MEDISCH
CONTACT
1 l e Joorgung - 30 Augustus
1956
- No. 35
O[[icieel orgaan yon de Koninkliike Nederlondsclae ~aatschappii tot bevordering der Geneeskunst REDACTIE EN REDACTIERAAD: Redactie: G. C. Heringa, Hoofdred. - G. Dekker - L. A. Faber. Redactieraad: G. Dekker, L. A. Faber, M. Hartman, G. C. Heringa, I. J. van der Horst, A. M. J. van Susante; K. Vaandrager, Singel 23, Deventer, seeretaris. REDACTIE
EN A D M I N I S T R A T I E :
Keizersgracht 327 - Tele[oon 33300 - Postgiro 58083 - gmsterdom V o o r h o t p l a a t s e n v a n a d v e r t e n t i ~ n g e l i e v e m e n zich uitsluitend te richten tot:
Bureau A D E X, Keizersgraeht 158, Amsterdam-C, TeJefoon 42355 Advertenti~a in dit blad behoeven de goedkeuring der Redaetie. Abonnement voor niet-leden f 15.-Losse nttmmer f 0 . 4 0 INHOUD: Mededelingen
en berichten van de Maotschappij
Van het Hoo[dbestuur
blz.
,,De Vc,lharding" tegen de Maatschappij
516 524
Rectificatie
Ingezonden stukken De artsenopleiding in Nederland, door Dr. J. A. van Beukering.
524
Adressen van de Maotschapoii, boor orgonen, enz. Keizersgracht 327, Amsterdam-C. Bureau van het H.B., D.B., Boekhouding en Bureau voor Waarneming en Vestiging (9m18 uur . . . . Redactie en Administratie van ,,Medisch Coatae't" Tel. Landr Huisartsen Vereuiging Landelijke Specialisten Vereaig,ing . . . 33300 Landelijke Vereniging van Artsen in Dienstverband . Specialisten Registratie Commissie . . : . . Het bureau voor Waarneming en Vestiging is na 19 uur e n ' s Zondags 972.21.40 bereikbaar onder Federatie van door Verzekerden en Medewerkers bestuurde Ziekenfoudsen (,,V.M.Z.") De Bilt, Wilhelminalaan 3, tel. 28841 Ondersteuningsfonds voor beh. wed. en wezen, Gironummer 111950, Eendrachtsweg 15, R'dam. Seer. Dr. A. C. M. Beukers, Prof. Dondersstraat 52, Tilburg.
Raad van Beroep, Secretaris H. J. J. Blauwk'uip Amsterdam, Willemsparkweg 139. Administratie der advertentii~n: Advertentiebureau ,,ADEX", Keizersgraeht 158 Amsterdam-C, telefoon 42355.
Ingozondon, nlet geplaatste manuscrlpten k u n n e n n l o t worden te~uggozond4m, Mon zorgo dus voor hat behouden van con c o p y .
Spoed-kopij voor het eerstvolgend nummer dient uiterlijk Zaterdag v66r 12 uur in het bezit te zijn van de redactie.
~EDEDELJNGEN EN BERiCHTENVAN DE MAATSCHAPPI
VAN HET HOOFDBESTUUR ,,De Volharding" tegen de Maatschappii Eind Juli 1955 dagvaardde her Algemeen Ziekenfonds ,,De Volharding" te Den Haag onze Maatschappij voor de Rechtbank te Amsterdam naar aanleiding van mededelingen opgenomen in het verslag van de Raad van Beroep over 1954, gepubliceerd in Medisch Contact van 19 Mei 1955. Slechts zelden zullen de lezers van Medisch Contact in de laatste jaren de naam van ,,De Volharding" in ons blad hebben gelezen, want wij hebben er ons van onthouden het reeds meer dan 30 jaar voortdurende conflict te zeer in de openbaarheid te brengen. De steller van het jaarverslag volgde geen andere gedragslijn. Hij vermeldde w a t e r gebeurd was, maar, zoals gebruikelijk, noemde hij geen namen. Weinig heeft hij kunnen voorzien dat zijn woorden reactie in de grote pers en daarmede de ontstemming van ,,De Volharding" zouden verwekken. De Rechtbank stelde ons in het gelijk bij vonnis van 15 November 1955, dat hieronder volgt: IN N A A M D E R K O N I N G I N DE A RRONDISSEMENTS-RECHTBANK TE A M S T E R D A M , EERSTE K A M E R heeft het navolgende vonnis gewezen: Rolnummer 2484/1955. De rechtspersoonlijkheid bezittende Onderlinge Waarborgmaatschappij: ALGEMEEN Z I E K E N F O N D S ,,DE V O L H A R D t N G " , gevestigd en kantoorhoudende te ~s-Gravenhage, EISERES bij dagvaarding o p v e rkorte t e r m i j n van 26 Juli 1955,
TEN A A N Z I E N VAN DE FEITEN: Overwegende dat eiseres, na gedaagde met verlof van de President dezer Rechtbank bij exploit van 26 Juli 1955 op verkorte termijn te hebben doen dagvaarden, bij conclusie van eis heeft gesteld: dat eiseres zich ten doel stelt het bevorderen van de volksgezondheid in het algemeen en van de gezondheid van de bij haar aangesloten personen in het bijzonder en zulks op een wijze, welke verschilt van hetgeen bij andere Ziekenfondsen het geval is, onder meer doordat zij de gezondheid bevordert met behulp van bij haar in dienst zijnde huisartsen, specialisten, tandartsen enz., waartoe zij ook in eigen beheer heeft een ziekenhuis, laboratoria, apotheek enz.; dat eiseres deze doelstelling op voortreffelijke wijze nastreeft, hetgeen ook moge blijken uit haar gestadige groei, zodat zij thans zelfs, te 's-Gravenhage en naaste omgeving, de gezondheid bevordert van ongeveer 100.000 bij haar aangesloten personen; dat gedaagde als offieie~l orgaan uitgeeft een weekblad, ,,Mediseh Contact", versehijnende in een oplage van 8700 exemplaren; dat in het hummer van 19 Mei 1955 van ,,Medisch Contact" is opgenomen een verslag van de Raad van Beroep over 1954, houdende op blz. 327 omtrent een door de Raad aan bet Hoofdbestuur van gedaagde uitgebracht advies bet volgende:
Gehoord parfijen;
,,Eenmaal betrof bet gevraagde advies de ,,toelating als lid van een collega, die zich ,,had verbonden aan een verboden zieken,,fonds, doch al spoedig tot de ontdekking ,,was gekomen dat daar, zowel in ,,medisch-ethisch als in algemeen-ethisch op,,zicht, dermate schrikbarende toestanden ,,heersten, dat hij zijn verbintenis opzegde. ,,Hij meldde zich direct daarna als candi,,daat-lid van onze Maatschappij aan en ,,werd nu, op verzoek dus van het Hoofd,,bestuur, door de Raad gehoord. De ont,,hullingen die daarbij werden gedaan, wa,,ren van dusdanige aard, dat men zich af,,vraagt of de Inspectie van de Volksge,,zondheid hieraan geen aandacht moet ,,schenken";
Gezien de stukken;
dat deze publicatie in de Nederlandse pers
procureur Mr. H. F. Blaisse, tegen De rechtspersoonlijkheid bezittende vereniging: KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE 2VIAATSCHAPPIJ TOT B E V O R D E R I N G D E R GENEESKUNST, gevestigd en kantoorhoudende te Amsterdam, G E D A A G D E , procureur M.r 1. Jolles. D E A R R O N D ISSEMENTS-RECHTBANK A M S T E R D A M , EERSTE K A M E R A:
516
_ . . g l oLo e n l c o , . a c n e
cr~me
comb~oat~o wo ~0~b~ot~r
(r
en
hormoon (stilboestrol) als waardevolle aanwinst bij de bestrijding van
acne in het bijzonder de pustuleuze vormen van deze aandoening. verpakking: ruben ~, 10 gram =s
handelsmerk
GliB
koninklijke nederlandsche gist- en spiritusfabriek n.y. delft-holland
een stroom van artikelen heeft ontketend, met als opschriften: Schrikbarende toestanden op rnedisch gebied. Moet Inspectie voor de Volksgezondheid ingrijpen? ,,De Volharding" beticht van schrikbarende toestanden. Schrikbarende toestanden bij Haags Ziekenfonds. Publicatie in Medisch Contact veroorzaakt beroering. Felle aanva! op een Haags Ziekenfonds. Medisch Contact valt fonds ,,De Volharding" ann. ,,De Volharding" in opspraak. Beschuldigingen in Medisch Contact. Deining rond publicatie in medisch weekblad. Bij ,,De Volharding" zouden wantoestanden heersen enz.; dat blijkens mededeling in de Nederlandse dagbladen, her Tweedekamerlid Mol aan de Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid heeft gevraagd ,,of de minister bereid is een onderzoek in te stellen naar de feiten en achtergronden van de in Medisch Contact gewraakte toestanden bij bet Haagse ziekenfonds ,,De Volharding" (onder andere Alg. Dagblad van 15 Juli 1955); dat de litigieuse publicatie in ,,Medisch Contact" zo zeer zich beperkt tot rage algemeenheden en kwalificaties, dat zelfs eiseres aanvanketijk niet wist, wie de vroeger bij haar in dienst zijnde arts is, op wie de publicatie doelt; dat eiseres uit mededelingen van ~ naar aanleiding van de litigieuse publicatie ~ haar ondervragende verslaggevers van Nederlandse dagbladen heeft begrepen, dat die publicatie betrekking heeft op Dr. H.; dat de waarheid omtrent Dr./4. is, dat deze van October 1949 tot Augustus 1954 als internist in dienst is geweest van eiseres en die dienst op eigen verzoek heeft verlaten, omdat hij - - terecht - - vreesde door eiseres te worden ontslagen, nadat hem door zijn collega's bij eiseres, althans door de meesten hunner, her vertrouwen was opgezegd en nadat er talrijke klachten over hem bij eiseres waren binnengekomen zowel van leden van eiseres als van zijn collega's; dat gedaagde en haar Raad van Beroep eiseres niet hebben gehoord noch opgeroepen, noch - - zelfs ondanks vroeger gemaakte afspraak - - ook maar enig onderzoek bii eiseres hebben ingesteld; dat derhalve gedaagde tot haar litigieuse publieatie op eigen intiatief is overgegaan alleen op grond van niet gecontroleerde door Dr. I-I. geuite beschuldigingen, welke in kwalfficaties en algemeenheden zijn weergegeven; dat dit op zieh zelf reeds onreehtmatig is; dat de publicatle te meet onrechtmatig is, 517
omdat het gepubliceerde onwaar is en eiseres met name ontkent, d a t e r bij haar ,,schrikbarende toestanden" zouden heersen, welke door Dr. H. al spoedig(!) zouden zijn ontdekt en dat Dr. H. daarom (ha ongeveer 5 jaren!) zijn dienstbetrekking zou hebben opgezegd; dat dit afortiori het geval is, omdat gedaagde weet, dat her gepubliceerde geheel, althans gedeeltelijk, onwaar is, althans dit behoorde te wetert; dat het voorts evenzeer ongeoorloofd is, om op grond van niet nader aangeduide ,,onthullingen" de wenselijkhed van een onderzoek door de Inspectie van de Volksgezondheid te proclameren; dat derhalve gedaagde onrechtmatig heeft gehandeld, waardoor ann eiseres schade is en wordt toegebracht, welke door de schuld van gedaagde is en wordt veroorzaakt, zodat deze gehouden is dezelve te vergoeden; dat de vermogensrechtelijke schade nader moet worden opgemaakt bij staat en vereffend volgens de wet, doch de ideEle schade, vooral bestaande in ergernis, reeds thans zou kunhen worden bepaald, namelijk op een bedrag van f 5000,--, zodat, voor het geval de Rechtbank bereid is deze schade reeds bij het in deze procedure te wijzen vonnis af te doen, eiseres verzoekt deze schade te bepalen op een bedrag van f 5000,--, of zoveel minder als de Rechtbank in goede justitie zal vermenen te behoren; en deswege heeft gevorderd: 1. te verklaren, dat de gepleegde daad onrechtmatig is; 2. gedaagde te bevelen het te wijzen vonnis op te nemen in het na het vonnis eerstverschijnende nummer van haar orgaan ,,Medisch Contact", althans in een door de Rechtbank aan te wijzen hummer van dal orgaan, zulks in extenso, althans in zodanige vorm of bewoordingen als de Reehtbank zal aangeven, zulks op straffe van een dwangsom, te betalen aan eiseres va~ f 1000,-- voor iedere maand of gedeelte daarvan, dat eisers her gegeven bevel niet nakomt; 3. gedaagde te veroordelen aaa eiseres te vergoeden de door deze geleden en te lijden schade, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens tie wet; 4. gedaagde te veroordelen aan eiseres te vergoeden de door deze gaeleden en te lijden ide~le schade, te bepalen op een bedrag van f 5000,-- of zoveel minder als de Rechtbank in goede justitie zal vermenen te horen;
Overwegende dat gedaagde bij antwoord heeft geconcludeerd tot niet-ontvankelijk-verklaring, subsidiair ontzegging dier vorderingen op grond;
waaromtrent eiseres de Pers heeft laten berichten en waarbij eiseres de gelegenheid te baat ham zich zeer onheus nit te laten over de bij haar in dienst zijnde artsen en over gedaagde;
dat gedaagde erkent hetgeen eiseres stelt omtrent hare doelstelling;
dat ten deze niet van belang is war de Pers heeft geschreven, noch wat een Kamerlid aan de Minister heeft gevraagd;
dat gedaagde echter betwist dat de wijze waarop eiseres hare doelstelling nastreeft - een werkwijze die verschilt van die van andere ziekenfondsen - - bevorderlijk is voor de volksgezondheid, zodat gedaagde de lof, welke eiseres zich zelf toezwaait, ook geenszins kan onderschrijven;
dat gedaagde de juistheid ontkent van de door eiseres gegeven voorstelling van zaken over het afscheid dat de bewuste medicus van eiseres heeft genomen, doch verder op dit punt niet zal ingaan omdat bet de zaak zelf niet raakt;
dat in her verslag van de Raad van Beroep over 1954, geplaatst in het nummer van ,,Medisch Contact" d.d. 19 Mei 1955, inderdaad de door eisers geeiteerde passage voorkomt;
dat eiseres aan gedaagde en aan de Raad van Beroep verwijt eiseres niet te hebben ,,opgeroepen" of ,,gehoord", maar dat gedaagde of haar Raad van Beroep geen enkele bevoegdheid hebben functionarissen van eiseres op te roepen en te horen;
dat de Raad van Beroep krachtens de regelementen van gedaagde een tweeledige taak heeft;
dat er voor een onderzoek geen aanleiding bestond omdat het niet gedaagde is die op eiseres toezicht heeft uit te oefenen;
1. appgl-instantie van de beslissingen van de Afdelingsraden, die in eerste aanleg de diseiplinaire reehtspraak onder de leden van gedaagde uitoefenen;
dat nimmer een afspraak is gemaakt dat gedaagde bij eiseres een onderzoek zou instellen;
2. college van advies voor versehillende organen van gedaagde o.a. voor het Hoofdbestuur, dat advies kan vragen wanneer het zulks verlangt;
dat het in easu gaat om wat de Raad van Beroep in zijn jaarverslag heeft geschreven; dat de bewuste passage - - geschreven in het kader van een jaarverslag zonder enige de aandacht trekkende ,,kop", curslvering of wat dan ook - - een mededeling en een vraag aan de leden (de Algemene vergadering) van gedaagde was en ook niet meet;
dat de Raad van Beroep, krachtens het Huishoudelijk Reglement van gedaagde, jaarlijks verslag uitbrengt aan de algemene vergadering van gedaagde; dat bet verslag over 1954 onder andere vermeldt dat de Raad van Beroep tweemaal advies heeft gegeven aan het Hoofdbestuur over de toelating als lid van gedaagde van een politiek delinquent en voorts in een geval dat een collega bettor die zieh had verbonden aan een verboden ziekenfonds; hierop volgt dan de passage welke de aanleiding is tot deze procedure;
dat, zoals gezegd, hetgeen anderen, die de passage kennelijk dikwijls niet eens begrepen hebben geschreven hebben, voor rekening van die anderen blijft; dat her verslag, naast person.alia, een zakelijke opsomming geeft van de werkzaamheden van de Raad van Beroep over her afgelopen verslagiaar, waarbij her noemen van namen van personen en instellingen aehterwege wordt gelaten;
dat eiseres stelt dat het verslag een stroom van artikelen heeft ontketend in de Nederlandse Pers;
dat talrijke leden van gedaagde niet geweten hebben welk ziekenfonds werd bedoeld en sleehts weinigen hebben geweten wie de bewuste medicus was;
dat gedaagde de aansprakelijkheid a~nvaardt voor hetgeen geschreven wordt in de rubriek ,,Mededelingen en Beriehten van de Maatschappij" van haar orgaan, maar niet voor hetgeen ,,de Nederlandse Pets" buiten dat orgaan sehrijft; dat dit schrijven in de Pets bovendien is aangewakkerd door eiseres zelf, die het nodig heeft geoordeeld een spoedvergadering bijeen te roepen, een comit6 van aetie in te stellen, 518
dat de Raad van Beroep in zijn jaarverslag geschreven heeft, op grond van hem gedane onthullingen, zich af te vragen of de Inspectie van de Volksgezondheid aan de gesignaleerde medisch-ethisehe en algemeen ethisehe toestanden bij een - - voor de leden gedaagde verboden - - ziekenfonds geen aandacht moet sehenken;
Bereiding
van tabletten vervaardigd naar
Uu, speciaal §
C O N 5 U L T I S WANDSTATIEF met UTILIS 15/80 R6ntgen-apparaa! v o o r doorlichten en o p n a m e Vraag!
inlichtincjen[
Ned. R6ntgen A p p a r a t e n f a b d e k T e l e f o o n 23150 - - DELFT
neemt deel aan de
EFFICIENCY-NAJAARSBEURS gemhardhal
stand
No. 5052
U kunt speciaal op onze stand voorgelicht worden op
KAARTSYSTEMEN v o o r H.H. M e d i c i MAGNETISCHE
BORDEN
voor de Personeelsbezetting
Bezetting
en
der afdelingen van
ziekenhuizen
en klinieken
ZAANDAM WESTZIJDE 53 en II0 TELEFOON 2246
LANSBER6& ZN N.V. Rozenlaan 113 ROTTERDAM Telefoon 42630--82220
Opticien A. W. ST E K,
BRILLEN
l e Const. Huygensstraat 67 Amsterdam - Telef. 126884
Speciaal adres voor al Uw oplische arlikelen. Erkend Maat-Orthopaedisch Schoenmaker E. A . V O S K U I L
Hans P. Keuning
Einddiploma Amsterdams Conservatorium
Piano - Schoolmuziek
MORSSTRAAT 11 - LEIDEN keverancier voor Academisch Ziekenhuis, Ziekenfondsen en H.H. Doktoren TELEFOON 2 2 2 0 2
TELEFOON 1020 (] (K 5420) - ENSCHEDE PERIKWEG 117
SANALGIN 1ABLEIIEN
MIGRAINE
S. . . . . telling. Isomopyh0henazon 0,225 Acet.p.phenehdln
Trimethylxantin
E~.
PHARMACEUTISCH LABORATORIUM
NEURALGIE
0,300 0,050
HOOFDPlJN
o,32s SANAL
KOORTS 8~,ZEL
Buisjes met 10 tabletten ~ 1 gram en ziekenhuizen, kliniekvetpakkingen met 100 tabletten ~ 1 gram
Voor apotheekhoudende geneeskundigen
(Hoofddep6t voor Nederland)
Dr. H. Hanning's Pharm. Chem. Fahriek N.V., lorte Poten 7a, Den Haag
Vrijwel niemand is in staat de hoge kosten van een verpleging in een sanatorium uit eigen middelen te betalen.
SLUIT DAAROM EEN VERZEKERING tegen deze kosten bij de
Stichting Nederlandse Sanatorium-Verzekering BEZUIDENHOUTSEI~EG 25I, 's-GRAVENHAGE, o/bij de met haar samenwerkende instellingen. Deze Stichting, welke een onderdeel is van de organisatie der tuberculosebestrijding in ons land en waarbij rond 8 millioen Nederlanders geheel of gedeeltelijk tegen deze kosten zijn verzekerd, beoogt geen winst en kent geen welstandsg=ens.
dat de Raad van Beroep, die zelf geen oordeel heeft uitgesproken doch de wenselijkheld van ,,aandacht" van bet bevoegde orgaan heeft bepleit, niet is afgegaan op ongecontroleerde beschuldigingen; dat immers in de loop der jaren de werkwijze van en de toestanden bij eiseres aan gedaagde en hoar Raad van Beroep zeer wel bekend zijn geworden en op grond daarvan de medewerking aan eiseres door gedaagde verboden is geworden; dat gedaagde aanbiedt door alle middelen rechtens te bewijzen dat terecht de aandacht van de Inspectie wordt gevraagd, zo de Rechtbank dit bewijs relevant mocht achten;
artikelen gelegen in een publicatie in hoar eigen orgaan; Overwegende dat dit anders zou zijn, indien van gedaagde enig initiatief was uitgegaan, om die publicatie in de ,,grote pers" te doen overnemen of commentari~ren ,hetgeen echter niet gesteld of gebleken is; Overwegende dot gedaagde naar het oordeel van de Rechtbank niet kon of behoefde te verwachten, dat de pers aan haar publicatie zo grote aandacht zou besteden en de n a a m van het in dat artikel bedoelde fonds zou noemen; Overwegende dot de passage in ,,Medisch Contact" derhalve op haar eigen m6rites dient te worden beschouwd;
dat gedaagde ontkent onrechtmatig te hebben gehandeld en evenzeer ontkent dat eiseres schade zou hebben geleden:
Overwegende dat het hier betreft een gedeelte van een verslag, krachter/s de reglementen van gedaagde door haar ,,Raad van Beroep" aan haar algemene vergadering uit te brengen, hetwelk op onopvallende wijze in haar huisorgaan werd opgenomen en waarin geen enkele naam wordt genoemd;
dat eiseres geen enkele factor van vermogensrechtelijke schade noemt en haar eis tot vergoeding van ideele, bestaande uit ergernis, evenmin gegrond is; Overwegende dat eiseres vervolgens nog een acte, houdende bewijsaanbod harer posita, heeft genomen en dat partijen haar wederzijdse standpunten hebben doen toelichten bij monde van hoar raadslieden, beiderzijds stukken in het geding brengende, de inhoud van welke - - voorzover van belang - - als hier ingevoegd is te beschouwen;
Overwegende voorts, dat in die passage de bevindingen van een arts, die verbonden geweest is aan een ,,verboden ziekenfonds', w o m e n gerelateerd, waaraan bedoelde Raad van Beroep op grond van tie gedane ,,onthullingen" de vraag vastknoopte, of de Inspectie van de Volksgezondheid ,,hieraan geen aandacht moet schenken";
Overwegende dat partijen daarop vonnis hebben gevraagd; IN RECHTE: Overwegende dat eiseres stelt schade te hebben geleden ten gevolge van een publicatie, welke zij te haren opzichte onrechtmatig aeht, in het ,,officieel orgaan" van gedaagde, voor de inhoud waarvan laatstgenoemde de aansprakelijkheid aanvaardt; Overwegende dat eiseres niet heeft gesteld, dat de door haar gepretendeerde sehade rechtstreeks voortvloeiende uit de in de conclusie van eis overgenomen passage in gedaagdes orgaan, doch uit de stroom van artikelen in de Nederlandse Pers - - soms onder sensationete ,,koppen" - - welke bedoelde publicatie heeft .ontketend en welke (naar eiseres bij pleidooi heeft betoogd) een voorzienbaar gevolg dier publicatie was; Overwegende dat de Rechtbank met gedaagde van oordeel is, dat zij niet aansprakekelijk kan worden gesteld voor schade, welke mocht voortvloeien uit artikelen in de pers, ook al is de aanleiding tot het schrijven dier 519
Overwege~de dat de Rechtbank meent, dat - - hoewel de steller van het verslag c.q. de redactie van ,,Medisch Contact" er wellicht beter aan had gedaan, zich meer terughoudend uit te drukken in dier voege, dot duidelijker tot uitdrukking werd gebracht, dat sleehts ongecontroleerde mededelingen van een door de Raad van Beroep gehoorde arts werden weergegeven voor wat deze waard waren - - hiermede de grens van de zorgvuldigheid, welke in acht dient te worden genomen ten opzichte van andermans belangen, niet is overschreden; Overwegende dat derhalve, daargelaten of eiseres niet had moeten stellen op welke wijze vermogensrechtelijke schade (afgezien van de hoegrootheid) voor haar is voortgevloeid of zal voortvloeien uit de publicatie in gedaagdes orgaan en of schade, bestaande in ,,ergernis" bij een actie op grond van artikel 1401 van het Burgerlijk Wettx~ek voor vergoeding in aanmerking karl worden gebraeht, eiseresses vordering dient te worden afgewezen;
R E C H T DOENDE: Wijst de vordering af; Veroordeelt eiseres in de kosten van het geding, aan de zijde van gedaagde tot aan de uitspraak begroot op f 250,-- (TWEEHOND E R D EN VIJFTIG GULDEN). Gewezen door Mrs. H. J. Hutschler, Vice-President, B. van der Waerden en J. van der Esch, Rechters, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van de ArrondissementsRechtbank te Amsterdam, Eerste Enkelvoudige Kamer A van 15 November 1955, in tegenwoordigheid van Mr. R. de Waerd, Substituut-Griffier. (was get.) H. J. Hutschler. .... E. de Waard. ,,De Volharding" ging in hoger beroep en het Gerechtshof te Amsterdam stelde ons in het ongelijk. Hier volgt het arrest van 24 Mei 1956. IN N A A M DER KONINGIN. H E T GERECHTSH, OF TE A M S T E R D A M EERSTE K A M E R heeft het navolgende arrest gewezen: Rolnummer 496/55. D E R E C H T S P E R S O O N L I J K H E I D BEZITT E N D E O N D E R L I N G E WAARBORGMAATSCHAPPIJ: AIGEMEEN ZIEKENFONDS ,,DE V O L H A R D I N G " , gevestigd en kantoorhoudende te 's-Gravenhage, A P P E L L A N T E bij exploit van dagvaarding in hoger beroep van den deurwaarder W. H. Blomkwist te Amsterdam d.d. 9 December 1955, verschijnende bij den procureur Mr. H. F. Blaisse, tegen: DE R E C H T S P E R S O O N L I J K H E I D BEZITTENDE VERENIGING: KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE MAATSCHAPPIJ TOT B E V O R D E R I N G DER GENEESKUNST, gevestigd en kantoorhoudende te Amsterdam, G E I N T I M E E R D E bij voormeld exploit,
Herzien de stukken, waaronder thans ook het op 5 April 1956 door bet Hof in deze zaak verwezen arrest; T E N A A N Z I E N VAN D E FEITEN: Overwegende dat her blijkens de dingtalen en de houden pleidooien tussen her volgende als te dezer releveert:
Hof uit hetgeen voor her Hof gepartijen vaststaat zake van belang
Appellante, verder te noemen ,,De Volharding", heeft een aantal artsen in loondienst die geen eigen praktijk uitoefenen. Ge~ntimeerde, verder te noemen de Maatschappij, heeft hievtegen principi~le bezwaren en heeft daarom in 1925 aan haar leden op straffe van een hoge boete verboden bij ,,De Volharding" in dienst te treden. Bijna alle Nederlandse artsen zijn lid van de Maatschappij. Het hieruit ontstane conflict is meermalen in het licht der openbaarheid getreden, met name door een publicatie van ,,De Volharding", genaamd Tien Jaren Conflict, in 1935 verschenen. De Maatschappij geeft een officieel orgaan uit, genaamd ,,Medisch Contact", hetwelk iedere week aan al haar leden en bovendien een aantal abonn6's, die geen lid zijn, wordt toegezonden. Enkele dagbladen zijn geabonneerd. In her hummer van 19 Mei 1955 komt onder het opschrift ,,Verslag van de Raad van Beroep over 1954", op pagina 327, de volgende passage voor: ,,Eenmaal betrof het gevraagde advies de ,,toelating als lid van een collega, die zich ,,had verbonden aan een verboden zieken,,fonds, doch al spoedig tot de ontdekking ,,was gekomen dat daar, zowel in ,,medisch-ethisch als in algemeen-ethisch ,,opzicht, derma~e sehrikbarende toestan,,den heersten, dat hij zijn verbintenis op,,zegde. Hij meldde zich direct daarna als ,,candidaat-lid van onze Maatschappij aan , e n werd nu, op verzoek dus van het Hoofd,,bestuur, door de Raad gehoord. De ont,,hullingen die daarbij werden gedaan, wa,,ren van dusdanige aard, dat men zich af,,vraagt of de Inspectie van de Volksgezond,,held hieraan geen aandacht moet schen,,ken". Ten tijde van deze publicatie was geen ander ziekenfonds dan ,,De Volharding" voor de leden van gei'ntimeerde verboden. In bet dagblad ,,Het Vaderland" van 23 Mei 1955 is bovengenoemde publicatie overgenomen met commentaar, waarbij de naam van ,,De Volharding" werd genoemd. Op 24 Mei 1955 verschenen dergelijke publicaties in
verschijnende bij den procureur Mr. J. Jolles. Het G E R E C H T S H O F TE AMSTERDAM, Eerste Kamer; 520
P a t h 6 W E B O "'M'" De 16-ram smalfilmcamera met reflexzoeker Vraagt inlichtingen bi~ Uw handelaar o~ bij de importeur
N.V.
KINOTECHNIEK PRINSENGRACHT 530
,'~r
- AMSTERDAM-C. TELEFOON 32582- 32292
AUTO-BATTERIJEN A C C U M U L A T O R E N FABRIEK V A R T A N.V.
AMSTERDAM TEL.: 45787-K 20
VENLO TEL.: 4593-K 4700 Servicestatioas door geheel Nederland.
Carlton_= Hotel
VIIZELSTRAAT 2-18, AMSTERDAM, TEL. K 20-34000 Frans Restaurant- Diner-dsnsant American Bar en Cocktail-Lounge Zalen voor receptics, diners en congressen Alle kamers met modern comfort
-
"Bib
ELgen parkeertefrem
COMMISSARIAAT
VOOR
SURINAAMSE
ZAKEN
Ten behoeve van her's Lands Hospitaal te Paramaribo wordt gevraagd:
EEN INTERNIST Bezoldiging:
Uilzending: Uitrustingskosten: Overtocht:
Sur.clr. 1IF 6~80,I tot ./~ 10.500,n ' s jaars. 12 ~njaarlijkse verhogingen van" S f 3 6 0 , - - . (Inpassing in de salarisschaal geschiedt naar gel~ng van de opgedane ervaring, met dien verstande, dat bij uitzending ten hoogste Sf 9780,-- 's jaars kan worden toegekend en dat de twee resterende verhogingen na vervulde diensflijd in Suriname telkens na een jaar worden toegekend). In tijdelijke dienst met een dienslverband van 5 jaren. Voor gehuwden ~/4 gedeelte van her toe te kennen jaarsalaris; voor ongehuwden 1/G gedeelte van dat salaris. Voor landsrekening, c.q. ook voor het weltig gezin, met dien v e r stande dat de aangestelde per vliegtuig zal reizen en her gezin per boot volgt.
Sollicilaties, vergezeld van een afschrift op luchtpostpapier, vermeldende opleiding, levensloop, alsmede een opgave van referenties, binnen 14 dagen na her verschijnen van deze adverlenlie te zenden aan her Commissariaat voor Surinaamse Zaken, Alexander Gogelweg 2, Den Haag. Persoonlijk bezoek slechls na oproep. ZWANGERSCHAPSBEPALING vijf d a g e n na uitblijven van men$truatie volgens gecombineerde spermlalie- en m e l a n o p h o r e n r e a c t l e s
Minstens 20 cc urine in te zenden naar Kromme Nieuwe Gracht 10 Utrecht. Telefoni$che uitslag enkele u r e n na o n t v a n g s t . Verzendmaterlaal gratis op aanvraag. rlIIOI.OG|SCll-CHEMlSCll LABOItlATORIUM
|o. wet. I...
Dr. J. W .
Sluiter)
9 UTRECHT
-
Tel.
K 3400-10859
Bij de R.K. VERENIGING ,,HET LIMBURGSE GR.OENE KRUIS" kan geplaatst worden
een tweede arts (m. of vr.) voor het districts-consullafiebureau voor Tuberculosebeslrijding te Heerlen. Uifvoerige eigenhandig geschreven sollicitafies onder opgave van leeftijd, godsdienst, opleiding, vervulde werkkring(en) en referentie-adressen liefst binnen 14 dagen te zenden aan bet Algemeen Secrelariaat van bovengenoemde Vereniging, Parklaan 16, te Sitlard.
Wit bemiddelen artsenpolissen en belasten met praktijkoverdrachfen en financieringen
ons
J.A.M. V A N RENSCH te Horse (L.)
Kantoor Tilburg Tel. 0 4 2 5 0 - 2 4 3 1 1
Ais ~n
bet
J. ZIGTERMAN
GRONINGEN Verhuizingen - Emigratie
~
Kantoor Horst (L.) Tel. 0 4 7 0 9 - 3 9 3
ban
is bet
Zigterman
Kant. Oosterhamrikkade 102 - Tel. K 5900-22598 Woon h Oostersinge] 124b - Tel. K 5900-22233
cnigc andere dagbladen. Op den avond van dien dag is een bestuursvergadering van ,,De Volharding" gehouden. Op 25 Mei 1955 verschenen publicaties in verschillende dagbladen naar aanleiding van een door het Bcstuur aan de pers vcrstrekt verweer. Op 27 Mei hield de heer Melman, v oorzitter van hel Bestuur van ,,De Volharding", een toespraak tot het personeel, waarna op 31 Mei 1955 een vergadering met her aeademisch gevormde personeel werd belegd. Begin .luni deed ,,De Volharding" de Maatschappij in kort geding dagvaarden. Naar aanleiding wm een en ander verscheen een aantal publicaties in de Nederlandse dagbladen, waarvan de tekst bij pleidooi is overgelegd. Tenslotte stelde de heer Mol, lid van de Tweede Kamer der StatenGeneraal, vragen aan de Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, als blijkende uit het aanhangsel van het Verslag van de Handelingen der Kamer, n u m m e r 3007, waar ook het antwoord van de Minister is opgenomen.
van de zorgvuldigheid, welkc in acht dicnt te worden genomen ten opzichte van andermans belangen, niet is overschreden; Overwegende dat ,,De Volharding" tijdig van her vonnis is gekomen in hoger beroep en onder aanvocring wm grieven heeft geconcludeerd tot vernietiging daarvan en toewijzing harer oorspronkelijke conclusiiSn; dat de Maatschappij de grieven heeft bestreden en heeft geconcludeerd tot bekrachtiging van het vonnis en veroordeling van ,,De Volharding" in de kosten van her hoger beroep; dat partijen daarna de zaak door hare raadslieden hebben doen bepleiten, waarbij nog een aantal stukken in het geding is gebracbt; dat het Hof bij arrest van 5 April 1956, waarvan de grosse is overgelegd, de verschijning van de partijen met hare raadslieden heeft bevolen, opdat een vereniging worde beproefd, welke comparitie op 20 April 1956 heeft plaats gehad blijkens het daarvan in authentiek afschrift overgelegde proces-verbaal; dat geen vereniging tot stand is gebracht en partijen arrest hebben gevraagd;
Overwegende dat ,,De Volharding", stellende d
Overwegende dat de verdet'e inhoud der stukken, zo in eerste aanleg als in hoger beroep, als hier herhaald wordt beschouwd; IN RECHTE: Overwegende dat ,,De Volharding" de volgende grieven heeft aangevoerd: 1. ten onrechte heeft de Rechtbank overwogen dat de vordering van ,,De Volharding" dient te worden afgewezen. 2. ten onrechte heeft de Rechtbank overwogen dat ,,De Volharding" niet heeft gesteld dat haar schade reehtstreeks voortvloeit uit de publicatie in ,,Medisch Contact". 3. ten onrechte acht de Rechtbank de Maatschappij niet aansprakelijk voor de schade, voortvloeiende uit de dagbladartikelen.
Overwegende dat voornoemde Rechtbank, nadat door de Maatschappij verweer was gevoerd, bij vonnis van 15 November 1955, waarvan de grosse is overgelegd, de vordering heeft afgewezen met veroordeling van ,,De Volharding" in de proceskosten, zulks op grond dat ,,De Volharding" niet heeft gesteld dat de door haar gestelde schade rechtstreeks voortvlo,eide uit de publicatie in ,,Medisch Contact", doch uit de stroom van persartikelen en dat de Maatschappij voor daaruit voortvloeiende schade niet aansprakelijk kan worden gesteld, nu zij niet kon of behoefde te verwachten dat de pers aan haar publicatie zo grote aand,acht zou besteden en den naam van het in dat artikel bedoelde fonds zou noemen, terwijl met de publicatie zelf de grens
4. ten onrechte noemt de Rechtbank als verlichtende omstandigheden dat het verslag op onopvallende wijze in het huisorgaan van de Maatschappij is opgenomen en dat daarin geen enkele naam wordt genoemd. 5. e n 6 . ten onrechte stelt de Rechtbank dat de publicatie slechts bevindingcn van een vroegere arts van ,,De Volharding" zou relateren. 7. ten onrechte heeft de Rechtbank geoordeelde dat in easu de grens der zorgvuldigheld, welke in acht dient te worden genomen ten opzichte van eens anders belangen, niet zou zijn overschreden. 521
Overwegende dat het Hof allereerst de beweerde onrechtmatigheid van de publicatie zal beoordelen;
en dat het de leden van de Maatschappij op straffe van een hoge boete verboden was bij dit fonds in dienst te treden, waaruit noodwendig volgt dat de leden van de Maatschappij wisten, althans gemakkelijk te weten konden komen, welk fonds bedoeld we,rd, terwij bet bovendien, gezien de grote bekendheid die het conflict tussen partijen in de loop der jaren had verworven, voor iederen enigzins ingewijde bekend moest zijn, welk fonds bedoeld werd;
Overwegende dat de Maatschappij bij pleidooi heeft doen zeggen, dat de in de pnblicatie in ,,Medisch Contact" bedoeldc schrikbarende toestanden betrekking hebben op de een arts onwaardige contr61e, waaraan ,de artsen in dienst van ,,De Volh,arding" zijn onderworpen, en op het feit dat klachten van patiEnten beoordeeld worden door een commissie, niet uitsluitend uit artsen bestaande, welk laatste feit overigens door ,,De Volharding" is tegengesproken; Overwegende echter dat de publicatie, ook bij medici waarvoor zij allereerst bestemd was, stellig een veel verder strekkende indruk heeft moeten vestigen, daar de uitdrukking ,,schrikbarende toestanden, zowel in medischethisch als in algemeen-ethisch opzichl" veeleer, en in ieder geval ook, doet denken aan rechtstreeks onvoldoende behartiging van de belangen van de patiEnten, zoals onvoldoende medische behandeling, onvoldoende zorg of beperking van de mogelijkheid van medicijnen en andere hulpmiddelen, welke indruk wordt versterkt doordat later sprake is van ,,onthullingen" en van ,de vraag of de Inspectie van de Volksgezondheid aan deze gelegenheid geen aandacht moet schenken; dat een en ander tenslotte onderstreept wordt door de stelling dat de in de publicatie bedoelde arts, die zich aan het verboden fonds had verbon,den, al ,,spoedig" tot de ontdekking was gekomen d a t e r dermate schrikbarende toestanden heersten dat hij zijn verbintenis opzegde, terwijl in werkelijkheid, gelijk tussen partijen vaststaat, de bedoelde arts 5 jaren in dienst van ,,De Volharding" is geweest; Overwegende dat de Maat,~chappij zelts niet getracht heeft aannemelijk te maken, welk belang gediend werd met het opnemen in de publicatie van de hierboven bedoelde bijzonderheden; Overwegende dat de publicatie derhalve, nu zij zonder enige noodzaak qualificaties bevat die ook voor de leden van de Maatschappij den indruk moesten vestigen dat het daarbedoelde ziekenfonds ernstig tekort schoot in de behandeling van haar pati~nten, waarvan niets is gebleken, terwijl het bovendien de hierboven gesignaleerde onjuistheden bevat, onrechtmatig moet worden geoordeeld, zodat de 7e grief gegrond is;
Overwegende dat de in de 4e, 5e en 6e grief bedoelde overwegingen der Rechtbank evenmin bet onrechtmatig karakter van de publicatie wegnemen, zodat ook deze grieven gegrond zijn; Overwegende dat de hierboven reeds gesignaleerde algemene bekendheid van het conflict tussen partijen en bet feit, dat slechts ,,De Volharding" in de publicatie kon zijn bedoeld, bet ondanks de inderdaad onopvallende inkle.ding van de publicatie in ,,Medisch Contact" voorzienbaar maakten, dat die publicatie haar weg zou vinden naar de dagbladpets, in bet bijzond.er de Haagse, daar ,,De Volharding" te 's-Gravenhage gevestigd is en, gelijk onbetwist is, ongeveer 100.000 leden telt, alsmede dat in die dagbladen ook de naam van ,,De Volharding" zou worden genoemd; dat dan ook, nu de publieatie in ,,Het Vaderland" van 23 Mei 1955 op zich zelf de grenzen van bet geoorloofde niet overschrijdt, die publicatie en de overneming daarva'n in andere dagbladen, welke uiteraard te verwachten was, mede voor rekening van de Maatschappij komen; Overwegende dat hetzelfde echter niet geldt voor de publicaties na 24 Mei 1955, daar deze niet uitsluitend een gevolg waren van de publicatie in ,,Medisch Contact" en van het overnemen daarvan in ,,Het Vaderland', maar reelect van door ,,De Volharding" genomen stappen, terwijl, mocht inderdaad uit een bestuursvergadering of een ledenvergadering van ,,De Volharding" iets in de pers zijn uitgelekt wat voor publieatie niet bestemd was, gelijk ,,De Volharding" bij pleidooi heeft doen zeggen, zulks niet voor rekening van de Maatschappij kan worden gebracht; Overwegende dat d.e derde grief mitsdien gegrond is voor zover betreft de dagbladpublicaties van 23 en 24 Mei 1955, doch o.ngegrond voor de latere; Overwegende dat het Hof in de inleidende dagvaarding niet de beperking vermag te lezen, dat uitsluitend schade, die een gevolg was van de dagbladpublicaties, wordt gesteld en niet de schade, onmiddellijk voortvloeiende
Overwegende dat hieraan niet afdoet het felt, dat in de publicatie de naam van bet fonds niet is genoemd, omdat vaststaat d a t e r te alien tijde slechts 66n verboden fonds was 522
uit de publicatie in ,,Medisch Contact", zodat dus ook de tweede grief gegrond is; Overwegende dat her Hof tenslotte de toewijsbaarheid van de gevorderde schadevergoeding heeft te beoordelen; Overwegende dat de sub 4 gevorderde vergoeding wegens ideEle schade, niet op de wet is gegrond; Overwegende voorts, wat de gestelde schade betreft, dat bet rechtstreeks effect van de publicatie in ,,Medisch Contact", dat als officieel orgaan van de Maatschappij in handen van het overgrote deel van de Nederlandse artsen komt, moest leiden tot een verminderde bereidheid van die artsen bij ,,De Volharding in dienst te treden, welke bereidheid uiteraard echter reeds zeer gering was gezien de hoge boete door de Maatschappij op toetreding gestead, zodat hier slechts van een gering gradueel verschil in bereidheid kan worden gesproken; Overwegende dat het effect van de publicaties in de dagbladpers echter ernstiger voor ,,De Volharding" moet zijn geweest, daar deze uiteraard gelezen werden door personen, die in aanmerking kwamen om lid van ,,De Volharding" te zijn en voor wie niet een dergelijk beletsel als voor de leden van de Maatschappij o m als arts toe te treden reeds bestond; dat deze beide oorzaken van schade in de inleidende dagvaarding voldoende duidelijk zijn gesteld; dat echter, gelijk hierboven naar aanleiding van de derde grief reeds is overwogen, sleehts de eerste dagbladpublicaties voor rekening van de Maatschappij kunnen worden gebracht en ,,De Volharding" een vergroting der schade, eventueel uit de volgende publicaties voortvloeiend, aan zich zelf heeft te wijten;
Rechtdoende: V E R N I E T I G T het vonnis, waarvan beroep. V E R K L A A R T de gepleegde daad onrechtmatig. V E R O O R D E E L T geintimeerde om aan appellante als schadevergoeding te betalen f 500,-- met de rente ad 5% 's jaars van 26 Juli 1955 tot de voldoening. BEVEELT geintimeerde, dit arrest binnen 6~n maand nadat het in kracht van gewijsde zal zijn gegaan onverkort te publiceren in haar orgaan ,,Medisch Contact", op straffe van een dwangsom van $ 250,-- voor iedere maand of gedeelte daarvan, dat ge'intimeerde dit bevel niet nakomt. O N T Z E G T het meergevorderde. VERWIJST geintimeerde in de proceskosten van beide instanti~n aan de zijde van appellante tot op deze uitspraak begroot op f 350,(DRIE H O N D E R D EN VIJFTIG G U L D E N ) voor de procedure in eerste aanleg en f 550,-( V I J F H O N D E R D EN V I J F T I G G U L D E N ) voor de procedure in hoger beroep. Aldus gewezen door de Heren Mrs. Jhr. van der Does de Willebois, President, Zeijlemaker, Raadsheer, Dorhout Mees, RaadsheerPlaatsvervanger, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van het G E R E C H T S H O F TE A M S T E R D A M , E e r s t e K a m e r , op D O N D E R D A G , 24 MEI 1956, alwaar gezeten waren de Heren Mrs. Jhr. van der Does de Willebois, President, Zeijlemaker en Beekhuts, Raden, en Mr. van den Berg als Griffier (was get.) Willebois. .... A . H . van den Berg. A F G E G E V E N VOOR GROSSE: A A N EN T E N V E R Z O E K E V A N GEINTIMEERDE;
Overwegende dat bovendien de door ,,De Volharding" gestelde vermindering van het ledenaantal in sterke mate mede kan zijn veroorzaakt door geheel andere factoren;
DE GRIFFIER, w . g . J . J , van Geuns.
Overwegende dat bet Hof, een en ander in aanmerking nemende, het beloop van de door ,,De Volharding" te dezen geleden en hog te lijden schade bepaalt op f 500,--; Overwegende dat mitsdien ook de eerste grief in zoverre gegrond is; Overwegende dat her Hof de gevorderde dwangsom zal bepalen op f 250,-- per maand; Overwegende dat het Hof geen termen heeft gevonden dit arrest uitvoerbaar te verklaren bij voorraad; 523
De lezer zal hebben bemerkt dat her Hof op vele punten, b.v. omtrent de vraag of het te verwachten was dat de pers aandaeht aan her geval zou schenken en namen zoo publiceren, anders geoordeeld heeft dan de Rechtbank. Zo ook omtrent het belangrijkste punt, n.1. de vraag of de publicatie in ,,Mediseh Contact" de grens van de ten aanzien van andermans belangen in acht te nemen zorgvuldigheid overschreed. Wij zijn het m e t / l e t oordeel van het Hof niet eens, maar hebben er ons bij rnoeten neerleggen omdat ingewonnen zeer deskundig advies ons ge-
P. S c h r e u d e
r s Wilhelminastraat71, Amsterdam(W.)
U w adres voor her leveren en v a k k u n d i g l e g g e n van linoleum, colorite en colovinyl tegelvloeren. Vraagt v r i j b l i j v e n d prijsopgave. Tel. 122569.
F a . C. A . M o s t e r t Intemationaal meubellransport
Ruimebergplaatsenvoorinboedels ~tGeslotenwakenstot 15 ton
& Zonen
HOOIGRACHT
- Leiden
A u t o d l e n s t e n 2 x per dag : r e , d e . - Delft- Schledam - R o t t e r d . . . . . .
105 a J1"
TEL. 22085-21496
Autodlensten:Leiden-DenHaag-Dordrecht-
Breda. Rllen-Dongen- Oosterhout-Tilburg-
Eindhoven- Helmondv.v.
DE B E A U F O R T - V A N
CALCAR
v o o r b c m i d d e l i n g bij
PRAKTIJKOWERNAME BEROEPSFINANCIERING ASSURANTIEN
van
KEIZERSGRACHT
325
-
AMSTERDAM
HEREWEG
-
3
GRONINGEN
DE VEILIGE BROMFIETS Alle
Kofferschrijfmachines
bekende merken reeds vanaf f ltS,--. Vraag vrijblijvend inlichtingen.
Levering door geheel Nederland.
Kantoormachinehandel WILSON
BUREAU VOOR BEDRIJFSECONOMIE Hoofdkantoor: ENSCHEDE Stadsgravenstraat 19 - Teleloon 10135
accountancy, belastingzaken, rechtskundige adviezen, afzonderlijke afdeling voor H.H. Medici, zowel in T W E N T E als L I M B U R G !
Ulrechtsestmat 133 - Amsterdam. Telefoon K 20--38395.
.!
sTOO~AJ~SERIU .Helderoord EMMAWF'O 9.
S G~*AVE/-AND
~
TEL
Heider '•
Goedkoop
K "Jg~o slot
C. REGOUT
H. E S H U I S & ZN.
Drienerstraat 5
Hengelo (O.)
Commissionnair in Effecten P. C. Hooftsffaat 21, Amsterdam Telefoon 720756--720954 Beleggingsadvlezen,
LUXAFLEX Zonwering vraagf offerte Hengelose Galvaniseer-~n Verchroomindustrie
mij verchror,,e, op vakkunaige e. s.elle wliee UW im~'umenlen. Ook voor de vo|gerlde
Zwavertsweg 74, Hengelo (O.), Tel. 3743-K5400 bewerkingen ~;i]n wij specla|isten. Slilpen, V e r k o p e r e n , V e r n i k k e l e n , Cadmi~n, V e r z i n k e n , Bronzen en Polijsten
H.H. Medici. Welk type auto U
ook
rijdt, Peetoom's banden V E I L I G H E I D.
Voor Uw aut0banden : P E E T O O M,
STADHOUDERSKADE 151 TELEFOON 7 2 2 8 1 8 - A M S T E R D A M Alle merken AUTOBANDEN, gratis monteren en . . . . door onze artsenservice behoeft U nooit fe wachten. MODERNE KLEINBEELDPROJECTOREN voor zwart-wit en kleuren. J ontwikkel-afdruk en vergrotingswerk.
$ m m opn~me en projectie-apparaten wi]len wij U g ' a a r n e d e m o n s t r e r e n . V r a a g t i n l i c h tingen en folders, T e v e n s v e r z o r ~ e n wij op c o r r e c t e w i j z e U w Folo PETER KUIPER
KleinI beeld-Fijnkorrelontwikkeling. Serievergroting e n op 6 • - - 7 8 9 2 1 5 - - 9 • o f I'0 89 voor speciale prijs.
Harlingen
Brouwersstraal t
Tel. 987
KEIZERSWAARD'S Verhuurinrichting w. vER.uRf. STOE,E. Utrechtsedwarsstr. 13, Amsterdam, tel.49593, na 6 uur 39591
DOKTERSASSISTENTE
TAFELS - SERVIESGOED ENZ.
Aut0gas inb0uwstati0n
zoekt haar passende werkkring.
Muiderstraatweg7 -
Uilsluilend Den Haag.
Diemen
Telefoon 51381
Brieven onder Nr. R. 49, Bureau ,,ADEX", - Keizersgracht 158, Amsterdam.
tk
Volledig ingerichte SPREEK-, BEHANDEL- EN WACHTKAMER
Gasstati0n
nog te huur voor de middaguren.
Havenstraat 7 -
Te bevragen: Heilbronstraat 60, Den Haag. Tel. 320939.
Amsterdam-Z.
Vele zieken willen zo gaarne hun gedwongen rustperiode gebruiken voor verdere ontwikkeling.
VAK-, STUDIE- EN TECHNISCHE BLADEN zijn derhalve zeer gewenst. Help! hen door geregeld dergelijke periodieken portvrij op te zenclen aan:
,,RODE
KRUIS-TIJDSCHRIFTENDIENST
DEN H A A G "
leerd heeft dat bet goen zin gehad zou hebben een uitspraak uit te lokken van de Hoge Raad, die slechts oordeelt over de juiste toepassing van de wetten maar aan wiens oordeel feitelijke vragen, als waarom her hier gaat, onttrokken zijn. Wij stellen vast dat ,,De Volharding" een proces heeft gewonnen, maar wij stellen tevens vast dat bij deze uitspraak het systeem van ,,De Volharding" helemaal niet in bet geding was en dat dus onze afwijzing van dit systeem onveranderd gehandhaafd blijft. Tenslotte citeren wij nog een zinsnede uit een artikel in ,,Het Vaderland" van 13 Juli 1956 op pag. 96, geschreven door de oud-Voorzitter van de Raad van Toezicht van ,,De Volharding" (Prof. Mr. C. W. de Vries):
,,De uitzonderingspositie welke het bestuur van ,,De Volharding" handhaaft, steunt niet meet op de feiten. Wat zijn roem en deugd was, wordt een belemmering voor goede behandeling." Als een zo deskundig man als Prof. de Vries het, zij het op geheel andere gronden, met ons eens is dat het tegenwoordige systeem een belemmering is voor een goede behandeling en als ,,De Volharding', volhoudend dat de uitzonderingspositie vroeger roem en deugd was, toch zou toestemmen dat deze thans niet meer steunt op de feiten, dan is de mogelijkheid aanwezig o m de strijd van het verleden af te sluiten en voor de toekomst een oplossing te zoeken, waarmede alle betrokkenen accoord kunnen gaan. G. Dekker, arts, Secretaris-Penningmeester.
Rectificatie Eerst thans blijkt ons, dat in het redactioneel verslag van de Algemene Vergadering van 7 Juli j.1. een storende lout voorkomt. Op pag. 411 (No. 28) staat in de derde alinea, 3e regel ,,dat bet stuk van een aanstaande arts geweigerd was", dit moet zijn ,,dat her stuk van een voor-
aanstaande arts geweigerd was." Voorts is de ondertekening van de boekbespreking ,,Over ziek zijn", in No. 34, pag. 513. weggevallen. Dit is W. Metz, Rotterdam.
INGEZONDEN STUKKEN [Buiten verantwoordellikheld cier Redactie.
De artsenopleiding in Nederland Hoewel ik reeds jaren mijn medisch werk in de tropen verricht, ben ik toch hog algemeen lid van de ,,maatsehappij", omdat ik op de hoogte wil blijven van w a t e r in medische kringen omgaat. Ik geloof echter, dat het voordeel wederzijds kan zijn, door ook eens te vertellen w a t e r omgaat bij de nederlandse arts in het buitenland, en wat misschien belangrijk genoeg is o m in bredere kring bekend te maken. Her gaat niet zozeer om medische ervaringen, maar her betreft meet de efficiency van onze Nederlandse artsenopleiding. Mijn indruk is, dat onze opleiding in sommige opzichten voor geen enkele vreemde opleiding onderdoet, en wel geldt dit zeker de gedegenheid en algemeenheid van de theoretische opleiding, de practische lessen en de ethiek, die ons op de
universiteiten ten voorbeeld gesteld wordt. Door het kweken van een groot verantwoordelijkheidsgevoel mist echter de Nederlandse arts in bet begin van zijn tropenloopbaan iets, wat zeer belangrijk is, en wel, dat men de therapeutische consequenties van een gestelde diagnose vaak slechts met angst en beven en soms helemaal niet, aandurft. De anatomie is er bij ons wel zo ingestampt, dat na her artsenexamen elke arts nog voldoende parate kennis, der anatomie heeft, o m zonder moeite een sectio eaesaria te doen. E r zijn echter artsen, die voor dit felt komen te staan en de moed missen, omdat ze een buitenlandse collega, vaak met minder kennis van zaken, doch met meer duff, bereid viaden zonder enige schroom, de operatie op te knappen. Het zelfvertrouwen, dat de jonge arts dan bij zijn vreemde collcga opmerkt, maakt
I
Blaupunkt Radio's. ] KREMER'SRADIOSERVICEASSEN bieclt U de nieuwe Deze maand uitgekomen.
GEDEMPTE SINGEL 18 - TELEFOON 3070 (K 5920) Fantastisch laag in priis. 524
I
vaak zijn angst voor een volgende operatie nog groter; gelukkig overwinnen de meesten die angst, doch sommigen ontkomen niet aan de invloeden van onze opleiding. Als co-assistent moet men al blij zijn, als men een intraveneuze injectie mag geven: een lztmbaalpunctie is al helemaal taboe. Een operatie mag men zien, vooral de moeilijkste, en als de stladent al eens assisteren mag, wordt hem op zijn zachtst gezegd ook geen zelfvertrouwen bijgebracht. De pas afgestudeerde arts gaat dus de praktijk in met een enorme theoretische kennis, waarvan hij zich rneestal wel bewust is, en met een practische kennis, die hij zich niet bewust is. Onze opleiding moet wel veranderd zijn, want er zijn nog onder de oudsten van onze collegae velen, die breukoperaties zelf deden. Dat dit nu in Nederland niet meet gebeurt is duidelijk genoeg, maar in de tropen is er geen mogelijkheid terug te vallen op een specialist.
krijgt, waarbij hij met de geringste hoeveelheid instrumenten, en het m i n i m u m aan assistenten althans een laparotomie heeft leren doen.
Ik meen dat bet van zeer veel belang is, dat de student meer zelfvertrouwen wordt bijgebracht en dat de jonge arts die naar de tropen gaat, behalve her volgen van een Tropencursus, waarvoor men niet naar bet buitenland hoeft te gaan, waar m e n zeker niet m66r opsteekt dan in Holland, ook een practische chirurgische opleiding
U wilt toch niet achterblijven? Laat van Uw giro overschrijven! No. 3 6 5 0 ten name van her Erefonds v o o r Oud-Verpleegsters.
Met deze praktijkervaring heeft elke Nederhmdse arts, waar ter wereld hij wordt toegelaten met zijn diploma, een goede toekomst. Dunkwa, Juli 1956. Dr. J. A. van Beukering.
Erefonds voor Oud-Verpleegsters Kom wees Ctro
eens
gulp
drle-zes-vij|-nul.
STICHTING HET NEDERLANDSSTUDENTENSANATORIUM Her Nederlands Studenten Sanatorium Behoeft de hull= van velen - ook van U ! Draagt bij voor de verpleging EN her onderwijs, Stel dit niet uit tot morgen, DOE HET NU ! De contributie bedraagt minimaal f 2.50 per iaar. Aanmelclingen worden gaarne ontvangen door bet Centraal Bureau, Keizersgracht 632 te Amsterdam. Giro 91323 ten name van de Penningmeester der Stichting Her Nederlands Studenten Sanatorium te Amsterdam.
525
II
H.H. DOCTOREN, de beste service voor Uw auto vindt U bii:
Fa. Jager 8 Wierda DRACHT 28-30
-
HEERENVEEN
TELEFOON2212-2500
~r
Off. Chevrolet - Opel dealer
Taxi-bedrijf
Kraanwagen - Ambulance
Lijkauto
,,HAGAM"Garage Official Ford Dealer Amerikaanse en Duitse lijn
TRAMBRUGWEG 2 - HELMOND TEL. 2369 - K 4920
Klenzineverbr. I op 12 - Kruissnelheid 120 K.M. Otf. Dealer Fa. GOUMA - Wolvega - Tel. 252
GarageFaA.Ro0ssien&Co.
ENGELSE - FRANSE FORD PRODUCTEN Off. Ford Dealer L v. d. BERG & ZONEN
EMMEN - WESTERSTRAAT7 Dealer: Kaiser en Simca Automobielen TELEFOON 721 (0 5910)
Beukweg 17 - Tel. 2474 - Hengelo (O.)
Ford-Service in Almelo Auiomobielbedrijf Pannekoek & Co Official
Ford-Dealer
(Oranje-lijn)
Violiersiraat, Almelo.
Tel. 5330
G. Schaap,
PLAAT- EN S P U I T W E R K E N CARROSSIER
AUTOMOBIELBEDRIJF
FIRMA J. B. BORGHUI5 & CO DOETINCHEM GRUTSTRAAT 13-15 Teleloon 3600 (K 8340) Official Dealer voor geheel Oost-Gelderland
RENAULT-AUTOMOBIELEN
GARAGEBEDRIJFF.B.WORTELBOER Official O
Paerdenmarkt 17-I 9 - Tel. K 1730-25865 DELFT
TELEF. 85 - TER-APEL
0verijsselscheMot0renRevisieN.V. MARSKANT 64
Dealer
HENGELO( O . )
TELEFOON3076 (K 5400)
R e v i s i e v a n a l l n v e r b r a n d i n g s m o t o r e n . R.M.C. R u i l m o t o r e n m e t G e g r a p h - O - S t a r t e C y l i n d e r s . I n r i j d e n practisch o v e r b o d i g .
N.V. W O L T E R S ' Autobedrijf Kampen-Tel. 3441-3442 (K 5292) Official Simca dealer voor Noord-West Overljssel Noord-Oost Gelderland
O
AUTO-ELECTRIC
SERVICE
TH. H. BESSELINK REITZSTRAAT 52 - HENGELO (O.) TELEFOON 2941 K 5400
DE BOER'S GARAGEBEDRIJF N.V.
Service
TELEFOON 3573
VOLKSW AGENS
Verkoop
BLEEKLAAN 145
LEEUWARDEN
