Studiegids
Windesheim Flevoland 2013/2014
www.windesheimflevoland.nl
Welkom bij Windesheim Flevoland!
Inhoudsopgave
Beste student,
Welkom bij Windesheim Flevoland!
Pag. 3
Wat maakt studeren bij Windesheim Flevoland zo bijzonder? Praktijkgericht Betrokken Persoonlijk
Pag. 5
Hoe richten wij ons onderwijs in? Leren werken vanuit een stevige basis: de Body of Knowledge & Skills De praktijk als uitgangspunt van het leren Werken aan je waarde(n)volle professionele ontwikkeling Onderzoekend leren Ondernemend leren
Pag. 6
Welke opleidingen bieden wij aan? Economie en Management ICT en Techniek Welzijn en Gezondheid Onderwijs en Opvoeding
Pag. 8
Hoe ziet onze organisatie eruit? Windesheim Flevoland Onze organisatie
Pag. 9
Wat zijn onze (huis)regels? Pag. 14 Juridische regels Oneens met de regels? • Klachten over examens en/of beoordelingen • Andere onderwijs- klachten • Klachten die buiten de opleiding vallen Huisregels Ziek melden Wie gaan er over de huisregels? Hoe houden we de kwaliteit van ons onderwijs op peil? Metingen Eerstejaarsonderzoek Student tevredenheidsmonitor Werkveldconferentie
Pag. 16
Student in Almere Studentenverenigingen
Pag. 18
Je studie bij Windesheim Flevoland is begonnen. Een nieuwe tijd breekt aan, bij een nieuwe hogeschool in een prachtig, nieuw gebouw. Je kunt erop vertrouwen dat wij, samen met het team van docenten en medewerkers, alles in het werk stellen om je een inspirerende leeromgeving te bieden waarin jij je talenten kunt ontwikkelen. Natuurlijk vragen wij ook iets van jou. Zeker nu, met de aangescherpte regels rond studiefinanciering en studiepunten, is studeren een activiteit geworden waar je honderd procent voor moet gaan. Als je van je studie een succes wilt maken, is het belangrijk om die inzet te tonen en samen met ons je schouders eronder te zetten. Er ligt al een stevig fundament voor Windesheim Flevoland. Dat fundament hebben we gelegd met onze hogeschool in Zwolle, die inmiddels 25 jaar bestaat, en met de vier opleidingen van de Hogeschool van Amsterdam die we in 2010 hebben overgenomen. Dat zijn: Information Engineering (IE), Pabo Almere, Small Business and Retail Management, en Engineering, Design and Innovation. De opleidingen IE en Pabo waren al twaalf jaar actief in Almere. Zij staan dus aan de basis van onze groeiende studentenstad.
In Flevoland bouwen we op een bijzondere manier voort op onze solide basis. Bijzonder, omdat bij ons kennis en praktijk hand in hand gaan. Studenten, docenten en een netwerk van bedrijven en instellingen vormen in Almere en Lelystad namelijk samen een studiegemeenschap. Door de vorming van deze bijzondere gemeenschap zijn we in staat om het onderwijs enerzijds aan te laten sluiten op jouw specifieke leervragen en anderzijds op de wensen van het werkveld en de maatschappij. In deze studiegids (deel 1) vind je de algemene informatie over Windesheim Flevoland. In studiegids deel 2 lees je alles over jouw opleiding en over het onderwijs- en examenreglement. Voor actuele informatie kun je terecht op Sharenet, de elektronische leer- en werkomgeving van onze hogeschool. Ik wens je een plezierig en succesvol studiejaar! Duco Adema, directeur Windesheim Flevoland augustus 2013
Hoe begeleiden wij onze studenten? Pag. 10 Voordat de studie begint Tijdens de studie Extra begeleiding via De Living Welke voorzieningen bieden wij aan? Servicepunt ICT-loket Sharenet en infoborden Educator Matchpoint Spreekuur ondernemerschap Mediatheek De Living Steun bij studievragen Steun bij persoonlijke vragen Studiefinanciering en handicap Gezamenlijke verzekeringen Kluisjes
Pag. 12
www.windesheimflevoland.nl
3
Wat maakt studeren bij Windesheim Flevoland zo bijzonder?
Je hebt gekozen voor Windesheim Flevoland. Dat betekent dat je hebt gekozen voor een hogeschool die praktijkgericht is, betrokken bij de samenleving en met aandacht voor de persoonlijke begeleiding van iedere student.
Praktijkgericht Studeer je aan Windesheim Flevoland, dan sta je altijd met één been in de praktijk. Dat merk je vooral aan de praktijkgerichte opdrachten. Naast het verwerven van je basiskennis en -vaardigheden, werk je tijdens je opleiding aan echte opdrachten bij echte organisaties of bedrijven. Kom je verder in je opleiding, dan neemt jouw rol in deze opdrachten toe. Samen met je vakdocent en met een begeleider uit een bedrijf of instelling werk je aan een Comakership. Dat kan de ontwikkeling van een businessplan zijn, maar ook de opzet van een preventieproject of een rekenles; afhankelijk van de opleiding die jij volgt. Met de betrokken partijen maak je afspraken over de diensten of producten die jij gaat leveren. Daarbij krijg je natuurlijk de ondersteuning die je nodig hebt.
Betrokken Onze hogeschool staat in een dynamische regio die zich snel ontwikkelt. Wij willen deelnemen aan die ontwikkeling en een studiegemeenschap vormen die is ingebed in de omgeving. Dat betekent dat we intensief samenwerken met bedrijven en instellingen in de regio en dat we samen met hen, en nog een heleboel anderen, deel uitmaken van de samenleving. Wij leiden je op in je ontwikkeling tot verantwoordelijke, waarde(n) volle en zelfbewuste professional. Een professional die weet wat er speelt in het werkveld en daardoor over maatschappelijk relevante kennis en competenties beschikt. Onze hogeschool is geen eiland in de stad, wij maken deel uit van die stad. Het stadshart is onze campus. Dat betekent overigens ook dat je met flinke kortingen gebruik mag maken van voorzieningen die in de stad aanwezig zijn. Zie daarvoor het hoofdstuk Student in Almere.
Persoonlijk Bij Windesheim Flevoland kennen we elkaar. Dat betekent dat je er als student nooit alleen voor staat. Onze begeleiding begint al direct na jouw aanmelding bij onze hogeschool. Omdat we je een kansrijke start gunnen, nodigen we je uit voor een
4
startgesprek. Hiermee heten we je welkom op onze hogeschool en kijken we welke begeleiding jij nodig hebt om je opleiding succesvol te kunnen doorlopen. Ook tijdens de opleiding geven we je zo goed mogelijk support. Onze begeleiding is zowel vakinhoudelijk als ondersteunend. Met inhoudelijke vragen kun je aankloppen bij je docenten, met vragen over je studie bij je studentbegeleider of de decaan. Om je snel thuis te laten voelen in onze hogeschool, hebben we op de zesde verdieping van ons gebouw De Living ingericht. In deze ruimte kun je op een informele manier medestudenten ontmoeten, docenten en andere medewerkers van de hogeschool. Meer hierover lees je in het hoofdstuk Hoe begeleiden wij onze studenten?
www.windesheimflevoland.nl
5
Hoe richten wij ons onderwijs in?
Wij zien het als onze missie om onderwijs op maat te bieden. Onderwijs dat past bij jouw kwaliteiten en capaciteiten en dat tegelijkertijd zo goed mogelijk aansluit bij de wensen van het werkveld en de maatschappij. Ons onderwijsconcept Samen-werkend-leren steunt op vijf pijlers. In dit hoofdstuk lees je wat die pijlers zijn en wat ze betekenen.
Leren werken vanuit een stevige basis, de Body of Knowledge & Skills Voor een (aankomend) beroepsbeoefenaar is een stevige basis van kennis en vaardigheden onontbeerlijk. Deze basiskennis en vaardigheden noemen wij de Body of Knowledge & Skills. Omdat we het belangrijk vinden dat de theorie die je leert goed aansluit op de praktijk, stemmen we de leerstof af met het werkveld. Natuurlijk doen we dat niet eenmalig. In onze samenleving is alles voortdurend in ontwikkeling. Wij volgen die ontwikkelingen en houden een vinger aan de pols bij de bedrijven en instellingen met wie we samenwerken. Hoe we dat doen? Iedere opleiding kent een werkveldadviescommissie. In deze commissie zitten mensen uit het regionale werkveld. Zij adviseren de opleiding gevraagd én ongevraagd over hun aanbod. Zo blijft de lesstof altijd actueel.
De praktijk als uitgangspunt van het leren Wij stimuleren je om zo vroeg mogelijk kennis te maken met de beroepspraktijk. Afhankelijk van de opleiding gaat dat meestal via praktijkopdrachten. Dat kunnen losse handelingen zijn, of theoretische opdrachten die gestoeld zijn op de praktijk. Bij losse handelingen kun je denken aan het begeleiden van een kringgesprek op een basisschool (voor een pabostudent), of een maagsonde inbrengen (voor een student Verpleegkunde). Bij een theoretische opdracht kun je denken aan het beschrijven van een automatiseringsbehoefte (voor een student ICT & Techniek). Naast praktijkopdrachten krijg je te maken met Comakerships. Comakerships zijn echte projecten bij echte organisaties. De projecten kunnen uit diensten bestaan, maar ook uit producten. Je sluit als student een overeenkomst met de opleiding en een externe organisatie. In deze overeenkomst stel je vast wat de inhoud is van het project, de vorm, de omvang en het resultaat. Ook breng je in kaart wat ieders aandeel is om tot het beoogde resultaat te komen. Naarmate je opleiding vordert, wordt jouw rol in de Comakerships steeds complexer. Begin je als student van een economische opleiding met het opstellen van een businessplan, dan kun je zo’n plan later verder uitwerken. En misschien vormt het uiteindelijk wel de basis bij de oprichting van je eigen bedrijf!
6
Door de Comakerships leer je hoe je moet handelen in een professionele omgeving. Je leert hoe je moet overleggen, presenteren, afstemmen en, niet in de laatste plaats, werken binnen een deadline. Daarbij krijg je begeleiding van de werkgever en van een vakdocent van de opleiding. Een groot voordeel van de Comakerships is dat je al tijdens je opleiding bouwt aan je cv. Daardoor vergroot je jouw kansen op de arbeidsmarkt. Omdat je tijdens je studie al veel verschillende werkervaring opdoet, stap je na je afstuderen niet meer blanco een bedrijf of organisatie binnen. Dat is winst voor jou, maar ook voor de werkgever.
Werken aan je waarde(n)volle professionele ontwikkeling Wij beschouwen het volgen van een opleiding nadrukkelijk als een eerste stap in je loopbaan. De meeste studenten hebben aan het begin van hun loopbaan nog actieve begeleiding nodig, maar worden gaandeweg zelfstandiger. Daar spelen wij op in. De begeleiding is in de beginperiode intensief, maar zal gaandeweg afnemen. De tijd die vrijkomt, kun je gebruiken voor het opdoen van nog meer praktijkervaring.
internationale activiteiten. Daarnaast organiseren we samen met de Christelijke Agrarische Hogeschool summercourses voor buitenlandse studenten.
Onderzoekend leren Op verschillende momenten tijdens je opleiding doe je onderzoekservaring op. Je doet minimaal één Comakership waarin een onderzoeksopdracht centraal staat. Bovendien bevat het Comakership waarmee je de opleiding afsluit ook altijd een onderzoeksopdracht. Bij de onderzoeken gebruik je actuele onderzoeksmethoden die gangbaar zijn in jouw vakgebied. Vanuit de opleiding krijg je feedback op de aanpak van jouw leer- en onderzoeksproces. Daarnaast leer je ook hoe je jouw werkwijze zelf kunt evalueren.
optimaliseren. Daarnaast toetst een lector of datgene wat binnen de hogeschool wordt bedacht wel effectief is in de praktijk. Om de kwaliteit van onderzoek binnen de opleidingen te garanderen, krijgt iedere opleiding een leer- en werkrelatie met tenminste één lectoraat.
Ondernemend leren Actief op zoek gaan naar uitdagingen, risico’s durven nemen en deze ook in kunnen schatten; het zijn allemaal competenties die van groot belang zijn voor een beginnend beroepsbeoefenaar. Daarom creëren wij een leeromgeving waarin deze onderdelen ruimschoots aan bod komen. We organiseren ook ieder jaar een projectweek met de focus op ondernemen. Bij die projectweek werken we intensief samen met bedrijven en instellingen in de regio.
Doe je onderzoek, dan krijg je behalve van je vakdocent soms ook begeleiding van een lector. Een lector op een HBO heeft een soortgelijke functie als een hoogleraar op een universiteit. De lector doet onderzoek naar een specifiek onderwerp – bijvoorbeeld duurzaamheid in het bedrijfsleven – en probeert met zijn kennis het niveau van studenten en collega’s te
Wij helpen jou om je plek te vinden in onze roerige maatschappij. Dat kan omdat we in kleine groepen werken en omdat we de tijd nemen om te discussiëren. Bijvoorbeeld over de vraag wat het betekent om te werken in een maatschappij waarin mensen leven met heel verschillende achtergronden. Daarnaast vinden we het ook belangrijk dat je leert reflecteren. Je kunt reflecteren op het werk dat je levert, maar bijvoorbeeld ook op je werkhouding. Gaandeweg coachen we jou van begeleid leren naar zelfstandig en zelfsturend leren. Binnen bepaalde kaders mag je ook zelf je leerproces inrichten. Zo spelen we in op jouw behoeften, maar ook op die van de markt. Ga je een Comakership aan met een bedrijf in de regio, dan is het belangrijk dat zo’n samenwerking zijn eigen ritme kent en je geen rekening hoeft te houden met vaste studie- of vakantietijden. Je kunt in de zomer dus ook studeren, bijvoorbeeld door een Comakership te doen, of door studieachterstand in te halen. Wij zijn 50 weken per jaar open. Ook studenten die internationale werk of studie-ervaring willen opdoen, zullen wij stimuleren. De meeste internationale contacten vanuit de opleidingen richten zich op landen van de Europese Unie. Vanuit de Pabo bestaan echter ook contacten met Suriname en Amerika. Het is ook mogelijk om een Comakership uit te voeren met een buitenlandse instelling of een buitenlands bedrijf. Met het WTC in Almere hebben we afspraken gemaakt over uitwisseling en deelname aan
www.windesheimflevoland.nl
7
Hoe ziet onze organisatie eruit?
Welke opleidingen bieden wij aan?
Onze hogeschool kent vier clusters. Een cluster bestaat uit een aantal opleidingen die een thematische verwantschap met elkaar hebben. Hieronder brengen we de clusters, met hun bijbehorende opleidingen, in kaart.
Economie & Management
Welzijn & Gezondheid
• • • • • •
• Logopedie (vanaf september 2013 ook in een voltijdsvariant Blended Learning) • Maatschappelijk Werk en Dienstverlening • Sociaal Pedagogische Hulpverlening • Verpleegkunde
Bedrijfseconomie Bedrijfskunde MER (Management, Economie en Recht) Commerciële economie Communicatie Human Resource Management (Personeel en Arbeid) Small Business & Retail Management
ICT & Techniek • Bouwkunde (wordt voltijds en duaal aangeboden) • Engineering, Design and Innovation (Ondernemen, Innovatie en Techniek) • Industrieel Product Ontwerpen • Informatica (Information Engineering) • Mobiliteit (Verkeerskunde) • Werktuigbouwkunde
Onderwijs & Opvoeding • Lerarenopleiding Basisonderwijs/Pabo (voltijd en deeltijd) • Pedagogiek
Windesheim Flevoland is jong én ervaren. Dat lijkt met elkaar in tegenspraak maar dat is het niet. Onze hogeschool is namelijk een nevenvestiging van Windesheim in Zwolle. Bij de beleids- en organisatieontwikkeling van onze hogeschool maken we dankbaar gebruik van deze solide basis. In dit hoofdstuk maak je kennis met onze jonge geschiedenis en we leggen uit hoe wij onze organisatie hebben ingericht.
Windesheim Flevoland Op 1 september 2010 is Windesheim Flevoland officieel van start gegaan. Verdeeld over onze vestigingen in Lelystad en Almere boden we vijf opleidingen aan. In het studiejaar 2011/2012 was dat aantal al uitgebreid naar zestien en dit jaar staat de teller op achttien opleidingen. Ook onze plannen voor de toekomst zijn ambitieus. Gesteund door landelijke, regionale en lokale overheden streven we naar 5000 studenten in 2024. Ondanks deze groeiambitie, waken we over onze kleinschaligheid. Dat doen we door per opleiding de organisatie zo in te richten dat studenten werken in kleine groepen. Je weet dus altijd wat er van je wordt verwacht en wie je aanspreekpersonen zijn.
Onze organisatie Onze hogeschool kent een college van bestuur, een directeur en een managementteam. Het managementteam bestaat uit een manager Bedrijfsvoering en vier managers die ieder één cluster aansturen. We onderscheiden de clusters Economie en Management, ICT en Techniek, Welzijn en Gezondheid, Onderwijs en Opvoeding. In de praktijk heb jij als student vooral te maken met jouw cluster en binnen dat cluster met jouw specifieke opleiding. Iedere opleiding kent een coördinator en een groep docenten. Een van die docenten is ook jouw studentbegeleider. Met deze man of vrouw spreek je minimaal twee keer per jaar over de voortgang van je studie. Voor alle praktische vragen over je studie, of activiteiten rondom je studie, verwijzen we graag naar het hoofdstuk Welke voorzieningen bieden wij aan?
8
www.windesheimflevoland.nl
9
Hoe begeleiden wij onze studenten?
Onze begeleiding begint direct nadat jij je bij onze hogeschool hebt aangemeld. Wij vinden een goede start namelijk heel belangrijk. Om jou zo kansrijk mogelijk aan je opleiding te laten beginnen, nodigen we je uit voor een startgesprek. Wat dat gesprek inhoudt, lees je in dit hoofdstuk. Natuurlijk word je ook tijdens je studie intensief begeleid. Over die begeleiding lees je ook alles in dit hoofdstuk.
Aan de basis van de studentbegeleiding staat ons ABC. Dat betekent dat wij je helpen om autonoom, betrokken en competent te worden. Als je jezelf kunt zijn, presteer je beter. Dat bedoelen we met autonoom. Je presteert ook beter als je ontdekt waar je kwaliteiten zitten en hoe je die het beste kunt inzetten. Die zelfkennis stimuleren we via persoonlijke begeleiding én door te werken met groepen van ongeveer vijftien studenten. Door te kiezen voor kleine groepen, stimuleren we de onderlinge betrokkenheid. Je kent je medestudenten en de medestudenten kennen jou. Daarnaast is de studentbegeleider betrokken bij jouw persoonlijke ontwikkeling. Bij de c van competentie tenslotte, zorgen we dat je de kans krijgt om je competenties te ontwikkelen. Om een professional te worden, moet je die competenties regelmatig kunnen oefenen. Ook daarin begeleiden wij jou intensief.
Voordat de studie begint Heb jij je bij ons aangemeld, dan ontvang je een persoonlijke welkomstkaart en kort daarna een uitnodiging voor het startgesprek. Dat startgesprek bestaat uit twee delen: het invullen van de startmeter en het voeren van een individueel gesprek. De startmeter is een online vragenlijst. Je kunt daarbij denken aan vragen over jouw persoonlijke achtergrond en motivatie, maar bijvoorbeeld ook over de beelden die je hebt van jouw toekomstige beroep en je kennisniveau van de Nederlandse taal. Afhankelijk van de opleiding die je kiest, kan er nog een andere test worden toegevoegd. Pabostudenten krijgen bijvoorbeeld ook rekenopgaven. De startmeter is nadrukkelijk geen toets. Je kunt er dus niet voor slagen of zakken. Met behulp van de meter willen we een beeld krijgen van jouw startsituatie als student. Na het invullen van de startmeter volgt een individueel gesprek met de studentbegeleider van de opleiding. Doel van dit gesprek is om de uitkomsten van de startmeter door te spreken en te kijken wat in jouw situatie nodig is om een goede start te kunnen maken. Misschien heb je op onderdelen extra begeleiding nodig, of is het voor jou raadzaam om een summercourse te volgen. Het kan ook dat jij juist baat hebt bij een versnelling of een extra uitdaging. De studentbegeleider zet de afspraken op papier die jullie tijdens het individuele gesprek hebben gemaakt. Zij vormen namelijk de basis voor de begeleiding tijdens de opleiding. In februari van het propedeutisch jaar volgt een tweede gesprek. In dat gesprek, ook wel het Voorlopig Studie Advies genoemd, adviseert de opleiding of je door moet gaan met je studie en op welke manier. Na afloop van het eerste jaar volgt een Bindend Studie Advies (BSA). Meestal krijg je na afloop van dit eerste jaar het advies om met je studie door te gaan. Maar het gebeurt ook wel dat het advies negatief is, wat betekent dat wij de inschrijving voor jouw opleiding beëindigen. Je krijgt een negatief BSA als je prestaties onvoldoende zijn en de examencommissie van je opleiding denkt dat jij niet in staat bent om de opleiding binnen een redelijke termijn met goed gevolg af te leggen. Wil je meer weten over het BSA? Kijk dan op Sharenet, onze digitale leer- en werkomgeving.
10
Of je nu een vraag hebt over studieversnelling, studiefinanciering, persoonlijke problemen of financiën, de coördinator koppelt je aan de persoon die over dat onderwerp het meeste weet. Dat kan de decaan zijn, maar ook de psycholoog of een medestudent. Je vindt de coördinator in kamer 6.22. De Living organiseert ook cursussen. Je kunt daarbij denken aan trainingen in taal en rekenen, maar ook aan faalangsttrainingen en trainingen studievaardigheden. Wil je op de hoogte blijven van het actuele aanbod? Kijk dan regelmatig op Sharenet. Voor algemene vragen over De Living kun je ook een e-mail sturen naar:
[email protected]
Extra begeleiding via De Living De meeste begeleiding krijg je binnen jouw opleiding, bij het team van docenten en begeleiders. Maar misschien heb je ook vragen die jouw opleiding overstijgen. Voor dat soort vragen kun je terecht in De Living, onze ‘huiskamer’ op de zesde verdieping.
Tijdens de studie Ook tijdens je studie krijg je intensieve begeleiding. De inhoud van die begeleiding verschilt van moment tot moment. Per vak krijg je natuurlijk in de eerste plaats begeleiding van je docenten. Werk je aan een Comakership, dan komt daar nog extra begeleiding bij van de mensen uit het werkveld. De meeste studenten hebben aan het begin van hun loopbaan nog actieve begeleiding nodig, maar worden gaandeweg zelfstandiger. Daar spelen wij op in. De begeleiding is in de beginperiode intensief, maar zal na verloop van tijd afnemen. De tijd die zo vrijkomt, kun je gebruiken voor het opdoen van nog meer praktijkervaring. Tijdens die praktijkervaring zorgen we ervoor dat de begeleiding zoveel mogelijk aanvullend is. Loop je in een Comakership ergens tegenaan dat je nog onvoldoende hebt uitgediept? Dan gaan we daar in de lessen mee aan de slag. Naast inhoudelijke begeleiding, krijg je ook algemene begeleiding over de voortgang van je studie. Je voert hierover regelmatig gesprekken met jouw studentbegeleider. Het initiatief voor die gesprekken kan van beide partijen komen. De studentbegeleider zal jou regelmatig benaderen voor een gesprek, maar jij kunt zelf ook een gesprek aanvragen als je daar behoefte aan hebt. De studentbegeleider is altijd een docent van jouw opleiding.
www.windesheimflevoland.nl
11
Welke voorzieningen bieden wij aan?
Als student heb je, zeker in de beginperiode, vaak allerlei vragen. Dat kunnen vragen over je studie zijn, maar bijvoorbeeld ook over studiefinanciering of ICT. Wij helpen je graag om een antwoord op die vragen te vinden en daarom bieden we een hele reeks voorzieningen aan. In dit hoofdstuk lees je waarmee we je zoal van dienst kunnen zijn.
Servicepunt
Bij het Servicepunt (eerste etage, AL1.04) kun je terecht met allerlei vragen rond je studie. Je kunt dan denken aan vragen over: • inschrijving, collegekaart en betaling collegegeld • rooster- en cijferinformatie • voorlichting en evenementen • Comakerships • kenniskring / lectoraat • overige onderwijsactiviteiten Het Servicepunt is elke dag geopend van 08.30 tot 12.00 uur en van 14.00 uur tot 17.00 uur. Op donderdag kun je tot 19.00 uur terecht. Je kunt ook bellen: (088) 469 66 88.
ICT-loket
Bij het ICT-loket kun je dagelijks terecht van 8.30 tot 17.00 uur, voor ondersteuning bij netwerkproblemen, maar ook met vragen over haperende kopieerapparaten en printers. Je vindt het ICT Loket op de zesde etage (kamer 6.30). Bellen kan ook: (088) 469 90 70.
Sharenet en infoborden
Sharenet is onze digitale leer- en werkomgeving. Zodra je bent ingeschreven als student krijg je toegang tot deze omgeving. Je vindt er onder meer actuele informatie over roosters, examens en de aan- en afwezigheid van docenten. Verder is Sharenet een ‘kennisbank’. Dat betekent dat je er ook informatie vindt over regelingen en procedures bijvoorbeeld en algemeen nieuws van en over Windesheim Flevoland. In het gebouw zelf hangen overigens ook nog infoborden met actuele informatie. Je vindt ze op iedere verdieping.
Educator
Educator is een digitaal systeem dat onderwijsadministratie, onderwijsprocessen en onderwijslogistiek ondersteunt. In dit systeem vind je onder meer de digitale onderwijscatalogus, het studievolgsysteem en je studieplan. Voor jou als student is het vooral van belang dat je je via Educator inschrijft voor tentamens. De behaalde resultaten kun je vervolgens bekijken in het studieplan.
Matchpoint
Matchpoint is de plaats binnen onze hogeschool waar vraag en aanbod binnenkomen van comakerships, praktijkopdrachten, bijbanen en vacatures. Je vindt op deze marktplaats op Sharenet een actueel aanbod van organisaties die graag willen samenwerken met studenten van Windesheim Flevoland.
12
Spreekuur ondernemerschap
Ondernemerschap stimuleren wij binnen onze hogeschool actief. We ondersteunen je daarom graag bij het opzetten van je eigen onderneming. Met al je vragen over (het starten van) een eigen onderneming kun je terecht tijdens een speciaal inloopspreekuur dat we wekelijks organiseren. Dit spreekuur is opgezet door twee jonge ondernemers die hun ervaringen graag met je delen. Meer informatie over het spreekuur vind je op Sharenet.
Mediatheek
Op steenworp afstand van onze hogeschool staat de Nieuwe Bibliotheek (Stadhuisplein 101). Wij werken intensief samen met deze bibliotheek, om studenten en medewerkers van Windesheim Flevoland de beste voorzieningen te kunnen geven op mediagebied. Wij hebben een collectief basisabonnement afgesloten, waardoor jij gebruik kunt maken van: • gratis lidmaatschap • alle faciliteiten in de bibliotheek, zoals WIFI en korting op activiteiten, • de complete bibliotheekcollectie, met een maximum van 10 boeken of andere media tegelijkertijd • cd’s, luisterboeken, cd-roms, dvd’s en games (zonder extra kosten!) • de collectie die niet wordt uitgeleend, maar daardoor wel altijd beschikbaar is om in te zien op de studiezaal.
De Living
Op de zesde verdieping van ons gebouw vind je De Living. De Living is een ruimte waar je medestudenten of docenten ook eens buiten de lessen kunt ontmoeten. Je kunt er terecht voor: • aanvullende cursussen (denk aan taal- en rekencursussen en trainingen rond faalangst) • informatie en/of vragen bij studieproblemen of persoonlijke problemen • een afspraak bij de decaan of psycholoog Voor algemene vragen over De Living kun je langslopen bij de coördinator, kamer 6.22. Je kunt ook een e-mail sturen:
[email protected] Lees voor meer informatie over De Living ook het hoofdstuk: Hoe begeleiden wij onze studenten?
Steun bij studievragen
Heb je vragen over studiefinanciering of wil je iets weten over de regels rond studievertraging of –versnelling? Voor deze en soortgelijke vragen kun je aankloppen bij onze decaan: Arjen Smid. Arjen geef informatie en advies over de volgende onderwerpen: • wet- en regelgeving, zoals: aanmelden, toelaten en inschrijven, tussentijds uitschrijven; • omstandigheden die de studie belemmeren, zoals: persoonlijke problemen, sociale problemen, studie in combinatie met topsport, financiële en materiële problemen,
zoals schulden en huisvesting; • vragen rond studiefinanciering; • conflicten en klachten met medewerkers, docenten of medestudenten. Je vindt de decaan in De Living, op de zesde verdieping, kamer 6.24. Is hij niet aanwezig? Stuur dan een e-mail:
[email protected] of bel (088) 469 69 33.
Steun bij persoonlijke vragen
Zit je niet lekker in je vel? Ben je somber of lukt het je niet om je op je werk te concentreren? Kijk dan eens of een gesprek met de psycholoog jou verder kan helpen. De coördinator van De Living kan jullie met elkaar in contact brengen. Je vindt de coördinator op de zesde verdieping, kamer 6.22. Hangen jouw problemen samen met de sfeer op de hogeschool? Is er misschien sprake van een conflict met een medestudent of docent waar je niet uitkomt, of vind je dat een docent of medewerker zich grensoverschrijdend heeft gedragen? Neem dan contact op met de decaan (Kamer 6.24) of met een van de vertrouwenspersonen van onze hogeschool. Je kunt de vertrouwenspersonen een e-mail sturen via
[email protected].
Studiefinanciering en handicap
Mensen die een handicap hebben, kunnen bij de Informatie Beheer Groep een verzoek indienen om hun studiefinanciering met maximaal een jaar te verlengen. Voor meer informatie kun je de decaan raadplegen, of de IB-groep zelf. Regiokantoor IB-Groep Nieuwe Doelenstraat 15 1012 CP Amsterdam Telefoon (050) 599 77 55, www.ib-groep.nl Binnen onze hogeschool is Ingrid Hoff de eerste aanspreekpersoon als het gaat om studeren met een functiebeperking. Onder een functiebeperking verstaan we alle aandoeningen die blijvend van aard zijn en die een belemmering kunnen vormen bij het volgen van je studie, of die tot studievertraging kunnen leiden. Gelukkig kun je ook met een functiebeperking succesvol studeren. Volgens de landelijke wetgeving en de regelgeving van Windesheim hebben studenten met een functiebeperking namelijk recht op voorzieningen. Die voorzieningen kunnen van allerlei aard zijn. Denk aan aanpassingen in het gebouw, het onderwijsprogramma of de toetsing. Lees voor meer informatie de brochure Studeren met een functiebeperking. Je vindt de brochure op Sharenet, maar ook in de flyermolen naast de kamer van de decaan.
een goederentransportverzekering en een collectieve ongevallenverzekering. Reisverzekering Ben je bij ons ingeschreven als student en ga je op kamp, op excursie (wereldwijd) of op reis, en is die reis georganiseerd door of onder toezicht van Windesheim Flevoland? Dan ben je automatisch verzekerd via onze gezamenlijke regeling. De verzekerde rubrieken zijn: • uitkering bij geneeskundige behandeling • extra kosten (bijvoorbeeld kosten voor een langer verblijf, overkomst van familie, terugroeping enz.) • reddingskosten • repatriëringskosten en transportkosten • reisbagage (met eigen risico) Aansprakelijkheidsverzekering Sta je bij ons ingeschreven als student en veroorzaak je schade bij derden? Dan biedt onze gezamenlijke verzekering dekking. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan schade die je tijdens een Comakership veroorzaakt. Overigens gaat het hier om een secundaire dekking. Dat wil zeggen dat de dekking van deze verzekering niet van kracht is als de schade wordt gedekt door een andere verzekering. In dit geval de verzekering van het bedrijf of de organisatie waar je tijdelijk werkt. Goederentransportverzekering Deze verzekering geeft dekking bij het tentoonstellen van goederen van derden binnen onze hogeschool en het vervoer van die goederen. Is er sprake van schade? Dan moet je met behulp van declaratielijsten aan de verzekeraar doorgeven welke goederen, met welke waarde, binnen onze hogeschool tentoongesteld zijn. Meer informatie hierover vind je op onze elektronische leer- en werkomgeving Sharenet. Collectieve ongevallenverzekering Deze verzekering biedt een vergoeding als een student die bij ons staat ingeschreven blijvend invalide raakt, of overlijdt, als gevolg van een ongeval. Dat ongeval moet plaatsvinden in de gebouwen en/of op de terreinen van Windesheim, bij een activiteit die door Windesheim is georganiseerd. Ook het vervoer van en naar de lessen en/of activiteiten valt onder de collectieve ongevallenverzekering.
Kluisjes
Berg jij jouw persoonlijke eigendommen liever op dan dat je er de hele dag mee rondsjouwt? In dat geval raden we je aan een kluisje te huren. De huur is 10 euro per studiejaar, de borg bedraagt 15 euro. Je kunt een kluisje aanvragen bij de receptie op de begane grond.
Gezamenlijke verzekeringen
Wij hebben een aantal collectieve verzekeringen binnen onze hogeschool. Het gaat dan om een (studie) reisverzekering, een aansprakelijkheidsverzekering,
www.windesheimflevoland.nl
13
Wat zijn onze (huis)regels?
Zoals iedere organisatie kent onze hogeschool een lange lijst met juridische regels. Die regels zijn nodig om de rechten en plichten van de hogeschool vast te leggen en van de studenten die bij ons studeren. Daarnaast kennen we ook huisregels. Bijvoorbeeld over het gebruik van de parkeergarage, over gedragsnormen of over koffiedrinken in het computerlokaal. Dit hoofdstuk gaat over beide type regels en over de mensen/commissies die zich bezighouden met de naleving van die regels.
Juridische regels Wij hebben één document waarin alle juridische regels van onze hogeschool zijn samengebracht: het studentenstatuut. Het studentenstatuut bestaat uit twee delen: een instellingsdeel en een opleidingsdeel. In het instellingsdeel lees je: • een opsomming van de regelingen die voor alle studenten van onze hogeschool gelden, zoals de regeling Bindend Studie Advies (*) • jouw rechten en plichten die uit deze regelingen voortkomen, • regelingen rond de rechtsbescherming van studenten. In het opleidingsdeel lees je: • hoe jouw studie is opgebouwd • aanvullende informatie over jouw opleiding (bijvoorbeeld over examens, onderwijsperioden per studiejaar en studiepunten) Je vindt het volledige studentenstatuut op de infosite van Sharenet, onze elektronische leer- en werkomgeving.
Oneens met de regels? Het kan gebeuren dat je het niet eens bent met de regels, of met de manier waarop we die toepassen. Wat doe je in zo’n geval? Je richt je altijd tot de eerst verantwoordelijke, bijvoorbeeld jouw docent of opleidingscoördinator. Als jullie er samen niet uitkomen, dan kun je (vertrouwelijk) advies inwinnen bij de decaan. Daarna kun je eventueel nog vervolgstappen nemen. Welke stappen je neemt, hangt af van het soort klacht dat je hebt.
Klachten over examens en/of beoordelingen Als je klachten hebt over examens en/of een beoordeling, neem dan de volgende stappen. • Richt je altijd tot de eerstverantwoordelijke, namelijk jouw docent. • Komen jullie er samen niet uit, ga dan naar de opleidingscoördinator. • Kom je er ook met de opleidingscoördinator niet uit, geef
14
(*) De rechten en plichten van studenten, cursisten en extraneï zijn verschillend. Let daar op als je het statuut raadpleegt.
jouw klacht dan schriftelijk (maar niet via de mail!) door aan de examencommissie. Op dit moment heeft ieder cluster zijn eigen examencommissie. Worden we groter, dan krijgt iedere opleiding zijn eigen examencommissie. • Kom je er met de examencommissie niet uit (wat gelukkig maar zelden voorkomt) dan kun je de situatie voorleggen aan het College van Beroep voor Examens (CBE). • Tijdens de procedure kun je op ieder moment contact opnemen met de decaan, voor vertrouwelijk (juridisch) advies.
Andere onderwijsklachten Heb je andere onderwijsklachten (dus klachten die buiten de examens en/of de beoordeling vallen)? Neem dan de volgende stappen: • Richt je altijd tot de eerst verantwoordelijke, namelijk jouw docent. • Komen jullie er samen niet uit, ga dan naar de opleidingscoördinator of clustermanager. • Kom je er ook met de opleidingscoördinator of clustermanager niet uit, leg jouw situatie dan voor aan de opleidingscommissie. • Komt de opleidingscommissie er niet uit, dan leggen ze de klacht voor aan de deelraad. • Vind je dat de klacht na deze procedure nog niet voldoende is afgehandeld, dan kun je de situatie voorleggen aan de Geschillen Advies Commissie (GAC). In de praktijk komt dit gelukkig zelden voor, omdat de meeste klachten al veel eerder zijn opgelost. • Tijdens de procedure kun je op ieder moment contact opnemen met de decaan, voor vertrouwelijk (juridisch) advies.
Klachten die buiten de opleiding vallen Heb je een klacht die buiten de opleiding valt, dan kun je contact opnemen met de klachtencommissie. Denk bijvoorbeeld aan storende bouwwerkzaamheden tijdens toetsen, of een gebrek aan faciliteiten waardoor het studeren je onmogelijk wordt gemaakt. Wat moet je weten voordat je een klacht indient bij de klachtencommissie? • Richt je bij iedere klacht altijd eerst tot de verantwoordelijke persoon. Dat kan je docent zijn of de opleidingscoördinator. • Komen jullie er samen niet uit, ga dan voor een (vertrouwelijk) advies naar de decaan. • Besluit je om een klacht in te dienen? Doe dat dan schriftelijk én uiterlijk zes weken nadat de klacht is ontstaan, via
[email protected] • Houd er rekening mee dat je echt moet worden benadeeld door het probleem dat je aankaart. • Houd er ook rekening mee dat je bij het indienen van de klacht de volgende onderdelen benoemt: - naam en adres - studentnummer - omschrijving van de klacht (en de data die van toepassing zijn) - (eventueel) schriftelijke stukken waarvan je denkt dat de commissie ze nodig heeft bij de beoordeling van de klacht - jouw eigen oplossing voor het probleem (hoe denk je zelf dat de klacht het beste kan worden opgelost?) Hangen jouw problemen samen met de sfeer op de hogeschool? Is er misschien sprake van een conflict met een medestudent of docent waar je niet uitkomt, of vind je dat een docent of medewerker zich grensoverschrijdend heeft gedragen? Neem dan contact op met de decaan (Kamer 6.24) of met een van de vertrouwenspersonen van onze hogeschool. Je kunt de vertrouwenspersonen een e-mail sturen via
[email protected].
Huisregels Onze huisregels gaan over heel verschillende onderwerpen, maar ze hebben met elkaar gemeen dat ze het verblijf voor alle betrokkenen zo veilig, plezierig en overzichtelijk mogelijk maken. Wij gaan er van uit dat onze medewerkers en studenten respectvol met elkaar omgaan. Dat betekent dat we intimidatie, agressie en ander ongepast gedrag afwijzen. Verder kennen wij ook regels over het gebruik van het gebouw, regels rond intellectueel eigendom en regels die voortvloeien uit de Arbowet. Ga voor het volledige overzicht van de huisregels naar Sharenet.
Ziek melden Op de middelbare school ben je gewend om je bij ziekte officieel af te melden. Op onze hogeschool hebben wij daar geen algemene regel voor. De vraag of je je wel of niet ziek meldt, hangt namelijk af van het soort afspraak dat je hebt. Ben je verhinderd voor een hoorcollege bijvoorbeeld, dan hoef je je niet af te melden. Maar heb je een één-op-één-gesprek met je studentbegeleider, of volg je een vak met aanwezigheidsplicht, dan meld je je natuurlijk wel even af. Soms verschillen de regels over ziekmelden ook tussen de opleidingen. Vraag daarom jouw studentbegeleider naar de regels die voor jou van belang zijn.
Wie gaan er over de huisregels? Bij binnenkomst in onze hogeschool maak je als eerste kennis met de receptiemedewerkers. Zij vervullen ook de taak van huismeester. Een van die taken is: controleren of de huisregels goed worden nageleefd. Dat betekent dat de huismeester je kan aanspreken op ongewenst gedrag. Bijvoorbeeld wanneer je als student de parkeergarage gebruikt (terwijl die alleen voor medewerkers is bedoeld), of als je koffie drinkt in het computerlokaal. Maar ook docenten en andere medewerkers van Windesheim kunnen jou wijzen op onze regels. De decaan speelt een belangrijke rol bij het naleven van onze gedragsregels. Wij gaan er van uit dat onze studenten en medewerkers respectvol met elkaar omgaan. Hoe vanzelfsprekend dat gedrag voor ons ook is, het kan gebeuren dat mensen zich er niet aan houden. Wat doe je dan? Wij streven naar een hogeschool waarin we elkaar op zulk gedrag kunnen aanspreken. Voel je je door iemand gekwetst, of vind je dat een docent of medewerker je zonder respect heeft behandeld? Denk dan niet dat het erbij hoort, maar spreek elkaar er op aan. Vind je dat in de betreffende situatie moeilijk, of wil je liever eerst met iemand praten die er neutraal tegenover staat? Dan kun je bij de decaan terecht. Je kunt hem bellen via: (088) 469 69 33, of mailen via decaan@ windesheimflevoland.nl De decaan heeft geheimhoudingsplicht.
www.windesheimflevoland.nl
15
Hoe houden we de kwaliteit van ons onderwijs op peil?
Kwaliteitszorg betekent voor ons dat we onze beloften nakomen. Wij zien graag dat iedereen die betrokken is bij een opleiding ook tevreden is over die opleiding. Om de tevredenheid te peilen, voeren we periodiek metingen uit, organiseren we jaarlijks een conferentie en doen we mee aan de studenten tevredenheidsmonitor. Hieronder lees je wat dat allemaal inhoudt.
Metingen Om de tevredenheid te peilen over de inhoud, de organisatie en de voorzieningen van de opleiding, voeren we regelmatig metingen uit onder studenten, docenten en betrokkenen uit het werkveld. Zo worden bijvoorbeeld na afloop van iedere onderwijsperiode de modules geëvalueerd. Doe je mee aan deze metingen (vaak in de vorm van een enquête), dan heb je als student dus invloed op het beleid van de opleiding. De resultaten bespreken we met de opleidingscommissie en met de direct verantwoordelijke personen. De resultaten koppelen we terug in jouw opleidingscommunity op Sharenet. Gaat het specifiek over toetsen, dan stemmen we af met de examencommissie. Samen kijken we welke verbeterpunten er mogelijk zijn. Naast onze eigen metingen houdt de overheid ook iedere zes jaar een uitgebreide meting (een zogenaamde accreditatie) naar de kwaliteit van de opleidingen.
Eerstejaarsonderzoek In november van ieder studiejaar nemen wij het Eerstejaarsonderzoek af. Via dat onderzoek willen we inzicht krijgen in: • het keuzeproces van aankomend studenten • de tevredenheid over onze voorlichting • de eerste indruk van de opleiding
16
Ben je eerstejaars? Dan word je voor dit onderzoek benaderd door de afdeling Marktonderzoek van onze hogeschool. De uitkomsten van de enquête delen we met je via Sharenet.
Studenten tevredenheidsmonitor Ieder jaar vindt een vergelijkende enquête plaats die meet hoe tevreden studenten zijn over hun hogeschool: de Nationale Studenten Enquête (NSE). Alle hogescholen in Nederland doen eraan mee. Via deze belangrijke enquête kun je jouw mening geven over de opleiding die je volgt. Onderwerpen die aan bod kunnen komen, zijn: • het niveau en de inhoud van het onderwijs • de deskundigheid van docenten • de voorbereiding op het beroep • de faciliteiten • de organisatie De uitkomsten van de enquête worden gebruikt om de kwaliteit van onze hogeschool verder te verbeteren. Je kunt de uitkomsten teruglezen op Sharenet, in de keuzegidsen voor het HBO en in overzichten van landelijke bladen en tijdschriften.
Werkveldconferentie Om het niveau van de opleiding hoog te houden, en om verbeterpunten nog eens goed met elkaar door te spreken, organiseren we ook jaarlijks een werkveldconferentie. Tijdens die conferentie zijn docenten aanwezig, studenten en vertegenwoordigers uit het werkveld. Wil je erbij zijn? Houd dan Sharenet in de gaten voor de datum waarop de conferentie dit jaar plaatsvindt.
www.windesheimflevoland.nl
17
Student in Almere
Wonen, werken, uitgaan, studeren: in Almere kan het allemaal. Maar wat zijn de leuke adressen? Ga daarvoor naar www.studentinalmere.nl en lees wat medestudenten je zoal aanraden. Je vindt hier ook interessante kortingen voor studenten in Almere. De portal is speciaal ontwikkeld voor en door studenten. Student-ambassadeurs houden je via de website en de social media op de hoogte van interessante activiteiten en delen hun ervaringen met je.
Studentenverenigingen
Comakership Meetingpoint
Wil je van je studietijd een onvergetelijke tijd maken? Word dan lid van een van de studentenverenigingen. Er zijn er twee: Endzjin en Bazinga! Beide verenigingen organiseren gezellige feesten, excursies en studiebijeenkomsten. Ook geven ze korting bij sportclubs en andere organisaties in de stad. Kijk welke vereniging het beste bij je past via: www.engine.nl en www.bazin-ga.nl
Netwerken is nuttig en belangrijk, maar hoe pak je het aan? Hoe kom je in contact met bedrijven en hoe vinden ze jou? Of je nu contacten zoekt voor een Comakership of voor een leuke bijbaan, een netwerk is cruciaal. Daarom organiseren we een aantal keer per jaar het Comakership Meetingpoint. Via dit meetingpoint kun je in een ontspannen sfeer kennismaken met medewerkers van bedrijven en instellingen uit de omgeving. Daarnaast kun je er ook een comakeropdracht, -dienst of product presenteren. Kijk voor de datum van het eerstvolgende meetingpoint op WISE of op www.ikstudeerinalmere.nl.
Lijkt het jou ook leuk ambassadeur te zijn van Almere en onze hogeschool? Stuur dan een mail aan:
[email protected].
Roeivereniging Pampus Wil je de omgeving van Almere verkennen vanaf het water? Misschien is een lidmaatschap van roeivereniging Pampus dan iets voor jou. Pampus geeft studenten 50 euro korting op de jaarlijkse contributie van 245 euro. Je vindt het clubhuis en de botenloodsen aan de Lange Wetering, Verlaatweg 7. De vereniging heeft boten voor ieder roeiniveau en ze organiseren zowel toertochten als wedstrijden. Kijk ook eens op de uitgebreide website van Pampus: www.rvpampus.nl.
Almeerse Hockeyclub Poppodium De Meester Amsterdam heeft Paradiso, Den Haag heeft Het Paard en Almere heeft De Meester. Podium De Meester ligt vlak achter de Grote Markt, aan de Rentmeesterstraat 2. Er is een concertzaal en een kleine zaal, oefenruimtes en een café. Kortom: dé plek waar je terecht kunt voor al je popconcerten, workshops, jamsessies, cursussen en nog veel meer. Per jaar organiseert De Meester ruim 200 verschillende activiteiten. Kijk voor het actuele programma op: www.demeesteralmere.nl of mail:
[email protected].
Museum De Paviljoens Almere kent ook een bijzonder museum voor hedendaagse kunst: De Paviljoens. Wil je een indruk krijgen van het museum, kijk dan op de website: www.depaviljoens.nl. Je vindt het museum aan de Odeonstraat 3.
Windesheim Flevoland Podium De Living heeft vanaf 1 september iets nieuws: Het Windesheim Flevoland Podium. In onze eigen ‘huiskamer’ op de zesde verdieping kun je workshops volgen of meedoen aan jamsessies. Er is onder meer keuze uit: fotografie en presentatie, theaterimprovisatie en camera-acteren en presenteren. Wie de smaak te pakken heeft, kan zijn talenten ook laten zien tijdens een optreden elders in de stad. Meld je aan bij De Living, via
[email protected].
18
Bij de Almeerse Hockeyclub kan iedereen presteren op zijn eigen niveau. Sportiviteit, gezelligheid, betrokkenheid en prestatie gaan bij deze jonge club hand in hand. Kijk voor meer informatie over de vereniging op www.almeersehockeyclub.nl of stel een vraag via
[email protected]. Je vindt de club op sportpark Klein Brandt, aan de Muziekdreef.
Bakker Bart Speciaal voor studenten heeft Bakker Bart het broodje van de maand bedacht. Op vertoon van je studentenkaart kun je voor een speciale prijs een lekker broodje en drankje kopen. Je vindt de bakker in het stadscentrum, aan Forum 1.
Meer weten? Wil je meer weten over Almere Studentenstad? Volg dan de informatieschermen in de hal, kijk op WISE, of bezoek www.ikstudeerinalmere.nl. Vragen, ideeën of tips, kun je mailen naar Frédéric Tonnon van Windesheim Flevoland: fred.tonnon@ windesheimflevoland.nl.
19
Windesheim Flevoland Hospitaaldreef 5 1315 RC Almere www.windesheimflevoland.nl Like ons op Facebook www.facebook.com/windesheimflevoland Word vrienden op Hyves http://windesheimflevo.hyves.nl Volg ons op Twitter http://twitter.com/windesheimflevo
Colofon Deze studiegids is een uitgave van Windesheim Flevoland zomer 2013 - Alle rechten voorbehouden