FACTSHEET
Gehandicaptenzorg van AWBZ naar Jeugdwet Vanaf 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor de volledige jeugdzorg. Vanuit verschillende domeinen wordt dan de zorg voor kinderen en jongeren onder de 18 jaar overgeheveld naar de gemeentelijke jeugdwet. Het gaat onder andere om een deel van de huidige AWBZ gehandicaptenzorg, de geestelijke gezondheidszorg en de provincale jeugdzorg. Het grootste deel van de cliënten onder de 18 jaar dat nu gebruik maakt van de AWBZgehandicaptenzorg gaat vanaf 2015 naar de Jeugdwet. Alleen de kinderen en jongeren met een zware intramurale blijven in de kern-AWBZ. Figuur 1 geeft een beeld van de verhouding tussen het aantal cliënten in de huidige AWBZ en de toekomstige Jeugdwet. Een klein deel van de cliënten die extramurale zorg vanuit de Jeugdwet ontvangt, zal daarnaast verpleging krijgen vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw). Deze cliënten zijn niet zichtbaar in de figuur, omdat ze al als Jeugdwet cliënt zijn opgenomen.
Aantal cliënten per stelsel nu en straks AWBZ
18.400
Jeugdwet
15.300
3.100
Nu
Straks
Figuur 1 - Aantal cliënten (18-) naar huidig en toekomstig stelsel
In deze factsheet geeft de VGN een beeld van de jeugd die nu gebruik maakt van de AWBZgehandicaptenzorg en die vanaf 2015 onder de Jeugdwet komt. We richten ons daarbij op de aantallen cliënten en de daarmee gepaard gaande kosten. De VGN heeft ook een algemene factsheet over de huidige cliënten in de AWBZ en een factsheet over de cliënten en budgetten die overgaan naar de Wmo. Welke zorg gaat naar de Jeugdwet? De zorg die onder de Jeugdwet komt te vallen betreft zorg voor kinderen en jeugdigen tot 18 jaar met een beperking die gebruik maken van: AWBZ-prestaties extramurale begeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf en persoonlijke verzorging. Het gaat om alle grondslagen in de gehandicaptensector, namelijk kinderen met een verstandelijke (VG), lichamelijke (LG) of zintuiglijke (ZG)
FACTSHEET
beperking. Dit betreft ook kinderen die wegens extramuralisering van de lage zorgzwaartepakketten nu een extramurale indicatie krijgen.1 AWBZ-prestatie extramurale behandeling van kinderen met een grondslag verstandelijke beperking.2 Dit betreft ook de prestatie ‘behandeling groep’ die vaak in een kinderdienstencentrum (KDC) wordt geleverd.3 Zorgzwaartepakketten LVG 1-5 voor intramurale cliënten met een licht verstandelijke beperking (onder 18 jaar).
Extramurale zorg De prestaties extramurale begeleiding, extramurale dagbesteding, kortdurend verblijf en persoonlijke verzorging gaan voor alle doelgroepen naar de Jeugdwet. In tabel 1 wordt per grondslag aangegeven hoeveel cliënten een indicatie hebben voor elke zorgvorm.
Grondslag
Individuele begeleiding
Dagbesteding
Kortdurend verblijf
Persoonlijke verzorging
VG < 18 jaar
16.555
17.606
8.354
9.151
LG < 18 jaar
1.744
1.060
642
2.210
ZG < 18 jaar
661
448
175
269
Totaal < 18 jaar
18.960
19.110
9.171
11.630
Totaal > = 18 jaar
51.778
25.258
4.562
29.406
Totaal gehandicaptenzorg
70.738
44.368
13.733
41.036
Tabel 1 – Aantal geïndiceerde cliënten per grondslag voor verschillende zorgvormen Bron: CIZ rapportage Begeleiding in beeld; CIZ Basisrapportage AWBZ; CVZ gegeven obv AZR stand 1-9-2012
Er zijn geen harde cijfers beschikbaar van het aantal cliënten dat extramurale zorg afneemt. Wel zijn voor begeleiding de voorkeuren voor zorg in natura of een persoonsgebonden budget per grondslag beschikbaar. Op basis hiervan wordt het aantal cliënten dat gebruik maakt van zorg in natura ingeschat (tabel 2). In de volgende paragrafen gaan we nader in op de verschillende zorgvormen.
1
Dit geldt alleen voor nieuwe cliënten. Over de extramurale behandeling van kinderen met LG of ZG grondslag is nog geen besluit genomen in welk stelsel zij komen. 3 Op 18 juni 2013 heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen over het behouden van behandeling groep voor kinderen met een intramurale zorgvraag in de kern-AWBZ. De uitwerking van deze motie is echter nog niet bekend. 2
FACTSHEET
Grondslag
Individuele begeleiding
Dagbesteding
Kortdurend verblijf
Persoonlijke verzorging
VG < 18 jaar
7.000
7.400
2.500
3.900
LG < 18 jaar
1.200
800
200
1.500
ZG < 18 jaar
500
400
100
200
Totaal < 18 jaar
8.700
8.600
2.700
5.700
Totaal > = 18 jaar
40.400
19.000
1.400
21.000
Totaal gehandicaptenzorg
49.100
27.400
4.100
26.200
Tabel 2 – Geschat aantal cliënten per grondslag dat gebruikmaakt van zorg in natura Bron: Schatting op basis van indicatiecijfers uit tabel 1 en voorkeursleveringsvorm uit CIZ rapportage Begeleiding in beeld en CIZ Basisrapportage AWBZ
Individuele begeleiding Op 1 september 2012 waren er een kleine 19.000 cliënten onder de 18 jaar die een indicatie hadden voor individuele begeleiding (tabel 1). Hiervan waren naar schatting 9.000 cliënten in zorg bij gehandicaptenzorgorganisaties. Het gaat om zo’n 7.000 VG-cliënten, 1.200, LG-cliënten en 500 ZG-cliënten (figuur 2).
Aantal cliënten (18-) met individuele begeleiding
1.200
500
VG LG 7.000
ZG
Figuur 2 - Aantal cliënten individuele begeleiding per sector dat naar de Jeugdwet gaat
Dagbesteding Veel kinderen maken gebruik van dagbesteding. Vaak is er sprake van een combinatie met individuele begeleiding en/of andere zorgvormen.
FACTSHEET
Aantal cliënten (18-) met dagbesteding
800
400
VG LG 7.400
ZG
Figuur 3 – Aantal cliënten met dagbesteding per sector dat naar de Jeugdwet gaat
Van de 19.000 geïndiceerde kinderen maken naar schatting een kleine 9.000 gebruik van dagbesteding in natura. In figuur 3 is de verdeling over de grondslagen terug te vinden. Kortdurend verblijf Kortdurend verblijf (logeren) wordt bij kinderen vaak ingezet ter ontlasting van de mantelzorg. Ruim 9.000 kinderen hadden een indicatie hiervoor, van wie er ongeveer 2.700 gebruik maken van zorg in natura.
Aantal cliënten (18-) met kortdurend verblijf 200 100
VG LG 2.500
ZG
Figuur 4 – Aantal cliënten met kortdurend verblijf per sector dat naar de Jeugdwet gaat
FACTSHEET
Persoonlijke verzorging
Aantal cliënten (18-) met persoonlijke verzorging 200 1.500 VG 3.900
LG ZG
Figuur 5 – Aantal cliënten met persoonlijke verzorging per sector dat naar de Jeugdwet gaat
Vervoer Het vervoer dat samenhangt met extramurale dagbesteding wordt ook overgeheveld naar de Wmo en de jeugdzorg. Op 1 januari 2013 hadden bijna 40.000 cliënten (90%) in de gehandicaptenzorg met een indicatie voor extramurale dagbesteding ook een indicatie voor vervoer. Dit is ongeveer de helft van het totaal aantal cliënten met een indicatie voor vervoer. Naar schatting 7.500 cliënten onder 18 jaar maken gebruik van vervoer via zorg in natura4. Van deze cliënten zijn er 6.600 VG-cliënten. Daarnaast zijn er 300 cliënten in de ZG-sector en ongeveer 600 met een LG-grondslag.
Extramurale behandeling Volgens de brief Hervorming Langdurige Ondersteuning en Zorg 5 wordt de extramurale behandeling voor VG-cliënten onder de 18 jaar gedecentraliseerd naar de Jeugdwet. Daarna is op 18 juni 2013 een motie aangenomen over de prestatie ‘behandeling groep’ voor thuiswonende kinderen met een intramurale zorgbehoefte die levenslang zijn aangewezen op zorg. Op het moment van verschijnen van deze factsheet is het nog niet bekend hoe deze motie wordt uitgewerkt. Voor behandeling van kinderen met een lichamelijke of zintuiglijke beperking is nog geen besluit genomen over het stelsel waar deze zorg in komt. Hiervoor wacht het kabinet een advies van het College van Zorgverzekeringen (CVZ) af. In tabel 3 worden de geïndiceerde aantallen cliënten per subsector per 1 september 2012 aangegeven. Omdat voor behandeling geen PGB mogelijk is, gaan we er vanuit dat alle geïndiceerde kinderen ook behandeling in natura ontvangen. Behandeling groep wordt over het algemeen gegeven in een kinderdienstencentrum (KDC). 4 5
90% van de kinderen die dagbesteding afnemen Brief VWS dd. 25-04-2013
FACTSHEET
Cliënten met behandeling individueel
Cliënten met behandeling groep
VG
6.500
5.287
LG
118
125
ZG
454
148
Totaal < 18
7.072
5.560
Tabel 3 – Aantal cliënten (18-) per sector met behandeling
Behandelzorg met verblijf voor cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVG) Behalve de cliënten onder de 18 jaar die extramurale zorg ontvangen, gaan ook cliënten onder de 18 jaar die gebruikmaken van een zorgzwaartepakket LVG over naar de Jeugdwet. In tabel 4 ziet u de aantallen cliënten per pakket en per leeftijdscategorie die op 1 juni 2011 in zorg waren. Hierbij gebruiken we de volgende leeftijdsverdeling: 0 tot 5 jaar: jonge kinderen (voorschoolse leeftijd) 5 tot 12 jaar: kinderen (basisschoolleeftijd) 12 tot en met 17 jaar: adolescenten 18 tot 23 jaar: jong volwassenen Vanaf 23 jaar: volwassenen
ZZP
0-4 Jaar
5-12 jaar
12-17 jaar
0-17 jaar
18-22 jaar
23 + jaar
Totaal
LVG 1
-
4
34
38
144
98
280
LVG 2
2
89
496
587
724
152
1.463
LVG 3
4
291
1.175
1.470
918
136
2.524
LVG 4 /5
1
136
1.034
1.171
536
29
1.736
Totaal
7
520
2.739
3.266
2.322
415
6.003
Tabel 4 – Aantal cliënten met ZZP LVG zorg per leeftijdsgroep
FACTSHEET
Uit tabel 4 is af te leiden dat ongeveer 54% van de LVG-cliënten vanaf 2015 onder de Jeugdwet valt. De overige cliënten blijven in de kern-AWBZ. Extramuralisering De zorg voor kinderen en jeugdigen die door de extramuralisering van de lage zorgzwaartepakketten niet meer in aanmerking komen voor zorg met verblijf, gaat ook grotendeels naar de Jeugdwet. Het gaat dan om nieuwe cliënten, die nu nog niet in een instelling verblijven. Per 1 januari 2013 geldt dit voor de ZZP’s VG 1 en 2. Dit betreft slechts heel weinig kinderen. Er waren in 2011 slechts 63 kinderen in zorg met een ZZP VG 1 of 2. De instroom van nieuwe cliënten wordt geschat op zo’n 10% per jaar. Dit betekent dat er slechts zo’n 6 kinderen per jaar in de Jeugdwet komen voor hun extramurale zorg. Bij de VG-pakketten is dit grotendeels begeleiding en dagbesteding. Per 2015 wordt een deel van de nieuwe ZZP VG 3 geëxtramuraliseerd. Het gaat om zo’n 440 cliënten onder de 18 jaar. Het is nog niet duidelijk op grond van welke criteria de afbakening in de VG 3 gaat plaatsvinden. We gaan er van uit dat de kinderen en jeugdigen die momenteel met een VG 3 pakket worden opgenomen in een instelling ook in de toekomst hiervoor in aanmerking blijven komen. Dit betekent dat er geen extra kinderen als gevolg van de extramuralisering van ZZP VG 3 in de Jeugdwet komen. Per 2016 start de extramuralisering van nieuwe cliënten met een ZZP LG 1 en 3. Er zijn geen gegevens beschikbaar naar leeftijdscategorie. In totaal gaat het om zo’n 180 nieuwe cliënten die per jaar geen verblijfsindicatie meer krijgen voor de pakketten LG 1 en 3. Wij gaan ervan uit dat een heel klein percentage kinderen betreft. Ditzelfde geldt voor de pakketten ZG aud 1 en ZG vis 1 waar het totaal aantal nieuwe cliënten per jaar dat wordt geextramuraliseerd zo’n 35 omvat. Financiële consequenties De financiële gevolgen van de voorgenomen overhevelingen naar de gemeente worden in tabel 5 weergegeven. De budgetten voor dagbesteding, vervoer en begeleiding en persoonlijke verzorging uit 2011 zijn met groei doorgerekend tot 2015. Dit budget is verdeeld naar de groep onder 18 jaar, die naar de Jeugdwet gaat, en de groep boven de 18 jaar die naar de Wmo gaat. Deze verdeling is voor begeleiding, dagbesteding en vervoer geschat op basis van indicatiecijfers voor de VG 18- en VG 18+, gecorrigeerd voor verschillen in voorkeurslevering voor zorg in natura en zorgomvang. Voor persoonlijke verzorging geldt dat dit ook vaak geleverd wordt aan LG-cliënten. Helaas zijn er geen gegevens beschikbaar over de voorkeurslevering per leeftijdsgroep voor LG-cliënten. Daarom is voor persoonlijke verzorging het aandeel jeugd geschat op basis van de verhouding tussen geïndiceerde aantallen cliënten onder en vanaf 18 jaar voor alle grondslagen. Met financiële gevolgen van extramuralisering voor de Jeugdwet houden we in dit overzicht geen rekening vanwege de zeer geringe aantallen cliënten die het betreft.
FACTSHEET
Basisbudget 2015 (mln)
Deel < 18 jaar
Budget Jeugdwet zonder korting (mln)
Korting
Budget Jeugdwet met korting
Dagbesteding
€ 474,-
26%
€ 123,-
€ 5,-
€ 118,-
Vervoer
€ 34,-
26%
€ 9,-
€ 0,-
€ 9,-
Begeleiding
€ 555,-
19%
€ 105,-
€ 4,-
€ 101,-
Persoonlijke verzorging
€ 351,-
28%
€ 98,-
€ 4,-
€ 94,-
Individuele behandeling
€ 243,-
64%
€ 155,-
€ 6,-
€ 149,-
LVGpakketten
€ 284,-
54%
€ 178,-
€ 7,-
€ 171,-
€ 669,-
€ 27,-
€ 643,-
Totaal
Tabel 5 – Berekening budget Jeugdwet na overheveling budgetten in 2015 (in mln)
Naast de begeleidingsfuncties en de persoonlijke verzorging wordt ook de individuele behandeling van kinderen met een VG-indicatie naar de Jeugdwet overgeheveld. Op basis van aantallen cliënten per sector en leeftijd schatten wij dat zo’n 64% van de kosten individuele behandeling worden gemaakt door de kinderen en jongeren met een VG-grondslag. Welk deel van het budget voor behandeling groep naar de Jeugdwet gaat, is onduidelijk. De meest recente gegevens over kosten die ons ter beschikking staan, zijn gebaseerd op cijfers uit 2011. In 2011 was er nog geen aparte prestatie voor behandeling groep en maakte het onderdeel uit van dagbesteding. Hierdoor is er een overschatting van de kosten met betrekking tot dagbesteding voor kinderen en jongeren voor het (onbekende) deel dat nu behandeling groep is. Tot slot gaat het budget voor de LVG-pakketten voor kinderen en jongeren in 2015 naar de Jeugdwet. In 2015 gaan alle onderdelen met een budgetkorting van 4% naar de Jeugdwet. Deze korting loopt vervolgens op tot 10% in 2016 en 15% in 2017. Door de volumegroei van 2,5% in de Jeugdwet (aangegeven door VWS), blijft het beschikbare budget voor de jeugdwet ongeveer gelijk. Meer informatie: Mevrouw B. (Bianca) Roos,
[email protected], 030-27 39 410 De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) is de brancheorganisatie die opkomt voor de belangen van aanbieders in de gehandicaptenzorg. De 165 instellingen die bij ons zijn aangesloten, variërend van klein tot groot, bieden zorg en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke, lichamelijke en/of zintuiglijke beperking.
