13/05/2014
Stuur uw vragen naar:
+32 470 533 966
Peter Tom Jones Duurzaam Materialenbeheer, Departement Metaalkunde en Toegepaste Materiaalkunde, KU Leuven
Bijdrage Peter Tom Jones Dr. Ir. Peter Tom Jones (IOF Onderzoeksmanager KU Leuven, SIM² & Voorzitter i-Cleantech Vlaanderen vzw) 19 MAART 2014
1
13/05/2014
Een ecologisch én economisch onduurzame situatie (cf. UNEP, 2010)
13/05/2014
3
Materialenafhankelijkheid
Bron: D. Cohen, New Scientist, 2007 13/05/2014
4
2
13/05/2014
Het Rockströmdiagram en global change
Bron: J. Rockström et al., Nature, 461, 2009
13/05/2014
5
Image: carbonvisuals.com
Overzicht
Source: Mark Campanale & Jeremy Leggett, 2012, Unburnable Carbon: Are the world’s financial markets carrying a carbon bubble?, Carbon Tracker Initiative
13/05/2014
6
3
13/05/2014
“Postnormale problemen” • Duurzaamheidskwesties (Bv. climate change) = ‘postnormaal probleem’: o
o
o
o
Onzekerheid, niet-perfect begrijpen van functionering van complexe systemen; Beslissingen nemen vooraleer volstrekte wetenschappelijke zekerheid kan worden gegeven; Potentiële impact verkeerde keuzes = immens (critical natural capital waar geen subsituten voor bestaan); Verborgen agenda’s en conflicts of interest
13/05/2014
7
Conclusie: transitie naar andere economie • Koolstofarm: reductie uitstoot van broeikasgassen met ongeveer 90% tegen 2050 • Circulair: slim sluiten van kringlopen – afval wordt voedsel • Deze grote maatschappellijke uitdagingen staan ook centraal in Horizon 2020, Europese Commissie: o
Health & well being
o
Food security and Bio-based economy
o
Secure, clean and efficient energy
o
Smart, green and integrated transport
o
Resource efficiency and climate
o
Inclusive, innovative and secure societies
13/05/2014
8
4
13/05/2014
Wat is de rol van wetenschap en technologie hierin?
Technologische oplossingen – energie en materialen – zijn essentieel Energietransitie • Energie-efficiëntie • Restwarmte optimaal benutten • Hernieuwbare energie (inclusief bio-based economy) • (Super)Smart Grids
13/05/2014
Materialentransitie • Slim sluiten • EcoDesign (LCA) • Verbruikers gebruikers
10
5
13/05/2014
Technologische oplossingen en terugslageffecten efficiëntie is nog geen effectiviteit
13/05/2014
11
Technologie en de innovatieparadox • De innovatieparadox: o
o
Innovatie = drijvende kracht voor onduurzame ontwikkelingspatronen (cf. teerzandolie) Innovatie = onze hoop om duurzaamheid en veerkracht te realiseren in de samenleving
• Innovatie 2.0: Innovatie i.f.v. duurzaamheidstransitie o
o
Challenge drive research/innovation op basis van megatrends/uitdagingen (cf. Horizon 2020, Grand Challenges) Schone technologieën = minimale maar niet voldoende voorwaarde
• Transitie >> technologische innovatie o
13/05/2014
Doorbraken in structuren, culturen, praktijken, fiscale systemen, governance, business modellen…. systeeminnovatie 12
6
13/05/2014
Transitiemanagement • Derk Loorbach, 2007: “… we are facing persistent societal problems of such complexity, that we cannot easily solve them by means of traditional approaches. (…) sustainability can not be delivered by top-down approaches or bottom-up innovation (…) governance approaches are needed that are able to take into account a very long time horizon, a multitude of actors with different perspectives, different levels of scale and uncertain future development. By taking societal complexity as point of departure, transition management offers an integrative framework (…) for social innovation towards sustainability.” 13/05/2014
13
Van probleemanalyse Leitbilder transitiepaden transitie-experimenten (J. Rotmans, 2009) Figuur: VITO
13/05/2014
14
7
13/05/2014
Wetenschap en technologie ingebed in een transitieverhaal • Kernbegrippen: o
13/05/2014
Nood aan challenge-driven top-down research (cf. H2020, MIP-programma etc.)
15
Milieu- en energie Innovatieplatform – iCleantech Vlaanderen vzw en IWT
Cleantech in een transitiecontext
13/05/2014
16
8
13/05/2014
Wetenschap en technologie ingebed in een transitieverhaal • Stellingen: o
Nood aan challenge-driven top-down research (cf. H2020, MIP-programma etc.) • KU Leuven financiering: nog maar beperkt aanwezig – onderzoek blijft hoofdzakelijk bottom-up aangedreven • KU Leuven projecten: relatief weining onderzoek voor duurzaamheid
o
Nood aan meer inter- en zelf transdisciplinariteit in het onderzoek • ☺ KU Leuven: Industrieel Onderzoeksfonds (IOF): Mandaten/ Kennisplatformen/Hefboom – humane wet’ weinig aanwezig • KU Leuven: nog te veel focus op typische disciplinaire projecten • KU Leuven: rol departementen kan beter
13/05/2014
17
Aanbevelingen voor KU Leuven Oprichting duurzaamheidsraad • KU Leuven als bedrijf • KU Leuven als onderwijsinstelling • KU Leuven als onderzoeksinstelling: o
o
o
13/05/2014
Inter- en transdisciplinariteit nog sterker ondersteunen Kansen voor “duurzaamheidsonderzoek” Duurzaamheidsindicator financieringskanalen (BOF, IDO, GOA, IOF) meer “onderzoek voor duurzaamheid”
18
9
13/05/2014
Dank voor de aandacht!
13/05/2014
19
10
