Postadres Postbus 8456, 1005 AL Amsterdam
Aan de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20008 2500 EA Den Haag cc. Minister-president drs. Mark Rutte Fractievoorzitters Tweede Kamer
Datum
Uw kenmerk
7 november 2012 Ons kenmerk
Telefoonnr.
020 58 16 319/466 Onderwerp:
E-mail
Commentaar FNV Jong regeerakkoord
[email protected] [email protected]
Geachte dames en heren,
De crisis heeft er flink ingehakt. Ook de perspectieven voor jongeren zijn de afgelopen jaren - mede door verschillende bezuinigingsmaatregelen - grimmiger geworden. Jongeren kunnen nauwelijks aan een (vaste) baan komen of een huis huren of kopen. Daarnaast wordt de oudedagsvoorziening voor jongeren steeds onzekerder, ze hebben geen of nauwelijks recht op een sociaal vangnet en worden met de komst van het regeerakkoord meer dan ooit in de schulden gedompeld door de nieuwe maatregelen in het onderwijs. In deze tijden van voortslepende crisis is juist de toegang tot het onderwijs, woningmarkt, arbeidsmarkt en sociale zekerheid voor jongeren van cruciaal belang om te voorkomen dat ze aan het begin van hun (werkende) leven te veel achterstand oplopen. FNV Jong ziet voor het nieuwe kabinet een grote rol weggelegd om jongeren weer perspectief te bieden. Beleid gericht op het vasthouden en creëren van werkgelegenheid zou hierin een sleutelrol moeten spelen om de Nederlandse economie weer uit het slop te trekken en zo uit de crisis te geraken. In deze brief geeft FNV Jong commentaar op de maatregelen die voorgesteld worden in het regeerakkoord. Tevens doet FNV Jong voorstellen die gericht zijn op het versterken van de positie van jongeren op de arbeidsmarkt en aanverwante terreinen.
•
Arbeidsmarkt
Uit de doorrekeningen blijkt dat het regeerakkoord slecht uitpakt voor de werkgelegenheid, en dat terwijl de werkloosheid alleen maar verder aan het toenemen is. Dit geldt ook voor jongeren. Zij werken doorgaans op flexibele basis en liggen er daardoor vaak als eersten uit. De arbeidsmarktpositie van jongeren is in laagconjunctuur extra kwetsbaar. De komst van het regeerakkoord, waarin een aanpak van jeugdwerkloosheid ontbreekt, maakt dit helaas niet anders. Kennelijk zien ook de nieuwe regeringspartijen in de dat er een steeds grotere onbalans is tussen vaste en flexibele werknemers. Om die reden zullen er initiatieven worden genomen om de boel weer in balans te brengen. Het kabinet laat echter niets los over concrete maatregelen, waardoor nog steeds is onduidelijk of en in hoeverre de positie van flexwerkers verbeterd wordt.
1
Het nieuwe kabinet ziet een grote noodzaak om af te rekenen met het huidige ontslagsysteem en wil de arbeidsmarkt vernieuwen. Ook FNV Jong vindt dat het tijd is om een moderniseringsslag te maken op de arbeidsmarkt om de toenemende flexibilisering een halt toe te roepen. Belangrijk is dat het nieuwe kabinet hierin de juiste keuzes maakt en zich niet alleen gaat bezinnen op sec het ontslagrecht, maar ook op aanverwante thema’s zoals begeleiding van werk/school-naar-werk, sociale zekerheid, scholing, ontwikkeling en flexibilisering. Jeugdwerkloosheid Voer een landelijk actieplan in ter bestrijding van jeugdwerkloosheid. In het regeerakkoord wordt met geen woord over de aanpak van jeugdwerkloosheid gerept. Dit terwijl op dit moment 13% van de jongeren werkloos is. Dit werkloosheidspercentage ligt veel hoger dan bij de invoering van het Actieplan Jeugdwerkloosheid in 2009. Het CPB voorspelt dat de crisis de komende jaren door zal gaan en de (jeugd)werkloosheid verder zal oplopen. Jongeren worden onevenredig hard getroffen door de crisis en dat al 4 jaar, met vermoedelijk nog 4 jaar te gaan. Werkloze jongeren moeten kunnen rekenen op hulp en ondersteuning wanneer zij er zelf niet meer uitkomen. Uit de begroting van SZW blijkt dat het UWV en de gemeenten flink gekort worden op respectievelijk de re-integratiemiddelen en het participatiebudget. Wij vinden het ontbreken van een degelijk landelijk actieplan jeugdwerkloosheid een gemiste kans om de economie weer op de rails te zetten. FNV Jong verwijst u graag naar haar 10-punten Actieplan jeugdwerkloosheid waarin maatregelen worden voorgesteld voor een integrale aanpak van jeugdwerkloosheid (zie bijlage). Ontslagrecht Versoepeling ontslagrecht geen antwoord op toenemende flexibilisering. FNV Jong snapt dat het nieuwe Kabinet een einde maakt aan de ontbindingsroute. Er zitten te veel oneerlijkheden in het huidige systeem. Toch heeft FNV Jong een tweetal kritiekpunten, die het kabinet serieus mee zal moeten nemen in het verder vormgeven van de hervorming van het ontslagrecht. - Het ‘versoepelen’ van het ontslagrecht leidt er niet automatisch toe dat er meer (jonge) flexwerkers in dienst genomen zullen worden. Flexibele arbeid blijft aantrekkelijk voor werkgevers. Een integrale aanpak op dit terrein is noodzakelijk. Maatregelen ter versterking van de positie van flexwerkers blijven hard nodig. - De huidige UWV-route verloopt niet eerlijk (in het kader van eerlijk proces) en de werknemer is vaak de dupe van de gebreken in deze procedure. In het rapport van de Ombudsman in 2007 wordt de conclusie getrokken dat pijnpunten in de UWV-procedure zijn: het gebrek aan transparantie, belangenverstrengeling en schijn van partijdigheid. Verder hebben werkgever en werknemer geen recht op een mondelinge behandeling, wat in strijd is met de Algemene wet bestuursrecht. Transitiebudget Transitiebudget voor iedereen en te allen tijde inzetbaar voor scholing en ontwikkeling. FNV Jong denkt dat het kabinet met het instellen van een transitiebudget een stap in de goede richting zet en hiermee reageert op de aanwezige behoefte van (vooral jongere) werknemers op scholing en ontwikkeling. Wij vragen ons echter af hoe het kabinet het gehele transitiebeleid aan kleedt. Met alleen een budget zijn goede scholing en van werk-naar-werk-trajecten nog niet gegarandeerd, de prioriteit moet hier wel op komen te liggen.
2
-
-
Het kabinet dient er rekening mee te houden dat een groot deel van de jonge flexwerkers buiten het transitiebudget gehouden wordt en wel om twee redenen; veel jongeren werken op kortlopende (< 1 jaar ) tijdelijke contracten en de kans is aanwezig dat werkgevers bewust het transitiebudget ontlopen door meer korte tijdelijke contracten aan te bieden en meer personeel aan te nemen op uitzendbasis. Het opbouwen van een transitiebudget zou los moeten staan van de duur van het tijdelijke dienstverband. FNV Jong vindt dat het transitiebudget niet pas aan het einde van het dienstverband vrij moet komen, maar gedurende het hele dienstverband inzetbaar moet zijn. Een werkgever moet te allen tijde zich ervan bewust zijn dat er geïnvesteerd moet worden in de ontwikkeling van personeel, net als dat werknemers zich er te allen tijde van bewust moeten zijn dat het dienstverband vroeg of laat tot een einde kan komen. Scholing en ontwikkeling moeten veel meer onderdeel uit gaan maken van het personeelsbeleid.
Aanpassingen WW Jonge flexwerkers moeten kunnen rekenen op een kortdurende WW-uitkering. Het ziet er naar uit dat de kortlopende WW-uitkering verdwijnt. Jongeren met een klein arbeidsverleden die werkloos raken hebben nu veelal nog recht op een (kortlopende) WW-uitkering van 3 maanden. Om daarvoor in aanmerking te komen moeten zij van de afgelopen 36 weken minimaal 26 weken hebben gewerkt. De kans is groot dat deze jongeren in de toekomst niet meer in aanmerking komen voor een dergelijke WW-uitkering. Tegenover één maand WW staat straks de strenge eis van 1 gewerkt jaar, tegenover 3 maanden WW maar liefst 3 werkende jaren. Werkende jongeren worden door deze wijziging sterk geraakt in hun sociale zekerheidsrechten. FNV Jong vindt het onbegrijpelijk dat het kabinet, die voornemens is de positie van flexwerkers te versterken, een maatregel treft welke flexwerkende jongeren op de arbeidsmarkt nog verder op achterstand zet.
•
Onderwijs
De drastische wijzigingen die met het regeerakkoord zullen worden doorgevoerd in het onderwijs gaan de komende jaren forse impact hebben op de portemonnee van de (toekomstige) studenten van ons land en daarmee wordt de toegankelijkheid van het onderwijs op het spel gezet. Tegelijkertijd worden hoge ambities gesteld aan het onderwijs en de wetenschap, waarmee het nieuwe kabinet tot de top 5 van de wereld wil gaan behoren. Positief vinden wij dat de langstudeerboete van tafel is en er een Techniekpact 2020 komt om de tekorten in de techniek serieus aan te pakken. Positief is ook dat er €250 miljoen extra beschikbaar wordt gesteld voor het MBO, maar aan de andere kant wordt er een bezuiniging van €120 miljoen doorgevoerd op vermindering van opleidingen.
Studiefinanciering wordt sociaal leenstelsel Introductie leenstelsel raakt toegankelijkheid van het onderwijs in de kern. Vanaf schooljaar 2014 - 2015 komen nieuwe studenten niet meer in aanmerking voor de maandelijkse studiefinanciering welke na succesvol behalen van het diploma wordt omgezet in een gift, zij moeten voortaan al het geld dat van DUO verkregen wordt na de studie terugbetalen. Dat kan in één klap zo’n €12.000,- meer zijn. De meeste studenten zullen noodgedwongen (meer) geld moeten lenen om het hoofd boven water te houden en hierdoor met een torenhoge studieschuld moeten starten op de
3
arbeidsmarkt. Voor veel jongeren, en met name de jongeren uit minder draagkrachtige gezinnen, zal deze wijziging een reden zijn om de studieloopbaan niet verder voort te zetten. Diverse onderzoeken bevestigen dit (CPB, Effecten hogere private bijdragen voor hoger onderwijs, 2010). FNV Jong vindt het onbegrijpelijk dat het kabinet, dat het toegankelijk houden van het onderwijs voor iedereen voorop stelt, wijzigingen doorvoert die de toegankelijkheid van het onderwijs in de kern raken. FNV Jong onderzoekt momenteel onder (aankomende) studenten en ouders wat zij vinden van een sociaal leenstelsel. Zodra de onderzoeksresultaten bekend zijn zullen wij deze onder uw aandacht brengen. OV-jaarkaart maakt plaats voor kortingskaart Behoud OV-jaarkaart voor studenten. Vanaf 2015 vervalt het recht op een OV-jaarkaart voor studenten en maakt deze plaats voor de kortingskaart. Deze wijziging leidt ertoe dat studenten, die naast het afbetalen van een hogere studieschuld, ook honderden euro’s extra moeten betalen voor de reizen die ze ten behoeve van hun studie moeten maken. Dit beperkt (aankomende) studenten in hun studiekeuze, want een verdere studie voelt een student direct in zijn knip. Ook neemt de bereidheid af om een (verre) stageplek te accepteren, wat de zoektocht naar een stageplek onnodig lang kan maken. Klein lichtpuntje is wel dat minderjarige MBO-leerlingen vanaf 2015 ook in aanmerking zullen komen voor de kortingskaart. Onduidelijk is nog in hoeverre BBL-leerlingen kunnen opteren naar de kortingskaart, want ook voor hen geldt dat ze dagelijks ten behoeve van hun studie reizen moeten maken naar school en/of de leerwerkplek. Veel van hen draaien tot op de dag van vandaag zelf op voor deze reiskosten. Bezuiniging kenniscentra Bezuiniging kenniscentra fataal voor kwaliteit beroepsonderwijs en aanbod leerbedrijven. FNV Jong is ervan overtuigd dat de kenniscentra onmisbaar zijn in de afstemming tussen onderwijs en bedrijfsleven, zowel op sectoraal als op regionaal niveau. Het is van groots belang dat MBO-leerlingen op een juiste manier worden opgeleid voor hun vak, zodat ze goed gekwalificeerd in een eerste baan kunnen starten. De invloed van het bedrijfsleven bij de vormgeving van opleidingen is essentieel en de kenniscentra spelen daarin een sleutelrol. Het samenvoegen van de 17 verschillende kenniscentra met elk hun eigen expertise in de betreffende sector zal grote gevolgen hebben op de kwaliteit van de opleidingen in het middelbaarberoepsonderwijs. Het kabinet is zich onvoldoende op de hoogte van de consequenties die deze bezuinigingsronde met zich meebrengt, FNV Jong vindt dit dan ook een onverstandige en kortzichtige bezuinigingsactie.
•
Pensioenen en woningmarkt
Pensioenen Eerlijke verdeling van de pijn tussen generaties. Het kabinet wil de mogelijkheden beperken om te sparen voor het pensioen. Over 40 jaar kan het pensioen voor jongeren 20 procent lager uitkomen dan nu het geval is. Van jongeren worden de mogelijkheden ontnomen om hetzelfde pensioen bij elkaar te sparen als dat van de ouderen. Ook mensen die een tijd werkloos zijn geweest (bij uitstek jongeren met flexbaantjes) of die zijn gestopt met werken om de kinderen op te vangen worden getroffen. Jongeren kunnen de achterstand niet meer inhalen. In combinatie met een hogere pensioenleeftijd en maatregelen getroffen door het kabinet in de tweede pijler (het zogenoemde oktoberpakket) worden jongeren extra hard getroffen in
4
de opbouw van hun oudedagsvoorziening. Dit vinden wij onbegrijpelijk, het ondermijnt de kern van intergenerationele solidariteit. FNV Jong doet op u een klemmend beroep om ervoor te zorgen dat de pijn eerlijk verdeeld wordt tussen de generaties. Woningmarkt Investeer in sociale woningbouw en creëer mogelijkheden t.b.v. nieuwe instroom. Door de verhuurderheffing worden opbrengsten van corporaties afgeroomd. Dit betekent dat er geen extra huurwoningen gebouwd zullen worden en de keuze beperkt zal blijven. Dit terwijl jongeren juist baat hebben bij meer sociale huurwoningen. Op deze manier blijft de huurwoningmarkt voor jongeren nog steeds op slot. Voor de toegang tot de koophuizenmarkt is het van belang dat het voor jonge starters mogelijk blijft een hypotheek af te sluiten. Nieuwe mogelijkheden worden door dit kabinet niet gecreëerd. Met de nieuwe plannen krijgen starters te maken met hogere woonlasten en lagere huizenprijzen waarmee zij een groter risico lopen op een restschuld. Onduidelijk is nog of de startersleningen overeind blijven. Als de startersleningen door het nieuwe belastingplan van de baan zijn, zal de instroom op de woningmarkt zich verder beperken en komt de markt verder op slot te zitten.
Tot slot Het regeerakkoord bevat voorstellen die flinke impact zullen hebben op jongeren die werken, werkloos zijn, studeren, op zichzelf (willen) wonen en/of een fatsoenlijk pensioen proberen op te bouwen. En dat terwijl jongeren juist behoefte hebben aan mogelijkheden en kansen om zichzelf te ontwikkelen en zo een bijdrage kunnen leveren om Nederland weer uit het slop te trekken. Voorkomen moeten worden dat jongeren (verder) op achterstand worden gezet.
Met vriendelijke groet,
Dennis Wiersma Voorzitter FNV Jong
5
