rlt.tR.
LÏ ËO'T RI K
STATTCINSTRAAT 3ó 6ENK
3600
çLL/
35,U
S[nico 17 de jaarganq nr 2 uan de urerhgroep Limburgse Naluurgidsen
inhoud Voonaf
Lid
uan
Naluurbescherm ingsacT ie
Limburg fiRL) Nalionaal uerbond uan NaTuurbescherming Redactie: Annemie Venheyden Naa¡nse Steenweg ê4S SBOO
Mioi
tel
St. Truiden
0U-684OEO Mondelaers
3
Dag, lieve Eûensen
4
VorminÉsactiviteiten
4
Aohtenef bekeken
6
trledwijs met kompas
I I
Onder de loepe
Natuurbeschermind
10
Korte berichten
11
Eifen uitdaven
13
Knufsr¡oord
13
Leeuurerikstraat 3
369O Eree Tel Ort-48eS?S Gustaaf Van Damme Betonwel 13 3?4? Eilzen Theo Dneesen
Neeroeterenstraat 53 36?l Opoetenen Tel O11-8643S4
Abonnementen¡ lSO fn te stonten op a3s-ootoe4B.i7g v/d Limburfse Natuurgidsen
Aan
dit
dit nummer werkte
mce,.
Annemie Verheyden, Minri Mondelaers, Edtand Stevens, Glustaaf Uan Damme, Theo Dneesen
Ieder auteun is venantwoordelijk voon zijn artikel. Verantwoordeli jke uitgever: Theo Dreesen Neeroeterenstraat 53 3Ê?1 Opoeteren
Een De zee is van hrater mear het water is olie gewordan en de wolken zijn van de lucht maar de lucht zit vol rookwolken
en de fazant is van het bos nraar het bos is uredéespoeld. Ik zou willen een ¡fnote tovenaan zijn die olie kan veranderen in water en rook in wolken en lucht, en een dode boom rateêr in ecn levend bos vol fazanten.
Ilc zou willen een érote Slrote ¡loochelaan
zijn
die alles kan maken zoals het trras met niet.g in de mouuren
niets in de handen en alle vo8tels in de lucht. A. Van .{sscåe 'IJe zee is een otkes¿'
uit
3
ooRof Dic Terwijt ik ëze rqels tik, stæft aan de andere kant van het raam de loden zon vån &ze vrcæge zttEr l-et Jonge groen. Is zij cÞ achterstand van laatete jaren aan het inhalen ? Fbop op een goede zolney lijkt mij niet ten onrechte deze keer. De ztaeetparels zi jn er ret graagte bi jgenøen.
de
In het (steengoede) tijdschrift van Nlatrrur en Landschap l-lageland las ik onlangs een intervieu¡ nreL Fbgo Abts, værzitter van de B.N.V.R., r^raarin deze toch enkele opøerkelijke uitspraken dætr die ik u bij het begin van deze zorrer niet zotr willen onthq-rden. Toch uel de rn¡eite crn even over na te danken, vooral dan voor diegeren die ergens actief zijn in gemeentelijke ad¿iesraden.
Hij qaat uit van tvree ptrnten:" De situatie van onze natu¡r zit op een absoluut dieptepunt: het kan niet ceer dat h€ rþg verdere aantasting vån natrrurgebieden en natuuru.¿aarden aanvaarden. Oat betekent dat ì.r¡e ons kategoriek ræten d¡rven opstel len als bvb. val leien ¡prden opgehoogd of diep r.rorden ont¡¡aterd of landschapstrukturen uorden kapot gernaakt. Flet is onze taak crn in onze konLakten net de gænten en orzerheid dridetijk te laten voelen dat dit niet rneer kan. " Als tr¡eede punt stelt. hij dat de natr-ur'waarde' heeft en geen'restwaårde', als zijnè braakliggende grond die te r¡at of te droog zijn sn er iets anders mee te doen. Hij pleit dan voor grote natr.¡ureenheden waarin plaats is ,u,æ¡ þr6he€rsvorfiìen en natr,rurvriendeÌ i jke recreatie. "Qnze íEnsen npeten de geneenten doen
inzien dat de natu,rr 'waarde' heeFt
door
uitdrukketi jk op onze eisen te staan. t¡Je ræten een offensief natuurbehcr.rd voerent ons een nrentale bereiúpid aarneten qrì ervcþr te vechten en dageliJks onze standpunten üia alle rngelijke fora's naår b.riten brengen en bespreekbaar rnåken. "
In het verce;re gesprek pleit hij rcg voc,r voor een echte dialoog van de politiekers, de boererrrganisaties en de flpnsen uit de vakbaaegirq rnet de mitietrber¡eginS. Zi j næten tenslotte inzien dåt de doelstellirgen van beide græp€n niet dianetraal tegenover elkaar rpéten staan. heb ber¡r¡st dit, vrij lange, citaat overgerìqnen qndat ik vind dat ook bij onze natuurrgidsen sqns een nentaliteit heerst van: zo slecht gaat het toch niet, er is een MIIS plan. elke politieke partij spant zich in qn ter groenst, enz. Maar ne rnogen niet vergeten dat cJe milieuprobleíEn grootschalige vorøen hebben aangersten: de pollutie van grond, lucht en ranter, de teloorgarq van de regerr^tolden, de cqqpromisloze aantastfng van de groeræ zorEs van het gaaest-
Ik
plan....
Misschien geven de uitsprakerr van Fbgo Abts dan toch enige vakantietijd eens rustig over nå te denken.
stof qn in
deze
Ver&r vindt U in deze Erica de geuore irrgrediënten van tærugblik en vooruitzien op onze rrerking. U vindt er ook een aankondiging vån een lessenreeks voor de leerkrachten uit het Lager Onderwi.is. Misschien iets qn aan te prijzen a.rn collega's uit die tak. l'let milieuopvoedirg rpet reeds bij de ja-tgd begonren u¡orden. wi I er later rog iets van kqnen.
wij G¡staaf Van Darrre als nieuw redactielid voor Erica. penrrevruchten zijn er reeds. Hij vervangt ons aller CéciIe die er Zijn eerste gaf het kalner aån te doen. Voor haar jarenlange 'Dag, on 4de voorkcLrr aån haar veel dank verschuldigd. F{et was va¿k het t¡e lieve íìensen' blijven dirgen die onze natuurgidsen bezigl'to.tden: dood, klankbord van de ç¡etnþne korton de faits divers vån íEnsen ret elkaar. geboorte, feestelijkheden, Ook beqræten
Rest mij alleen rìog aån U allen en aèn uw farnilies een prachtige ôende zdrgr en vakantie tæ te nensen.
T. Oreesen
deugcF
D 0,g. E ieoe
4
@ ensen
In onze vorige Erica konden t¡e zien wie er treer als nis.l¡r¡e gidsen in ons levend bestand zi jn bi jgekøen, Terwijt de kursus '89 nåår zijn 'point oF no return' toegaat en de zg¡rgr ueer ¡¡andelingen en beheergnerken in heide en veld værziet, zijn de ,'gidsen vån'EEl"'her en der al regelmatig aan de slag. lèt'ggat en verrenigvuldig tr' zie ik in de ongeving van Aalst, Brustern en Gelinden (Sint-Truiden), te Nieutaerkerken, l-þrk-de Stad, Tongeren, Borgloon en zel{s Landen grðag aan. Ook bij de kurg.rs te 6enk, Kattevenia, begint de ler.lte er in te k6rren Lr de eerste kruiden, bonen en vogeltjes lrerkend beginren te r^r¡rden. Er begint zich ook n¡eer de r¡nndere gebet-rrtenis van een stæcls groeiende drang naar kennis en ervåringen in de natuur voor te doen, Zo was er daartoe h,eerçrn de uitstap naar het B¡nderbos te Elsloo. Ondanks het reeds arsrrcntjes-vri j zi jn van het heìlingbosr wàs l'ret toch opnieuw een ontzaglijk rijke ervaring voor alle deelnsrers. En wat geurde de daslook er overweldigend I
En wanreer je als kursist je horger naar al dat groen niet voldoende gestild krijgt op één voorrniddag per neek, dan zæk je rnaar verder in het rijke aanbod åan vormingsactiviteiÈen, en vooral aan publiekwandelingen (die achteraan in de lW--krant te vinden zi jn).
Je kan misschien ook ideëen gaån opdoen oÞ plaatsen h,åår de natt¡ur- verenigingen heel specifiek net iets bezig zijn. Zo stond er in de laatste CVN-krant Ben zeer uitgelrreid artikel over edrcatief gerichte natuurcentra zoals dat in læt Motsbroek te Lokeren. Maar ook het Bærrusa¡n van de trlerkgroep Ekotogie Tessenderlc¡ r.¡erd er in besproken. Dåt rruseurn l.Ës aån uitbreiding toe en ¡rcrdt rl-tr naar plan, helernaal nietrw gebotrwd. Ger¡oon prachtig wat ze daar al lernaal kunnen
!
l\krg een ìaatste woordje voor kursisten die rng nlet ¡,reten r^Bår ze hun evalr-¡atierruandeling zullen hocrden. In FÞngelhoef (l-ltr.¡thalen), vér van het sttbtropisch ztannrbadr zijn er in de zorelr steeds veel gidsen mdig voor heidevijvergebied. Dit gebetrrt volgens G!€rn overeenkqnst ret het Dorein. ' bos-jij ener iets voor om daar Voel in de olrgeving groepjes geinteresseerde vakantiegangers te begeleiden, laat ne dan rnaar iets ueten I En wie t¡¡eet, tot ziens daar in <Þ zgler !
Blijft er ook rug een zéér aangenaårn bericht te relden. Ons bestuursechtpaar l4arijke en Rik zorgden in de gauwte voor een vierde naksneling: op t4 mei meldde dochtertje Elke zich luidruchtig in deze rnereld. Gezond ¡,rcnen daar op de nrolen in Loon! Van harte een t^elgeneende proficiat aan de q¡ders vànhpge de bestuursploeg. Doe zo voort ! (Of zegt men dat in dit gevat (niet) nreer ?) Anrremie
E op rn i n g s 0 c C irÁCeiå en @loemen
plinders flnseKfen
Bloemen
- ÏnEeKfen zmdag ? ¡uli E UUT
Vlinders
FÞt begint zo langzaarn een traditie Ee r,,orden dat op de eerste zondag van jul i de verlofperiode u¡ordt inqezet npt een uitstap nåår een KanaalKom Hassel streek waar alle irgrediënten voor een intense natuurbeleving uitbundig aårx^,ezig zi jn: een rnasså blænen en kruiden rnet het daarbi j bloemen en kruiden npL het daarbij behorende vlieçrend en fladder-end kleire grut. t¡le læbben de laatste jaren prachtige uitstappen gernaakt oO deze dag. l4en heeft in de loop cÞr eeLrh,en zo'n SOO.OOO soorten insekten t¡esturJeer'd e'n Þp-schrr?vpn. ÇQQ rni I l¿:en jaren cplerlen wÂren ze reeds waterFpu¡clrìers en
5
vtjftig miljæn jaren lang t^nren ze de enige gebruikers v¿¡n het luchtrulm. [þ rens gingen ze miljoeren en milJæren jaren væraf. Ondanks l-rrn kleire gestalte zijn ze door hun veel largere evolutie dan æk de efficiËnste bs^Dners van deze plareet en rnaken zí j 77/, uit van alle diersoortæn. tÞ strategie van hun overleving is zo veelzijdig dat ze als reest ged.rchte
nededinger van de rens r,'prden beschcrsd.
IÞ symbiotisclæ band blølr - insekt is Þekend: crn de insekten te lokken en te inporeren hebben de blømn in de loop der evolutie ê v,pnderlijkste vorÍEn en kleuren ontwikkeld, precies die dirçen die t^e er zo bij ber¡pnderen. D"rs eigenlijk kan nen stellen dat de insekten de bleren lrun upnère pracht hebben gegeven, Flrogste tijd dls dat t^e deze vaak verguisde en vervloekte dierergroep ü€t beter leren kennen. Ook deze keer hebben we vlinderkenrer Jo Jolling bereid gevonden qn ons deze fladderende kleinoden t^nt dicfiter bij te brergen. Maar er is í€Êr. Onze insektenkenrpr Frits Vandersteen zal deze keer ook van de partij zijn zodat dit (veelal) onbekende kleire tuig ook de mdige aandacht zal krijçFn. Voor wat de bloeren en planten betreft is er rratuurlijk altijd Edgard die ons over de reteligste floristiscl-re probleren heen lelpt.
blønrijke lællirqen te L{ortck , Ayanille jk rpg Rochefort, Han of een andere kalklelling. Vertrek te I uur aan de Kanaalkqn te Hasselt. I'leereren: laarzen (?), picnic, gidsen, loepe. Vær enkele vangretjes ¡r¡ordt gezorgd, fiËtar l'pt is niet de bedoeling dat iedereen ret zo'n ding staat te unpperen. trle bezoeken op deze dag enkele
en rngeli
pe pallei van de [ienne
Vallei Lienne
IÞ betofte van vorig jaar indachtigr gaan zondag 38 ¡uli B uur dit jaar d.rs terug naar de val lei van de Lienre. hÞ gaan dit jaar let onafgererkte deel br ug EnElureg Eldere van 19€B aandoen. Oit ucrdt dan het dorpje Ctrevron, bekend vær zíjn mireraal tnetert waarvån de bronnen iets buiLen let dorp liggen. In de voormidd¿g rnandelen r¡¡e in l-¡et zi jcJalletje Chafreuri en in de namiddag in de Lienrevallei zelÇ. trlie er vorig jaar bij was rneet aI dat ue er orts kunren verwachten aan v.re
vele
zeldzarne planten en aan prachtige parorama's. vertrekken aan de bekende brug over de srelneg in GElWLSelderen (niet l-þrenelderen zoals in vorig rurrrnctr vsrneld)r te I uur, op zondag 3O Een ideale vakantietritstap d.rs. Terug rond 18 uur. Gernpre uitrustirp picnic reebrengen. De leidirg berust bij Edgard.
[.rþ
in's juti.
plus
@omerfiefsfochf fietstocht ¡prdt dit jaar iets korter dan de vorige jaren. De afstand zal t¡¡asen è â en 30 km bedragen. De rq¡te is als volgt: Onze
Ztrndag 13 au
ztrnerfietstotrh+ B uur KerKplein
Kortessenr, G.rigroven, Gors-op-Leeun, Zalnrelent KortesEem frleerepen, Overrepen, Vri jhernr Vliermaalt l¡Jintershoven en dan terug naar Kortessern. Wi j zijn terug rond 16 uur. Zoals geraænlijk nprdt. er op interessante plaatsen gestopt en rondgernndeld. Er is rogeli jkheid tot l¡et ltrren vån een fiets. Alle inlichtingen hierover zijn te bekoren op de Gemeentelijke dieret vær tæriwre, Kerkplein 11, 3720 Kortessern. Tel 01l/376077. Reserveren elen ueek op voorhand, l¡le vertrekken aan de kerk van Kortessern op 13 augustus te 9 uur. De terugkeer hangt onder neer af van de ontdekkingen ondervleg, Þt hÞer, en de fyschisctre paraatheid van de deelrerers. Leiding: hpersn Edgard.
6
Elchúenof Eekelren pe ruandeling van de snotterbeezieboom Bts maart Op dÉ parking, dichtbij het Arboretu¡n van Bokrijk, geven Rerté f'lartens en Par.rl Vangeel or¡s op een zondagvoormiddag een kijkje op het levend ¡ezen 'bøn'. Overal cm ons l-reen staat natr¡urlijk voldænde didaktisch rnateriaal qr¡ de gphele voormiddag rree zoet te zijn, maar René dæt er nog eGrn sclrepje borenop door ons een scl'rijf boqrstarn r¡oor te scl'rot¡len en er de groei van deze grote plant ree uit te leggen.
Een bøn beki jk je als natu¡urlieflæbber'-ekologlst sælieeo rct ontzag, maar een bosr¡ die door René en Paul onder de lorpe uprdt gefurctn tnordt een titaan in die ksnplexe t¡ereld van de planten. Bij de paardekaetanje horen ne vertellen van het græihor¡rcn auxire dat van scheuten uit¡naakt en rr¡éér aarr¡ezig is in de elndknoppen groeikracht de (vooral ook biJ de apar ). [þ krulnvorrnen van de ons zijscl'rer-rten in de dan ønringende bqlen uprden even getaxeerd op lì.¡n ûidell jke verschlllen. ( In de winter een goed lulgniddet bij determinatie van alleenstaande individ¡en! ). tÞ Danglaeeper wordt op zi jn geurr (citrus) en zi jn harskrpbbels
geidenti ficeerd.
, of in onze taal een 'marnmtbøn' pro van van onze inheerce 'stptterlpt ren en contra aanplantirq bespreekt (giftlge) za&n, dan zal de je Ken rædswleesde de zijn taxr.¡e. *ztafun', volksnaarn je niet vreernd li jken t¡le horen andere klinkende bønnaren als die van de roblnla pes.¡ôåcclcia, het geelhart, ê Japanaa ryprea (grootste hq.rtleverancier in Japan), de zllverspar (even dach¿ ik dat Paul bedoeld uerdr maar lrct ging uel degptijk over een lid van æ Abtas, d-rs spar rng den). Klinken doet ook zeker de naam trmpetbøn (catalpa) en de zullcypree (die mij steeds aan Italië doet denken). l'.laast een E€qJcrladendron gtgntntãrn !
Er staan ook bsren in het Arboretu¡n øn volop r¡et de ogen van te genieten: de atlaeceèr, net zijn ietu¡at opunarts græiende takkenr flìaar ook de bloeiende olm en vederædoorn, rLl op læf rncoist getæid; een græp Ooatcrr rljkEe en Corelkaårp€r denrpn voríEln een sti jlvol geheel. Doch voor mi j steelt de donkere treurbeuk de shs¡¡ ! Ietwat speciaal zijn è bqnen die een chirurgisclæ irpreep ondergingen: ren snijdt r^eg tant ingerot is en bestrijkt l€t snijvlak met, een desinf,ecterende 'hars'. Sdns rpeten er grote stalen penren dær de bocm sn te verhinderen dat ie scheurt. Een d.rideli jk værbeeld hiervan vorrnde een q.¡de knar van een zllr¡arllnde, het middelptrnt vån een breed stuk grasveld.
zelf
leerrijk was deze activiteit hEG,r, rr¡ kunren u¡eeral wat nìeer over bqren vertellen !
Ongeceen
¡e in't
vervolg
Avé
poorjaarsbloeiers Slsloo @p aprit Vanaf ltet zeer nnoi gelegen kastæl vertrokken tae largs het hellingbo€ dat als een lange srnalle streep tot værbij B¡nde reikt. Roger leerde ons al dadelijk verschillende fraaie bqren kenren: è Pavla of rode paardekastanje, en de varenbeuk, eren opzichtige betrk ret een zc*lr speciale bladrrorm. Daar ue speciaal voor de voorjaarsbloeiers gekaren wë¡ren t^erd de retrs dan ook speciaal gericht op de bogruur, I'et bosvergeet-ni j-nietje' de thne særten gor¡óyeil langs de henelbeek en de velden geurige (o.F ssns stinkende) daslook. Langs de beek vonden ¡¡e ook de opkcnnnde reuzepaardestaarten en de laatste bloeiende gele arenoren. At hoger klinnrend veranderde ook het plantenkleed: daslook, bingelkruidt
7
heggerank, bosrank, grote keverorchis en de salanpnszegel. Lartgs de bosrand zaç¡en rap de invloed van de landbs,¡rv: brandretel, witte doveretel, speerdistel en brar¡en. t,l,el vonden ue hier (al rrnren de getuigen niet zo heel zeker) de sporen van de das. Ook de terugtocht leverde rng enkele specialiteiten: l-eelkruid, e€nbes, blat¡rnp rag.rræel (rng niet in blæi) en de al uitgeblæiè voorjaarshelmbloenr. Vogels waren er ook actisF¡ rædborst, koolnees, bonte en græne specht en tenslotte een rerkwaardige unarrenrirg! een bænklever dle een restkastje i jverig aan het dicht¡retselen was. tlet al deze wijsheid in ons achterl'pofd keerden wc, naar België terug. E.S.
@eologische uitsfaP E@ ãFril Voordat ve - 24 man/vrq¡r.¡ sterk - rìaar de eigenlijke Farenre trokken, hielden hp even halt bij een zandgroeve te l-brion-tbzenpnt, dit sn lret verschil te zien net t¡lat er ons later op de dag te r+achten stond. Onze gidsen Frans en Paul toonden o.a. kiezeloöliet. Dit zijn sanengeklitte fijr€ grindsteent jes. Verèr h,às er ook relkkt^larts, reestal een wit blinkend gesteente ireengeperst in een andere steen. l'þn toonde de verscheidere zandafzettirqen, de eerste uit het Tertiair en de laatste uit het OligOceen. Tenslotte liet Paul ook afzettingen uit de 20st€ eeur.u zien: pl.astic kratten en wc-potten. In Ìæt voorbijrijden zagen hE aan de andere kant van het dorp
æk rog de overgang van zandst¡en naar schieler. Aarqekørren in de eigenlijke Farenrtr, -,en gnalle large depressie tussen de Condroz en de Ardenren- u'eis onze eerst€ halte een schleFerafgraving te lfean, Daar vonden ¡¡e Brachipoda of armpotigen: fæsielen van t¡neekleppige zeedieren. Frans vertelde dat er vrcrg€rr zeker 3O.0OO soorten ¡peten ganeest zijn, w€¡ar er n-¡ rtg een 20O soorten resten. Verder konden ne zeetelies in aan de rotsen
lengt edoorsrede bet¡Pnderen. In de grocle tussen l-leure en l',lettire zagen rre sctiefer ret fosfaat rpû.rlen. De gelaagdheid was hier in een hoek van 5O", terwijl deze even ver&r rnaar 15o bedroeg. Te Pierer-rx bezochtten ræ een chantoir die reteen aantoonde dat tne in de kalkzænr aargekonen braren. Ook de planten bs¡lezen diL: echte sleutelblen'
rnanr¡etjesorchis, arnandelnplfselk en zeegroefe zegge.
j
dÞ namiddagwandeling te l'.lettire uerden verEchillende fossielen gevonden, maar æk rog l'ret ruig viooltje en het bitter barbarakruid. Een volgende halte gaf ons een nrci zicht op llarche-en Farenrer ùt eigenaardig geroeg ret h.liten de Fa¡renræ ligt, maar t^el in de kalkzotrn t¡.rssen Fanenre en Ardenren, In de verLe lag de hawelkam van de Oondroz. trJe volgcÞn deze kalkzoqn tot O-rrbtry en vanaf Bdnal de vallei van de Aisre tot Ozo waar de Laatste r+andeling startte. Te ver¡elden blijft nog dat in de grotten van Coteoptère Paul tevergeeFs qn licht riep, rì¡¡ar dat onèrgetekende zi jn draaglamp was vergeten. Ìbe rnaar voldaan, zoals dat heetr keerden ue luis¡narts. Bi
E.S. OP
E
VA-REEP
GI].ffiD... ..
Zoals ieder jaar r,rordt er in het natu¡urreservaåt "fþ maten" een t^erkueek georganiseerd, deze maal van 14 tot 19 augustus. Sarenkøpt op de parking van het reservaat, in de Slagrolenstraat, telkens qn Eh.¿L5. Geuerkt wordt er tot 16 r-¡r-rr, Wat er næt gedaan ? In elk geval flink de handen uit de mq.¡^En gestoken. Wie over zulke instrunenten beschiktr.
Eesrui¿s rnec een tsq@EHE lW æ tijd van & zanervakantie tser rp&rt, zijn er tßer velen vdn ons die & rugzak dngesæn, & wan&Iscfæ¡en van on&r & vetlaag halen, & knickerfuker aanriigen en & bÌik op oreindig zetten: & verre lprizan tænkt ! lþar preciæ dié iuiste verre horizon vin&n sctept wgaÌ æns probtarcnt aen stafkaart ls llnks en rechts tæl te vln&n en æ keuze ln þ t¡ersc¡titlen& uitværingen is tngal &prkë. Enigsziræ ttæiIiiker tærdt heë als et. æn køtps bij te ps næt køten. b ltridige nerkt biedt æn vrÍj grote kettze in uitværing en priizen, en let is niet a)tiid erven gqrr¿ìkkeliik & juiste k*ee te naken. Vær wie ê Þsl issing getatan læft zich ein&tijk dit ruttig irætrutent aan te schaffen enigsziræ te helæn bij lun kætze wtgt hiertp æn evaluatie van tre¿ tLtidtge marktaanfud. lttl i von&n ze in & tteeøaandp-lijkse tijdingen van "b vrien&n van het lþverlæfu en ¡@rüaltagd'. ìþtæn js let æk vær onze c:Jrslsten rutttige Ínforrmtle net læt æg op æ actitziteit 'kaart en kanps' van 24 iuni-
wandelkompassen.
overzicht
Beknopt
o¡
c
I'4erk en Type
î ùcrú F(,
-c_
T,U
¿Jm
r0c
:s 0J rú
dL
c
r+c
('|
ûro.
+,
L
9p
RECTA
Do llO Do tSO Do 3lO
2"
350 62
2"
tb tb SILVA
I
NL
7 Ì{5 lrl4
3 NL 3 2 Nl_ g.TJ\ITO JES
RAS RA 6ó
TC
2"
\olI oc ol !. jo jo.
N" EI5 (Japars)No l4O No 350
20
2c 2o
I
.,J LO !O
LLO
trO
I
*
*
)t
*
2o
)t
t(
20
*
i
t t
*
*
R
lç
fi
¡d
r-Ò
.o
Oo (t rU AT .dU
*
2c
x
ü
2"
*
2c
t(
* *
t
*
I
*
¡t
* * *
3c 3
972
540
t t t
4EE
-
395
*
)t
t
I
972
- 399 - 430 9:io -1065 9å-W5 3rto 375
*
t
I
t t t *
t I
t ü I
PRIJS BF
+l
*
I
2.
5o
v)
s
)t
*
2" 2"
CJ
g
I
z
2.
g
g
Ê U
I
2o
2o
E
g
g
*
5c 2c
2"
o ! .8
t
*
t *
rneetschaa I
\J
.r0
o
te
¡J
vr_3
Eschenbach éó43
OpgecJrul.:
o
It ru $
t
*
)t
*
r
*
x
*
I
*
)t
* *
ü
*
I
t(
*
*
It
* *
I
*
I *
475 535 575 545 390
5ro
-
590 719 759
-
569
39:i 475 805
tÞze li jst maakt geen aarrspraak op volledigtreid. Ze zi jn allenraal van het 'plaat' type: een doorschi jrende gron$laat ret daarop een draaibaar lruis. l-þt zi jn de meest handige in gebruik. Ook r,el bekend zi jn de zogenaamde 'dooË' kornpassen waarbij het opergeklapte deksel als vizier kan gebruikt t¡r¡rden. Zi j u¡orden echter hier niet beeproken.
I Enkele verd.ridel i jk ingen:
l. tþrk en tvpe: h¡iten de gevestigde rerken als Silva, Recta en S¡r.¡nto d-rikt op ret een verrassend ruim garrma van klein tot proFessioreel. Maar de reeste redellen vallen h¡iten de prijsklasse van de amateur. Escl-renbach
2. Kleinste indelino qradenschaal: let verval in graden, vervat tr.¡ssen 2 opeenvolgende streepjes op de schaal rond de kqnpasrnald. Een indeling in stukjes van 2o, zoals bij de reeste nodellenr laat een nar:¡rkeurigheid toe van lo, door de naald precies tussen de streepjes te plaatsen. Bij afstanên van 5o is deze nauwkeurigfeid toch rog 2r3o, t¡at reestal voldoende is. 3. Verqrmtolas: Vaak is in de doorzichtige kunsstof van de basisplaat een vergrootglas inganrerkt, wat tælaat een detail op de kaart nauwkeuriger te beki jken. îrltttig maar niet esæ.ntiëg]. sonnige rndellen zi jn værzien van æn lichtgevende kleur op de kompasnaald en/oî op de bodern van het kolpashuisr zodat zelfs 's nachts enige navigatie rogeli jk is. Vfur rprmaal gebruik niet ææntiæl.
4. Fluoriscerende kletrr:
5. Opoedríukte nBetschalen: h¡iten de reetlat in øl die reestal aarrnezig is, ¡prden rneestal een oF reer schalen aangebracht r^rc¡arop de afstanden gereten op de kaart rechtstreeks kunren afgelezen t¡prden. Dat kan natur.rrli jk alleen indien de schaal van ê kaart overeenstevnt ret de schaallatjes op het koqras. Bi j è keuze ræt ren bedenken dat de reest gebruikte stafkaarten hier te of 1/50O0O hebben. [þ schaal van l/636O kan vreernd lande de schaal l/m lijken, rnaar het is de veel gebrutkte schaal in Angelsaksische landen van 1 irch=lmijl.
rpdellen bieden de rogelijkheid qn op de basisplaat een los, apart te verkri jgen, reetlatje te scltriven. Silva bv. biedt deze losse nreetlatjes l/ffit 1/50O0O. aan íEt indetirg in: on, inch, I/1OOOO' 1/15OOO' l/M, Prijs per stuk !4Ô Çr. 6. Pri izen: De opgegeven pri jzen zi jn slechts richþri jzen, gernteerd in maart'BP in Brtrssel en Leuven. Van enkele rpdellen kon íË!n geen prijs geven. l-þt tænt toch de ræite qn bij verschillende handelaars pri,jzen te Bepaalde
vergel i jken.
trffiT: Zoals uit de Iijst blijkt r,'lorden enkele npdellen onder hetzelfde typerurnner uitgevoerd ret verschillende schaalopdrukken. Bi j de aankæp dient rnet er d:s goed op te letten dat ren ook de geuenste schaal neereernt.
QnðeR Òe LoePe Sursus Safuur en B¡l¡eueducafie in het @asisonderurijs Aan
alle leerkrachten uit let Basisonderwijs.
[Þ uerkgroep MÐ- (lrlatr-¡¡"rrnerkgroep BasisonderwiJs Limhrg)r opgericttt dær een græp natuurgidsen, ijvert reeds enige jaren voc¡r eien rneer ba¡r¡st ¡ratuur- en mitieu-gericht Basisonderwijs in onze provincie' Hiertoe leverden ze ræds diverse bi jdragen aan verschillende initiatieven. Op een eigen wijze willen ze naar h,¡iten treèn via een naturr- en milieu-ed¡catieve cursus. Een eerste uitgave hiervan kende íEn een drietal jaren qeleden. l'.lu staat flìen voor de start van EEn niet¡¡re lessenreeks. Vanaf september '89 tot juni 'ffi verzorgt frtâB0- voor U en rnét U acht verschillende
lessen doorheen de drie schoolseizo€,rìen. Zij dornpelen U onder in de praktijk en begeleiden U op vast betreden paden. Prakti jkgericht staat bi j læn voorop. Dit. kunnen de deelrì€rlers van de vorige sessie getuigen.
10
dæn beræp op de nattu-rrgidsen uft l'et basisonderwiJs, maar vooral ook collega's. Ook zi j kunnen deelrerpn ! Inscfiri jven doet rrpn door storting van l5OO frank op rekening 45S-817527t47 van lsB0-, l"lernbruggerweg 43 te 37@ Tongeren. Verrel.ding: BasisqJrsrs '89. ì,la inschrijving ontvarqt sen lpt volledige prografina. De lessen vinden plaats in læt l',latt¡r-rr- en Hil.ieu-ed¡catief Centrum l-lee¡park te Genk. l-let aantal deetrerers is beperkt tot 25. lrJe
op lrrn
l-let PrografiÍìa:
Les 1: rnaandag l8 septernber '€ì9, l9u30 - %læ Terreirverkenning - inleidend gesprek Les 2: woensdag 11 oktober 'Ð, 11fu45 - 17u0O l-þrfstwandeling - herfst in de klas Les 3: maandag 13 rpven¡ber '8, 1fu30 - n^æ Evalr.ntie her'Fstervaring - ecologische basis@rippen Les 4¡ nnensdag 17 jarr¡ari '9O, 13145 - lTuOO Winterexq-rrsie - nestkastjes, voedertafels, vetbol len.. Les 5: r¡ærsdag 7 rnaart '9O, 13145 - 17u@
&rlj - openluchtklassen 2l maart '9O, 13J45 -l7u@ lente-exctrrsie - zaai- en kiernprc,even rnaandag 23 april '%, lq.ßO - ?ãr0O projecten in de klas - praktijkervaring tanensdag 23 rei '9O, 13u45 -17uOO evaluatie lente-ervaringen - evaluatie ct¡rsuservaringen Gez
i nsbær
Les è: tnnensdag
Les 7: Les 8:
Ludo Vander¡al
lilOúUURBeSCheRfnlng Q?,
(oa6 u?Gustcr ¿ioanc)
Als nrin tþ æntanige grasvlakten ækiik¿ die & lx.tidige tæÍlan&n uitmaken, kan aen zich læiliik værsëel.len û¿ dit æ¡æ een btotæp næt EeaæÈ zijn net æn ongeken& planten-, en dls æk dierenrÍikùt. Oat is toclt tçt nen næt Þsluiten als nen & hiertp volgenê liist van planten furlæpt,, die æsti.iæ volgens de furenbnd ¡tæsten vernietigd tør&n. Ze kant uit è 'Landfutølna¡pk van &n kÌgisclen Wrenfund' vdn I?SI. De prijs vær & åeste opterking is vær let prachtige krwpkruid ('droge æntorie') die als 'zær taai en oøar&læ' oprdt, Estønpld. t'lerrcE Ple¡¡tEru lbErçru Iru Otze l.rErDEN Venxreuo I'lonoeru ?
Vlaamsche
bernmirç
| Latt
jnscl're
benaming I
Raden
v.h. vernietigen
Ratelaar Kartelblad Ebl le kervel
Rhirnntfn¡s
nnekerplant veroorzaakt bloedlæz ing zeer giftg (æk vær de
t¡Jatervenkel (torkrui d)
Phel landrium aquatic¡..¡rn
giftig giftig zeer giftig zeer giftig giftig (væral in
tloerasr,'pl fsrel k Monnikskap l-lerfst-T i .jdeloos Boterbloent
[btterbloern Nieskruid
Vi ngerhoedskrui d
Distels
Berenklauw Groote tnntereppe Biezen
Pedi crrlaris pak¡stri s Conium nactrlaturn
Etrphorbia pal lustris Aconitwn Colchicum autr.¡mnale Ran-¡ncuìus
Caltha palustris
l-þl leborus
Digitålis purprrea
BiÈsium l-þraclet¡m spondyl ium
Siwn
latifol iun
Jrrncr¡s
¡enschen
schadel i jk
den bloei
giftig zeer giftig niet verteerbaar niet verteerbaar uprtel giftig taai en onverteerbaar
)
tt Zegge
of rietgras
legras Paardestaart Zuring Veldzuring Krul zuring
trlol
trleegbree El¡i zendblad
Paaschbloern
(of gele narcis
Veldsal ie Droge santorie Korenblæn WinúraIm Kol lebloern
of
Carex
Eriophorun equisetum R.¡¡ex patientia R-rrex acetosa
orverteerbaar en schadel i jk taækerplant t^ækerplant uækerplant R¡¡ex crisg.rs vækerplant Plantago trækerplant Achi lea mi I lefol itrn Narci sg.rs psetrdonarc i s- t^nekerplant sLts
Salvia pratensis
Centaurea jacea C.entaurea ryåru.s
Agrostis spica venti
k
laproos
taai en onverteerbaar taai en orwerteerbaar
Papaver rhoeas
ffn 'c If,onú fe
taai en waardelæs zeer taai en trnardelæ
uækerplant nnekerplant taækerplant G.V.D
SenK De cursus in Crenk Kattevenia is reeds voorbij de helft. Vær de liefhebbers, btriten de cursisten, geven ue hier de agenda van ê kølende rnaan&n. 24 juni: Excrrrsie F*rge Veren en Sctr¡nlrvallei: ret kaart en kompas. Genk station â¡.30; Botrarge %r.30. uit de diererr¡ereld I. I'brentopnåíEn : 2 sept uit de diererr¡¡erel'd II' t'bnentopnåflEn 9 sept : heide en vi jvers. Parking tlaten 4r.45. 16 sept: Exo-rsie landschaPPen. 23 sept: Synthese
@ursus Safuurgids
Safionale Satuurbestrhermingsdag tÞ 36stæ l.,lationaÌe l',latt¡¡.rrbeschermingsdag '89 gaat door op zondag 17 september in de provincie l-Þnego.ren, in de taalgrensgereente Flobecq of Vtoesberg. Ats therna werd vooropgezet: 'llet NatuLtrpark l-b.welland'. Cþer de problenratiek en achtergrond van het thernar r¡prdt rnen ter plaatse steeds uitværig hierover geïnforneerd. bli j Limhrgers zi jn stæcls net een flinke afvaardigirg op deze dag aannezig. l-þt is een uiting van van groerminrend Betgië onr via een lokaal probleenr de redia net hctn retrs op de grote milieuproblenen te drukken. l-{et prograrlrru¡ van zo êen dag is klassiek: 9.3O uur: sarenkqnst bi j de Middelbare Ri jksschæI 1O.OO r¡r,rr: Exct¡rsie in het natuurgebied "La Bruyère" IZ.OO uur: Picnic. Er zijn plaatsetijke specialiteiten te verkrijgen' Dærlopend zi jn er diverse tentænstellingenr filrns en video's over het th€rna, en stands van alle deelrerende verenigirqen uit tret ganse land (væren rrarniddag) net tussendoor lret officiëIe gedeelte. 's Ìrlamlddags zi jn er tq 2 exo¡rsiesz #n n¿¡år een botanisch interessant ber.¡kenbos en één naar het dorpje a Fbnaide, net een zgn. ¡t.rsée vivant in è o-¡de scl-rool en ret typische bærderijen rret o-rde landbq¡tar¡ærktuigen. Eigenli jk is deze dag een rrust voor iernand die let goed reent n¡et zijn leeføngeving. Zie ook de l'H--krant vær reer informatie. Daar dEzE dao olaatevlndt rst vóór da volganê Ertca. la het.rpdlg qî cþze daq ru ormfd&lll lk ln le agpnda æ te tekerPn. Vloesberg - Flobecq ligt tussen Geeraardsbargen en Ronss. Er is rtg €ten værbereidende wandeling værzien: op zondag 26 augustr-rs'El9 tÆ qJ.sO aan de kerk van Flobecq.
Voor de Nationale Natuurbeschermingsdag van volgend jaar is er æk al nieuws te nelden. t¡laar hij zal doorgaan, ergens in Vlaanderenr is rng
t2 onbekend. l'laar daar het C.V.N. volgend jaar haar 2S-jarig bestaan viert r¡prdt er op de zondag vóór de N ¡Eì, d;s op de Zde zondag vån septernber een ltJationale nat¡rurr¡.landeldag irgericht. l{Bt is de bedælirg dat op zo veel rngeli jk plaatsen, d.ts mk in Limbt¡rg, EEn natr¡¡rwandeling plaatsvindt. Aan onze natu.rrgidsen willen hÞ vrågen, qn bij fi.ln planning van volgend jaar, hiernee rekenirg te willen hq.¡den.
@oboKense @older Varr.rit de t^l{P, de büerkgrope l-bbokense Polder ls er een nædkreet uitgegaan rËar gans groen Vlaanderen. û,lat is elr aan de knikker ? l*,laar de t^einig echte urnardevolle restanten groen die zictr rng rond de stad ArÈuerpen uitstrekken (een juist umrd in dit geval) l'teeft let kapitaal zijn hand uitgestrekt. Op l8jaruari verscheen in l-et St¿atsblad het besluit qn het ger^estplan vðn de l-lobokerpe Polcþr te lprzlen. Fþt tot rur intægraal erkende
natrrurgebied van l5O ha zor dringend rnæten vervangen vrprden door een parkgebied, een hnonzone en sportvelden. De polcÞr behærde tot de rijkste nperabiotopen in Vlaanderen, d-rs een tm¡luchtsærd vær vele zeldzane en bescl'rermde dieren- en plantesærten. tdat er na de herzlenirq nog overbli jft kan ren vergelijken net de huidige prachtige infrastukturen die overal te lande voor golfbaronren rordt ræergepæt.
De rnensen van de hÈff zijn er hard tegen aan gegaan en læbben de hulp van gans milietrminrænd België ingeræpen. Ook wi j als rntu.rrgidsen vonden dat ¡e hier niet afzijdig konden blijven. Uit naam van de trerkgroep, en ult jul ie al ler naam ¡erd aan de go.rverrErrr vên de provincie Antrnerpen een bezt¡narschrift irqediend vóór de afsluitdatum van het onderzæk, Daarnaast nerd door de bestu¡"¡rsleden ret petities rondgeleurd cm zo veel rngeliJk rensen cþ kans te geven hun persoonli jkongerþ€Ìgen te laten bli jken. [þ actie blijkt voor de íEnsen ginds een onverfroopt succes te uprden: er vc¡rce,n ¡¡ÉÉ¡r dan 70OO bezu.¡aarschriften ingestu-trd aan de go.rverra-r, lret aantal. ingezarelde handtekeningen bedræg half april !5OOO, terwijl deze actie nog doorgaat tot 30 juni. t¡Jie rog wil reedoen hieraan, kan nog sræl via een telefoontje aan Frans (O3.83O.2O.51) of aan l"brc (03.237.æ.n) aan de nodige forrn¿Iieren geraken. Als onze politiekers 266 doof zullen bIijken te zi jn vrees ik het ergste voor onze tæksnst.
@auruse meren fe @ol Een çlijkaardige, minder græts uitgebo,.n^lde, actie liep er te llol, h,aar de reisgigant $Jrl een S.rrpark (analoog Oenterparcs) wll reerplanten in een natuurgebied. Elekend is de uitspraak van prcnr)tor Van lloerkerke : " l¡rlåt maken ze zich toch druk voor die zeldzane vogels of planten. l'þt zijn toch Ook hier rnaar enkele groere jongens die zich daar zorgen clver maken. " heeft onze hergroep €Ìen bezwaarschrift bij de overl'pid ingediend en rrr¡erden er petities ondertekend. hbt zei l-hgo Abts ook rneer: de aanslag op è naù.¡ur is zó groot en zó verregåand dat rr€n er zelfs niet neer Langs kan kijken. t^re zitten op een diepteg,rnt. Daarsn ook waakzaam blijven in eigen øgevirgr zie centerparcs te Maasrecl-relen. Ook deze ñpnsen rekeren op zo veel rngetijk steun. Tro-uens, is de minister van teefmilier-r niet uit onze contreien?
@eservafenu¡erKing Na de aanväng van een reservatenaerking in de Bosbeekvallei te b, Opglabbeek en Maaseik, is het l*.latuurl-n¡lpcentrum van plan, crn sårrtm ret de Belgische l',latt¡ur- en \bgelreservaten gronden aan te kopen in de vallel van È Ittarbæk te Bree en lrleeræteren- l{aaseik. en eerste vergadering gaat door op r^oensdag 2l juni in l'ret ]t te Fglabbeek te 20 uur. Geinteresseerden zijn er van harte uelkonr. trJie verhin&rd is maar toch wil íEs^Erken kan terecht
op tel 0lllæ1906 van het lü[,
