STRATEGIENOTITIE LEIDEN LEADERSHIP PROGRAMME 2013/2014
Introductie In deze notitie wordt de opzet van het Leiden Leadership Programme (LLP) voor 2013/2014 beschreven. Het LLP is na twee (succesvolle)opstartjaren, het stadium van het experiment ontstegen. Het voorgestelde, vernieuwde programma is opgesteld in overleg met de zogenaamde klankbordgroep 1 en is gericht op een steviger wetenschappelijke basis voor het LLP. Richting en doelstellingen zijn gekozen binnen de context van de universitaire visie op excellentie en algemene ambities van de inmiddels door de universitaire gemeenschap ingestelde Honours Academy (de HA). Universitaire context Honours onderwijs De Universiteit Leiden is een internationale universiteit die mensen en kennis verbindt. Onze studenten bereiden zich voor op wetenschappelijke carrières en andere posities binnen de samenleving waarbinnen zij hun academische kennis kunnen inzetten. Binnen de Leidse universitaire gemeenschap is veel jong talent aanwezig. De HA richt zich op de meest getalenteerde en gemotiveerde onder hen. Het gaat niet om een homogene groep maar om studenten met een verscheidenheid aan talenten, interesses, motivatie en voorkeuren. Het Leidse excellentieprogramma is er op gericht deze jonge academici (in opleiding) voor te bereiden op leiderschap in een complexe wetenschappelijke of maatschappelijke omgeving, vaak met een internationale dimensie. Te verwachten valt immers dat (een aanzienlijk deel van) hen uiteindelijk op leidinggevende posities terecht zal komen. Van leiders wordt (uiteindelijk) verwacht dat zij op hoog niveau, disciplinair en interdisciplinair, probleemoplossend kunnen denken en handelen. De excellentieprogramma’s willen hen de daarvoor de nodige kennis en ‘tools’ in handen geven. Het Leidse excellentieprogramma bestaat uit een keten van vier programma’s voor de verschillende fasen in de (studie)loopbaan: het Pre-University College (scholieren), Honours College / University College (BA-studenten) en het Leiden Leadership Programme (MA-studenten). In de keten van programma’s is elke schakel gericht op de hiervoor genoemde doelstelling. Studenten worden in het excellentieonderwijs uitgedaagd om zich optimaal te ontplooien op een wijze die hen past. Dit gebeurt in een kleinschalige, stimulerende en veeleisende onderwijsomgeving, waarin de directe interactie tussen docent en student en de studenten onderling centraal staat. Na selectie op behaalde prestaties en aantoonbare motivatie, krijgt de student een veelzijdig en uitdagend onderwijsprogramma aangeboden. Dat programma wordt enerzijds zoveel mogelijk toegesneden op de behoeften en talenten van de individuele deelnemers en anderzijds stimuleert het de student tot het bewandelen van onbekende paden. Van studenten wordt verwacht dat zij buiten hun comfort zone treden en hun talenten en valkuilen ontdekken. Die kennis kan vervolgens ten volle worden benut om hoogwaardige prestaties te leveren en zo elkaar en andere studenten te inspireren. Door de (interdisciplinaire) 1
Bestaande uit prof J.A.A. Adriaanse (UL, FRGL), prof. C.D.A. Brinkgreve (UU), prof. H. Dekker (UL, FSW), prof. J. de Vries (UL, CDH) en prof. H. te Velde (FSW).
intensieve samenwerking die vaak wordt verlangd binnen het programma bouwen studenten al tijdens de studie aan een netwerk. Uiteindelijk leidt het volgen van een excellentieprogramma er steeds toe dat de student beter voorbereid en gemotiveerd aan de start verschijnt van een volgend onderdeel van de (studie)loopbaan. In het Leidse excellentieonderwijs is uitdrukkelijk gekozen voor diversiteit. Wat deze groep getalenteerde en gemotiveerde studenten nodig heeft om zich verder als leider te ontwikkelen verschilt immers per fase in de studieloopbaan en per individu. Doelstelling Leiden Leadership Programme (LLP) Het LLP is de laatste schakel van het hierboven beschreven Leidse excellentieprogramma. Het gaat om een extra-curriculair excellentie-programma dat 15 EC beslaat. Het doel van het LLP is jonge, getalenteerde, ambitieuze academici hun eigen talenten én die van anderen te leren identificeren en optimaal te benutten. Wie eigen krachten en valkuilen kent, kan academische kennis effectiever inzetten in de samenleving. Wie de context waarbinnen prestaties moeten worden geleverd goed kan duiden, wie kan omgaan met krachten en valkuilen van anderen en wie interdisciplinair kan samenwerken, die kan de impact van het eigen handelen en teamprestaties nog verder versterken. Het programma beoogt aldus de studenten de ‘tools’ , kennis en ervaring in handen te geven die nodig zijn om de academische kennis die is opgedaan gedurende de reguliere bachelor- en masteropleiding effectief in te kunnen zetten voor academisch of maatschappelijk leiderschap. Opbouw LLP Met het oog op deze doelstelling is het LLP gebouwd op 2 pilaren: het ontvankelijk maken van de student voor (inzicht in) de eigen talenten en die van anderen (personality development) en het ontvankelijk maken van de student voor de maatschappelijke context waarin hij/zij zijn/haar talenten zal inzetten (societal sensitivity). Beide onderdelen vloeien gedurende het programma in elkaar over en interacteren met elkaar. Bij personality development staat het identificeren en ontwikkelen van de eigen talenten en die van anderen centraal. In dat kader doen de studenten assessments, krijgen zij trainingen en krijgen zij inzicht in effecten van gedrag en in het aansturen van anderen. Het overzicht van de trainingen is als volgt: (1) Training 1: (2) Training 2: (3) Training 3: (4) Training 4: (5) Training 5:
Interpersoonlijke communicatie 1: interview-technieken, luistervaardigheden, superior listening en supportive listening Interpersoonlijke communicatie 2: conflicthantering, herstelrelaties en waarderen; Interpersoonlijke communicatie 3: feed back ontvangen, feed back geven, motiveren extrinsiek, motiveren intrinsiek en respecteren; Samenvatting en wetenschappelijke onderbouwing training 1, 2 en 3 en introductie groepsdynamica; Groepsdynamica.
Het onderdeel personality development resulteert in een Zelfevaluatie, een Persoonlijk Leerplan en uiteindelijk in een Reflectieverslag waarin de student aan het eind van het programma zijn/haar persoonlijke groei beschrijft en evalueert. Het onderdeel societal sensitivity bestaat voornamelijk uit seminars waarin de student inzicht krijgt in het persoonlijk handelen in de bredere context van de samenleving. Het doel van de seminars is de studenten sensitief maken voor de context van hun handelen. Binnen het onderdeel societal sensitivity is een belangrijke plaats toebedeeld aan de ‘praktijkopdracht’. Daarin gaan de studenten in teamverband aan de slag bij een van de partnerorganisaties in de publieke of private sector onder begeleiding van universitaire en praktijkcoaches. Zij richten zich op vragen als: hoe werkt leiderschap in de praktijk? Wat zijn de specifieke officiële én de niet-uitgesproken omstandigheden van deze organisatie? Hoe krijg ik in deze praktijk mijn doelstellingen daadwerkelijk gerealiseerd? Hoe komen wij als team en in een combinatie van verschillende talenten tot optimale resultaten? Zo wordt een ‘laboratorium setting’ voor het maatschappelijk experiment gecreëerd. In de seminars, die doorlopen gedurende de periode waarin de praktijkopdracht wordt uitgevoerd, wordt – afhankelijk van geformuleerde thema’s – gereflecteerd op de ervaringen van de student in de praktijkopdracht. Om de studenten op gestructureerde wijze, geleidelijk sensitief te maken voor de maatschappelijke context van hun handelen, kent het onderdeel societal sensitivity de volgende thematische opbouw:
2
o
Seminar 1 – 25 september:
o o o o o o
Seminar 4 2 - 6 december: Seminar 5 – 18 december: Seminar 6 – 6 februari: Seminar 7 – 27 februari: Seminar 8 – 21 maart: Seminar 9 – 4 april:
o o o o
Seminar 10 – 17 april: Seminar 11 – 2 mei: Seminar 12 - 23 mei: Seminar 13 – 13 juni:
Leerlijn van het programma & introductie op het thema (de student als leider en leiderschap vind je overal); Thema 1: Context en effecten van Leiderschap (introductie) Thema 2: Context en effecten van Leiderschap (verdieping) Thema 3: Transforming Political Leadership – publieke context Thema 4: Process management – private context Thema 5: Rol van de media & ethiek Thema 6: Leiderschap & communicatie (verdieping seminar 4/5/6/7/8) Thema 7: Interculturele aspecten van leiderschap Thema 8: Gender / diversiteit Thema 9: De politieke arena Afronding leerlijn / doelstelling LLP / excelleren
Seminar 2 en 3 bestaan uit organisatorische bijeenkomsten.
Een seminar heeft een vaste structuur en is steeds gepland van 17:00 – 21:00 uur: (1) 17:00 – 17:30: introductie van het thema door de programmaleiding; (2) 17:30 – 18:30: concretisering van het thema door een gastspreker uit de praktijk, gevolgd door een Question & Answer sessie 3 met studentenpanel; 18:30 – 19:00: diner (3) 19:00 – 20:30: positionering van het thema binnen de academische context door een wetenschapper met expertise op het betreffende onderwerp; (4) 20:30 – 21:00: duiding van de consequenties van de verkregen inzichten voor de personality development en societal sensititvity door de programmaleiding.
Deze vorm is leidend voor alle seminars behoudens Seminar 11. Dit seminar (dat de interculturele aspecten van leiderschap als thema heeft) is een discussie- en reflectieseminar waarin samen met de deelnemende internationale studenten van het International Leiden Leadership Programme wordt onderzocht in welke mate en op welke wijze deze aspecten van betekenis zijn bij leiderschap. Het onderdeel societal sensitivity resulteert in een Portfolio dat geleidelijk en in reflectie op de behandelde thema’s van de Seminars wordt opgebouwd. Bovendien reflecteren studenten in een Reflectieverslag Praktijkopdracht op het uitvoeren van de Praktijkopdracht (inclusief de teamsamenwerking) en de inzichten die zij daarbij hebben opgedaan. Op deze manier leidt het LLP via personality development gestructureerd tot de gewenste societal sensitivity, om zo concreet vorm te geven aan de ambitie van de Universiteit Leiden en de Honours Academy om haar talent optimaal voor te bereiden op de periode na de opleiding aan de universiteit en dienstbaar te maken aan de samenleving.
3
Per seminar wordt een panel van studenten worden voorbesproken om de discussie bij Q&A beter te kunnen sturen. De overige studenten zijn gereed om eventueel in te springen om vragen te stellen.
Bijlage 1
Literatuur
Gedurende het programma wordt gebruik gemaakt van literatuur (digitaal beschikbaar gesteld aan de studenten). De literatuur dient als uitgangspunt voor het onderdeel societal sensitivity. De literatuur wordt in de seminars in context geplaatst en verder geproblematiseerd. Verplichte literatuur: John Gardner, On Leadership. Achtergrond literatuur: 1. 2. 3. 4.
Bill George, True North. Ken Blanchard, Over Leiderschap. Jim Collins, Good to Great. Victor Frankl, Man’s search for meaning.
Aanvullende literatuur wordt op de blackboardomgeving geplaatst in relatie tot specifieke thema’s. Daaronder klassiekers als Machiavelli en Max Weber en (zeer recente) tijdschrift artikelen.
Bijlage 2
Gedetailleerde opbouw van het programma
-
29 augustus (14:00-19:00): Start Symposium o Kennismaking met programmaleiding en elkaar; o Context en doel van het programma; o Uitleg over de opbouw van het programma, benoemen alle data, beoordeling etc.
-
18, 20, 21 en 23 september (09:00-18:00): Introductiedag vaardigheden o Introductiedag waarin studenten elkaar in 10 minuten iets vertellen over zichzelf (d.m.v. een DVD fragment naar keuze en een object)
-
25 september (17:00-21:00): Seminar 1 o Overview leerlijn van het programma; o Plaatsen in de context van de student zijn/haar wereld: de student als leider leiderschap vind je overal
-
8, 10, 11 en 12 oktober (09:00-18:00): Assessment o In aanvulling of online aangeboden testen volgt een eendaags high-potential assessment, beschikbaar gesteld door een multinational
-
25 oktober (09:00-18:00; inclusief borrel): Seminar 2 o Seminar waarin de assessments worden toegelicht; algemene toelichting over hoe assessments werken en hoe de resultaten te interpreteren o Teamindeling o Eerste formulering praktijkopdracht – indien mogelijk o Kennismaking docent-coaches
-
28, 30 oktober en 1, 2 november (09:00-18:00): Training 1 o Studenten krijgen inzicht in hoe communicatie werkt, identificeren hoeveel “ruis” er in communicatie tussen mensen zit, wat het doel is van communicatie (iets halen bij de ander. Daardoor getriggerd tot oprechte interesse in de ander) o Studenten krijgen plezier in het ontdekken van de eigen noden en het waarderen daarvan o Vaardigheden: interview-technieken, luistervaardigheden, superior listening en supportive listening
-
22 november(17:30-20:30): Seminar 3 o Kennismaking partners en bespreken vraagstelling met partners (17:30 – 19:30 uur: borrel & buffet) o Aanscherpen van de praktijkopdracht naar aanleiding van de kennismaking met partners (koppeling aan ‘ruis’) (19:30-20:30 uur)
-
18, 19, 21 en 23 november (09:00-18:00): Training 2 o Implicaties van de ‘ruis’; studenten verkrijgen inzicht in de effecten van ‘ruis’ en hoe deze consequenties ‘op te lossen’ o Vaardigheden: conflicthantering, herstelrelaties en waarderen
-
6 december (17:00 – 21:00): Seminar 4 Thema 1 Context en effecten van Leiderschap (introductie); o Warming up: aanscherping thema door programmaleiding o Q&A met Jeroen Smit (journalist) over ABN AMRO naar aanleiding van zijn boek De Prooi (Prometheus 2012) o Contextualisering in theoretisch kader: college door prof. Henk Dekker o Implicaties voor het persoonlijk leiderschap: programmaleiding o Literatuur
-
9, 10, 13 en 14 december (09:00-18:00): Training 3 o Studenten krijgen inzicht in hoe te komen tot ‘ruisloze’ communicatie waardoor je de ander / jezelf kunt aansturen o Vaardigheden: Feed back ontvangen, feed back geven, motiveren extrinsiek, motiveren intrinsiek en respecteren
-
18 december (17:00 – 21:00): Seminar 5 Thema 2: Context en effecten van Leiderschap (verdieping) o Warming up (aanscherping thema door programmaleiding) o Q&A met Erik Koenen o Contextualisering in theoretisch kader: college door Erik Koenen en prof. Christien Brinkgreve o Implicaties voor het persoonlijk leiderschap: programmaleiding o Literatuur
-
11, 13, 14 en 15 januari (13:00-18:00): Training 4 o Samenvatting en wetenschappelijke onderbouwing training 1, 2 en 3 en introductie groepsdynamica
-
28, 30, 31 januari en 1 februari (13:00-18:00): Training 5 o Groepsdynamica
-
6 februari (17:00 – 21:00): Seminar 6 Thema 3 Transforming leadership: publieke context o Warming up (aanscherping thema door programmaleiding) o Q&A met Dick Berlijn of Peter van Uhm o Contextualisering in theoretisch kader door prof. Jouke de Vries o Implicaties voor het persoonlijk leiderschap: programmaleiding
o
Literatuur
-
27 februari (17:00 – 21:00): Seminar 7 Thema 4 Change management – private context o Warming up (aanscherping thema door programmaleiding) o Q&A met bijvoorbeeld CEO van Philips, Cor Boonstra (of: Check Raad van Toezicht) o Contextualisering in theoretisch kader door prof. Jan Adriaanse o Implicaties voor het persoonlijk leiderschap: programmaleiding o Literatuur
-
21 maart (17:00 – 21:00): Seminar 8 Thema 5 Rol van de media & ethiek o Warming up (aanscherping thema door programmaleiding) o Q&A met bijvoorbeeld journalist van Trouw o Contextualisering in theoretisch kader door prof. Ton van Haaften o Implicaties voor het persoonlijk leiderschap: programmaleiding o Literatuur
-
4 april (17:00 – 21:00): Seminar 9 Thema 6 Leiderschap & communicatie (verdieping seminar 4/5/6/7/8) o Warming up (aanscherping thema door programmaleiding) o Q&A met Erik Koenen / Maria Cliteur / Winnie Sorgdrager o Contextualisering in theoretisch kader door prof. Christien Brinkgreve (verdieping d.m.v. studentenpanel) o Implicaties voor het persoonlijk leiderschap: programmaleiding o Literatuur
-
17 april (17:00 – 21:00): Seminar 10 Thema 7 Interculturele aspecten van leiderschap (joint evening session) o Warming up (aanscherping thema door programmaleiding) o In samenwerking met het International Leiden Leadership (i-LLP): reflectie- en discussieseminar met gastspreker. Samenwerking zoeken met de Minor Internationaal en Intercultureel Management (i.s.m. Gep Eisenloeffel FGW) o Q&A met dirigent internationaal orkest / opera / ING / prof. Carel Stolker o Implicaties voor het persoonlijk leiderschap: programmaleiding o Literatuur
-
2 mei (17:00 – 21:00): Seminar 11 Thema 8 Gender / diversiteit o Warming up (aanscherping thema door programmaleiding) o Q&A met prof. Simone Buitendijk Maria Cliteur / Pamela Bouwmeester / Marike Stellinga o Contextualisering in theoretisch kader door prof. Judi Mesman o Implicaties voor het persoonlijk leiderschap: programmaleiding o Literatuur
-
23 mei (17:00 – 21:00): Seminar 12 Thema 9 De politieke arena o Warming up (aanscherping thema door programmaleiding) o Q&A met Anouchka van Miltenburg Job Cohen / Ankie Broekers / Laurens Jan Brinkhorst o Contextualisering in theoretisch kader door prof. Henk te Velde o Implicaties voor het persoonlijk leiderschap: programmaleiding o Literatuur
-
13 juni (13:00 – 18:00): Seminar 13 Afronding leerlijn / doelstelling LLP / excelleren o Wrap up totale programma o Evaluatie praktijkdeel programma (seminar: koppeling aan leerlijn en doelstelling) o Implicaties voor rol in samenleving (‘Stuur jezelf een email voor 13 juni 2024’) o Excelleren.
-
27 juni (13:00 – 19:00): Slot Seminar o Slotpresentaties
