Achter gesloten Ramen

Achter gesloten Ramen

Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

Profielwerkstuk maatschappijwetenschappen Door Anna Boogaard & Elsemieke van Lindenberg Onder begeleiding van Mw. mr. drs. S.F.C.W. van Zwol-Riedeman Comenius College te Hilversum 2014

'Zeker 400 mensen per nacht verkracht in Amsterdam' 13-11-13 12:51 uur - Bron: Het Parool

Archiefbeeld © anp

In Amsterdam w orden per nacht 400 mensen verkracht. Dat zei burgemeester Eberhard van der Laan gisteren tijdens het Stadsgesprek in De Balie. Het gaat dan om slachtoffers van mensenhandel. Van der Laan w as dinsdag aanwezig bij het Stadsgesprek, georganiseerd d oor De Balie en Het Parool, dat deze keer prostitutie in Amsterdam als onderwerp had. Mensenhandel zit hem dwars. 'Volgens de conservatiefste schattingen worden 400 mensen per nacht verkracht onder o nze verantwoordelijkheid', zei de burgemeester. Officier van justitie Jolanda de Boer vertelde dat in de gedwongen prostitutie criminelen werken die er niet voor terugschrikken om van een Oost-‐Europees meisje te eisen d at ze 1200 tot 1500 euro per dag verdient. Het gaat al snel om zo'n dertig 'beurten' per d ag. Dat is niet gebruikelijk, maar het gebeurt wel. Verantwoordelijkheid Om mensenhandel te kunnen vaststellen heeft de gemeente de raamverhuurders een zware verantwoordelijkheid gegeven. Zij moeten via intakegesprekken met nieuwe prostituees vaststellen o f het om een vrijwillige zelfredzame prostituee gaat of om een Oost-‐Europees meisje dat het slachtoffer is geworden van criminelen. De gemeente ziet echter het grootste gevaar van al deze regelzucht over het hoofd, zei een aantal mensen in het publiek: meer prostituees verdwijnen daardoor in de illegaliteit. 'Dat kan zijn', antwoordde Van der Laan. 'Maar als het probleem verschuift, pakken we het daar aan. Dat is dan de volgende stap.'

Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

2

Om de privacy van de geïnterviewde te beschermen, hebben wij enkele namen geanonimiseerd.


3

INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE ..................................................................................................................... 4 INLEIDING ................................................................................................................................. 7 DEFINITIES ............................................................................................................................... 10 1. WERKEN IN DE PROSTITUTIEBRANCHE, EEN PROBLEEM? .............................................. 12 1.1

Inleiding ..................................................................................................................................................... 12

1.2

Werken in de prostitutiebranche .............................................................................................................. 12

1.3 Misstanden in de prostitutiebranche ........................................................................................................ 13 1.3.1 Mensenhandel en uitbuiting .............................................................................................................. 13 1.3.2 Illegale prostitutie .............................................................................................................................. 14 1.4 Omvang ..................................................................................................................................................... 14 1.4.1 Omvang van prostitutie in Nederland ................................................................................................ 15 1.4.2 Omvang van uitbuiting in de prostitutie in Nederland ....................................................................... 15 1.4.3 Leeftijd van de prostituees in Nederland ........................................................................................... 16 1.4.4 Nationaliteit van prostituees in Nederland ........................................................................................ 16 1.4.5 Omvang van prostitutie in Amsterdam .............................................................................................. 17 1.4.6 Omvang van uitbuiting in de prostitutie in Amsterdam. .................................................................... 17 1.4.7 Leeftijd van de prostitutees in Amsterdam. ....................................................................................... 18 1.4.8 Nationaliteit van de prostitutees in Amsterdam. ............................................................................... 19 1.4.9 Aantal klanten en toeristen die naar prostituees gaan en/of het Wallengebied bezoeken ............... 20 1.5

Deelconclusie ............................................................................................................................................ 20

2. OORZAKEN EN GEVOLGEN VAN MENSENHANDEL IN DE PROSTITUTIE .......................... 22 2.1.

Inleiding .................................................................................................................................................... 22

2.2. Oorzaken .................................................................................................................................................. 22 2.2.1 maatschappelijke ontwikkelingen ....................................................................................................... 22 2.2.2 Specifieke oorzaken ............................................................................................................................. 23 2.2.3 Oorzaken van mensenhandel in de prostitutie volgens de gelegenheidstheorie .............................. 24 2.3 Gevolgen van mensenhandel in de prostitutie .......................................................................................... 25 2.3.1 De gevolgen voor de uitgebuite prostituee ........................................................................................ 26 2.3.2 De gevolgen voor de vrijwillige prostituee ......................................................................................... 28 2.3.3 De gevolgen voor de dader ................................................................................................................. 29 2.3.4 De gevolgen voor de Nederlandse overheid ...................................................................................... 29 2.4

Deelconclusie ............................................................................................................................................. 30


4

3. PROSTITUTIEBELEID IN NEDERLAND .............................................................................. 31 3.1

Inleiding ..................................................................................................................................................... 31

3.2

Internationale wetgeving .......................................................................................................................... 31

3.3

Nederlands prostitutiebeleid ..................................................................................................................... 31

3.4

Uitvoering en organisatie van het beleid .................................................................................................. 33

3.5 Vergelijkende invalshoek met Zweden ...................................................................................................... 35 3.5.1 Zweeds beleid ..................................................................................................................................... 35 3.5.2 Omvang .............................................................................................................................................. 36 3.6

Deelconclusie ............................................................................................................................................. 37

4. PROSTITUTIEBELEID VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM ................................................. 38 4.1

Inleiding ..................................................................................................................................................... 38

4.2 Politiek-‐juridische invalshoek .................................................................................................................... 38 4.2.1 Het beleid van de Gemeente Amsterdam .......................................................................................... 38 4.3

Sociaal-‐economische invalshoek ............................................................................................................... 41

4.4

Sociaal-‐culturele invalshoek Amsterdam .................................................................................................. 43

4.5

Deelconclusie ............................................................................................................................................. 45

5. CONSEQUENTIES VAN HET BELEID .................................................................................. 46 5.1

Inleiding ..................................................................................................................................................... 46

5.2

Vermindering van het aantal ramen ......................................................................................................... 47

5.3

Leeftijdsverhoging ..................................................................................................................................... 50

5.4

Inschrijving bij de Kamer van Koophandel ................................................................................................. 53

5.5

Deelconclusie ............................................................................................................................................. 55

6. EINDCONCLUSIE .............................................................................................................. 56 7. AANBEVELING AAN DE GEMEENTE AMSTERDAM ........................................................... 60 BRONNENLIJST ........................................................................................................................ 61 REFLECTIE ................................................................................................................................ 62


5

BIJLAGEN ................................................................................................................................. 64 BIJLAGE 1 Verslag ‘Stadsgesprek prostitutie’ ........................................................................................................ 65 georganiseerd door de Balie en het Parool ...................................................................................................... 65 BIJLAGE 2 Interview met Jimini Hignett ................................................................................................................ 69 ex-‐bewoonster van de Wallen en vrijwilligster voor slachtofferorganisatie ‘2 for trust’; organisatie die slachtoffers mensenhandel ondersteunt, met als doel het vergroten van het sociale netwerk van de cliënt en het doorbreken van het sociaal isolement ....................................................................................................... 69 BIJLAGE 3 Interview met Ilonka Stakelberough .................................................................................................... 70 Stichting Geisha Belangenbehartiging Prostituees ........................................................................................... 70 BIJLAGE 4 Interview met Tom ............................................................................................................................... 79 Maatschappelijk werker, vriend van Jan Lagewaard ........................................................................................ 79 BIJLAGE 5 Interview met Jan Lagewaard .............................................................................................................. 81 Bordeelhouder op de Wallen ........................................................................................................................... 81 Verhaal van een meisje dat tijdens het gesprek binnen kwam ........................................................................ 93 Verhaal van Dolly .............................................................................................................................................. 94 De huisregels van Jan: ...................................................................................................................................... 95 De peeskamers ................................................................................................................................................. 97 BIJLAGE 6 Interview met Prostitutie & Gezondheidscentrum 292 ....................................................................... 98 BIJLAGE 7 Interview met Lisa en Paul ................................................................................................................. 107 (ex-‐)prostituees .............................................................................................................................................. 107 BIJLAGE 8 Vragen aan de Gemeente Amsterdam ............................................................................................... 110 BIJLAGE 9 Vragen aan Robert Valkhoff ............................................................................................................... 113 Projectleider Project 1012 .............................................................................................................................. 113 BIJLAGE 10 Presentatie 5-‐vwo -‐ Mensenhandel op de Wallen ........................................................................... 114


6

INLEIDING Naar aanleiding van een aflevering van het programma ‘Je zal het maar zijn’ van BNN, stuitten wij op het onderwerp ‘prostitutie op de Amsterdamse Wallen’. Wij vroegen ons af hoe je als 18-‐jarige achter de ramen terecht komt. Het zijn onze leeftijdsgenoten en toch blijft het een wereld die wij niet kennen; een ver-‐van-‐ons-‐ bed-‐show. Wij zijn opgegroeid in ‘t Gooi, een omgeving waar prostitutie niet zichtbaar is. Wij merkten dat er op het eerste gezicht rond prostitutie een sfeer van sensatie en mysterie hangt. Maar toen wij ons verder in het onderwerp verdiepten, ontdekten wij al snel dat achter deze mysterie en sensatie de nodige misstanden schuilgaan. Prostitutie bleek een lucratieve markt voor de georganiseerde misdaad. De georganiseerde misdaad houdt een deel van de prostitutiebranche dan ook stevig in zijn greep.1 Dit resulteert in mensenhandel2 waarbij uitbuiting het doel is. Uitbuiting houdt het volgende in: mensen, vrijwillig of niet vrijwillig, laten werken en daarvan profiteren, door de inkomsten af te nemen en ze onder mensonterende omstandigheden te laten werken. Dit kan gepaard gaan met dwang, geweld, chantage en misleiding. Bij vrouwen die in de prostitutie gedwongen worden speelt geweld vaak een rol.3 Uitbuiting is in strijd met de Nederlandse grondwet, het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens, het Europees Verdrag tegen Mensenhandel en Richtlijn Europa. Om misstanden rond prostitutie te bestrijden voert iedere gemeente, naast de landelijke wetgeving, haar eigen beleid. Wij hebben er voor gekozen om de Gemeente Amsterdam te onderzoeken, omdat Amsterdam één van de bekendste prostitutiebuurten ter wereld bezit, ook wel de Wallen, het Red Light District of de Rosse Buurt genoemd. Op 12 november 2013 zijn wij naar een stadsgesprek over prostitutie geweest, georganiseerd door de Balie en het Parool. Hierin werd het prostitutiebeleid van de Gemeente Amsterdam besproken. Op deze bijeenkomst vertelde officier van justitie Jolanda de Boer: “dat in de gedwongen prostitutie criminelen werken, die er niet voor terugschrikken om van een Oost-‐Europees meisje te eisen dat ze 1200 tot 1500 euro per dag verdient. Het gaat al snel om zo'n dertig 'beurten' per dag. Dat is niet gebruikelijk, maar het gebeurt wel.”4 En de burgemeester vertelde “Volgens de conservatiefste schattingen worden 400 mensen per nacht verkracht onder onze verantwoordelijkheid.”5 1

Centrum Criminaliteitspreventie Veiligheid (CCV), prostitutie -‐ rapport Emergo CCV, prostitutie 3 Coördinatiecentrum mensenhandel (Comensha) 4 Het Parool: 'Zeker 400 mensen per nacht verkracht in Amsterdam', 13-‐11-‐13 5 Het Parool: 'Zeker 400 mensen per nacht verkracht in Amsterdam', 13-‐11-‐13 2


7

Het beleid van de gemeente Amsterdam onderzoeken wij vanuit drie invalshoeken: de politiek-‐juridische invalshoek, sociaal-‐economische invalshoek en de sociaal-‐ culturele invalshoek. Daarnaast zullen wij het prostitutiebeleid van Nederland en Zweden met elkaar vergelijken omdat deze landen veel met elkaar gemeen hebben, maar op het punt van prostitutie een geheel ander standpunt innemen. Prostitutie is in Nederland legaal zolang het gaat om vrijwillige seks tussen volwassenen.6 Men gaat uit van de mondige prostituee die voor haar belangen opkomt. In Zweden is prostitutie gecriminaliseerd. Een prostituee wordt gezien als onschuldig slachtoffer, de pooier als crimineel en de klant is strafbaar.7 Dit roept de vraag op of het beleid in Zweden, uitbuiting van vrouwen die in de prostitutie werkzaam zijn, effectief bestrijdt. In het stadsgesprek deed burgemeester Eberhard van der Laan een opmerkelijke uitspraak: “Wij praten met sekswerkers, maar wij richten ons veel op de bordeelhouders en niet op de sekswerkers, bordeelhouders krijgen voornamelijk de informatie.” Hieruit zou kunnen worden afgeleid, dat de aandacht niet op sekswerkers is gericht, maar op de bordeelhouder, terwijl de sekswerkers de personen zijn op wie het prostitutiebeleid effect moet hebben. Het prostitutiebeleid van de gemeente Amsterdam stelt zich ten doel om uitbuiting van prostituees tegen te gaan8, maar zoals de burgemeester zelf al zei richt de gemeente zich uiteindelijk voornamelijk op de bordeelhouder. Maatregelen betreffen met name het sluiten van 263 ramen, het verhogen van de minimumleeftijd van 18 naar 21 jaar en de registratieplicht bij de Kamer van Koophandel. Hierover schreef het Parool: “De gemeente ziet echter het grootste gevaar van al deze regelzucht over het hoofd, zei een aantal mensen in het publiek: meer prostituees verdwijnen daardoor in de illegaliteit. 'Dat kan zijn', antwoordde Van der Laan. 'Maar als het probleem verschuift, pakken we het daar aan. Dat is dan de volgende stap.'”9 Wij vroegen ons af hoe de prostituees het prostitutiebeleid van de Gemeente Amsterdam ervaren en welke gevolgen zij hiervan ondervinden. Uiteindelijk resulteerde dit in de volgende hoofvraag: Wat zijn de consequenties van het Amsterdams prostitutiebeleid voor de (uitgebuite) prostituees?

Rijksoverheid onderwerp prostitutie EO documentaire: ‘Schone Schijn’ 8 Bijlage 1: Stadsgesprek Prostitutie 9 Het Parool: 'Zeker 400 mensen per nacht verkracht in Amsterdam', 13-‐11-‐13 6 7


8

1. 2. 3. 4.

5. 6. 7.

-‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐

-‐ -‐

Om onze hoofdvraag te kunnen beantwoorden hebben wij een aantal deelvragen opgesteld: Werken in de prostitutiebranche, een probleem? -‐ Omvang Wat zijn de oorzaken en gevolgen van uitbuiting in de prostitutie? Wat houdt het Nederlandse prostitutiebeleid in? -‐ Vergelijkende invalshoek Zweden Wat houdt het prostitutiebeleid van de Gemeente Amsterdam in? -‐ Politiek-‐juridische invalshoek -‐ Sociaal-‐economische invalshoek -‐ Sociaal-‐culturele invalshoek Wat zijn de consequenties van de vermindering van het aantal ramen op de Wallen op de (uitgebuite) prostituees? Wat de consequenties van de leeftijdsverhoging in de raamprostitutie op de (uitgebuite) prostituees? Wat de consequenties van de registratieplicht bij de Kamer van Koophandel op de (uitgebuite) prostituees? Om onze deelvragen te beantwoorden hebben wij literatuuronderzoek10 gedaan. Daarnaast hebben wij diepte interviews11 gehouden met: Lisa12, prostituee; Paul13, prostituee; Ilonka Stakelborough14, ex-‐prostituee en directrice ‘Stichting Geisha’, belangen vereniging voor prostituees; Jan Lagewaard15, bordeelhouder op de Wallen; Tom, maatschappelijk werker voor de Gemeente Amsterdam en vriend van Jan; Prostitutie en Gezondheidscentrum 29216; Jimini Hignett17, voormalig bewoonster van de Wallen en vrijwilligster voor ‘2 for trust’; organisatie die slachtoffers van mensenhandel ondersteund, met als doel het vergroten van het sociale netwerk van de cliënt en het doorbreken van het sociaal isolement. Anja den Braber, adviseur kabinet burgemeester Van der Laan; Robert Valkhoff18, project 1012, met Project 1012 wil de gemeente Amsterdam de criminaliteit en de verloedering in het hart van de stad tegengaan.19

Bronnenlijst Bijlage: 2 t/m 9 12 Bijlage 7: interview Lisa en Paul 13 Bijlage 7: interview Lisa en Paul 14 Bijlage 3: interview Ilonka Stakelborough 15 Bijlage 5: interview Jan Lagewaard 16 Bijlage 6: interview Prostitutie en Gezondheidscentrum 292 17 Bijlage 2: interview Jimini Hignett 18 Bijlage 9: vraag Robert Valkhoff 19 Project 1012 – Gemeente Amsterdam 10 11


9

DEFINITIES

Prostitutie: het zich beschikbaar stellen tot het verrichten van seksuele handelingen met een ander tegen betaling.20 In de prostitutie zijn er verschillende branches; sexclub, escort, raamprostitutie en thuiswerkers. Prostitutiebedrijf: de activiteit, bestaande uit het bedrijfsmatig gelegenheid geven tot prostitutie.21 Seksbedrijf: de activiteit, bestaande uit het bedrijfsmatig gelegenheid geven tot prostitutie of tot het verrichten van seksuele handelingen voor een ander tegen betaling of uit het bedrijfsmatig aanbieden van vertoningen van erotisch-‐ pornografische aard in een seksinrichting tegen betaling.22 Mensenhandel: In Nederland verstaat men onder mensenhandel: het werven, vervoeren, overbrengen, opnemen of huisvesten van een persoon, met gebruik van dwang (in brede zin) en met het doel die persoon uit te buiten.23 De (beoogde) uitbuiting is de kern van mensenhandel.24 Bij mensenhandel in de prostitutie wordt ook wel gesproken over ‘vrouwenhandel’ omdat er vooral vrouwen worden verhandeld.25 Dwang: het uitoefenen van macht om iemand tegen diens wil iets te laten doen.26 Uitbuiting: mensen, vrijwillig of niet vrijwillig, laten werken en daarvan profiteren, door de inkomsten af te nemen en ze onder mensonterende omstandigheden te laten werken. Dit kan gepaard gaan met dwang, geweld, chantage en misleiding. Bij vrouwen die in de prostitutie gedwongen worden speelt geweld vaak een rol.27 Uitbuiting kan in verschillende sectoren plaats vinden, enkele voorbeelden zijn: -‐ prostitutie -‐ champignonteelt -‐ huishouding Uitbuiting kan op verschillende manieren voorkomen. Er kan sprake zijn van uitbuiting wanneer iemand bijvoorbeeld: -‐ niet over haar/zijn eigen paspoort en reisdocumenten mag beschikken. -‐ illegaal in Nederland verblijft. -‐ een groot deel van haar/zijn inkomsten moet afdragen.28 Wanneer het gaat over seksuele uitbuiting, gaat het om uitbuiting in de prostitutie. 20

Centrum Criminaliteitspreventie Veiligheid (CCV), prostitutiebeleid CCV, prostitutiebeleid 22 CCV, prostitutiebeleid 23 CCV, prostitutiebeleid 24 Coördinatiecentrum Mensenhandel (CoMensha) 25 Nationaalrapporteur mensenhandel 26 www.woorden.org 27 Coördinatiecentrum mensenhandel (Comensha) 28 Fairwork 21


10

Pooier: man die leeft van de inkomsten van prostituees die voor hem werken.29 Een pooier beschermt zijn prostituees tegen lastige en agressieve klanten. Soms bestaat er een liefdesrelatie. In de praktijk is er vaak sprake van een parasitaire relatie: de prostituee verdient het geld en draagt het af aan de pooier. De pooier zorgt er vaak voor dat het meisje afhankelijk van hem is en blijft.30 Loverboy: Loverboys zijn mensenhandelaren die vrouwen en/of mannen doelbewust emotioneel afhankelijk maken door (de belofte van) het aangaan van een liefdesrelatie en hen vervolgens – via dwang, (dreiging met) geweld of andere feitelijkheid, afpersing, fraude, misleiding, misbruik vanuit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht, misbruik van een kwetsbare positie van deze vrouwen of mannen – uit te buiten, veelal in de prostitutie.31 De Wallen: De Wallen bevinden zich binnen het gebied met de postcode 1012. De Wallen zijn al eeuwenlang een gebied waarin prostitutie plaats vindt. Andere woorden voor de Wallen zijn: the Red Light District en de rosse buurt. De Wet Bibob: de Wet Bibob is een (preventief) bestuursrechtelijk instrument. Als er een ernstig gevaar dreigt dat bijvoorbeeld een vergunning wordt misbruikt, kan het bevoegde bestuursorgaan de aanvraag weigeren of de afgegeven vergunning intrekken. Zo wordt voorkomen dat de overheid criminele activiteiten faciliteert en wordt bovendien de concurrentiepositie van bonafide ondernemers beschermd. Om de mate van gevaar te bepalen, kan het bestuursorgaan aan advies aanvragen bij het Bureau.32 Pushfactoren: omstandigheden (factoren) die mensen er toe bewegen een gebied of het land van herkomst te verlaten. Pullfactoren: omstandigheden in een gebied die als prettig of ‘beter’ worden ervaren waardoor migranten worden aangetrokken tot dat gebied. Factoren in een bepaald gebied die mensen aantrekken. KvK: Kamer van Koophandel.

29

Woordenboek -‐ Van Dale Georganiseerde criminaliteit in Nederland – 252 Onderzoek en beleid 31 CCV, loverboyproblematiek 32 www.justis.nl 30


11

1.

WERKEN IN DE PROSTITUTIEBRANCHE, EEN PROBLEEM?

1.1

INLEIDING Hoe is werken in de prostitutiebranche in Nederland geregeld? Welke misstanden worden gesignaleerd? Hoeveel mensen werkzaam zijn als prostituee en wat is de nationaliteit en leeftijd van prostituees? Op deze vragen zullen wij antwoord geven in deze deelvraag. Daarnaast brengen we de vraag naar prostituees in kaart. Dit inventariseren we zowel voor Nederland als Amsterdam.

1.2

WERKEN IN DE PROSTITUTIEBRANCHE Prostitutie is in Nederland legaal zolang het gaat om vrijwillige seks tussen volwassenen.33 Seksexploitanten en prostituees worden gezien als gewone werkgevers en werknemers. Men gaat uit van de mondige prostituee die voor zijn/haar belangen opkomt. In de prostitutiebranche bestaan er verschillende branches. Er is een verdeling in locatie gebonden en niet locatie gebonden prostitutie. Locatie gebonden prostitutie; raamboordeel/raamprostitutie, prostitutie in seksclubs/theaters, erotische massagesalons. Niet locatie gebonden prostitutie; Escort, hotelprostitutie, thuisprostitutie, straatprostitutie. 34 Werken in de prostitutiebranche in Nederland kan in de volgende gevallen:35 1. Werken in loondienst; een prostituee is in dienst bij een exploitant en ontvangt loon. 2. Werken als zelfstandig ondernemer; een prostituee werkt voor zichzelf, een exploitant heeft geen gezag over zijn/haar werkomstandigheden. 3. Werken in een fictieve dienstbetrekking voor een opdrachtgever (exploitant) waarbij aan een aantal voorwaarden moeten voldaan. Dit is een tussenvorm van werken als zelfstandige en werken in loondienst. In het deze voorwaarden liggen de rechten en plichten van de exploitant en de prostituee vast terwijl laatstgenoemde niet in loondienst is. Als een prostituee een zelfstandig ondernemer is, moet hij of zij zich registreren bij de Kamer van Koophandel (KvK). Dit zijn raamprostituees, thuiswerkers en alle als zelfstandig ondernemer werkende escorts.36

Rijksoverheid onderwerp prostitutie CCV 35 Rijksoverheid, prostitutie. ‘Werken in de prostitutie in Nederland -‐ wie mag wat wanneer’ 36 Programma Prostitutie Amsterdam ‘2013’ 33 34


12

1.3

MISSTANDEN IN DE PROSTITUTIEBRANCHE Binnen de prostitutiebranche blijken de nodige misstanden te bestaan.37 Prostitutie is een lucratieve markt voor de georganiseerde criminaliteit. De georganiseerde misdaad houdt een deel van de prostitutiebranche dan ook stevig in zijn greep38. Dit kan resulteren in mensenhandel39 waarbij uitbuiting het doel is.

1.3.1

MENSENHANDEL EN UITBUITING Mensenhandel staat omschreven in artikel 273 f van het Wetboek van Strafrecht. Onder mensenhandel wordt verstaan: “Misbruik van mensen in een dienst-‐ of arbeidsverhouding strafbaar te stellen, evenals alle handelingen die ertoe strekken iemand in een dergelijke positie te brengen. Profiteren van dergelijke omstandigheden en het dwingen tot afgifte van inkomsten uit seksuele arbeid of diensten en uit de verwijdering van organen is eveneens strafbaar als mensenhandel. Leidend in het artikel is het feit dat de uitbuiting een inbreuk op de persoonlijke vrijheid en de fundamentele mensenrechten van het slachtoffer beteken.”40 De (beoogde) uitbuiting is de kern van mensenhandel in de prostitutiebranche. Uitbuiting is in strijd met fundamentele mensenrechten. Uitbuiting is in strijd met de Nederlandse grondwet, het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens, het Europees Verdrag tegen Mensenhandel en Richtlijn Europa. 41 Gedwongen prostitutie is een van de bekendste vormen van mensenhandel. Sinds 2005 is in Nederland alle uitbuiting, met als doel het persoonlijk gewin van de dader, onderdeel van de strafbaarstelling mensenhandel. 42 Seksuele uitbuiting in strijd met de Nederlandse grondwet. In artikel 11 staat namelijk: ‘Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam’. 43

Iedereen mag dus zelf beslissen over zijn lichaam. Als je gedwongen moet werken in de prostitutie, wordt dit recht om zelf te beslissen geschonden. Uitbuiting kan ook gaan over de arbeidsvoorwaarden die niet worden nageleefd, zoals de maximale werktijden. Ook is er vaak sprake van ongezonde en gevaarlijke arbeidsomstandigheden, te weinig betaald krijgen of soms niet uitbetaald worden, Nota van Uitgangspunten Prostitutiebeleid 2012 -‐ 2017

37 38

CCV prostitutie -‐ Rapport Emergo CCV prostitutie 40 Artikel 273f Wetboek van Strafrecht 41 Inspectie SZW -‐ arbeidsuitbuiting 42 CCV -‐ Aanpak loverboy problematiek 2012 43 Artikel 11 Grondwet 39


13

niet beschikken over een eigen paspoort en met valse beloften naar bijvoorbeeld Nederland worden gehaald.44 Daarnaast is uitbuiting in strijd met het Nederlands stelsel van sociale zekerheid. Er zijn veelal situaties waarin prostituees zwart betaald worden en niet verzekerd zijn tegen bijvoorbeeld ongevallen. 45 Seksuele uitbuiting gaat ook in tegen artikel 4 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens: ‘het verbod van slavernij en dwangarbeid.’ Hierin staat onder andere beschreven dat niemand gedwongen mag worden dwangarbeid of verplichte arbeid te verrichten. Niemand mag dus gedwongen worden om in de prostitutie te werken.

1.3.2

ILLEGALE PROSTITUTIE

-‐ -‐ -‐

1.4

Om een seksbedrijf te exploiteren is een gemeentelijke vergunning vereist. Een seksinrichting zal niet-‐vergund en illegaal zijn als deze opereert zonder vergunning. Ook exploitatie met een vergunning waarbij sprake is van het niet voldoen aan één of meerdere vergunningsvoorwaarden is illegaal.46 De vergunningsvoorwaarde kunnen verschillen per gemeente. Onvergunde vormen van prostitutie zijn: Straatprostitutie Thuisprostitutie Overige onvergunde prostitutievormen: o Massagesalon o Hotelprostitutie o Overige horeca-‐ en uitgaansgelegenheden o Onvergunde escort o Overige locaties

OMVANG Om de omvang van prostitutie en de omvang van uitbuiting in de prostitutie in beeld te brengen kijken we naar: Nederland: -‐ Omvang van prostitutie in Nederland. -‐ Omvang van uitbuiting in de prostitutie in Nederland. -‐ Leeftijd van prostituees in Nederland. -‐ Nationaliteit van prostituees in Nederland.

44

Fairwork Inspectie SZW-‐ arbeidsuitbuiting 46 CCV: Niet-‐vergunde, illegale en gedwongen prostitutie -‐ evaluatie Utrechts Prostitutiebeleid van Gemeente Amsterdam 45


14

Amsterdam: -‐ Omvang van prostitutie in Amsterdam. -‐ Omvang van uitbuiting in de prostitutie in Amsterdam. -‐ Leeftijd van prostituees in Amsterdam. -‐ Nationaliteit van prostituees in Amsterdam -‐ Aantal klanten en toeristen die naar prostituees gaan en/of het Wallengebied bezoeken. Het probleem bij het onderzoeken van de omvang is dat exacte cijfers niet te geven zijn. Dit is omdat er ook illegale prostitutie plaats vindt47 en het probleem bij de omvang van gedwongen prostitutie is dat zowel de uitbuiter als de prostituee er bij is gebaat de uitbuiting verborgen te houden en deze tegen de politie te ontkennen: de eerste vanwege de inkomsten, de laatste vaak uit angst voor de eerste.48 Er zijn daarom alleen schattingen te geven zijn van de omvang. Daarnaast zullen wij hoofdzakelijk kijken naar de omvang van het aantal prostituees in de raamprostitutie, omdat dit het best aansluit bij het aspect van het Amsterdams prostitutiebeleid wat wij onderzoeken.

1.4.1

OMVANG VAN PROSTITUTIE IN NEDERLAND -‐ -‐

1.4.2

Volgens het Nationaal Dreigingsbeeld en Soa Aids zouden er in 2012 naar schatting 20.000 mensen in Nederland werkzaam zijn in de prostitutie.49 Veruit de meeste prostituees in Nederland zijn vrouw (90%), maar er is ook een klein percentage transgender sekswerkers (5%) en mannelijke sekswerkers (ook 5%).50

OMVANG VAN UITBUITING IN DE PROSTITUTIE IN NEDERLAND Voor de omvang van uitbuiting in de prostitutie in Nederland kijken we naar verschillende soorten cijfers. Hieronder het aantal aangemelde slachtoffers bij Coördinatiecentrum Mensenhandel (CoMensha) van 2001 tot 2010:51

47

Bijlage 1: verslag ‘Stadsgesprek prostitutie’ NRC Next: next.checkt: ‘Meer dan de helft van de prostituees doet dat onvrijwillig’, 13-‐08-‐12 49 Nationaal Dreigingsbeeld en Soa Aids 50 Kennislink 51 Seksuele uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 38 48


15

-‐ -‐

1.4.3

LEEFTIJD VAN DE PROSTITUEES IN NEDERLAND -‐ -‐

-‐

1.4.4

CoMensha komt in 2010 tot een schatting van 800 gevallen van uitbuiting in de prostitutie. In de gaten moet worden gehouden dat CoMensha over ‘mogelijke’ slachtoffers spreekt. In haar jaarverslag van 2010 zegt CoMensha (2011: pagina 6) dat dit bewust wordt gedaan, omdat niet van alle aangemelde personen is vast te stellen of zij ook daadwerkelijk slachtoffer van mensenhandel zijn. Er vindt namelijk geen officiële toetsing plaats. Ook is er een kans op dubbeltellingen, omdat hetzelfde slachtoffer door verschillende instanties aangemeld kan zijn.52

Ongeveer 7 op de 10 (mogelijke) slachtoffers bevinden zich in de leeftijds-‐ categorie 18 tot en met 30 jaar. 53 Voor de groepen minderjarige (mogelijke) slachtoffers en (mogelijke) slachtoffers van 31 jaar en ouder geldt beide dat 1,5 op de 10 (mogelijke) slachtoffers zich hierin bevinden. 54 De groep 18 tot en met 23-‐jarigen is 43%.55

NATIONALITEIT VAN PROSTITUEES IN NEDERLAND De grootste groepen mogelijke slachtoffers hebben de West-‐Europese (38%), Afrikaanse (32%) en Oost-‐Europese (22%) nationaliteit. De West-‐Europese slachtoffers komen vrijwel allemaal uit Nederland. De tabel hieronder laat zien welke nationaliteiten de meeste (mogelijke) slachtoffers (82%) hebben. De grootste groepen zijn de (mogelijke) slachtoffers met de Nederlandse en de Nigeriaanse nationaliteit.

52

Seksuele uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 38 Seksuele uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 41 54 Seksuele uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 41 55 Seksuele uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 41 53


16

1.4.5

OMVANG VAN PROSTITUTIE IN AMSTERDAM

-‐ -‐ -‐

-‐

Over de omvang van het aantal prostituees in Amsterdam zijn verschillende schattingen gemaakt. De schattingen lopen uiteen van 4000 en 10.000 prostituees die in Amsterdam actief zijn. Enkele voorbeelden van de schattingen die er gemaakt zijn: Door de nationaalrapporteur mensenhandel wordt het aantal prostituees actief in Amsterdam geschat op 8000.56 In het stadsgesprek prostitutie werd gesproken over 7000 prostituees die actief zijn in Amsterdam.57 Het onderzoek ‘Klanten van raamprostitutie De vraag naar raamprostitutie in Amsterdam onderzocht’ uit 2009 zegt het volgende over het aantal raamprostituees in Amsterdam: Op basis van schattingen van onder andere de GGD en een aantal andere experts zijn er waarschijnlijk circa 2.000 raamprostituees.58 Het onderzoek ‘Kwetsbaar beroep’ komt uit op de volgende schatting:

Totaal aantal prostituees in Amsterdam – bron: ‘Kwetsbaar beroep’

1.4.6

OMVANG VAN UITBUITING IN DE PROSTITUTIE IN AMSTERDAM. -‐

De schattingen van het slachtoffers van mensenhandel in Amsterdam lopen uiteen van 8 tot 90 procent van de prostituees in Amsterdam.59 Wanneer je van de laagste schatting uitgaat, gaat het dus om ongeveer 400 vrouwen die seksueel worden uitgebuit.60 Of zoals burgemeester Van der Laan zei tijdens het stadsgesprek:

56

Nationaal Rapporteur Mensenhandel -‐ Zorgt gelegaliseerde prostitutie voor meer mensenhandel? Bijlage 1: Stadsgesprek prostitutie 58 Klanten van raamprostitutie -‐ De vraag naar raamprostitutie in Amsterdam onderzocht, pagina 24 59 Nota van Uitgangspunten Prostitutiebeleid 2012 -‐ 2017 60 Bijlage 1: verslag ‘Stadsgesprek prostitutie’ 57


17

-‐

1.4.7

“Volgens de conservatiefste schattingen worden 400 mensen per nacht verkracht onder onze verantwoordelijkheid.”61 Prostitutiecontroleurs in de raamsector in Amsterdam, Alkmaar en Utrecht schatten het aantal ‘onvrijwillig werkende vrouwen’ op 50 tot 90 procent.62

LEEFTIJD VAN DE PROSTITUTEES IN AMSTERDAM. Voor de omvang van de leeftijd van de raamprostituees in Amsterdam kijken we naar een staafdiagram afkomstig uit het onderzoek ‘Kwetsbaar Beroep’ dat de Gemeente Amsterdam in 2010 uitvoerde:

In het diagram is te zien dat veruit de meeste prostituees (ongeveer 60%) tussen de 18 en de 25 jaar zijn. Er is een piek bij de leeftijdscategorie 22-‐25 jaar. Deze categorie vertegenwoordigd tussen de 28 en 40% van het aantal raamprostituees in Amsterdam.

61

Het Parool: 'Zeker 400 mensen per nacht verkracht in Amsterdam', 13-‐11-‐13 Onderzoek: ‘Schone Schijn’

62


18

1.4.8

NATIONALITEIT VAN DE PROSTITUTEES IN AMSTERDAM. Ook voor de omvang van de nationaliteit van de raamprostituees in Amsterdam kijken we naar een staafdiagram en een tabel afkomstig uit het onderzoek ‘Kwetsbaar Beroep’ dat de Gemeente Amsterdam in 2010 uitvoerden: Nationaliteit raamprostituees in Amsterdam – bron: GDD 2005 -‐ 2007

Uit de staafdiagram en uit de tabel kunnen we afleiden dat de grootste aantal raamprostituees in Amsterdam uit Oost-‐Europa afkomstige is.


19

1.4.9

AANTAL KLANTEN EN TOERISTEN DIE NAAR PROSTITUEES GAAN EN/OF HET WALLENGEBIED BEZOEKEN -‐

-‐

-‐ -‐ -‐

1.5

Het aantal klanten van raamprostituees in Amsterdam ligt waarschijnlijk rond de 200.000 klanten per jaar. Deze schatting is het resultaat van drie verschillende berekeningswijzen door de onderzoekers van het onderzoek ‘Klanten van raamprostitutie – De vraag naar raamprostitutie in Amsterdam onderzocht’. 63 De meeste klanten van raamprostitutie in Amsterdam (90%) zijn tussen de 25 en 45 jaar. Ruim de helft van de klanten op de Wallen komt uit het buitenland. In het Singelgebied en de Pijp is de ruime meerderheid van de klanten Nederlands.64 Een op de vijf Nederlandse mannen heeft ooit in zijn leven seks met een prostituee gehad.65 Een op de tien Nederlandse mannen breng minstens 1 keer per jaar een bezoek aan een prostituee.66 Circa 2,5 miljoen mensen uit de hele wereld die de Wallen en de sekswerkers bezoeken – dat is ongeveer 36 procent van het totale aantal toeristen dat jaarlijks Amsterdam bezoekt.67

DEELCONCLUSIE

-‐ -‐

-‐ -‐

Wij kunnen concluderen dat prostitutie in Nederland legaal is zolang het gaat om vrijwillige seks tussen volwassenen.68 Maar binnen de prostitutiebranche blijken de nodige misstanden te bestaan.69 Prostitutie is een lucratieve markt voor de georganiseerde criminaliteit; zoals mensenhandel70 waarbij uitbuiting het doel is. Niet alle vormen van prostitutie zijn legaal, er is sprake van illegale prostitutie wanneer een seksinrichting opereert zonder vergunning. Onvergunde vormen van prostitutie zijn bijvoorbeeld straatprostitutie, massagesalon en hotelprostitutie. Volgens het Nationaal Dreigingsbeeld en Soa Aids zouden er in 2012 naar schatting 20.000 mensen in Nederland werkzaam zijn in de prostitutie.71 CoMensha komt in 2010 tot een schatting van 800 gevallen van uitbuiting in de prostitutie in Nederland. De schattingen van het aantal actieve prostituees in Amsterdam lopen uiteen van 4000 en 10.000. De schattingen van het aantal slachtoffers van seksuele uitbuiting in Amsterdam lopen uiteen van 8 tot 90 procent van de prostituees.72 Wanneer je van de laagste

63

Klanten van raamprostitutie – De vraag naar raamprostitutie in Amsterdam onderzocht Klanten van raamprostitutie – De vraag naar raamprostitutie in Amsterdam onderzocht 65 Klanten van raamprostitutie – De vraag naar raamprostitutie in Amsterdam onderzocht 66 Klanten van raamprostitutie – De vraag naar raamprostitutie in Amsterdam onderzocht 67 NRC Handelsblad, ‘De Wallen zelf zijn het probleem niet’, 13-‐02-‐2008 68 Rijksoverheid onderwerp prostitutie 69 Nota van Uitgangspunten Prostitutiebeleid 2012 -‐ 2017 70 CCV prostitutie 71 Nationaal Dreigingsbeeld en Soa Aids 72 Nota van Uitgangspunten Prostitutiebeleid 2012 -‐ 2017 64


20

-‐ -‐

schatting uitgaat, gaat het dus om ongeveer 400 vrouwen die seksueel worden uitgebuit.73 Ongeveer 60% van het aantal prostituees in Amsterdam is tussen de 18 en de 25 jaar oud. De grootste groep raamprostituees is afkomstig uit Centraal/Oost-‐Europa. Ook kunnen wij concluderen dat er vraag naar raamprostitutie bestaat is, aangezien het aantal klanten van raamprostituees in Amsterdam waarschijnlijk rond de 200.000 klanten per jaar ligt. Er zijn circa 2,5 miljoen mensen uit de hele wereld die de Wallen en de sekswerkers bezoeken, dat is ongeveer 36 procent van het totale aantal toeristen dat Amsterdam jaarlijks bezoekt.74

73

Bijlage 1: verslag ‘Stadsgesprek prostitutie’ NRC, ‘De Wallen zijn zelf het probleem niet’. 13-‐02-‐2008

74


21

2.

OORZAKEN EN GEVOLGEN VAN MENSENHANDEL IN DE PROSTITUTIE

2.1.

INLEIDING Nu wij de aard en omvang van uitbuiting in de prostitutie behandeld hebben uitgezocht zullen wij uitwerken welke factoren er toe bijdragen dat mensen kwetsbaar worden voor seksuele uitbuiting. Hoe komen mensen in deze situatie terecht? En wat zijn voor deze mensen de gevolgen van deze situaties? In deze deelvraag zullen wij daarop ingaan.

2.2.

OORZAKEN

2.2.1

MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN Enkele maatschappelijke ontwikkelingen hebben bijgedragen aan mensenhandel in de prostitutie. In de periode na de Tweede Wereldoorlog tot nu, is er een grotere tolerantie ontstaan ten aanzien van seksualiteit en ook prostitutie. De raamprostitutie is een duidelijk voorbeeld van deze nieuwe tolerantie. Vrijheid blijheid was tot voor kort het motto. Een andere belangrijke maatschappelijke ontwikkeling die bijgedragen heeft aan de uitbuiting op de Wallen is de internationalisering. Reizen is allemaal veel makkelijker dan vroeger. Daardoor kwamen vanaf de jaren ‘70 komen steeds meer nationaliteiten werken op de Wallen en waren het dus niet alleen meer de Nederlandse vrouwen maar werd mensenhandel en uitbuiting een internationaal probleem Tot slot is het open stellen van grenzen en het vrije verkeer van personen in Europa sinds 1989 een belangrijke ontwikkeling die bijgedragen heeft aan de uitbuiting op de Wallen. Zo komen op dit moment bijvoorbeeld steeds meer mensen uit Hongarije op de Wallen werken, omdat er geen grenscontroles meer zijn, kunnen mensen ongemerkt de grens over worden gebracht en zo uiteindelijk op de Wallen terecht komen.


22

2.2.2

SPECIFIEKE OORZAKEN

Ook zijn er een aantal specifieke oorzaken van mensenhandel in de prostitutie. Er is vraag naar prostituees Zoals bij we bij ‘de omvang’ hebben geconstateerd, brengt één op de tien mannen minstens één keer per jaar een bezoek aan een prostituee. Er is dus een vraag naar de diensten van prostituees. En waar vraag is, is aanbod. Pooiers zien hier in hun kans om geld te verdienen en het liefst zoveel mogelijk. Door dit streven om zoveel mogelijk geld te verdienen, ontstaat de kans dat er uitbuiting plaatsvindt. Sociaal economische factoren Slechte economische omstandigheden kunnen zorgen voor een uitzichtloze situatie in het land van herkomst. Vooral armoede is een oorzaak voor veel buitenlandse vrouwen om naar een ander land te vertrekken en om in de prostitutie te gaan werken. Deze groep vrouwen verkeren door hun armoede vaak in een extra kwetsbare positie. In veel landen hebben vrouwen een ondergeschikte positie. Ze genieten minder onderwijs en kunnen daardoor vaak minder goed terecht op de (legale) arbeidsmarkt dan hun mannelijke landgenoten.75 Ook hebben vrouwen vaak minder rechten, of worden hun rechten niet gerespecteerd; ze hebben soms ook minder juridische bescherming. Iets wat hen extra kwetsbaar voor uitbuiting maakt. In hun zoektocht naar een beter bestaan en goed betaald werk, vormen vrouwen uit bijvoorbeeld de arme gebieden in Oost Europa een aantrekkelijk doelwit voor de seksindustrie. Onder valse voorwendselen worden deze vrouwen naar landen als Nederland gebracht. Meestal spiegelt men vrouwen in het buitenland voor dat zij een lucratief beroep zullen uitoefenen zonder ooit het woord prostitutie uit te spreken. Er wordt hun verteld dat ze bijvoorbeeld danseres of animeermeisje zullen worden zonder dat ze seksuele betrekkingen moeten hebben. De zogenaamde bescherming die mensenhandelaars bieden leidt vaak tot opsluiting, deelname aan criminele activiteiten, gedwongen prostitutie en andere vormen van geweld en dwang.76 Sociaal culturele factoren De omstandigheden waaronder mensen leven, bepalen in hoge mate de normen en waarden van mensen. Grote armoede kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat mensen bereid zijn om dingen te doen die zij onder betere omstandigheden nooit zouden overwegen. Dit kan ervoor zorgen dat bepaalde groepen mensen in een kwetsbare positie terechtkomen.77 Daarnaast maken culturele opvattingen over seksualiteit vrouwen en kinderen soms ook extra kwetsbaar voor seksuele uitbuiting. Vrouwen en kinderen nemen ten opzichte van mannen in bepaalde culturen een lagere sociale status in. Zij worden 75

Wijers en Lap-‐ Chew, 1999 Vrouwenraad prostitutie, 2012 77 Defence for children, seksuele uitbuiting 76


23

gezien als tweederangsburgers en hebben ook daardoor moeilijk toegang tot onderwijs. Zo denkt men in sommige landen in Azië en Afrika dat seks met een maagd jonger maakt, seksuele potentie brengt en succes in zaken. In landen waar een taboe rust op het hebben van seks voor het huwelijk, is het soms gebruikelijk dat mannen al vanaf jonge leeftijd naar prostituees gaan.78 Ook Jan Lagewaard, bordeelhouder op de Amsterdamse Wallen, kaart in ons interview de bepalende invloed van de culturele achtergrond aan: “Tuurlijk, want tachtig procent Roemenen, Bongaren, wat hier is, zijn gipsy’s. Dat is gewoon zo. En een zigeuner, daar moet je mee kunnen werken, dat is gewoon het verhaal. Ga jij nou morgen met een zigeuner uit Hilversum of uit Naarden is natuurlijk een heel ander soort volk. Je moet je schoenen uittrekken, je moet luisteren, als vrouw zijnde al helemaal. Luister je niet, dan krijg je gewoon een draai om je oren. En het is natuurlijk gewoon zo. Het is een andere cultuur. En ga je daarin mee, dan heb je een goed leven. Dat is hier precies hetzelfde natuurlijk.” Politieke situatie In veel landen is sprake van een gebrek aan politieke wil om seksuele uitbuiting aan te pakken. Er zijn geen adequate wetten en regels om het probleem aan te pakken, of wanneer deze wetten er wel zijn, worden deze niet goed nageleefd. Ook verdienen regeringen soms op legale en illegale wijze aan een bloeiende seksindustrie. Douanebeambten en politiemensen worden in veel landen vaak slecht betaald en kunnen daardoor gevoelig zijn voor omkoping en corruptie. 79 Loverboys Loverboys zijn mannen die slachtoffers uitbuiten volgens een bepaalde methode: de loverboymethode. Het meest onderscheidende van deze methode is het verleiden en inpalmen van het slachtoffer en (de belofte tot) het aangaan van een liefdesrelatie met als doel het slachtoffer uit te buiten. De loverboyproblematiek speelt zich veelal af in het illegale circuit. Daders doen er alles aan om zo onzichtbaar mogelijk te blijven. Loverboys zijn vaak de daders van mensenhandel en uitbuiting. 80 In 2012 zijn er bij CoMensha 278 slachtoffers van loverboytechnieken geregistreerd. In 2011 ging het om 242 meldingen. In beide jaren is veruit de grootste groep tussen de 18 en 23 jaar.81

2.2.3

OORZAKEN VAN MENSENHANDEL IN DE PROSTITUTIE VOLGENS DE GELEGENHEIDSTHEORIE

Volgens een theorie 82 van Cohen en Felson genaamd de routine activity theory ook wel de gelegenheidstheorie, is een criminele gebeurtenis het resultaat van een 78

Defence for children, seksuele uitbuiting Defence for children, seksuele uitbuiting 80 CCV-‐ Aanpak loverboyproblematiek 2013 81 CoMensha jaaroverzicht 2012 79


24

combinatie van drie noodzakelijke voorwaarden; een gemotiveerde dader, een aantrekkelijk doelwit en onvoldoende toezicht. Hiermee valt ook mensenhandel in de prostitutie te verklaren. Dader De hoge winsten en geringe risico’s zijn de in feite simpele motieven voor daders om zich in te laten met mensenhandel in de prostitutie. Als slachtoffers niet geheel buiten hun wil ontvoerd worden, dringt de vraag zich op, hoe kan het dat slachtoffers zich laten uitbuiten. Doelwit Waarom laten slachtoffers zich leiden om in de prostitutie te werken ofwel om naar het buitenland te vertrekken om vervolgens daar als prostituee aan de slag te gaan en waarom vormen zij zo een aantrekkelijk doelwit? Hierbij spelen push en pull factoren een rol. Zij zijn in allerlei vormen van migratie van toepassing. Oorlogen, natuurrampen en de ongelijke verdeling van de welvaart in de wereld, met daaraan gekoppeld het ontbreken van sociale voorzieningen, een lage levensstandaard en het gebrek aan perspectief zijn factoren die verklaren dat slachtoffers een kan op een betere toekomst in het buitenland aangrijpen. Zelfs als daar risico’s aan gebonden zijn. De pull factoren in de bestemmingslanden komen grotendeels overeen met de pushfactoren. Ook wel de betere economische situatie in het bestemmingsland en het positieve beeld dat de betrokkene daarvan heeft. Toezicht Onvoldoende toezicht valt te verklaren doordat een groot deel van de (illegale) prostitutie achter gesloten deuren plaatsvindt. Dit vermoeilijkt het houden van toezicht. Soms blijkt er niet genoeg personele capaciteit te zijn om voldoende toezicht te bewerkstellingen. Daarnaast is er vaak onvoldoende toezicht aan de grenzen. 83 Corruptie van overheden kan eveneens een oorzaak zijn voor onvoldoende toezicht.84 Sommige herkomstlanden scoren hoog op de Corruption Perception Index.85

2.3

GEVOLGEN VAN MENSENHANDEL IN DE PROSTITUTIE -‐ -‐ -‐ -‐

Nu we weten wat de oorzaken van uitbuiting in de prostitutie zijn, kijken we verder naar de gevolgen van deze uitbuiting. De zijn verschillende gevolgen voor verschillende betrokkenen. Daarom hebben wij de gevolgen als volgt ingedeeld: Gevolgen voor de uitgebuite prostituee Gevolgen voor de vrijwillige prostituee Gevolgen voor de dader Gevolgen voor de Nederlandse overheid

82

Tijdschrift voor criminologie, nr. 43 – 4, 2001. ‘Mensenhandel en mensensmokkel’ Tijdschrift voor criminologie, nr. 43 – 4, 2001. ‘Mensenhandel en mensensmokkel’ 84 O’Neil Richard, 2000 85 Graf Lambsdorff, 2001 83


25

2.3.1

DE GEVOLGEN VOOR DE UITGEBUITE PROSTITUEE De gevolgen voor de uitgebuite prostituee zijn in te delen in de volgende categorieën: 1. Gezondheid: -‐ Lichamelijke gezondheid -‐ Geestelijke gezondheid 2. Welzijn 3. Financiën

1. Gezondheid De categorie gezondheid is in te delen in lichamelijke gezondheidsgevolgen en geestelijke gezondheidsgevolgen door seksuele uitbuiting.

Lichamelijke gezondheidsgevolgen Uit de geanalyseerde opsporingsonderzoeken en mediaberichten blijkt dat een deel van de slachtoffers van seksuele uitbuiting te maken krijgt met geweld, dreiging met geweld, wordt aangerand en verkracht, wordt beperkt in de bewegingsvrijheid (bijvoorbeeld door opsluiting, continue controle en niet beschikken over eigen identiteitspapieren) en in alle omstandigheden dagen achter elkaar moet doorwerken, terwijl toegang tot medische hulp vaak wordt onthouden. 86 De meest voorkomende fysieke gezondheidssymptomen in de uitbuitingsperiode zijn; vermoeidheid en gewichtsverlies, neurologische symptomen en problemen in het maag-‐darm gebied. Na de uitbuitingssituatie zijn de meest voorkomende klachten vermoeidheid, hoofd-‐ pijn, duizeligheid, vergeetachtigheid en rug-‐ en buikpijn. Daarnaast zijn er klachten als pijn en infecties aan de geslachtsorganen, seksueel overdraagbare aandoeningen en soms wordt er een abortus ondergaan.87

Geestelijke gezondheidsgevolgen Het is een logisch gevolg dat lichamelijk geweld en daardoor lichamelijke gezondheidsconsequenties ook voor psychische, psycho-‐sociale, psychosomatische en sociale problemen kunnen zorgen. Daarnaast kan het gebrek aan voorspelbaarheid en het gebrek aan controle over gebeurtenissen schadelijk zijn voor de geestelijke gezondheid.88 Uit onderzoek89 blijkt dat slachtoffers van geweld twee keer meer ernstige depressies of angsten hebben dan personen die geen slachtoffer zijn.90 Ook blijkt dat uitgebuite prostituees symptomen hebben die te maken hebben met angst, zoals bijvoorbeeld nervositeit en onrust-‐, spanning-‐ en paniekgevoelens.91 Een prostituee die werd uitgebuit vertelt over het effect wat deze uitbuiting had op haar gezondheid: 86

Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 191 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 192 88 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 192 89 Pieters, 2010, pagina 36 90 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 192 91 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 193 87


26

‘’Terugblikkend zegt ze dat de drie jaren in de prostitutie haar geestelijk en lichamelijk volledig uitputten. Ik was er op het laatst als het ware ziek van. Fysiek. M’n lijf kon en wilde het niet meer. Geestelijk werd het ook steeds moeilijker. Je moet telkens een knop omzetten als je aan het werk gaat en dat viel me steeds zwaarder. Het werk achter het raam is heel zwaar. Je wordt continu bekeken, dat is psychisch heel zwaar.’’92

2. Welzijn Op het gebied van welzijn zijn er verschillende moeilijke situaties waar slachtoffers van seksuele uitbuiting mee om moeten gaan, zoals juridische onzekerheid, schrijnende woon-‐ en werkomstandigheden en sociale beperkingen Wij zullen deze moeilijkheden op het gebied van welzijn hieronder toelichten.

Juridische onzekerheid Slachtoffers van seksuele uitbuiting kunnen verwikkeld zijn in juridische procedures, waarbij ze aangifte doen, verhoord worden door de politie en kunnen getuigen tijdens het proces. Dit zorgt, in het geval dat de slachtoffers illegaal in Nederland verblijven, ook voor een onzekere verblijfsstatus in Nederland. Er is een periode van onduidelijkheid over of de slachtoffers een toekomst in Nederland kunnen gaan opbouwen. Ze zitten vaak met het dilemma van wel of niet terugkeren naar het herkomstland.93

Schrijnende woon-‐ en werkomstandigheden -‐ -‐ -‐ -‐

De woon-‐ en werkomstandigheden van slachtoffers van seksuele uitbuiting tijdens de uitbuitingsperiode zijn vaak schrijnend. Voorbeelden hiervan zijn: Na werktijd in een pand bij medeslachtoffers en daders verblijven; Op de werkplek gecontroleerd worden; Tussen verschillende prostitutiegebieden verplaatst worden; Door lange werkdagen geen vrije tijd en bewegingsvrijheid hebben.94

Sociale beperkingen Voor slachtoffers van seksuele uitbuiting liggen er obstakels en uitdagingen op het vlak van deelname aan de maatschappij. CoMensha zegt dat het (re)integreren in de maatschappij moeilijk is voor de slachtoffers van seksuele uitbuiting. Door de periode van uitbuiting in de prostitutie kan er een achterstand in de ontwikkeling zijn ontstaan. FairWork geeft ook aan dat de uitbuitingsperiode voor de persoonlijke ontwikkeling van slachtoffers negatief is vanwege de lage zelfredzaamheid en de moeite die slachtoffers hebben om zelf initiatieven te nemen, omdat ze altijd moesten doen wat anderen zeiden. Tenslotte kunnen slachtoffers van seksuele uitbuiting in een sociaal isolement terechtkomen.95

3. Financiën Naast bovenstaande problemen hebben slachtoffers van seksuele uitbuiting te maken met moeilijke situaties op het gebied van financiën, omdat er sprake is van economische uitbuiting en gebondenheid door schulden. De slachtoffers moeten het ‘Achter het raam hield ik het niet meer vol’, Stentor/ Deventer Dagblad, 8 oktober 2011. Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 193 94 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 194 95 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 194 92

93


27

grootste deel van hun inkomsten aan de uitbuiters afdragen, waarbij ze vaak de verplichting hebben om per dag een minimum aan inkomsten te verdienen. Ze beschikken daardoor dus meestal niet vrijelijk over het eigen verdiende geld en er is sprake van een irreële/fictieve – niet aflosbare-‐ schuldopbouw bij de pooier. 96

2.3.2

DE GEVOLGEN VOOR DE VRIJWILLIGE PROSTITUEE Ook voor de prostituees die niet worden uitgebuit kan seksuele uitbuiting van derden gevolgen hebben. Zo kunnen deze prostituees last hebben van oneerlijke concurrentie omdat slachtoffers van seksuele uitbuiting vaak werken onder de prijs die normaal is op de betreffende locatie en ook doen slachtoffers van seksuele uitbuiting vaak ‘meer voor minder’. Naast oneerlijke concurrentie kunnen niet uitgebuite prostituees zich gestigmatiseerd voelen omdat een prostituee als slachtoffer wordt benaderd. Vrijwillige kunnen ze zelf benaderd worden door pooiers. Prostituees kunnen last krijgen van de criminele omgeving die om de slachtoffers heen hangt. Deze kan als agressief en bedreigend worden ervaren. Ook bestaat de mogelijkheid dat de pooiers die aanwezig zijn in de prostitutiebuurten grip krijgen op de niet-‐uitgebuite prostituees en dat die laatsten uiteindelijk ook kunnen worden uitgebuit en slachtoffer kunnen worden. In het interview met Ilonka Stakelberough, directrice Stichting Geisha en ex-‐ prostituee, verteld Ilonka over de gevolgen van seksuele uitbuiting voor vrijwillige prostituees97: “Ik had een leuk en goed contact met mijn klanten, ik denk dat het voor veel dames ook gewoon kan zijn. Alleen er is heel veel uitschot en door dat uitschot zijn er reglementeringen die dus voor een vrijwillige sekswerker het beroep heel moeilijk maakt. En daar zit een beetje de valkuil. Maar wij betalen belasting en ik vind dat wel ook recht hebben op alle voorzieningen die er gewoon zijn en het moet gewoon recht getrokken worden. Als we dingen willen legaliseren moeten we ze ook normaliseren. En wat wel heel erg jammer is dat, we zitten natuurlijk met een gigantisch stigma, maar dat wordt eigenlijk alleen maar gevoed door de berichten over mensenhandel en dergelijke. We willen mensenhandel bestrijden, maar wat we nu zien is dat prostitutie bestreden wordt. En dat kan je natuurlijk proberen, maar het is niets voor niks het oudste beroep ter wereld.”

96

Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 195 Bijlage 3: interview met Ilonka Stakelborough

97


28

2.3.3

DE GEVOLGEN VOOR DE DADER Mensenhandel en het uiteindelijk uitbuiten van prostituees heeft niet alleen gevolgen voor de (uitgebuite) prostituee, maar ook voor de dader. In eerste instantie verdient de dader met het uitbuiten van prostituees geld. Dit is het belangrijkste doel van uitbuiting. Maar wanneer de dader wordt opgepakt en wordt vervolgt staan heeft deze verschillende wetten overtreden. Zo staat het delict mensenhandel omschreven in artikel 273 f van het Wetboek van Strafrecht. Onder mensenhandel wordt verstaan: “Misbruik van mensen in een dienst-‐ of arbeidsverhouding strafbaar te stellen, evenals alle handelingen die ertoe strekken iemand in een dergelijke positie te brengen. Profiteren van dergelijke omstandigheden en het dwingen tot afgifte van inkomsten uit seksuele arbeid of diensten en uit de verwijdering van organen is eveneens strafbaar als mensenhandel. Leidend in het artikel is het feit dat de uitbuiting een inbreuk op de persoonlijke vrijheid en de fundamentele mensenrechten van het slachtoffer beteken.”98 Wanneer de mensenhandelaar wordt aangehouden en de officier van justitie besluit te vervolgen, kan de mensenhandelaar vanaf 1 april 2013 een gevangenisstraf van maximaal 12 jaar opgelegd krijgen door de rechter.99 Maar naast schuldig te zijn aan mensenhandel kan een dader ook schuldig zijn aan het schenden van grondrechten van een mens, zoals artikel 11: ‘Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam’. 100 En er kunnen verschillen arbeidswetten zijn overtreden, zoals de maximale werktijd op één dag van werknemers.

2.3.4

DE GEVOLGEN VOOR DE NEDERLANDSE OVERHEID Uitbuiting van prostituees heeft ook gevolgen voor de Nederlandse overheid. Want naast de kostenpost die seksuele uitbuiting voor de overheid heeft in de vorm van inzet van bijvoorbeeld politie en justitie, lokale overheden en slachtofferopvang en – hulp, loopt de staat belastinginkomsten mis door illegale prostitutie. Zoals voor veel partijen seksuele uitbuiting imagoschade kan aanrichten, zo kan dat ook bij de Nederlandse staat.101 De staat heeft een grote verantwoordelijkheid om seksuele uitbuiting tegen te gaan omdat hier mensenrechten in het geding zijn.

98

Artikel 273f Wetboek van Strafrecht Rijksoverheid, nieuwsbericht Tweede Kamer ‘Twaalf jaar voor mensenhandel vanaf 1 april 2013 mogelijk’, 26-‐02-‐2013 100 Artikel 11 Grondwet 101 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 195 99


29

2.4 DEELCONCLUSIE We kunnen nu concluderen dat seksuele uitbuiting verschillende oorzaken heeft. Waar vraag is, is aanbod. In 1.5 hebben we kunnen concluderen dat de vraag naar prostituees aanzienlijk is. In 1.5 hebben we ook geconstateerd dat het met name om een groep jonge vrouwen gaat die afkomstig zijn uit Centraal/Oost-‐Europa. Slechte economische omstandigheden en politieke factoren kunnen zorgen voor een uitzichtloze situatie in het land van herkomst. Vooral armoede is een oorzaak voor veel buitenlandse vrouwen om naar een ander land te vertrekken. In veel landen hebben vrouwen een ondergeschikte positie. Ze genieten minder onderwijs en kunnen daardoor vaak minder goed terecht op de (legale) arbeidsmarkt dan hun mannelijke landgenoten.102 In hun zoektocht naar een beter bestaan en goed betaald werk, vormen vrouwen uit bijvoorbeeld de arme gebieden in Oost Europa een aantrekkelijk doelwit voor de seksindustrie. Onder valse voorwendselen worden deze vrouwen naar landen als Nederland gebracht waar ze in de seksindustrie belanden. De gevolgen voor de uitgebuite prostituee liggen op het terrein van gezondheid, welzijn en financiën. Slachtoffers van seksuele uitbuiting blijken door hun ervaring met geweld, aangerand en verkrachting, beperking van de bewegingsvrijheid en dagen achter elkaar moet doorwerken, ernstige lichamelijke en geestelijke gezondheidsklachten krijgen.103 Daarnaast kampen slachtoffers van seksuele uitbuiting met juridische onzekerheid, schrijnende woon-‐ en werkomstandigheden en sociale beperkingen. De slachtoffers moeten het grootste deel van hun inkomsten aan de uitbuiters afdragen, waarbij ze vaak de verplichting hebben om per dag een minimum aan inkomsten te verdienen. Ze beschikken daardoor dus meestal niet vrijelijk over het eigen verdiende geld en er is sprake van een irreële/fictieve – niet aflosbare-‐ schuldopbouw bij de pooier. 104

102

Wijers en Lap-‐ Chew, 1999 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 191 104 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 195 103


30

3.

PROSTITUTIEBELEID IN NEDERLAND

3.1

INLEIDING Voordat we ons kunnen richten op het beleid van Amsterdam, moeten wij eerst weten welke regels omtrent prostitutie in Nederland gelden omdat de gemeente Amsterdam hier zich ook aan moet houden. We hebben gekeken naar internationale wetgeving, het Nederlands prostitutiebeleid en de uitvoering van dat beleid.

3.2

INTERNATIONALE WETGEVING Boven de landelijke wetgeving staat de internationale wetgeving zoals het Europees Verdrag voor de rechten van de mens (EVRM). In artikel 4 staat het verbod van slavernij en dwangarbeid beschreven: ‘’Niemand mag in slavernij of dienstbaarheid worden gehouden”. Het Palermo Protecol is het VN protocol waarin preventieve, bestrijding en bestraffing van mensenhandel beschreven staat. Het Verdrag van de Raad van Europa ter bestrijding van mensenhandel, het Verdrag van Warschau, en de EU richtlijn mensenhandel ter voorkoming en bestrijding van mensenhandel en de bescherming van slachtoffers bevatten ook regels die boven de Nederlandse wetgeving staan.105

3.3

NEDERLANDS PROSTITUTIEBELEID Aan de hand van tabel op de volgende pagina bespreken we de belangrijkste en voor ons onderzoek relevante wet-‐ en regelgeving van de afgelopen jaren.

105

Comensha.Mensenhandel; Wet-‐ en regelgeving


31

Tabel 3.1 Chronologie landelijke beleid, wet-‐ en regelgeving op het gebied van niet-‐vergunde illegale en gedwongen prostitutie.

B9 – regeling Een onderdeel van het bestrijdingsbeleid is onder andere de B9-‐regeling, ook wel de ‘verblijfsregeling mensenhandel’. Deze regeling is bedoelt voor slachtoffers en getuige-‐aangevers van mensenhandel. Zij kunnen aangifte doen bij de politie. Vervolgens kan de IND een tijdelijke verblijfsvergunning verlenen voor de duur van het opsporings-‐ en vervolgingsonderzoek van de politie en het Openbaar Ministerie (OM) 106. Het doel van deze regeling is slachtoffers van mensenhandel in staat te stellen aangifte te doen en zo de dreiging van onmiddellijke uitzetting weg te nemen.107

Opheffing bordeelverbod Sinds 1 oktober 2000 is prostitutie in Nederland gelegaliseerd. Dat betekent dat seksclubs, raambordelen, privé-‐huizen en escortbedrijven legale bedrijven zijn zolang zij voldoen aan de regels die door de gemeente aan hen worden opgelegd. De legalisering heeft als doel een meer zichtbare scheiding aan te brengen tussen vrijwillige en gedwongen prostitutie. De overheid wil met de legalisering de volgende doelen bereiken; beheersing en regulering exploitatie van prostitutie, verbetering van de bestrijding van exploitatie van onvrijwillige prostitutie, verbetering van de bestrijding van de exploitatie van onvrijwillige prostitutie, bescherming van minderjarigen tegen seksueel misbruik, verbetering van de positie van prostituees, ontvlechting van criminaliteit en 106 107

IND, verblijfsregeling mensenhandel B9-‐ regeling, De B9 procedure


32

seksindustrie, terugdringen van prostitutie door personen zonder geldig verblijfsvergunning.108

Aanstelling nationaal Rapporteur Mensenhandel Sinds 2000 heeft Nederland een Nationaal Rapporteur Mensenhandel (NRM). De rapporteur doet verslag aan de regering over de aard en omvang van mensenhandel in Nederland en over de effecten van het beleid. De NRM is onafhankelijk. 109 Overige belangrijke bestrijdingsmaatregelen die zijn genomen om de mensenhandel te bestrijden in de prostitutiebranche is het nieuw mensenhandel artikel in het Wetboek van Strafrecht110

Instelling taskforce Aanpak Mensenhandel De Taskforce Aanpak Mensenhandel is in 2008 officieel ingesteld door het ministerie van Justitie. De Taskforce staat onder voorzitterschap van het Openbaar Ministerie (OM) en bestaat uit leden van de departementen van Binnenlandse Zaken, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Buitenlandse Zaken, de Nationaal Rapporteur Mensenhandel, politie en gemeenten. De brede samenstelling maakt een integrale benadering mogelijk. De hoofdtaak van de Taskforce is het signaleren van knelpunten bij de aanpak van mensenhandel en het bedenken van oplossingen. 111

3.4

UITVOERING EN ORGANISATIE VAN HET BELEID De aanpak van mensenhandel vindt op regionaal niveau plaats met een samenwerking tussen verschillende ketenpartners. 112

Gemeenten Gemeenten hebben een belangrijke rol binnen het prostitutiebeleid. Zij hebben veel invloed op de regulering van de prostitutiebranche en een verantwoordelijkheid op het gebied van preventie, signalering, handhaving en hulpverlening. Ook moeten zij vergunningen verlenen voor seksbedrijven. Dit geeft de gemeente de mogelijkheid van preventieve handhaving. De gemeente mag minderjarige en slachtoffers van mensenhandel geen vergunning verlenen. Deze preventieve handhaving heeft alleen effect als er ook sprake is van zichtbare repressieve handhaving, de vergunninghouders die zich niet houden aan de regels worden maatregelen opgelegd. In de meeste gemeente ligt de uitvoering van het toezicht op de prostitutiebranche bij de politie Gemeenten hebben instrumenten ter beschikking zoals: de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), bestemmingsplannen en de Wet BIBOB113. Op het

Gemeente Urecht, 2009; ‘niet vergunde, illegale en gedwongen prostitutie ‘ CCV, mensenhandel 110 Achter gesloten Ramem: Hoofdstuk 1.1.2, misstanden in de seksindustrie 111 Gemeente Urecht, 2009; ‘niet vergunde, illegale en gedwongen prostitutie ‘ 112 CCV, veiligheidsthema’s 113 Achter gesloten Ramen, definities 108

109


33

gebied van prostitutie is het opstellen en effectief uitvoeren van beleid een belangrijk instrument. 114

Politie De politie heeft een strafrechtelijke taak, namelijk opsporen en kan daarnaast door de gemeente worden aangewezen als toezichthouder; een bestuursrechtelijke taak. De politie controleert dan bijvoorbeeld of seksbedrijven voldoen aan de vergunningseisen die door de gemeente worden gesteld. Naast de verantwoordelijkheid voor opsporing, speelt de politie ook een rol in de preventieve handhaving van de prostitutiebranche De politie heeft ook zorgtaken. De slachtoffers van mensenhandel moeten worden opgevangen, informatie krijgen over hun rechten en de gelegenheid krijgen om aangifte te doen. Op grond van de Aanwijzing mensenhandel van het Openbaar Ministerie (OM) moeten rechercheurs die de aangifte opnemen speciaal opgeleid zijn. Diverse politie-‐eenheden hebben voor de opsporing van mensenhandel een gespecialiseerd team. In elke regio is een expert mensenhandel benoemd. 115

Openbaar Ministerie Het Openbaar Ministerie (OM) heeft de leiding van het opsporingsonderzoek en is belast met vervolging. Ook is het OM, door deelname aan het driehoeksoverleg met gemeenten en politie, betrokken bij de afstemming van het beleid. Het OM heeft de aanpak van mensenhandel en mensensmokkel als prioriteit benoemd. Er is een landelijke officier van justitie mensenhandel/smokkel benoemd. En op grond van de Aanwijzing mensenhandel moet elk parket één contactofficier van justitie mensenhandel hebben. 116

IND (Immigratie en naturalisatiedienst) De IND is de toelatingsorganisatie van Nederland. De IND werkt bij de aanpak van mensenhandel in nationaal verband samen met onder andere de politie, het OM, en het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel. Ook werkt de IND in internationaal verband, hiervoor bestaan er verschillende internationale projecten en initiatieven ter bestrijding van de mensenhandel zoals het Internationaal Mensenhandel Overleg.

114

BNRM, 2007 CCV, ketenpartners 116 CCV, ketenpartners 115


34

3.5

VERGELIJKENDE INVALSHOEK MET ZWEDEN Elk land geeft zijn eigen prostitutiebeleid vorm. Op veel gebieden lijken Zweden en Nederland op elkaar: beide landen hebben een bepaald niveau van welvaart en de relatie tussen mannen en vrouwen is gebaseerd op seksegelijkheid.117 Maar op het punt van het prostitutiebeleid zijn de verschillen tussen deze landen erg groot. Doordat de landen op een geheel andere manier naar prostitutie kijken, willen wij deze landen met elkaar vergelijken.

3.5.1

ZWEEDS BELEID De afgelopen eeuwen heeft Zweden prostitutie benaderd op dezelfde manier als veel andere landen in West Europa: als een noodzakelijk kwaad dat sterk gereguleerd moest worden. Prostituees werden gezien als ‘sociaal afwijkend’, zij werden onderworpen aan medische keuringen, maar in 1964 veranderde dat. Het verkopen van seks werd gedecriminaliseerd, dat wil zeggen uit het Wetboek van Strafrecht gehaald, en benaderd als een sociaal probleem. Prostituees werd de hand gereikt om uit de prostitutie te stappen.118 In Zweden werd deze seksuele revolutie gezien als een ‘commercialisering van seksuele vrijheid met negatieve effecten voor zowel vrouwen als mannen’. Tegelijkertijd werd door feministen het debat omtrent het ‘recht’ van mannen op seks gevoerd. Daarna kwam er weer een debat op gang over het criminaliseren van de prostitutie.

Wetswijziging Uiteindelijk werd 1 januari 1999 het kopen van seksuele diensten in Zweden verboden. Dit kan worden bestraft met een boete of gevangenisstraf van 6 maanden. Met deze wet, die het kopen van seks verbied heeft Zweden een definitieve stap gezet in de richting van het criminaliseren van prostitutie. Een prostituee wordt gezien als onschuldig slachtoffer, de pooier als crimineel en de klant is strafbaar119. Er is weerstand tegen deze nieuwe wet. Er wordt benadrukt dat er een verschil bestaat tussen vrijwillige en onvrijwillige prostitutie en dat volwassenen het recht hebben om zelf te kiezen of zij seks willen kopen of verkopen. In hun ogen is verbieden van prostitutie een achterhaalde positie gebaseerd op seksuele moraliteit. De regering, en de meerderheid van de bevolking in Zweden vinden dat als je prostitutie bekijkt vanuit het perspectief van sekse gelijkheid en mensenrechten en je verschuift de focus van het aanbod (prostituees) naar de vraag (klanten), dan wordt het onderscheid tussen vrijwillig of onvrijwillig irrelevant 120. Trolle, hoofdopsporing van de Commissie tegen Mensenhandel in Zweden, benadrukt dat de behoefte aan een prostituee in werkelijkheid behoefte aan macht 117

EO documentaire: ‘Schone Schijn’ Vrouwenhandel ‘Hoe te benaderen en hoe te bestrijden?’ Universiteit Utrecht, juli 2011. 119 EO documentaire: ‘Schone Schijn’ 120 Vrouwenhandel ‘Hoe te benaderen hoe te bestrijden? ‘Universiteit Utrecht, juli 2011 118


35

is en dat mannen met deze behoefte psychische problemen hebben en daarbij geholpen moeten worden. In 2010 heeft Zweden een comité ingesteld die het verbod op het kopen van seksuele diensten evalueert. Deze evaluatie van de wet is voornamelijk gebaseerd op reeds afgeronde onderzoeken van verschillende partijen121. Volgens het comité komt vrouwenhandel in Zweden een stuk minder voor dan in andere EU landen. Politie en maatschappelijke organisaties verklaren dat vrouwenhandelaren Zweden als een slechte markt zien vanwege de criminalisering van prostitutie en dat zij daarom besluiten zich niet in Zweden te vestigen. In die gevallen waarin het toch plaatsvindt, is de omvang veel kleiner. Het verbod op het kopen van seksuele diensten en de verminderde vraag naar prostitutie vormen een barrière voor de mensenhandel.122

3.5.2

OMVANG Het National Criminal Investigation Department (NCID) schatte in 2004 dat er elk jaar tussen de 400 en 600 vrouwen naar Zweden verhandeld werden, voornamelijk uit Oost-‐Europese landen en Rusland. In vergelijk met omringende landen waar het kopen van seksuele diensten niet verboden is, is dit aantal erg laag. In Denemarken zijn 5500 tot 7800 prostituees waarvan ongeveer de helft slachtoffer is van vrouwenhandel. 123 Effecten Het comité stelt vast dat het verbieden van prostitutie een groot normatief effect heeft gehad: meer mensen staan negatiever het kopen van seksuele diensten en 70% van de bevolking vindt het verbod op prostitutie positief. Opmerkelijk is, dat met name jongeren tussen 15 en 30 voorstander van het verbieden van prostitutie blijken te zijn. Hieruit wordt geconcludeerd dat de criminalisering het gewenste normatieve effect heeft gehad. Terwijl uit ander onderzoek van het comité is gebleken dat jongeren juist positiever en liberaler tegenover prostitutie staan 124. Opvatting (ex-‐)prostituees Verschillende onderzoeken hebben volgens het comité aangetoond dat ex-‐ prostituees positief staan tegenover de criminalisering en dat werkzame prostituees een negatief oordeel hebben over criminalisering125. Werkzame prostituees zeggen zelf voor de prostitutie gekozen te hebben en beschouwen zichzelf niet als willoze slachtoffers. Ondanks het feit dat het niet verboden is seksuele diensten te verkopen voelen zij zich opgejaagd door de politie. Deze vrouwen zien wel degelijk een verschil tussen vrijwillige en onvrijwillige prostitutie.126

121

Vrouwenhandel ‘Hoe te benaderen hoe te bestrijden? ‘Universiteit Utrecht, juli 2011 Vrouwenhandel ‘Hoe te benaderen hoe te bestrijden? ‘Universiteit Utrecht, juli 2011 123 Vrouwenhandel ‘Hoe te benaderen hoe te bestrijden? ‘Universiteit Utrecht, juli 2011, vrouwenhandel. 124 Vrouwenhandel ‘Hoe te benaderen hoe te bestrijden? ‘Universiteit Utrecht, juli 2011, het normatieve effect 125 Vrouwenhandel ‘Hoe te benaderen hoe te bestrijden? ‘Universiteit Utrecht, juli 2011, Ibidem,10. 126 Vrouwenhandel ‘Hoe te benaderen hoe te bestrijden? ‘Universiteit Utrecht, juli 2011, (ex) – prostituees aan het woord. 122


36

Ex-‐prostitutees verklaren dat de criminalisering van de afnemers van seksuele diensten hen sterker heeft gemaakt in hun beslissing uit de prostitutie te stappen. Het heeft hen doen inzien dat de afnemers schuld hebben aan hun emotionele littekens en pijnlijke herinneringen die zij de rest van hun leven bij zich zullen dragen. Zij staan daarom unaniem positief tegenover de criminalisering van de klant.

3.6

DEELCONCLUSIE Wet-‐ en regelgeving in Nederland kenmerkt zich door een liberale wetgeving, prostitutie is in Nederland gelegaliseerd. Dit heeft als doel misstanden zoals uitbuiting in prostitutiebranche meer zichtbaar te maken. Ook probeert de overheid door onder andere de B9 regeling en de instelling van Taskforce mensenhandel, mensenhandel beter te bestrijden en aan te pakken. Gemeenten moeten zich houden aan centraal opgelegde wet-‐ en regelgeving maar hebben daarentegen een grote mate van zelfstandigheid want gemeente mogen het prostitutiebeleid voor een groot deel zelf vormgeven. De aanpak van mensenhandel vindt op regionaal niveau plaats met een samenwerking tussen onder andere gemeente, politie, en het Openbaar Ministerie (OM). In Zweden wordt prostituee gezien als onschuldig slachtoffer, de pooier als crimineel en de klant is strafbaar. Het kopen van seksuele diensten in Zweden is dan ook verboden. Uit onderzoek van NCID (National Criminal Investigation Department) is gebleken dat het aantal vrouwen dat naar Zweden verhandeld werd erg laag is, in vergelijking met omringende landen waar het kopen van seksuele diensten niet verboden is. (Ex) prostituees geven aan dat zij positief staan tegenover de criminalisering, zij geven aan dat de criminalisering van de klanten hun sterker heeft gemaakt in hun beslissing om uit de prostitutie te stappen. Werkzame prostituees hebben hier daarentegen een negatief oordeel over, zij geven aan dat zij zichzelf niet beschouwen als willoze slachtoffers. Zij zien wel degelijk een verschil tussen vrijwillige en onvrijwillige prostitutie. Wij kunnen hieruit concluderen dat er een samenhang is tussen strafbaar stellen van het kopen van seksuele diensten en het lage aantal vrouwen dat naar Zweden verhandeld wordt. Echter, dit wil niet zeggen dat er geen uitbuiting in Zweden plaatsvindt.


37

4.

PROSTITUTIEBELEID VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM

4.1

INLEIDING Zoals wij in de inleiding ook al hebben verteld, hebben wij ervoor gekozen om het effect van het prostitutiebeleid van de Gemeente Amsterdam te onderzoeken. Hiervoor moeten wij eerst weten wat het prostitutiebeleid van de gemeente inhoudt. In 5 VWO zijn wij hier ook al mee bezig geweest127, alleen hebben we toen alleen één aspect van het prostitutiebeleid belicht; project 1012.128 Naast dit project 1012 zullen wij het prostitutiebeleid van de Gemeente Amsterdam van de afgelopen jaren en het toekomstige beleid kort toelichten. Wij lichten het prostitutiebeleid van de gemeente Amsterdam toe aan de hand van drie verschillende invalshoeken; de politiek-‐juridische invalshoek, de sociaal-‐economische invalshoek, sociaal-‐culturele invalshoek.

4.2

POLITIEK-‐JURIDISCHE INVALSHOEK Politiek-‐juridische invalshoek gaat over het beleid dat de overheid voert en welke organisaties hier in een rol spelen. Wij zullen hiervoor kijken naar het beleid van de Gemeente Amsterdam door de jaren heen, het beleid wat nu gevoerd wordt en het beleid dat nog gevoerd gaat worden.

4.2.1

HET BELEID VAN DE GEMEENTE AMSTERDAM In 2007 zijn stadsdeel Centrum en de Gemeente Amsterdam een coalitie aangegaan om het gebied rond het Damrak, het Rokin en de Wallen aan te pakken. Het hoofddoel van dit project is de criminaliteit in het gebied terug te dringen en een economische opwaardering op gang te brengen. Dit project wordt het project 1012 genoemd. 1012 verwijst naar het postcode gebied waarin de Wallen zich bevinden. De aanleiding voor het project 1012 was de parlementaire enquête in 1996 door de Commissie Van Traa, naar onder meer de georganiseerde misdaad op de Wallen. In 2000 werd het Van Traateam opgericht, met als doel de invloed van criminelen in de legale bovenwereld te bestrijden. Hiertoe werd de gebiedsgerichte aanpak geïntroduceerd. De gebiedsgerichte aanpak werd in februari 2007 geëvalueerd. De conclusie was: er is veel gedaan aan criminaliteitsbestrijding, maar de beschikbare middelen waren niet toereikend. Datzelfde jaar publiceerde het Van Traa-‐team het

127

Presentatie 5 VWO Mensenhandel in de prostitutie Zie 4.1.2

128


38

rapport ‘Grenzen aan de handhaving -‐ Nieuwe ambities voor de Wallen'. In het rapport concludeerden de onderzoekers dat handhaven alleen niet voldoende is om de criminaliteit aan te pakken. Dit leidde in 2007 tot de oprichting van het project 1012.

Project 1012

Een voorbeeld van Red Light Fashion Bron: www.thewallpaper.com -‐ ‘Have the cities' red-‐light district turned green?’

Het project 1012 heeft tot doel om de prostitutiesector beter onder controle te krijgen en de aanzuigende werking van de Wallen te verminderen. Project 1012 werkt aan het terugdringen van de criminaliteit en aan de economische opwaardering van de Wallen.

Onderdeel van de plannen is het halveren van het aantal ramen voor prostitutie in de binnenstad. Van de 482 mogen uiteindelijk 219 ramen open blijven. In de loop van 2007 en 2008 is een deel van de prostitutiepanden daadwerkelijk gekocht door de gemeente. De prostitutieramen in die panden hebben een (tijdelijke) andere bestemming gekregen. Zo zitten er in veel ex-‐raambordelen modeateliers: Red Light Fashion.129

Prostitutiebeleid 2012 -‐ 2017 Naast het project 1012 neemt de Gemeente Amsterdam ook andere maatregelen om de misstanden in de prostitutie tegen te gaan. Grofweg zijn er drie categorieën van misstanden die de Gemeente Amsterdam wil aanpakken130: -‐ Mensenhandel -‐ Overtredingen van de vergunningsvoorschriften -‐ Overige onacceptabele situaties die (nog) niet onder de vergunningsvoorschriften vallen. Mensenhandel is volgens de Gemeente Amsterdam de meest ernstige categorie en dat mensenhandel in Amsterdam voorkomt, daarover bestaat volgens de Gemeente geen twijfel. Een precieze schatting van de omvang is echter, zoals we al hadden geconstateerd in paragraaf 1.2.6, moeilijk te geven. De tweede categorie misstanden zijn overtredingen van de vergunningsvoorschriften. Voorbeelden daarvan zijn onvoldoende toezicht door de bordeelhouder en een bedrijfsadministratie die niet op orde is. De derde categorie misstanden volgens de Gemeente Amsterdam, zijn overige onacceptabele situaties die (nog) niet onder de vergunningsvoorschriften vallen. De meeste van deze situaties gaan over de arbeidsomstandigheden van prostituees. Voorbeelden van misstanden in deze categorie: verplicht dubbele diensten draaien en de verplichting om bovenop de huur onderhands extra te betalen voor een werkplek. Het gaat dus vooral om de verhouding tussen exploitanten en prostituees.131 129

Klanten van raamprostitutie -‐ De vraag naar raamprostitutie in Amsterdam onderzocht Nota van Uitgangspunten Prostitutiebeleid 2012 -‐ 2017 131 Nota van Uitgangspunten Prostitutiebeleid 2012 -‐ 2017 130


39

1. 2. 3. 4.

-‐

-‐

Het College wil de vergunningsvoorschriften zo aanpassen, dat dergelijke situaties beter zijn aan te pakken en de verhouding tussen exploitanten en prostituees weer in evenwicht wordt gebracht. De ambitie van de Gemeente Amsterdam is meer zicht krijgen op de branche. Meer zicht maakt een gerichte aanpak mogelijk en zorgt zo voor meer grip op de branche. Het uiteindelijke doel hiervan is misstanden verminderen, zodat er sprake is van een ‘schone’ en veilige prostitutiebranche. Er zijn drie beleidsdoelstellingen te onderscheiden die centraal staan in de aanpak: -‐ Aanpak misstanden in de vergunde branche -‐ Aanpak onvergunde branche -‐ Versterken positie prostituee In de aanpak staan de volgende aspecten centraal: Verantwoordelijkheid exploitant vergroot Integrale aanpak Zorg voor prostituees (Inter)nationale samenwerking132 Naast deze plannen heeft de Gemeente Amsterdam ook voor de korte termijn maatregelen ingevoerd om de misstanden in de prostitutie branche tegen te gaan. Er zijn drie maatregelen die met ingang van 1 augustus 2013 gelden: Prostituees moeten verplicht zijn ingeschreven bij de Kamer van Koophandel (KvK). Exploitanten moeten bij controles kunnen aantonen dat alle vrouwen die bij hen huren een KvK registratie hebben. De minimum leeftijd van een prostituee gaat omhoog van 18 naar 21 jaar. Er is een overgangsregeling om al werkende prostituees jonger dan 21 jaar tegemoet te komen. De bewijslast ligt bij de exploitant. Hij moet kunnen aantonen dat een prostituee onder de 21 aan wie hij een raam verhuurt, al voor 22 juli werkzaam was in de prostitutie.

-‐

Ramen gaan dicht van 06.00 -‐ 08.00 uur. Op die uren mogen er dus geen klanten in het raamprostitutiebedrijf aanwezig zijn. Vanaf 1 november 2013 moet elke raamexploitant en elke eigenaar van een escortbureau of club/privéhuis een intakegesprek met de prostituee voeren wanneer deze als prostituee werkt of wilt gaan werken. De gemeente controleert of de exploitant deze gesprekken voert.133

132

Nota van Uitgangspunten Prostitutiebeleid 2012 -‐ 2017 Programma Prostitutie Amsterdam

133


40

4.3

SOCIAAL-‐ECONOMISCHE INVALSHOEK

Het entreegebied van de Amsterdamse binnenstad, gezien vanuit het Centraal Station, is op te splitsen in twee deelgebieden: het Damrak-‐Rokin (Rode Loper) en de Wallen.134 In beide deelgebieden is de gemeente momenteel bezig met plannen om te komen tot een kwaliteitsimpuls van zowel de publieke ruimte als de private invullingen. Het gaat hierbij om: -‐ Investeringen in en rond de Rode Loper (Damrak-‐Rokin). Hier ligt het accent op het toevoegen van detailhandel, horeca, hotelkamers, culturele voorzieningen en een beperkte hoeveelheid woningen en kleinschalige bedrijfsruimten; -‐ Investeringen in de Wallen. Deze zijn vooral gericht op transformatie van het gebied, waarbij vervanging van de ene activiteit door de andere plaatsvindt. In de opgekochte en nog op te kopen panden zal een mix van kleinschalige bedrijfsruimten, (specialistische) detailhandel, horeca en woningen worden gehuisvest. 135 De gemeente wil de oude binnenstad (postcodegebied 1012) in de komende jaren een ander aanzicht geven. De reden hiervoor is verwoord in recente gemeentelijke stukken die een economische visie voor de toekomst schetsen: "Het evenwicht tussen wonen, werken en recreëren wordt verstoord door de stapeling van vele vaak minder gewenste functies zoals coffeeshops, prostitutie, fastfood en minisupermarktjes. Veel van deze functies zijn gevoelig voor criminele invloeden. Het witwassen van zwart geld, vrouwenhandel en druggerelateerde criminaliteit zijn de voornaamste boosdoeners."136 Project 1012 is dus in eerste instantie opgericht uit economisch oogpunt. Robert Valkhoff, Projectleider 1012, verteld hierover: “Leuk dat jullie nog steeds geïnteresseerd zijn in het opknappen van het oudste stukje Amsterdam. Dat was ook de drijfveer van het project, het opknappen van de entree van de stad. Aan de ene kant om nieuwe economische investeringen aan te trekken tegen de verloedering en aan de andere kant om de criminogene branches op te schonen. In het coalitieproject werd daarom ook gewerkt met sleutelprojecten (investeringen), opknappen openbare ruimte (rode loper) en verminderen prostitutie/coffeeshops. Het aanpakken van de criminogene branches is daarna pas de boventoon gaan voeren, omdat daar meer draagvlak voor was. Maar het idee was om met een economische opwaardering van het gebied tegenwicht te bieden aan verloedering, goedkoop toerisme en louche ondernemers.”137 Ook uit dit citaat van onze vraag aan Robbert Valkhoff blijkt dat het verminderen van het aantal ramen, onderdeel van project 1012, is opgezet met de gedacht het gebied economisch op te waarderen. Pas toen er te weinig draagvlak voor dit bleek te zijn, is het aanpakken van uitbuiting aan het project toegevoegd. Economische effecten verkleuring en nieuwe functies -‐ Red Light District en Rode Loper Amsterdam Economische effecten verkleuring en nieuwe functies -‐ Red Light District en Rode Loper Amsterdam 136 Economische effecten verkleuring en nieuwe functies -‐ Red Light District en Rode Loper Amsterdam 137 Bijlage 9: vraag aan Robert Valkhoff 134 135


41

Toerisme In Amsterdam komen jaarlijks circa 2,5 miljoen mensen uit de hele wereld die de Wallen en de sekswerkers bezoeken – dat is ongeveer 36 procent van het totale aantal toeristen dat de hoofdstad bezoekt.138 Toeristen leveren de stad Amsterdam inkomsten op, door het betalen voor een verblijf plaats, het bezoeken van cafés en restaurants en het bezoeken van bezienswaardigheden als musea. Wanneer op de Wallen ramen gesloten worden, zal de stad Amsterdam hierin waarschijnlijk een deel van haar inkomsten mislopen. Ook winkeleigenaren, die wij voor ons onderzoek in 5 VWO gesproken hebben, zijn bang om door de vermindering van het aantal ramen inkomsten mis te lopen, bleek uit onze gesprekken vorig jaar.139

Bordeelhouders Niet alleen winkeleigenaren zijn bang voor het mislopen van inkomsten, ook bordeelhouders willen niet hun panden kwijt raken. Voor bordeelhouders is het verhuren van ramen hun inkomen. Zij hebben dan ook via verschillende manieren geprobeerd om de vermindering van het aantal ramen te stoppen. Protest tegen de plannen van de gemeente merkten wij ook bij het Stadsgesprek in de Balie, waar verschillende bordeelhouders hun kritiek uitte op het beleid van de Gemeente Amsterdam.140

Prostituees Maar ook prostituees hebben economische belangen bij het verminderen van de ramen, zij verdienen hun geld met de prostitutie. Wanneer er meer ramen gesloten worden zullen de prijzen van de overgebleven ramen omhoog gaan omdat er meer vraag is naar deze ramen. Dit is nu al het geval, vertelde Ilonka Stakelberough, directrice van Stichting Geisha bij het Stadsgesprek in de Balie. Ook vertelde ze dat de concurrentie tussen de prostituees erg groot is, zeker nu veel vrouwen uit Oost-‐ Europa een lagere prijs hanteren dan de Nederlandse prostituees.141 Ditzelfde gaf Lisa, prostituee, aan in het interview: “Nou ja, het feit dat eh…, we hebben natuurlijk al aangekaart dat de huren en dergelijke ontzettend hoog zijn. (…) Op het moment dat je een heleboel ramen gaat sluiten dan komen er minder werkplekken, dus al die meiden willen natuurlijk de beperkte werkplekken graag bemachtigen, met het gevolg dat de exploitanten ook rustig kunnen zeggen: “als jij niet voor een hele week tekent en 7 dagen de kamer afhuurt dan kom je hier niet te werken.” Dus ze kunnen je meer onder druk zetten op die manier en ze kunnen de prijzen weer makkelijk omhoog gooien, dus dat ze nog duurder worden, want ja er zijn werkplekken te kort, dus ze kunnen gewoon weer vragen wat ze willen.”

138

NRC Handelsblad, ‘De Wallen zelf zijn het probleem niet’, 13-‐02-‐2008 Presentatie 5 VWO ‘Mensenhandel op de Wallen’ 140 Bijlage 1: verslag ‘Stadsgesprek prostitutie’ 141 Bijlage 1: verslag ‘Stadsgesprek prostitutie’ 139


42

4.4

SOCIAAL-‐CULTURELE INVALSHOEK AMSTERDAM In de sociaal-‐culturele invalshoek kijken we naar de normen en waarden die meespelen bij het vormen van het prostitutiebeleid in Amsterdam. Om deze normen en waarden in beeld te brengen hebben wij de betrokkenen die wij hebben geïnterviewd voor ons onderzoek hebben wij gevraagd hoe zij tegen het Zweedse model aankeken. Dit leverde een duidelijk verschil in normen en waarden op over prostitutie in vergelijking met de Zweedse opvatting.

Zweden Ilonka Stakelberough, directrice van Stichting Geisha -‐ belangenvereniging voor prostituees, antwoorde als volgt op de vraag hoe zij aankijkt tegen het Zweeds prostitutiebeleid: “Wij zijn heel hard bezig om daar actie tegen te voeren. Ik heb met een criminoloog gepraat, en die zei ook: het is zo negatief. Ze hebben een test gedaan, ze hebben voor maar 1 uur een advertentie online gezet. Ze kregen binnen een uur meer dan duizend reacties. Zeg dat de helft daar van jou klant word, dan kan je voor 10 jaar werken. Heb je niks meer nodig. En wat daar ook aan de hand is, er was een dame heel erg verslaafd, en toen werd er gezegd: kom na de vakantie (van 3 maanden) maar terug. Toen zei ze dat ze dan waarschijnlijk dood was. Dus er is helemaal geen aangepaste hulp verleening. Het is in mijn ogen niet empatisch en zelf licht asociaal model. Om op te houden dat je de prostitutie onder controle hebt, wat absoluut niet het geval is. Ik heb daar een half uur met de hele Zweedse delegatie zitten praten, en ik heb daar dingen gevraagd maar niemand kon me daar op antwoorden. Iedereen was stil. Ik heb zo veel tegenstellingen kunnen aantonen, en toen hield het op. Het lijkt alleen maar of ze het onder controle hebben, maar ze hebben het gewoon weg gestopt.”142 Op de vraag hoe zij aankijkt tegen het principe dat de klant strafbaar is, antwoorde Ilonka: “Nou de filosofie er achter is dat de prostituee maar een heel zielig iemand is en die kan er niets aan doen. En die klant die is een misbruiker, een potentiele verkrachter. Dat heeft natuurlijk niets te maken met de realiteit. Hoe je met je klant omgaat is zo anders. Je hoeft ook niet de hele tijd seks te hebben. Soms zitten ze alleen maar te lullen en te ouwehoeren. Dus ik heb zo iets van, die klanten strafbaar stellen, als je klanten straft die aantoonbaar misbruik maakt van een slachtoffer, moet gestraft worden. Maar er zijn ook ontzettend veel klanten die zeggen: joh hoe kan ik dat nou zien, of iemand een slachtoffer is. En ook niet meer bij jongen buitenlandse meisjes naar binnen gaan. Maar bij 35+, want die zijn over het algemeen veel minder beïnvloedbaar.”143 Uit deze twee antwoorden kunnen wij afleiden dat Ilonka tegen het Zweeds 142

Bijlage 3: interview Ilonka Stakelberough Bijlage 3: interview Ilonka Stakelberough

143


43

P&G292: “Het hele team is inmiddels daar geweest en het zet je wel aan het denken. Ik kan eigenlijk wel zeggen dat wij het niet eens zijn met de visie van de Zweden. Ik vind niet bij voorbaat sekswerkers slachtoffer van mensenhandel. Voor hun is dat eigenlijk een en hetzelfde en dat is een heel groot verschil. Wat ik wel heel goed vindt, en dat hebben we meegenomen uit Zweden is dat de prostitutie maatschappelijk werkers daar zich ook op de klanten richten. Dat gaat in Zweden weer heel ver, de klanten hebben daar vanwege dat ze prostituees bezoeken psychische hulp nodig. Maar dat de klanten in het vizier zijn vind ik wel goed, dat is iets wat we kunnen oppakken hier. (…) Maar ik denk dat de vraag naar prostitutie altijd zal blijven.” En ook de Gemeente Amsterdam gaf antwoord op de vraag of het Zweeds model een oplossing zou kunnen zijn om de misstanden rond prostitutie in Amsterdam te bestrijden: “De Gemeente Amsterdam heeft niet als doelstelling om prostitutie te laten verdwijnen uit de stad. De gemeente wil wel meer grip hebben op de prostitutiebranche om misstanden aan te kunnen pakken en de positie van prostituees te kunnen verbeteren.”144 Uit deze drie antwoorden van de geïnterviewde betrokkenen, kunnen wij concluderen dat de betrokkenen anders tegen het Zweeds model aankijken dan de zweden. De prostituee wordt in Zweden automatisch als slachtoffer gezien, terwijl in dit volgens Ilonka Stakelberough en Prostitutie en Gezondheidscentrum 292, niet het geval is. Ook de stafbaarheid van de klant in Zweden, vinden Ilonka Stakelberough en P&G292 ter ver gaan, dit omdat klanten soms helemaal niet kunnen zien of iemand uitgebuit wordt of niet. Daarnaast geloven Ilonka Stakelberough en P&G292 niet dat het Zweeds model uitbuiting tegen zal gaan, de vraag naar prostitutie zal altijd blijven. De Gemeente Amsterdam gaf aan niet als doelstelling te hebben om prostitutie uit de stad te laten verdwijnen. Hieruit kunnen wij verder niets met zekerheid concluderen over de visie van Amsterdam op het Zweeds model. Maar wat we wel kunnen concluderen is dat Amsterdam van mening is dat prostitutie niet uit de stad Amsterdam zal verdwijnen. Dit standpunt hoorden wij ook in het stadsgesprek over prostitutie terug komen. Hierin stelde burgemeester Van der Laan het volgende: “Prostitutie was er altijd, het is een belangrijk onderdeel van Amsterdam. Volgens mensen uit het buitenland hoort prostitutie bij Amsterdam.”145

144

Bijlage 8: vragen aan de Gemeente Amsterdam Bijlage 1: verslag ‘Stadsgesprek prostitutie’

145


44

4.5

DEELCONCLUSIE De Gemeente Amsterdam doet voorkomen dat het belangrijkste doel van verminderen van het aantal ramen op de Wallen is om uitbuiting tegen te gaan. Ook de maatregelen die de gemeente treft, zoals het verhogen van de minimumleeftijd in de raamprostitutie en de verplichting inschrijving bij de KvK, worden genomen om uitbuiting in de prostitutie te bestrijden. Wanneer wij echter de sociaal-‐economische aspecten bekijken komen we tot de conclusie dat de gemeente in eerste instantie de ramen verminderde om het Wallengebied economisch op te waarderen. Het voornaamste doel was dus niet om de seksuele uitbuiting tegen te gaan, maar werd er pas later aan toegevoegd omdat hier meer draagvlak voor was. Wanneer we kijken naar de normen en waarden die een rol hebben gespeeld in het vormen van het beleid, zien we een groot verschil met de normen en waarden in Zweden. De betrokkenen die wij hebben geïnterviewd gaan er niet vanuit dat de prostituee altijd een slachtoffer is van uitbuiting. Ook de klanten strafbaar stellen vinden de betrokkenen te ver gaan. Ook zijn de betrokkenen van mening dat prostitutie bij de stad Amsterdam hoort en dat het nooit zal verdwijnen omdat de vraag naar prostituees zal blijven bestaan.


45

5. CONSEQUENTIES VAN HET BELEID

5.1

INLEIDING

Nu wij weten wat het Amsterdamse prostitutiebeleid inhoudt, gaan we kijken wat de consequenties hiervan zijn voor de (uitgebuite) prostituees. Wij gaan dit onderzoeken wij door middel van interviews met betrokkenen: -‐ Lisa146, prostituee; -‐ Paul147, prostituee; -‐ Ilonka Stakelborough148, ex-‐prostituee en directrice ‘Stichting Geisha’, belangen vereniging voor prostituees; -‐ Jan Lagewaard149, bordeelhouder op de Wallen; -‐ Tom150, maatschappelijk werker voor de Gemeente Amsterdam en vriend van Jan; -‐ Prostitutie en Gezondheidscentrum 292151; -‐ Jimini Hignett152, voormalig bewoonster van de Wallen en vrijwilligster voor ‘2 for trust’; organisatie die slachtoffers mensenhandel ondersteund, met als doel het vergroten van het sociale netwerk van de cliënt en het doorbreken van het sociaal isolement. -‐ Robert Valkhoff153, project 1012, met Project 1012 wil de gemeente Amsterdam de criminaliteit en de verloedering in het hart van de stad tegengaan.154 Om de gevolgen te kunnen onderzoeken. Stelden wij de volgende deelvragen: -‐ Wat is het effect van de vermindering van het aantal ramen op de Wallen op de (uitgebuite) prostituees? -‐ Wat is het effect van de leeftijdsverhoging in de raamprostitutie op de (uitgebuite) prostituees? -‐ Wat is het effect van de registratieplicht bij de Kamer van Koophandel op de (uitgebuite) prostituees. Deze deelvragen zullen wij in dit hoofdstuk beantwoorden.

146

Bijlage 7: interview Lisa en Paul Bijlage 7: interview Lisa en Paul 148 Bijlage 3: interview Ilonka Stakelborough 149 Bijlage 5: interview Jan Lagewaard 150 Bijlage 4: interview met Tom 151 Bijlage 6: interview Prostitutie en Gezondheidscentrum 292 152 Bijlage 2: interview Jimini Hignett 153 Bijlage 9: vraag Robert Valkhoff 154 Project 1012 – Gemeente Amsterdam 147


46

5.2

VERMINDERING VAN HET AANTAL RAMEN

De Prostituees Lisa155 Lisa merkt vooral dat door het verminderen van het aantal ramen de huurprijzen stijgen. Daarom vindt Lisa het verminderen van het aantal ramen heel negatief. Ook vindt ze dat als de gemeente dit doet onder het mom van mensenhandel tegen gaan, dat de gemeente dan ook hulpprogramma’s moet aan bieden of uitstapprogramma’s en dit doen ze niet. Voor prostituees heeft het ook gevolgen dat zij soms in een andere stad moeten gaan werken omdat er niet genoeg ramen zijn, hierdoor raken zij hun (vaste) klantenbestand kwijt. De vraag zal blijven bestaan, denkt Lisa. De controle en de zichtbaarheid verdwijnen echter wel omdat veel sekswerkers of in het illegale circuit of thuis gaan werken: “Ik weet wel mensen die zo iets hadden van: ik ben nu me werkplek toch weer kwijt, dat gezeik, straks gebeurd het bij m’n nieuwe plek ook, ik ga wel thuis werken. En dat is natuurlijk ook het punt, dan ben je dus ook het toezicht kwijt. Dan heb je geen idee meer wie er binnen stapt, wanneer, wat er gebeurt of er wel of geen druk of dwang achter zit, of er verkeerde vriendjes achter zitten, of ze mishandeld worden ja of nee. Kijk achter het raam kunnen ze een vrouw nooit helemaal in elkaar slaan, want je wordt gecontroleerd en als iemand onder de blauw plekken zit dan krijg je vragen. Op het moment dat iemand in een huis ergens eh… dan is er niemand meer die dat ziet of opmerkt, ja hoog uit een klant, maar die heeft dan toch al betaald en die heeft zo iets van wel eh... sommige doen wel melding, maar een heleboel natuurlijk ook niet.” “Weetje, ze hebben over die meiden absoluut geen overzicht meer waar ze heen zijn, wat er mee is gebeurt. En dan denk ik: ja weetje dan doe je het dus niet voor die meiden, maar doe je het puur om je straatje schoon te vegen en het feit dat eh… ik begrijp wel dat voor gemeente het heel moeilijk is te verklaren als ze dat soort misstanden toestaan, maar ze maken het wel voor die vrouwen nog erger en nog problematischer, dus er zullen nieuwe problemen ontstaan. En dan denk ik, ja daar zijn we dus allemaal niet bij gebaat. Het belangrijkste is dat het gewoon goed gereguleerd en gecontroleerd wordt en daar dus de misstanden uit te verdrijven en nu zie je alleen maar ontzettend veel wilt groei, (…), je ziet ook de thuisontvangst per dag stijgen en ook op advertentiesites worden er iedere dag meer en meer en dat wordt allemaal niet gecontroleerd en er wordt natuurlijk niets afgedragen en gedaan.” Paul156 Paul vertelt dat vele ook illegaal gaan werken. Als gevolg hiervan zal niemand meer weten waar de prostituees zijn en wat er met deze meiden gebeurt. Ook zegt Paul dat de overheid veel belasting misloopt wanneer de meiden illegaal gaan werken. De meiden zullen blijven werken, maar dan met minder controle. 155

Bijlage 7: interview Lisa en Paul Bijlage 7: interview Lisa en Paul

156


47

“Nu weten we precies wat er gebeurd, er is controle en we weten waar die meiden zijn, (…) laat die meiden daar lekker werken.” Verder vertelt Paul dat de gemeente meer op de escort zou moeten letten dan op de Wallen. Dit omdat het op de Wallen allemaal ‘en public’ gebeurt en “hoe meer jij ramen gaat sluiten, hoe meer het naar achteren gaat en je hebt er totaal geen zicht meer op.”

De Belangenvereniging: Stichting Geisha Ilonka157 Door het verminderen van het aantal ramen zijn er werkplekken tekort, vertelt Ilonka. Niet alleen in Amsterdam, maar door het hele land worden ramen gesloten waardoor er landelijk te weinig werkplekken zijn. Elke sluiting betekent voor iemand een verlies aan inkomsten. Maar de vraag naar prostituees blijft bestaan en vermindert ook niet. In het volgende citaat legt Ilonka uit wat voor gevolgen de vermindering van het aantal ramen kan hebben voor gedwongen en vrijwillige prostituees: “Wat we nu zien is dat zo ie zo de vrijwillig gekozen sekswerkers die kiezen er steeds meer voor om vanuit huis te gaan werken. (…) Maar dat geldt ook voor slachtoffers van mensenhandel, die worden ook weer vervoerd naar een plek waar er geld te verdienen valt. En wij zien eigenlijk liever dat dat in het vergunde circuit is want dan komen ze de politie, belasting, iedereen komen ze tegen. Wanneer je in het onvergunde circuit aan de slag gaat is er helemaal geen toezicht meer op. Dat is een hele negatieve ontwikkeling.” Ilonka ziet dit ook bij haar veldwerk en in haar privé leven, bijna geen één van haar vriendinnen of collega’s die in de prostitutie werkt, werkt meer in het vergunde circuit. Ook ontstaan er juist nieuwe slachtoffers door het verminderen van het aantal werkplekken, vrouwen die niet zo mondig zijn kunnen in aanraking komen met criminele netwerken. Dit legt Ilonka in het volgende citaat uit: “Niet iedereen kan zo maar zeggen: “Ik werk van uit huis.” Misschien hebben ze wel kinderen of een vriend die nergens van af weet. Dus ja dat geeft natuurlijk weer andere complicaties en dan zegt zo’n dame van; “Kom maar, want ik heb elke woensdag zo veel klanten.” Daar ga je dan in mee en voor dat je het weet ben je ook slachtoffer en zit je in een netwerk. Staat er opeens een man in je kamer van: “ja maar jij hebt nu zelf geld verdient maar je moet ons ook gaan betalen.” (…) Dan kom je door omstandigheden die je eigenlijk niet zelf in de hand hebt in een netwerk terecht, en die dames gaan niet naar de politie; Ik heb hulp nodig. Dus de situatie wordt alleen maar erger van, en je triggerd dus eigenlijk meer slachtoffers en meer vormen van dwang.” Nog een ander gevolg van het verminderen van het aantal ramen legt Ilonka in het volgende citaat uit: 157

Bijlage 3: interview met Ilonka Stakelberough


48

“Wat je ook niet moet vergeten; door het gebrek aan werkplekken krijgen de exploitanten steeds meer macht. Dus die kunnen de huur verhogen en kunnen allerlei eisen gaan stellen. Dus de macht van de exploitanten, die eigenlijk minder zou moeten worden, die monopolie situatie, wordt eigenlijk alleen maar versterkt door dit soort situaties. En ook dat is heel erg zorgelijk.”

De Bordeelhouder Jan158 Jan denkt dat het sluiten van de ramen positief kan zijn, wanneer daardoor de slechte bordeelhouders verdwijnen. Jan zegt dat het illegale circuit groter wordt, maar alleen in het begin. Wel zou hij er zelf problemen mee hebben als hij zou moeten sluiten, dit omdat de kostprijs van het pand zonder prostitutie “ontiegelijk” zal dalen en ook omdat er bij hem geen misstanden zijn en ook er ook geen gedwongen prostituees bij hem werken.

De Maatschappelijk werker Tom159 Tom zegt dat de prostitutie ondergronds gaat en ook vertelt Tom: “Dat stukje zichtbaarheid dat je hebt, van de buitenkant zie je ze zitten, dat ben je kwijt. Ze verdwijnen naar clubs toe, ze verdwijnen naar hotels toe, in koffiehuizen kun je ze ook vinden en daar achter heb je allemaal van die peeskamers, we weten het allemaal maar we doen allemaal een hand voor onze ogen.” Maar ook het open laten van de ramen “om de boeven te pakken te krijgen” is volgens Tom geen goed idee: “in deze branche moet je dat zo niet doen.” Ook zijn er vrouwen die het helemaal niet zo erg vinden om een beetje gedwongen te worden, omdat de situatie in het land van herkomst nog veel slechter is: “Ze hebben hier een leven, en als ze daarvoor hand-‐ en spandiensten moeten verrichten, nou ja; klik en knop om.”

Prostitutie en Gezondheidscentrum 292 (P&G 292) P&G 292160 P&G 292 denkt dat het verminderen van het aantal ramen niet bijdraagt aan het tegen gaan van mensenhandel, maar vindt het moeilijk om de vraag te beantwoorden. Waarom de gemeente dan toch de ramen sluit is volgens P&G 292 “omdat er toch relatief meer criminaliteit is in die buurt dan in andere buurten van Amsterdam.” Ook vertelt P&G 292: 158

Bijlage 5: interview Jan Lagewaard Bijlage 4: interview met Tom 160 Bijlage 6: interview Prostitutie en Gezondheidscentrum 292 159


49

“We hebben niet hele concrete aanwijzingen, maar onze angst is natuurlijk wel dat ze voor ons onzichtbaar worden. Als er uiteindelijk nog meer ramen gesloten zullen worden. Voor zijn de prostituees die achter het raam werken, heel makkelijk te bereiken omdat ze achter het raam werken en als je dat niet meer hebt dan wordt het een stuk moeilijker.” Daarnaast vertelt P&G dat er veel meisjes uit Utrecht komen om in Amsterdam te werken, nadat alle ramen zijn gesloten in de stad Utrecht. Dit is een teken dat de prostitutie zich verplaatst.

Ex-‐bewoonster van de Wallen en vrijwilligster van slachtoffer organisatie ‘Two for Trust’ Jimini161 Jimini is tegen prostitutie in het algemeen, wanneer er machtsongelijkheid bestaat tussen mannen en vrouwen. Jimini vindt het ramen verminderen positief, maar vindt dat de gemeente nog niet ver genoeg gaat. Van Jimini mogen alle ramen dicht.

Gemeente Amsterdam Gemeente “Een duidelijke uitspraak over het effect is moeilijk om te doen, aangezien de prostitutiebranche voor een groot deel niet al te zichtbaar is. Er bestaat een kans dat er waterbedeffecten optreden, maar daarover zijn moeilijk uitspraken over te doen. Op het moment wordt er gewerkt aan het opzetten van een monitor om eventuele effecten van het beleid in beeld te krijgen.”162 De gemeente geeft aan dat “het niet mogelijk is iedereen te volgen, maar van een deel van de prostituees weet de gemeente wel waar zij naartoe. Een deel weet een andere raam te huren of zij vertrekken naar andere steden, andere sectoren binnen de prostitutiebranche of zij verlaten de prostitutie.”163

5.3

LEEFTIJDSVERHOGING

De Belangenvereniging: Stichting Geisha Ilonka164 Ilonka vindt de leeftijdsverhoging dubieus. Volgens haar moet je in de raamprostitutie flink weerbaar zijn maar dat hangt er niet vanaf of je 18 of 21 bent. Volgens haar zijn sommige vrouwen van achttien sterk genoeg om voor zich zelf op 161

Bijlage 2: interview Jimini Hignett Bijlage 8: vragen aan de Gemeente Amsterdam 163 Bijlage 8: vragen aan de Gemeente Amsterdam 164 Bijlage 3: interview met Ilonka Stakelberough 162


50

te komen, terwijl sommige vrouwen van dertig jaar ook kwetsbaar kunnen zijn voor uitbuiting. ‘Ik ken dus een meisje die werd op haar achttiende verjaardag naar een Marokkaanse vriendje achter een raam gezet. Met het idee van nou jij gaat geld verdienen. Die heeft gelijk haar vader gebeld en die heeft haar weg gehaald en nu heeft ze een studie afgerond. Kijk en die is hartstikke empowered. Ik heb een collega gehad en destijds was zij al 30 geweest. Moet je voorstellen, het is zomer, en het is een graad of 30. Ik bel naar het strand en reserveer voor mij en een paar collega’s strandstoelen, ik zeg meiden we gaan niet werken vandaag, ik heb stoelen gereserveerd, we gaan lekker naar het strand. Waarop ze zegt: ik ga niet mee. Ik zeg: waar slaat dit nou op, het is 30 graden je verdient geen moer, hup lekker naar het strand. Ze zegt: nou dat kan niet, want Emiels nieuwe auto moet nog afbetaald worden. En dit en dat. Nou dat betekend dus gewoon dat ze voor een pooier werkt’. Volgens Ilonka zijn er tegenwoordig veel Roma meisjes, zij worden geronseld wanneer zij twaalf jaar zijn. Wanneer zij achttien jaar zijn mogen zij achter het raam staan, ze kijken naar dat moment uit. Ze verdienen dat geld voor zichzelf en kunnen dat vervolgens naar de familie sturen. ‘ Die meisjes denken dat ze geen aangiften kunnen doen omdat ze werken nu ze geen 21 zijn, ook al zijn ze niet crimineel en kunnen ze niet vervolgd worden. Het zijn twee kanten, het is zo moeilijk om een goed beleid op prostitutie uit te oefenen, en dan toch nog te zien dat de belangen van de grootste groep behartigd worden. Alles heeft altijd twee kanten, dus het is vrij moeilijk. En er is een markt voor die jongen meisjes tussen de 18 en 21. Vooral in de high class escort. We moeten echt zorgen dat de prostitutie goed gereguleerd is. Want soms zitten ze heel goed. En soms heel slecht. Het is maar net wie je treft en voor wie je werkt, in welke handen je komt ‘ Volgens Ilonka wordt door de leeftijdsverhoging het werk voor loverboys niet moeilijker gemaakt. ‘Want wat loverboys vaak doen; je isoleren van je familie en je zelf wat kwetsbaarder maken, en of je ze nou isoleren op je 18e of 21e ik zie daar niet zoveel verschil. Misschien zijn ze wat meer empowered, maar veel ook weer niet. Het is maar net wat je afkomst is, hoe het met je familie gaat en hoe empowered je in het leven staat. Dat zie je aan het voorbeeld van die dames van achttien en die van dertig. Dan heb ik het even over twee Nederlandse dames. Dus dat hoeft niet altijd wat te betekenen’.

De Bordeelhouder Jan165 Jan staat positief tegenover de leeftijdsverhoging. ‘Ten eerste omdat je dan op een leeftijd bent waarop je weet wat je wil. En er zijn vrouwen die met 16 jaar vrouw zijn en er zijn die met 23 zijn en nog een kind zijn. En als een vrouw zelf uit kan maken, ik ga dit doen, ik ga dat doen. Dat is meestal op haar 20e, 21e. Dan hebben ze al die ellende al gehad van die jongens’. Bijlage 5: interview Jan Lagewaard

165


51

Jan ondervindt geen negatieve gevolgen van de verhoging van de minimumleeftijd. Volgens hem moet het alleen wel landelijk aangepast worden. Het is volgens Jan nu niet eerlijk, want als je achttien bent kan je nog wel in een andere stad werken ook is het toegestaan voor prostituees om op hun 18e in Amsterdam in de escort werken en niet achter het raam. ‘’Zoals nu Sweety, die dus nu eigenlijk bij een pooier is terecht gekomen omdat ze hier niet meer mocht werken. Hebt moeten tekenen en is naar Spanje gegaan. Dat komt door de leeftijdsverhoging. (…) Ik had niet gedacht dat je het moest kunnen bewijzen. Dan even terug naar het verhaal van Sweety. Met Sweety ben ik in België geweest, waar ze gewerkt hebt. Daar heeft ze een jaar gewerkt, correcte vent. Ik zeg: joh luisteres, ze heeft bij jou gewerkt. Zou je dat kunnen bevestigen? “Ben jij een beetje gek of zo? “ Ik zeg: nou het is toch een kleine moeite het op papier te zetten dat zij bij je heeft gewerkt? Hij zegt: “ze zijn hier allemaal barjuffrouwen, zitten niet in de prostitutie.” Want als je in België in een club komt zijn het allemaal barjuffrouwen en die worden ook geboekt als barjuffrouw. Dus ze krijgen daar een inkomen van 250 euro in de week als barjuffrouw en verder is het broekzak vestzak. Dus dat deed die man ook niet. Dus toen was het eigenlijk voor haar over. (…) Toen mocht ze ook niet naar Groningen, Den Haag zat vol."

Prostitutie en Gezondheidscentrum 292 P&G 292166 P&G 292 staat positief tegen de leeftijdsverhoging omdat ’18 jaar is wel heel erg jong’. P&G 292 zegt dat het mogelijk is dat prostituees die jonger zijn dan 21 jaar in een andere staat gaan werken. ‘Maar de gemeenten werken er wel heel hard aan om uiteindelijk op 1 lijn te komen. We hebben nu ook al een aantal meiden die niet door de taaltoets komen zijn, die kunnen dus evengoed in Haarlem of ergens anders aan het werk gaan’ P&G 292 weet niet of de verhoging van de minimumleeftijd de uitbuiting zal tegengaan. Maar zij zeggen wel: ‘Naar mijn idee wordt het ze wel heel gemakkelijk gemaakt als je de leeftijd zo laat. Ik ben zelf, wij hier allemaal bij P&G niet heel kritisch naar het werk als prostituee toe maar we moeten wel erkennen dat het een heel zwaar beroep is. Ik denk niet dat het slecht is om die leeftijd te verhogen. Natuurlijk is een hele goede handhaving belangrijk’. P&G 292 zegt het volgende over de prostituees die de taaltoets niet halen: ‘Dat is nog niet zo lang ingevoerd, sinds 1 augustus. Er zijn nu 1 of 2 vrouwen geweest die daarop zij afgewezen. En zijn vervolgens hier gekomen voor taallessen (wij geven hier taallessen, Engels en Nederlands). Eentje is heel fanatiek, zij kom hier bijna iedere dag om haar Engels te verbeteren. De ander is niet meer in zicht, het zou heel goed kunnen dat zij nu in een andere stad aan het werk is’

166

Bijlage 6: interview Prostitutie en Gezondheidscentrum 292


52

Gemeente Amsterdam

Gemeente167 De Gemeente Amsterdam zegt geen zicht te hebben waar alle prostituees heen gaan wanneer zij jonger dan 21 jaar zijn: ‘Prostituees onder de 21 jaar die zich melden bij exploitanten worden doorgestuurd naar het adviesteam van de gemeente. Via deze manier kan de gemeente hen hulp aanbieden’ Volgens de gemeente is het mogelijk dat er minderjarige prostituees werkzaam zijn in de illegale prostitutie: ‘Daarom richt de gemeente zich op het opsporen en tegengaan van illegale prostitutie. Het is onder het nieuwe prostitutiebeleid niet meer toegestaan om als exploitant een prostituee onder de 21 jaar aan te nemen en kunnen er sancties opgelegd worden aan exploitanten die dit toch doen. Hierdoor zal de vergunde branche ‘schoon’ zijn van minderjarige prostituees en kan de gemeente in het aankomende jaar nog meer inzetten op het opsporen en aanpakken van illegale prostitutie in Amsterdam’

5.4

INSCHRIJVING BIJ DE KAMER VAN KOOPHANDEL

De Belangenvereniging: Stichting Geisha Ilonka168 Zelfstandigen moeten ingeschreven worden bij de KvK maar niet onder de naam sekswerker vanwege de nadelige gevolgen die dit met zich meebrengt, zowel negatieve gevolgen voor het gezin of negatieve gevolgen voor de persoon zelf. “Iemand wilde een nagelstudio beginnen alleen ze kwam niet ver bij de KvK, omdat ze dachten dat ze daar sekswerk ging doen. Maar ook de buurman of vrouw kan dat zien. Mogen haar kinderen dan daar nog spelen?, of worden ze dan gepest op het schoolplein. Dus dat is duidelijk.”

De Bordeelhouder Jan169 Jan staat positief tegenover registratie alleen onder de oude regels, dus geen inschrijving als prostituee, maar als zelfstandig ondernemer of als massagejuffrouw bijvoorbeeld. Omdat wanneer je een KvK bewijs hebt, je automatisch weet dat iemand is ingeschreven bij de belasting, dat iemand hier legaal verblijft en dat iemand een verblijfplaats heeft. De prostituee laat daarmee zien dat hij/zij legaal aan Bijlage 8: vragen aan de Gemeente Amsterdam Bijlage 3: interview met Ilonka Stakelberough 169 Bijlage 5: interview Jan Lagewaard 167 168


53

het werk is, en de raamexploitant heeft daar dan ook zekerheid over. Wel geeft de Jan aan dat het een nadeel is wanneer de prostituees zich snel weer uitschrijven waardoor de hij kan denken dat de prostituees legaal werkzaam zijn terwijl dat niet altijd het geval is. Dit alles legt Jan in het volgende citaat uit: “Nou, dan ben je helemaal wit bezig. Want je bent zelfstandig. Ja ik ben daar een voorstander van, want je hebt eigenlijk alles in een zitten. Als dat is dan kan je dat krijgen. De KvK krijg je pas als je een IND hebt en een inschrijfadres. Dan weet je zeker dat z’n eigen adres hebt, je weet zeker dat haar IND in orde is. Dus voor mijne is het een teken dat als ze eenmaal Kamer van Koophandel hebben en de IND klopt. Nou is het natuurlijk zo, je bent morgen bij de IND ingeschreven en overmorgen kan je je eigen weer uitlaten schrijven. Ja, dan heb ik het gezien voor 6 maanden, kan ik er niets meer tegen doen. Want dat is ook een spel van die meiden, schrijven d’r eigen in, Kamer van Koophandel en schrijven ze weer uit, want dan komt de belasting niet.”

Prostitutie en Gezondheidscentrum 292 P&G 292170 P&G 292 staat positief tegenover de inschrijving van sekswerkers onder de naam zelfstandig ondernemer. Want volgens P&G 292 is sekswerk in Nederland “een legaal beroep dat betekent ook dat je legaal moet werken. Dan zal je je inderdaad als je een raamt huurt als zelfstandige in moeten schrijven en op die manier belasting betalen, dat geldt ook voor de andere sectoren’. ‘Voorheen stonden meiden zwart te werken, toen was het min of meer gedoogd maar dat krijgen ze allemaal cash. Het was voor hun veel moeilijk om een hypotheek aan te vragen want je kon niet aantonen wat je als zelfstandige op jaarbasis verdient en nu kan je, als je een huis wil huren, makelaars vragen om een bewijs van inkomen, dan kunnen ze dat ook gewoon geven. Ze gaan naar een boekhouder, vragen een uitdraai daarvan en kunnen dat ook gewoon laten zien’. Volgens P&G heeft de gemeente de uitwerking van het plan niet goed overzien. ‘Je moet je dus voorstellen dat ze tot augustus konden ze zich inschrijven als bijvoorbeeld kapster of erotisch danseres en dat is per 1 augustus veranderd. Dan moet je je voorstellen, het handelsregister van de KvK is openbaar en iedereen kan gewoon zien dat je als prostituee staat ingeschreven en dat is eigenlijk voor de Nederlandse vrouwen heel erg. Juist voor de vrouwen die redelijk zelfredzaam staat te werken die zijn eigenlijk enorm benadeeld daardoor. De groep waar het de gemeente om te doen was, de Hongaarse en Bulgaarse.. voor hun is het natuurlijk ook niet prettig. Zij hebben hier geen familie en die angst van ‘als iemand er achter komt’ bijvoorbeeld de buren.” P&G 292 heeft deze angst zelf ook opgemerkt bij de prostituees. P&G 292 vindt dat de naam waaronder prostituees werken, afgeschermd moeten worden. Het is nu zo dat de gemeente daar nog niet op controleert.

Bijlage 6: interview Prostitutie en Gezondheidscentrum 292

170


54

5.5

DEELCONCLUSIE Wanneer we kijken naar de gevolgen voor (uitgebuite) prostituees bij het verminderen van het aantal ramen kunnen we concluderen dat (de angst bestaat dat) prostituees in het illegale circuit gaan werken. Hierdoor is er minder tot geen controle meer over de prostituees. Men weet niet wat ze doen, waar ze zijn of hoeveel prostituees er werkzaam zijn. De prostituee is minder veilig in haar werk en de kans dat er misstanden ontstaan is groter hierdoor. Er wordt getwijfeld of het verminderen van het aantal ramen ook daadwerkelijk de gedwongen prostitutie zal laten verminderen. Het probleem zal worden verplaatst denken Stichting Geisha, Lisa, Paul, en P&G 292. Een ander gevolg wat genoemd wordt in de interviews van het verminderen van het aantal ramen is dat de macht van de exploitant vergroot wordt. De exploitant kan de prijzen van de ramen verhogen en meer eisen gaan stellen aan de prostituees omdat er minder ramen beschikbaar zijn. Het aanbod is dus kleiner dan de vraag, waardoor de prijs stijgt. Wanneer we daarna kijken naar de gevolgen voor de (uitgebuite) prostituees bij het verhogen van de minimum leeftijd van 18 naar 21 jaar, zien we dat dit door de meeste partijen als positief wordt ervaren, mits je weet hoe alles werkt. Alleen Stichting Geisha vond het verhogen van de minimum leeftijd niet meteen positief. Dit omdat het volgens Stichting Geisha eerder ligt aan hoe weerbaar iemand is, en dit is moeilijk te verbinden aan een leeftijdsgrens. En ten slotte, wanneer we kijken naar de gevolgen voor de (uitgebuite) prostituees bij de inschrijving van de KvK, wordt het inschrijven onder de naam sekswerker of prostituee als negatief ervaren. Veel vrouwen willen niet dat hun beroep openbaar wordt gemaakt. Ook zijn er vrouwen lastig gevallen thuis omdat zij stonden ingeschreven onder de naam prostituee bij de KvK. Wanneer vrouwen wel ingeschreven moeten staan, maar niet onder de naam sekswerker of prostituee, wordt dit wel als positief ervaren. Dit omdat hierdoor alles officieel geregeld is en daarmee legaal.


55

6.

EINDCONCLUSIE Wij vroegen ons af hoe de prostituees het prostitutiebeleid van de Gemeente Amsterdam ervaren en welke gevolgen zij hiervan ondervinden. Uiteindelijk resulteerde dit in de volgende hoofvraag: Wat zijn de consequenties van het Amsterdams prostitutiebeleid voor de (uitgebuite) prostituees? Om antwoord te geven op de hoofdvraag zullen wij gebruik maken van deelvragen die wij beantwoord hebben door middel van literatuuronderzoek171 en diepte interviews172 met verschillende betrokkenen.

Werken in de prostitutiebranche, een probleem?

-‐ -‐

-‐ -‐

-‐ -‐

Wij kunnen concluderen dat prostitutie in Nederland legaal is zolang het gaat om vrijwillige seks tussen volwassenen.173 Maar binnen de prostitutiebranche blijken de nodige misstanden te bestaan.174 Prostitutie is een lucratieve markt voor de georganiseerde criminaliteit; zoals mensenhandel175 waarbij uitbuiting het doel is. Niet alle vormen van prostitutie zijn legaal, er is sprake van illegale prostitutie wanneer een seksinrichting opereert zonder vergunning. Onvergunde vormen van prostitutie zijn bijvoorbeeld straatprostitutie, massagesalon en hotelprostitutie. Volgens het Nationaal Dreigingsbeeld en Soa Aids zouden er in 2012 naar schatting 20.000 mensen in Nederland werkzaam zijn in de prostitutie.176 CoMensha komt in 2010 tot een schatting van 800 gevallen van uitbuiting in de prostitutie in Nederland. De schattingen van het aantal actieve prostituees in Amsterdam lopen uiteen van 4000 en 10.000. De schattingen van het aantal slachtoffers van seksuele uitbuiting in Amsterdam lopen uiteen van 8 tot 90 procent van de prostituees.177 Wanneer je van de laagste schatting uitgaat, gaat het dus om ongeveer 400 vrouwen die seksueel worden uitgebuit.178 Ongeveer 60% van het aantal prostituees in Amsterdam is tussen de 18 en de 25 jaar oud. De grootste groep raamprostituees is afkomstig uit Centraal/Oost-‐Europa. Ook kunnen wij concluderen dat er vraag naar raamprostitutie bestaat is, aangezien het aantal klanten van raamprostituees in Amsterdam waarschijnlijk rond de 200.000 klanten per jaar ligt. Er zijn circa 2,5 miljoen mensen uit de hele wereld die de Wallen

Bronnenlijst Bijlage 2 t/m 9 173 Rijksoverheid onderwerp prostitutie 174 Nota van Uitgangspunten Prostitutiebeleid 2012 -‐ 2017 175 CCV prostitutie 176 Nationaal Dreigingsbeeld en Soa Aids 177 Nota van Uitgangspunten Prostitutiebeleid 2012 -‐ 2017 178 Bijlage 1: verslag ‘Stadsgesprek prostitutie’ 171 172


56

en de sekswerkers bezoeken, dat is ongeveer 36 procent van het totale aantal toeristen dat Amsterdam jaarlijks bezoekt.179

Wat zijn de oorzaken en gevolgen van uitbuiting in de prostitutie? We concluderen dat seksuele uitbuiting verschillende oorzaken heeft. Waar vraag is, is aanbod. In 1.5 hebben we geconcludeerd dat de vraag naar prostituees aanzienlijk is. In 1.5 hebben we ook geconstateerd dat het met name om een groep jonge vrouwen gaat die afkomstig zijn uit Centraal/Oost-‐Europa. Slechte economische omstandigheden en politieke factoren kunnen zorgen voor een uitzichtloze situatie in het land van herkomst. Vooral armoede is een oorzaak voor veel buitenlandse vrouwen om naar een ander land te vertrekken. In veel landen hebben vrouwen een ondergeschikte positie. Ze genieten minder onderwijs en kunnen daardoor vaak minder goed terecht op de (legale) arbeidsmarkt dan hun mannelijke landgenoten.180 In hun zoektocht naar een beter bestaan en goed betaald werk, vormen vrouwen uit bijvoorbeeld de arme gebieden in Oost Europa een aantrekkelijk doelwit voor de seksindustrie. Onder valse voorwendselen worden deze vrouwen naar landen als Nederland gebracht waar ze in de seksindustrie belanden. De gevolgen voor de uitgebuite prostituee liggen op het terrein van gezondheid, welzijn en financiën. Slachtoffers van seksuele uitbuiting blijken door hun ervaring met geweld, aanranding en verkrachting, beperking van de bewegingsvrijheid en dagen achter elkaar moet doorwerken, ernstige lichamelijke en geestelijke gezondheidsklachten krijgen.181 Daarnaast kampen slachtoffers van seksuele uitbuiting met juridische onzekerheid, schrijnende woon-‐ en werkomstandigheden en sociale beperkingen. De slachtoffers moeten het grootste deel van hun inkomsten aan de uitbuiters afdragen, waarbij ze vaak de verplichting hebben om per dag een minimum aan inkomsten te verdienen. Ze beschikken daardoor dus meestal niet vrijelijk over het eigen verdiende geld en er is sprake van een irreële/fictieve – niet aflosbare-‐ schuldopbouw bij de pooier. 182

Wat houdt het Nederlandse prostitutiebeleid in? Prostitutie is in Nederland gelegaliseerd. Dit heeft als doel misstanden zoals uitbuiting in prostitutiebranche meer zichtbaar te maken. Ook probeert de overheid door onder andere de B9 regeling en de instelling van Taskforce mensenhandel, mensenhandel beter te bestrijden en aan te pakken. Gemeenten moeten zich houden aan centraal opgelegde wet-‐ en regelgeving, maar mogen het prostitutiebeleid voor een groot deel zelf vormgeven. In Zweden wordt prostituee gezien als onschuldig slachtoffer, de pooier als crimineel en de klant is strafbaar. Het kopen van seksuele diensten in Zweden is dan ook verboden. Uit onderzoek van National Criminal Investigation Department (NCID) is NRC, ‘De Wallen zijn zelf het probleem niet’. 13-‐02-‐2008 Wijers en Lap-‐ Chew, 1999 181 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 191 182 Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012, pagina 195 179 180


57

gebleken dat het aantal vrouwen dat naar Zweden verhandeld wordt erg laag is in vergelijking met omringende landen waar het kopen van seksuele diensten niet verboden is. Wij kunnen hieruit concluderen dat er een samenhang is tussen strafbaar stellen van het kopen van seksuele diensten en in verhouding gering aantal vrouwen dat naar Zweden verhandeld wordt. Echter, dit wil niet zeggen dat er geen seksuele uitbuiting in Zweden plaatsvindt.

Wat houdt het prostitutiebeleid van de Gemeente Amsterdam in? De Gemeente Amsterdam doet voorkomen dat het belangrijkste doel van verminderen van het aantal ramen op de Wallen is om uitbuiting tegen te gaan. Ook de maatregelen die de gemeente treft, zoals het verhogen van de minimumleeftijd in de raamprostitutie en de verplichting inschrijving bij de KvK, worden genomen om uitbuiting in de prostitutie te bestrijden. Wanneer wij echter de sociaal-‐economische aspecten bekijken komen we tot de conclusie dat de gemeente in eerste instantie de ramen verminderde om het Wallengebied economisch op te waarderen. Het voornaamste doel was dus niet om de seksuele uitbuiting tegen te gaan, maar werd er pas later aan toegevoegd omdat hier meer draagvlak voor was. Wanneer we kijken naar de normen en waarden die een rol hebben gespeeld in het vormen van het beleid, zien we een groot verschil met de normen en waarden in Zweden. De betrokkenen die wij hebben geïnterviewd gaan er niet vanuit dat de prostituee altijd een slachtoffer is van uitbuiting. Ook de klanten strafbaar stellen vinden de betrokkenen te ver gaan. Ook zijn de betrokkenen van mening dat prostitutie bij de stad Amsterdam hoort en dat het nooit zal verdwijnen omdat de vraag naar prostituees zal blijven bestaan.

Wat zijn de consequenties van de vermindering van het aantal ramen op de Wallen voor de (uitgebuite) prostituees? Aan de hand van onze interviews kunnen we concluderen dat wanneer we kijken naar de consequenties voor (uitgebuite) prostituees van het verminderen van het aantal ramen (de angst bestaat dat) prostituees in het illegale circuit gaan werken. Hierdoor is er minder tot geen controle meer over de prostituees. Men weet niet wat ze doen, waar ze zijn of hoeveel prostituees er werkzaam zijn. De prostituee is minder veilig in haar werk en de kans dat er misstanden ontstaan is hierdoor nog groter. Er wordt getwijfeld of het verminderen van het aantal ramen ook daadwerkelijk de uitbuiting in de prostitutie zal laten verminderen. Het probleem zal worden verplaatst. Een andere consequentie van het verminderen van het aantal ramen is de vergroting van de macht van de exploitant. De exploitant kan de prijzen van de ramen verhogen en meer eisen gaan stellen aan de prostituees omdat er minder ramen beschikbaar zijn. Het aanbod is kleiner dan de vraag, waardoor de prijs stijgt.

Wat de consequenties van de leeftijdsverhoging in de raamprostitutie voor de (uitgebuite) prostituees? Wanneer we kijken naar de gevolgen voor de (uitgebuite) prostituees bij het verhogen van de minimum leeftijd van 18 naar 21 jaar, zien we dat dit door de meeste partijen als positief wordt ervaren. Alleen Stichting Geisha vond het verhogen


58

van de minimum leeftijd niet meteen positief. Dit omdat het volgens Stichting Geisha eerder ligt aan hoe weerbaar iemand is, en dit is moeilijk te verbinden aan een leeftijdsgrens.

Wat zijn de consequenties van de registratieplicht bij de Kamer van Koophandel voor de (uitgebuite) prostituees? Als we kijken naar de consequenties voor de (uitgebuite) prostituees bij de inschrijving van de Kamer van Koophandel (KvK), wordt het inschrijven onder de naam sekswerker of prostituee als negatief ervaren. Veel vrouwen willen niet dat hun beroep openbaar wordt gemaakt.

Conclusie Kortom, om antwoord te geven op onze hoofdvraag kunnen wij stellen dat de consequenties van het Amsterdams prostitutiebeleid voor de (uitgebuite) prostituees verschillen per maatregel. Maar over het algemeen kunnen wij constateren dat de maatregelen om seksuele uitbuiting tegen te gaan, niet het gewenste effecten hebben. Volgens de meerderheid van de betrokkenen die wij hebben geïnterviewd zullen de misstanden zich verplaatsen naar de illegaliteit. Hierdoor zullen de prostituees minder zichtbaar zijn en zijn de prostituees kwetsbaarder voor uitbuiting, dat wilden de Gemeente Amsterdam juist voorkomen. Na aanleiding van ons onderzoek zijn wij van mening dat het doel van het prostitutiebeleid van de Gemeente Amsterdam, het terugdringen van het aantal misstanden op de Amsterdamse wallen, niet bereikt is en ook niet bereikt zal worden met de genomen maatregelen. Het prostitutiebeleid heeft volgens ons zelfs voor negatieve neveneffecten gezorgd. Prostituees waarvan hun raam werd gesloten, prostituees die jonger zijn dan 21 jaar en hun werkplek moesten verlaten en prostituees die weigerden zich in te schrijven bij de KvK als sekswerker, verdwijnen uit het zicht, en belanden vaak in het illegale circuit. Dit vinden wij een zorgelijke ontwikkeling, want prostituees die niet meer in het legale circuit werken, zullen kwetsbaarder zijn voor uitbuiting omdat er in het illegale circuit minder toezicht mogelijk is door handhavers. Wel is het volgens ons een logisch en voorspelbaar gevolg van de getroffen maatregelen, want prostitutie is niet altijd verdwenen wanneer het niet meer zichtbaar is. Wij verbazen er ons dan ook over dat de Gemeente niet anticipeert op de consequenties die het prostitutiebeleid heeft op de uitgebuite prostituees en wij hopen dat zij dit in de toekomst wel zal doen. Wij verwachten dat ook van de Gemeente Amsterdam omdat wij in Nederland respect voor de mensenrechten en fundamentele vrijheden hoog in het vaandel hebben staan.


59

7.

AANBEVELING AAN DE GEMEENTE AMSTERDAM Wij adviseren de Gemeente Amsterdam om in acht te nemen dat prostitutie niet verdwijnt wanneer je het niet meer ziet: Het is niet zo; wat je niet ziet, bestaat niet. En dat prostitutie criminaliteit aantrekt. Wanneer je je bewust bent van deze twee punten is het zaak ervoor te zorgen dat criminaliteit niet kan plaatsvinden en dat de prostitutie niet in het illegale circuit verdwijnt. Wij raden de Gemeente aan om de gesloten ramen weer te openen, zodat prostitutie weer zichtbaar wordt en hierdoor gereguleerd en gecontroleerd kan worden. Dit laatste kan de gemeente ook doen door panden op te kopen en ‘eigen’ bordelen te beginnen. Zo zorg je ervoor dat de prostitutiebranche veilig en controleerbaar wordt door bijvoorbeeld de politie, Prostitutie & Gezondheidscentrum 292 en door de prostituees zelf. Daarnaast denken wij dat het belangrijk is om extra mankracht in te zetten bij het bestrijden van illegale prostitutie. Ook moet prostitutie wanneer het gelegaliseerd is ook genormaliseerd worden. De prostituee moet als normale werknemer worden gezien door bijvoorbeeld verzekerd zijn tegen ziekte of arbeidsongeschiktheid en belasting te betalen. Op deze manier zorg je ervoor dat de Wallen blijven bestaan en dat het veilige is en georganiseerde branche is.


60

BRONNENLIJST -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐ -‐

H.G. van de Bunt en E.R. Kleemans, georganiseerde criminaliteit in Nederland (2007) Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV), bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit, (07-‐ 11-‐2013) Het CCV, project Emergo: De gezamenlijke aanpak van zware ( georganiseerde) misdaad in het hart van Amsterdam (27-‐05-‐ 2011) Het CCV, handreiking aanpak Loverboyproblematiek (31-‐05-‐ 2012) Het CCV. Mensenhandel, ketenpartners (08-‐11-‐2013) EO documentaire, Schone Schijn: Prostitutiebeleid in Europa (27-‐ 03-‐ 2013) R. Hesseling, J. Nijboer, M. Smit, Tijdschrift voor Criminologie, Themanummer ‘Mensensmokkel en mensenhandel (2001) Vrouwenraad, prostitutie. ‘Manifest tegen prostitutiesysteem’ (22-‐ 06-‐ 2012) S. Flight en P. Hulshof (DSP groep) Klanten van raamprostitutie -‐ De vraag naar raamprostitutie in Amsterdam onderzocht (2009) Gemeente Amsterdam, Dienst Economische Zaken. Economische effecten verkleuring en nieuwe functies -‐ Red Light District en Rode Loper Amsterdam (09-‐2012) Gemeente Amsterdam, Nota van uitgangspunten prostitutiebeleid 2012-‐2017 (11-‐04-‐ 2013) T. Leonard, Vrouwenhandel ‘Hoe te benaderen hoe te bestrijden? (07-‐ 2011) Defence for Children, seksuele uitbuiting. (12-‐12-‐2013) NCRV. Teledoc: De sekspolitie (14-‐01-‐2013) KLPD, Dienst Nationale Recherche. Schone schijn, de signalering van mensenhandel in de vergunde prostitutiesector (2008) M. Boot-‐ Matthijssen, Bureau Nationaal Rapporteur Mensenhandel (BNRM). Mensenhandel en mensenrechten (10-‐ 2008) BNRM. Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen. Mensenhandel in en uit beeld, cijfermatige rapportage 2007-‐2011 (04-‐12-‐2011) R. Verwijs (Verwey-‐Jonker). Loverboys en hun slachtoffers, inzicht in aard en omvang problematiek en in het aanbod van hulpverlening en opvang (11-‐2012) den Hertog en C.H. Loebe. Korpsmonitor prostitutie & mensenhandel (13-‐ 05-‐ 2013) Rijksoverheid. Gedwongen prostitutie en uitbuiting (10-‐11-‐2013) A.L. Daalder. Justitiële verkenning. De opheffing van het bordeelverbod. (2007) KLPD – Dienst Nationale Recherche, Seksuele Uitbuiting – Criminaliteitsbeeldanalyse 2012 (2012)


61

REFLECTIE Plan van aanpak Nadat wij in 5 VWO voor het vak maatschappijwetenschappen ons hadden verdiept in het onderwerp seksuele uitbuiting op de Wallen, kwamen wij er achter dat er over dit onderwerp veel te onderzoeken valt. Daarom kozen wij ervoor het onderwerp verder te onderzoeken in ons profielwerkstuk. In eerste instantie waren wij van plan de consequenties van het prostitutiebeleid van vijf steden te onderzoeken en met elkaar te vergelijken. Maar nadat wij het prostitutiebeleid van de Gemeente Amsterdam hadden onderzocht, kwamen wij er achter dat het een zeer complexe materie is. Dit omdat iedere gemeente haar eigen prostitutiebeleid mag vormgeven en hierdoor iedere gemeente een ander beleid voert. Het bleek te veel tijd te gaan kosten om van iedere stad het beleid te onderzoeken door middel van interviews en literatuuronderzoek. Daarom besloten wij te kiezen voor één gemeente; de Gemeente Amsterdam. Wij kozen voor de Gemeente Amsterdam omdat Amsterdam een van de bekendste prostitutiebuurten ter wereld bezit, het Red Light District. Door middel van literatuuronderzoek en diepte interviews wilden wij onze hoofdvraag beantwoorden: Wat zijn de consequenties van het Amsterdams prostitutiebeleid voor de (uitgebuite) prostituees? Voor de diepte interviews moesten wij contact hebben met prostituees, bordeelhouders en andere betrokkenen. Deze contacten hebben wij hebben opgedaan bij het stadsgesprek over prostitutie in de Balie.183 Samenwerking Wij hebben de samenwerking in 5 vwo als erg prettig ervaren daarom hebben wij ook het profielwerkstuk samen gemaakt. Waar de een graag nauwkeurig het overzicht bewaart en ervoor zorgt dat alles volgens planning verloopt, zorgt de ander voor de communicatie met onze verschillende connecties. Wij hebben een perfecte aanvulling op elkaar. Wij hebben ervoor gezorgd dat er een goede taakverdeling was zodat ieder evenveel doet en alles volgens planning verloopt. Onderzoek: methode, uitvoering, resultaat en presentatie Door middel van literatuuronderzoek, het bestuderen van bronnen, wilden wij ons eerst meer verdiepen in het onderwerp. Na het lezen van nog meer onderzoeken zijn we erachter gekomen dat we in ons onderzoek de prostituees zelf veel aandacht wilden geven omdat deze groep volgens ons vaak onderbelicht blijft in verschillende onderzoeken. Door het filteren van de informatie en door steeds opnieuw te bedenken: ‘Wat willen wij nu echt weten?’. Konden wij uiteindelijk onze hoofdvraag formuleren. Deze hoofdvraag moesten wij gaan beantwoorden vanuit de interviews die wij wilden afnemen met verschillende betrokkenen. Via de mensen met wie wij vorig Bijlage 1: verslag ‘Stadsgesprek prostitutie’

183


62

jaar al contact hadden, o.a. de Gemeente Amsterdam, zijn wij met deze betrokkenen in contact gekomen. Ook zijn wij naar het stadsgesprek prostitutie in de Balie geweest, hier hebben wij veel betrokkenen gesproken en met hen een interview gepland, o.a. de raamexploitant, directrice van stichting Geisha, vrijwilliger voor een slachtofferorganisatie ‘two for trust’ en de Gemeente Amsterdam. Dankzij Ilonka Stakelborough (directrice stichting Geisha) zijn wij in contact gekomen met 2 prostituees. Waaronder ook een mannelijke. Helaas was het moeilijk om in contact te komen met de politie. Wij wilden ook graag weten hoe zij tegenover het Amsterdams prostitutiebeleid staan omdat zij dit beleid moeten handhaven en daarmee dus een belangrijke ‘ betrokkenen’ zijn. Diverse keren hebben wij geprobeerd contact te zoeken met de politie, helaas hebben zij aangegeven dat zij veel verzoeken voor interviews krijgen en niet alle verzoeken kunnen aannemen. Daarom zijn we op zoek gegaan naar alternatief, toen stuitten wij op P&G292, het prostitutie en gezondheidscentrum. Dit is een multidisciplinair team van sociaal verpleegkundigen en voorlichters in de prostitutie van de GGD Amsterdam en maatschappelijk werkers van HVO-‐Querido. P&G292 is verantwoordelijk voor het organiseren en uitvoeren van hulp aan prostituees. Zij werken samen met o.a. de zedenpolitie en hebben ook als doel seksuele uitbuiting en geweld te signaleren. Hierbij doen zij ook aan veldwerk, ze gaan langs de ramen en kijken hoe het met de prostituees gaat. Zij houden de prostituees in de gaten en kunnen volgens ons goed inschatten wat het effect van de leeftijdsverhoging en het verminderen van het aantal ramen zou kunnen zijn op de prostituees. Nadat we de interviews uitgewerkt hadden konden wij de verschillende visies op het Amsterdams prostitutiebeleid maar ook op het Zweeds beleid met elkaar vergelijken. En hieruit een aantal conclusies trekken.


63

BIJLAGEN BIJLAGEN ................................................................................................................................. 64 BIJLAGE 1 Verslag ‘Stadsgesprek prostitutie’ ........................................................................................................ 65 georganiseerd door de Balie en het Parool ...................................................................................................... 65 BIJLAGE 2 Interview met Jimini Hignett ................................................................................................................ 69 ex-‐bewoonster van de Wallen en vrijwilligster voor slachtofferorganisatie ‘2 for trust’; organisatie die slachtoffers mensenhandel ondersteunt, met als doel het vergroten van het sociale netwerk van de cliënt en het doorbreken van het sociaal isolement ....................................................................................................... 69 BIJLAGE 3 Interview met Ilonka Stakelberough .................................................................................................... 70 Stichting Geisha Belangenbehartiging Prostituees ........................................................................................... 70 BIJLAGE 4 Interview met Tom ............................................................................................................................... 79 Maatschappelijk werker, vriend van Jan Lagewaard ........................................................................................ 79 BIJLAGE 5 Interview met Jan Lagewaard .............................................................................................................. 81 Bordeelhouder op de Wallen ........................................................................................................................... 81 Verhaal van een meisje dat tijdens het gesprek binnen kwam ........................................................................ 93 Verhaal van Dolly .............................................................................................................................................. 94 De huisregels van Jan: ...................................................................................................................................... 95 De peeskamers ................................................................................................................................................. 97 BIJLAGE 6 Interview met Prostitutie & Gezondheidscentrum 292 ....................................................................... 98 BIJLAGE 7 Interview met Lisa en Paul ................................................................................................................. 107 (ex-‐)prostituees .............................................................................................................................................. 107 BIJLAGE 8 Vragen aan de Gemeente Amsterdam ............................................................................................... 110 BIJLAGE 9 Vragen aan Robert Valkhoff ............................................................................................................... 113 Projectleider Project 1012 .............................................................................................................................. 113 BIJLAGE 10 Presentatie 5-‐vwo -‐ Mensenhandel op de Wallen ........................................................................... 114


64

BIJLAGE 1 VERSLAG ‘STADSGESPREK PROSTITUTIE’ GEORGANISEERD DOOR DE BALIE EN HET PAROOL

-‐ -‐ -‐ -‐

Eberhard van der Laan, burgemeester van Amsterdam Renate van der Zee, journaliste en schrijfster Jolanda de Boer, officier van justitie gespecialiseerd in mensenhandel Ilonka Stakelborough, ex-‐sekswerkster en directeur belangenvereniging voor sekswerkers: Stichting Geisha Yolanda van Doeveren, manager Programma Prostitutie bij de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de Gemeente Amsterdam Leon de Weerd, raamexploitant op de Wallen en in het Singelgebied en lid van de SOR -‐ Stichting Samenwerkend Overleg Raamexploitanten Marianne Jonker van Soa Aids Nederland Yolanda van Doeveren; ambtenaar op gebied van prostitutie Omvang; Op de Wallen zijn er 400 ramen, clubs, privehuizen. Illegale prostitutie vindt vooral plaats in hotels en massagesalons. Er zijn 7000 prostituees werkzaam. In 2000 is het bordeelverbod opgeheven. Sindsdien komen er veel meisjes (3/4 deel) vanuit het buitenland (Oost-‐Europa en Latijns-‐ Amerika) naar Nederland omdat de lonen in land van herkomst erg laag zijn, zij vluchten uit armoede. Huidig probleem: Prijs die prostituee vraagt is gedaald naar 20/30 euro, een aantal jaren geleden was dit 50 euro. De kosten van de raamhuur is gestegen. Dit betekent dat de prostituees 4/5 klanten op een dag krijgen om de kosten te kunnen betalen. Gevluchte vrouwen uit buitenland zijn meestal kwetsbaar, dit komt o.a. doordat zij de taal niet spreken. -‐-‐> uitbuiting, financiële en mensenhandel Gemeente Amsterdam komt met nieuw beleid, opgezet samen met OM en politie -‐-‐> strakkere regels: Invoering van sluitingstijden; voorkomt dat vrouwen extreem lange werkdagen moeten maken. Aantal toezichthouders verdubbeld Bordeelhouders belangrijke partners van de gemeente, zij moeten eigen verantwoordelijkheid nemen voor veilige en gezonde werkomstandigheden voor de prostituees die daar werkzaam zijn. Vrouwen moeten ouder zijn dan 21, en geregistreerd staan bij de Kamer van Koophandel. Ook krijgen zij een intake gesprek met de raamexploitant > hierin moet duidelijk worden dat zij zelfredzaam is. Het beroep is gelegaliseerd maar niet genormaliseerd. Prostituee is een ZZP’er, maar moet betere arbeidsvoorwaarden krijgen. Vaak weten vrouwen niet wat hun rechten zijn, zij moeten de voorwaarden leren. -‐ Het verkrijgen van een hypotheek is moeilijk -‐ Zij moeten toegang krijgen tot dienstverlening; Gezondheidszorg -‐ Ook moeten er opvangplekken voor slachtoffers komen. -‐-‐> uitstap programma’s ondersteunen Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

65

-‐ -‐

-‐ -‐

-‐ -‐ o -‐

Door middel van strengere regels moet de positie van prostituees worden verbeterd. Visie burgermeester van der Laan Prostitutie was er altijd, het is een belangrijk onderdeel van Amsterdam. Volgens mensen uit het buitenland hoort prostitutie bij Amsterdam. Maar er zijn veel problemen; Sommige prostituees werken niet vrijwillig> gedwongen. Grote ongelijkheid tussen prostituee en exploitant> grote machtsongelijkheid Hoeveel prostituees er slachtoffer zijn van mensenhandel is niet duidelijk, schattingen lopen uiteen van 8-‐90 %. ‘Uitgaande van het laagste percentage, dan zijn er alsnog 400 mensen die iedere nacht verkracht worden’. Het blijft een donkergrijs gebied, (dark figure). Er zijn prostituees die geen hypotheek hebben, geen belasting betalen) Doormiddel van normalisering moet iedereen gelijke rechten krijgen. (strafzaak Sneep> 10 jaar lang prostituees uitgebuit) KvK, registratieplicht prostituees. (privacykwestie) (persoonlijke dienstverlening) Vergewisplicht Jolanda de Boer (Officier van Justitie) Behandeld zaken over mensenhandel binnen prostitutie 90% prostitutie> overige uitbuiting 10% is nog niet strafbaar Er worden tientallen aangiftes per jaar gedaan, uiteindelijk worden er 30/40 verdachten per jaar vervolgd. Slachtoffers afkomstig uit Oost-‐Europa, slachtoffer van loverboys of van gewelddadige zaken, of van subtiele dwang. Deze dwang gaat niet gepaard met rechtstreeks geweld. Meisjes uit Oost-‐Europa; Slechte economische situatie in land van herkomst> in Nederland is veel geld te vrienden, dit weten zij vaak ook. Sommige slachtoffers moesten 1200-‐ 1500 euro per dag verdienen, dit betekent dat zij erg veel klanten op een dag krijgen. Veel meisjes weten dat zij in prostitutie terecht komen, maar niet dat zij een deel van het geld moeten inleveren. De deal is vaak 50/50. Ook wordt het vaak wijsgemaakt dat zij een schuld hebben opgebouwd> voelen de druk van de schuld> zij zijn hier alleen. De meisjes spreken de taal niet en zijn vaak ongeletterd. Velen zeggen: ‘Ik wist niet waar ik naar toe moest’. Raamexploitant Irene Kuijer Heeft 8 ramen aan de ruisdaalkade in de pijp Invoering intake gesprek: hoe komen ze aan haar adres, heb je ervaring, hoe ben je hier gekomen? Nieuw West, illegale prostitutie


66

-‐

-‐ -‐ -‐

-‐

Door verhoging leeftijdsgrens naar 21; waar blijven de meisjes tussen de 18 en 21? Door verhoging leeftijdsgrens verdwijnen deze meisjes in de illegaliteit. Burgemeester We zien verschuiving, sommige meisjes verdwijnen naar de esscort en vaak in illegaliteit. Het bestrijden van dit probleem wordt de ‘next step’, Verplaatsing vindt ook plaats doordat deze regels alleen in Amsterdam gelden. Raamexploitant De kwetsbare groep verdwijnt uitzicht? Hoe denkt de gemeente die als nog in zicht te krijgen? Burgemeester Dat is de volgende stap, eventueel nieuw beleid. Visie over intakegesprek Burgemeester De zelfredzaamheid van de prostituee wordt getest; hoe ben je in NL gekomen, spreek je de talen? Raamexploitant Niemand legt zich geheel bloot in het eerste gesprek, dat zal pas na een tijdje mogelijk zijn. Dames zullen een gewenst antwoord geven Waarom is dit niet de taak van de overheid? Burgemeester De verantwoordelijkheid moet bij de raamexploitanten liggen Officier van Justitie Het nieuwe beleid is een begin. In legale praktijk is er veel mis. Onderzoeken in legale praktijken kosten minder capaciteit, zijn meer zichtbaar en dus makkelijker. Onderzoeken in illegale praktijken kosten meer capaciteit en zijn moeilijker. ‘Vergunde sector moet school worden’. Presentator; Zaak Sadam Baral; 10 jaar lang meer dan 100 slachtoffers van mensenhandel in de prostitutie. Raamexploitanten zullen nooit melden als er iets mis schijnt te gaan> sluiten hun ogen voor de problemen. Burgemeester: Als exploitant niet aan de voorwaarden van vergunning voldoet, moet hij worden ingetrokken, Renate vd ZEE ‘prostitutiebranche lijkt verslechterd sinds 2000’ Praktijk lijkt het beleid niet te werken, arbeidsomstandigheden worden vaak vergeten. Een prostituee is een ZZP’er maar heeft niet de rechten als een gewone werknemer. Welzijn prostituees; Jonge vrouwen doen werk uit economische nood, vaak afkomstig uit buitenland. Kwetsbare vrouwen worden uitgebuit, dit komt o.a. doordat exploitanten veel macht hebben> prostituees hebben lange werkdagen/tijden. In Nederland gaan we uit van de mondige prostituee. Probleem; de mondige prostituee is in de minderheid, de mondige prostituees zijn trots hoe zij zich staande houden. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

67

-‐ -‐

-‐ -‐ -‐

Prostituees verdienen relatief minder t.o.v. 10 jaar geleden en raamprijs is omhoog gegaan. Hoe kan men de positie van prostituees versterken? Door het stichten van een vakbond. Maar veel meisjes durven het niet uit angst dat men erachter komt welk beroep hij/zij uitoefent. Ilonka, stichting Geisha Er zijn genoeg vrijwillige prostituees in Amsterdam. Beleidsmatig gaan er dingen mis, zoals; waarom worden sekswerkers niet geïnformeerd over nieuwe beleidsplannen? Burgermeester Wij praten met sekswerkers. Maar wij richten ons veel op de bordeelhouders en niet op de sekswerkers. (bordeelhouders krijgen voornamelijk de informatie) Stichting Geisha Veel raamprostituees worden gedwongen, vaak om 6/7 dagen per week te werken. Registratie KvK is misgegaan. Dames kunnen zich alleen inschrijven als prostituee, terwijl niet alle prostituees dat willen. Eigenlijk zouden zij zich onder 3 voorwaarden kunnen inschrijven. Communicatie tussen gemeente en sekswerkers ging verkeerd. (opgelost; tegen registratie sekswerkers) Stichting SOA Organisatie bezig met lobbyen. De strafbaarstelling van klanten en registratie prostituees is geen oplossing. ‘Geen onderzoek over aard en omvang’. Men moet misstanden zoals de huurprijs en werktijden terugdringen Positie van exploitanten moet onder de loep worden genomen. Veel prostituees; Ik werk liever met pooyers want dan heb ik een vast inkomen’ O.v.J Sommige meisjes moeten 6/7 dagen per week werken. Stichting Geisha Vrijwillige prostituees worden door prijzen de illegale prostitutie ingeduwd. Vrijwillige sekswerkers worden het veld uit gewerkt door de vele concurrentie. SOA Ookal zal er geen mensenhandel zijn in de seksbranche, alsnog zullen er veel mistanden zijn. Zoals de werktijden en de slechten arbeidsomstandigheden. Ketenaanpak Is het beleid van Amsterdam gebaseerd op economisch motief? Kartelvorming van exploitanten> schaarste


68

BIJLAGE 2 INTERVIEW MET JIMINI HIGNETT EX-‐BEWOONSTER VAN DE WALLEN EN VRIJWILLIGSTER VOOR SLACHTOFFERORGANISATIE ‘2 FOR TRUST’; ORGANISATIE DIE SLACHTOFFERS MENSENHANDEL ONDERSTEUNT, MET ALS DOEL HET VERGROTEN VAN HET SOCIALE NETWERK VAN DE CLIËNT EN HET DOORBREKEN VAN HET SOCIAAL ISOLEMENT Man – vrouw machtsverhoudingen moeten helemaal gelijk zijn voordat prostitutie legaal kan zijn in een samenleving. Blog: (Engelse) prostituee Er zijn verschillende vormen van kwetsbaarheid Jimini kijkt heel positief aan tegen het Zweeds model, prostitutie is niet acceptabel het is een vorm van betaalde verkrachting. De samenleving moet het bericht geven dat dit niet kan. Door de jaren heen worden vrouwen als bezit gezien, een vorm van seksisme. Vrouwen krijgen geen steun. 5% Van het NNP is seksinkomsten volgens Jimini De ramen moeten gesloten worden, liefst allemaal, prostitutie moet onmogelijk gemaakt worden, het beleid moet veel verder gaan. Veel illegale praktijken worden verborgen achter een scherm van legale praktijken. De politie kan hier te weinig tegen optreden door onder bemensing en de wet biedt te weinig mogelijkheden. Jimini vindt dat prostitutie alleen zou kunnen wanneer er geen machtsongelijkheid meer bestaat tussen mannen en vrouwen en dan alleen wanneer een vrouw geheel vrijwillig voor de prostitutie kiest. Onder vrijwillig verstaat Jimini dat een vrouw ook een andere keuze heeft gehad in het kiezen van haar beroep, het niet onderdruk staan van bijvoorbeeld geldschulden of het zorgen voor een familie en het zelfstandig ondernemen (dus zonder pooier).


69

BIJLAGE 3 INTERVIEW MET ILONKA STAKELBEROUGH STICHTING GEISHA BELANGENBEHARTIGING PROSTITUEES 6 december 2013 Elsemieke: Wat zijn volgens u de gevolgen van het verminderen van het aantal ramen? Ilonka: De sluitingen van de ramen is natuurlijk vrij destructief voor sekswerkers. De bedoeling is natuurlijk dat de mensenhandel op deze manier teruggedrongen wordt, alleen wat je ziet; er zijn gewoon werkplekken tekort in het vergunde circuit. Dit heeft natuurlijk zijn weerslag op de vrijwillige gekozen sekswerkers: die raakt zijn of haar werkplek kwijt. En ook heeft het weerslag op de slachtoffers, want ook die zijn hun werkplek kwijt. En normaal zie je dan dat ze ergens anders in het vergunde circuit aan de slag gaan. Maar dat is nu dus niet het geval. Landelijk zijn er te weinig werkplekken, dus elke sluiting betekent voor iemand een verlies aan inkomsten. Of het nou slachtoffers zijn of niet. Wat we nu zien. is dat zo wie zo de vrijwillig gekozen sekswerkers die kiezen er steeds meer voor om vanuit huis te gaan werken, die zijn een beetje moe van alles wat er omheen komt, dus niet alleen het sluiten van de ramen maar ook alle regels. Wat hier in Amsterdam natuurlijk heel erg fout is gegaan is de inschrijving bij de Kamer van Koophandel, waarin alle namen en adressen bloot kwamen te staan, je ziet steeds meer dat dit een groep is die vertrekt uit het vergunde circuit. Maar dat geldt ook voor slachtoffers van mensenhandel, die worden ook weer vervoerd naar een plek waar er geld te verdienen valt. En wij zien eigenlijk liever dat dat in het vergunde circuit is want dan komen ze de politie, belasting, iedereen komen ze tegen. Wanneer je in het onvergunde circuit aan de slag gaat, is er helemaal geen toezicht meer op. Dat is een hele negatieve ontwikkeling, omdat er nu niet alleen in Amsterdam ramen gesloten worden, maar eigenlijk is het door heel Nederland een beetje een tendens. Dus wat je nu gaat krijgen, is dat voor de legalisering deze situatie gaan we nu weer een beetje terugkrijgen, alleen is het nu natuurlijk een stuk slechter, want voor de legalisering waren de grenzen nog niet open, er komen dus nog meer groepen toestroom van nieuwe buitenlandse mensen die hier hun heil gaan zoeken in de prostitutie. Dat wordt problematisch. De vraag is er, de vraag vermindert ook niet. Het aanbod in het legale circuit wordt nu steeds minder, dus het toezicht en de kans op misstanden wordt groter. Vrouwen moeten vanuit hun huis werken. Als je dan kijkt naar Amsterdam, in Amsterdam mag je vanuit je huis werken, van de gemeente mag dat, alleen veel sekswerkers huren een woning, vaak in de vrije sector omdat je natuurlijk in de gewone sector niet aan bod komt, je bent ZZP’er en je verdient vaak net iets te veel om in het gewone circuit te mogen huren dus je zit op een huur van duizend euro. … En wat je dan ziet, is dat bij constatering je je woning kwijt kan raken. Of je woningbouwvereniging of je makelaar gaat er niet meer akkoord. De eerste keer wordt er vaak nog gewaarschuwd, maar de tweede keer kan je het risico hebben dat je je woning uitgezet wordt, dat je huurcontract opgezegd wordt. In het geval van een koopwoning, veel mensen hebben een bedinging in de koopakte staan waarin ook staat dat je niet vanuit huis mag werken, dus kom je dan in een problematische situatie. En wat je ook ziet, is dat veiligheidshalve, dames die dus uit het vergunde circuit komen, die gaan op een gegeven moment vanuit huis of appartement werken en die zitten daar alleen. (…) Je mag het dus niet met z’n tweeën doen en uit veiligheidsoverwegingen zijn veel vrouwen toch geneigd om samen te huren of de een komt bij de ander en ze doen dat samen op die manier, maar officieel is dat niet toegestaan. Dan ben je in principe een onvergund bordeel aan het voeren en dat mag niet, dus dat brengt natuurlijk weer allerlei complicaties met zich mee en of dit echt een manier is om mensenhandel tegen te gaan, dat betwijfel ik ten zeerste.


70

Elsemieke: Kent u zelf mensen die uit hun raam moesten omdat ze werden gesloten? Ilonka: Ja, die ken je natuurlijk altijd. Ten eerste doe ik veldwerk dus dan kom je natuurlijk heel veel sexwerkers tegen, maar ook in mijn privéleven; van collega’s en vriendinnen, en dat zijn er aardig wat van die kleine 26 jaar, er werkt er bijna geen meer in het vergunde circuit. Elsemieke: En daar is dus ook bijna geen toezicht meer op, door de politie? Ilonka: Nee, en mijn collega’s zijn vrij mondig, de Nederlandse, en als ze niet Nederlands zijn, zijn ze Latijns-‐ Amerikaans of iets dergelijks. Dus zij wonen en werken hier al een langere tijd en ze zijn mondig en dus weten ze hun weg te vinden. Dus voor deze vrouwen valt het wel mee. Maar dat is alleen de groep die ik in mijn privéleven, of werk gerelateerd zie. Dus dat het ook vrouwen zijn die mondig zijn maar niet altijd even empowered zijn, en als dit soort dames bijvoorbeeld met een netwerk in aanraking komt. Niet iedereen kan zo maar zeggen: “ik werk van uit huis.” Misschien hebben ze wel kinderen of een vriend die nergens vanaf weet. Dus ja, dat geeft natuurlijk weer andere complicaties en dan zegt zo’n dame van; “kom maar want ik heb elke woensdag zo veel klanten.” Daar ga je dan in mee en voor dat je het weet ben je ook slachtoffer en zit je in een netwerk. Staat er opeens een man in je kamer van: “ja maar jij hebt nu zelf geld verdiend maar je moet ons ook gaan betalen.” Nou, dit soort vrouwen zijn helemaal klaar met de maatschappij, die hebben zelfstandig gewerkt, die hebben gewoon voor hun eigen inkomsten gezorgd, belasting betaald, alles netjes geregeld, vervolgens word je uit het legale circuit geduwd. Dan kom je eigenlijk door omstandigheden die je eigenlijk niet zelf in de hand hebt in een netwerk terecht, en die dames gaan niet naar de politie; Ik heb hulp nodig. Dus de situatie wordt er alleen maar erger van, en je triggerd dus eigenlijk meer slachtoffers en meer vormen van dwang. Wat je ook niet moet vergeten; door het gebrek aan werkplekken krijgen de exportanten steeds meer macht. Dus die kunnen de huur verhogen. Die kunnen allerlei eisen gaan stellen. Dus de macht van de exportanten, die eigenlijk minder zou moeten worden, die monopolie situatie, wordt eigenlijk alleen maar versterkt door dit soort situaties. En dat is ook heel erg zorgelijk. Elsemieke: Dus niet mondige prostitutie worden eerder slachtoffer van… Ilonka: Nee dat zeg ik niet, want je kan natuurlijk als mondig ook per ongeluk in zo’n netwerk terecht komen. Maar vaak als je al wat mondiger en empowered bent dan heb je al een vaste klantenkring die je dan mee naar huis neemt. Dan ben je wat minder afhankelijk van het werven van nieuwe klandizie ook al valt er natuurlijk wat af en moet je altijd een beetje blijven werven. Maar dan is het minder nodig en wat er nu in Amsterdam en omgeving, wat mij vaak ter oren komt, dat er ook via internet sites zoals Kinkie wordt dan geadverteerd en daar staat dan zo’n Nederlandse dame, Prachtig blond haar, prachtige borstpartij, prachtig figuur, en dan komt zo’n klant aan en dan staat er zo’n dame van nog geen 50 kilo uit een bron land die de taal niet beheerst, en op deze manier omzeilen ze de wetten zijn ze niet zo makkelijk op te sporen, en dan kan zo’n klant het met die dame doen. Dus dat is ook weer een situatie die ook niet moet willen . Elsemieke: Maar wat vindt u van het beleid dat de Gemeente Amsterdam de afgelopen jaren heeft gevormd? Ilonka: Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

71

Het beleid van de afgelopen jaren ben ik niet zo van gecharmeerd, ik moet je eerlijk zeggen dat sinds de burgemeester zich er wat meer mee aan het bemoeien is, zie ik wat meer openheid er is wat meer bewustheid: van jongens dat als we een beleid gaan maken laten we dan ook even overleggen met de sekswerkers. Laten we nou eens kijken hoe we dit nou echt moeten aanpakken, en er is nu eindelijk een bewustwording van goh het zijn niet allemaal slachtoffers, er zit ook nog een hele groep moet vrouwen die dit nog als hun vak zien, die dit vrijwillig hebben gekozen. Misschien wel uit economische omstandigheden maar geen dwang van een mensenhandelaar of iets degelijks. Anna: Ja, want u ziet wel dat, zeg maar de economische probleemvorm die iemand kan hebben waardoor je in de prostitutie terecht komt, u ziet dat wel als vrijwillige keuze? Ilonka: Ja nou ja, wat is vrijwillig, in mijn ogen is vrijwillig als je zelf kiest om het vak in te gaan, zelf over je geld kan beschrikken en zelf beslist wanneer je er uit wilt, voor mij ben je dan een vrijwillig gekozen sekswerker. Dan zit daar natuurlijk een beetje een spanning daar. Want wanneer dwang en wanneer niet. Als jij zelf besluit dat je je onderdrukt voelt door jouw familie, of dat je je gezin moet onderhouden in Zuid-‐Amerika waar je moeder aan het oppassen is op jouw kindjes. En je gaat hier naar toe om geld te verdienen en je stuurt steeds weer wat naar huis, en in hoeverre kan je dan zeggen ‘ik stop wanneer ik wil’. Dus ja, is dat een vorm van dwang of is dat vrijwillig. Wij noemen het even voor het gemak geen vorm van dwang, maar… Maar het is zo als je ziet voor niet heel veel sekswerkers van dat ze zeggen: ik vind dit leuk, ik vind dit spannend. Juist. Absoluut hoor. Ik denk van: ik ben nieuwsgierig, spannend ik wil kijken hoe het is, of ze hebben een vriendin die een heel leuk leven leidt en in dit vak zit, maar de meeste mensen zijn toch wel uit financiële overwegingen, zoals schulden of je wil iets kopen en probeert en blijft vervolgens hangen. En wat we de laatste jaren zien is dat 30+ of 35+ vrouwen het vak instappen, we hebben het idee dat dit crisis gerelateerd is. Alleenstaande moeders en dat soort dames dan denk ik echt wel dat dit met geld te maken heeft. Je denkt niet ineens goh laten we dat ook eens gaan proberen en wat je dan vaak ziet dat sommige vrouwen die denken dat ze 10 of 5 duizend euro nodig hebben en als ze dat dan hebben stoppen ze er gelijk mee maar het grootse gedeelte heeft zo iets van het is toch wel een leuke manier of een niet al te zware manier om mijn geld te verdienen, dus dan blijven ze zo hangen. Het geeft dus ook wel aan als je dat kijkt dat sekswerk op zich niet gezien wordt als erg of bedreigend of naar ervaren wordt, het zijn de vormen van dwang, en dwang van die exportanten die verwachten dat je zes of zeven dagen in de raamprostitutie een kamer huurt. Of van een clubeigenaar, dat als de gordijnen en deuren dicht gaan maar er zitten nog 3 mannen en die mogen wel tot 4 uur blijven dus jij moet ook maar tot 4 uur blijven, dat zijn ook allemaal vormen van dwang. We hebben ook in Amsterdam dat dames alleen maar aangenomen worden als ze orale seks onbeschermd doen, je zou maar nergens terecht kunnen, dat zijn toch allemaal zaken van: ik denk zeer dubieus. Elsemieke: Dus u denkt dat vooral de exploitanten dwang uitoefen, maar er zijn ook pooiers toch? Ilonka: Nou, dat is echt mensenhandel, als je een pooier bent stuur je jouw man of vriendin of iemand erop uit met het idee om geld te verdienen in de prostitutie, om het vervolgens af te nemen. Dan ben je en pooier. Een exploitant is natuurlijk een hele andere vorm van dwang. Je neemt iemand zijn geld niet af, ook al vragen ze vaak veel te veel huur, en vragen ze of je langer werkt, het is een vorm van geld afpikken maar het heeft meer te maken met kartelvorming en macht die je op die manier over iemand uitoefent. Anna:


72

Wat vindt u er dan van dat de Gemeente Amsterdam meer macht geeft aan die exploitanten. Door bijvoorbeeld die intakegesprekken? Ilonka: Het is een beetje dubbel het heeft twee kanten aan de ene kant vinden wij dat dit niet mag want je geeft ze meer macht, en je geeft ze ook meer verantwoordelijkheid. En die verantwoordelijkheid vind ik wel dat die bij de exportanten hoort. Aan de andere kant, zijn er nu ook exploitanten die zeggen ‘ik neem geen dames meer uit de bronlanden meer aan, want anders ga ik dicht’. Ja die Hongaarse dame is er nou eenmaal wel, die werkt nu eenmaal wel hier in Nederland, moeten die dames dan ook allemaal weer illegaal gaan of het onvergunde circuit in? Het is een beetje dubbel, kijk exploitanten hebben ook winstmaximalisatie. En op het moment dat jij een winstmaximalisatie hebt is er maar een ding belangrijk; dat jij betaalt voor de kamer die jij te huur hebt. Het maakt die exploitanten niet uit of jij er instinkt om 6 tot 7 dagen die kamer te huren. Dat maakt hun in principe niets uit. Kijk , je hebt er ook een paar hele goede tussen zitten. Die heel empatisch zijn maar in principe is dat het doel, en niet het doel om op een gezonde en goede manier een sekswerken aan werk te stellen. Er zit natuurlijk een heel verschil in ze zijn gebaat bij constant die kamer te verhuren, dus het maakt ze niet uit of je 3 dagen die kamerhuur betaalt of dat ik die ander dagen er niet sta en dat is ook een beetje het probleem met de groepen pooiers en mensenhandelaren. Kijk een dame die alleen huurt bij zo’n exploitant ja, die kan op een gegeven moment weggaan, als ze op een gegeven moment contact heeft met pooiers ja, dan komt daar constant een lading aan die daar een kamer gaan huren. Dus die kamers zijn constant te huur. De Gemeente Amsterdam heeft in de vierde APV gevraagd om een bedrijfsplan en in dat bedrijfsplan moet dus ook staan de manier waar op we met de kamer huur en dergelijke om gaan wordt. Dus op het moment dat we straks zien dat er veel te veel huur betaal wordt of ze mogen twee shifts achter elkaar, dan kan er tegen opgetreden worden maar voor dat deze APV in werking ging kon dat dus gewoon niet, en nu kan je wel gewoon bepaalde zaken aanpakken. Dus er zit heel veel goeds in het nieuwe APV, maar er zitten ook heel veel haken en ogen aan. Maar het is een proberen en zoeken naar een evenwicht en in dat betreft een stuk positiever dan een paar jaar geleden. Anna: U ziet prostitutie als een normaal beroep, want dat is een beetje de discussie? Ilonka: Wat is een normaal beroep? Sekswerken is werk en of je het nou een normaal beroep vindt is een oordeel van een mens wat je daar aan verbindt. Voor mij persoonlijk vind ik dit een normaal beroep. Ik was 3 dagen in de week was ik vier, vijf uurtjes in de week aan het werk. Ik had een leuk en goed contact met mijn klanten, ik denk dat het voor veel dames ook gewoon kan zijn. Alleen er is heel veel uitschot en door dat uitschot zijn er reglementeringen die dus voor een vrijwillige sekswerker het beroep heel moeilijk maakt. En daar zit een beetje de valkuil. Maar wij betalen belasting en ik vind dat wel ook recht hebben op alle voorzieningen die er gewoon zijn en het moet gewoon recht getrokken worden. Als we dingen willen legaliseren moeten we ze ook normaliseren. En wat wel heel erg jammer is dat, we zitten natuurlijk met een gigantisch stigma, maar dat wordt eigenlijk alleen maar gevoed door de berichten over mensenhandel en dergelijke. We willen mensenhandel bestrijden, maar wat we nu zien is dat prostitutie bestreden wordt. En dat kan je natuurlijk proberen, maar het is niets voor niks het oudste beroep ter wereld. Die vraag die blijft. Dus het gaat niet weg. Dus als je het als maar via reglementering probeert te beheersen, ja dan ploft dat aan de onderkant op een begeven moment naar buiten. En ja, dan is het eigenlijk weer zoek. Ik ben daar nu al een jaar voor aan het waarschuwen. We zien nu dus ook echt dat het gaat gebeuren, het gaat aan alle kanten fout. En dan vooral richting onvergund waar geen toezicht meer op is. Elsemieke: En wat is dan volgens u de beste manier om die mistanden rond de prostitutie te bestrijden? Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

73

Ilonka: Als je mensenhandel bestrijdt moet je mensenhandel bestrijden, maar wat we zien is dat we nu allemaal prostitutie wetten hebben. Maar waarom is dat een prostitutiewet, als je met kinderen laat prostitueren, is dat misbruik, en daar zijn wetten voor. Op het moment als je iemand als prostitué uitbuit dat is een misdaad. Dan heb je geen prostitutiewet. Dus je moet die koppeling sekswerk en mensenhandel moet je los gaan maken, en niet de een bestrijden en hopen dat de ander wordt opgelost. Wat je in mijn opzicht moet doen, is de positie van de pooier overbodig te maken. Op het moment dat je de bronlanden begint met voorlichten, want wat je niet moet vergeten is dat er zijn vrouwen bedwelmd en letterlijk ontvoerd. Maar in mijn ogen het grootse gedeelte weet ook wat voor werk ze gaan doen, en kiest min of meer zelf daarvoor, alleen ze weten niet waar ze voor kiezen. Ze kiezen voor een idee; ‘halleluja’, nu zijn al mijn problemen opgelost, en als je bijvoorbeeld al weet wat het in Amsterdam kost om zelf je boodschappen te betalen, wat het huren van een woning kost inclusief gas en licht, de kosten voor het huren van een raam, hoeveel je aan de belasting moet betalen, en wat de gemiddelde kosten zijn van een sekswerker, en wat je daar dan van overhoudt. Dan kan je in ieder geval bedenken of dit de moeite waard is, ja of nee. Als je dan ook nog, en dat is heel moeilijk want je mag niet aanzetten tot prostitutie, maar als je dan ook nog zegt in die bronlanden; “besluit je het toch te doen? Dan zijn dit en dit de stappen.” Dan ben je al een heel eind opgelost, met die klerenkasten in zee, met die pooiers, ze weten de weg niet, en die pooier zo genaamd wel. Als die dames dat zelf weten hebben ze dat eigenlijk al niet meer nodig. Dat is al een klein stukje waar van ik denk; daar zal je al iets aan kunnen doen. Nou dan heb je aan de ander kant, wij zijn dus bezig om coöperaties van sekswerkers juridisch vast te leggen. Als je dat gaat doen, heb je ook die mensenhandelaren op een gegeven moment niet meer nodig. Wat we willen, alles is doorzichtig, door stigma is er schaamte, en is de hele branche gesloten, en op het moment dat je die stigma’s tegengaat, krijg je helderheid. Dus wat wij van die coöperaties willen is dat financiën helder zijn, en dat is niet zo aantrekkelijk voor mensenhandelaren, want die willen al het geld voor zichzelf houden. Je koopt je in een coöperatie, dat betekent niet dat je nu 10 of 20 duizend euro opzij moet hebben, wij schieten dat voor. Via je huur kan je dat terug betalen. En op begeven moment ben je eigenaar van je eigen coöperatie, dat je dus met collega’s een eigen bedrijf hebt. En als je dat dus hebt en je hebt een investering gedaan, moet je dan wel eens je stoep schoon houden. Dus als op het moment dat jij merkt dat je collega dingen doet die niet kloppen, is er dus een hele grote onderlinge sociale controle. Want dan komt ze ook aan jouw geld, en op het moment dat er pooiers staan komen ze ook aan jouw geld. Dus buiten dat wij daar heel streng toezicht ophouden, heb je binnen in dus ook hele strenge controles. En mensenhandelaren gaan geen 10 of 20 duizend investeren om zich ergens in in te kopen die willen echt alleen maar die winst halen. Nou, dat is op zich al een manier waarop die zuigkracht voor mensenhandelaren een stuk minder gaat worden. Mocht het nou een succes worden, en op die manier veel beter tegen kan gaan, dan die keiharde maatregelen als invallen waarbij vrouwen alleen maar getraumatiseerd raken. Ramen sluiten, het probleem verschuif je daar alleen maar mee. En nogmaals het lijkt wel of prostitutie bestreden wordt. En dat kan je ook doen, dat hebben ze eeuwen lang geprobeerd. Maar die behoefte blijft bestaan en waar de behoefte is, zijn er altijd dames die zeggen: ik ga aan deze behoefte voldoen. En wat je dus ook ziet dat die netwerken doen: die verzinnen wel weer wat, dat geld komt er toch wel. Het geld ligt er, het aanbod is er, dus er zal sowieso gebruik van gemaakt worden. Niet alleen door de vrijwillige gekozen sexwerkers maar ook door de mensenhandelaren. Dus wat je nu al ziet van die Nederlandse vrouwen op de advertenties, dat zijn gewoon vrouwelijke pooiers en die zie je ook steeds meer. Je ziet steeds meer vrouwen die andere vrouwen moeten rekruteren, vaak zijn die zelf ook slachtoffer geweest. Of vrouwen die zoals dit, die dan op de advertentie staan, en zo’n meisje die wordt dan naar voren geschoven en daar mag je het dan op doen. Vergeten wel dat die klant daar niet voor komt. En dan krijg je ook vaak klachten van klanten. Maar dit soort dingen gebeuren. Elsemieke: Heeft u met die vrouwen ook contact? Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

74

Ilonka: Nee, dit zijn echt meldingen die van klanten binnenkomen, maar ik heb wel contact met slachtoffers van mensenhandel. Elsemieke: En hoe groot is dat illegale circuit? Ilonka: Weet ik niet, kan ik niks over zeggen. Heel groot. Wat ik bijna zou willen zeggen, maar niet helemaal durf, is dat er woont bijna in elke straat wel iemand als sekswerker zijn geld verdiend heeft. (…) Of geprobeerd heeft. Anna: Op uw site stond, of op Stichting Geisha stond iets over dat de omvang van de gedwongen prostitutie onderschat werd? Ilonka: Nou wij hebben heel veel te maken met cijfer inflatie. En wat je heel vaak ziet, is dat een buitenlandse dame bijvoorbeeld een slachtoffer is van mensenhandel. Maar niet iedereen wordt geholpen door de B9 regeling, je hebt dames die zichzelf heel zelfstandig uit hun situatie ontworstelen, je hebt dames die door klanten of ons geholpen worden. Maar je hebt ook dames uit de bronlanden die helemaal nooit slachtoffer geweest zijn die gewoon wel helemaal zelfstandig hier naar toe komen. Maar deze worden toch vaak gezien als slachtoffer. Maar tegenwoordig is het zelfs zo dat als je uit een bron land komt gaat men er al van uit dat je slachtoffer bent. Ik ken een dame en die is tweede geworden in haar plaats voor burgemeester, die is heel intelligent. Net zo als dat er onder Nederlanders heel veel studenten zitten tussen de buitenlandse sekswerkers. En wat we heel veel zien, is dat er een hele grote groep prostitutie echt weg wil hebben. Die maken dus heel veel gebruik van deze cijferinflatie. Elsemieke: Hoe kijkt u aan tegen het Zweeds model? Ilonka: Wij zijn heel hard bezig om daar actie tegen te voeren. Ik heb met een criminoloog gepraat, en die zei ook: het is zo negatief. Ze hebben een test gedaan, ze hebben voor maar 1 uur een advertentie online gezet. Ze kregen binnen een uur meer dan duizend reacties. Zeg dat de helft daar van jou klant word, dan kan je voor 10 jaar werken. Heb je niks meer nodig. En wat daar ook aan de hand is, er was een dame heel erg verslaafd, en toen werd er gezegd: kom na de vakantie (van 3 maanden) maar terug. Toen zei ze dat ze dan waarschijnlijk dood was. Dus er is helemaal geen aangepaste hulp verleening. Het is in mijn ogen niet empatisch en zelf licht asociaal model. Om op te houden dat je de prostitutie onder controle hebt, wat absoluut niet het geval is. Ik heb daar een half uur met de hele Zweedse delegatie zitten praten, en ik heb daar dingen gevraagd maar niemand kon me daar op antwoorden. Iedereen was stil. Ik heb zo veel tegenstellingen kunnen aantonen, en toen hield het op. Het lijkt alleen maar of ze het onder controle hebben, maar ze hebben het gewoon weg gestopt. Anna: Frankrijk gaat dit nu ook over nemen. Maar wat vindt u er nou van dat daar ook de klant strafbaar is? Ilonka:


75

Nou de filosofie er achter is dat de prostitué maar een heel zielig iemand is en die kan er niets aan doen. En die klant die is een misbruiker, een potentiele verkrachter. Dat heeft natuurlijk niets te maken met de realiteit. Hoe je met je klant omgaat is zo anders. Je hoeft ook niet de hele tijd seks te hebben. Soms zitten ze alleen maar te lullen en te ouwehoeren. Dus ik heb zo iets van, die klanten strafbaar stellen, als je klanten straft die aantoonbaar misbruik maakt van een slachtoffer, moet gestraft worden. Maar er zijn ook ontzettend veel klanten die zeggen: joh hoe kan ik dat nou zien, of iemand een slachtoffer is. En ook niet meer bij jongen buitenlandse meisjes naar binnen gaan. Maar bij 35+, want die zijn over het algemeen veel minder beïnvloedbaar. Anna: Wat vindt u van de leeftijdverhoging in Amsterdam? Ilonka: Dubieus. Aan de ene kant heb ik zo iets van, je moet zeker in de raam prostitutie flink weerbaar zijn. Maar hoe oud ben je dan? Ik ken dus een meisje die werd op haar achttiende verjaardag naar een Marokkaanse vriendje achter een raam gezet. Met het idee van: nou jij gaat geld verdienen. Die heeft gelijk haar vader gebeld en die heeft haar weggehaald en nu heeft ze een studie afgerond. Kijk en die is hartstikke empowered. Ik heb een collega gehad en destijds was zij al 30 geweest. Moet je voorstellen, het is zomer, en het is een graad of 30. Ik bel naar het strand en reserveer voor mij en een paar collega’s strandstoelen, ik zeg ‘meiden we gaan niet werken vandaag, ik heb stoelen gereserveerd, we gaan lekker naar het strand’. Waarop ze zegt: ‘ik ga niet mee’. Ik zeg: ‘waar slaat dit nou op, het is 30 graden je verdient geen moer, hup lekker naar het strand’. Ze zegt: ‘nou dat kan niet, want Emiels nieuwe auto moet nog afbetaald worden’. En dit en dat. Nou, dat betekent dus gewoon dat ze voor een pooier werkt. Ze was de dochter van een multimiljonair, ze had een appartement dat totaal voor haar betaald werd, in Scheveningen. En toch ging ze voor zo’n jongen werken. Ik zeg: ‘jij hebt niet eens airco in je kamer’. Waarop ze zegt: ‘hij komt straks een ventilator brengen’. En die twee zijn wettig geweest, dus ja wat moet je daar op zeggen. Kijk en wat we nu veel zien en vaak hoort van Romameisjes, die zijn dus al geronseld of hun twaalfde, en dan zijn ze 16 en dan beginnen ze uit te kijken naar dat ze 18 worden, want dan mogen ze eindelijk achter dat raam, dan is een groot deel van hun schuld betaald. En dan verdienen ze ook een paar tientjes voor zich zelf, dat ze dus naar hun familie gaan sturen. En die meisjes, blijven maar in het illegale circuit misbruikt worden, tot ze 21 zijn. Die meisjes denken dat ze geen aangifte kunnen doen omdat ze werken nu ze geen 21 zijn, ook al zijn ze niet crimineel en kunnen ze niet vervolgd worden. Het zijn twee kanten, het is zo moeilijk om een goed beleid op prostitutie uit te oefenen, en dan toch nog te zien dat de belangen van de grootste groep behartigd worden. Alles heeft altijd twee kanten, dus het is vrij moeilijk. En er is een markt voor die jonge meisjes tussen de 18 en 21. Vooral in de high class escort. We moeten echt zorgen dat de prostitutie goed gereguleerd is. Want soms zitten ze heel goed. En soms heel slecht. Het is maar net wie je treft en voor wie je werkt, in welke handen je komt. Anna: Want wij hoorden ook verhalen, dat het dan voor loverboys moeilijker zou worden. Ilonka: Wat een onzin… geloof ik helemaal niks van. Want wat loverboys vaak doen; je isoleren van je familie en jezelf wat kwetsbaarder maken, en of je ze nou isoleren op je 18 of 21 ik zie daar niks zo veel. Misschien zijn er wat meer empowered, maar genoeg ook weer niet. Het is maar net wat je afkomst is, hoe gaat je familie, hoe empowered sta je in het leven. Dat zie je aan het voorbeeld van de ene dame van achttien en die van 30. En dan heb ik het even over twee Nederlandse dames. Dus dat hoeft niet altijd wat te betekenen. En natuurlijk, naarmate je ouder wordt heb je wat meer levenservaring, maar aan de andere kant ben je een lekkere zelfstandige dame die wat meer ervaring naast zich heeft staan en dan kom je ook een eind. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

76

Elsemieke: En denkt u dan dat de prostitués in Amsterdam genoeg gehoord worden? Ilonka: Nog niet. Maar de opening is er. En burgemeester Van der Laan doet er ook echt alles aan. Op een begeven moment waren er een paar dames niet zo tevreden met wat ik had gedaan met de KvK, want ik had natuurlijk eerst geadviseerd dat ze het op een bepaalde manier moesten doen, en daar kon ik ook niets aan doen, en dat bleek dus anders te zijn. En zij hadden zo iets van; nee we gaan zelf zo’n werkgroep oprichten. En die hebben ook met de burgemeester gepraat. Anna: Ja, want wij merkten zeg maar, dat het helemaal niet over prostituees zelf, dus toen wilde wij ook proberen om daar dan iets mee te doen. Want het ging over klanten en raam exploitanten. Ilonka: Ja, ze praten over alles, maar niet over ons. Nou wel óver ons maar niet mét ons. Maar er wordt en beleid ingevoerd, en reglementen aangepast, en daarom mislukt ook alles, omdat het een vrij aparte branche is. Elsemieke: Ja, want je hoort nooit het verhaal van de prostitués zelf. Ilonka: We hebben ook echt hele werkgroepen en hele hulpverlenings organisaties, een platform van experts, en zelfs daar zie je, zelfs daar zitten dus 3 sekswerkers in. Ik zit er ook in, als ex-‐sekswerker. En toch zie je dat er een hele grote kloof zit tussen wat de experts denken, wat er nodig is, en wat de dames in het veld zelf communiceren. Zelfs daar zit een heel groot verschil in. Ze zijn het belastingsysteem aan het evalueren. De experts willen dat systeem weg, en dat deugt niet. Ze moeten of in loondienst of zelfstandig aan het werk. En bijna alle sekswerkers zeggen nee hoor laat het maar zo, het maakt me niks uit. Terwijl er dus een expertgroep er zo tegen aan het lobbyen is. Ook al zeggen ze hier van laat het maar zitten. Ze zijn dus belangenbehartigers van sekswerkers, praat dan ook gewoon met hun! Het is heel moeilijk, het is een sexy onderwerp, een populair onderwerp. Iedereen wil de naam opmaken. Dus iedereen springt met zijn ego daarin: van hier ben ik. En ik ga even dit en dat doen. Terwijl we eigenlijk gewoon moeten onthouden dat we een doel hebben wat we met z’n alle moeten bereiken: positieverbetering, dwang tegen gaan en dat soort zaken, en daar kunnen we geen ego’s in gebruiken. Het maakt niet uit wie uiteindelijk wat bereikt, het gaat er om dat het bereikt wordt, we zijn hier niet bezig voor de Nobelprijs voor de prostitutie. Het is wel heel lastig, je ziet het wel heel erg in het veld, het zijn allemaal ego’s die aan het boxen zijn, waar door dus weer de sekswerkers er de dupe van zijn. Elsemieke: Zijn er ook veel meningsverschillen tussen de prostituees? Over het beleid? Ilonka: Dat valt heel erg mee. Ze denken over het algemeen wel heel erg hetzelfde over zaken. Want je komt ook allemaal dezelfde problemen tegen. Anna: We weten dat u in het algemeen voor prostitués op komt. Maar doet u ook speciale dingen voor gedwongen prostitués? Ilonka: Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

77

Oh meid.. dat neemt zo veel tijd van ons in. Eigenlijk zijn we nu meer bezig met gedwongen dan met belangen behartiging. Daarom mogen we ook heel groot worden. Je hebt ook sekswerkers die buiten de b9 regeling gaan. Er zijn ook heel veel sekswerkers door de politie verhandeld. Dus die durven echt geen aangifte te doen bij de politie. Sommige willen het nooit. Bij deze dames duurt het zo’n half jaar om alleen al de bewustwording te geven van dat ze slachtoffer. Hongaarse vrouwen zien zich helemaal niet als slachtoffer. Dus je gaat een vertrouwensband kweken om ze dat te geven. En dat doe je door alles wat je doet na te komen. Als je een broodje bij de slager gaat halen, dan haal je die ook. Wij beloven ook niks. Dan kom je ook in een situatie, dan moet je als de razende een DigiD aanvragen, of veranderen, want er wordt veel fraude mee gepleegd. Vaak hebben ze geen recht op ziektekosten, dat zijn allemaal dingen die gaan we allemaal stiekem met hen regelen. Ze hebben vaak de verkeerde status, waardoor ze later een uitkering krijgen. Daar helpen ze mee. We begeleiden ze constant. Zodat als ze zeggen van: nu wil ik echt weg. Dat dan ook alles geregeld is. Dus wat we doen, met politieagenten die ons stiekem een beetje helpen, zoeken wij dus een woonruimte en verzekering, dat lukt natuurlijk niet altijd. Het is heel erg arbeidsintensief, daar zijn wij heel veel en druk mee bezig. En dat neemt heel veel tijd weg van de normale belangen behartiging. Anna: Als laatste vraag: we willen dat prostitutie een normaal beroep wordt, maar toch willen prostituees niet ingeschreven worden bij de KvK onder de naam prostitué. Dat spreekt elkaar toch tegen? Ilonka: Ja, dat komt door de stigmatisering. Ik zal je een voorbeeld geven. Ik had een dame huilend aan de telefoon, ze studeerde ook psychologie, ze zei tegen mij van dan kan ik stoppen met m’n studie. Dus ik zei; waarom heb je je dan in laten schrijven? Ja maar anders moet ik m’n kamer doorbetalen, en zo lang ik me niet in laat schrijven. Dus ik zeg: aan het einde van de maand (het was 1 augustus) kan ik pas m’n kamer opzeggen, dus dat betekent hup 4000 euro schuld. Dus ze had eigenlijk geen keus. Hoe denk je dat het straks voor haar is. Ze heeft een KvK inschrijving waarop prostitué staat, denk je dat ze straks stage kan lopen of een baan kan krijgen in het ziekenhuis? Ik heb heel lang gewerkt als coach voor hoog sensitieve kinderen. Ik heb gelukkig geen reacties gehad, maar hoe denk je dat het overkomt, als een prostituee mensen gaat leren hoe ze met hun gevoelens moeten omgaan. Denk je dat ik dan nog serieus word genomen? Zelfstandigen moeten ingeschreven staan bij de KvK, maar in mijn ogen niet als prostitué. Iemand wou een nagelstudio beginnen alleen ze kwam niet ver bij de KvK, omdat ze dachten dat ze daar sekswerk ging doen. Maar ook de buurman of vrouw kan dat zien. Mogen haar kinderen dan daar nog spelen, of worden ze dan gepest op het schoolplein? Dus dat is duidelijk.


78

BIJLAGE 4 INTERVIEW MET TOM MAATSCHAPPELIJK WERKER, VRIEND VAN JAN LAGEWAARD 6 december 2013 Tom: Ik werk nu als maatschappelijk werker voor de gemeente. Ik ga naar dagbestedingen toe, ik ga naar re-‐integratie bureaus en na afloop controleer ik of zij dat ook echt verdient hebt, voldoe je aan de eisen die wij hebben opgesteld in het contract, dat is mijn werk. Hiervoor zat ik in het armoedebeleid. En daarvoor deed ik zoeklicht, dus woningen die door tien personen bewoont werden ipv een, of onderverhuring. Nou wat je daar tegen kwam.. We hebben rapporten geschreven naar het management toe, onder in de la, krijg je niet te zien. Daarvoor heb ik ook zo’n p-‐hekel aan de gemeente. Anna: Maar u werkt er nog wel voor? Tom: Moet je luisteren lieve schat, ik ben nu 56 jaar, over een maand werk ik daar al 38 jaar. Elsemieke: Maar vroeger was het beter? Tom: Vroeger was het veel socialer. Elsemieke: En u doet ook iets met prostitutiebeleid? Tom: Ik help Jan met het vertalen van ambtelijke stukken. Want bijna niemand wil het toegeven, maar ze kunnen het niet lezen. En ik heb ook gesolliciteerd als handhaver hier in de buurt, ben afgewezen. Ze willen politieagenten, die kennen de wet beter. Maar ik heb een opsporingsbevoegdheid, dus ga mijn niet vertellen wat de wet is. Het is zo, als jij te veel weet en je weet zelf te veel de vinger op de zere plek te leggen; not done. Heb ik op m’n werk laatst ook een gesprek overgehad, al die regeltjes, hoe veel gasten moet je hebben die zo tussen de deurregeltjes zijn door geglipt met medeweten van jullie, en dan gaan jullie mij opeens regeltjes opleggen. Voor de rest, wat ik zie is met name het hele pandjes sluiten is geen kunst, dan kunnen ze zeggen ‘kijk eens even we hebben een pandje gesloten en wat geweldig’, het is niet waar, ze hebben gewoon panden opgekocht. Zo pak je de problemen niet aan, het zijn symptoombestrijdingen die je doet. Elsemieke: Wat denkt u dat daar de gevolgen van zijn? Tom: Zo ie zo gaat het ondergronds, dat is gewoon gebleken, en dat stukje zichtbaarheid dat je hebt, van de buitenkant zie je ze zitten, dat ben je kwijt. Ze verdwijnen naar clubs toe, ze verdwijnen naar


79

hotels toe, in koffiehuizen kun je ze ook vinden en daar achter heb je allemaal van die peeskamers, we weten het allemaal maar we doen allemaal een hand voor onze ogen. En als ze zeggen, we laten het open want dan krijgen we de boeven te pakken, ben je besodemieterd, in deze branche moet je dat zo niet doen. Hoe is het mogelijk dat je tien jaar lang een vergunnen hebt lopen geven aan die Saban. … Het zijn allemaal labiele dames, vind ik. … Je krijgt hier de prostitutie niet weg … Ik heb een beetje vertrouwen van de dames gewonnen en op een gegeven moment vraag ik, heb je nou een vriend? En ja ze had een vriend. Met pushen en zo? Een aantal dames vinden dat niet erg. Als je kijkt naar het land van herkomst, ze hebben daar geen moer. En ze lieten me dan foto’s zien, de meeste hebben gewoon kinderen die bij hun ouders blijven, het leek wel een varkenskot waar ik naar keek, een drek daar. Nou die meiden zijn al blij als ze hier een echte tas hebben. En als ze dan 50 / 75 euro overmaken, vinden ze prima. Ze hebben hier een leven, en als ze daarvoor hand-‐ en spandiensten moeten verrichten, nou ja; klik en knop om.


80

BIJLAGE 5 INTERVIEW MET JAN LAGEWAARD BORDEELHOUDER OP DE WALLEN 6 december 2013 Elsemieke: Wij willen onderzoeken wat het effect van het beleid is wat de Gemeente Amsterdam voert en dan vooral kijken naar het sluiten van het aantal ramen of verminderen van het aantal ramen op de wallen, wat voor effect dat heeft op de prostituees. Dat willen we belichten vanuit verschillende invalshoeken. Anna: Dus vanuit verschillende verhalen kijken wat het… Jan: Jaa, dat begrijp ik. Kijk weet je wat het is; dat er op een gegeven moment wat ramen dicht gaan is niet het probleem, vind ik. Tuurlijk, als ik morgen dicht moet heb ik er ook een probleem mee, want dan is het pand zakt in kostprijs ontiegelijk, dat is het verhaal. Als je een nu een ton kan krijgen, kan je als er geen prostitutie meer in zit maar de helft krijgen, dus dat is een probleem natuurlijk voor de gene. Maar de gemeente ligt het niet goed door. Mensen die zo veel geld hebben die de panden aankopen en die zelf in de criminele sfeer zitten, die laten ze lopen en die sponseren ze. Dus waar ben je dan mee bezig? En dan kun je wel zeggen ze hebben het verpacht, maar als ik morgen de kooplijn openzet, en ik koop alles aan, dan kun je kopen wat je wil. Dus dat is het beleid en ik weet te veel, dat is de andere kant. Elsemieke: Maar wat zijn volgens u de gevolgen voor de prostituees als de ramen worden gesloten? Er zijn er nu al een aantal dicht, daar zitten nu kledingwinkels in. Jan: Nee, die gaan allemaal open. Ik denk dat je er een verkeerd beeld er van hebt. Hiernaast, 13, is ook weer open. 17 is dicht, daarnaast is dicht, dat zijn ruilpanden voor de gemeente. Dus dat houdt in dat ergens de prostitutie weggehaald wordt, aan de vierkante meters, en dan mag de gene die daar zit, die mag hierheen terug komen. Dat is al aan de gang. Aan de overkant, dat is ook dicht geweest met kunstenaars, dat is nu weer open. Dus dat is het ruilsysteem van de gemeente, die zegt: dat pand op de Singel voldoet niet meer aan de eisen en niet aan de tijd en dan komt er een soort antikraak in en dat zijn dan de textielhandelaartjes of kunstenaars of wat je dan mag zeggen. En die moeten er dan weer uit, want die betalen alleen maar gas en licht, tot er een oplossing is van de gemeente en dan wordt er een pand… Anna: Maar er zou wel weer prostitutie in het pand mogen plaatsvinden? Jan: Daarom houdt de gemeente het ook in beleid. Nou is hier op de hoek is er een heel groot pand, maar de gene die het wil hebben wil het op grashoogte hebben, want dat zit in de kelder en als het heel hard regent is het altijd zeik en zeik nat. Dus die zegt: ik wil wel dat hoekpand ruilen, maar dan moet


81

het op maaiveld de ramen zijn. Want nou moet je het trappetje af naar beneden, in het steegje. Nou daar zijn ze nu mee aan het onderhandelen. Dus wie gaat dat betalen, de gemeente of de nieuwe ondernemer. Elsemieke: Maar waar gaan de prostituees dan in de tussen tijd heen als de ramen dicht moeten? Heeft u daar zicht op? Jan: Jawel, maar je moet natuurlijk zo zien, dat zie je hier eigenlijk ook, als je de dames die werken tot ze een bepaalde doel hebben bereikt. Ik heb hier, laat maar zeggen een meisje die heb nu drie appartementen in Roemenië, dus als die vrouw direct 35 is en ze wil niet meer met haar benen wijd liggen, dat ze dan die centen heeft verdient om daar gewoon te kunnen blijven leven. Dat zijn de goeie. Dan heb je natuurlijk meisjes waar het geld afgepakt wordt en de tot die gozer alles heb op zijn naam en zij heb niets. Dat is de andere kant van het verhaal. Anna: Want dat ziet u wel dat dat echt gebeurd? Jan: Ja natuurlijk, natuurlijk zie ik dat, maar gelukkig niet hier binnen. Elsemieke: Maar bij andere wel? Jan: Ja kijk, weet je wat het natuurlijk is. Het zijn natuurlijk ook eh... Ik zal je een ander verhaal vertellen. Ik kan het je ook nog wel laten zien. Er komt hier een meisje binnen, zit in de problemen; haar kind is ziek. Dan ga je serieus ga je daar mee in. Huilen en dit en dat, ik zeg: als ie nou zo ziek is, dan moet je het vliegtuig pakken en moet je er heen gaan. “Ik heb geen geld”. Op een gegeven moment heeft ze een spaarbrieven van de lommert, dus oorbelletjes, weet ik veel. Nou geef mijn die oorbelletjes maar, krijg je van mij dat ticket voor die dinges. “Ja maar Jan dat kan zo niet, want ik heb ook nog een boyvriend”. Ja, ik zeg ik heb je nu 750 euro gegeven, ik vind het genoeg. Ja en de ticket. Ik zeg kan je beter een vliegtuig nemen dan met de bus, de bus was 180 en het vliegtuig was 200, dan kan je beter met het vliegtuig gaan. Dus er wordt hier op de computer gekeken en inderdaad, 190 euro kost het ticket. Ik laat dat een ander hier doen, want de andere zegt: ja maar moet je luisteren, Jan heb je al geld geleend, nu moet ik de tickets betalen, dus ik zeg, joh doe dat nou maar, krijg je van mij die centen wel terug. Dus toen werd er weer 400 euro overgemaakt. Dan gaf ze der tas met kleren af, als onderpand, als ze dan terug kwam zal ze het terugbetalen en. Het meisje komt terug, werkt hier een dag en maakt minstens 500 euro en ze is pleithangen en ze komt en ik zeg: wat is dit nou, waarom betaal je niet gewoon de huur? “Ja ik moest geld overmaken, want m’n boyvriend moet geld hebben in Roemenië.” Ik zeg: niet je kinderen? “Nee, me boyvriend, katholieke feestdag”. Ik zeg: “Weet je wat je ken? De tyfus innemen! Oprotten!” Nooit meer in. Daar gaan weken overheen, maar in de tussentijd lopen die lommertbriefjes, die lopen aan het end. Dus ik schiet haar buiten aan en zeg: meisje je hebt nog vijf dagen en dan moet je me betalen zo niet, dan gaat het de vuilnisbak in. Dan gaat ze naar de GGD, van de gemente ‘wat zo goed is’, komt hier: “Jan, kan ik d’r kleren krijgen?” Ik zeg: nee ik moet me geld hebben. Een dag later sturen ze een advocaat op me nek van de gemeente. Nóg niet erg, want dat loopt nu en daar lig ik helemaal niet van wakker. Het probleem is, als hier een meisje met een mes gestoken wordt en ik zet de GGD in, werken ze er niet aan. Want dan nemen ze een vriendinnetje die advocaat is in Alkmaar, omdat die ook wat moet verdienen. Komen ze dan op de rechtbank, is die advocaat er niet. ‘Het is toch maar een Roemeense’. Dus die hele GGD waar wij Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

82

nu naar moeten luisteren, lik ik m’n reed aan af. Ja? Maar je hebt ze nodig, want je kan niet, je vergunning moet je eerst de hygiëne hebben, voor je eigenlijk je andere vergunning aan kan vragen. Dan gaan we over de condooms; de meisjes, de ene wil een aardbeiencondoom, de andere wil een bananencondoom, dat is de smaak die aan een condoom zit. Ik kan niet zeggen, jij moet mijn condooms nemen. Dat wil de GGD wel, maar zo werkt dat niet. Dat werkt niet. De GGD kan zeggen je moet die zeeppoeier gebruiken, maar het ene meisje wordt geïrriteerd van bepaalde zeeppoeier. En als dat meisje dat niet wil doen, wie ben ik om te zeggen: jij moet dat doen! Ik moet er controle op houden dat ze die condooms gebruikt, die aan een keurmerk zitten, maar als ze dat in haar kamer anders doet, dat zie je niet. Als een meisje… Elsemieke: Maar daarin krijgen raamexploitanten waarschijnlijk wel een grote verantwoordelijkheid. Dat zij op de prostituees moeten letten. Jan: Wij kunnen wel letten, maar, laat me het even anders zeggen; jij ligt nu in je blootje hier beneden te neuken met een man, jij denkt toch niet dat ik ga kijken hoe jij ligt te neuken? Elsemieke: Nee, dat snap ik. Maar dat is waarschijnlijk het beleid wat de gemeente wil voeren.. Jan: Maar dat kan niet. Elsemieke: En daar bent u het dus niet mee eens? Jan: Ik wil helemaal niet zien hoe dat wijf ligt te neuken. Want ze is zelfstandige onderneemster. Laat ik het anders zeggen; jij komt bij mij werken, ik leg uit hoe je moet werken, omdat je nog nooit hebt gewerkt. En dan zeg ik: niet je benen in de lucht, niet dit.. Niet voor mijn lijf, maar voor jou lijf en dan hoop ik dat je naar mijn luistert. Dat hoop ik. Maar doe je dat niet, wie ben ik? Elsemieke: Want u ziet ook dat zij vaak niet luisteren? Jan: Ik heb hier een meisje eruit gezet en de buren nemen ze met open arme, nemen ze haar aan. Van de 9 werkt ze er 8 zonder condoom! Nou lekker oprotten bij mij! Maar bij een ander staan de deuren wagenwijd open. Anna en Elsmieke: Nee dat hoort niet. Dat werkt niet nee. Jan: Dat krijg je hier ook niet voor elkaar. Tom: Die eenheid is er ook niet meer. Jan: Die is er niet meer en die komt ook niet meer. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

83

Elsemieke: Die was er wel? Jan: Jaa, vroeger wel. Maar de gemeente gooit ook een beetje roet in het eten. ‘Pietje is goed en wordt geholpen, die is niet goed en vroeger had je een vrouw van de GGD die kwam bij je binnen. Die maakte een babbeltje, ook bij de beheerders of eigenaars, dus je had contact met het hoofd van de GGD. Nu krijg je hiervan, de meisjes zeggen: “Ik werk, zij komt niet in mijn werk kamer, oprotten.” Dus de controle lichamelijk, is nu voorbij sinds twee maanden, want die meiden zeggen: “ik wil niet meer door de GGD, ik ga wel naar een dokter als het mijne uitkomt.” Dat hebt de gemeente nu bereikt. Die vrouw die nu aan het hoofd staat van de GGD, die moet eigenlijk een draai om der oren hebben, want dat is een anti-‐man. Dat werkt niet. Elsemieke: Maar heeft u ook veranderingen gezien in het Amsterdamse beleid? Jan: Jawel, kijk je moet het natuurlijk zo zien, de gemeente haalt er wel wat slechte uit. Elsemieke: En wat vind u slecht? Jan: Eh, nou die voor de meiden alleen maar geld, geld, geld, geld en verder niets. Kijk het eerste als je dit bedrijf runt, nou dat is genoeg geld. Want waar kun je het verdienen? Dat is toch eerlijk? Want ik hier per dag binnen zou halen, er zijn sommige mensen die daar een maand voor moeten werken. Dat moet je ook gewoon nuchter zien. Dat zien ze hier dus niet. Het is bikkel hard. Dat is de andere kant van het verhaal. Elsemieke: Ziet u zelf ook veel misstanden in deze branche? Heeft u zelf ook veel meisjes gehad die worden uitgebuit door pooiers of kent u meisjes… Jan: Ja, ik denk dat je dat hier… het is heden ten dagen, maar op een andere manier. Het gaat niet meer zo. Kijk vroeger was het eerst de heroïne, toen de coke, toen had je de anti-‐vitamine, ik heb het allemaal meegemaakt, ben denk ik de oudste hier uit de buurt. Nu is er maar een en dat is de grootste pooier en dat is de KPN, ga maar kijken; ze zitten de hele dag te bellen. Zo moet je het een klein beetje zien. Daarbij er zitten heus wel meisjes die in een groep verband zitten. Elsemieke: Maar zitten er ook meisje bij die uitgebuit worden, dat ze hun inkomsten deels moeten afstaan of dat ze… Jan: Ja kijk, ik denk dat jij en ik daar op een heel andere lijn opzitten. Uitleg over een criminele familie in Hilversum, uiteindelijke komt het hier op neer: Loverboys en de meisjes die zij laten werken zijn een ander probleem dan de ‘Bongaren’. Bongaren zijn het slechtste dat je hier hebt net als de Russen. Anna: Zijn die er ook? Die worden nooit genoemd in onderzoeken of zo… Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

84

Jan: Ja natuurlijk, maar die hebben weer de papieren van een Bongaar. We hebben de periode hier gehad van Dominicanen en Colombianen, en als je op de paspoorten kijkt zijn het allemaal Spaanse vrouwen. (…) En dat is nu met die Russen en die Laplanders precies hetzelfde, die gaan naar Bongarië, betalen daar drie-‐ vierhonderd euro en krijgen daar papieren, dat is gewoon het verhaal. Dan gaan ze eerst in Spanje werken en vanaf Spanje is er geen onderzoek. Anna: Oh ja, omdat je al vanaf je 16e mag werken in Spanje. Jan: Nee dat is Italië. Daar werken allemaal Roemenen van veertien, vijftien jaar al. Dus dat kan je niet vergelijken. Maar dat is ook natuurlijk niet goed. Een meisje wat hier werkt, werkt ook al vanaf haar vijftiende jaar. Zegt ze net. Ze hebt eerst in Duitsland gewerkt en daar is ze van die vriend is ze weg. Ik zeg als je aan kan tonen dat je in Duitsland hebt gewerkt is het niet zo’n probleem, maar dan moet ik papieren zien. Ik heb hier ook een meisje, die heeft een jaar hier de belasting betaald, maar die was achttien toen ze hier begon, maar die blijft nu gewoon zitten bij mij. Anna: Maar dat mag toch ook? Jan: Ja dat mag ook, alleen je moet wel kunnen bewijzen dat het zo ís. En ze heeft een jaar de belasting betaald, anders had het niet gekund. Maar denk niet dat het zo’n slechte wereld is, maar… Anna: Nee, maar wij hebben zelf ook niet echt een mening hierover… Elsemieke: Wij moeten objectief blijven… Jan: Ik denk dat je, als je de autohandel neemt, is het misschien net zo erg. Het is alleen hier zo, natuurlijk, sinds de laatste 15 jaar, vroeger was het broekzak vestzak. Vroeger had je helemaal niets, je pakte het geld aan en iedereen deed maar. Dat is nu veranderd, de gemeente heeft daar een voet op gelegen en zegt: zo wil ik het, zo wil ik het en zo wil ik het. En dan wordt er weer een beetje bijgeschaafd. De Kamer van Koophandel is wel verplicht, maar het is niet verplicht, het is wel verplicht het probleem is dat er drie meisjes door de gemeente zijn lastig gevallen, thuis. Want op de computer tik je in en dan zie je welk meisje waar woont en dan kun je ze thuis opzoeken. Als het goed is komt er direct hier een vrouw, Natasja komt, en Natasja is thuis aangevallen. Anna: Door wie? Jan: Door de Kamer van Koophandel. Want de gemeente wou hebben dat er prostitutie opstond, dus die gasten drukken dat in en die gaan die meiden thuis op lopen zoeken en daarom is dat nu afgeblazen. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

85

Tom: En dan kan ik zeggen, als dat goed was onderzocht in een pilotproject, dan was dit niet gebeurt. Jan: Dan hadden die meisjes als massagejuffrouw of als dit, zoals ze ingeschreven stonden. Anna: Maar dat mag toch nu weer? Jan: Ja nú weer, maar nou is het te laat! Nu is het te laat! Tom: Nadat er heel veel meisjes zoals Jan zei zijn aangevallen. Maar als je dit met een proeftijd of een pilot had gemaakt, dan waren die kinderziektes naar boven gekomen. Jan: Ik heb gisteren een gesprek gehad. We zitten met de hygiëne. Die hygiëne, daar klopt niets van, want je kan mij niet opleggen (…) Het is natuurlijk gewoon zo, hier in deze buurt, de Kamer van Koophandel je moet toch wel direct moet je dat hebben. Anna: Maar vindt u dat begrijpelijk? Jan: Ja, ja, want nou ook, dan zit er een meisje in de gevangenis omdat ze de belasting niet heeft betaald, maar aan de overkant zit een meisje die heeft haast twee ton openstaan, en die laten ze gewoon zitten! En waarom? Omdat ze uit een hele beruchte familie komt. Dat klopt niet. Tom: Gelijke monniken, gelijke kappen. Jan: En dan ben ik dus eigenlijk een beetje … Dan denk ik hoe kan het nou dat die meid daar nog zit. Werkt ook nog af en toe zonder condoom, want dat is eigenlijk het probleem. Elsemieke: Maar zit er dan niet iemand achter die zegt dat zij zonder condoom moet werken? Zodat zij misschien meer verdient? Jan: Ik ken toevallig haar boyvriend ook. Een lulletje rozenwater, zit op de bank en er zit geen moer bij. Die leeft er wel van, maar, en dat bedoelde ik zo net te zeggen; jullie moeten het eigenlijk even anders zien. Ik ben nou pas in Roemenië geweest, om iets te zien waarvan ik zeker wou weten dat het zo was. (…) Als je dan ziet hoe die mensen daar leven, ik denk als ik zo leef, dan zou ik ook een oplossing zoeken. En dan zit hij hier en dan schild hij de aardappeltjes bij wijze van spreken. (…) Die jongen zit dus op de bank, meisje werkt, betaald nooit wat, maar ze heeft wel twee kinderen en een vader en moeder van zijn kant en een vader en moeder van haar kant en daar wordt allemaal geld heen overgemaakt. Nou hebt de overheid nu weer een bod erop gelegd dat ze niet meer dan 500 euro mogen storten, bij West Union. Dan komt een ouwe truc op, dus nou hebt Wimpie, dat is Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

86

ook een jongen hieruit de buurt, die zal geld brengen om te storten, die heeft bij 8 meisjes geld opgehaald en Wimpie is pleithangen. Die moeten ze z’n nek afsnijden, want die meisjes hebben wel op hun rug gelegen. Ik zeg dat een beetje cru, maar het is geestelijk zwaarder werk, want er komt een ouwe viezerik binnen en je moet er toch maar mee gaan werken. En dat zijn natuurlijk toch verhalen, waar de mensen eigenlijk niet bij stil staan. Elsemieke: Maar, Amsterdam heeft de afgelopen paar jaar steeds meer regels ingevoerd… Jan: Gunstig, ja positief. Ook voor die meiden. Wij waren verwent; het geld kwam binnen, hier ging het er in en daar kon het eruit. Elsemieke: Maar u vindt het sluiten van de ramen ook positief? Jan Dat kan positief zijn. Als alles op een punt gecentreerd wordt dan is er ook geen … Als je hier de grachten afsluit, of je moet 6 plekken in Amsterdam afsluiten om ze te pakken te nemen. Anna & Elsemieke: Maar sommige mensen zeggen juist dat als je de ramen sluit, verdwijnen de meisjes juist in de illegaliteit… Jan: Maar dat heb je nu ook al, dat is er altijd geweest. Elsemieke: Dus dat zal niet groter worden als de ramen worden gesloten? Jan: In het begin wel. Als een meisje bij een Turk komt beneden de bar is en boven moet iedereen er overheen, laten we het zo maar even zeggen, en zo’n meisje hebt al tien keer een probleem gehad, dan wordt ze wel mondig, dan gaat ze haar muil wel open. Elsemieke: Dus ze worden wel mondiger naar mate ze meer ervaring hebben? Jan: Tuurlijk, want tachtig procent Roemenen, Bongaren, wat hier is, zijn gypsies. Dat is gewoon zo. En een zigeuner, daar moet je mee kunnen werken, dat is gewoon het verhaal. Ga jij nou morgen met een zigeuner uit Hilversum of uit Naarden is natuurlijk een heel ander soort volk. Je moet je schoenen uittrekken, je moet luisteren, als vrouw zijnde al helemaal. Luister je niet, dan krijg je gewoon een draai om je oren. En het is natuurlijk gewoon zo. Het is een andere cultuur. En ga je daarin mee, dan heb je een goed leven. Dat is hier precies hetzelfde natuurlijk. Elsemieke: U denkt dat de uitbuiting wel minder wordt wanneer de ramen worden gesloten waar misstanden zijn. Jan: Jaa, dat is positief. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

87

Elsemieke: En u was u dan niet bang dat u ramen werden gesloten? Jan: Nee, ik ben daar nooit bang voor geweest. Ik heb altijd gewoon gewerkt. Ik heb gewoon een baan gehad, een behoorlijke baan, wil ik je toch wel even zeggen. Ik had 140 man in dienst. Dus ik weet wel waar ik over praat. Tom: En als aanvulling, is namelijk dat Jan een van de weinige, waarschijnlijk de enige is, die van af het begin al heeft gezegd; luister, er zijn regels opgesteld, die kunnen we nog niet dwangmatig opleggen, maar ik ga er alvast mee beginnen. Dus met inschrijvingen, goedkeuringen... Jan: Ja dat heb ik altijd gedaan, al 6 jaar hè. Tom: Terwijl aan de overkant staan de sluizen open, kom maar binnen... Jan: Bij mij werden ze weggestuurd en aan de overkant werden ze aangenomen. Tom: Terwijl Jan, ik zeg: Jan je staan wéér leeg. “Ja, Tom, de papieren zijn niet goed, dan maar niet.” Waardoor Jan dus inkomsten verlies heeft, maar dat heeft hij liever dan dat hij de kans loopt dat de gemeente zegt: “Ja maar daar bij Jan… daar maak ik even een aantekening van”. Jan: Daar wordt ook over gesproken onder elkaar hè. Tom: Als een vergunning wordt gegeven, dan gaan ze ook kijken: hoe is deze ‘eigenaar’, van: “heeft hij zich wel aan de regels gehouden?” Dan kan ik als buitenvaller zeggen van wat ik weet: hij is zo niet de enige hier in de buurt, de rest interesseert… Jan: Ja ja goed, maar iedereen hier in de buurt denkt ook alleen maar aan de centen. Ik ook, want anders lieg ik. Elsemieke: Maar ook voor de gemeente is er natuurlijk economisch belang, toerisme… Jan: Nee, nee, nee, moet je luisteren: ik kom uit Rotterdam. In Rotterdam had je vroeger Katendrecht, dat zegt jullie niets, dat was een ingang naar de haven toe en die werd afgesloten aan twee kanten en daar kon je er nooit meer af komen. Daar zat prostitutie; 134 ramen, dat is niet weinig. Dat sloten ze in nog geen 14 dagen tijd. Dan praat ik over 20 jaar terug. Niemand had wat te zeggen, het ging gewoon dicht. En de raamprostitutie was ging weg. En de gemeente nam het over bij de tippelroute, bij de tunnel, Maastunnel, wat nog een groter probleem was dan die hele Katendrecht. En dan hebben we op te…, naar de tunnel toe had je dan hotels, die omgebouwd werden als prostitutie, de


88

‘neukfabrieken’ zoals ze dat noemen. En als je daar niets vanaf weet en je wil dat nog een keer zien, dan kan ik dat ook nog wel een keer voor je regelen. Anna en Elsemieke: Nou, we beperken ons tot de Gemeente Amsterdam. Jan: Nou goed, bij wijze van spreken. Dat is eigenlijk een beetje het verhaal. Wat daar is gebeurd, is toen al die pinda-‐Chinezen die je nu hier hebt, die komen daarvandaan. Want die kwamen daar van boort af, gingen ze suiker branden en pinda’s en dat noemde ze dan de pinda-‐Chinezen en dan gingen ze langs de deur pinda’s verkopen. Dus ik heb dat allemaal meegemaakt. Dan had je hier de gokhuizen daar speelden natuurlijk ontiegelijk veel af wat met de prostitutie te maken had en dan het je toen der tijd, 30 jaar terug, toen was het nog een, toen had je Joop de Vries gehad, dat had natuurlijk ook niet gekund zo als nu. Dat is de oude generatie en dan kwam het allemaal bij Frits van de Wereld, Jopie de Vries, de Lammie, Ina aan de overkant die vermoord is. Dat was eigenlijk vroeger, was het door 30 eigenaars, maar die hebben allemaal toen der tijd al de zakken gevuld, want de Nelletjes hier op de hoek, oh de Nelletjes, nou dat zijn de grootste boeven geweest die hier de panden verpachten! Want die rekende toen der tijd, 1500 gulden in de week voor twee ramen. En toen het moeilijk ging worden in het begin, dus zeg maar 15 jaar terug, hebben ze gauw alles verkocht. En dat is nou de goeie mensen! Nou echt niet. En dat is eigenlijk met nog meer mensen hier uit de buurt, die mensen hebben allemaal in de dope gezeten, hebben het geld verdient in de dope en hebben nou de grootste hoeren panden! En die lopen zo (Jan steekt duim omhoog), en de gemeente ‘ach het is zo’n goede gozer’, denk ik hou alsjeblieft je mond tegenover mij! En nu hebben ze een constructie, hun hebben de panden dan verpacht, zijn ze niet aansprakelijk. Kijk, en daar had de gemeente nou een stokje voor moeten steken! Die jongens bieden dan nu voor een pand van 1,2 miljoen en dan bieden ze 1,9. Dus kijk de mensen dié goed zijn die gaan nu weg. Door de regeltjes die de GGD oplegt, is eigenlijk niet helemaal gezond, want dat is het verhaal. Kijk, ik ga niet kijken hoe zo’n meisje ligt te neuken. En ik moet condooms, nee kijk, je hebt vibrators, vibrators met een vlammetje, Tarzan en je hebt allerlei soorten. De GGD wil hebben dat ík controleer dat dat schoon gemaakt wordt. Ik ga die dingen echt niet controleren, daar begin ik niet aan! Maar het staat wel op papier dat ik dat moet doen! Ik denk daar begin in niet aan. Ik heb machine en ik heb weggooi vibratortjes, eenmalig gebruiken en de vuilnisbak in. En nóg is het niet goed. Nou ben ik gisteren ben ik daar ook weer wezen praten, er is daar dan eentje van de gemeente die daar dan bij zit. Anna: Heeft u wel het gevoel dat ze naar u luisteren? Jan: Oh ja wel, ja wel. Kijk ik geef te veel tegengas. Als ik denk dat ik gelijk heb. Dat is toch gewoon eerlijk? Elsemieke: De gemeente luistert wel naar uw belangen en neemt dat wel mee? Jan: De kamer van koophandel dat ie afgeblazen is, is door mijn en Natas, dat is het verhaal. Elsemieke: Wat is volgens u de beste oplossing om de uitbuiting of misstanden hier te bestrijden? Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

89

Jan: Ten eerste dat er eens met meisje goed gesproken moet worden. Elsemieke: Dus meer verantwoordelijkheid voor de meisjes? Jan: Nee het gaat niet om de verantwoordelijkheid. Als de gemeente het dus niet goed vind als ze, kijk het geld loopt nou het land uit, zwart, was niet nodig geweest als gewoon de bank mee had gewerkt, want dan weet je precies hoe de stroom is. Anna: U bent daar dus op zich ook wel voor? Want er zijn ook ideeën dat het misschien allemaal met de pin moet. Jan: Ehm, nee ik ben niet voor pin, privé niet, want dat is onzin. Elsemieke: Maar dan is er misschien wel meer zicht op waar het geld allemaal naar toegaat. Jan: Als je nu kijkt wat er over wordt gemaakt via West Union, via landlopers, en hoeveel geld daar weer want dat is het ogenblik weer de handel. Want een meisje mag niet meer overmaken. Als een meisje wel meer had overgemaakt, had de belasting daar ook meer over betaald geworden, want dan is het te traceren, het is op het ogenblik niet te traceren. Want nu ga je naar Duitsland, mag je het vrij storten bij West Union, hier moeten ze iemand in de hand nemen omdat ze zelf niet mogen storten, dus moet er van elke vijfhonderd, honderd euro worden betaald voor niets. (…) En ze maken het over aan de aflossing van hun huizen. Dus ik zeg: wat is het probleem? Laat de belasting maar meekijken! Geen punt. En daar is ook geen goed zicht op. Elsemieke: En heeft u zelf ook veel leed ondervonden door het beleid van de Gemeente Amsterdam? Jan: Ja gedeeltelijk wel. Zoals nu Sweety, die dus nu eigenlijk bij een pooier is terecht gekomen omdat ze hier niet meer mocht werken. Hebt moeten tekenen en is naar Spanje gegaan. Dat komt door de leeftijdsverhoging. (…) Ik had niet gedacht dat je het moest kunnen bewijzen. Dan even terug naar het verhaal van Sweety. Met Sweety ben ik in België geweest, waar ze gewerkt hebt. Daar heeft ze een jaar gewerkt, correcte vent. Ik zeg: joh luisteres, ze heeft bij jou gewerkt. Zou je dat kunnen bevestigen? “Ben jij een beetje gek of zo? “ Ik zeg: nou het is toch een kleine moeite het op papier te zetten dat zij bij je heeft gewerkt? Hij zegt: “ze zijn hier allemaal barjuffrouwen, zitten niet in de prostitutie.” Want als je in België in een club komt zijn het allemaal barjuffrouwen en die worden ook geboekt als barjuffrouw. Dus ze krijgen daar een inkomen van 250 euro in de week als barjuffrouw en verder is broekzak vestzak. Dus dat deed die man ook niet. Dus toen was het eigenlijk voor haar over. (…) Toen mocht ze ook niet naar Groningen, Den Haag zat vol. (…) Elsemieke: Maar wat vindt u dan van de leeftijdsverhoging? Jan: Dat is helemaal niet verkeerd. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

90

Elsemieke: Niet verkeerd? Jan: Nee, waarom? Elsemieke: Waarom niet? Jan: Ten eerste omdat je dan op een leeftijd bent waarop je weet wat je wil. En er zijn vrouwen die met 16 jaar vrouw zijn en er zijn die met 23 zijn en nog een kind zijn. En als een vrouw zelf uit kan maken, ik ga dit doen, ik ga dat doe. Dat is meestal op haar 20e, 21e. Dan hebben ze al die ellende al gehad van die jongens. (…) (…) Zie: Verhaal van meisje dat binnen kwam terwijl wij met Tomaan het praten waren. Elsemieke: Voor u zijn er geen negatieve gevolgen door de leeftijdsverhoging? Jan: Nee, als je het eenmaal weet niet. Maar moet het dan helemaal landelijk aangepast worden. Anna: Maar daar zijn ze wel mee bezig. Jan: Maar dat kan niet. Als je nu een advocaat inzet dan verliest de Gemeente Amsterdam. Elsemieke: Het moet landelijk zijn? Waarom? Jan: Nu is het niet eerlijk. Je kan nu als je achttien bent wel nog ergens anders werken. In de escort kun je ook nog in Amsterdam werken, maar achter het raam niet. Elsemieke: En dat is negatief? Jan: Dat vind ik van wel. Elsemieke: Omdat er dan minder toezicht is? Jan: Nee het is niet eerlijk. Tom: Het gaat om het eerlijkheidsbeginsel. Jan: Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

91

Want die meisjes worden nu ergens, zij kan morgen in een escort werken. (…) Verhaal wat hier op neer komt: Meisjes kunnen dan ook gedwongen worden door een taxichauffeur om ook hun ‘even’ een ‘beurt’ te geven. Als je die leeftijd verhoogt, dan krijgen ze wel meer haar op de tanden, dan is dat over. Er zijn nu ook meisjes die nu hier sociale dienst krijgen, wat eigenlijk niet correct is. Die geven iemand aan als pimp, krijgen ze en een uitkering en een huis van de gemeente en dan mogen ze hier in de buurt niet meer lopen. Dat is natuurlijk ook niet goed. Daar wordt misbruik van gemaakt, ook door de overheid. (…) zie verhaal van Dolly Elsemieke: U bent voor de inschrijving van prostituees bij de Kamer van Koophandel? Jan: Jawel, maar zo als het was. Je moet het zo zien de Kamer van Koophandel is eigenlijk aangevoegd aan de belasting. Dus als je KvK hebt dan houdt dat ook in dat je een IB nummer hebt. Wanneer je alleen een IB nummer hebt, want dat kan ook betaal je ook geen belasting. Dus als je KvK hebt dan zit je in het circuit. Je kan geen KvK krijgen als je geen IND hebt, dus als je IND hebt dan ben je zelfstandige ondernemer, dat je nou masseuse of voetenlikker, maakt niet uit hoe je je inschrijft. Elsemieke: Vindt u dat dat een positief effect heeft op de prostituees? Jan: Nou, dan ben je helemaal wit bezig. Want je bent zelfstandig. Ja ik ben daar een voorstander van, want je hebt eigenlijk alles in een zitten. Als dat is dan kan je dat krijgen. De KvK krijg je pas als je een IND hebt en een inschrijfadres. Dan weet je zeker dat z’n eigen adres hebt, je weet zeker dat haar IND in orde is. Dus voor mijne is het een teken dat als ze eenmaal Kamer van Koophandel hebben en de IND klopt. Nou is het natuurlijk zo, je bent morgen bij de IND ingeschreven en overmorgen kan je je eigen weer uitlaten schrijven. Ja, dan heb ik het gezien voor 6 maanden, kan ik er niets meer tegen doen. Want dat is ook een spel van die meiden, schrijven d’r eigen in, Kamer van Koophandel en schrijven ze weer uit, want dan komt de belasting niet. (…) Jan voelt zich als een soort vader voor ‘zijn’ meisjes, het zijn een soort dochters voor hem.


92

VERHAAL VAN EEN MEISJE DAT TIJDENS HET GESPREK BINNEN KWAM Jan: Het meisje komt hier solliciteren, maar het meisje is geen 21. Het meisje wordt over 10 dagen 21. Maar die 10 dagen durf ik haar niet te laten werken. En al was ze 21, kon ze ook niet werken want haar papieren zijn niet in orde. Dat houdt in zij moet IND stempel hebben en ze moet een adres hebben, dan kan ze naar de IND en krijgt ze een stempeltje. Dan kan ze naar de kamer van kopenhandel en is ze zelfstandige ondernemer. Nou daar hebben we dus nu drie weken de tijd voor omdat in orde te maken voor haar en dan mag ze werken. Nu mag ze in een andere stad wel werken, want dit is een apart APV van de gemeente, maar als je dat echt aanvecht dat verliest de gemeente dat. Maar hebt dat nut? Elsemieke: Kan ze dan niet tien dagen wachten? Jan: Het probleem is natuurlijk, wij praten makkelijk, maar als je geen gulden in je zak heb. Zij heb een hotel waar ze twee dagen geld voor heeft en dan wil ze geld verdienen. Zij komt uit Bongarie en er is maar een mogelijkheid om geld te verdienen en dat is met dit werk. Dan heb ze een moeder en een vader waar ze ook geld voor over wil maken, dat is eigenlijk een beetje het verhaal. … Nu heb ik Peter gebeld, das een jongen hier uit de buurt en die gaat dan kijken of hij voor haar een appartementje kan regelen. En als dat niet lukt mag ze hierheen komen en krijgt ze van mij onderdak. Dat ze te eten en te drinken heeft en dat ze niet op straat ligt tot er gebruik van gemaakt wordt, laten we het maar zo zeggen. Peter is een mafkees uit de buurt en die loopt met alle meiden mee om de papieren in orde te maken. Hij werkt bij een bureau dat kamers verhuurt, ’t is niet zoals het hoort, maar dat is gewoon zo. Hij komt er zo aan, en hij kijkt even wat hij voor haar met de papieren kan doen. Dan heb ik een man in Den Haag die doet prostitutie in een club, maar daar zijn ze toch allemaal zelfstandig, ze krijgen daar te eten en ze kunnen daar slapen. Dus ik ga straks voor haar bellen, dat ze eventueel daar terecht kan. Dan heeft ze alles wat ze nodig heeft, maar dan moet ik zeker weten dat er niemand achter zit. Elsemieke: Iemand die daar achter zit, hoe bedoelt u? Jan: Dat er geen pooier achter zit, een man die haar leeg trekt, want anders zet ik me er niet voor in. Zij zegt dat het zo is, ik ga van haar uit hoe het in elkaar zit. Het meisje zit bij ons aan tafel, na ongeveer 10 minuten gaat haar telefoon en moet ze weg. Jan probeert haar nog over te halen te blijven wachten op Peter, maar ze zegt echt niet te kunnen blijven en vertrekt. Jan: Ze krijgt telefoon en ineens moet ze weg, dus ze is niet alleen. Anna: Maar gaat u haar met dit vermoeden nog ‘aannemen’? Jan: De gemeente zegt: intake gesprek. Hoe kan je nou in 10 minuten iemand beoordelen? Het is dat je de mensenkennis hebt, ik denk dat dat meisje ook een beetje in de problemen zit. Of er is een meid


93

die de vriendje het wel goed weet, die komt morgen thuis van vakantie of zo, en dan is de lul. Maar misschien heb ik haar daarvoor al geholpen. Want ik help mezelf. Want als ik haar en de papieren en ik zorg voor registratie en zorg dat Peter met d’r meeloopt en ze heeft direct alle papieren, dan blijft ze hier wel werken. Als je nu kijkt, komen ze allemaal nog steeds contact zoeken. Al zijn ze hier niet.

VERHAAL VAN DOLLY Jan: De man komt binnen. Normaal gesproken mochten ze nooit zo vroeg werken, maar hun zaten te zeiken. Ik zeg ik maak niet schoon, begin ik niet aan, jullie mogen doorwerken geen punt maar ik wil geen hoofdpijn hebben. Ik ga ’s morgens of acht uur naar beneden en ik ben op de gang, haalde ik de vuile was weg, en toen hoorde ik Dolly, hoorde ik gillen. Ik ga naar binnen toe en dan heb je een waas en ik kan goed uit de voeten al zeg ik het zelf. En dat tolereer ik niet. Dus Dolly de kamer uit. Het bloed lag overal. Maar op het moment kan je het niet goed inschatten, het zijn momenten. Dus gozer aan de kapstokhaak op gehangen, een paar beuken voor Bron: nu.nl 1 januari 2012 z’n muil gegeven, maar hij steekt dat mes achter in zijn kontzak. Ik denk het maakt mij geen reet uit. Ik zeg: ‘Je blijft daar hangen en je houdt je muil dicht anders pomp ik je helemaal in elkaar’. Dus Dolly van de ene kamer naar de andere kamer, dus het pand lag ook onder het bloed. Ziekenwagen was er echt zó, want ik bel op: “Je spreekt met Jan.” “Oh Jan wat is er?” Ik zeg: “Ik zeg een groot probleem, ziekenwagen en politie erbij.” Die waren er ook echt zó. Nou ik heb de gozer natuurlijk en die agent met die vrouwelijke agent die staat beneden, ‘wat moeten we daar nou mee’. Ik zeg: “hij heeft ook nog z’n mes in z’n zak.” “Ja, daar beginnen we maar niet aan met z’n tweeën.” Ik zeg: “wat niet beginnen?” Pak hem beet, til hem van die knaap af, haal het mes uit z’n zak en zeg: “hier kan je het in een zakje doen, oprotten met die gozer, naar buiten, die wil ik niet meer binnen hebben.” Daar kreeg ik later nog een waarschuwing dat ik hem een paar klappen had geven. Maar dan deed ik die koffer van die gozer open en zat er in die koffer: plastichandschoenen, ijzerdraad, kniptang voor kippengaas. Zat allemaal in die koffer. Dus die gozer had bij voorbaat; hij is binnen geweest, hij heeft gekeken, hij is een trekklant geweest, hij is weer naar buiten gegaan en vroeg als hij een uur binnen zou blijven wat het koste, zij maakt de prijs af, hij gaat een rondje lopen komt terug, zij doet automatisch de deur open, hij komt weer binnen, en hij gooit haar op het bed en zij wil met haar hand naar het alarm, maar hij steekt haar schouders kapot, toen bij d’r benen kreeg ze allemaal steken, dus bij elkaar had ze zes messteken. Maar het alarm is niet afgegaan. Dus al ik hier boven had gezeten dan was ik te laat geweest. Dan was ze dood geweest. Ik ben ieder dag naar het ziekenhuis gegaan. Op een gegeven moment wil ik dus geen eigen rechter spelen want ik word op m’n vingers getikt. De gemeente heeft d’r excuus aangeboden de politie ook, allemaal perfect hoor Jan. Maar op dat moment niet. Elsemieke: Maar de dader is gestraft? Jan: Ja en nee. Hij zit nu weer vast.


94

DE HUISREGELS VAN JAN:


95


96

DE PEESKAMERS


97

BIJLAGE 6 INTERVIEW MET PROSTITUTIE & GEZONDHEIDSCENTRUM 292 Elsemieke: Tegen wat voor problemen loopt de GGD aan in de prostitutiebranche bij de prostituees? Wat valt jullie op? Waarom kloppen ze bij jullie aan? PG292: Daar heb je eigenlijk twee antwoorden op. Aan de ene kant komen vrouwen hier om medische vragen, het SOA onderzoek. Wij raden vrouwen die in de prostitutiebranche werken sowieso aan om 1 x in de 3 maanden SOA onderzoek te doen. Vrouwen komen dat ook wel meestal netjes doen. Het kan ook zijn dat vrouwen vragen hebben over anticonceptie. Of zwanger zijn en daarvan in de war zijn en niet weten wat ze daarmee willen. Soms willen ze ook doorverwezen worden naar een abortus kliniek. Dit zijn problemen waarvoor zij bij de verpleegkundige komen. Of ze komen omdat ze klachten hebben. Het maatschappelijk werk houdt in dat vrouwen komen met relatief eenvoudige vragen en bevat soms ook complexe problematiek. Soms komen vrouwen en zeggen: ik woon net hier en werk in de prostitutie. Ik heb gehoord dat je een zorgverzekering moet afsluiten maar ik weet niet hoe, daar kunnen we ze mee helpen. Of ik wil een raam huren, hoe moet ik dat doen? Inschrijving Kamer van Koophandel, hoe gaat dat dan? Dat soort praktische vragen. Soms zijn er prostituees die willen stoppen, ik werk sinds mijn 18e al jarenlang in de prostitutie, ik houd het niet meer vol en wil ermee stoppen. Maar ik huur een woning van 1600 euro per maan dus als ik stop met dit werk dan weet ik ook niet meer hoe ik mijn huur moet betalen of ik heb schulden. Dit zijn meer de complexe vragen waar je wat langer mee bezig bent. Anna: Zijn er ook prostituees die zeggen, ik wil van mijn vriend af? Die onder dwang werken van een vriend/loverboy? PG292: Ja, die zijn er. Wij hebben daarin een hele belangrijke signalerende functie. Omdat wij naast dat we cliënten hier (PG292) ontvangen en te woord staan gaan wij ook altijd in teams van 2 personen; maatschappelijk werker en verpleegkundige gaan we het veld in dus we bezoeken de vrouwen op hun werkplek. We gaan iedere dag langs de ramen op verschillende tijdstippen, ook bezoeken we de clubs. En we houden ook digitaal, via internet (de meiden in de escort) proberen we op die manier te bereiken. Ook zijn dit meiden die vanuit huis werken, digitaal veldwerk. Elsemieke: Waar letten jullie dan vooral op? PG292: Oja, Anna vroeg inderdaad over onder dwang werken. Tijdens het veldwerk zijn we daar heel alert op. We zijn allemaal getraind door de zedenpolitie voor het signaleren van mensenhandel en als we dus dingen zien waarvan we denken: ‘dat is raar’ of ‘wat ziet ze er slecht uit’ dan signaleren we dat en leggen we dat neer bij de zedenpolitie. Het gebeurt niet zo vaak dat iemand hier komt en zelf zegt: ‘help, ik sta onder dwang’. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

98

Meestal ontkennen prostituees dit voornamelijk. Elsemieke: Waar zien jullie aan dat prostituees mogelijk onder dwang werken? PG292: Dat zijn allemaal kleine dingen bij elkaar. Bijvoorbeeld als iemand aangeeft 7 dagen per week te werken. Dat wil niet bij voorbaat zeggen dat iemand onder dwang werkt, maar het kan wel een teken zijn. Of dat iemand dag en nacht achter het raam staat. De verpleegkundige van de GGD hebben eigenlijk voordat ze onderzoek doen een anamnese; een aantal vragen die ze stellen en een van die vragen; hoeveel werk je? Kun je aangeven hoeveel klanten je gemiddeld per week hebt. Als dat aantal klanten nou enorm hoog is, dan zou dat al een teken kunnen zijn. In combinatie met blauwe plekken of we merken ook wel eens dat als we binnen worden gelaten tijdens het veldwerk, dat dan meteen haar mobiele telefoon gaat, de hele tijd. Vervolgens geeft ze antwoord in haar eigen taal maar ze moet wel uitleggen wie ze binnen heeft staan. Dan weet je dat er ergens iemand ergens buiten staat te kijken, wie gaat er bij haar naar binnen. Door een combinatie van dit soort factoren gaat er bij ons wel een belletje rinkelen. Elsemieke: En vervolgens geven jullie het door aan de politie? PG292: Ja. 9 van de 10 keer hoeft het niet iets te zijn maar als zij vanuit andere kanten allemaal van dit soort kleine signaaltjes krijgen, bij elkaar dan kunnen ze gewoon een dossier bouwen. In Amsterdam werken we met een ketenaanpak. Dat betekent dat alle organisaties die met slachtoffers mensenhandel werken die hebben nauw contact met elkaar dus daarin zit ook de belastingdienst en de Kamer van Koophandel. Dus ook als er bij de KvK een vrouw komt, samen met een man en die schrijft zich in als sekswerker en die man heeft haar paspoort in zijn zak. De KvK is inmiddels ook goed ingelicht door de zedenpolitie en dan kunnen zij ook dat soort signaaltjes melden. Als wij een week later over dezelfde vrouw zeggen van; ‘ze staat er wel heel erg veel’ of ze ‘ziet er niet goed uit’ dan kan de politie daardoor een dossier opbouwen. Anna: Kunnen veel buitenlandse prostituees P&G vinden? Of is dat vrijwel onbekend? PG292: Ja hoor. Vooral bij de raamgebieden zien we veel buitenlandse vrouwen en die kennen ons allemaal. Wij blijven dagelijks het werk doen omdat er altijd wel veel nieuwe vrouwen staan Elsemieke: Wat vindt u zelf van het Amsterdamse prostitutiebeleid? PG292: Er gebeurt heel veel. Want de gemeente is al jaren bezig met de Wallen en het 1012 project. Maar het afgelopen jaar is er nieuwe APV, nieuwe wetgeving, daarin merk je dat dat heel erg leeft onder de vrouwen en dat dat heel veel emoties oproept. De KvK inschrijving was heel veel om te doen, dat was ook heel vervelend. Dat heeft burgemeester gelukkig heel goed opgepakt. We hebben niet hele concrete aanwijzingen, maar onze angst is natuurlijk wel dat ze voor ons onzichtbaar worden. Als er uiteindelijk nog meer ramen gesloten zullen worden. Voor zijn de


99

prostituees die achter het raam werken, heel makkelijk te bereiken omdat ze achter het raam werken en als je dat niet meer hebt dan wordt het een stuk moeilijker. Je hebt een paar grote websites waar sekswerkers zich aanbieden. Eentje daarvan is kinky.nl . We hebben onlangs gesproken met de beheerder van die website en die noemde een aantal cijfers, dan sta je toch wel te kijken van hoeveel mannen en vrouwen zich aanbieden. Ook in de regio Amsterdam waar wij ons op richten. Dat is dan toch wel een teken, dat we daar wat mee moeten. Dat hebben wij opgepakt door e-‐mails naar ze te sturen, zo laten weten dat wij er zijn. Elsemieke: Wordt daar veel op gereageerd? PG292: Nee, tot nu toe niet. Dus je merkt gewoon dat die groep veel moeilijker te bereiken is en dat is heel lastig. We hebben een uitwisselingsproject met hulpverleners prostitutie en maatschappelijk werkers uit Zweden. Daar is natuurlijk een heel ander beleid. Die kijken ook heel anders tegen prostitutie aan. Als je daar prostituee bent, ben je bij voorbaat al slachtoffer. Wij kijken daar toch net iets anders tegen aan. Toen zij hier waren, hebben wij ze natuurlijk meegenomen naar de raamgebieden. Vonden ze het heel shocking maar ze zeiden ook; ‘het is voor jullie zoveel makkelijk als hulpverlener om contact te leggen met je doelgroep’. Dat missen zij heel erg. Elsemieke: Wij hebben onderzoeken en artikelen gelezen en daarin staat dat de overheid goed zicht heeft op de prostitutiebranche. Denkt u dat dat waar is? PG292: Daar hebben wij twijfels over. Dat hoor je ook van mensen van de werkvloer daar, zeker als ze hier zijn geweest. Het is voor hun zoveel moeilijker om contact te maken met de prostituees, zij moeten ze echt opsporen en hopen dat ze maar via internet reageren. Elsemieke: Heeft u veel veranderingen gemerkt in het Amsterdamse prostitutiebeleid de afgelopen jaren? PG292: Er gebeurt heel veel op dit moment. Bij een aantal dingen zien we wel dat het voor een bepaalde groep betekent dat ze gewoon moeten stoppen met dit werk. Maar het is niet allemaal slecht, zeer zeker niet. Dat leeftijd bijvoorbeeld verhoogt wordt vindt ik een hele goede zaak. En dat je een intake-‐ gesprek houdt om te kijken of een prostituee zelfredzaam is en de talen spreekt vind ik goed. Wij hebben er wel onze twijfels bij dat de gemeente die taak bij de exploitanten heeft neergelegd, of dat dat wel de juiste persoon is om daar een oordeel over te vellen. Het is wel heel wat om aan een exploitant te vragen of iemand wel zelfredzaam genoeg is en zijn talen goed spreekt. Wat wij ook wel zien is dat er zoveel eisen wordt gesteld aan de exploitanten dat eigenlijk de wat kleinere exploitanten wel best aardig hun werk doen die kunnen doordat ze zo klein zijn niet voldoen aan al die regels. Terwijl de grote, soms ook de grote boeven, genoeg capaciteit hebben om dat wel voorelkaar te krijgen. De angst is dan ook een beetje, de exploitanten die je graag wil houden omdat het ze niet lukt om een vergunning aan te vragen. Anna: Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

100

Wij hoorde van de raamexploitant die we hebben gesproken dat er veel regels vanuit de GGD komen voor hun. PG292: GGD is enorm groot, dat is een andere tak. Die gaat over hygiëne. Maar we weten dat er raamexploitanten zijn die niet blij zijn met sommige regels. Anna: Hij (de raamexploitant) vertelde dat meisjes bepaalde condooms of andere spullen die de GGD aanbiedt moet gebruiken en dat hij dat moet controleren en zei dat kan ik gewoon niet doen want de prostituees maken zelf de beslissing of ze dat doen of niet. PG292: Dat snappen wij heel goed. Wij hebben afgelopen maandag iemand van die tak van de GGD uitgenodigd en iemand van de gemeente. Er waren iets van 35 vrouwen, met name uit het singelgebied aanwezig zodat ze ook bij de gemeente kunnen aangeven waar ze tegen aanlopen. Maar dat is dus weer een hele andere kant van de GGD. Wij horen dat soort signalen ook als we veld werken en dan kunnen wij dat heel mooi neerleggen bij anderen. Elsemieke: Waarom vindt u de leeftijdsverhoging een positieve verandering? PG292: Omdat ik 18 jaar wel heel jong vindt. Elsemieke: Denkt u niet dat de prostituees die onder de 21 jaar zijn dan ergens anders, uit het zicht, in de prostitutie gaan werken? Andere stad? PG292: Dat zou kunnen. Maar goed, ik denk wel dat die landelijke wet is er nog niet doorheen maar die leeftijdsverhoging gaat er wel doorheen. Anna: Dat is nu misschien wel een probleem, dat prostituees ergens anders gaan werken? PG292: Ja, dan kan. Maar de gemeenten werken er wel heel hard aan om uiteindelijk op 1 lijn te komen. We hebben nu ook al een aantal meiden die niet door de taaltoets komen zijn, die kunnen dus evengoed in Haarlem of ergens anders aan het werk gaan. Anna: Maar denkt u dat dat ook de uitbuiting/ mensenhandel tegen zal gaan? (Verhogen van de leeftijd) PG292: Dat weet je natuurlijk niet. Naar mijn idee wordt het ze wel heel gemakkelijk gemaakt als je de leeftijd zo laat. Ik ben zelf, wij hier allemaal bij P&G niet heel kritisch naar het werk als prostituee toe maar we moeten wel erkennen dat het een heel zwaar beroep is. Ik denk niet dat het slecht is om die leeftijd te verhogen. Natuurlijk is een hele goede handhaving belangrijk. Elsemieke: Is er zicht op de prostituees die de taaltoets niet halen, waar zij heen gaan? Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

101

PG292: Dat is nog maar heel kort, sinds 1 augustus. Er zijn nu 1 of 2 vrouwen geweest die daarop zij afgewezen. En zijn vervolgens hier gekomen voor taallessen (wij geven hier taallessen, Engels en Nederlands). Eentje is heel fanatiek, zij kom hier bijna iedere dag om haar Engels te verbeteren. De ander is niet meer in zicht, het zou heel goed kunnen dat zij nu in een andere stad aan het werk is. Anna: Of dat ze illegaal werkt? PG292: Ja inderdaad, of ze werkt bij een andere exploitant die haar wel toe heeft gelaten. Maar dan is er kans dat ze tegen de lat loopt en gecontroleerd wordt. Anna: Denkt u dat het sluiten van de ramen een positief effect heeft bij het tegengaan van mensenhandel? PG292: Ik vind het heel moeilijk om daar antwoord op te geven. Omdat ik het ook echt moeilijk vindt en ook omdat.. nou ja, voor jullie vind ik het prima om mijn persoonlijke mening te geven maar wij worden ook voor 100 % gesubsidieerd door de gemeente. Dat betekent niet dat je geen mening mag hebben. In Nederland is het gelukkig zo, ook al wordt je betaald door de overheid dat je gewoon onafhankelijk te werk mag gaan. Maar we kunnen in de media niet onze ongezouten mening daarover geven. Dat is ook weer niet zo netjes. Naar jullie toe kan dat wel. Ik denk eerlijkgezegd niet bijdraagt aan het tegengaan van mensenhandel. Anna: Weet u waarom de gemeente dat dan toch doet? Elsemieke: In andere steden zijn gemeenten ook bezig met het sluiten van de ramen. Bijvoorbeeld in Utrecht. PG292: Ja, ja.. er zijn veel meiden uit Utrecht die we hier tegenkomen, die staan nu hier. Het verplaatst zich en waarom de gemeente dan toch met het gehele Wallen gebied zo bezig is.. omdat er toch relatief meer criminaliteit is in die buurt dan in andere buurten van Amsterdam. Elsemieke: Merkten jullie zelf ook dat er in het Wallen gebied meer criminaliteit is dat in andere buurten? PG292: Nou.. Heel vroeger, P&G bestaat nu 6 jaar. De afgelopen zes jaar zien we niet een heel erg verschil maar als ik denk aan de tijd dat ik hier studeerde, dan spreek ik over 1993. De universiteit van Amsterdam staat echt in het Wallen gebied toen had je echt veel meer drugsdealers op straat, die zie je nu helemaal niet meer. Het Wallen gebied was wel een stuk grimmiger dan dat het nu is. Als ik naar mijn college liep, kreeg ik echt drie keer drugs aangeboden. Dat heb je nu echt niet meer. Dat is wel een verbetering. Elsemieke: Wat vindt u van de registratie van prostituees bij de KvK? PG292:


102

De gemeente heeft de uitwerking ervan helemaal niet goed overzien. Wat er is gebeurd vind ik echt vreselijk voor de vrouwen. Je moet je dus voorstellen dat ze tot augustus konden ze zich inschrijven als bijvoorbeeld kapster of erotisch danseres en dat is per 1 augustus veranderd. Dan moet je je voorstellen, het handelsregister van de KvK is openbaar en iedereen kan gewoon zien dat je als prostituee staat ingeschreven en dat is eigenlijk voor de Nederlandse vrouwen heel erg. Juist voor de vrouwen die redelijk zelfredzaam staat te werken die zijn eigenlijk enorm benadeeld daardoor. De groep waar het de gemeente om te doen was, de Hongaarse en Bulgaarse.. voor hun is het natuurlijk ook niet prettig. Zij hebben hier geen familie en die angst van ‘als iemand er achter komt’ bijvoorbeeld de buren. Elsemieke: Hebben jullie die angst bij de prostituees zelf ook gemerkt? GGD: Ja heel erg. Ik was het ook helemaal met ze eens. Maar gelukkig heeft de gemeente dat goed opgepakt en dat is ook weer een landelijk iets. De KvK valt onder het ministerie van economische zaken dus er moet echt op landelijk niveau gepraat worden. Anna: Vindt u dat iemand wel geregistreerd moet zijn , bijvoorbeeld als ZZP’er ? PG292: Sekswerk in Nederland is een legaal beroep dat betekent dus ook dat je legaal moet werken. Dan zal je je inderdaad als je een raamt huurt als zelfstandige in moeten schrijven en op die manier belasting betalen en dat geldt ook voor de andere sectoren. Als je in een club werkt of in de escort dan werk je weer via een ander, dat heet ‘…………’ Dat is een combinatie van in loondienst werken en als zelfstandige dus die meiden hoeven zich niet in te schrijven bij de KvK. Maar die dragen ook gewoon belasting af. Dus ja, ik vind dat wel goed. Het houdt ook gewoon in dat je bijvoorbeeld kijk, natuurlijk, ik wil niet zeggen dat het ideaalplaatje nu al zo is. Voorheen stonden meiden zwart te werken, toen was het min of meer gedoogd maar dat krijgen ze allemaal cash. Het was voor hun veel moeilijk om een hypotheek aan te vragen want je kon niet aantonen wat je als zelfstandige op jaarbasis verdient en nu kan je, als je een huis wil huren, makelaars vragen om een bewijs van inkomen, dan kunnen ze dat ook gewoon geven. Ze gaan naar een boekhouder, vragen een uitdraai daarvan en kunnen dat ook gewoon laten zien. Dus het heeft niet alleen nadelen, het heeft ook zeker voordelen. Anna: Alleen de naam waar dat dan onder valt was het probleem.. PG292: Dat is wel heel essentieel, ik weet niet wat de definitieve oplossing daarvan wordt maar het moet of afgeschermd worden. Het is nu zo dat de gemeente daar nog niet op controleert dus het is nu even nog hetzelfde als voorheen. Maar uiteindelijk willen ze er naar toe dat het of wordt afgeschermd of dat ze met een categorie persoonlijke dienstverlening geregistreerd staan. Elsemieke: Hoe kijkt P&G aan tegen het Zweeds model? PG292: Het hele team is inmiddels daar geweest en het zet je wel aan het denken. Ik kan eigenlijk wel zeggen dat wij het niet eens zijn met de visie van de Zweden. Ik vind niet bij voorbaat sekswerkers slachtoffer van mensenhandel. Voor hun is dat eigenlijk een en hetzelfde en dat is een heel groot verschil. Wat ik wel heel goed vindt, en dat hebben we meegenomen uit Zweden is dat de prostitutie maatschappelijk werkers daar zich ook op de klanten richten. Dat gaat in Zweden weer heel ver, de


103

klanten hebben daar vanwege dat ze prostituees bezoeken psychische hulp nodig. Maar dat de klanten in het vizier zijn vind ik wel goed, dat is iets wat we kunnen oppakken hier. Anna: Maar denkt u dat dat het mensenhandel tegengaat? Als de klant strafbaar wordt? PG292: Nee, ik denk dat de vraag altijd zal blijven. Anna: Heeft u zelf suggesties voor het beleid van de Gemeente Amsterdam, wat beter zal werken bij tegengaan van mensenhandel? PG292: Dat vind ik een hele moeilijke vraag. Er zijn in Nederland experimenten geweest om een soort van constructie te bouwen dat (in Utrecht zijn ze daar nu mee bezig) vrouwen zelf een coöperatie oprichten, dat ze de exploitatie zelf gaan doen. Daar ben ik wel positief over. Ik weet niet of dat gaat lukken Anna: Wij hoorden van stichting Geisha dat zij de pooier ‘weg wilde hebben’, zodat vrouwen zelfstandiger zijn. Denkt u dat dat überhaupt mogelijk is? PG292: Die pooier willen wij altijd weg hebben. Je moet overigens een goed onderscheid maken tussen exploitant en pooier. Ik denk dat iedereen het daarover eens is in Nederland. Waar je ook werkt, dat die pooiers allemaal weg moeten. De vraag is alleen of je dat voor elkaar kan krijgen, alleen al doordat je te maken hebt met EU landen waar enorme armoede is. Dat zal je denk ik altijd blijven houden Elsemieke: Denkt u misschien dat er ergens in beleid meer nadruk op moet worden gelegd? Dat verschillende omstanders rond de prostituees, of de prostituees zelf meer aandacht moeten krijgen binnen het beleid? PG292: Wij zijn er in het team druk over aan het praten over een rol naar de klanten toe, een stukje van educatie. Dat hebben ze nu ook in Den Haag gedaan. Het P&G van den Haag hebben een grote klantenactie gedaan, dat zij zich ook bewust worden van signalen van mensenhandel en dat ook kunnen melden. Daarin ligt voor ons een belangrijk stukje.. en ja, als ik me dan toch voorzichtig kritisch mag uitlaten, die rol die de exploitanten sinds 1 augustus in Amsterdam hebben gekregen, dat zij de zelfredzaamheid van prostituees moet toetsen, die rol moet niet bij hun liggen. Bij wie wel, vind ik moeilijk. Elsemieke: Maar het moet wel getoetst worden? PG292: … ja, ik denk niet dat je de mensenhandel daarmee helemaal weg krijgt, die pooiers zijn zo slim. Die weten precies wat ze allemaal moeten regelen en welke antwoorden er nodig zijn om door zo’n toets heen te komen. Ik denk niet dat exploitanten capabel genoeg zijn om dat te doen. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

104

Elsemieke: Wat is volgens u de schatting van de gedwongen prostituees die in Amsterdam werkzaam zijn? PG292: Dat is zo moeilijk, er zijn zoveel onderzoeken gedaan waarin zoveel verschillende uitkomsten zijn. Er zijn onderzoeken en die zeggen 80 % en er zijn onderzoeken en die zeggen 20 %. Anna: Wie ziet u als een gedwongen prostituee? PG292: Daar zijn zoveel verschillende vormen van.. Anna: Als P&G heeft u misschien wel een bepaalde aanpak, in die zin dat je ook wel een definitie hebt van, zo zien wij een gedwongen prostituee. PG292: Nou ja, er zijn gewoon heel veel verschillende situaties. Er zijn ook Latijns-‐ Amerikaanse vrouwen die zeggen ja, mijn pooier die zit in Colombia en dat zijn mijn kinderen. Die werkt zich helemaal kapot om te zorgen dat haar kinderen naar school kunnen. Er staan ook Hongaarse vrouwen zich helemaal te pletter werken omdat ze een lapje grond in Hongarije hebben gekocht en daar graag een huis op willen bouwen. Snap je?.. er is niet 1 definitie van gedwongen werken. Een hele klassieke definitie van gedwongen prostitutie: ‘Onder valse voorwendselen hier naar toe gehaald en zo’n man die staat te posten en komt jij komt werken. Natuurlijk dat komt ook nog voor, maar mijn gevoel zegt dat die definitie veel breder geworden is. Er zijn ook meiden die zeggen: ‘ik wist heel goed waarvoor ik hier kwam’ maar die moeten vervolgens wel de helft van hun geld afstaan. En dat valt ook onder gedwongen werk. Elsemieke: Dat weten ze vaak niet? PG292: Soms niet. Snap je, er zijn zoveel varianten van gedwongen werk. Anna: U gelooft dat er ook vrijwillige prostituees zijn? PG292: Ja Elsemieke: Heeft u wel eens gemerkt dat er ergens een pooier om de hoek staat? Iemand wel eens betrapt? PG292: Ja, wij hebben ook wel eens gehad dat pooiers naar ons toe kwamen en zeiden: ‘wie zijn jullie’ ? Als wij dat vervolgens verklaren zijn ze er ook wel oke mee. Zij vinden het ook belangrijk dat er naar de gezondheid van de vrouwen wordt gekeken. Anna: Als iets doorgeeft aan de zedenpolitie omdat u iemand verdenkt van slachtoffer mensenhandel, weet u dan wie de pooier is? Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

105

PG292: Nee, niet altijd. Soms weten ze het zelf ook niet. De naam weten de prostituees zelf niet altijd. Je hebt ook vrouwen die ergens in een huis worden opgesloten, die hebben zelfs niet het idee dat ze in Amsterdam zijn. Anna: Komt u die vrouwen tegen? PG292: Heel soms. Een andere locatie van ons is ACM. Amsterdams coördinatiepunt mensenhandel. Dat is echt een opvang voor slachtoffers mensenhandel. P&G richt zich echt op de vrijwillige prostituee en ACM op de onvrijwillige. Daar zit een enorm grijs gebied tussen. Wij hebben ook cliënten die gedwongen staan te werken maar bij ACM zitten er vrouwen die op die manier opgesloten werden in huizen en geen idee hebben waar ze zitten. Elsemieke: Die zijn op een gegeven moment gevlucht? PG292: Ja, het zijn echt hele extreme gevallen. Er zijn ook meisjes die bij ACM worden opgenomen met een laag IQ, zij hebben het niveau van een kind van 5 jaar. De pooiers maken daar misbruik van. Elsemieke: Komen die prostituees dan vaak uit het buitenland? PG292: Ja, meestal wel. De Nederlandse prostituees die worden uitgebuit zijn meer slachtoffers van loverboys. Veel vrouwen die cliënt zijn van ons zijn ooit in het werk begonnen als slachtoffer lover boy en die hebben zich ontworsteld uit die situatie en zijn zelfstandig doorgegaan. Dus ik denk dat de meeste cliënten van ons die bij maatschappelijk werk hier komen, wel zo’n achtergrond hebben. Anna: Dus in het begin niet vrijwillig,, en daarna wel. Wij horen ook verhalen dat mensen door het sluiten van ramen juist daarna een pooier tegenkomen en dan illegaal/ niet vrijwillig werken PG292: Dat weet ik niet maar onze angst is meer dat ze op illegale plekken gaan werken. Niet dat ze onder dan opeens een pooier hebben en onder dwang werken maar meer vanuit huis gaan werken bijvoorbeeld, wat gewoon veel onveiliger is, dat is waar we vooral bang voor zijn.


106

BIJLAGE 7 INTERVIEW MET LISA EN PAUL (EX-‐)PROSTITUEES Elsemieke: Wat vinden jullie van het verminderen van het aantal ramen? Wat voor gevolgen heeft dat voor de prostituees of op uzelf? Lisa: Nou ja, het feit dat eh…, we hebben natuurlijk al aangekaart dat de huren en dergelijke ontzettend hoog zijn en ze zegt, want ik ben dus vaak op gesprek geweest, zegt ze: “ja, maar daar kunnen wij niets aan doen.” Dus ik zeg: “het is natuurlijk onzin dat jullie daar niets aan kunnen doen, het is zelfs het tegenovergestelde, op het moment dat je een heleboel ramen gaat sluiten dan komen er minder werkplekken, dus al die meiden willen natuurlijk de beperkte werkplekken graag bemachtigen, met het gevolg dat de exploitanten ook rustig kunnen zeggen: “als jij niet voor een hele week tekent en 7 dagen de kamer afhuurt dan kom je hier niet te werken.” Dus ze kunnen je meer onder druk zetten op die manier en ze kunnen de prijzen weer makkelijk omhoog gooien, dus dat ze nog duurder worden, want ja er zijn werkplekken te kort, dus ze kunnen gewoon weer vragen wat ze willen. Dus ik zeg: “dus in die zin hebben jullie natuurlijk wel invloed erop.” Dus ik ervaar dat als heel erg negatief, plus ze zeggen dat ze het doen het onder het mom van terugdringen van mensenhandel en de boelschoonvegen, nou ja weet je als je het onder dat mom doet dan vang je de vrouwen ook op en begeleid je ze ook. Dat is dus allemaal niet wat ze doen, ze sluiten de kamers en waar die meiden zijn? Ze hebben geen idee. Ze hebben geen idee waar ze zijn, ze worden ook niet bijgehouden, ze worden niet begeleid, ze krijgen geen hulp, ze krijgen geen ondersteuning; niet bij het vinden van een nieuwe werkplek of om eruit te komen op wat voor manier ook. Het is gewoon sluiten met die ramen en zoek het maar uit. Plus als dat mij zou overkomen, ik heb daar tien jaar lang klanten opgebouwd, ik moet er niet aan denken dat dus die ramen worden gesloten. Waar moet ik heen? Voordat je weer ergens tussenkomt en je bent je vaste plek, waar je tien jaar lang iets hebt opgebouwd, ben je kwijt. En je moet misschien wel naar een hele andere stad, je bent je hele klanten bestand kwijt, want niet iedereen wil zo’n roteind gaan rijden om je daar ergens te gaan vinden, dus dat interesseert ze eerlijk gezegd helemaal niets. Paul: Vele gaan ook illegaal werken, dan krijg je straks weer dat het oude tippelen weer terugkomt, dus ze worden opgepikt ergens en ze worden naar een plaats gebracht waar niemand weet waar ze zijn en je weet niet wat er met die meiden gebeurd. Elsemieke: En kent uzelf mensen die hun raam moesten verlaten, prostituees? Paul: Nee, nog niet. Lisa: Nee, ik ken wel iemand die zei, omdat de huur dus weer omhoog ging: “ik kan het gewoon niet meer ophoesten.” En die is echt in zware paniek en overspannen toestand dus gestopt en achteraf bij een ander die weer goedkoper is weer begonnen. Maar ze is er maanden uit geweest, met oplopende schulden en problemen met haar huis en dingen. En je kan overal aankloppen, maar niemand helpt je eigenlijk, dus dat is best problematisch. En ik weet wel mensen die zo iets hadden van: ik ben nu


107

me werkplek toch weer kwijt, dat gezeik, straks gebeurd het bij m’n nieuwe plek ook, ik ga wel thuis werken. En dat is natuurlijk ook het punt, dan ben je dus ook het toezicht kwijt. Dan heb je geen idee meer wie er binnen stapt, wanneer, wat er gebeurt of er wel of geen druk of dwang achter zit, of er verkeerde vriendjes achter zitten, of ze mishandeld worden ja of nee. Kijk achter het raam kunnen ze een vrouw nooit helemaal in elkaar slaan, want je wordt gecontroleerd en als iemand onder de blauw plekken zit dan krijg je vragen. Op het moment dat iemand in een huis ergens eh… dan is er niemand meer die dat ziet of opmerkt, ja hoog uit een klant, maar die heeft dan toch al betaald en die heeft zo iets van wel eh… sommige doen wel melding, maar een heleboel natuurlijk ook niet. Paul: Het is heel stom van de overheid natuurlijk want ze lopen een heel groot deel belasting mis. Mensen blijven werken. Een voorbeeld dat we net gehad hebben is Utrecht, met die boten, belachelijk! Je hebt alles mooi geconcentreerd, dan zou ik zeggen als gemeente van jongens we nemen zelf die boten in handen en we zetten er iemand op vanuit de gemeente die die boten verhuurd, bijvoorbeeld. We weten precies wat er gebeurd, er is controle en we weten waar die meiden zijn. En nou gooien ze de heleboel dicht en ik heb begrepen dat het daar ook niet meer terugkomt. Dat krijgen we straks ook in Amsterdam. Ik vind het heel raar, het is er altijd geweest, eeuwen lang en dan moet het nu opeens weg omdat we een ander gemeentebestuur hebben. En om het dan weer terug te krijgen, laat die meiden daar lekker werken. Lisa: Plus daar zeggen ze ook dat het is om misstanden en dergelijke en omdat ze daar vanaf willen. Maar vervolgens worden die meiden dus gewoon in principe op straat gezet en sommige zijn naar andere steden, andere werken thuis, er zullen er een aantal gestopt zijn, andere zijn ook naar andere landen. Weetje, ze hebben over die meiden absoluut geen overzicht meer waar ze heen zijn, wat er mee is gebeurt. En dan denk ik: ja weetje dan doe je het dus niet voor die meiden, maar doe je het puur om je straatje schoon te vegen en het feit dat eh… ik begrijp wel dat voor gemeente het heel moeilijk is te verklaren als ze dat soort misstanden toestaan, maar ze maken het wel voor die vrouwen nog erger en nog problematischer, dus er zullen nieuwe problemen ontstaan. En dan denk ik, ja daar zijn we dus allemaal niet bij gebaat. Het belangrijkste is dat het gewoon goed gereguleerd en gecontroleerd wordt en daar dus de misstanden uit te verdrijven en nu zie je alleen maar ontzettend veel wilt groei, (…), je ziet ook de thuisontvangst per dag stijgen en ook op advertentiesites worden er iedere dag meer en meer en dat wordt allemaal niet gecontroleerd en er wordt natuurlijk niets afgedragen en gedaan, ze worden niet ehh… Paul: Daar moeten ze meer opletten, dan wat er op de wallen gebeurt bijvoorbeeld, want daar is het en public. En wat, hoe meer jij ramen gaat sluiten, hoe meer het naar achteren gaat en je hebt er totaal geen zicht meer op. Anna: Maar denkt u ook niet dat het op de langer termijn uitbuiting tegen zou kunnen gaan, doordat er gewoon minder ramen zijn, dus komen er minder mensen naar Nederland toe? Elsemieke: Minder toerisme… Lisa: Nee, nee, want de vraag blijft altijd. Ik heb bijna nooit toeristen en ik heb het razend druk. Anna: Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

108

Heeft u vooral Nederlandse klanten juist? Lisa: Nederlanders en ja, allochtone Nederlanders. En heel af en toe is een keer een stelletje dat verdwaalt is en een keer naar binnenkomt. Maar dat zijn een stuk minder zakenmensen die heel vaak in Amsterdam zijn en in middels die buurt weten te vinden, maar over het algemeen, nee het gekkenhuis wat in het centrum aan de gang is, dat ken ik dus absoluut niet. En er is gewoon ontzettend veel vraag naar en dat zal er ook altijd blijven. Elsemieke: Wat is dan volgens jullie een goede manier om de uitbuiting in de prostitutie te bestrijden? Wat zou de gemeente kunnen doen? Lisa: Misschien heb je ook al van Ilonka gehoord: coöperaties. De rest van dit interview staat op een CD.


109

BIJLAGE 8 VRAGEN AAN DE GEMEENTE AMSTERDAM Per mail: Algemeen Wat zijn volgens de gemeente de grootste problemen die rond prostitutie spelen? De prostitutiebranche is een crimogene branche en helaas is er nog altijd sprake van misstanden zoals mensenhandel, dwang en uitbuiting. In de Nota van ‘Uitgangspunten 2012-‐2017’ worden in de misstanden verschillende gradaties aangebracht in de vormen van misstanden. Hoe groot is volgens de gemeente het percentage gedwongen (uitgebuite) prostituees? Uit onderzoeken komen verschillende percentages naar voren, van 10% tot 90% gedwongen prostitutie. Een uitspraak over de exacte omvang kan de gemeente daarom niet geven, maar zelfs uitgaand van het conservatiefste schattingen is het aantal gedwongen of onzelfstandige prostituees te hoog om door de gemeente te accepteren. Wat vind de gemeente van de uitvoering van het prostitutiebeleid? Is het doel wat de gemeente voor ogen had bereikt? Over de resultaten van het prostitutiebeleid is nog niet veel te zeggen. De nieuwe APV (Algemene Plaatselijke Verordening) gericht op de prostitutie in Amsterdam is in juli jl. aangenomen. Na het vormen van het nieuwe beleid is eerst een informatietraject ingegaan, om alle betrokken op de hoogte te stellen, en op het moment is de gemeente bezig de nieuwe maatregelen te implementeren. Stapsgewijs worden de nieuwe regels ingevoerd. Op 17 januari moeten alle exploitanten een nieuwe vergunning hebben aangevraagd en media 2014 zijn alle nieuwe maatregels doorgevoerd en is toezicht en handhaving daarop van kracht. Pas na de implementatie kunnen er volledige uitspraken gedaan worden over de effecten van het beleid. Op het moment wordt er hard gewerkt om een bestuurlijke monitor op te zetten om de veranderingen en trends in beeld te brengen. Zou strenger toezicht / strengere handhaving een oplossing kunnen zijn om uitbuiting bij prostituees op te sporen of te voorkomen, volgens de gemeente? De gemeente heeft met de nieuwe APV extra verantwoordelijkheden opgelegd aan exploitanten, dus er zal sprake zijn van meer controles en strengere handhaving. Daarnaast is het echter ook een belangrijke doelstelling dat deze strakkere toezicht en handhaving gepaard gaat met goede zorg en hulpverlening en de empowerment van prostituees zodat zij een sterkere (sociale) positie komen. Zou het Zweeds model voor de gemeente een oplossing kunnen zijn om de misstanden rond prostitutie in Amsterdam te bestrijden? De Gemeente Amsterdam heeft niet als doelstelling om prostitutie te laten verdwijnen uit de stad. De gemeente wil wel meer grip hebben op de prostitutiebranche om misstanden aan te kunnen pakken en de positie van prostituees te kunnen verbeteren. Met welke belangen houdt de gemeente rekening bij de vormgeving van het beleid?


110

Bij het vormen van het huidig prostitutiebeleid is de positie van prostituees centraal gezet, maar ook het belang van de exploitanten is belangrijk geweest. Een welwillende exploitant moet als zelfstandig ondernemer moeten kunnen werken in Amsterdam. Het doel is de branche schoner en veiliger te maken en de branche te normaliseren en de positie van prostituees te versterken, daarbij wordt met zoveel mogelijk belangen rekening gehouden indien deze niet averechts op deze doelstellingen staan. Betrokkenen hebben tijdens de vorming van het beleid de mogelijkheid gekregen om inspraak te geven. Zoveel mogelijk betrokken zijn op hoogte gesteld van deze inspraakmogelijkheid, zoals de prostituees, de exploitanten, omwonenden, maar ook de Amsterdamse burger. Spelen bij de vorming van het prostitutiebeleid sociaal-‐economische belangen een (belangrijke) rol? Deze vraag hangt af van wiens sociaal-‐economische belangen jij uitgaat? Heeft de gemeente contact met prostituees over het prostitutiebeleid en het tegengaan van mensenhandel? Het beleid is ontstaan met de inspraak van prostituees en advisering van (ex)prostituees. Daarnaast heeft de gemeente verschillende manieren waarop prostituees in contact kunnen komen met ons, via de hulporganisaties, de website, een emailadres. Daarnaast is er een klankbordgroep opgericht voor prostituees waarin het prostitutiebeleid kan worden getoetst. De klankbordgroep voorzien ons van adviezen en informatie over ontwikkelingen en trends in de praktijk. De gemeente vindt interactieve communicatie belangrijk en nemen de opmerkingen en adviezen van prostituees daarom zeer serieus. Verminderen van het aantal ramen Wat is volgens de gemeente het effect van het verminderen van het aantal ramen op de prostituees? Een duidelijke uitspraak over het effect is moeilijk om te doen, aangezien de prostitutiebranche voor een groot deel niet al te zichtbaar is. Er bestaat een kans dat er waterbedeffecten optreden, maar daarover zijn moeilijk uitspraken over te doen. Op het moment wordt er gewerkt aan het opzetten van een monitor om eventuele effecten van het beleid in beeld te krijgen. Wat is het doel van het verminderen van het aantal ramen? Voor vragen over het sluiten van een aantal ramen verwijs ik graag door naar mijn collega’s van Project 1012. Het Programma Prostitutie heeft niet de doelstelling ramen te sluiten. Weet de gemeente waar de prostituees die hun werkplek moesten verlaten naar toe zijn gegaan? Het is niet mogelijk iedereen te volgen, maar van een deel van de prostituees weet de gemeente wel waar zij naartoe. Een deel weet een andere raam te huren of zij vertrekken naar andere steden, andere sectoren binnen de prostitutiebranche of zij verlaten de prostitutie. Biedt de gemeente hulp aan de prostituees die hun werkplek moeten verlaten? Zo ja, in welke vorm / zo nee, waarom niet? De gemeente en partners in de zorgsector hebben een hulpaanbod voor prostituees. Vanuit de gemeente worden er uitstapprogramma’s aangeboden. Daarnaast kunnen


111

prostituees ook andere vormen van hulp krijgen, die bijvoorbeeld wordt aangeboden door onze partner P&G292. Leeftijd verhoging Weet de gemeente waar de prostituees die jonger zijn dan 21 naar toe gaan? Ook hier heeft de Gemeente Amsterdam niet zicht op alle prostituees. Prostituees onder de 21 jaar die zich melden bij exploitanten worden doorgestuurd naar het adviesteam van de gemeente. Via deze manier kan de gemeente hen hulp aanbieden. Zo nee, waar denkt de gemeente waar de minderjarige prostituees naar toe gaan? Het is mogelijk dat er minderjarige prostituees werkzaam zijn in de illegale prostitutie. Daarom richt de gemeente zich op het opsporen en tegengaan van illegale prostitutie. Het is onder het nieuwe prostitutiebeleid niet meer toegestaan om als exploitant een prostituee onder de 21 jaar aan te nemen en kunnen er sancties opgelegd worden aan exploitanten die dit toch doen. Hierdoor zal de vergunde branche ‘schoon’ zijn van minderjarige prostituees en kan de gemeente in het aankomende jaar nog meer inzetten op het opsporen en aanpakken van illegale prostitutie in Amsterdam.


112

BIJLAGE 9 VRAGEN AAN ROBERT VALKHOFF PROJECTLEIDER PROJECT 1012 Per mail: Anna en Elsemieke: U heeft meegewerkt aan het opzetten van het project 1012 en voor ons onderzoek moeten wij ook weten wat de economische belangen waren bij het opzetten van het Amsterdamse prostitutiebeleid. Aangezien deze belangen niet duidelijk naar voren komen in onderzoeken die wij lazen en ook niet in de interviews die wij hebben gehouden, vroegen wij ons af of u ons daar misschien meer over zou kunnen vertellen. Want wat waren de economische factoren waar rekening mee moest worden gehouden met het opzetten van het beleid 1012? En waarom? Robert: Leuk dat jullie nog steeds geïnteresseerd zijn in het opknappen van het oudste stukje Amsterdam. Dat was ook de drijfveer van het project, het opknappen van de entree van de stad. Aan de ene kant om nieuwe economische investeringen aan te trekken tegen de verloedering en aan de andere kant om de criminogene branches op te schonen. In het coalitieproject werd daarom ook gewerkt met sleutelprojecten (investeringen), opknappen openbare ruimte (rode loper) en verminderen prostitutie/coffeeshops. Het aanpakken van de criminogene branches is daarna pas de boventoon gaan voeren, omdat daar meer draagvlak voor was. Maar het idee was om met een economische opwaardering van het gebied tegenwicht te bieden aan verloedering, goedkoop toerisme en louche ondernemers.


113

BIJLAGE 10 PRESENTATIE 5-‐VWO -‐ MENSENHANDEL OP DE WALLEN Een aantal maanden geleden hebben Anna en ik een aflevering gezien van het BNN programma “Je zal het maar zijn”. Deze aflevering ging of de Amsterdamse Wallen anno 2012. En daarmee ook over de misstanden op de Wallen. Nadat we deze aflevering hadden gezien, leek het ons heel interessant om over deze misstanden onze presentatie te houden. Eén van de belangrijkste mistanden binnen de prostitutie is de mensenhandel. Daarom houden wij onze presentatie over mensenhandel. Omdat ‘mensenhandel’ zo’n groot en wereldwijd probleem is, hebben wij ons beperkt tot één duidelijk gebied: de Amsterdamse Wallen. Voor onze presentatie hebben wij contact gehad met: -‐ Robert Valkhoff, projectleider voor de Gemeente Amsterdam van het project 1012 en was betrokken bij onder andere Red Light Fashion, hier over vertellen wij jullie later meer. -‐ Dagmar Letanche, adviseur kabinet Burgemeester Amsterdam -‐ Jimini , bewoonster van de Amsterdamse Wallen. De inhoud: -‐ Definities -‐ Probleem -‐ Maatschappelijk probleem -‐ Omvang -‐ Oorzaken -‐ Gevolgen -‐ Beleid -‐ Beleid in het buitenland -‐ Standpunt politieke partijen -‐ Onderzoek Definities: Voordat wij het probleem gaan uitleggen willen wij jullie eerst wat definities geven, dit om duidelijk te maken waar wij het overhebben en om verwarring te voorkomen. De Wallen: waarschijnlijk weten jullie allemaal wat de Wallen zijn, maar we willen het even duidelijk zeggen voor onze presentatie. De Wallen bevinden zich binnen het gebied met de postcode 1012. Hier op de kaart is het gebied duidelijk te zien. De Wallen zijn al eeuwenlang een gebied waarin prostitutie plaats vindt. Prostitutie: seksuele omgang met anderen tegen betaling. In de prostitutie zijn er verschillende branches; sexclub, escort, raamprostitutie en thuiswerkers. Pooier: is een man die anderen als prostituee laat werken. Een pooier beschermt zijn prostituees tegen lastige en agressieve klanten. Soms bestaat er een liefdesrelatie. In de praktijk is er vaak sprake van een parasitaire relatie: de prostituee verdient het geld en draagt het af aan de pooier. De pooier zorgt er vaak voor dat het meisje afhankelijk van hem is en blijft. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

114

Mensenhandel: In Nederland verstaat men onder mensenhandel: het werven, vervoeren, overbrengen, opnemen of huisvesten van een persoon, met gebruik van dwang (in brede zin) en met het doel die persoon uit te buiten. Onder dwang verstaan men: het uitoefenen van macht om iemand tegen diens wil iets te laten doen. Deze dwang kan dus in alle vormen zijn. Bij mensenhandel in de prostitutie wordt ook wel gesproken over ‘vrouwenhandel’ omdat er vooral vrouwen worden verhandeld. Mensenhandel in de prostitutie gaat vaak via loverboys. Een loverboy is de benaming voor een pooier die meisjes via verleidingstactieken inpalmt om hen op den duur in de prostitutie of in (andere) illegale activiteiten uit te buiten. Een loverboy is dus eigenlijk gewoon een pooier, daarom gebruikt justitie ook wel de naam ‘pooierboy’. Maar mensenhandel kan ook gaan door iemand onder valse voorwendselen naar Nederland te halen, uit bijvoorbeeld Bulgarije. Mensen denken dan dat ze in Nederland veel geld kunnen verdienen, maar uit eindelijk blijkt dit niet het geval; ze verdienen veel te weinig tot helemaal niets en zijn in handen van een pooier. Uitbuiting: Onder uitbuiting wordt verstaan: mensen, vrijwillig of niet vrijwillig, laten werken en daar van profiteren, door de inkomsten af te nemen en ze onder mensonterende omstandigheden te laten werken. Dit kan gepaard gaan met dwang, geweld, chantage en misleiding. Uitbuiting kan in verschillende sectoren plaats vinden; enkele voorbeelden zijn: -‐ Prostitutie -‐ Champignonteelt -‐ Huishouding Uitbuiting komt op verschillende manieren voor. Er kan sprake zijn van uitbuiting wanneer je bijvoorbeeld: -‐ niet over je eigen paspoort en reisdocumenten mag beschikken, -‐ je illegaal verblijft in Nederland, -‐ een groot deel van je inkomsten moet afdragen, De dingen die we net genoemd hebben zijn dus MOGELIJKE verschijnselen van uitbuiting, maar het hoeft niet altijd uitbuiting te zijn en het hoeft niet allemaal voor te komen! Probleem In onze presentatie kijken we vooral naar het probleem ‘uitbuiting’. Uitbuiting is het doel van mensenhandel. De mensenhandelaren willen namelijk verdienen aan hun handel en dat kan alleen door de verhandelde mensen uit te buiten. Binnen deze uitbuiting beperken wij ons tot de vorm van ‘uitbuiting via prostitutie’. En om het nog meer te beperken: we bekijken het probleem van de uitbuiting via prostitutie alleen in het gebied van de Amsterdamse Wallen. Deze uitbuiting via prostitutie kan gaan om gedwongen prostitutie. We noemen dat seksuele uitbuiting. Seksuele uitbuiting gaat tegen de Nederlandse grondwet in. In artikel 11 staat dat: ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam.


115

Iedereen mag dus zelf beslissen over zijn lichaam. Als je gedwongen moet werken in de prostitutie, wordt dit recht om zelf te beslissen dus geschonden. Maar de uitbuiting op de Wallen kan ook gaan over de arbeidsvoorwaarden die niet worden nageleefd zoals de maximale werktijd en het minimumloon. Wat even heel duidelijk moet zijn is dat de slachteroffers van mensenhandel en uitbuiting kan gaan over Nederlandse vrouwen maar ook vrouwen uit het buiteland die naar Nederland zijn gehaald. Wij laten nu een stukje film zien van ‘ Je zal het maar zijn’ over Lina uit Bulgarije die een voorbeeld is van iemand die is uitgebuit in de prostitutie. http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1286414 1.45 begin einde iets van 5 min.48 In dit filmpje zag je dat Lina non-‐stop moest doorwerken en nauwelijks betaald kreeg, ook kreeg ze niet wat haar beloofd werd. Je hebt dus kunnen zien hoe uitbuiting in de praktijk plaatsvindt. Maatschappelijk probleem: Zoals jullie weten moet een maatschappelijk probleem aan de volgende 4 criteria voldoen: -‐ Het heeft gevolgen voor grote groepen in de samenleving -‐ Het is veroorzaakt door maatschappelijke ontwikkelingen -‐ Het heeft te maken met tegengestelde belangen -‐ Het moet door de overheid worden opgelost. Het heeft gevolgen voor grote groepen in de samenleving -‐ Ja, want zoals we bij de definities al vertelden gaat mensenhandel vaak via loverboys, en eigenlijk zou ieder meisje slachtoffer van een loverboy kunnen worden. Máár er zijn risico factoren die er voor zorgen dat meisjes in handen van een loverboy vallen, waarmee we kunnen zeggen dat niet ieder meisje uit onze samenleving in handel van een loverboy kan vallen. Maar omdat het risicofactoren zijn kunnen we niemand uitsluiten. Enkele voorbeelden van deze risicofactoren zijn: -‐ Er zijn daarvoor een aantal risicofactoren: o Minderjarig (gemiddeld 15,5 jaar) o Soms (licht) verstandelijk gehandicapt o Problematische thuissituatie o Onveilige situatie o Laag gevoel van eigenwaarde o Makkelijk in seksuele omgang o Hang naar aandacht Dit kunnen allemaal redenen zijn waardoor meisjes in de handen van loverboys kunnen vallen. -‐ Natuurlijk heeft het gevolgen voor de mensen die uitgebuit en verhandeld worden, dit leggen we bij de gevolgen verder uit. -‐ Voor de bordeelhouders, die door deze praktijken hun bordeel moeten sluiten, dit leggen wij bij het beleid nog verder uit. Het is veroorzaakt door maatschappelijke ontwikkelingen In de periode na de Tweede Wereldoorlog tot nu, is er een grotere tolerantie ontstaan ten aanzien van seksualiteit en ook prostitutie. De raamprostitutie is een duidelijk voorbeeld van deze nieuwe tolerantie. Vrijheid blijheid was tot voor kort het motto. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

116

Een andere belangrijke maatschappelijke ontwikkeling die bijgedragen heeft aan de uitbuiting op de Wallen is de internationalisering. Reizen is allemaal veel makkelijker dan vroeger. Daardoor kwamen vanaf de jaren ‘70 komen steeds meer nationaliteiten werken op de Wallen en waren het dus niet alleen meer de Nederlandse vrouwen maar werd mensenhandel en uitbuiting een internationaal probleem Tot slot is het open stellen van grenzen en het vrije verkeer van personen in Europa sinds 1989 een belangrijke ontwikkeling die bijgedragen heeft aan de uitbuiting op de Wallen. Zo komen op dit moment bijvoorbeeld steeds meer mensen uit Hongarije op de Wallen werken, omdat er geen grenscontroles meer zijn kunnen mensen ongemerkt de grens over worden gebracht en zo uiteindelijk op de Wallen terecht komen. -‐ Het heeft te maken met tegengestelde belangen De belangen van de Gemeente Amsterdam, die wil dat de stad zo veilig mogelijk wordt. De belangen van de bordeelhouders die willen dat er niets verandert, want het verhuren van bordelen (waar de prostitutie plaatsvindt) is hun inkomen. En natuurlijk ook de belangen van de slachtoffers. De slachtoffers willen dat hun rechten worden nageleefd. Dus goede arbeidsomstandigheden en geen uitbuiting. -‐ Het moet door de overheid worden opgelost. Het moet door de overheid worden opgelost omdat er Nederlandse grondrechten worden geschonden, zoals artikel 11. En ook andere rechten zoals het minimumloon. De overheid moet ervoor zorgen dat de wet wordt nageleefd. En aangezien de wet wordt geschonden moet de overheid hier iets aan doen. Omvang: Hoe groot is het probleem eigenlijk? De omvang van het probleem is moeilijk te geven omdat het een illegaal probleem is. De uitbuiting is moeilijk te meten aangezien vrouwen vaak geen aangifte doen, zij durven dit niet omdat zij onder druk staan van hun pooier, nog steeds verliefd zijn op hun pooier, of omdat ze illegaal in Nederland verblijven. Ook is het probleem moeilijk te meten omdat het achter gesloten deuren plaatsvindt. We geven jullie ook wat “algemene” cijfers om een breder beeld te krijgen van de prostitutie in Nederland in het algemeen: -‐ In heel Nederland zijn er, naar schatting, zo’n 25.000 tot 30.000 prostituees actief. Daarvan staan er zo’n 1.100 achter het raam op de Amsterdamse Wallen. Veruit de meeste prostituees in Nederland zijn vrouw (90%), maar er is ook een klein percentage transgender sekswerkers (5%) en mannelijke sekswerkers (ook 5%). -‐ Volgens schattingen van opsporingsdiensten is zeker de helft van de prostituees op de Wallen in handen van mensenhandelaren. -‐ Een op de vijf Nederlandse mannen heeft ooit in zijn leven seks met een prostituee gehad, en één op de tien Nederlandse mannen breng minstens 1 keer per jaar een bezoek aan een prostituee. Maar ruim de helft van de klanten op de Wallen komt uit het buitenland. Hieraan kun je zien dat het dus een populaire, bijna, attractie is. -‐ In 2011 zijn er bij het Coördinatiecentrum Mensenhandel, CoMensha, in het totaal 1.222 mogelijke gevallen van mensenhandel gemeld. Hiervan werken 782 mogelijke gevallen in de prostitutie. De grootste groep slachtoffers is met 337 Nederlands. Verder maken Nigerianen en Oost-‐ Europeanen samen ongeveer een kwart van de slachtoffers uit. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

117

Deze cijfers zijn dus aangiftes van mensen die het idee hebben dat ze worden uitgebuit. Maar deze aangiftes zeggen niet zoveel over de totale mensenhandel. Er zijn daarom ook officiële schattingen door de Nationaal Rapporteur Mensenhandel gemaakt over de totale omvang van mensenhandel in Nederland; waarmee we uiteindelijk uitkomen op 10.980 slachtoffers van mensenhandel in het totaal in 2011. Oorzaken: -‐ Er is vraag naar prostituees Er is vraag naar prostituees, want zoals we net al zeiden één op de tien mannen brengt minstens één keer per jaar een bezoek aan een prostituee. En waar vraag is, is aanbod. Pooiers zien hier in hun kans om geld te verdienen, en het liefst zoveel mogelijk. Hierdoor ontstaat de kans dat er uitbuiting plaats vindt. -‐ Armoede, armoede is vooral een oorzaak voor veel buitenlandse vrouwen om in de prostitutie te moeten werken. Door armoede kan je gedwongen worden in de prostitutie te moeten werken. Deze armoede is vooral voor buitenlandse meisjes een rede om naar Nederland te komen en in de prostitutie te werken. Er zijn voor hun geen andere manieren om geld te verdienen in het land van herkomst, en prostitutie is dan een manier om snel en veel geld te verdienen. Vrouwen zijn door de armoede dus zo wanhopig dat ze de prostitutie ingaan. Voor pooiers zijn deze vrouwen een makkelijke prooi, zij vertellen deze vrouwen dat er in bijvoorbeeld Nederland veel geld te verdienen is en dat ze ook geld kunnen sparen voor later. Je moet je voorstellen dat als je zo arm bent dat je anders verhongerd, dit een mooi aanbod lijkt. Als deze vrouwen eenmaal in de prostitutie werken is er een grote kans dat zij worden uitgebuit door de pooier die hen naar Nederland heeft gebracht. Grote armoede maakt vrouwen dus kwetsbaarder voor uitbuiting. -‐ Loverboys Het bestaan van loverboys die verleidingstactieken inzetten om meisjes in de prostitutie te laten werken en op den duur uit te buiten. De meisjes die aan de eerder genoemde risico factoren voldoen lopen dus meer kans om in handen te vallen van een loverboy. Loverboys kunnen wij als oorzaken van mensenhandel en uitbuiting noemen omdat zij vaak de daders zijn! Gevolgen: De gevolgen van mensenhandel hebben we verdeeld in -‐ gevolgen voor het slachtoffer, -‐ gevolgen voor de dader -‐ en gevolgen voor de samenleving: De gevolgen voor het slachtoffer hebben wij ingedeeld in geestelijke en lichamelijke gevolgen: -‐ Er zijn geestelijke gevolgen: o Zo kan het slachtoffer een laag gevoel van eigenwaarde krijgen, doordat ze niet naar hun rechten wordt behandeld en altijd het idee krijgen dat ze niets waard zijn. o Trauma’s door verkrachting, mishandeling of andere gebeurtenissen. -‐ En ook lichamelijke schade: o Zo kan er door mishandeling lichamelijk letsel worden aangericht. o SOA’s o Ongewenste zwangerschappen Dan de gevolgen voor de dader: o hij verdient veel geld; o forse gevangenisstraffen (Saban B. 100 meisjes verhandeld: 15,5 jaar cel) Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

118

En als laatst de gevolgen voor de samenleving; • Criminaliteit à Wet wordt niet nageleefd • Politie inzet en berechting, de opvang van slachtoffers, en het voorkomen van mensenhandel kost geld! Binnenlands beleid: Algemeen beleid in heel Nederland (tegen mensenhandel en uitbuiting in de prostitutie). Sinds 1 oktober 2000 is prostitutie in Nederland gelegaliseerd. Dat betekent dat seksclubs, raambordelen, privé-‐huizen en escortbedrijven legale bedrijven zijn zolang zij voldoen aan de regels die door de gemeente aan hen worden opgelegd Het is tegenwoordig nog wel verboden om illegale prostitutie te bedrijven. En wanneer is prostitutie illegaal: -‐ Iemand om te gaan dwingen prostitueren. -‐ Iemand uit een ander land over laten komen om in Nederland te prostitueren, ook al stemt de persoon vrijwillig in. -‐ Een minderjarige de mogelijkheid geven/dwingen te prostitueren. -‐ Geld aan te nemen van een minderjarige prostituee -‐ Een prostituee dwingen haar geld af te staan. -‐ Een prostituee mishandelen. Door de legalisering is er makkelijker een scheiding aan te brengen tussen vrijwillige en onvrijwillige prostitutie. De opheffing van het bordeelverbod heeft niet alle misstanden in de seksbranche weg kunnen nemen. De overheid komt daarom met een nieuwe ‘prostitutiewet’. Deze wet is nu in behandeling in de Eerste Kamer. Deze nieuwe prostitutiewet houdt in: • alle seksbedrijven moeten een landelijke vergunning hebben; • er komt een verplicht register voor prostituees; • de minimumleeftijd van prostituees gaat van 18 naar 21 jaar; • klanten die gebruik maken van illegale prostitutie worden strafbaar. Beleid daders Hoe wordt er tegen mensenhandel opgetreden? Het delict is omschreven in artikel 273f Wetboek van Strafrecht. Dit artikel ziet ook op het profiteren van uitbuitingssituaties en op het dwingen of bewegen tot afgifte van inkomsten uit sekswerk of uit orgaanverwijdering. Mensenhandel zonder strafverzwarende omstandigheden wordt gestraft met maximaal acht jaar gevangenisstraf. Voor gekwalificeerde mensenhandel loopt de strafbedreiging op tot twaalf, vijftien en -‐ wanneer de feiten leiden tot de dood van het slachtoffer -‐ achttien jaar. Beleid slachtoffers Slachtoffers van uitbuiting of mensenhandel die illegaal in Nederland zijn, durven vaak geen aangifte te doen. Ze zijn bang het land uitgezet te worden. In dat geval kunnen zij gebruik maken van de B9-‐ regeling. Het slachtoffer heeft dan recht op:


119

3 maanden bedenktijd om aangifte te doen. Tijdens de bedenktijd wordt het slachtoffer niet uitgezet; opvang, een uitkering en medische hulp; een tijdelijke verblijfsvergunning als de prostituee meewerkt aan de opsporing en vervolging van verdachten (het slachtoffer mag in Nederland werken zolang de verblijfsvergunning geldt). Beleid van de Gemeente Amsterdam Elke gemeente heeft de vrijheid zijn prostitutiebeleid vorm te geven en heeft zijn eigen regels. Aangezien onze presentatie over de Wallen, postcode gebied 1012 gaat zullen we het beleid van de Gemeente Amsterdam toelichten. Om de prostitutie sector beter onder controle te krijgen en de aanzuigende werking van de Wallen te verminderen, heeft de Gemeente Amsterdam het project 1012 opgezet. 1012 is het project dat werkt aan het terugdringen van de criminaliteit en aan de economische opwaardering van de Wallen, of wel het postcodegebied 1012. Dit doet de gemeente o.a. door de raamprostitutie te verminderen en de aantal coffeeshops te halveren. De raamprostitutie mag op een kleiner deel van de Wallen blijven voortbestaan. Buiten dit gebied worden prostitutiepanden opgekocht en de ramen gesloten. Het is de bedoeling dat er van de 482 ramen er uiteindelijk 290 overblijven. Om het imago van Amsterdam te verbeteren, worden de ramen vervangen door winkels en mode-‐ ateliers: dat projectonderdeel heet Red Light Fashion. Beleid buitenland: Mocht de nieuwe prostitutiewet in Nederland niet het beoogde resultaat opleveren, dan willen politici (waaronder Lodewijk Asscher) serieus gaan kijken naar wetgeving in Zweden. Zweden gaat uit van het principe dat prostitutie nooit vrijwillig kan zijn. Daarom is in Zweden prostitutie illegaal. Alleen de gebruikers zijn strafbaar (dus klanten en pooiers). Prostituees zijn niet strafbaar. Ruim tien jaar na de invoering van dit model zijn er geen bewijzen dat de mensenhandel is verminderd, maar er is wel mentaliteitsverandering teweeg gebracht: Seks voor geld is niet normaal. In Zweden zijn in ieder geval veel minder prostituees per hoofd van de bevolking actief dan in Nederland. Standpunten politieke partijen Alle partijen vinden dat mensenhandel(uitbuiting) in de prostitutie hard moet worden bestreden, maar de manier waarop is verschillend. Groen Links, SP, D66 en PvdA zijn tegenstander van het verbieden van prostitutie, want een legale prostitutiebranche is noodzakelijk om de grote misstanden in deze sector effectief te bestrijden. De partijen willen mensenhandel hard aanpakken. Het moet prostituees makkelijk worden gemaakt uit hun beroep te stappen als zij dat wensen. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

120

CDA: CDA is voor het verbieden van prostitutie want zo kan mensenhandel worden bestreden. Prostitutie is volgens het CDA zelden een vrije keuze. SGP: is voor het verbieden van prostitutie. Prostitutie is in strijd met de waardigheid van de vrouw. Het bordeelverbod moet daarom weer worden ingevoerd. Zolang dit landelijk niet is gebeurd, moeten gemeenten voluit de ruimte krijgen om elke vorm van prostitutie uit hun gemeenten te weren. VVD benadert het probleem vanuit de ‘illegaliteit’. Volgens de liberalen is het de illegaliteit die vaak tot uitbuiting leidt. De VVD wil illegaliteit, en het in staat stellen tot illegaal verblijf, strafbaar stellen. ONDERZOEK: Onze presentatie ging met name over mensenhandel en uitbuiting. Wij wilden daar ook zelf in de praktijk onderzoek naar doen. Gedurende het maken van onze presentatie realiseerden wij ons dat wijzelf geen onderzoek onder de betrokkenen konden doen. Je interviewt nu eenmaal niet zo gemakkelijk 20 pooiers of prostituees. En zij zullen al helemaal niet praten over uitbuiting. We hebben vooral gekeken naar wat we WEL konden onderzoeken. Daarom hebben wij ons onderzoek gericht op het beleid dat de stad Amsterdam voert tegen uitbuiting. Het Amsterdamse beleid tegen uitbuiting op de Wallen komt samen in het project 1012. Consequenties van dit project kunnen we wel onderzoeken. Door op dit detailniveau te kijken, leren wij ook over de aanpak van uitbuiting in het algemeen. Voordat wij met het onderzoek verdergaan, gaan we eerst even kijken naar een fragment uit Nieuwsuur van vorige week maandag over het project 1012 waar net ook al het een en ander over verteld is. Vanaf 21.40 min tot 23.10 waar prostituee praat. Je zag dus dat de gemeente al veel ramen heeft gesloten en er nog meer wil sluiten zodat de criminaliteit en de mensenhandel beter gecoördineerd en bestreden kunnen worden. Wij waren daardoor erg benieuwd of de bewoners van Amsterdam zélf iets gemerkt hebben van het project 1012, want inmiddels zijn 86 bordelen al gesloten en er moeten er nog 186 dicht. Hypothese Wij dachten toen wij met het onderzoek bezig waren dat het sluiten van bordelen een positief effect zou hebben aangezien de uitbuiting en criminaliteit beter bestreden zou kunnen worden. Daarom was onze hypothese: De bewoners, bezoekers en andere betrokkenen van de Amsterdamse Wallen hebben positieve veranderingen waargenomen die een gevolg zijn van het project 1012. Onder positieve veranderingen verstaan wij onder andere: • Minder prostitutie • Het afnemen van geweld Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

121

• Het afnemen van kleine criminaliteit, zoals zakkenrollers • Het afnemen van drugsoverlast • Het afnemen van geluidsoverlast • Het verbeteren van de sfeer in het gebied Operationaliseren: Variabelen: Onafhankelijke variabele: Het project 1012 Afhankelijke variabele: de waarneming van positieve veranderingen Invalshoek: Hier is sprake van een sociaal-‐economische invalshoek omdat we kijken naar de belangen van betrokkenen, namelijk de bewoners en bezoekers van de Amsterdamse Wallen. Betrokkenen: Winkeliers, bezoekers, politie, bewoners, etc. Om onze hypothese te toetsen hebben wij een hoofdvraag en deelvragen geformuleerd. Onze hoofdvraag: Hebben de bewoners, bezoekers en andere betrokkenen van het Amsterdamse Wallengebied de afgelopen 5 jaar veranderingen waargenomen op de Wallen en hebben deze veranderingen volgens deze groep te maken met het project 1012? Onze deelvragen: 1. Beschrijvende vraag Op welke manier is er volgens de betrokkenen op de Wallen de afgelopen 5 jaar iets veranderd op de Wallen door het project 1012? 2. Beleidsvraag Moet er volgens de geënquêteerden meer ramen worden gesloten om mensenhandel in de prostitutie te voorkomen? Onderzoeksmethode: Wij hebben een enquête gemaakt; met de volgende vragen: 1. Wat is uw geslacht? 2. Is er in uw ogen de afgelopen 5 jaar iets veranderd op de Wallen? 3. Kent u het project 1012? Y 4. Vindt u dat het project 1012 een positieve invloed heeft op de Wallen? Y 5. Heeft het project 1012 volgens u, in het postcode gebied 1012, invloed gehad op (meerdere antwoorden mogelijk): o Het afnemen van geweld o Het afnemen van kleine criminaliteit, zoals zakkenrollers o Het afnemen van drugsoverlast o Het afnemen van het aantal toeristen o Het afnemen van geluidsoverlast o Het verbeteren van de sfeer in het gebied o Geen van alle antwoorden o Geen mening o Anders................................................................................................................. 6. Vindt u dat er nog meer bordelen gesloten moeten worden?


122

Deze enquête hebben wij online gezet: -‐ Twitter pagina van de Gemeente Amsterdam -‐ Gemeente Raadsleden hebben geretweet -‐ Op de Facebook pagina van wethouder Andree van Es Ook zijn wij zelf naar Amsterdam geweest en hebben wij de enquête uitgedeeld. Wij hebben gesproken met bewoners op de Wallen, eigenaren van winkels op de Wallen, Politie in Amsterdam en MISSCHIEN met bezoekers van prostituees. In het totaal zijn er 124 enquêtes ingevuld. Antwoord op vragen Op basis van de enquête kunnen wij antwoord geven op onze deelvragen: Deelvraag 1. Op welke manier is er volgens de betrokkenen op de Wallen de afgelopen 5 jaar iets veranderd op de Wallen door het project 1012. 1. De helft van de ondervraagde mensen vindt dat de Wallen er de laatste jaren op vooruit zijn gegaan. Er is hun ogen iets ten positieve veranderd. Een vijfde van de ondervraagde vindt dat de Wallen er op achteruit zijn gegaan. (zie dia) 3. Mensen vinden veel zaken positief veranderd door het project 1012. Verreweg de meeste mensen noemen de sfeer. (zie dia) Deelvraag 2 Moet er volgens de geënquêteerden meer ramen worden gesloten om mensenhandel in de prostitutie te voorkomen? 4. Bijna de helft van de respondenten vindt dat er niet nog meer boordelen dicht hoeven. Hier doet zich wel iets opmerkelijks voor: bijna alle vrouwen vinden dat er nog meer bordelen dicht moeten. Maar het grootste deel van de mannen vindt dat juist van niet. Op basis van de gesprekken die wij hebben gevoerd, kunnen wij constateren dat… De meeste mensen die wonen en werken op de Wallen vinden dat er wel wat gedaan moet worden aan het probleem uitbuiting, maar een groot deel van hen twijfelt aan de aanpak van 1012. Sommigen betwijfelen of uitbuiting wel zo’n groot probleem is. De problemen van uitbuiting worden volgens veel ondervraagden met het project niet opgelost maar verschoven naar de illegaliteit. Ook denken veel mensen die wonen en werken op de Wallen dat de ‘meiden’ met het project niet echt geholpen worden, want ze blijven bijvoorbeeld nog steeds met een enorme schuld zitten bij de bank of bij de uitbuiter. Achter gesloten Ramen Consequenties van het Amsterdams Prostitutiebeleid

123

Er waren ook mensen die zeiden dat het slechter gaat op de wallen. Omdat dit er heel weinig waren, kunnen we daar op dit moment nog geen conclusie aan verbinden. Veel mensen die op de Wallen werken, hebben een dubbel gevoel over het project. Zij willen wel dat er wat gedaan wordt aan uitbuiting, maar ze zijn ook afhankelijk van veel toeristen in dit gebied. En met minder ramen, komen er op termijn ook minder toeristen – vrezen zij. Terug naar onze hypothese We mogen voorzicht concluderen dat onze hypothese klopt. Mensen hebben inderdaad positieve veranderingen op de Wallen waargenomen en zij koppelen deze aan het project 1012. We zien een causaal verband tussen het project 2012 en de verbeterde sfeer op de wallen. We niet kunnen (en mogen) concluderen op basis van ons onderzoek is dat de aanpak van het project 1012 de uitbuiting op de Wallen terugdringt. Er komen minder ramen en minder prostituees op de Wallen, maar we weten niet waar deze prostituees naar toe gaan en hoe hun persoonlijke problemen worden opgelost. Aan de hand van ons onderzoek naar de ervaring van het project 1012, hebben wij geleerd hoe ontzettend moeilijk het is voor een overheid om zaken als mensenhandel en uitbuiting in de prostitutie aan te pakken.


124

Achter gesloten Ramen

Recommend Documents