Discussie: Doelgroep jongvolwassenen GGZ Congres 16/09/2014
Het panel: Geert Everaert, kinder- en jeugdpsychiater, Unit Jongvolwassenen, Kliniek Sint-Jozef vzw, Pittem Dirk Moons, psychiater, jongvolwassenenteam, CGG VAGGA, Antwerpen Steven Dewulf, zorgmanager De Zeilen, jongvolwassenen, Asster vzw Sint-Truiden Miet Suy, kinder- en jeugdpsychiater, afdeling jongvolwassenen, Psychiatrisch Centrum Caritas, Melle Moderator: Kris Martens, klinisch psycholoog, De Zeilen 1 jongvolwassenen, Asster vzw Sint-Truiden
Inhoud vandaag •
Presentatie 1: Jongvolwassenheid vanuit ontwikkelingspsychologie door Dr. Moons (8 min)
•
Presentatie 2 : Jongvolwassenheid en psychopathologie door Dr. Suy (8 min)
•
Debat – stellingen (20 min)
•
Presentatie 3: De breuklijn in hulpverlening door Dr. Everaert (8 min)
•
Presentatie 4: Ervaringen vanuit Provinciaal overleg door Steven Dewulf (8 min)
•
Debat – stellingen (28 min)
•
Synthese (5min)
Jongvolwassenen vanuit ontwikkelingspsychologisch perspectief
Eric Ericson Levenslooptheorie „63
8 (of 9) stadia • • • • • • • • •
Zuigeling Peuter Kleuter Basisschoolleeftijd Adolescentie Vroege volwassenheid Middelbare volwassenheid Late volwassenheid ouderdom
• Adolescentie (Seksuele) identiteit vs identiteitsverwarring
• Vroege volwassenheid Intimiteit vs isolement
James Marcia
Identitity status paradigm
2 componenten: explorationcommitment 4 identity statuses: Diffusion (beiden laag) Moratorium (E hoog, C laag) Foreclosure (E laag, C hoog) Achievement (beiden hoog)
Invloed van de late moderniteit Nieuwe periode van exploratie en experiment Post-adolescentie (Dubois-Reymond) Provisional adulthood (Sheehy) Emerging adulthood (Arnett)
• Toenemende individualisatie bij bepalen richting van het leven • Persoonlijke keuzes moeten juist zijn • Schwartz: tirannie van de vrijheid
Jeffrey Jensen Arnett
Emerging Adulthood
Periode tussen 18 en 25 à 30 jaar waarin de afhankelijkheid van de kindertijd wordt verlaten maar nog niet wordt voldaan aan de normatieve en langdurige verantwoordelijkheden van de volwassenheid Er zijn tegelijkertijd grote verwachtingen en dromen maar ook angst en onzekerheid. Het is de meest vrije periode uit het leven.
Historische basis • Groeiende nood aan hogeropgeleiden • Stiegende kansen voor vrouwen om verder te studeren • Uitvinding van de orale contraceptie en vrijere seksuele moraal
Belangrijkste taak: RECENTERING (Tanner) 3 stadia -evolutie van relaties van afhankelijk naar gelijk machtsniveau -experimenten op gebied van rolopname in liefde en werk -echte relaties en verantwoordelijkheden worden aangegaan Einddoel is ontdekken van persoonlijke levensdoelen
3 manieren waarop EA verschilt van andere leeftijdsfasen • Demografisch: niets is normatief, “the roleless role” (Parsons) • Subjectief:geen adolescent maar ook nog geen volwassene • Exploratie identiteit (quarterlife crisis)
5 kenmerken van EA • • • • •
Exploratie van de identiteit Periode van instabiliteit Periode van focussen op het zelf Periode van in-between zijn Periode van kansen
Culturele bepaaldheid Studie Schlegel & Barry‟91: Ontwikkelingsstadium tss adolescentie en volwassenheid bij 20% van de culturen
2 bedenkingen -Nadruk op eigen keuzes zorgt voor veel angst en onzekerheid Twixters, single parasites, NEET, Boomerang generatie Helicopter parenting -Ook binnen onze cultuur niet voor iedereen weggelegd (transitieshock)
"I'm Eighteen“ (Alice Cooper) Lines form on my face and hands Lines form from the ups and downs I'm in the middle without any plans I'm a boy and I'm a man I'm eighteen and I don't know what I want Eighteen I just don't know what I want Eighteen I gotta get away I gotta get out of this place I'll go runnin' in outer space oh yeah I got a baby's brain and an old man's heart took eighteen years to get this far Don't always know what I'm talkin' about feels like I'm livin' in the middle of doubt 'Cause I'm eighteen I get confused every day eighteen I just don't know what to say Eighteen I gotta get away Whoa lines form on my face and my hands Lines form on the left and right I'm in the middle the middle of life I'm a boy and I'm a man I'm eighteen and I like it Yes I like it Oh I like it love it like it love it Eighteen eighteen eighteen eighteen and I like it
• PRESENTATIE 2: casus door dr. Suy
Stelling/vraag
Wat maakt het werken met jongvolwassenen dan zo specifiek? Hoe is dat te merken op jullie afdeling of werking?
Stelling/vraag
Ervaringen uit de zaal?
Stelling/vraag
“Het is een meerwaarde om jongvolwassenen te benaderen als een aparte doelgroep.”
Stelling/vraag
“Het is een meerwaarde om bij jongvolwassenheid een categoriale diagnose te stellen zodat ze de gepaste behandeling krijgen.”
Help, ik ben 18, meerderjarig en (nog) NIET volwassen De volwassenen van morgen, jong en gedwongen om volwassen te zijn Dr. Geert Everaert, kinder- en jeugdpsychiater, hoofdgeneesheer
GGZ Congres, 16 septemeber „14
Jong en volwassen ; de ideale combinatie!
VERSUS jong en gedwongen om volwassen te zijn
‘De Overgang’
DE KLEI IS NIET HARD
Levensfase met verhoogde risico’s – Keuzes bepalend voor de rest van het leven – Afhankelijkheid naar onafhankelijkheid (financieel, sociaal en emotioneel) – Kwetsbare periode • Verhoogd risico op sociale uitsluiting • Grote groep die geen contact heeft met hulpverlenende instanties
Levensfase met verhoogde risico’s • Verhoogd risico op sociale uitsluiting • Hoger armoederisico (19% versus 13%) • Groep oververtegenwoordigd in statistieken OCMW (leefloon) • CAW cliënteel ; 25% jongvolwassen (topje van de ijsberg) • Jongeren tot 25 jaar maken 30% uit van dossiers schuldbemiddeling
Levensfase met verhoogde risico’s – Onderwijsachterstand / kennisongelijkheid • Kloof tussen lln die goed en minder goed presteren • Kansarm/allochtoon ; ongelijke startpositie (zet zich verder door) • 1/8 JONGEREN VERLAAT SECUNDAIR ZONDER GETUIGSCHRIFT
– Werkloosheid • < 25 jaar in Vlaanderen ; 1/5 van de werkzoekenden (laaggeschoold) • Blijven buiten vizier van activeringsprogramma’s
– Psychische problemen • • • • •
Relatief groter aandeel in de cijfers over zelfdoding en depressie 16% van 19-32 jarigen nood aan professionele hulp Slechts 1/3 zoekt hulp Vaak opgekropte problemen tijdens puberteit Verhoging risico wanneer problemen in de context
MISSING LINK – Cesuur tussen minder- en meerderjarigheid is juridische constructie die niet overeenstemt met sociologische en emotionele realiteit • Overgang verloopt niet op één dag, maar is een proces • Soms al voor de leeftijd van 18jaar
– Nog onvoldoende aansluiting tussen kinder- en jeugdpsychiatrie en volwassen psychiatrie • Artikel 107 is positief • Volwassen hulpverlening blijft versnipperd • Overgangsfase = geen aandachtspunt binnen veranderd landschap integrale jeugdhulp
– Nederland hervorming jeugdhulpverlening (>10 jaar geleden) • Jongvolwassenen een ‘vergeten’ categorie
MISSING LINK – Hulpverlening speelt onvoldoende in op kritieke overgangsfase • Vrijwillige voortgezette hulpverlening • BJB cliënteel ; +/- 50% boven de 15 jaar • Jongeren haken af – Bijzondere jeugdzorg opent geen dossier meer op overgangsmoment (vanaf 17 jaar) – POS versus PLS ; andere noden – Jongeren zijn hulpverleningsmoe, willen het alleen proberen en kunnen gemakkelijk de deur achter zich dicht trekken. Ze komen pas terug wanneer situatie uitzichtloos
• NOOD AAN TRAJECTBEGELEIDERS
Wie zijn onze patiënten ? - Overstuur door levensfase specifieke stress (versus soms normaal functioneren binnen rustigere/veilige context) - Heterogeniteit van pathologie (vaak BPS) - Niet gemakkelijk om afspraken na te komen - Bij momenten chaotisch reageren - Frequente risico-inschatting noodzakelijk - Grote zorgbehoefte - Veel aanmoediging om in behandeling te blijven - Vaak hevige tegenoverdrachtsreacties
Adolescentie tijdens jongvolwassenheid, een ‘Searching for Utopia’… streven naar geloof op lange termijn!
Jongvolwassenen en geestelijke gezondheidszorg in Limburg
Jongvolwassenen en ggz in Limburg • Voldoende Vraaggestuurd hulpverleningsaanbod? – 71.411 jongvolwassenen in Limburg • 18.567 (26% - hoger cijfer dan bij volwassenen) jongeren voelen zich minder goed in hun vel • 9.998 (14%) jongvolwassenen lijden, volgens dezelfde enquête aan ernstige mentale problemen.
(on)voldoende hulpverleningsaanbod? • Cijfers – CAW Limburg: 2.229 onthaalde jongvolwassenen, 653 opgestarte begeleidingen – CGG‟s Limburg: 4503 opgestarte begeleidingen waarvan 839 voor jongvolwassenen (19%) – PAAZ: 408 van de 3220 opnames betrof jongvolwassenen (gemiddeld 15% over meerdere jaren) – PZ: 387 van de 2503 opnames van volwassenen (1865 jaar) betrof jongvolwassenen: gemiddeld 15%
Afstemming tussen vraag een aanbod?
• Bijkomende vragen – Knelpunten
• Multi-problem (psychisch, maatschappelijk,…) • Losstaande vaak regionale initiatieven • Problemen in rechtstreeks toegankelijke HV (oa voor preventie en vroegdetectie)
– Inhoudelijk • Modellen specifiek voor doelgroep • Anderstaligen & andere culturen • Aanklampend werken
Afstemming? • Projecten vanuit samenwerkingsverbanden met als doel „sluitende‟ en aangepaste zorgcircuits op maat • Raakvlak met verschillende sectoren • Bv. multi-problem
Afstemming • Netwerkvorming op verschillende niveaus is essentieel om vanuit een gedeelde betrokkenheid en zorg te zoeken naar gepaste ondersteuning voor de problemen van jongvolwassenen 1) een betere voorbereiding op de meerderjarigheid en een naadloze overgang op de leeftijd van 18 jaar 2) hulpverlening beter aangepast aan de specifieke noden van 18- tot 25-jarigen.
Terug naar Limburg • Afstemming vraag en aanbod • Netwerkcontext Limburg • Visievorming GGZ-partners Limburg Cgg‟s, PAAZ‟en, PZ‟en, CAD, beschutte woonvormen, netwerken ikv art. 107 – Knelpunten zijn breder dan bestaande partners
Terug naar Limburg • Visie vormen vs. visie delen • Inhoud = basis • Delen van expertise; inzetten van modules en functies over voorzieningen heen Versterken draagvlak en draagkracht
Stelling/vraag
Waar botsen we vandaag op in de werking met jongvolwassenen?
Stelling/vraag
Wat zijn prioriteiten om te veranderen om ons aanbod meer op maat te krijgen voor jongvolwassenen? (Preventie? Counseling? Woonst? Meer bedden?)
Stelling/vraag
Hoe bereiken we de jongvolwassenen die vandaag de weg niet vinden naar hulp?
Stelling/vraag
In welke mate zijn de huidige mobiele teams een antwoord op de nood van jongvolwassenen?
Stelling/vraag
“De vermaatschappelijking van zorg moet nog het meeste doorsijpelen bij deze doelgroep.”
Stelling/vraag
Moeten we eerder de werking van kinderen en volwassenen op elkaar afstemmen, of eerder specifieke transitieteams opstarten?
Synthese
Bedankt!
