2014

Raf Van Dyck – Rozemarijn Jeannin

16/12/2014

RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN

CONTACT

MOTIVEREND COACHEN IN FUNCTIE VAN EEN

GEZOND (SPORT)VOEDINGSPATROON

[email protected]

[email protected]

Raf Van Dyck | Universiteit Gent

Dag van de Trainer | Bloso

Rozemarijn Jeannin | Eetexpert vzw

13 december 2014


TOPICS

SITUERING De blik vanuit de sport    

Trainer – coach Leerkracht LO Fitness-begeleider Coördinator

Thuis

Hoe ver rijkt jouw blik?

Rond training

Motiveren

Coachen

Sport

Gezond Voedingspatroon RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN

In training


1


16/12/2014


SITUERING

SITUERING VOEDING

MOTIVATIE

SPORT Output

VOEDING Input

De blik vanuit de sport > voeding

Mentale status

SPORT

ZELFZORG

 NIET GEMAKKELIJK  VOEDING ligt dikwijls BUITEN DE TRAINING RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN  MOTIVATIE voor VOEDING start bij sporter vaak vanuit MOTIVATIE voor SPORT

Fysieke status

LICHAAM

ZELFZORG

MOTIVATIE


ZELFREFLECTIE Hoe zie je voeding?  Middel om te presteren?  Hindernis in prestaties, bron van gewichtstoename?  Iets wat mensen gelukkig of ongelukkig kan maken.  Eten mag plezant zijn?  Een anker van onze fysieke en mentale gezondheid.  Het lichaam is maakbaar. Door juist te eten en te sporten, kan je topprestaties bereiken.

I. GEZOND VOEDINGSPATROON


2


16/12/2014

WAT DENK JE?

DOEL VAN GEZOND VOEDINGSPATROON Met voeding lichaam versterken & beschermen zodat persoon optimaal kan functioneren

Je werkt als fitness-instructeur. Een vrouw is bij jou in begeleiding omdat ze graag wat wil afvallen. Bij het begin van de training vertelt ze dat ze de hele dag nog maar 2 boterhammen gegeten heeft.  Zo zal ze inderdaad snel afvallen.  Zonder eten kan je toch niet sporten? En als ze zo probeert af te vallen komt dat er dubbel zo snel terug bij.


BASIS VAN EEN GEZOND VOEDINGSPATROON

Ziekte

Overgewicht

DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN VerliesRAF VAN spierwerking

TIMING VAN EETMOMENTEN

VOEDINGSKEUZE HOEVEELHEID

TIMING

Ondergewicht

Goed

Slecht

Correcte energie-inname Hongercontrole

Te hoge energie-inname RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN Honger en goesting

Ontbijt Snack – Training

Middagmaal

SLAAP ONTBIJT

Snack – Training SNACK

Avondmaal

SNACK

Snack – Training

AVONDMAAL SNACK

MIDDAGMAAL RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN

3


16/12/2014

WATER

GEZONDE VOEDINGSKEUZE BESCHERMING

VOCHT

WATER

FRUIT GROENTEN

ENERGIE

VIS - OLIE NOTEN-ZADEN

GRANEN, AARDAPPEL

+ suiker & vit/min.

VOCHT BOUWEN

VLEES VIS KIP EI

MELK SOJA

+ suiker Water

VITAMINEN (ESSENTIELE) VETTEN MINERALEN ANTI-OXIDANTS VEZELS

MAAGVULLERS

KOOLHYDRATEN

EIWIT

CALCIUM

+ alcohol

ENERGIE RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN


VEZELS – MINERALEN VITAMINEN - ANTIOXIDANTEN

Vet- suikerrijk

Vetrijk

ENERGIE

BESCHERMING

Geen vezels

OMEGA-3 VETZUREN Vet- (energie)rijk


Vet- (energie)rijk

KOOLHYDRATEN - VEZELS MINERALEN - VITAMINEN


Suikerrijk

4


16/12/2014

EIWITTEN

Vet- (energie)rijk

OPBOUWEN

ONGEZONDE VOEDINGSKEUZE

Vet - Calcium

Onverzadigde vetten


GEZONDE VOEDINGSKEUZE


GEZOND ONTBIJT Voorbeeld 1: • Brood bruin of volkoren:  1/3e met confituur – honing – siroop  2/3e met mager hartig beleg  Kipfilet – kalkoen – gekookte of gerookte ham – paard  Magere smeerkaas of kaas • Magere yoghurt of platte kaas  Stuk fruit  (beetje Agave siroop) • (Glas appelsap) RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN


5


16/12/2014

GEZOND ONTBIJT

GEZONDE MAALTIJD

Optie 2:

Pasta pesto

• Muesli of havermout

• Pasta

• Magere yoghurt of platte kaas

• Pesto: rood of groen

• (of) melk of sojamek

• Kipfilet of tonijn

• Stuk fruit of extra bessen

• Rucola: 1 hand

• Glas appelsap



GEZONDE MAALTIJD

SNACK

Wortelpuree met kipfilet

• Fruit

• aardappelen

• Wortel of snoeptomaatjes

• wortelen

• Noten

• magere melk of sojaroom

• Gedroogd fruit

• gebakken kipfilet

• Boterham met mager beleg • Mueslireep

• Magere yoghurt of platte kaas • Droge koek



6


16/12/2014


WAT DENK JE? Voor een topatleet is het vanzelfsprekend om op zijn eten te letten  Of: enkel als hij dit zo geleerd heeft of ondervonden heeft dat dit helpt

Een topatleet weet hoe hij het best voor zijn lichaam moet zorgen

Een van je spelers geeft de hele wedstrijd slechte passen.  Niet in form  Ruzie met zijn vriendin  Stress  Niet gegeten

II. SPORTVOEDING


ITEMS SPORTVOEDING

REGELMAAT HOUDEN & MAALTIJDEN AANPASSEN

1. Maaltijden aanpassen in functie van timing en doelen 2. Trainingsvoeding

7u

Ontbijt

18u

13u

3. Recuperatie

Training Snack

Training Voeding

Snack Snelle Recup Recup maaltijd

13u


Gezonde maaltijd

18u

Pre-training maaltijd

22u


7


16/12/2014

AANPASSINGEN MAALTIJDEN

OPGEPAST: SLECHTE TIMING 7u

Pre-training Pre-competitie

Pasta pesto

Recup

Pasta pesto Pasta

Weinig

Voor smaak

Pesto

Voor smaak

Niets tot weinig

Kipfilet of tonijn Rucola

Training

Snack

Pasta pesto

Matig tot veel

0 – 50 gram

18u

13u

Maaltijd 13u

Maaltijd

150-200 gram

18u


22u

Veel RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN


TRAININGSVOEDING

IN PRAKTIJK BASIS 0 - 10 gram per uur

• • •

Kinderen Gewichtsdaling-controle Training < 1-1.5 uur

+ KOOLHYDRATEN • • •

Training > 1-1.5 uur Intensief Wedstrijd

0 - 30 gram per uur

10 - 60 gram per uur

30 - 90 gram per uur < Glucose-Fructose 2:1 Jeukendrup RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN


8


16/12/2014

SNELLE RECUPERATIE TRAINING

BASIS • •

COACHING DOORGEDREVEN TRAINING

Kinderen

•

Kinderen-Jeugd: intensief

•

Jeugd-Volwassen: intensief

Recreanten

•

Ambitieuze recreanten

•

Atleten: intensieve training

•

Atleten: rustige training

7u

Ontbijt

18u

13u

Training Snack

Training Voeding

Snack Snelle Recup

Melk-Sojamelk natuur >Accent Gewicht

Shake Eiwit

Recup maaltijd 13u

+

Chocomelk-Sojamelk >Accent Energie

Gezonde maaltijd

18u

Recupdrank: EW + KH



22u



III. A. MOTIVEREN

III. PYSCHOLOGISCH WELBEVINDEN

Motiveren Feedback geven Omgaan met perfectionisme RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN

9


16/12/2014

HOE ZOU JIJ REAGEREN?


Na de training zie je één van je sporters een zak chips eten…

A. “Wat? We hebben net getraind! En jij eet CHIPS?! Gooi die zak weg!” B. “Ik begrijp dat je honger hebt na de training, maar misschien heeft je lichaam nu iets anders nodig dan chips. Wat zou je kunnen meebrengen in de toekomst?” C. Je telt tot 10 en vraagt “Mag ik ook een chipje?”




WAT ZOU JOU MOTIVEREN?

Je hebt de afspraak om na een wedstrijd eerst water te drinken en iets te eten. Daarna kan een pintje wel. Eén van je spelers houdt zich hier niet aan.

De manager-coördinator zegt tegen jou:  “Die wedstrijd hebben we grandioos verloren. De komende maand moet het beter, anders zoeken we een vervanger.”

A. Uit de ploeg zetten B. Uitleg geven rond de regel en de reden C. De regel werkt niet, dus we verstrengen hem: geen alcohol!


 “De laatste wedstrijden hebben we niet zo’n goede resultaten geboekt. Dat moet beter! Heb je een idee waaraan dat ligt? Wat zouden we kunnen doen om het niveau van het team terug optimaal te krijgen? Laten we het bespreken.”


10


16/12/2014

MOETEN = GECONTROLEERDE MOTIVATIE

WAT IS MOTIVATIE?

Gevoelens van verplichting en druk  Externe verplichting: druk van buitenaf  Interne verplichting: zichzelf onder druk zetten



WILLEN = AUTONOME MOTIVATIE

REFLECTIE

De mate waarin iemand zelf kiest voor verandering

Geloof je dat mensen (en sporters) doen wat gedaan moet worden

 Omdat hij/zij het zelf zinvol vindt

A. als ze gestraft en beloond worden voor fout en goed gedrag?

 Omdat hij/zij er plezier aan beleeft

of

NIET HOEVEELHEID, wel TYPE MOTIVATIE = van BELANG!


B. omdat ze hiervoor kiezen, vanuit hun eigen waarden?


11


16/12/2014

DE BASISNODEN: ABC

TIPS: AUTONOMIE-ONDERSTEUNEND ZIJN

(NAAR PROF. VANSTEENKISTE, UGENT)

Nood aan

Nood aan

Nood aan

AUTONOMIE

VERBONDENHEID

COMPETENTIE

Zelf je acties kunnen bepalen

Geliefd worden door anderen

Aan de basis liggen van eigen gedrag

Goede, close relaties hebben

Gedrag tot een goed einde kunnen brengen

Jezelf mogen zijn

Controle hebben over uitkomst gedrag

•Leg uit waarom je bepaalde regels belangrijk vindt

•Laat mogelijkheden van de sporters komen (bv. vragenrondje) •Laat keuze toe •Aanvaard dat je sporter het anders kan zien, vraag naar zijn/haar redenering


TIPS: VERBONDENHEID STIMULEREN •

Verschillen van mening ≠ jouw afwijzing


TIPS: COMPETENTIEGEVOEL VERGROTEN • Geef informatie, op een neutrale manier

• Informeer hoe het gaat met de sporter, ook buiten de training (bv. op school)

• Help drempels definiëren en aanpakken • Geef concrete tussenstappen

• Zorg voor een sfeer van samenwerken en samen leren • Tolereer geen pesterijen, zorg voor een sfeer van aanvaarding

• Geef tips hoe de sporter het kan aanpakken

• Bevraag wat de sporter al geprobeerd heeft, wat werkte en wat niet

• Steun de sporter als die een fout maakt RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN


12


16/12/2014

ABC IN DE SPORT

REFLECTIE

Nood aan

Nood aan

Nood aan

AUTONOMIE

VERBONDENHEID

COMPETENTIE

We gaan trainen van 17u-19u, na school, honger.

Sporter: ‘ik ga gewoon een pak chips meenemen’.

Wat werkt er bij jou? Wat heb je al geprobeerd?

Hoe wil je dat aanpakken? Samen eten voor de training? Wat wil je eten? Hoe geraak je aan je eten?

Trainer: Niet mijn eerste keuze, maar ik ben benieuwd waarom je chips kiest?

Wanneer is het moeilijk? Heb je graag dat we samen zoeken?

Hoe communiceren jullie afspraken rond eten en drinken in het kader van de training?


III.B FEEDBACK GEVEN


BELANG VAN GROEIGERICHTE FEEDBACK  Bedoeld om een gezond zelfbeeld te ondersteunen  Een gezond zelfbeeld geeft zelfvertrouwen en betere prestaties  Een gezond zelfbeeld beschermt tegen eetproblemen

Via zelfbeeld naar zelfzorg! RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN


13


16/12/2014

EEN BEETJE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE…

SOCIALE VERGELIJKING

Kleuters

Vanaf de lagere school vergelijken kinderen zichzelf

 Zelfbeeld gebaseerd op concrete dingen  ‘alles-of-niets’-denken, geen nuancering, overschatten zichzelf  “Ik ben de nieuwe Hazard”

sterk met anderen

Lagere school  Zelfbeeld bestaat uit verschillende domeinen, o.a. sportieve prestaties  Gevoelig voor feedback en sociale vergelijking

 “Ik kan beter voetballen dan mijn vriendje, maar ik zal nooit zo goed zijn als Hazard”

Hoe hard ik ook mijn best doe, als ik me vergelijk met mijn betere

zal ik altijd falen



TIPS

NOG EEN BEETJE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE

• Vergelijk sporters niet met andere sporters, enkel met zichzelf

Tieners

• Focus op de vooruitgang die een sporter maakte ten opzicht van vroeger

 Zoeken naar identiteit, onzekerheid  Complexer zelfbeeld, meer rollen  Uiterlijke veranderingen en lichaamsbeeld

• Let erop dat je niet méér aandacht geeft aan degenen die best presteren

 Tieners: ‘Als ik er uitzag zoals... zou ik dan een betere sporter zijn?’ Volwassenen  Gevoeligheid voor feedback en sociale vergelijking stopt niet als we volwassen zijn



14


16/12/2014

TIPS

POSITIEVE FEEDBACK GEVEN

Uiterlijk en gewicht = Een gevoelig onderwerp

Zeker bij veranderende pubers • Geef zelf NOOIT opmerkingen op het uiterlijk of gewicht, ook niet als grap • Maak duidelijk dat je dit niet tolereert als teamleden dit doen • Vergelijk uiterlijk, vetmassa nooit tussen sporters • Respecteer gevoelens en privacy rond wegen • Kader binnen groei en ontwikkeling

Jij kan alles! Jij bent super!  “Yeah, right… “: ongeloof, irrealistische eisen, perfectionisme  “Natuurlijk, ik ben dan ook fantastisch!!!”: opgeblazen zelfbeeld, gevoelig voor elke krenking Jij hebt dat goed aangepakt!  “Ja, dat was een goede manier, moet ik onthouden.”



NEGATIEVE FEEDBACK GEVEN

WAT IS HET VERSCHIL?

Wat een geknoei! Waarom doe je nooit wat ik zeg!?

Jij bent super, jij kan ook niks = PERSOONS-gerichte feedback

 “Ik ben een klungel”  “De coach is een *#@!&”

• Heeft betrekking op kwaliteiten en waarde van een persoon • Helpt een jongere NIET verder

Probeer die techniek eens zus of zo uit te voeren. Je hebt dit goed aangepakt, je kon dit misschien beter zus of zo

 “Ik kan het inderdaad zo eens proberen.”

aanpakken = PROCES-gerichte feedback • Heeft betrekking op inzet, aanpak, techniek • Help een jongere WEL verder



15


16/12/2014

ENKELE VOORBEELDEN

ENKELE VOORBEELDEN

Persoon

Proces

Persoon

Proces

Jij bent een goede voetballer.

Je hebt goed samengespeeld met je teamgenoten.

Jij denkt nooit aan je voeding.

Je hebt er niet aan gedacht om een tussendoortje mee te brengen vandaag.

Je hebt een mooie pass gegeven aan… Je was geconcentreerd op de bal.

Je vond het juiste moment om die goal te maken.

Je hebt weinig water gedronken tijdens de training. Je hebt nogal veel alcohol gedronken nadat we de wedstrijd gewonnen hadden. Je hebt vandaag niet ontbeten.


TIPS


III. C. OMGAAN MET PERFECTIONISME

•Wees concreet •Koppel aan de taak (niet de persoon) •Koppel aan mogelijke oplossingen (met ruimte voor keuze)

•Wacht niet te lang met de feedback •Koppel aan haalbare doelen Niet de kwantiteit maar de kwaliteit van de feedback telt



16


16/12/2014

PERFECTIONISME: GOED OF SLECHT?

PRESTATIES

Verschillende aspecten  Hoge standaarden hebben: het beste van zichzelf willen geven

Doel op zich?

Of gevolg van inzet, techniek, attitude?

> Niet per se problematisch, als standaarden haalbaar  Goede prestatie = uitkomst van inzet, goede techniek, teamwork.  Een verloren wedstrijd kan een betere wedstrijd zijn dan een gewonnen wedstrijd.

 Zelfkritisch perfectionisme:  Twijfelen aan de eigen prestaties  Fouten = falen i.p.v. leren  Gevoel anderen teleur te stellen > Wel problematisch RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN


PRESTATIEGEWICHT

STIMULEER ZELFZORG

= het gewicht waarbij de sporter zich fit en gezond voelt

Op vlak van voeding

= het gevolg van een goede training en een gezonde levensstijl

 Regelmatig eetpatroon, goede voedingskeuze

Op vlak van training  Opwarming, afkoeling

TIPS

Op vlak van verwachtingen

•Focus niet op kilo’s en vetpercentage •Moedig sporters aan om zorg te dragen voor hun lichaam

 Sporten = gezonde ontspanning  Prestaties zijn geen doel op zich

Op vlak van stressbestendigheid  Moedig ontspanning en andere hobby’s aan



17


16/12/2014


REFLECTIE Welke sportcontext wil je creëren? 1. Taakgericht  Nadruk op leerproces, vooruitgang en inspanning

2. Persoonsgericht  Nadruk op competitie, winnen en sociale vergelijking

IV. MOTIVEREND COACHEN RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN

MAKKELIJKER DAN HET LIJKT…

MAKKELIJKER DAN HET LIJKT…

Gaat niet over

Verschil tussen:

Wachten tot ze gemotiveerd zijn

A. Je moet water drinken tijdens de training. B. We spreken af om water te drinken, want ons lichaam verliest veel vocht bij het trainen.

De sporters ‘hun zin laten doen’ zonder regels, structuur, verantwoordelijkheid

Gaat wel over motiverend aan de slag gaan  Door duidelijke, haalbare doelen te formuleren  Door gerichte feedback te geven, gefocust op de taak  Door uitleg te geven bij feedback en regels  Door keuze te laten waar mogelijk  Door samen met je sporter een oplossing te zoeken

A. Vanaf nu eet je elke dag muesli als ontbijt. B. Het is belangrijk voor je energieniveau dat je ‘s morgens ontbijt. Wat zou je ‘s morgens kunnen eten. Lijkt muesli je iets? A. Je mag geen marsen meer eten. B. 15 marsen per week is wel veel. Zou je dit kunnen verminderen? Wat zie je zitten?



18


16/12/2014

MOEILIJKER DAN HET LIJKT…

ZELFREFLECTIE

Know-how nodig om uitleg te kunnen geven

Wat is jouw motivatie om trainer te zijn?

Bewustzijn van je taalgebruik

Met welke druk word je zelf geconfronteerd?

Modelfunctie - verantwoordelijkheid Druk van anderen of van jezelf

Stap niet in de valkuil om die druk over te zetten op je spelers

Rekening houden met emotionele aspect van eten

 Enkel effect op korte termijn  Niet op lange termijn  Risico’s aan verbonden, negatieve spiraal



SAMENVATTING

LINKS

Eerst een positieve relatie opbouwen met de persoon

Websites

Keuzevrijheid en inspraak creëren

www.gezondsporten.be

 Waar mogelijk

www.eetproblemenindesport.be

Zinvolle uitleg geven

www.vigez.be

Duidelijke instructies en concrete feedback

www.gezondopvoeden.be

Betekent niet dat grenzen en regels wegvallen

www.eetexpert.be



19


16/12/2014

LITERATUUR

LITERATUUR

Aelterman, N., Vansteenkiste, M., Van den Berghe, L., & Haernes, L. (2013). Moetivatie of motivatie? De motiverende rol van de trainer.

Carpentier, J. , Mageau, G. A. (2013). When change-oriented feedback enhances motivation, well-being and performance: A look at autonomy-supportive feedback in sport. Psychology of Sport & Exercise, 14, 423-435. Jõesaar, H., Hein, V., & Hagger, M. S. (2012). Youth athletes’ perception of autonomy support from the coach, peer motivational climate and intrinsic motivation in sport setting: One-year effects. Psychology of Sport and Exercise, 13, 257-262. Miller, W. R., & Rollnick, S. (2014). Motiverende gespreksvoering – Mensen helpen veranderen. Ekklesia.


Ryan, R.M. & Deci, E.L. (2000): Self Determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development and well being. American Psychologist, 55, 68-78. Shafran, R., Cooper, Z., & Fairburn, C. G. (2002). Clinical perfectionism: a cognitive-behavioural analysis. Behaviour Research and Therapy, 40, 773-791. Vansteenkiste, M., Mouratidis, A., & Lens, W. (2010). How you provide corrective feedback makes a difference: the motivating role of communicating in an autonomy-supporting way. Journal of Sport & Exercise Psychology, 32, 619-637.


DANK U WEL VOOR DE AANDACHT!


20

2014

Recommend Documents