
37,5
30 30,0
22,5 22,5
15 15,0
Bedrijfsresultaat
7,5
Cash flow
10
Cash flow
2,5
7,5
Netto winst voor btgw. lasten
0
Investeringen
0
Netto winst
0
0,0
Netto winst
-45
Afschrijvingen -20 -7,5
97 98 99 00 01
Dividend
-10 97 98 99 00 01
97 98 99 00 01
In miljoenen euro, tenzij anders vermeld
2001
2000
620,0 40,9 14,9 7,3 6,3 -12,0 -5,7
620,2 57,8 32,6 24,2 24,2 24,2
26,0 7,4 27,7 9,9 28,1 23,6 -8,3
25,2 49,4 -20,9 29,5 14,8 -24,6
409,0 129,5 321,4
401,0 140,6 302,7
2,4 -4,2 5,9
5,3 17,8 13,6
31,7
37,1
1,33 -1,22 5,87 0,50 37,60 27,45
5,20 5,20 10,62 2,09 40,20 29,80
3.625 42 58
3.585 45 55
Resultatenrekening
Netto omzet Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen (EBITDA) Bedrijfsresultaat (EBIT) Netto resultaat voor buitengewone lasten en amortisatie Netto resultaat voor buitengewone lasten Buitengewoon resultaat Netto resultaat Kasstroom
Afschrijvingen en amortisatie Afschrijvingen in buitengewoon resultaat Cash flow Af- resp. toename werkkapitaal Investeringen in materiële vaste activa Acquisities / deconsolidaties Kasstroom uit activiteiten Balansgegevens
Totaal geïnvesteerd vermogen Eigen vermogen Netto geïnvesteerd vermogen Ratio’s (%)
Bedrijfsresultaat in % omzet Rentabiliteit op eigen vermogen Rentabiliteit op netto geïnvesteerd vermogen Risicodragend vermogen/totaal vermogen (solvabiliteitsratio) Gegevens per aandeel
Netto resultaat voor buitengewone lasten Netto resultaat Cash flow Dividend Pay-out in % (gew. bedrijfsuitoefening) Eigen vermogen Overige kerngegevens
Aantal mensjaren ultimo Nederland (%) Overige landen (%)
5
VERSLAG VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN
6
Overeenkomstig het bepaalde in artikel 25 van de statuten bieden wij u hierbij de door de raad van bestuur opgemaakte en door ons vastgestelde jaarrekening 2001 aan. Het jaar 2001 verliep teleurstellend. Het netto resultaat voor buitengewone lasten daalde bij een vrijwel gelijke omzet naar een niveau van e 6,3 miljoen. Na aftrek van buitengewone lasten, voornamelijk als gevolg van de reorganisatie van Ten Cate Enbi, resteert een verlies van e 5,7 miljoen. Toezicht
De raad van commissarissen is in het verslagjaar zeven keer plenair in vergadering bijeengeweest. Daarnaast hebben regelmatig informele contacten met de raad van bestuur plaatsgevonden. Tijdens de vergaderingen kwamen onder meer de gang van zaken en vooruitzichten, mogelijke acquisities, (des)investeringsprojecten en product- en marktontwikkelingen aan de orde. In het bijzonder is in het kader van het verslechterende economische klimaat en de negatieve winstontwikkeling aandacht besteed aan de doelstellingen en strategie van de te onderscheiden onderdelen van Koninklijke Ten Cate. Hierbij werd uitvoerig gekeken naar de strategische perspectieven van Ten Cate Enbi. De raad van commissarissen is ook in het verslagjaar bijeengeweest buiten aanwezigheid van de raad van bestuur. Hierbij zijn aan de orde gekomen de uitbreiding, het functioneren van de raad van bestuur en, met inachtneming van het profiel, het functioneren en de samenstelling van de raad van commissarissen. Voorts zijn vertegenwoordigers van de raad van commissarissen aanwezig geweest bij de vergaderingen van de centrale ondernemingsraad. De financiële commissie is twee keer in vergadering bijeengeweest.Tevens waren hierbij aanwezig de externe accountant, de raad van bestuur alsmede de concerndirecteur financiën & administratie. In de vergadering is gesproken over de jaarrekening 2000 en de halfjaarcijfers 2001. De honoreringscommissie is eenmaal bijeengeweest. Personele wijzigingen
Na een periode van waarnemend voorzitterschap is de heer A.W.Veenman per 28 maart 2001 benoemd tot voorzitter van de raad van commissarissen. De heer P.P.A.I. Deiters is per die datum benoemd tot vice-voorzitter. De heer Deiters zal volgens rooster per de datum van de algemene vergadering van aandeelhouders aftreden. De raad van commissarissen heeft in overleg met de raad van bestuur de heer Deiters voorgedragen voor herbenoeming. Met inachtneming van de statutair voorgeschreven procedure is de heer Deiters vervolgens per de datum van 27 maart 2002 herbenoemd.
De heer ir. J.C.M. van Dijk is per 1 oktober 2001 benoemd tot lid van de raad van bestuur en zal de sector Technical Components als bijzonder aandachtsgebied hebben. De heer Van Dijk heeft verschillende managementfuncties bij werkmaatschappijen van Koninklijke/Shell Groep bekleed. Van september 1998 tot september 1999 heeft de heer Van Dijk als groepsdirecteur (ad interim) leiding gegeven aan Ten Cate Enbi. Per 1 maart 2001 heeft hij zijn functie als voorzitter van de directie (ad interim) van Eriks Groep nv beëindigd, welke functie hij sinds november 1999 heeft bekleed. Ontwikkelingen 2001
Ten opzichte van 2000 liep de winst in 2001 sterk terug. In belangrijke mate is dit het gevolg van de snel veranderende marktsituatie en organisatorische aanpassingen bij Ten Cate Enbi. Ook zijn de gevolgen van de verslechterende macro-economische situatie merkbaar geweest, welke gevolgen zijn versterkt door de gebeurtenissen in de Verenigde Staten. Op deelgebieden zijn strategische aanpassingen bewerkstelligd en zijn maatregelen getroffen die zijn gericht op herstel van de resultaten en groei op langere termijn. Hierbij werden activiteiten beëindigd en kwamen helaas arbeidsplaatsen te vervallen. Koninklijke Ten Cate zal de focus geleidelijk verleggen naar specialistische hoogwaardige toepassingen van technisch textiel.Voor de ondernemingen binnen de sector Technical Components staat herstel van de resultaten voorop. Hiervoor is een goede uitgangspositie gecreëerd.Wij danken het bestuur en de medewerkers voor hun inzet en bijdrage aan het noodzakelijke organisatorische veranderingsproces.Wij hebben het vertrouwen dat Koninklijke Ten Cate na een tegenvallend jaar de groeilijn weer weet op te pakken. Raad van commissarissen
Dr. ir. A.W.Veenman, voorzitter Drs. P.P.A.I. Deiters, vice-voorzitter Drs. C.J.A.J.M. van Gestel Prof.dr. F.A. van Vught Drs.ing. C.W.Versteeg
Almelo, 27 februari 2002
7
TEN CATE ADVANCED TEXTILES TEN CATE TECHNICAL FABRICS “Wij maken zelf geen tenten, maar ons merk is wel het kwaliteitsmerk voor tentdoek binnen het hogere marktsegment.Wij gebruiken niet voor niets de slogan: ‘World’s best tentcloth’. Voor de kritische kampeerder is het goed te weten dat Ten Cate geen milieubelastende chemicaliën gebruikt bij het vervaardigen van tentdoek, ondanks het feit dat hieraan zware eisen worden gesteld. Hierbij lopen wij voorop ten opzichte van vele buitenlandse aanbieders. Wij spinnen onze eigen garens, weven ze tot doek en maken hiervan het uiteindelijke tentdoek. Het eindproduct is eigenlijk door niemand te evenaren. Wij leveren tentdoek voor grote verhuurders, voor leger en hulporganisaties en natuurlijk voor de particuliere markt.Toen wij het idee van Art Camp zagen, waren wij meteen enthousiast om in het project te participeren en het tentdoek te leveren. Het is niet alleen mooi om te zien, maar ook een geheel nieuwe vorm van kamperen.” Martin Stam: marketing & sales manager Tentontwerp: Dré Wapenaar
VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR
Kernpunten 2001
Koninklijke Ten Cate heeft in 2001 een netto winst voor buitengewone lasten behaald van e 6,3 miljoen (2000: e 24,2 miljoen) bij een gelijkblijvende omzet van e 620 miljoen. Na aftrek van per saldo e 12 miljoen buitengewone lasten resteerde een verlies van e 5,7 miljoen (2000: e 24,2 miljoen winst). Het resultaat per aandeel uit gewone bedrijfsoefening daalde tot e 1,33 (2000: e 5,20) en tot -e 1,22 na buitengewone lasten (2000: e 5,20). De belangrijkste oorzaak voor de winstdaling lag bij het verlies van Ten Cate Enbi, onderdeel van de sector Technical Components. Dit bedrijf, toeleverancier van de computer- en printerindustrie, werd geconfronteerd met sterk gewijzigde marktomstandigheden en een daling van de vraag naar papiertransportrollers van 20%, resulterend in een onderbezetting van het productieapparaat. Dit noodzaakte het bestuur tot diepgaand ingrijpen, waaronder de sluiting van vier productievestigingen en een capaciteitsvermindering bij twee andere bedrijfsonderdelen. Met maatregelen bij Ten Cate Enbi was een buitengewone last van e 23 miljoen gemoeid. Andere maatregelen, onder andere bij Taxy in Frankrijk (onderdeel van Mega Valves), vergden nog e 2 miljoen. De verkoop van onroerend goed te Almelo resulteerde in een winst van ruim e 11 miljoen. Na belastingen moest per saldo een buitengewone last van e 12 miljoen worden genomen. De sector Technical Textiles bleek over het algemeen beter bestand tegen de neergang van de economie. Hier steeg de omzet met 8%. Het bedrijfsresultaat daalde echter met 20% tot e 23 miljoen. De daling van het bedrijfsresultaat werd met name veroorzaakt door onderbezetting in de VS bij de productie van trampolinedoek en synthetische weefsels voor agrarische toepassingen, alsmede door aanloopkosten bij Polyloom (kunstgrasvezels). In de VS behaalden de producten voor de bouwsector goede resultaten. In de tweede helft van 2001 liepen bij Ten Cate Protect de marges op weefsels voor bedrijfskleding terug. Binnen de marktgroep Advanced Composites was sprake van een sterke stijging van de grondstofprijzen (onder andere aramides) die niet direct kon worden doorberekend. De omzet van de sector Technical Components daalde met 12,8% (7% autonoom). Het bedrijfsresultaat van deze sector was e 6,8 miljoen negatief; een verlies dat geheel voor rekening kwam van Ten Cate Enbi.Ten Cate Plasticum toonde een bemoedigend resultaatsherstel. Door het negatieve resultaat nam de financiële kracht van de onderneming af. De solvabiliteit liep, mede als gevolg van de resterende aflossing van de achtergestelde converteerbare obligatielening, in 2001 terug tot 31,7% (2000: 37,1%). Voor 2002 verwacht Koninklijke Ten Cate een groei van de omzet in de belangrijkste marktgroepen. Het resultaat zal in 2002 naar verwachting herstellen door een verdergaande reductie van werkkapitaal en kosten.
9
GANG VAN ZAKEN PER SECTOR
10
SECTOR TECHNICAL TEXTILES Ten Cate Advanced Textiles • marktgroep Protective & Outdoor Fabrics • marktgroep Advanced Composites • marktgroep Interlinings / Labels
Netto omzet (mln euro) Medewerkers (FTE)
2001
2000
176 831
170 861
Marktgroep Protective & Outdoor Fabrics
Binnen de marktgroep Protective & Outdoor Fabrics opereren de bedrijven Ten Cate Protect en Ten Cate Technical Fabrics. Ten Cate Protect ontwikkelt en produceert weefsels voor beroeps- en veiligheidskleding. Door een uitgebalanceerde keuze van speciale materialen, finishes en technologieën worden aan weefsels brandwerende, vlamvertragende, antistatische, reflecterende en chemicaliënbestendige eigenschappen toegevoegd.Veiligheid, duurzaamheid en comfort zijn daarbij uitgangspunten. Ten Cate Technical Fabrics is Europees marktleider op het gebied van kwalitatief hoogwaardig tentdoek en een belangrijk producent van doek voor buitenzonwering. Daarnaast is de groep gespecialiseerd in veredelingsactiviteiten voor derden, zoals het brandwerend maken van weefsels. De technologie waarover de bedrijven samen beschikken maakt het mogelijk aan specifieke wensen tegemoet te komen en unieke productconcepten te introduceren. Optimale efficiëntie in de productie van ruwdoek is van groot belang voor de marktpositie van de marktgroep Protective & Outdoor Fabrics. Meer synergie werd gerealiseerd door een verdergaande integratie van de verschillende bedrijfsonderdelen. Naast toenemende integratie van productieprocessen en logistiek werden marktgroepen geformeerd teneinde ook in commercieel opzicht tot een verdere samenwerking te komen. •
Ten Cate Protect
Ten Cate Protect positioneert zich als "solution provider" in beroeps- en veiligheidskleding. In de afgelopen jaren zijn diverse specialistische producten op de markt gebracht, zoals antistatische en vlamvertragende (multi-risk) weefsels. Het product wordt afgestemd op het specifieke gebruik en de wensen van de eindgebruiker. Hierbij wordt door het gebruik van productlabels, zoals Tecasafe en Silhoflec, het onderscheidend vermogen naar de markt gecommuniceerd.Verder produceert Ten Cate Protect generieke werkkledingstoffen, hetgeen meer een volumemarkt is.
De bedrijfskledingmarkt vertoonde op grond van het algehele economische klimaat een teruggang en er was sprake van prijsdruk. Daartegenover stond een groeiende vraag naar veiligheidskleding als gevolg van Europese arbeidswetgeving.Ten Cate Protect heeft in 2001 met succes een aantal nieuwe weefsels met speciale kenmerken gelanceerd. Vooruitzichten De markt voor generieke werkkleding wordt in toenemende mate een commoditymarkt. Hoewel producten binnen nauwe productspecificaties vervaardigd worden is het onderscheidend vermogen hierbij minder groot dan bij de specialistische weefsels.Ten Cate Protect zal in het volumesegment moeten produceren tegen minimale kosten en met een hoge servicegraad. Daarentegen is de toenemende aandacht voor risico’s in de werkomgeving positief voor de verdere ontwikkeling van hoogwaardige en specialistische weefsels met beschermende eigenschappen.Ten Cate zal als specialist op dit terrein een actieve rol vervullen, gericht op dit bewustwordingsproces bij eindgebruikers. •
Ten Cate Technical Fabrics
Ten Cate Technical Fabrics presenteert zich als fabrikant van ‘World’s best tentcloth’. De onderneming heeft een leidende marktpositie in hoogwaardig en duurzaam tentdoek. Daarnaast levert Ten Cate Technical Fabrics buitenzonweringdoek aan distributeurs en assemblagebedrijven. In de markt voor tentdoek is de onderneming actief in drie segmenten: de particuliere kampeermarkt, grote verhuurorganisaties en de institutionele markt (hulpverleningsorganisaties). Het merk Ten Cate heeft in de loop van vele jaren een grote bekendheid opgebouwd. Ten Cate Technical Fabrics heeft een voortrekkersrol op het gebied van innovatie en het verbeteren van de producteigenschappen van tentdoek. Met een gericht beleid richting A-merken worden deze klanten in staat gesteld om zich te onderscheiden in de markt. Om de particuliere eindgebruikers bewust te maken van het belang van kwalitatief goed en verantwoord tentdoek, wordt het merk Ten Cate in toenemende mate ondersteund met op de eindmarkt gerichte acties.Voorts wordt onze kennis van de technologische processen zo goed mogelijk beschermd. In buitenzonwering speelt de Griekse markt een belangrijke rol. Hier wordt door de distributeur een krachtig merkenbeleid gevoerd met een geheel eigen Ten Cate-collectie. Vooruitzichten Technologische kennis, innovatie en een geïntegreerde productie van garen tot eindproduct zijn de pijlers waarop de leidende Europese marktpositie ook in de toekomst zal zijn gestoeld. De belangrijke klanten, producenten van A-merken, zijn sterk gericht op kwaliteit, dessin en design. Dit zijn traditioneel sterke punten van het Ten Cate-merk.Ten Cate zal het assortiment meer segmenteren, waarbij het topsegment nog duidelijker wordt gepositioneerd.
Marktgroep Advanced Composites
De marktgroep Advanced Composites bestaat uit de ondernemingen Ten Cate Advanced Composites, Bryte Technologies en Ares Protection. Bryte Technologies en Ten Cate Advanced Composites leveren thermohardende composieten en vezelversterkte thermoplasten (thermisch vervormbaar plaatmateriaal) aan de lucht- en ruimtevaartindustrie en voor telecommunicatie (bijvoorbeeld schotels voor antennes). Ares Protection levert een breed scala van antiballistische materialen voor bescherming van voertuigen tegen projectielen en antiballistische panelen voor persoonlijke bescherming en militaire toepassingen, zoals kogelwerende vesten en helmen. Als een van de weinige wereldwijd opererende marktpartijen is de marktgroep Advanced Composites gericht op het bieden van een breed scala van bescherming (antiballistiek), alsmede op het toeleveren van composietmaterialen aan voornamelijk de vliegtuigindustrie. Aan het beleveren van deze markten is een lange weg van certificering voorafgegaan.
11
Binnen deze marktgroep vindt intensieve kennisoverdracht plaats. De textielachtergrond van Ten Cate (weven, finishen) is essentieel voor de opgebouwde kennis, de volledige controle over het productieproces en de innovatieve kracht. De strategie van de marktgroep Advanced Composites is gericht op het uitbouwen van de status van "approved supplier" op basis van het brede scala aan kwaliteitsproducten en voortgaande productontwikkeling. In een aantal projecten is sprake van custom-made orders. Zo wordt voor voertuigen van toonaangevende autofabrikanten (Volvo, Mercedes) voor bepaalde typen maatwerk geleverd dat direct kan worden verwerkt in het productieproces. Ten Cate Advanced Composites is een belangrijke toeleverancier van Ares Protection en richt zich, evenals Bryte Technologies, vooral op de vliegtuigindustrie. Het door Ten Cate ontwikkelde materiaal Cetex® geniet bekendheid in de gehele burgerluchtvaartindustrie en wordt in toenemende mate toegepast. Het is lichter, sterker en in bepaalde toepassingen, zoals in de vleugels en staartdelen, efficiënter te verwerken dan aluminium.Ten Cate Advanced Composites richt zich hierbij vooral op de grote producenten voor de burgerluchtvaart. Bryte Technologies is met name actief in militaire en kleine privévliegtuigen (het Cirrus-project).
12
Vooruitzichten In de afgelopen jaren heeft de groep zich een solide plaats in de markt veroverd.Verwacht mag worden dat het gebruik van de door de marktgroep Advanced Composites geproduceerde specialistische materialen in de toekomst verder zal toenemen. Een risicofactor voor de gehele marktgroep is de soms beperkte beschikbaarheid van grondstoffen. De capaciteit van toeleveranciers kan een remmende factor voor de marktgroei zijn. •
Ares Protection
In 2001 was sprake van een omzetverdubbeling, onder andere door omvangrijke orders van het Franse leger.Veranderingen van legertaken en het toenemende aantal internationale vredesmissies betekenen een groeiende uitwisseling van beschermingseisen die van positieve invloed zijn geweest op de vraag naar antiballistische materialen. •
Ten Cate Advanced Composites
De luchtvaartsector kwam in 2001 in de problemen door de aanslagen in de VS.Toch heeft dit vooralsnog niet geleid tot een omzetdaling van Ten Cate Advanced Composites. Programma’s voor nieuwe typen vliegtuigen worden voortgezet en hoewel de aantallen mogelijk in de toekomst een daling laten zien, neemt het gebruik van composietmaterialen relatief toe. Het gebruik van composieten past in het streven naar kostenreductie binnen het productieproces en maakt de toestellen goedkoper in de exploitatie door een lager gewicht. Ook bij een reductie van het aantal nieuw te bouwen toestellen zal het gebruik van composieten in absolute zin nog toenemen. •
Bryte Technologies
Bryte Technologies is in de VS voornamelijk actief in de militaire luchtvaartsector en sinds kort ook op het gebied van kleine privévliegtuigen. Bryte was in 2001 succesvol met het Cirrus vliegtuig. Met Cirrus Design werd een meerjarig contract afgesloten. Bryte verkreeg met dit project haar eerste belangrijke kwalificatie in de burgerluchtvaart. Er is in 2001 een toename van de belangstelling voor kleine toestellen. Ook binnen de militaire luchtvaartindustrie werd in de tweede helft van 2001 een toename van de vraag geconstateerd.
Marktgroep Interlinings/Labels
De marktgroep Interlinings / Labels ontwikkelt, produceert, verkoopt en distribueert gecoate materialen (weefsels, non-wovens, breisels, papier) ten behoeve van de confectie-industrie (interlinings) en de grafische industrie (zelfklevende en thermisch klevende basismaterialen voor labels). Binnen deze marktgroep opereren de werkmaatschappijen Ten Cate Permess en Multistiq. De groep opereert wereldwijd met vestigingen in Nederland, Hong Kong, Italië en het Verenigd Koninkrijk en een agentennetwerk in circa 70 verschillende landen.
•
Ten Cate Permess
Ten Cate Permess levert plakbare en niet-plakbare tussenvoeringstoffen (interlinings) die worden toegepast om de functionele eigenschappen van bovenstoffen te verbeteren, alsmede de vormvastheid na confectie te bevorderen. De groei in de wereldkledingconsumptie gaat gepaard met een voortgaande verplaatsing van de industrie naar lage-lonenlanden. Door haar goede distributie-organisatie en de sterke positie bij een groot aantal kwaliteitskledingmerken is Ten Cate Permess in staat haar marktaandeel vast te houden en in het hoogwaardige segment van overhemden licht te laten stijgen. Door telkens nieuwe functionele oplossingen aan te bieden, indien er nieuwe bovenstoffen op de markt verschijnen, streeft de onderneming ernaar om voorgeschreven te worden bij het ontwerp van nieuwe kwaliteitskleding. “Permess inside” staat borg voor kwaliteit. Vooruitzichten Ten Cate Permess opereert in modegevoelige markten, maar door de sterke mate van specialisatie en de relatie met enkele merkproducenten ontwikkelt de omzet zich vrij regelmatig. Een groot deel van de omzet komt voor rekening van interlinings voor kwaliteitsoverhemden, een marktsegment dat nauwelijks conjunctuurgevoelig is. Het is in dit marktsegment mogelijk om verdere omzetstijging te tonen. Het beleid van product- en marktontwikkeling is gericht op een verbreding van de technologische toepassingsmogelijkheden. •
Multistiq
De positionering als specialist op het gebied van blijvende hechting van informatiedragers kent een breed toepassingsgebied, ook buiten de traditionele toepassingen (labels). De productontwikkeling richt zich voornamelijk op het bieden van oplossingen voor concrete vragen uit de markt. De klanten van Multistiq zijn voornamelijk drukkerijen. Multistiq is specialist op het gebied van hechting.Toepassingen worden gevonden op het gebied van hechtende informatiedragers ten behoeve van de kleding-, tapijt- en verpakkingsindustrie. Omdat goede mogelijkheden werden gezien om de technologische kennis breder te gaan inzetten werd in 2001 een nieuwe coatingmachine aangeschaft. Vooruitzichten Een belangrijk deel van de groei door product- en marktontwikkeling van Multistiq wordt bepaald door de performance van de nieuwe coatingmachine. Deze machine stelt de onderneming in staat om nieuwe toepassingen te ontwikkelen.
Ten Cate Industrial Fabrics • Ten Cate Nicolon
Netto omzet (mln euro) Medewerkers (FTE)
2001
2000
162 664
158 650
Onder de groep Ten Cate Industrial Fabrics vallen de werkmaatschappijen Ten Cate Nicolon USA,Ten Cate Nicolon Europe en Ten Cate Nicolon Asia (sales). Ten Cate Nicolon is gerenommeerd producent van geotextielen (geosynthetics): weefsels en non-wovens voor de weg- en waterbouw (oeverbescherming, aanleg en versterking van dijken) en voor milieuprojecten.Voorts richt de onderneming zich op specifieke agrarische toepassingen, zoals weefsels voor de champignonteelt (trek- en kweekmatten), de veehouderij (opslag van kuilvoer en mest), de tuinbouw (schaduwdoek en insectengaas) en de steigerbouw. In de VS produceert Ten Cate Nicolon tevens trampoline- en zwembadafdekkingsdoek en vocht- en ijswerende materialen voor de bouw. De verkoop geschiedt wereldwijd door eigen commerciële medewerkers en distributeurs.
13
•
Ten Cate Nicolon USA/Ten Cate Nicolon Europe/Ten Cate Nicolon Asia
Ten Cate Nicolon opereert wereldwijd als één onderneming. De onderneming wil de positie in de markt en de binding met de klant versterken door veel aandacht te besteden aan innovatie in de samenstelling van producten. Om dat te bereiken is gekozen voor een marketingbeleid dat is gericht op versterking van de naamsbekendheid en innovatieve kracht van de organisatie. Ten Cate Nicolon is sterk vertegenwoordigd in het kwalitatief hoogwaardige marktsegment. Zo heeft Ten Cate Nicolon wereldwijd een belangrijke impuls gegeven aan het toepassen van synthetische weefsels in de weg- en waterbouw en in milieuprojecten, zoals de bescherming van stranden, het afvoeren van verontreinigd slib en het inkaderen van verontreinigingen. Eindgebruikers spelen een steeds grotere rol in het beslissingsproces met betrekking tot de materiaalkeuze.Voor Ten Cate Nicolon is dat een gunstige ontwikkeling, gezien de toepassingsgerichtheid van het productassortiment. Verandering van regelgeving speelt in toenemende mate een rol op de markten waar Ten Cate Nicolon actief is. De ontwikkelingen ten aanzien van grootschalige landbouw en veeteelt, met de bijbehorende veranderingen ten aanzien van milieuwetgeving in Europa, kunnen een positief effect hebben op de markten van Ten Cate Nicolon. Ook in de weg- en waterbouw worden wereldwijd goede kansen gesignaleerd om groei te realiseren. In de VS werden goede resultaten geboekt in de bouwsector met vocht- en ijswerende producten. 14 In 2001 werd een verdere versterking van de interne synergie tot stand gebracht. Dit vergroot de commerciële slagkracht en versterkt het innovatieve vermogen. Bij Nicolon USA werd een nieuwe commerciële structuur opgezet, waarbij TC Mirafi,TC Miradri en TC Baycor niet meer als zodanig individuele commerciële activiteiten ontwikkelen. Het verkoopapparaat is geconcentreerd en gericht op toepassingsgebieden in de bouw, agribusiness, infrastructuur, milieu en recreatie, en is rond technologische kerncompetenties geformeerd. Voorbeelden van innovatieve en succesvolle producten zijn de zogenaamde Geotube® en Geocontainers®. Deze toepassingen worden wereldwijd gebruikt. De Geotube® is een buis van doek die - gevuld met bijvoorbeeld zand - kan dienen als kern van dijklichamen, beschermingswal voor stranden en eilanden, maar ook voor het ontwateren van uitgebaggerd slib. De acceptatie in de waterbouw van de Geotube® neemt snel toe.Voordeel van de Geotube® bij bijvoorbeeld dijkenbouw is dat het eenvoudiger is om steile hellingen te maken, waardoor zand en stortsteen en het transport daarvan worden bespaard. De toepassing wordt om deze redenen een meer duurzame methode van bouwen genoemd. Bij de aanslagen op 11 september bleek uit een onverwachte hoek de werking van geotextiel. Geotextiel (Geolon®) werd tijdens recente verbouwingen verwerkt in anti-terreurconstructies van het Pentagon. De verwerking van geotextiel voorkwam in belangrijke mate rondvliegend puin als gevolg van de impact. Vooruitzichten De focus zal in 2002 gericht zijn op de kernmarkten waar met de technologie van Ten Cate Nicolon toegevoegde waarde wordt geboden. De verwachte marktontwikkelingen verschillen per deelmarkt, maar per saldo zal de omzet in 2002 verder toenemen. Ten Cate Grass Fibres • Ten Cate Thiolon • Ten Cate Polyloom • Ten Cate Nymplex • Ten Cate Thiobac
Netto omzet (mln euro)1 Medewerkers (FTE) 1
2001
2000
67 449
47 286
Inclusief carpetbacking-activiteiten en vezelproductie voor agrotextielen
Ten Cate Thiolon is een van de belangrijkste producenten van hoogwaardige kunstgrasvezels. Het bedrijf richt zich met het merk Thiolon® Grass met name op de markt voor grasvezels voor verschillende wedstrijdsport- en trainingsvelden. De focus van Ten Cate Polyloom ligt in de VS op zowel sport- als recreatieve toepassingen, zoals sportvelden voor high-schools en landscaping (groenvoorziening). Nymplex ontwikkelt en produceert synthetische garens voor agrotextielen en kunstgras. De marktgroep als geheel beschikt over toonaangevende technologische kennis en loopt voorop bij nieuwe ontwikkelingen. De onderneming levert momenteel vezels in circa 100 variëteiten, verschillend in kleur, samenstelling en eigenschappen naar gelang de toepassing. Ten Cate Thiobac - producent van dragende weefsels (backing) voor tapijten en kunstgrasvelden is eveneens organisatorisch in deze marktgroep ondergebracht, omdat een belangrijk deel van de activiteiten gekoppeld is aan kunstgrastapijt. Ten Cate Thiolon staat feitelijk aan het begin van de keten van tapijttufters, bodemdeskundigen en installateurs.Ten Cate Thiolon,Ten Cate Polyloom en Ten Cate Nymplex houden zich bezig met vezeltechnologie en richten zich tevens op onderzoek en ontwikkeling van het totale eindconcept. Sportbeleving, veiligheid en blessuregevoeligheid zijn belangrijke aandachtspunten in het ontwikkeltraject.Ten Cate Thiolon onderhoudt hiertoe nauwe contacten met sportclubs, bonden, testinstituten en overige instanties. De markt voor kunstgras is ruim 25 jaar geleden ontstaan. De introductie van kunstgras in de hockeysport was een succes, maar dit kunstgras is ongeschikt voor andere sporten.Voor een bredere toepassing waren nieuwe ontwikkelingen nodig, waaraan Ten Cate Thiolon een belangrijke bijdrage heeft geleverd.Voor de voetbalsport heeft dit geresulteerd in een vezel waarop slidings gemaakt kunnen worden. De door Ten Cate Thiolon ontwikkelde LSR®-vezel in combinatie met rubber infill is nu al op grote schaal voor voetbal een begrip en wordt bij vele Europese topclubs toegepast voor trainingsdoeleinden. Naast het ontwikkelen van vezels met een lagere slidingweerstand, werd een nieuwe backing toegepast met een hoge UV- stabiliteit. De vraag naar kunstgras voor de voetbalsport zal, zodra er officiële toestemming is voor het gebruik in de wedstrijdsport op topniveau, naar verwachting verder toenemen. Deze kunstgrasvelden zijn zeer intensief te gebruiken, werken ruimtebesparend en zijn commercieel aantrekkelijker in de exploitatie. De leidende positie van Thiolon® Grass is met name het gevolg van aanzienlijke inspanningen in research en ontwikkeling. Ten Cate Nymplex houdt zich vooralsnog op bescheiden schaal bezig met kunstgrasvezels en is een belangrijke toeleverancier van Ten Cate Nicolon (specialistische synthetische weefsels). De onderneming beschikt over een interessante complementaire technologie voor het maken van grasvezels. De acceptatie van de nieuwe generaties kunstgras voor de voetbalsport is begonnen door de aanleg van trainingsvelden bij een groot aantal vooraanstaande voetbalclubs in en buiten Nederland, waaronder AFC Ajax,Valencia, FC Barcelona, AC Milan en Inter Milan, Manchester United, PSV en FC Twente. Hoewel ook groei werd gerealiseerd in andere sporttoepassingen, stond de voetbalsport in 2001 publicitair het meest in de belangstelling. Een belangrijke ontwikkeling is in dit opzicht de gang van zaken rond Ajax en de Amsterdam ArenA. In 2001 heeft Ajax de pilot status aangevraagd als voorbereiding op het spelen van officiële wedstrijden op kunstgras. De ondernemingen, waaronder Ten Cate Thiolon, die deelnemen aan dit project, streven naar een gefaseerde aanleg van kunstgrasvelden in en rond de Amsterdam ArenA. Het project voorziet in de slotfase in kunstgras op het hoofdveld.Voor het traject wordt een periode van maximaal drie jaar uitgetrokken.Ten Cate Thiolon levert, naast de grasvezel en carpetbacking, haar specifieke know-how. In de Verenigde Staten wordt kunstgras met name toegepast in zogenaamde multi-purpose sportvelden bij middelbare scholen en universiteiten. Deze markt werd tot voor kort gedomineerd door nylon. Dit is een verouderd product met als belangrijkste nadeel dat bij een val brandwonden kunnen ontstaan.
15
De positie van Thiolon® Grass op de Amerikaanse markt is aanzienlijk versterkt door de overname begin 2001 van Polyloom Corporation of America in Dayton,Tennessee. Polyloom produceert en verkoopt onder andere grasvezels voor de Amerikaanse markt en heeft een sterke positie in de recreatieve markt. De focus in de VS zal geleidelijk worden verlegd naar sportvelden, waarbij de productiespecificaties van Ten Cate Thiolon worden gevolgd. De productie in de VS is in de loop van 2001 hieraan aangepast. Vooruitzichten De vooruitzichten voor 2002 zijn uitstekend.Voor de toekomstige groei blijft productontwikkeling echter van grote betekenis.Voorts blijft de positionering van het merk Thiolon® Grass van belang om een leidende rol te kunnen blijven spelen. Zowel door de groei van het aantal kunstgrasvelden in de voetbalsport, als door vervanging van bestaande velden (hockey, tennis etc.) zullen omzet en resultaat verder toenemen.
16
TEN CATE GRASS FIBRES TEN CATE THIOLON “Het is moeilijk als je met zo’n uitdagend project bezig bent als dat van de Amsterdam ArenA en AFC Ajax, dat je daar lange tijd niets over mag zeggen. Het is een project waar meerdere partijen bij betrokken zijn (Edel Grass, Arcadis, Rubber Resources). Nu is het zover en dit is goed voor de voetbalsport en voor Ten Cate Thiolon. Een succes dicht bij huis spreekt tot de verbeelding, maar eigenlijk zijn wij wereldwijd succesvol.Ten Cate Thiolon is een jong ogend bedrijf, maar toch zijn wij al ruim 25 jaar bezig met kunstgras. Een ‘oude rot in het vak’ dus met niet alleen ontzettend veel kennis van de materie, maar ook van de sportwereld.Voetbal is veeleisend en de belangen zijn groot.Wij zullen de wereld laten zien dat kunstgras gras kan overtreffen.Topsport moet je onder ideale omstandigheden kunnen beoefenen. Om hier te werken moet je zelf een groot liefhebber van sport zijn en kunnen aanvoelen wat het woord spelbeleving betekent. In onze markt geldt : ‘keep your eye on the ball’.” Martin Olde Weghuis: international manager R&D Jeroen van Balen: managing director Grass Fibres Ralph Jorissen: marketing & sales manager
SECTOR TECHNICAL COMPONENTS Ten Cate Advanced Components • Ten Cate Enbi • Ten Cate Plasticum
Netto omzet (mln euro) Medewerkers (FTE)
18
2001
2000
139 1.319
173 1.438
De groep Ten Cate Advanced Components bestaat uit de bedrijven Ten Cate Enbi en Ten Cate Plasticum. Ten Cate Enbi omvat een aantal bedrijven in de VS, Europa en Azië.Ten Cate Enbi ontwikkelt, produceert en assembleert componenten en rollerassemblies op basis van rubber, kunststof, foam en metaal voor onder meer het papiertransport en de beeldoverdracht in office products (printers, copiers en faxapparaten) en in technologisch gelijksoortige markten (postsorteerders, geldautomaten). Op het gebied van transportrollers is Ten Cate Enbi wereldwijd een grote speler. Op het gebied van image rollers behoort Ten Cate Enbi tot een belangrijke speler in Europa en de VS. Naast de productie van rollers assembleert de groep ook complete modules, zoals papieraanvoerunits en units voor aanverwante markten. Ten Cate Plasticum is met een aantal bedrijven actief op de Europese markt. Het bedrijf ontwikkelt en produceert kunststof aerosol caps, sluitingen en doppen, hersluitbare deksels en boxen, alsmede andere standaard en klantspecifieke verpakkingen. Genoemde producten vinden hun weg naar de levensmiddelenindustrie, de personal care markt, de household markt, de farmaceutische en chemische industrie. •
Ten Cate Enbi
Ten Cate Enbi richt zich op: • verbreding van de afzet naar andere markten en klanten, waardoor vermindering van de afhankelijkheid van een beperkt aantal grote opdrachtgevers ontstaat • verlaging van het kostenniveau door optimalisering van de productiestructuur • verhoging van het resultaat door een focus op technologisch meer geavanceerde producten met een hogere toegevoegde waarde. De markt voor met name transportrollers voor inkjetprinters stond in 2001 sterk onder druk. Het prijsniveau van componenten daalde als gevolg van prijsdalingen van met name inkjetprinters voor de consumentenmarkt. De verkoopprijzen voor dit type printers zijn in 2001 ongeveer gehalveerd als gevolg van een afnemende vraag en de opkomst van aanbieders die de concurrentie met de grote merken vooral op prijs zijn aangegaan. Dit leidde tot een afname van het marktaandeel van een van de belangrijkste afnemers van Ten Cate Enbi, dat daarnaast geconfronteerd werd met concurrentie van aanbieders van transportrollers en stalen assen uit lage-lonenlanden. In de markt voor laserprinters, waarin Ten Cate Enbi eerder haar positie heeft versterkt, waren de marktomstandigheden bij het gegeven marktbeeld aanzienlijk beter. De verbreding van de afzet naar andere markten heeft erin geresulteerd dat een groeiend deel van de omzet voortkomt uit de afzet van technische rollers (imaging hardware) en papiertransport in andersoortige apparaten (postsorteerders en geldautomaten). Het verlies van Ten Cate Enbi werd in hoofdzaak veroorzaakt door gereduceerde omzetten in combinatie met een prijsdaling. Op grond van de verslechterde marktomstandigheden voor met name de transportrollers voor inkjetprinters is besloten sterker te focussen op producten met een hogere toegevoegde waarde en het kostenniveau te verlagen door versnelde verplaatsing van productie. De productielocaties in Zwitserland (Bevaix), het Verenigd Koninkrijk (Wrexham) en de Verenigde Staten (Rochester) zijn halverwege 2001 gesloten en de activiteiten zijn deels verkocht en deels gestopt. Eind 2001 is besloten ook de productie in Nuth in Nederland af te bouwen, omdat de belangrijkste afnemer de gehele productie uit West-Europa en de VS verplaatste naar Azië. Daarmee is de productie van Ten Cate Enbi voor een belangrijk deel geconcentreerd op drie productielocaties. In Mexico voor het Amerikaanse continent, in Singapore (sinds 1996) voor Azië en in Hongarije voor de Europese markt. De vestigingen in Mexico en Hongarije zijn in de loop van 2001 volledig operationeel geworden. Met name in Mexico heeft het opstarten van de productie langer geduurd dan verwacht. Beide nieuwe productielocaties voldoen nu aan de eisen en verwachtingen.
De gang van zaken bij Ten Cate Enbi in Duitsland (voornamelijk foamtechnologie) verloopt onder de gegeven marktsituatie naar wens. De activiteiten op het gebied van behuizing voor mobiele telefoons in Frankrijk ontwikkelden zich minder goed dan verwacht. De activiteiten in Fougères worden hierom gedeeltelijk afgebouwd, terwijl een sterke focus ligt op het acquireren van alternatieve activiteiten. Vooruitzichten Verbreding van de klantengroep op het gebied van image rollers zal naar verwachting leiden tot groei van het aandeel van deze producten met een hogere toegevoegde waarde in de omzet. Wat betreft transportrollers voor inkjetprinters (tot voor enkele jaren meer dan 60% van Ten Cate Enbi’s totale omzet) zal de onderbezetting in de productie naar verwachting aanhouden, zij het in mindere mate dan gedurende 2001 het geval is geweest. Een sterk herstel van de markt wordt nog niet voorzien. Als dat herstel intreedt zal naar algemeen wordt verwacht niet direct sprake zijn van de sterke groeicijfers (circa 20%) die de marktontwikkeling tot voor kort kenmerkten. Het kostenniveau van Ten Cate Enbi zal na afronding van het reorganisatieproces aanzienlijk zijn verlaagd door het verplaatsen van de productie naar lagelonenlanden en het ontwikkelen van goedkopere oplossingen voor klanten. De marktpositionering van Ten Cate Enbi blijft goed. De onderneming is een van de weinige producenten die internationaal opereren en nieuwe ontwikkelingen ondersteunen door goedkope oplossingen te bieden. Na het afronden van de ingezette interne veranderingen is eind 2002 een break-even niveau voor Ten Cate Enbi mogelijk bij stabilisering van de markt op het lage niveau van eind 2001. •
Ten Cate Plasticum
In het jaar 2000 is een strategie in gang gezet die een geleidelijke verschuiving laat zien naar kunststof sluitingen, spraycaps en klantspecifieke verpakkingen die een meerwaarde opleveren op het gebied van functionaliteit en product imago. Plasticum ontwikkelt zowel zelfstandig als met partners nieuwe toepassingen op het gebied van spraytechnologie. Deze tendens betekent een geleidelijke reductie van het aandeel overcaps (doppen voor spuitbussen) in de omzet van Plasticum. In de markt viel enige aarzeling te constateren door het verslechterende economische klimaat, dat een negatieve invloed had op de consumentenbestedingen.Voorts was een zekere verzadiging merkbaar in de afzet van boxen. De strategische positionering, die meer marge-gedreven is, ging ten koste van het marktaandeel.Wel werd met aandacht voor klantrelatie en kwaliteit met de behaalde omzet een verbetering van het resultaat gerealiseerd. De commerciële introductie van de in licentie verworven volledig nieuwe spraytechnologie die in de markt onder de naam USP-cap is geïntroduceerd, is in 2001 voorbereid. Het concept diende, voordat de commerciële introductie kon plaatsvinden, uitgebreide tests te ondergaan, zowel binnen Ten Cate Plasticum als bij potentiële opdrachtgevers. Inmiddels is overeenstemming bereikt om de eerste commerciële toepassing in het begin van 2002 te lanceren. Hiermee wordt een belangrijke stap gezet om Ten Cate Plasticum te positioneren als Europese speler op het gebied van spraytechnologie. De omzetten van de verschillende bedrijfsonderdelen binnen de Plasticum-groep vertoonden, met uitzondering van de boxen, een bevredigend beeld. In het lopende boekjaar zijn de Ten Cate Plasticum-vestigingen in de VS en Frankrijk conform plan gedesinvesteerd. De Ten Cate Plasticumvestiging in het Verenigd Koninkrijk heeft haar marktpositie en rentabiliteit weten te versterken en zal binnen Ten Cate Plasticum waarschijnlijk gehandhaafd blijven. Met het in het jaar 2000 opgestarte verbetertraject is goede voortgang geboekt op het gebied van efficiency, integratie van de organisatie en samenwerking tussen de diverse bedrijfsonderdelen. In oktober is de vestiging in Rijen samengebracht met die in Tilburg.Ten Cate Plasticum beschikt daar over een ruim opgezet en functioneel complex. De genomen maatregelen hebben geleid tot een reductie van het kostenniveau, meer interne synergie en een verbetering van de rentabiliteit. Hiermee is over het geheel een duidelijke verbetering in de gang van zaken gerealiseerd ten opzichte van het verliesgevende boekjaar 2000.
19
Vooruitzichten Op grond van het ingezette herstel zijn de vooruitzichten van Ten Cate Plasticum positief. De verhoogde samenwerking tussen de Plasticum-bedrijven resulteert in een sterkere marktpositionering richting grotere klanten.Ten Cate Plasticum wordt commercieel nadrukkelijker als een Europese speler gepositioneerd. Productontwikkeling wordt in teamverband georganiseerd, waarmee de technische kennis effectiever wordt ingezet. Innovaties zijn noodzakelijk om groei van omzet en resultaat te realiseren. In dat kader bestaan goede verwachtingen van de commerciële introductie van de USP-cap, waarmee een nieuwe spraytechnologie wordt geïntroduceerd. Ten Cate Wholesale Components • Mega Valves International
Netto omzet (mln euro) Medewerkers (FTE)
•
2001
2000
75 328
72 314
Mega Valves International
20 Mega Valves International (voorheen Bosta) is een groep voorraadhoudende, technische handelsondernemingen voor vloeistofsystemen en systeemonderdelen in voornamelijk WestEuropa. De groep richt zich op de agrarische sector en de industrie. De vestigingen opereren in hun geografische markt commercieel onder eigen naam. De groep biedt haar afnemers systemen en producten die ze wereldwijd inkoopt of onder eigen label tegen lage kosten laat produceren. Deze producten vormen een kwalitatief gelijkwaardig maar goedkoper alternatief voor de hoger geprijsde merkartikelen. Mega Valves International biedt haar afnemers alternatieven aan voor merkartikelen, waarbij zoveel mogelijk een "one-stop shop" concept wordt nagestreefd.Vooral in de agrarische sector is directe beschikbaarheid van producten, bijvoorbeeld in geval van droogte, doorslaggevend. Door centrale inkoop worden schaalvoordelen behaald, waarover de lokale concurrenten niet beschikken. De groep levert zowel aan industriële als aan agrarische afnemers. De geografische spreiding in Europa en de diversiteit van het afnemersbestand leidt tot een vrij stabiel groeiende omzet. De langer bestaande vestigingen, Bevo in Duitsland en Bosta in de Benelux, hebben een goede marktpenetratie. Omzetgroei in Europa is te realiseren door acquisities en het openen van nieuwe vestigingspunten. In 2001 zijn de negatieve gevolgen gevoeld van de MKZ-crisis. Dit leidde tot lagere omzet en voorraadvorming. De ombouw van de Franse organisatie, die nog grotendeels op het voeren van merkartikelen was gebaseerd, verliep traag. In de loop van de tweede helft van 2001 werden opslag en distributie gecentraliseerd in een nieuwe vestiging en werd een tweetal lokaties gesloten. Tevens werden aanvullende maatregelen in gang gezet op het gebied van onder andere voorraadbeheersing en logistiek om het rendement van Mega Valves International op te voeren. Vooruitzichten De maatregelen die in gang zijn gezet dienen te resulteren in een toename van de winstgevendheid. De vooruitzichten voor omzetgroei in de agrarische sector zijn minder goed. Het beleid is gericht op het realiseren van een evenwichtige omzetverdeling. De Mega Valvesgroep heeft al enige jaren vooruitgang geboekt in de industriële sector, waardoor circa 50% van de groepsomzet in deze sector wordt gerealiseerd.
DEELNEMINGEN •
Synbra Group (50%)
Synbra is een toonaangevende Europese onderneming in styrenics met vestigingen in 5 landen. De onderneming produceert verpakkingen, tuinbouwproducten en isolerende materialen van EPS (geëxpandeerd polystyreen) voor de bouw. Medio 2001 werd het Engelse verpakkingsbedrijf Protection Packaging Ltd. gekocht. Dit bedrijf versterkte de marktpositie van Synbra in het Verenigd Koninkrijk op het gebied van industriële en beschermende verpakkingen voor consumentenelektronica. Synbra opereert op twee hoofdmarkten: de bouwmarkt en de verpakkingsmarkt. De activiteiten in de bouwmarkt in Nederland en het Verenigd Koninkrijk met specialiteiten als prefab dakelementen, fundering bekistingen en sandwichpanelen ontwikkelden zich gunstig. In Duitsland wist Synbra ondanks de moeilijke bouwmarkt haar marktaandeel te behouden. Dalende consumentenbestedingen hadden een lichte omzetdaling tot gevolg in de verpakkingsmarkt. In de markt voor levensmiddelenverpakkingen werd de afzet van vleesschalen beïnvloed door de BSE- en MKZ-affaire. De afzet van viskisten verliep voorspoedig. Door de sterk gewijzigde marktomstandigheden in de tuinbouwsector heeft een heroriëntatie plaatsgevonden. Vooruitzichten Door het brede assortiment van Synbra Group in de bouwsector zijn, als gevolg van steeds hogere isolatie-eisen, de verwachtingen positief. Door een goed gespreide marktpositie in de verpakkingssector zal een mogelijke teruggang in de elektronicasector slechts een beperkte invloed hebben op de resultaten.
21
TEN CATE ADVANCED COMPONENTS TEN CATE PLASTICUM "Ten Cate Plasticum is nauw betrokken bij de vormgeving van kunststof verpakkingen en draagt nieuwe oplossingen aan die de functionaliteit verbeteren en het product een eigen identiteit geven met als doel de verkoop te doen stijgen. Je komt ons in het dagelijkse leven steeds weer tegen en onze verpakkingen zie je overal. Daarbij realiseer je je niet wat er allemaal moet gebeuren voordat het bij de consument staat. De markt wacht eigenlijk al lang op een oplossing voor aerosol sprays. Een spuitbus met minder uitstoot van drijfgas en toch een effectieve verneveling en ook nog eens een geringe inhalering van drijfgassen en vluchtige stoffen leek een utopie.Ten Cate Plasticum bezit nu de licenties om dit te gaan realiseren. De nieuwe USP-cap (Ultimate Spray Performance), waaraan een lange ontwikkeling vooraf is gegaan, zal het vanaf 2002 moeten gaan waarmaken. USP: a new way to spray." Mark Gidlow: product manager Ten Cate Plasticum UK Thomas Büttner: technical manager Ten Cate Plasticum Ilkenhans Rian Stegeman: manager engineering Ten Cate Plasticum Ede Denise van de Pas: PR & marketing Ten Cate Plasticum International
FINANCIEEL OVERZICHT
Prijsontwikkeling kunststoffen in euro/kilo (bron: Kunststoff Information, interne gegevens) 1,25 1,00 0,75 0,50 PP 0,25 PP-USA 0,00 PE 2000
2001
23
Resultaat
De netto winst voor buitengewone lasten daalde in 2001 tot e 6,3 miljoen (2000: e 24,2 miljoen), een daling die grotendeels voor rekening kwam van Ten Cate Enbi. Na aftrek van e 12 miljoen buitengewone lasten, resteert een verlies van e 5,7 miljoen (2000: e 24,2 miljoen winst). De buitengewone lasten van per saldo e 12 miljoen zijn als volgt samengesteld: In miljoenen euro
• • • •
bate uit verkoop onroerend goed te Almelo kosten sluiting c.q. inkrimping 6 Ten Cate Enbi-fabrieken kosten reorganisatie Taxy (Mega Valves International) overige
11,3 -23,0 -1,0 -1,3
• •
buitengewoon resultaat voor belastingen belasting over buitengewoon resultaat
-14,0 2,0
•
buitengewoon resultaat na belastingen
-12,0
Omzet
De omzet bleef vrijwel gelijk op e 620 miljoen. Dit was het resultaat van : • volume / mix • prijseffecten • valuta-effecten (USD) • desinvesteringen • acquisities
-0,8% -0,2% 1,0% -2,3% 2,3%
De omzet van de sector Technical Textiles groeide met 8,3%, waarvan 4,4% autonoom en 3,9% door de acquisitie van Polyloom. De omzet in de sector Technical Components daalde met 12,8%, waarvan 7,0% autonoom (Ten Cate Enbi) en 5,8% door desinvesteringen (Ten Cate Plasticum). Kostenontwikkelingen
De belangrijkste kostenposten zijn die van kunststoffen en personeel, die beide circa 26% van de omzet uitmaken. De prijzen van de meest gangbare granulaten bevinden zich sinds juni 2000 in een dalende lijn. Ten opzichte van de gemiddelde prijzen in 2000 bedroegen de dalingen 5 tot 10%. Hierdoor verbeterden de marges licht.Tegelijkertijd echter traden bij sommige textielbedrijven, met name in de groep Ten Cate Advanced Components, door schaarste aan supersterke vezels als aramiden en koolstoffen, grote stijgingen op.
Rentedragende leningen totaal KTC in miljoenen euro 225 200 175 150 125 100
2000
75
2001 december
24
april
augustus
De eigen personeelskosten namen licht toe. De verlaging van de kosten bij Ten Cate Enbi werd tenietgedaan door de toename van de personeelskosten bij de groeiende kunstgrasvezelactiviteiten (Ten Cate Thiolon, Polyloom) en antiballistische materialen (Ares Protection). De kosten van inleenkrachten daalden met 30%. Per saldo daalden de totale personeelskosten met 1% ten opzichte van het voorafgaande jaar. Bedrijfsresultaten
De daling van het bedrijfsresultaat van de sector Technical Textiles vond plaats in de Verenigde Staten, waar de afzet van luxere producten (doek voor trampolines en zwembadafdekkingen) onder druk stond. De daling in de sector Technical Components kwam geheel voor rekening van Ten Cate Enbi. Het resultaat van Ten Cate Plasticum verbeterde duidelijk, door het afstoten van Ten Cate Plasticum USA en France, door het samenbrengen van de lokatie in Rijen met die in Tilburg en door margeverbetering. Voor verdere toelichting wordt verwezen naar de gang van zaken per sector op bladzijde 10 e.v. In miljoenen euro
2001
2000
Technical Textiles Technical Components Overig
23,1 -6,8 -1,4
28,8 4,4 -0,6
14,9
32,6
Voor een gedetailleerd overzicht van de financiële gegevens per sector wordt verwezen naar pagina 26 en 27 van dit verslag. Rente
De rentelasten stegen van e 10,6 miljoen naar e 12,9 miljoen. Deze toename kwam vrijwel geheel voor rekening van de acquisitie van Polyloom.Ten gevolge van de daling van het bedrijfsresultaat van e 32,6 miljoen naar e 14,9 miljoen daalde de rentedekking van 3,1 naar 1,2. Belastingen
De belastingdruk is gedaald van 15% naar een negatieve druk. In Nederland werd winst gemaakt die niet belast werd op grond van de nog aanwezige verliescompensatiemogelijkheden (e 26 miljoen). In de Verenigde Staten werd een operationeel verlies geleden (Ten Cate Enbi) en bracht ook de sluiting van Ten Cate Enbi Rochester buitengewone lasten met zich mee. Deze verliezen werden teruggewenteld op de winsten uit 1999 en 2000.Verwacht wordt dat de belastingdruk ook in 2002 laag zal blijven, mede in verband met compensabele verliezen in het buitenland. Financiering, acquisities, desinvesteringen
De totale rentedragende schuld nam toe met e 27 miljoen tot e 177 miljoen eind 2001. Hiervan kwam e 22 miljoen voor rekening van de acquisitie van Polyloom. In het jaar 2001 werden, afgezien van Ten Cate Plasticum France en USA, geen activiteiten vervreemd.
Het strategische voornemen om de focus geleidelijk te verleggen naar de sector Technical Textiles blijft van kracht. Echter door het teruglopende economische klimaat en de daarmee verband houdende daling van de resultaten binnen de componentengroep, bleek desinvestering geen interessante optie. De aandacht werd in de eerste plaats gericht op herstel van de winst en het verbeteren van het toekomstperspectief, om hiermee op termijn meer realistische desinvesteringsmogelijkheden te creëren. Zoals aangegeven in het verslag over 2000 bestond het voornemen om in 2001 de opgelopen kort gefinancierde schulden te consolideren en hierbij tevens achtergesteld vermogen aan te trekken. Door de onzekerheden in financiële markten, de verslechterende resultaten van Ten Cate en de daarmee samenhangende daling van de rentedekking bleek de timing hiervoor minder gunstig. Hoewel de kans op verhoging van de geldmarktrente beperkt is, blijft het streven gericht op het consolideren van de korte schulden en het versterken van de solvabiliteit. Tegen stijging van de korte rente zijn afdoende dekkingsmaatregelen getroffen. Kasstromen
De bruto kasstroom was als gevolg van het negatieve resultaat over 2001 belangrijk lager dan in het jaar 2000. Een positieve verbetering van de kasstroom betrof de daling van het werkkapitaal door terugdringen van het voorraadniveau met circa e 10 miljoen. 25 In miljoenen euro
2001
2000
netto winst afschrijvingen en amortisatie afschrijving buitengewoon resultaat
-5,7 26,0 7,4
24,2 25,2 -
bruto kasstroom
27,7
49,4
9,9 -28,5 6,6 -24,5 0,5
-20,9 -29,5 2,7 -19,3 -7,0
-8,3
-24,6
mutatie werkkapitaal investeringen in (im)materiële vaste activa desinvesteringen acquisities/deconsolidaties incl. financiering overige mutaties kasstroom uit operationele en investeringsactiviteiten
Investeringen
Het totale investeringsniveau in materiële vaste activa bedroeg e 28,1 miljoen, bij e 25,0 miljoen aan afschrijvingen. De grootste investeringen vonden plaats bij Ten Cate Nicolon in de Verenigde Staten en bij Ten Cate Thiolon. Bij Ten Cate Advanced Textiles werden (in de weverij) in het kader van de verhoging van de efficiency en als vervanging 12 weefgetouwen aangeschaft. Bij Ten Cate Nicolon USA werden investeringen gedaan in de productielijn voor geogrids (e 5,4 miljoen). Deze producten, die aanvankelijk bij derden werden ingekocht, betekenen in het totale pakket geotextielen een versterking van het assortiment. Bij Ten Cate Thiolon werd de capaciteit verder opgevoerd op basis van de sterk groeiende vraag, hetgeen een investering vergde van e 2,2 miljoen.Tevens zijn investeringen gepleegd waarmee de controle over het kwaliteitsniveau verder wordt geoptimaliseerd. Wijzigingen binnen Koninklijke Ten Cate Acquisities
• •
Polyloom Corporation of America, USA Business Key, Spanje van 75 naar 80%
kunstgrasvezels watertransport en afvoersystemen
Polyloom heeft een omzet op jaarbasis van e 17 miljoen en was operationeel (voor amortisatie goodwill en interest over de koopsom) winstgevend. Desinvesteringen
• •
Ten Cate Plasticum USA Ten Cate Plasticum France (51%)
caps voor spuitbussen caps voor spuitbussen
Genoemde twee bedrijven waren reeds in 2000 gedeconsolideerd en waren verlieslatend.
INFORMATIE PER SEGMENT
In miljoenen euro, tenzij anders vermeld 600
50
30
500
40
25
400
30
20
300
20
15
Totaal
200
10
10
Technical Textiles
100
0
5
Technical Components
26
0 Netto omzet 97 98 99 00 01
-10 Bedrijfsresultaat 97 98 99 00 01
In miljoenen euro
0 Investeringen 97 98 99 00 01
2001
2000
1999
1998
1997
405,3 213,4 3,0 -1,7 620,0
374,5 244,5 2,7 -1,5 620,2
329,1 210,1 128,7 -2,4 665,5
303,1 206,3 127,2 -3,7 632,9
278,0 230,7 119,7 -7,6 620,8
23,1 -6,8 -1,4 14,9
28,8 4,4 -0,6 32,6
24,5 10,1 6,3 40,9
17,6 9,1 7,8 34,5
13,5 13,8 9,6 36,9
5,7 -3,2 P.M. 2,4
7,7 1,8 P.M. 5,3
7,4 4,8 4,9 6,1
5,8 4,4 6,1 5,4
4,9 6,0 8,0 6,0
11,1 -5,5 P.M. 5,9
16,9 3,3 P.M. 13,6
15,0 9,7 17,7 13,5
12,2 9,0 11,5 11,5
10,3 13,0 11,6 11,3
219,1 119,4 -17,1 321,4
178,1 125,5 -0,9 302,7
168,1 109,7 -18,2 259,6
151,0 99,4 32,9 283,3
139,8 106,3 84,0 330,1
265,2 138,6 5,2 409,0
229,0 161,4 10,6 401,0
210,3 140,4 4,9 355,6
191,3 123,3 69,2 383,8
171,8 133,6 108,0 413,4
199,4 121,8 -41,8 279,4
168,5 122,1 -30,6 260,0
157,3 91,4 -23,7 225,0
137,7 81,1 40,0 258,8
121,6 87,0 28,2 236,8
Netto omzet
Technical Textiles Technical Components Overig Omzet tussen de segmenten Totaal Bedrijfsresultaat
Technical Textiles Technical Components Overig Totaal Bedrijfsresultaat in % van de omzet
Technical Textiles Technical Components Overig Totaal
Rendement op geïnvesteerd vermogen
Technical Textiles Technical Components Overig Totaal Netto geïnvesteerd vermogen
Technical Textiles Technical Components Overig Totaal Totaal activa
Technical Textiles Technical Components Overig / Eliminaties Totaal Totaal verplichtingen
Technical Textiles Technical Components Overig / Eliminaties Totaal
In miljoenen euro, tenzij anders vermeld 205
4.500
16 %
185
3.750
12
165
3.000
8
145
2.250
4
Totaal
125
1.500
0
Technical Textiles
105
750
-4
85 Technical Components Netto geïnvesteerd vermogen 97 98 99 00 01
0 Aantal mensjaren (ultimo)
In miljoenen euro
97 98 99 00 01
-8 Rendement netto geïnvesteerd vermogen (RIV)*
97 98 99 00 01
2001
2000
1999
1998
1997
115,2 291,8 214,0 38,6 -39,6 620,0
120,1 300,2 190,9 46,3 -37,3 620,2
149,6 366,4 149,0 43,9 -43,4 665,5
160,8 349,9 136,3 35,5 -49,6 632,9
183,0 326,4 133,1 39,3 -61,0 620,8
311,2 83,5 142,2 16,7 -144,6 409,0
293,4 86,1 122,7 18,8 -120,0 401,0
254,1 75,9 101,6 18,1 -94,1 355,6
256,8 100,0 85,2 16,6 -74,8 383,8
221,6 101,7 100,1 16,3 -26,3 413,4
14,6 3,3 10,0 0,2 28,1
12,5 5,4 10,2 1,4 29,5
13,5 9,7 9,7 0,8 33,7
15,9 6,7 5,3 1,3 29,2
11,5 6,3 7,0 5,0 29,8
1.528 943 985 169 3.625
1.596 831 913 245 3.585
1.824 1.137 798 211 3.970
1.841 1.043 832 170 3.886
1.905 906 891 146 3.848
205
327
389
520
494
Geografische informatie Omzet
Nederland Overig Europa Noord-Amerika Azië en overig Omzet tussen de landen Totaal Totaal activa
Nederland Overig Europa Noord-Amerika Azië Eliminaties Totaal
Investeringen in materiële vaste activa
Nederland Overig Europa Noord-Amerika Azië Totaal Aantal medewerkers
Nederland Overig Europa Noord-Amerika Azië Totaal Aantal inleenkrachten
Gemiddeld
* Bedrijfsresultaat + resultaat deelnemingen / gemiddeld netto gëinvesteerd vermogen.
27
PERSONEEL EN ORGANISATIE Mobiliseer talent – doe het beter dan de concurrent
Begin 2001 is de beleidsnotitie Personeel & Organisatie 2001-2005 verschenen met als titel: "Mobiliseer talent - doe het beter dan de concurrent". Deze notitie kent de volgende hoofdbeleidslijnen. • Ten Cate wil ontwikkelingsmogelijkheden bieden • Ten Cate stimuleert het dragen van verantwoording • Ten Cate streeft een open en faire cultuur na • Toekomstige opbrengsten bepalen onze beslissingen • Processen worden ondersteund door systemen, zoals het PBLO-systeem (prestatiebeoordeling en loopbaanontwikkeling).
28
Een aantal dominante thema's is voor deze periode concreet uitgewerkt. Deze thema’s hebben voornamelijk betrekking op belangrijke kernwaarden van Koninklijke Ten Cate: vakmanschap, innovatief vermogen, de beheersing van processen en de vergroting van de interne synergie. Voorts worden medewerkers en management in toenemende mate afgerekend op basis van afgesproken resultaten. Op leidinggevend niveau worden de coachings- en mentorvaardigheden versterkt door gerichte managementontwikkeling. Aantal medewerkers (in mensjaren)
ultimo 2001
ultimo 2000
Nederland Overig Europa Verenigde Staten/Mexico Azië
1.528 943 985 169
1.596 831 913 245
Totaal
3.625
3.585
Ondanks het feit dat het totaal aantal medewerkers ultimo 2001 nauwelijks verschilt van dat ultimo 2000 hebben er wel ingrijpende veranderingen plaatsgevonden. Dat was onder meer het geval in Europa, waar Ten Cate Enbi Hongarije sterk is gegroeid. De activiteiten van Ten Cate Enbi in Zwitserland (Bevaix) en UK (Wrexham) zijn beëindigd. De activiteiten van Ten Cate Enbi in Rochester (VS) werden afgebouwd, terwijl die in Mexico volgens planning zijn toegenomen. Door de acquisitie van Polyloom is het uiteindelijk resultaat een stijging van het aantal medewerkers in deze regio. Arbeidsvoorwaarden
In overleg met de Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate is besloten de korting van 100% op de premie voor ouderdomspensioen voor 2002 terug te brengen naar 90%. De korting op de pré-pensioenregeling van 1,25% voor zowel werkgever als werknemer zal gehandhaafd blijven. In het afgelopen jaar is in overleg met de werknemersorganisaties overeengekomen dat alle medewerkers, zowel diegenen die onder de CAO voor de Textiel vallen als diegenen die onder de CAO voor de Rubber- en Kunststofindustrie vallen, de navolgende middelen kunnen aanwenden voor een (pré-)pensioenspaarregeling of een verlofspaarregeling: • bovenwettelijke vakantiedagen • de helft van de roostervrije dagen • tijd en toeslag bij compensatie van overwerk • brutoloon • en - eenmalig - het restant aan vakantiedagen uit vorige jaren. Daarnaast is in overleg met de centrale ondernemingsraad en de werknemersorganisaties een aandelenspaarplan ontwikkeld. Medewerkers kunnen vanaf 2002 eenmaal per jaar hun spaarloon omzetten in aandelen Koninklijke Ten Cate. Vertegenwoordigend overleg
Naast overleg over de hierboven genoemde onderwerpen is met de centrale ondernemingsraad intensief gecommuniceerd over de financiële resultaten en de noodzaak om met name bij Ten Cate Enbi te komen tot een ingrijpende reorganisatie. De centrale ondernemingsraad heeft zijn inbreng op een kritische doch constructieve wijze inhoud gegeven.
Organisatieontwikkeling
Een nadere organisatorische invulling aan de marketingstrategie is noodzakelijk geworden, doordat Ten Cate zich in toenemende mate ook naar de eindgebruikers profileert. Zowel binnen Ten Cate Industrial Fabrics als Ten Cate Advanced Textiles werd de productiegeoriënteerde businessunitstructuur vervangen door een functionele structuur, over de grenzen van de productielocaties heen. Deze structuur is gebaseerd op verkoop, inkoop, productie en logistiek en heeft als doel een meer marktgerichte organisatie te verkrijgen en een grotere interne synergie te bewerkstelligen. De organisatie is hierbij gestructureerd rond gemeenschappelijke kerncompetenties. Managementontwikkeling
Binnen alle Ten Cate-bedrijven bekleden circa 200 medewerkers een management-functie. Bij deze groep worden het opvolgingspotentieel en de gewenste opleiding en training bepaald. Momenteel heeft circa 25-30% van het managementpotentieel de capaciteiten om verder te groeien in leidinggevende sleutelfuncties binnen business units, werkmaatschappijen of concerngroepen. De doelstelling is om dit percentage door middel van training en persoonlijke ontwikkeling geleidelijk op te voeren. In 2001 hebben zich bij een aantal bedrijfsonderdelen organisatorische aanpassingen voorgedaan, die voornamelijk zijn gericht op de vergroting van de operationele efficiency, de commerciële effectiviteit en de interne synergie.Vacatures binnen de managementgroep zijn voor het grootste deel intern opgevuld.Ten Cate is er ook via de arbeidsmarkt in geslaagd, in adequate invulling van vacatures te voorzien.
RISICOBEHEER Financiële risico’s
De financiering van het concern is in belangrijke mate gecentraliseerd.Tegen het risico van rentestijgingen zijn dekkingsmaatregelen getroffen.Valutarisico’s doen zich in beperkte mate voor. De belangrijkste vreemde valuta is de US-dollar. Koersrisico’s worden in de regel op de termijnmarkt of via optiecontracten afgedekt. Het translatierisico dat voortkomt uit investeringen in buitenlandse activiteiten buiten de eurozone wordt in de regel niet afgedekt. Aansprakelijkheid
Koninklijke Ten Cate levert onder andere materialen ten behoeve van omvangrijke projecten. In bepaalde gevallen dienen hiervoor performance garanties te worden afgegeven. Dergelijke verplichtingen vallen binnen het stelsel van de door de organisatie verleende bevoegdheden en worden door het betreffende management beheerd en bewaakt. Voor productaansprakelijkheid en wettelijke aansprakelijkheid zijn adequate verzekeringen afgesloten. Regelmatig worden bestaande claims geïnventariseerd en wordt beoordeeld of voldoende voorzieningen zijn getroffen. Ten aanzien van de in 2000 ingediende claim door United Fabrics (meerderheidsaandeelhouder van Textielgroep Twenthe), die inmiddels is verhoogd tot e 56 miljoen, wordt geen andere beoordeling gehanteerd dan tijdens de laatste aandeelhoudersvergadering en middels perspublicaties is aangegeven. De aansprakelijkheid in deze zaak is, na overleg met de juridische adviseurs, door Ten Cate afgewezen en voor de claim zijn geen bijzondere voorzieningen getroffen. Operationele risico’s
Voor het voorkomen van bedrijfsschade en discontinuïteit zijn op centraal niveau richtlijnen opgesteld, die periodiek worden gecontroleerd. Beheersing en vermindering van milieubelastende activiteiten genieten binnen de onderneming jarenlang hoge prioriteit. Zij zijn ingebed in de operationele activiteiten van werkmaatschappijen en worden periodiek getoetst en door formeel bevoegde instanties gecontroleerd. In 2001 is als proef een operational audit uitgevoerd bij een werkmaatschappij. Naar aanleiding van de geconstateerde verbeterpunten is besloten deze audit vanaf 2002 uit te breiden over een grotere groep werkmaatschappijen. Dit onderzoek is er voornamelijk op gericht om de beheersing van de operationele processen nauwkeurig in kaart te brengen en aanbevelingen te verstrekken ter verhoging van de efficiency en versterking van de organisatie.
29
Marktrisico’s
Als industrieel toeleverancier van specialistische materialen en componenten heeft Ten Cate te maken met grote afnemers die bepalend zijn voor de betreffende marktsectoren. Negatieve ontwikkelingen op wereldmarkten en strategische (her)positionering van grote marktpartijen kunnen daardoor tevens van invloed zijn op de afzet en het resultaat van Ten Cate. Geen van deze afnemers heeft een aandeel van meer dan 5% in de concernomzet. Ten Cate gebruikt in de diverse bedrijfsonderdelen op grote schaal granulaten als grondstof. De resultaten vertonen schommelingen op basis van de ontwikkeling van de grondstofprijzen, omdat deze pas met enige vertraging kunnen worden doorberekend. Voor de productie van composietmaterialen gebruikt Ten Cate vezels waarvoor, door de sterk toegenomen vraag naar de hiervan geproduceerde materialen, onvoldoende productiecapaciteit voorhanden is. In 2001 stegen de grondstofkosten in deze sector gemiddeld met ruim 20%. De industrie is doende de capaciteit op de vraagzijde aan te passen.
30
VOORUITZICHTEN In de sector Technical Textiles zijn de marktvooruitzichten voor 2002 overwegend positief. Ten Cate Advanced Textiles opereert in groeimarkten, waarbij met name gedacht moet worden aan de markt voor beschermende weefsels voor veiligheidskleding (Ten Cate Protect) en antiballistische materialen (Ares Protection/Ten Cate Advanced Composites). Ook in de luchtvaartindustrie zal een voortgaande omzetgroei worden behaald. De grondstofkosten voor composieten kunnen als gevolg van schaarste-effecten een enigszins drukkend resultaateffect hebben. Ten Cate Nicolon ziet voldoende ruimte voor groei in de gedefinieerde kernmarkten. Groeimarkten daarin zijn bijvoorbeeld de weg- en waterbouw, waar de acceptatie van de Geotube® toeneemt, en milieutoepassingen. De vooruitzichten voor Ten Cate Grass Fibres voor 2002 zijn uitstekend. Met name door de groei van het aantal kunstgrasvelden in de voetbalsport zullen omzet en resultaat verder toenemen. De vooruitzichten voor de sector Technical Components verschillen per segment. Bij Ten Cate Enbi zullen de organisatorische aanpassingen leiden tot een aanzienlijke verlaging van de kosten. Een sterk herstel van de markt wordt nog niet voorzien. Na het afronden van de ingezette interne veranderingen wordt gestreefd naar het bereiken van een break-even niveau eind 2002 bij stabilisering van de markt op het lage niveau van eind 2001. De intensievere samenwerking tussen de Ten Cate Plasticum-bedrijven resulteert in een sterkere marktpositionering richting grotere klanten. De omzetontwikkeling is in belangrijke mate afhankelijk van consumentenbestedingen. Innovaties zijn noodzakelijk om op langere termijn groei van omzet en resultaat te realiseren. In dat kader bestaan goede verwachtingen van de commerciële lancering van de USP-cap, waarmee een nieuwe spraytechnologie wordt geïntroduceerd. Bij Mega Valves International zijn maatregelen in gang gezet die moeten resulteren in een toename van de winstgevendheid. De vooruitzichten voor omzetgroei in de agrarische sector zijn minder goed. Per saldo wordt een lichte omzettoename verwacht op basis van een toenemende marktpenetratie in Zuid-Europese en Midden-Europese markten en een groeiende vraag vanuit de industrie. Samenvattend verwacht Koninklijke Ten Cate voor 2002 een groei van de omzet in de belangrijkste strategische marktgroepen.Verwacht wordt dat de operationele winst een forse verbetering zal laten zien.Wij handhaven de lange-termijnverwachting van een winstgroei van gemiddeld 10% per jaar. Raad van bestuur
Ir. L. de Vries, voorzitter Ir. J.C.M. van Dijk
Almelo, 27 februari 2002
TEN CATE ADVANCED COMPOSITES “Het is een lange weg geweest om onze materialen gecertificeerd te krijgen in de luchtvaartindustrie. Hoewel ontwikkelingen hier snel gaan, is deze wereld ook conservatief en worden, begrijpelijk, strenge eisen gesteld aan toeleveranciers. Ons materiaal Cetex® is nu gecertificeerd voor alle grote vliegtuigproducenten.Wie gelooft het wanneer je zegt dat een vliegtuig voor een deel uit textiel bestaat? De nieuwe toestellen van Airbus zullen in toenemende mate met composietmaterialen worden gebouwd. Dit levert niet alleen kostenvoordelen in het productieproces op, maar draagt tevens bij aan een verlaging van de exploitatiekosten. Een lichter vliegtuig verstookt nu eenmaal minder brandstof en dat is goed voor ons allemaal.” Annemarie Leusink: project engineer R&D
JAARREKENING 2001
GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2001 NA WINSTBESTEMMING
32
In miljoenen euro
2001
2000
Vaste activa Immateriële vaste activa 1
Goodwill Overig
14,3 0,4
14,7
-
Materiële vaste activa 2
Terreinen en gebouwen Machines en installaties Overige bedrijfsmiddelen
64,1 71,5 18,7
64,3 67,3 19,9 154,3
151,5
Financiële vaste activa 3
Deelnemingen Vorderingen op deelnemingen Overige vorderingen
1,2 1,9 2,5
Totaal vaste activa
1,6 4,4 1,5 5,6
7,5
174,6
159,0
124,6
134,6
Vlottende activa Voorraden 4 Vorderingen
Handelsdebiteuren Deelnemingen Overige vorderingen Overlopende activa
5
Liquide middelen Totaal vlottende activa
88,9 3,6 12,4 4,8
88,5 5,0 6,8 6,7 109,7
107,0
0,1
0,4
234,4
242,0
409,0
401,0
2001
2000
Eigen vermogen 6
Geplaatst kapitaal Agio Herwaarderingsreserves Reserve ingehouden winst deelnemingen Overige reserves Onverdeeld dividendsaldo Eigen vermogen Aandeel van derden
47,2 11,8 19,8
42,8 16,2 23,1
13,1 37,5 0,1
10,1 48,2 0,2
129,5 0,1
140,6 0,4
Groepsvermogen Voorzieningen 7
129,6
141,0
14,4
11,2
Langlopende schulden
6,75% converteerbare achtergestelde obligatielening Overige 9
8
77,7
7,6 75,5 77,7
83,1
Kortlopende schulden 10
Banken en leningen op korte termijn Crediteuren en te betalen belastingen Winstuitkeringen
99,7
67,4
85,2 2,4
88,5 9,8 187,3
165,7
409,0
401,0
33
GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2001
34
In miljoenen euro Netto omzet
Mutaties voorraden gereed product en goederen in bewerking Totaal bedrijfsopbrengsten
Grond- en hulpstoffen Uitbesteed werk en andere externe kosten Personeelskosten 13 Afschrijvingen en amortisatie Overige bedrijfskosten
2001
2000
620,0
620,2
-6,0
3,2
614,0
623,4
297,2
294,4
37,9 159,1 26,0 78,9
36,3 160,2 25,2 74,7
Totaal bedrijfslasten
599,1
590,8
Bedrijfsresultaat 14
14,9 -12,9
32,6 -10,6
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingen 15
2,0 0,7
22,0 -3,3
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen
2,7
18,7
3,5
5,5
Interest
Aandeel in netto resultaat deelnemingen 16 Netto groepsresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Buitengewone lasten 17 Buitengewone baten 18
Belastingen buitengewoon resultaat
Aandeel van derden Netto resultaat
6,2 -25,3 11,3 2,0
24,2 -
-12,0
-
-5,8 0,1
-
-5,7
24,2
TOELICHTING
35
GRONDSLAGEN VOOR DE CONSOLIDATIE, WAARDERING EN RESULTATENBEPALING Consolidatie
In de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen die ondernemingen, waarin de vennootschap direct of indirect een belang heeft van meer dan 50%. De gegevens van deze bedrijven worden voor 100% opgenomen, tenzij het belang in deze ondernemingen niet meer strategisch is en het voornemen bestaat deze bedrijven af te stoten. Het aandeel van derden in het groepsvermogen en in de groepswinst wordt afzonderlijk vermeld. Een overzicht van de belangrijkste vennootschappen, waarvan de jaarcijfers zijn verwerkt in de groepsjaarrekening, wordt gegeven in de lijst Werkmaatschappijen en deelnemingen per 31-12-2001. Deze is achterin dit jaarverslag opgenomen. Voor de balanswaardering en resultaatbepaling bij de werkmaatschappijen gelden dezelfde grondslagen als bij de moedermaatschappij. Veranderingen in samenstelling concern
De belangrijkste mutaties zijn vermeld op pagina 25, waarnaar wij kortheidshalve verwijzen. Vreemde valuta
Transacties welke luiden in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Activa en passiva die luiden in vreemde valuta worden verantwoord tegen de koers per balansdatum of de koers van afgesloten valutacontracten. De winst- en verliesrekeningen van buitenlandse werkmaatschappijen en deelnemingen worden omgerekend tegen de gemiddelde koers van het jaar. De balans wordt omgerekend tegen de koers per balansdatum, met uitzondering van het resultaat. De hieruit voortvloeiende koersverschillen worden verwerkt in het eigen vermogen. Valuta ten opzichte van euro
2001
2000
2001 2000 resultatenrekening
1,06 1,59 0,61 0,14 0,38
1,12 1,61 0,62 0,14 0,39
balans
US dollar Engelse pond Singapore dollar Hong Kong dollar Hongaarse forint (100)
1,13 1,64 0,61 0,15 0,41
1,08 1,64 0,63 0,14 0,39
Immateriële vaste activa
Betaalde goodwill werd tot en met het jaar 2000 rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. Onder goodwill wordt verstaan het bedrag waarmee de aankoopprijs de intrinsieke waarde te boven gaat. Ingaande het jaar 2001 wordt de betaalde goodwill geactiveerd en volgens de lineaire methode afgeschreven op basis van de geschatte economische levensduur, welke maximaal 20 jaar zal bedragen. De "overige immateriële activa" bestaan voornamelijk uit investeringen in merken- en gebruiksrechten en worden volgens de lineaire methode afgeschreven op basis van de verwachte economische levensduur. Materiële vaste activa
De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van de afschrijvingen. De materiële vaste activa die niet in het productieproces worden aangewend, hebben betrekking op buiten gebruik gestelde terreinen, gebouwen en machines. Deze zijn ten hoogste opgenomen tegen de geschatte directe opbrengstwaarde. Financiële vaste activa
36
Deelnemingen van 20 tot en met 50% worden gewaardeerd op basis van de netto vermogenswaarde, maar niet lager dan nihil, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Deelnemingen < 20% worden opgenomen tegen aanschafwaarde, maar niet voor meer dan de taxatie- c.q. beurswaarde. Voorraden
Voorraden worden gewaardeerd tegen de historische kostprijs of lagere marktwaarde. De productiekosten zijn gewaardeerd naar rato van het stadium van bewerking. Vorderingen
De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid. Herwaarderingsreserve
Op deze reserve worden gemuteerd: • de wijzigingen in de intrinsieke waarde van buitenlandse werkmaatschappijen en deelnemingen ten gevolge van veranderde valutakoersen. • de overige waardemutaties, zoals bijvoorbeeld correcties op een negatieve waarde van deelnemingen. Reserve ingehouden winst deelnemingen
Deze reserve is gevormd voor deelnemingen, waar de vrije beschikking over ingehouden winsten aan beperkingen onderhevig is. Voorzieningen
De voorziening inzake latente belastingverplichtingen hangt samen met het verschil tussen het bedrijfseconomische en het fiscale vermogen. Zij is berekend op basis van het geldende belastingtarief in het desbetreffende land. De overige voorzieningen zijn getroffen voor de risico's die het gevolg zijn van (mogelijke) aanspraken van derden op het concern. Netto omzet
Onder netto omzet wordt verstaan de opbrengst van aan derden geleverde goederen en diensten onder aftrek van daarop rustende belastingen en betalingskortingen. Grondstoffenverbruik
Het verbruik van grond- en hulpstoffen wordt berekend op basis van de historische kostprijs. Afschrijvingen op immateriële vaste activa
De afschrijvingen op immateriële vaste activa zijn gebaseerd op de aanschafwaarde zoals hieronder vermeld: • Goodwill, ten hoogste 20 jaar. • Overige, afhankelijk van de economische levensduur, ten hoogste 5 jaar.
Afschrijvingen op materiële vaste activa
De afschrijvingen op materiële vaste activa zijn gebaseerd op de aanschafwaarde en de verwachte economische levensduur van activa, zoals hieronder vermeld. • Gebouwen, ten hoogste 33 jaar. • Machines en installaties, afhankelijk van de economische levensduur, ten hoogste 10 jaar. Belastingen over resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
Onder dit hoofd worden in beginsel opgenomen de direct verschuldigde belastingen, alsmede de uitgestelde belastingverplichtingen, op grond van het tarief dat geldt in het desbetreffende land. Aandeel in netto resultaat deelnemingen
Van de niet geconsolideerde 20 tot 50%-deelnemingen wordt het aan Koninklijke Ten Cate toekomende deel in het netto resultaat opgenomen. Hierbij wordt rekening gehouden met mogelijke aanpassingen in de waardering van deze deelnemingen.Van de deelnemingen < 20% worden de in het jaar ontvangen dividenden en andere gerealiseerde opbrengsten als resultaat genomen. Aandeel van derden
Hier wordt opgenomen het aan derden toekomende aandeel in het resultaat van werkmaatschappijen.
37
TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS In miljoenen euro, tenzij anders vermeld 1
Immateriële vaste activa Goodwill
Overige
Totaal
Boekwaarde per 1 januari 2001 Investeringen Aanpassing valutakoers van buitenlandse werkmaatschappijen Amortisatie
14,4
0,4
14,8
0,9 -1,0
-
0,9 -1,0
Boekwaarde per 31 december 2001
14,3
0,4
14,7
De betaalde goodwill heeft betrekking op de acquisitie van Polyloom en wordt in 15 jaar afgeschreven. De overige immateriële vaste activa hebben betrekking op merken- en gebruiksrechten en worden in maximaal 5 jaar afgeschreven. 38
2
Materiële vaste activa Terreinen, bedrijfsgebouwen en woningen
Machines en installaties
Overige bedrijfsmiddelen
Vooruitbetalingen
Niet in productieproces aangewende vaste activa
Totaal
64,3
67,3
12,3
7,6
-
151,5
3,4 2,5
5,2 21,4
3,3
0,3 0,9
-
8,9 28,1
70,2
93,9
15,6
8,8
-
188,5
-2,9
-1,9
-1,8
-
-
-6,6
1,9
2,4
0,2
0,3
-
4,8
69,2
94,4
14,0
9,1
-
186,7
Afschrijvingen : T.l.v. bedrijfsresultaat Buitengewone lasten
-3,7 -1,4
-16,9 -6,0
-4,4 -
-
-
-25,0 -7,4
Boekwaarde per 31 december 2001
64,1
71,5
9,6
9,1
-
154,3
Boekwaarde per1 januari 2001 Wijzigingen t.g.v. (de)consolidaties Investeringen
Desinvesteringen Aanpassing valutakoers van buitenlandse werkmaatschappijen
De aanschafwaarde en gecumuleerde afschrijvingen van deze materiële vaste activa ultimo 2001 zijn als volgt: Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
106,5 -42,4
250,3 -178,8
48,3 -38,7
9,1 -
0,4 -0,4
414,6 -260,3
64,1
71,5
9,6
9,1
-
154,3
De investeringen in overige bedrijfsmiddelen (e 3,3 mln) hadden onder meer betrekking op matrijzen, interne transportmiddelen, computers en software. De afschrijvingen onder buitengewone lasten hadden betrekking op afwaarderingen naar directe opbrengstwaarde bij Ten Cate Enbi, Ter indicatie van de actuele waarde van terreinen, gebouwen en woningen zij vermeld, dat deze zijn te taxeren op circa e 79 mln (basis: waarde OZB en taxaties).
3
Financiële vaste activa
Onder financiële vaste activa zijn de deelnemingen opgenomen. Mutaties inzake deelnemingen waarin voor 20 tot en met 50% is deelgenomen:
Stand per 1 januari Aankoop Resultaten Dividenduitkeringen Overige mutaties Stand per 31 december
4
Ultimo 2001
Ultimo 2000
1,6 0,1 0,4 -0,7 -0,2
1,3 0,5 -0,2 -
1,2
1,6
Ultimo 2001
Ultimo 2000
30,2 19,5 74,9
28,2 25,6 80,8
124,6
134,6
Ultimo 2001
Ultimo 2000
12,4
6,8
Voorraden
De voorraden zijn als volgt samengesteld:
Grond- en hulpstoffen Halffabrikaten Gereed product Totaal voorraden
5
Overige vorderingen
De toename houdt onder meer verband met te ontvangen schade-uitkeringen wegens een brand en vorderingen inzake verkochte machines. 6
Eigen vermogen
Voor de specificatie van het eigen vermogen wordt verwezen naar de toelichting op de vennootschappelijke balans op pagina 49. 7
Voorzieningen
Latente belastingverplichtingen Pensioenverplichtingen Overige voorzieningen
Ultimo 2001
Ultimo 2000
5,1 6,3 3,0
2,6 5,6 3,0
14,4
11,2
Deze voorzieningen hebben een langlopend karakter. De pensioenverplichtingen hebben voor het overgrote deel betrekking op werkmaatschappijen in het buitenland. De pensioenaanspraken van de meeste Nederlandse werknemers zijn ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate. Deze pensioenverplichtingen zijn afgefinancierd. 8
Converteerbare achtergestelde obligatielening (6,75%) Ultimo 2001
Ultimo 2000
-
7,6
Op 28 april 1992 werd een 6,75% converteerbare achtergestelde obligatielening uitgegeven van nominaal f 100 mln. De laatste aflossing à e 7,6 mln (f 16,7 mln) zal plaatsvinden op 28 april 2002 en is opgenomen onder kortlopende schulden. De conversieprijs is op dit moment vastgesteld op e 55,72 per gewoon aandeel van nominaal e 10,-.
39
9
Overige langlopende schulden Looptijden
Bedrag in mln
Ultimo 2001
Ultimo 2000
Nederland 5,6% 2003 Verenigde Staten 2006 Zwitserland 5,8% 5,4 - 7,0% 2002 Frankrijk Duitsland 4,5 - 7,0% 2005 - 2019 Singapore 5,4% 2006 Overige 2003 - 2005
Rente
NLG 135,0 USD 10,2 EUR 0,1 EUR 2,6 SGD 2,9
61,3 11,5 0,1 2,6 1,8 0,4
61,3 7,2 1,2 0,2 2,8 2,3 0,5
77,7
75,5
Totaal
40
De lening van f 135 mln is afgesloten bij een consortium van banken/verzekeraars. De rente is variabel en de lening zal worden afgelost op 29 oktober 2003. Zoals op pagina 24 reeds is aangegeven daalde de rentedekking tot 1,2. Aangezien met verschillende financiers een minimum rentedekking van 2 en een solvabiliteit (exclusief immateriële vaste activa) van 32,5% is overeengekomen, werd deze lening opeisbaar. Aan financiers is een waiver tot medio augustus gevraagd, welke voor het overgrote deel reeds is verkregen. Daarbij is meegewogen dat per medio 2002 een duidelijk herstel van de twee genoemde ratio’s wordt verwacht. Met de voormalige eigenaren van Polyloom is overeengekomen dat een deel van de koopsom pas in 2006 zal worden betaald. De overeenkomst voorziet niet in een rentevergoeding.Voor de contante-waardeberekening is 10% rente gebruikt. Door buitenlandse werkmaatschappijen is voor een bedrag van e 2,9 mln aan zekerheden verstrekt. De werkmaatschappijen in het buitenland worden over het algemeen centraal gefinancierd via de concernfinancieringsmaatschappij. Van het totaal aan langlopende leningen is circa 20% vastrentend en 80% heeft een variabele rente. Het risico van de variabele rente is beperkt door het afsluiten van twee rentecaps ter grootte van e 45 mln per stuk. De aflossingsverplichtingen voor 2002 ad e 18,5 mln (inclusief convertible) zijn opgenomen onder kortlopende schulden. De aflossingsverplichtingen voor de daaropvolgende jaren zijn: voor 2003 voor 2004 voor 2005 voor 2006 langer dan 5 jaar
63,2 1,9 1,8 1,6 9,2
10 Kortlopende schulden Ultimo 2001
Ultimo 2000
Banken en leningen op korte termijn Aflossing langlopende schulden
81,2 18,5
58,7 8,7
Totaal
99,7
67,4
De toename van de kortlopende bankschulden houdt mede verband met de in 2001 verrichte acquisitie van Polyloom. Samenstelling van crediteuren en te betalen belastingen: Ultimo 2001
Ultimo 2000
Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale voorzieningen Overige schulden
44,6 5,9 34,7
50,4 14,4 23,7
Totaal
85,2
88,5 41
De toename van overige schulden houdt verband met in 2002 uit te voeren reorganisaties bij Ten Cate Enbi. 11 Overige financiële verplichtingen
• • •
• • •
Verdisconteerde wissels: eind 2001 is voor een bedrag van e 0,1 mln aan wissels verdisconteerd, waarop nog regresrecht kan worden uitgeoefend. Materiële vaste activa: eind 2001 is voor een bedrag van e 11,1 mln aan vaste activa in bestelling, waarop e 9,1 mln is vooruitbetaald. Er zijn operational leases afgesloten ter financiering van materiële vaste activa voor een bedrag van e 11 mln; hiervan vervalt e 2,6 mln in 2002 en het overige in de jaren 2003 tot en met 2011. Eind 2001 waren er huurcontracten voor gebouwen afgesloten met een jaarlijkse huur van e 2,2 mln. Ultimo 2001 stonden er twee rentecaps open, voor respectievelijk 3,85 en 4,65%, ter grootte van elk e 45 mln. De afloop van de caps is maart 2002 en oktober 2003. Ter dekking van uitstaande leningen aan dochtermaatschappijen en overige vorderingen stonden er op balansdatum vreemde-valutacontracten uit in USD (72 mln), GBP (5 mln), HUF (1.580 mln) en CHF (4 mln). De boekwaarde van deze contracten is vrijwel gelijk aan de marktwaarde.
TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING In miljoenen euro 12 Algemeen
De winst- en verliesrekening van de moedermaatschappij is in de geconsolideerde winst- en verliesrekening opgenomen. 13 Personeelskosten
De specificatie van deze kosten is als volgt:
42
2001
2000
Salarissen Sociale lasten Inleenkrachten
116,9 32,9 9,3
115,0 31,9 13,3
Totaal
159,1
160,2
In de sociale lasten is een bedrag van e 2,2 mln aan pensioenkosten begrepen. De premiekorting van het Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate bedroeg in 2001 100% (2002: 90%). De e 2,2 mln pensioenpremies hadden betrekking op verzekeringen buiten het Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate. 14 Interest 2001
2000
Rentebaten Rentelasten
1,1 -14,0
0,7 -11,3
Totaal
-12,9
-10,6
15 Belastingen
De belastingbate van e 0,7 miljoen (2000: -e 3,3 miljoen, overeenkomend met een druk van 15%) die in de jaarrekening is opgenomen, is als volgt samengesteld.
Nederland Nederland – CFM Duitsland USA Overige landen
resultaat voor belasting
belastingtarief
belastingbedrag
-0,7 10,3 1,1 -5,6 -3,1
35% 15% 45% 34% diversen
-0,5 1,4 -0,2
2,0
0,7
De winst in Nederland wordt niet belast omdat eind 2001 nog e 26 miljoen compensabele verliezen aanwezig zijn. Overigens zal deze belastingcompensatie pas effectief worden na de formele liquidatie van twee buitenlandse deelnemingen, die in het verleden opereerden in de denimindustrie. Om die reden zijn de compensabele verliezen in Nederland nog niet als vordering in de jaarrekening 2001 opgenomen. Genoemde formele liquidatie zal in 2002 plaatsvinden. In de Verenigde Staten kan het verlies in 2001 worden teruggewenteld (carry back) op de winst in de twee voorgaande jaren. Ook voor 2002 wordt een lage belastingdruk verwacht, mede in verband met compensabele verliezen in het buitenland.
16 Aandeel in netto resultaat deelnemingen
Deelnemingen 20 tot 50% (niet geconsolideerd)
2001
2000
3,5
5,5
Het resultaat van e 3,5 mln heeft betrekking op ons aandeel in het resultaat van Synbra en enkele kleinere deelnemingen en verliezen van de in het jaar 2000 gedeconsolideerde Ten Cate Plasticum-bedrijven. 17 Buitengewone lasten
Kosten sluiting c.q. inkrimping 6 Ten Cate Enbi-fabrieken Kosten reorganisatie Taxy (Mega Valves International) Overige
2001
2000
-23,0 -1,0 -1,3
-
-25,3
-
2001
2000
11,3
-
18 Buitengewone baten
43 Bate uit verkoop onroerend goed te Almelo
Segmentatie
Voor informatie per segment wordt verwezen naar pagina 26 en 27. Beloning bestuurders en commissarissen
De bezoldiging inclusief pensioenkosten van de bestuurders bedroeg e 0,8 mln. Hiervan had e 0,1 mln betrekking op de winstdeling over het jaar 2000. De bezoldiging van commissarissen bedroeg e 0,1 mln (2000: e 0,1 mln). Aandelenbezit bestuurders en commissarissen
De raad van bestuur hield eind 2001 9.900 aandelen Koninklijke Ten Cate en 29.500 optierechten. De leden van de raad van commissarissen hielden eind 2001 geen aandelen en geen optierechten.
KASSTROOMOVERZICHT In miljoenen euro
2001
2000
Kasstroom uit operationele activiteiten Netto resultaat Afschrijvingen en amortisatie t.l.v. bedrijfsresultaat Afschrijvingen t.l.v. buitengewone lasten
27,7
Cash flow
Verandering in werkkapitaal: Af- resp. toename vorderingen Af- resp. toename voorraden Af- resp. toename kortlopende schulden
2,5 15,6 -8,2
Overige mutaties in kasstroom
44
24,2 25,2 -
-5,7 26,0 7,4
Aandeel in de resultaten van niet-geconsolideerde deelnemingen Ontvangen dividend Mutaties voorzieningen Overige mutaties
-3,8 -18,0 0,9 9,9
-20,9
37,6
28,5
-3,5 1,6 2,6 -0,2
Kasstroom uit operationele activiteiten
49,4
-5,5 0,1 -1,6 0,5
-7,0
38,1
21,5
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Acquisities c.q. (de)consolidaties inclusief financiering Investeringen immateriële activa Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa
-24,5 -0,4 -28,1 6,6
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit operationele en investeringsactiviteiten
-19,3 -29,5 2,7 -46,4
-46,1
-8,3
-24,6
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ontvangsten uit langlopende schulden Aflossingen langlopende schulden Ontvangsten uit langlopende vorderingen Betalingen langlopende vorderingen Betalingen resp. ontvangsten wegens eigen aandelen Betaald dividend
12,5 -22,9 3,1 -1,6 0,2 -9,8
0,2 -13,0 -0,1 -1,0 -1,2
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
-18,5
-15,1
Netto kasstroom
Koers- en omrekeningsverschillen op geldmiddelen
-26,8 -5,8
-39,7 -2,7
Afname geldmiddelen
-32,6
-42,4
Toelichting
De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit banken en geldleningen op korte termijn en liquide middelen. Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.
TEN CATE ADVANCED TEXTILES TEN CATE PROTECT “De werkomgeving stelt steeds hogere eisen aan beroepskleding. Dit is niet alleen omdat werkgevers bepaalde verplichtingen hebben om mensen tegen bedrijfsongevallen te beschermen. De Formule I-racerij is hier wel het meest extreme voorbeeld van, hoewel wij natuurlijk ook speciale stoffen maken voor minder spectaculaire beroepen. In 2001 hebben wij nieuwe producten ontwikkeld voor onder meer de brandweer en de medische sector. Ons specialisme stelt ons in staat om op basis van specifieke wensen van afnemers producten te ontwikkelen. Specialisatie en innovatie stellen Ten Cate Protect in staat om een ‘pole position’ in de markt te behouden.” Guido Vliegen: marketing & sales manager protective fabrics Esther Brummelhuis: marketing support manager
VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS PER 31 DECEMBER 2001 NA WINSTBESTEMMING
46
In miljoenen euro
2001
2000
Vaste activa Financiële vaste activa
Geconsolideerde ondernemingen Vorderingen op geconsolideerde ondernemingen Overige deelnemingen Vorderingen op deelnemingen
102,5
111,5
134,4 -
119,8 0,2 2,2 236,9
Totaal vaste activa
233,7
Vlottende activa Vorderingen
Geconsolideerde ondernemingen Deelnemingen Overige vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa
9,8 2,8 1,0
8,5 4,0 0,1
0,1
0,1 13,7
12,7
250,6
246,4
2001
2000
Eigen vermogen
Geplaatst kapitaal Agio Herwaarderingsreserves Reserve ingehouden winst deelnemingen Overige reserves Onverdeeld dividendsaldo
47,2 11,8 19,8
42,8 16,2 23,1
13,1 37,5 0,1
10,1 48,2 0,2 129,5
140,6
Langlopende schulden
6,75% converteerbare achtergestelde obligatielening Overige
1,8
7,6 2,8 1,8
10,4
Kortlopende schulden
Banken Crediteuren en te betalen belastingen Winstuitkeringen
102,1
82,7
14,8 2,4
2,9 9,8 119,3
95,4
250,6
246,4
47
VENNOOTSCHAPPELIJKE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2001
48
In miljoenen euro
Resultaat uit deelnemingen na belastingen Overige baten en lasten na belastingen Buitengewone lasten Netto resultaat
2001
2000
-7,4 13,1 -11,4
14,0 10,2 -
-5,7
24,2
2001
2000
102,5 134,4
111,5 119,8
236,9
231,3
9,8
8,5
246,7
239,8
-1,8
-2,8
244,9
237,0
Toelichting op de vennootschappelijke balans Vastgelegd vermogen in geconsolideerde ondernemingen
Financiële vaste activa
Netto vermogenswaarde Vorderingen
Vlottende activa
Vorderingen
Schulden
Langlopend Stand per 31 december Toelichting vorderingen
De toename van de vorderingen is een gevolg van acquisities en verstrekte financieringen aan dochtermaatschappijen. De mutaties in de netto vermogenswaarde van de geconsolideerde ondernemingen zijn als volgt te specificeren: 2001
2000
Stand per 1 januari Acquisities en kapitaaluitbreidingen minus goodwill betaald door werkmaatschappijen Koerswijziging vreemde valuta Resultaat Dividenduitkeringen Overige mutaties
111,5
112,7
1,8 -10,5 -0,2 -0,1
-4,9 2,2 9,0 -3,6 -3,9
Stand per 31 december
102,5
111,5
Eigen vermogen
Het maatschappelijk kapitaal bedraagt e 200 mln verdeeld in aandelen van nominaal e 10,en wel: • 7 mln gewone aandelen • 3 mln cumulatieve preferente aandelen A (financieringsprefs) • 10 mln cumulatieve preferente aandelen B (beschermingsprefs). Het geplaatste kapitaal per 31 december 2001 bedraagt 4.717.546 gewone aandelen van nominaal e 10,-. 2001
2000
Stand per 1 januari Stockdividend Bij: ten gevolge van redenominatie Afronding
42,8 4,4 -
41,1 1,8 -0,1
Stand per 31 december
47,2
42,8
Stand per 1 januari Stockdividend Af: ten gevolge van redenominatie
16,2 -4,4
18,0 -1,8 -
Stand per 31 december
11,8
16,2
18,0 1,8
16,5 6,6
19,8
23,1
Agio
Herwaarderingsreserve
Koersverschillen per 31 december Reserve deelnemingen
De toename van de reserve koersverschillen is veroorzaakt door een waardestijging van onze buitenlandse werkmaatschappijen en deelnemingen als gevolg van de hogere waarde van voornamelijk de US dollar. De afname van de reserve deelnemingen is het saldo van het resultaat van de Synbra Group bv en de waardestijging van haar buitenlandse werkmaatschappijen. 2001
2000
Stand per 1 januari Aandeel in resultaat minus ontvangen dividend van deelnemingen
10,1
5,8
3,0
4,3
Stand per 31 december
13,1
10,1
48,2
40,4
0,2 -11,0 0,1
7,3 0,1 10,0 -
-
-8,6 -1,0
37,5
48,2
Reserve ingehouden winst deelnemingen
Overige reserves
Stand per 1 januari Bij: • stockdividend • dividend op ingekochte aandelen t.b.v. opties • onttrekking resp. toevoeging uit winst • afronding Af: • afboeking per saldo betaalde goodwill • inkoop eigen aandelen in verband met optieregeling Stand per 31 december
49
Optieregeling
Met ingang van het jaar 2000 kent Koninklijke Ten Cate een herzien aandelenoptieplan voor het management, dat door de raad van commissarissen is vastgesteld. Daarbij is zoveel mogelijk rekening gehouden met de aanbevelingen van VNO-NCW en de Vereniging van Effectenbezitters. In aanmerking voor opties komen leden van de raad van bestuur, de concern- en groepsdirecteuren, alsmede leden van het zogenaamde Ten Cate Team. De opties zijn voorwaardelijk. Indien na drie jaar aan een bepaalde prestatievoorwaarde is voldaan, geven de opties het recht om als dan een aandeel te verwerven tegen de optie-uitoefenprijs. De prestatievoorwaarde is dat de winst per aandeel over de afgelopen drie jaar ten minste moet zijn toegenomen met een percentage gelijk aan de inflatie +3% per jaar. De optie-uitoefenperiode ligt tussen het derde en het zesde jaar na de voorwaardelijke toekenning van de optierechten. De optie-uitoefenprijs is gelijk aan de gemiddelde koers van het aandeel Koninklijke Ten Cate op de Amsterdamse Effectenbeurs gedurende vijf beursdagen na publicatie van de jaarcijfers. Elk toegekend optierecht komt te vervallen bij beëindiging van het dienstverband. In beginsel wordt per jaar niet meer dan 1% van het uitstaande aantal aandelen aan opties toegekend.Voor de uitoefening van opties gelden de beperkingen zoals opgelegd in de Wet Toezicht Effectenverkeer. In beginsel zal de onderneming verwatering van de winst per aandeel door toekenning van opties trachten te voorkomen door inkoop van aandelen. Eind 2001 waren 102.000 aandelen ingekocht. In 2001 werden 1.000 opties uitgeoefend uit de serie verstrekt begin 1999.
50
Toekenning van opties in 2002
Op 27 februari 2002 zijn 20.000 opties toegekend tegen de gemiddelde koers gedurende vijf beursdagen na publicatie van het jaarresultaat op 28 februari 2002. De verdeling daarvan was als volgt:
(ex-)leden van de raad van bestuur leden van het Ten Cate Team
27-2-2002
19-2-2001
11.875 8.125
27.500 12.500
20.000
40.000
Overzicht verloop opties in 2001 verstrekt op
looptijd tot
aantal opties
uitoefenprijs euro
uitgeoefend/ vervallen t/m 2000
uitgeoefend in 2001
vervallen in 2001
uitstaand 31-12-2001
2-1-1997 2-1-1998 4-1-1999 9-2-2000 19-2-2001
2-1-2002 2-1-2003 4-1-2004 9-2-2006 19-2-2007
30.000 29.500 36.000 41.000 40.000
37,21 39,71 29,10 37,89 33,88
10.000 3.200 1.950 1.050 -
1.000 -
300 750
20.000 26.300 33.050 39.650 39.250
176.500
35,28
16.200
1.000
1.050
158.250
27-2-2002
27-2-2008
20.000 De gewogen gemiddelde uitoefenprijs van de uitstaande opties per 31-12-2001 bedraagt e 35,28.
Overige informatie
De vennootschap heeft een aansprakelijkheidsverklaring conform Artikel 403 Boek 2 Burgerlijk Wetboek afgegeven voor de Nederlandse werkmaatschappijen. Bij de onderneming zijn schadeclaims ingediend voortvloeiende uit de bedrijfsuitoefening. Voorzover nodig zijn hiervoor voorzieningen getroffen. Voorts is tegen Koninklijke Ten Cate nv een schadeclaim ingediend door United Fabrics NV, gevestigd op de Nederlandse Antillen (meerderheidsaandeelhouder in Textielgroep Twenthe NV). De claim is gebaseerd op een uitbestedings- en managementovereenkomst uit 1998 en bedraagt e 56 mln. Het conservatoir beslag op de aandelen Synbra is nog niet opgeheven. Koninklijke Ten Cate acht deze claim ongegrond en bestrijdt deze. Een specifieke voorziening is derhalve niet getroffen. Garantieverklaringen
De vennootschap heeft ten behoeve van de Nederlandse werkmaatschappijen voor e 0,1 mln aan garantieverklaringen afgegeven als zekerheidstelling voor betalingsverplichtingen van deze maatschappijen op balansdatum. Daarnaast is voor e 2,3 mln aan specifieke garanties gesteld voor buitenlandse ondernemingen. Raad van commissarissen
Dr.ir. A.W.Veenman, voorzitter Drs. P.P.A.I. Deiters, vice-voorzitter Drs. C.J.A.J.M. van Gestel Prof.dr. F.A. van Vught Drs.ing. C.W.Versteeg Raad van bestuur
Ir. L. de Vries, voorzitter Ir. J.C.M. van Dijk Almelo, 27 februari 2002
51
TEN CATE INDUSTRIAL FABRICS TEN CATE NICOLON “Nederland geniet wereldwijde bekendheid op het gebied van civieltechnische werken. Daar doen ook wij ons voordeel mee.Ten Cate Nicolon is met diverse Geolon® toepassingen een bekende aanbieder van geotextiel.Wij waren eigenlijk de uitvinder ervan. De Deltawerken werden al met ons materiaal aangelegd. Recente aansprekende projecten zijn de HSL-spoorlijn, de Betuwe spoorlijn en het naviduct bij Enkhuizen. Ook in het buitenland tref je ons materiaal in veel projecten aan, zoals het vliegveld van Hong Kong en een vakantie-eiland bij Bahrein.Wij zijn sterk in het ontwikkelen van nieuwe toepassingen voor onze synthetische weefsels. Onze geosystemen, zoals de Geotube® en Geocontainer® systemen, die overigens al enkele jaren bestaan, winnen geleidelijk (letterlijk en figuurlijk) terrein nu er steeds meer ervaring mee wordt opgedaan.Voor landwinning en erosiebescherming is deze toepassing uitermate geschikt en wij zijn op die manier meer dan alleen de leverancier van het weefsel. Een nieuwe toepassing is het ontwateren van slib en industrieel afval, waar het als filtratiedoek wordt ingezet.Ten Cate Nicolon is op dit gebied echt een innovatieve wereldspeler. De Nederlandse en Amerikaanse Ten Cate Nicolon-bedrijven en ons sales-team in Azië bewerken succesvol de verschillende deelmarkten.” Edwin Zengerink: sales support engineer
OVERIGE GEGEVENS 2001
ACCOUNTANTSVERKLARING
Opdracht
Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2001 van Koninklijke Ten Cate nv te Almelo gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de vennootschap. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden
Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controle-opdrachten.Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening.Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die het bestuur van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. Oordeel
Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen op 31 december 2001 en van het resultaat over 2001 in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW. Toelichting
Zonder afbreuk te doen aan ons oordeel vestigen wij de aandacht op punt 9 in de Toelichting van de jaarrekening, waarin wordt ingegaan op de financiering. Hengelo, 27 februari 2002
PricewaterhouseCoopers N.V.
53
RAPPORT VAN DE TRUSTEE
54
Aan houders van 6 3/4% in gewone aandelen Koninklijke Ten Cate nv converteerbare achtergestelde obligaties anno 1992, per 1997/2002 oorspronkelijk groot nominaal f 100.000.000,- ten laste van Koninklijke Ten Cate nv. Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 11 lid 2 van de trustakte van 28 april 1992, brengt ondergetekende rapport uit omtrent haar werkzaamheden in het boekjaar eindigende per 31 december 2001. De trustakte voor de onderhavige obligatielening werd op 29 april 1992 verleden voor notaris N.M.J. Damen te Amsterdam. Gedurende het verslagjaar werden de gewone aandelen geredenomineerd van f 20,- in e 10,- Hiervan werd door de trustee mededeling gedaan in de Officiële Prijscourant d.d. 29 maart 2001. De conversieprijs per gewoon aandeel van nominaal e 10,- bedroeg f 122,80 per 31 december 2001. Gedurende het verslagjaar werden geen obligaties ter conversie aangeboden. Op 8 maart 2001 heeft de vijfde uitloting plaatsgevonden, zijnde uitlotingsgroep 01 ad f 16.700.000,-, afgelost per 28 april 2001. Het uitstaande bedrag van de lening bedroeg per 31 december 2001 nominaal f 16.700.000,--. Nederlandsche Trust-Maatschappij bv
Mr. O.B. Linker D.P. Stolp
Amsterdam, 13 februari 2002
STICHTING PREFERENTE AANDELEN KONINKLIJKE TEN CATE
Tussen de vennootschap en de Stichting Preferente Aandelen Koninklijke Ten Cate is in 1988 een overeenkomst gesloten tot plaatsing van een zodanig aantal preferente aandelen, dat de stichting na het nemen daarvan houdster zal zijn van de helft van het (vergrote) aandelenkapitaal. In 1995 is tussen de vennootschap en de Stichting Preferente Aandelen Koninklijke Ten Cate een optie-overeenkomst gesloten, waarbij aan de stichting een recht is verleend tot het nemen van preferente aandelen, zodanig dat de stichting na het nemen daarvan maximaal houdster is van nagenoeg de helft van het geplaatste (vergrote) kapitaal. Het stichtingsbestuur, dat over de uitoefening van het stemrecht op de preferente aandelen besluit, bestaat uit de volgende leden: Drs. A.G. van Leersum, voorzitter Dr. ir. A.W.Veenman Mr. P. Bakker Schut Mr. K.E.J. Dijk A.Vos Naar het oordeel van de vennootschap en het stichtingsbestuur is de stichting onafhankelijk van de vennootschap als bedoeld in Bijlage X van het fondsenreglement.
55
STATUTAIRE REGELING MET BETREKKING TOT DE WINSTVERDELING
(Artikel 28) 56
Algemeen
Het maatschappelijk kapitaal is verdeeld in gewone aandelen, cumulatief preferente aandelen A (de zogenaamde financieringsprefs) en cumulatief preferente aandelen B (de zogenaamde beschermingsprefs). De aandelen A zijn onderverdeeld in afzonderlijke series. Verkorte weergave statutaire regeling
1a Van de winst wordt, voor zover mogelijk, aan de houders van preferente aandelen B allereerst een dividend uitgekeerd van twee en een half procentpunt boven het gemiddelde over het afgelopen jaar van de door de Europese Centrale Bank vastgestelde herfinancieringsrente. Het dividendpercentage wordt berekend over het gestorte deel van het nominaal bedrag. b Indien en voorzover de winst niet voldoende is voor volledige uitkering als bedoeld onder a. zal het tekort, voorzover mogelijk, worden uitgekeerd ten laste van de uitkeerbare reserves. Indien en voorzover ook de uitkeerbare reserves niet voldoende zijn voor volledige uitkering als bedoeld onder a. zal in volgende jaren geen uitkering plaatsvinden op de preferente aandelen A en op de gewone aandelen zolang het tekort niet volledig is aangezuiverd. c Op de preferente aandelen B vinden geen andere uitkeringen meer plaats dan hiervoor onder a. en b. is bepaald. 2a Vervolgens wordt, voorzover mogelijk, op de preferente aandelen A een dividend uitgekeerd van na te melden percentage, te berekenen over het bedrag dat op de preferente aandelen A van de betreffende serie is gestort. Het percentage is gelijk aan het rekenkundig gemiddelde van het effectieve rendement op staatsleningen met een (resterende) looptijd van zeven tot acht jaar, eventueel verhoogd met een door de raad van bestuur vastgestelde en door de raad van commissarissen goedgekeurde opslag van ten hoogste twee procent, zulks afhankelijk van de dan geldende marktomstandigheden, welke opslag kan verschillen per serie. b Per een januari van het jaar volgende op het jaar waarin acht jaar na de dag van uitgifte van een serie preferente aandelen A zijn verstreken, en vervolgens telkenmale acht jaar nadien, zal het dividendpercentage van die serie preferente aandelen A worden aangepast aan het effectieve rendement van de hiervoor bedoelde staatsleningen, berekend op de wijze als vermeld, echter met dien verstande dat het vermelde gemiddelde berekend wordt over de laatste vijf beursdagen voorafgaande aan de dag per welke het dividendpercentage wordt aangepast en eventueel verhoogd met een door de raad van bestuur vastgestelde en door de raad van commissarissen goedgekeurde opslag als hiervoor omschreven, welke opslag per serie kan verschillen. c Indien en voorzover de winst niet voldoende is voor volledige uitkering als bedoeld onder a. zal het tekort, voorzover mogelijk, worden uitgekeerd ten laste van de uitkeerbare reserves. Indien en voorzover ook de uitkeerbare reserves niet voldoende zijn voor volledige uitkering als bedoeld onder a. zal in volgende jaren geen uitkering plaatsvinden op de gewone aandelen zolang het tekort niet volledig is aangezuiverd. d Op de preferente aandelen A vinden geen andere uitkeringen meer plaats dan hiervoor onder a. en c. is bepaald.
3 De raad van bestuur heeft, onder goedkeuring van de raad van commissarissen, de bevoegdheid te bepalen welk deel van de winst, na uitkering als hiervoor bedoeld, zal worden gereserveerd. 4 Hetgeen daarna van de winst resteert staat ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders. 5 Bij de berekening van de winstverdeling tellen aandelen die de vennootschap in haar kapitaal houdt niet mee.
57
VOORSTEL WINSTBESTEMMING In miljoenen euro
2001
2000
Netto resultaat
-5,7
24,2
Onder toepassing van artikel 28 lid 4 van de statuten onttrokken resp. toegevoegd aan de overige reserves
11,0
-10,0
5,3
14,2
-3,0
-4,3
2,3 0,2
9,9 0,1
2,5
10,0
-2,4
-9,8
0,1
0,2
Per saldo toegevoegd aan de reserve ingehouden winst bij deelnemingen
Onverdeeld dividendsaldo A°P°
Uitkering 5% respectievelijk 23% dividend voor houders van gewone aandelen ex artikel 28 lid 5 van de statuten Onverdeeld dividendsaldo ultimo jaar, hetgeen naar de betreffende rekening wordt overgebracht
TIEN JAREN OVERZICHT
58
In miljoenen euro, tenzij anders vermeld
2001
2000
1999
Geconsolideerde winst- en verliesrekening Netto omzet Mutaties voorraden gereed product en goederen in bewerking
620,0 -6,0
620,2 3,2
665,5 – 9,6
Totaal bedrijfsopbrengsten
614,0
623,4
655,9
Grond- en hulpstoffen Uitbesteed werk en andere externe kosten Personeelskosten Afschrijvingen en amortisatie Overige bedrijfskosten
297,2 37,9 159,1 26,0 78,9
294,4 36,3 160,2 25,2 74,7
279,8 48,6 165,5 30,1 91,0
Totaal bedrijfslasten
599,1
590,8
615,0
Bedrijfsresultaat Interest
14,9 -12,9
32,6 – 10,6
40,9 – 10,2
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingen
2,0 0,7
22,0 – 3,3
30,7 – 9,0
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen Aandeel in netto resultaat deelnemingen
2,7 3,5
18,7 5,5
21,7 – 0,1
6,2 -12,0
24,2 –
21,6 –
Netto groepswinst na buitengewoon resultaat Aandeel van derden
-5,8 0,1
24,2 –
21,6 –
Netto winst
-5,7
24,2
21,6
Dividend Bedrijfsresultaat in % van de omzet Rentabiliteit op eigen vermogen Rentabiliteit op netto geïnvesteerd vermogen
2,4 2,4% -4,2% 5,9%
9,8 5,3% 17,8% 13,6%
8,6 6,1% 16,9% 13,5%
Geconsolideerde balans na winstbestemming Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa
14,7 154,3 5,6
151,5 7,5
143,6 3,4
Totaal vaste activa
174,6
159,0
147,0
Voorraden Vorderingen Effecten en liquide middelen
124,6 109,7 0,1
134,6 107,0 0,4
112,0 96,2 0,4
Totaal vlottende activa
234,4
242,0
208,6
Totaal activa
409,0
401,0
355,6
Eigen vermogen Aandeel van derden
129,5 0,1
140,6 0,4
130,5 0,1
Groepsvermogen Egalisatierekening investeringspremies Voorzieningen Langlopende schulden Banken en kortlopende leningen Overige kortlopende schulden
129,6 14,4 77,7 99,7 87,6
141,0 – 11,2 83,1 67,4 98,3
130,6 – 11,3 92,6 25,1 96,0
Totaal passiva
409,0
401,0
355,6
Garantievermogen/totaal vermogen
32%
37%
41%
Acquisities c.q. (de)consolidaties Investeringen in materiële vaste activa Afschrijvingen en amortisatie Cash flow
23,6 28,1 26,0 27,7
14,8 29,5 25,2 49,4
34,6 33,7 30,1 51,7
Aantal mensjaren ultimo
3.625
3.585
3.970
Aantal uitstaande aandelen (x 1.000) Maximale toename uit conversie
4.718 192
4.718 300
4.523 429
Netto winst per aandeel van e 10,– Dividend per aandeel Slotkoers
-1,22 0,50 26,00
5,20 2,09 32,90
4,78 1,91 37,50
Netto groepswinst uit gewone bedrijfsuitoefening Buitengewoon resultaat na belasting
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
632,9 – 5,2
620,8 8,9
645,2 0,5
607,0 7,1
503,5 6,2
492,7 – 3,7
504,1 0,1
627,7
629,7
645,7
614,1
509,7
489,0
504,2
276,0 44,8 159,2 27,9 85,3
279,0 51,4 153,4 27,5 81,5
295,0 44,2 157,3 31,4 81,8
288,2 42,2 152,5 30,3 73,9
226,4 37,0 127,6 27,0 68,3
207,4 33,6 133,6 26,3 66,1
225,3 30,9 130,0 25,8 60,4
593,2
592,8
609,7
587,1
486,3
467,0
472,4
34,5 – 9,7
36,9 – 10,1
36,0 – 12,0
27,0 – 12,0
23,4 – 7,3
22,0 – 8,7
31,8 – 9,5
24,8 – 8,4
26,8 – 9,1
24,0 – 9,2
15,0 – 4,6
16,1 – 5,0
13,3 – 4,2
22,3 – 7,5
16,4 0,7
17,7 0,6
14,8 – 0,2
10,4 1,8
11,1 2,6
9,1 2,6
14,8 3,2
17,1 – 59,0
18,3 – 4,5
14,6 – 2,5
12,2 – 3,2
13,7 – 6,8
11,7 – 7,2
18,0 – 2,9
– 41,9 – 0,1
13,8 –
12,1 1,6
9,0 0,3
6,9 –
4,5 0,1
15,1 0,2
– 42,0
13,8
13,7
9,3
6,9
4,6
15,3
6,2 5,4% – 27,8% 11,5%
6,4 6,0% 8,0% 11,3%
5,9 5,6% 8,5% 9,9%
4,6 4,5% 5,9% 8,5%
3,8 4,6% 4,3% 8,5%
3,7 4,5% 2,9% 8,2%
7,2 6,3% 9,9% 11,8%
157,1 2,9
162,1 24,9
184,8 10,8
176,9 8,3
158,1 35,3
165,8 20,5
163,6 28,6
160,0
187,0
195,6
185,2
193,4
186,3
192,2
116,1 107,2 0,5
117,9 108,2 0,3
116,2 124,9 0,8
114,7 130,9 1,1
85,8 101,5 0,3
86,2 87,5 1,4
88,5 93,5 0,6
223,8
226,4
241,9
246,7
187,6
175,1
182,6
383,8
413,4
437,5
431,9
381,0
361,4
374,8
125,0 –
176,5 0,1
165,7 11,6
156,4 13,8
159,6 0,1
159,2 0,1
159,3 –
125,0 – 9,2 106,5 42,6 100,5
176,6 – 9,9 94,1 49,5 83,3
177,3 1,3 14,2 100,6 62,6 81,5
170,2 1,9 18,1 114,8 62,9 64,0
159,7 1,9 21,3 103,0 26,9 68,2
159,3 3,0 18,7 107,3 11,8 61,3
159,3 4,2 11,7 108,2 20,7 70,7
383,8
413,4
437,5
431,9
381,0
361,4
374,8
38%
50%
49%
50%
54%
57%
56%
0,5 29,2 27,9 – 14,1
11,1 29,8 27,5 41,3
8,9 26,4 31,4 45,2
13,9 40,5 30,3 39,6
4,8 30,0 27,0 33,9
– 30,2 26,3 30,9
5,0 41,6 25,8 41,0
3.886
3.848
4.733
4.780
3.806
4.032
4.179
4.523 574
4.433 734
4.321 891
4.242 868
4.157 852
4.065 845
3.968 836
– 9,34 1,36 29,04
3,13 1,45 39,71
3,19 1,36 37,57
2,21 1,09 30,72
1,66 0,91 35,85
1,15 0,91 43,65
3,90 1,82 31,31
59
WERKMAATSCHAPPIJEN EN DEELNEMINGEN PER 31 DECEMBER 2001
60
TECHNICAL TEXTILES Ten Cate Advanced Textiles Ten Cate Advanced Textiles bv
Nijverdal
Ten Cate Protect bv Weefsels voor werk-, beroepsen veiligheidskleding Ten Cate Technical Fabrics bv Tent- en zonweringsdoek Ten Cate Advanced Weaving Weefsels voor tent- en beschermend doek Ten Cate Advanced Spinning bv Hoogwaardige garens
Nijverdal Nijverdal Nijverdal Nijverdal
Ten Cate Advanced Composites bv Nijverdal Componenten voor de vliegtuigbouw; Antiballistische materialen Bryte Technologies inc San José (Californië), USA Componenten voor de lucht- en ruimtevaart Ares Protection sa Vienne, Frankrijk Antiballistische materialen Ten Cate Permess bv Tussenvoeringen voor de confectie-industrie Ten Cate Permess UK ltd Ten Cate Permess Italia spa Ten Cate Permess Interlinings Hong Kong ltd Verkoopkantoren Ten Cate Permess Xishan Verkoop en productie van tussenvoeringen Multistiq International Coating bv Zelf- en thermoklevende etiketten
Ten Cate Industrial Fabrics Ten Cate Nicolon bv Geotextiel, weefsels voor land- en tuinbouw en civiele bouw
Almelo
Ten Cate Nicolon USA Geotextiel, weefsels voor de recreatie-en de agrarische markt. Vocht- en ijswerende materialen voor de bouw
Atlanta (Georgia)
Ten Cate Nicolon Asia Verkoopkantoor
Kuala Lumpur, Maleisië
Ten Cate Grass Fibres Ten Cate Thiolon bv Nijverdal Polyloom Corporation of America Dayton,Tennessee Nymplex bv Nijmegen Kunstgrasvezels Ten Cate Thiobac bv Backing voor tapijt en kunstgras
Goor Prudhoe, Engeland Empoli, Italië Hong Kong, China Xishan, China Goor
De in dit overzicht genoemde werkmaatschappijen zijn geconsolideerd in de jaarrekening opgenomen, m.u.v. de bedrijven die als niet geconsolideerd staan aangegeven. Enkele in het totaalbeeld van ondergeschikt belang zijnde participaties zijn in nevenstaand overzicht buiten beschouwing gelaten, conform artikel 379 lid 3 boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Het deelnemingspercentage bedraagt 100, tenzij anders vermeld.
TECHNICAL COMPONENTS Ten Cate Advanced Components Ten Cate Enbi International bv
Nuth
Ten Cate Enbi Nuth bv Ten Cate Enbi sas Ten Cate Enbi GmbH Ten Cate Enbi Kft Ten Cate Enbi inc Ten Cate Enbi sa de cv Ten Cate Enbi pte ltd Componenten voor printers, copiers en faxapparaten
Nuth Fougères, Frankrijk Opladen, Duitsland Rétság, Hongarije Shelbyville (Indiana), USA Monterrey, Mexico Singapore
Ten Cate Enbi co ltd Verkoopkantoor
Tokyo, Japan
Ten Cate Plasticum International bv
Tilburg
Ten Cate Plasticum Tilburg bv Dr. Horst Ilkenhans GmbH Caps voor spuitbussen
Tilburg Waldkirch, Duitsland
Ten Cate Plasticum Rijen bv Ten Cate Plasticum Ede bv Klantspecifieke sluitingen en verpakkingen
Rijen Ede
Ten Cate Assurantiën bv Verzekeringen
Almelo
Ten Cate Nederland bv Royal Ten Cate USA inc Ten Cate UK ltd Ten Cate France sas Ten Cate Deutschland GmbH Ten Cate Mexico sa de cv Landenholdings
Almelo Atlanta (Georgia), USA Londen, Engeland Parijs, Frankrijk Vlotho, Duitsland Monterrey, Mexico
NIET-GECONSOLIDEERDE DEELNEMINGEN
Ten Cate Wholesale Components Mega Valves International bv
Veghel
Bosta bv Bevo GmbH Bosta België nv Bosta UK ltd
Veghel Vlotho, Duitsland Gent, België Bury St. Edmunds, Suffolk, Engeland Barcelona, Spanje Montpellier, Frankrijk Genua, Italië Lille, Frankrijk Nieuwkuijk
Business Key sl (75%) Taxy sas EQO Italia srl (80%) Agubat sa (85%) Reci-Prof International bv (70%) Technische producten voor land- en tuinbouw en industrie
OVERIG
Synbra Group bv (50%) Etten-Leur Eps-toepassingen voor bouwisolatie, verpakkingen voor food en non-food en tuinbouwproducten Ten Cate Plasticum UK ltd Ten Cate Plasticum France sas (49%) Caps voor spuitbussen
Derby, Engeland
DIS Enbi Seals Ireland (20%) Afdichtringen
Portlaoise, Ierland
Chartres, Frankrijk
COLOFON
Ontwerp:
Vormgeversmaatschap Harsta, Crouwel. BNO, Almelo Fotografie:
Portretten + ArenA Stefan Schipper,Vriezenveen Jos Verstappen Frits van Eldik ArtCamp Robbert Roos Overige foto’s en tekeningen:
Koninklijke Ten Cate nv en Vormgeversmaatschap Harsta, Crouwel. BNO, Almelo Druk:
Drukkerij Rosbeek, Nuth
KONINKLIJKE TEN CATE NV Egbert Gorterstraat 3, 7607 GB Almelo Postbus 58, 7600 GD Almelo Telefoon + 31 546 544911 Fax +31 546 814145
[email protected] www.tencate.com
