5. Werken en zwangerschap
UW RECHTEN
U bent zwanger, u verwacht een kindje en u kan uw geluk niet op. Maar snel rijzen er op het werk enkele problemen. Misschien is uw baas wel niet even gelukkig… Kan hij u zomaar ontslaan? En mag u nog wel eender welk werk uitvoeren? Hoelang en wanneer mag u verlof nemen? Over dat alles bestaat er een wetgeving die u (en uw kindje) in die periode beschermt.
103
OP HET WERK Tip U hebt er alle belang bij uw werkgever zo snel mogelijk over uw zwangerschap te verwittigen. Vanaf dan begint uw bescherming te lopen en kan u genieten van een eventuele vergoeding. Dit doet u door een medisch attest met de vermoedelijke geboortedatum aangetekend te versturen.
Wanneer moet ik mijn werkgever op de hoogte brengen? Zo snel mogelijk om te genieten van de bescherming tegen ontslag. > Voorbeeld Uiterlijk 8 weken voor de vermoedelijke geboortedatum moet u een medisch attest dat de zwangerschap bewijst en de vermoedelijke geboortedatum aangeeft aan de werkgever bezorgen.
Mag ik tijdens mijn zwangerschap overuren presteren? Neen. Als u zwanger bent of borstvoeding geeft, mag u geen overuren doen, dit wil zeggen langer werken dan 9 uur per dag of langer dan de wekelijkse arbeidsduur in de onderneming.
Bestaan er werken of plaatsen die verboden zijn als ik zwanger ben? Ja. De wet verbiedt het uitvoeren van werken die uw gezondheid en die van uw kind in gevaar kunnen brengen. Volgende werken worden beschouwd als gevaarlijk: • werk waarbij men blootgesteld is aan giftige producten; • manueel laden en lossen tijdens de 3 laatste maanden van de zwangerschap en de 9de en 10de week na de bevalling; • werk in temperaturen boven de 30 graden Celsius; • manuele grond- en graafwerken; • werken in caissons met samengeperste lucht. Uw werkgever moet vanaf het moment dat hij op de hoogte is van uw zwangerschap of borstvoeding:
Opgelet!
UW RECHTEN
Sommige werkgevers gebruiken op wettelijke wijze de techniek van de schorsing van de arbeidsovereenkomst wegens overmacht (tijdelijke ongeschiktheid om het overeengekomen werk uit te voeren)… Deze techniek is betwistbaar.
104
• hetzij de arbeidsomstandigheden tijdelijk aanpassen; • hetzij een andere werkpost voorzien die in overeenstemming is met uw toestand; • hetzij de uitvoering van de overeenkomst opschorten.
Mag de arbeidsgeneesheer mij verwijderen van mijn gewone arbeidspost? Ja. De arbeidsgeneesheer kan van mening zijn dat u uw gebruikelijke taken niet meer mag uitvoeren. Als hij u geen vervangingswerk kan geven, kan de werkgever vragen dat u in primaire arbeidsongeschiktheid wordt geplaatst (terugbetaald door de mutualiteit). Als de 6 weken prenataal verlof beginnen, zijn de hieraan verbonden regels van toepassing.
ONTSLAG Mag men mij ontslaan tijdens de zwangerschap? U geniet een bijzondere bescherming. Uw zwangerschap mag in geen enkel geval aanleiding zijn tot ontslag. Uw werkgever kan u echter wel ontslaan om dringende redenen die vreemd zijn aan uw lichamelijke toestand. Wanneer u toch wordt ontslagen, kan u dit ontslag betwisten. Uw werkgever moet dan bewijzen dat er geen verband was met de zwangerschap. De rechtbanken aanvaarden doorgaans enkel zwaarwichtige redenen.
Tip Indien u wordt ontslagen tijdens uw zwangerschap en het niet eens bent met de reden die uw werkgever geeft, moet u onmiddellijk een aangetekende brief opsturen naar uw werkgever waarin u stelt dat u zijn versie betwist en dat u uw zaak zal voorleggen aan de rechtbank. Contacteer eveneens de juridische dienst van de BBTK.
De bescherming tegen ontslag begint vanaf het ogenblik dat u uw werkgever heeft meegedeeld dat u zwanger bent en u zulks kunt bewijzen (met een aangetekend schrijven of in het bijzijn van een getuige). > Sanctie Bovenop uw opzegging of verbrekingsvergoeding verschuldigd naar gelang van uw anciënniteit, is tevens een vergoeding gelijk aan 6 maanden loon verschuldigd.
HET KRAAMVERLOF Hoelang duurt het kraamverlof? De totale duur van het kraamverlof bedraagt 15 weken (19 weken voor een meerling). Prenataal • 5 weken facultatief: u kan dit verlof gedeeltelijk of volledig overdragen naar het postnataal verlof. • 1 week verplicht: als u dit verlof niet opneemt, kan het niet worden opgenomen na de geboorte. Postnataal 9 weken verplicht na de geboorte (plus de eventuele overdracht van 5 weken prenataal verlof).
De regel is eenvoudig… en een beetje onrechtvaardig. Als de baby wordt geboren voordat u het verplicht prenataal verlof van 7 dagen hebt opgenomen, zijn deze dagen verloren. U kan ze niet opnemen na de geboorte.
UW RECHTEN
Wat gebeurt er als mijn baby te vroeg wordt geboren?
105
Daarentegen behoudt u het recht op uw 5 weken (7 weken voor een meerling) facultatief verlof, wat een totaal geeft van 14 weken postnataal verlof (18 weken voor een meerling). Als de baby wordt geboren tijdens de 7 dagen verplicht prenataal verlof, kan u evenmin de resterende dagen overdragen. Wachten tot op het laatste moment om uw prenataal verlof op te nemen om een maximum van tijd te houden voor uw baby, is dus riskant.
Wat gebeurt er als mijn baby te laat wordt geboren? U hebt in elk geval recht op 9 weken postnataal verlof. Er zijn dus twee mogelijkheden: • u hebt gebruik gemaakt van de 6 weken facultatief verlof vóór de geboorte. De laattijdige geboorte van uw baby verlengt deze verlofperiode en u kunt dus genieten van supplementaire verlofdagen. Het postnatale verlof van 9 weken wordt erdoor niet verminderd; • u hebt geen gebruik gemaakt van het volledig prenataal verlof van 6 weken (8 weken voor een meerling) omdat u dit ten dele wou overdragen naar het postnataal verlof. U zult bijgevolg gewoonweg minder verlofdagen kunnen overdragen dan verwacht.
Verlengen feestdagen mijn zwangerschapsverlof? Neen. Maar feestdagen die vallen in de eerste 30 dagen zwangerschapsverlof worden beschouwd als werkdagen en uw werkgever dient ze u te betalen.
Wat gebeurt er als ik ziek word tijdens mijn zwangerschap? Als u ziek wordt vóór de 6 weken prenataal verlof (8 weken voor een meerling) zijn de normale regels van toepassing (zie hoofdstuk 4) ook al heeft uw ziekte te maken met uw zwangerschap (bijvoorbeeld als u risico loopt dat de baby te vroeg geboren wordt en u in bed moet blijven).
UW RECHTEN
Als u ziek wordt tijdens de 6 weken prenataal verlof (8 weken voor een meerling) wordt ambtshalve aangenomen dat u met prenataal verlof bent. Deze verlofdagen wegens ziekte worden dus afgetrokken van het prenataal verlof, ook al gaat het om een simpele griep.
106
Als u genezen bent, kunt u uiteraard terug aan het werk, indien u de resterende prenatale verlofdagen wenst over te dragen naar het postnataal verlof.
Wat gebeurt er als ik na mijn postnataal verlof niet in staat ben om het werk te hervatten? Wanneer een dokter u na uw zwangerschapsverlof arbeidsongeschikt verklaart, gelden de normale regels van het ziekteverlof (zie hoofdstuk 4).
Kan ik borstvoedingsverlof opnemen? Over het algemeen is dit niet voorzien, maar in sommige sectoren bestaan er toch CAO’s die in deze mogelijkheid voorzien.
KRAAMGELD Welke formaliteiten moet ik vervullen? Zodra u zwanger bent U moet een medisch attest opsturen naar uw werkgever. Bij het begin van het zwangerschapsverlof (ten vroegste 6 weken vóór de geboorte of 8 weken voor een meerling) • Uw werkgever op de hoogte brengen van de datum waarop u wenst te stoppen met werken ingevolge de zwangerschap; • een medisch attest bezorgen aan het ziekenfonds dat u een inlichtingenformulier terugstuurt dat u en uw werkgever moeten invullen. Dit inlichtingenformulier moet u zo snel mogelijk terugsturen naar het ziekenfonds: het dient als basis voor het uitbetalen van het kraamgeld. Als de verlofperiode plotseling aanvangt (wegens een incident in verband met de zwangerschap of als uw baby te vroeg geboren wordt) U moet onmiddellijk een medisch attest opsturen naar uw werkgever en naar het ziekenfonds. Bij het hervatten van het werk (ten vroegste 9 weken en ten laatste 14 weken na de geboorte)
UW RECHTEN
U moet het ziekenfonds op de hoogte brengen van uw werkhervatting (uw werkgever moet een attest afleveren).
107
Hoe wordt het kraamgeld berekend? Opgelet! Het kraamgeld dat u ontvangt, is een brutobedrag. Er zijn geen bedrijfsvoorheffingen afgehouden. U zal het volgend jaar dus belastingen moeten betalen op de ontvangen bedragen. Hou daar nu al rekening mee.
Commentaar Vóór 1990 betaalde de werkgever de eerste 30 dagen van het kraamverlof. Die was daardoor zeker niet geneigd vrouwen aan te werven. Dankzij syndicale acties kwam het kraamgeld ten laste van de sociale zekerheid.
Tijdens het kraamverlof (15 weken in totaal of 19 weken voor een meerling) betaalt het ziekenfonds kraamgeld. Voor de eerste 30 dagen bedraagt het kraamgeld 82% van het niet-geplafonneerd bruto dagloon. Vanaf de 31ste kalenderdag wordt dit 75% van het bruto dagloon (begrensd tot een maximale vergoeding van € 1 973,66). Volledig werkloze werkneemsters verkrijgen 60% van het verloren loon maar met een bedrag dat niet hoger mag zijn dan de werkloosheidsvergoeding die tot dan toe werd ontvangen. Deze 60% wordt aangevuld met een percentage van het loon, begrensd op 19,5% gedurende de 30 eerste dagen, en vervolgens met 15%. De maximale vergoeding aan 79,5% bedraagt € 2 091,96, aan 75% bedraagt ze € 1 973,66. De moederschapsvergoedingen betaald of toegekend krachtens de wet zijn onderworpen aan de bedrijfsvoorheffing van 11,11% (zonder vermindering) op voorwaarde dat de beschermingsperiode voor het moederschap ingaat na 31/12/03.
Borstvoedingspauzes De borstvoedingspauzes, die binnen een termijn van maximum 9 maanden kunnen worden opgenomen (ze moeten 2 maanden op voorhand aangevraagd worden bij de werkgever), kunnen opgenomen worden door 1 uur later toe te komen en 1 uur vroeger te vertrekken. Deze pauzes worden door het ziekenfonds betaald: 82% van het brutoloon.
UW RECHTEN
De vergoedingen voor borstvoedingspauzes betaald of toegekend krachtens de wet zijn onderworpen aan de bedrijfsvoorheffing van 11,11% (zonder vermindering) op voorwaarde dat de borstvoedingspauzes ingaan na 31/12/03.
108
Ja. Het vaderschapsverlof telt 10 dagen, waarvan er 3 door de werkgever en 7 door het ziekenfonds worden betaald: 82% van het loon begrensd op € 2 631,66 of € 82,99 per dag. De vaderschapsvergoedingen betaald of toegekend krachtens de wet zijn onderworpen aan de bedrijfsvoorheffing van 11,11% (zonder vermindering), op voorwaarde dat het vaderschapsverlof ingaat na 31/12/03.
Opgelet! Als de moeder na de bevalling overlijdt of in het ziekenhuis wordt opgenomen, kan de vader in de plaats van de moeder aanspraak maken op het moederschapsverlof en de moederschapsvergoeding.
UW RECHTEN
Kan de vader aanspraak maken op vaderschapsverlof?
109
