Aarde: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit Aardrijkskunde VWO 2011/2012
www.lyceo.nl
Overzicht domeinen CE
Aardrijkskunde A1: Geografische benadering
B1: Samenhang en verscheidenheid in de wereld
C1: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit
D1: Afbakening en gebiedskenmerken
E1: Nationale en regionale vraagstukken
Aarde als natuurlijk systeem (ruimte en tijd)
Landschapszones
Fysisch-geografische macroregio in relatie tot samenleving
2
www.lyceo.nl
C: Aarde C1: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit Aarde als natuurlijk systeem (ruimte en tijd)
•
•
Landschapszones
Fysisch-geografische macroregio in relatie tot samenleving
Plaatbewegingen –
Warmtetransport van kern naar aardoppervlak
–
Duwkracht mid-oceanische rug (ridge push)
–
Trekkracht van oude, zware oceaankorst (slab pull)
–
Richting: Convergent, divergent, transform
Endogene processen samenhangend met platentektoniek – Vulkanisme, aardbevingen, gebergtevorming
•
•
3
Eruptietype bepaalt vorm vulkaan –
Explosief strato
–
Effusief schild
–
Caldera
Geschiedenis van aardoppervlak te herleiden met actualiteitsprincipe
www.lyceo.nl
C: Aarde C1: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit Aarde als natuurlijk systeem (ruimte en tijd)
Landschapszones
Fysisch-geografische macroregio in relatie tot samenleving
Plaatbeweging
Plaattype
Landvormen & processen
Voorbeeld
Convergent
Continentaal + Continentaal
Aardebevingen, vorming van plooiingsgebergte
Alpen, Himalaya
Convergent, subductie
Oceanisch + Continentaal
Trog, vulkaan, aardbevingen (Tsunami!), vulkanisme
Andes
Convergent, subductie
Oceanisch + Oceanisch
Trog, eilandenboog, aardbevingen, vulkanisme
Marianen
Divergent
C+C en O+O
Horst/slenk, vulkanisme, mid oceanische rug
Oost Afrika, Midatlanitische rug
Transform \\
C+C en O+O
Aardbevingen
San Andreas
4
www.lyceo.nl
C: Aarde C1: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit Aarde als natuurlijk systeem (ruimte en tijd)
•
•
Landschapszones
Fysisch-geografische macroregio in relatie tot samenleving
Exogene processen –
Verwering (mechanisch/chemisch)
–
Erosie (transport door water, ijs, wind)
–
Massabeweging (bergstorting, aardverschuiving)
–
Sedimentatie (puinwaaier, delta)
Kringlopen belangrijk voor veranderingen aan aardoppervlak: –
gesteente, hydrologische, koolstof
•
Zonne-energie hydrologische kringloop verwering, erosie
•
Afbraak in hoog gelegen gebieden sedimentatie in laag gelegen gebieden (meren, zeeën, oceanen)
•
Geotektonische cyclus + hydrologische cyclus
5
–
Nieuwe gesteenten en nieuw reliëf
–
Sediment- , metamorf-, en stollingsgesteente
www.lyceo.nl
C: Aarde C1: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit Aarde als natuurlijk systeem (ruimte en tijd)
•
Fysisch-geografische macroregio in relatie tot samenleving
Mondiaal evenwicht: inkomende zonnestraling en uitgaande warmtestraling –
6
Landschapszones
Gelijkmatige warmteverdeling aardoppervlak geregeld door zee- en luchtstromen)
www.lyceo.nl
C: Aarde C1: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit Aarde als natuurlijk systeem (ruimte en tijd)
•
Landschapszones
Fysisch-geografische macroregio in relatie tot samenleving
Luchtcirculatie: – Hogedruk/lagedruk gebied – Wet van Buys-Ballot
•
Oceanische circulatie – Koude/warme zeestroom – Verstoring van oceanische (thermo-haline) circulatie ijstijden
7
www.lyceo.nl
C: Aarde C1: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit Aarde als natuurlijk systeem (ruimte en tijd)
•
•
•
8
Geofactoren: Gesteente en reliëf, klimaat en lucht, bodem, water, vegetatie, mens en dier
Landschapszones (fysisch-geografische zones): –
•
Fysisch-geografische macroregio in relatie tot samenleving
Landschappen zijn dynamisch –
•
Landschapszones
Polair, boreaal, gematigd, subtropisch, aride, tropisch
Menselijke invloed op natuurlijke processen versterken natuurlijke gevaren –
Versterkt broeikaseffect, aantasting ozonlaag, klimaatverandering, natuurramp, milieuramp
–
landdegradatie (erosie, verwoestijning), zeevervuiling
–
Middellandse Zeegebied
Natuur- en milieurampen –
Regionale/lokale verschillen
–
Ramp: schade en slachtoffers
Duurzaam gebruik natuurlijke hulpbronnnen
www.lyceo.nl
C: Aarde
9
www.lyceo.nl
