Sector Metabole en Cardiovasculaire Aandoeningen
CARDIOLOGIE K12B-08
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
1
CARDIOLOGIE – K12B-08
1.
VOORSTELLING VAN DE DIENST
1.1 INLEIDING De dienst cardiologie – katheterisatie en endocrinologie is gelokaliseerd op de 8e verdieping van kliniekgebouw 12-IB en omvat de hospitalisatie van patiënten voor: Observatie, behandeling en verpleging van patiënten met hart – en vaatziekten: o Angor of retrosternale pijn. o Hartfalen of hartdecompensatie o Hartinfarct o Ritmestoornissen o Kleplijden o Geleidingsstoornissen o Trombose o Plaatsing pacemaker en ICD Observatie, behandeling en verpleging van katheterisatiepatiënten opgenomen voor: o PTCA o Coronarografie
De dienst bestaat uit 30 bedden, kamer 1821 tot en met 1838, die voornamelijk bestemd zijn voor de hospitalisatie van patiënten van de medische discipline “Cardiologie”.
Dienstruimtes: Keuken, berging, spoelruimte, onthaal-verpleegpost, artsenbureel, linnenkamer, badkamer, douche en onderhoudslokaal bevinden zich in de middenruimte van de afdeling. Het staflokaal voor verpleegkundigen bevindt zich aan de buitenzijde van de verpleegeenheid.
1.2 ORGANISATORISCH 1.2.1 MEDISCH TEAM Diensthoofd cardiologie is Dr. M. De Pauw. De continu begeleiding van de patiënten behoort tot de taak van de 2 assisterende geneesheren (wisseling iedere 3 maand), bijgestaan door 1 à 2 dokterstagiairs (wisseling maandelijks). Hun taak bestaat uit:
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
2
Dagelijkse zaalronde met de verpleegkundige
Uitvoeren of aanvragen van onderzoeken
Het instellen van behandelingen en opvolging van de opgenomen patiënten
Het houden van een wekelijkse multidisciplinaire patiëntenbespreking met de verpleegkundigen, hoofdverpleegkundige, sociale verpleegkundige, diëtiste, kinesiste, specialiste hartfalen.
Het medisch informeren van patiënten en hun familie en opvang van sociale problematiek
Het mede optimaliseren van de werking van de verpleegeenheid in communicatie en overleg met de hoofdverpleegkundige.
De dokterstagiairs hebben een beperkte bevoegdheid:
Bloedafname
Opmaken en bijhouden van het medisch dossier
Klinisch onderzoek
1.2.2 VERPLEEGKUNDIG TEAM Samenstelling:
Hoofdverpleegkundige: Mevr. T. LEUNE (telefoonnummer: 09/332.46.98).
Bachelors en gediplomeerde verpleegkundigen
De hoofdverpleegkundige staat in voor:
De organisatie van de afdelingswerking
De organisatie, coördinatie en supervisie van het verpleegkundig team
De communicatie en overleg met het medisch en verpleegkundig team, andere zorgverleners en medewerkers
De communicatie met patiënten en familie
Het bewaken en optimaliseren van kwaliteitszorg
Het materiaalbeheer op de afdeling.
Personeelsbeheer (optimaal inzetten beschikbaar personeel) en zorg voor personeel
De verpleegkundigen staan in voor de patiëntenzorg volgens het “patiëntentoewijzingsverpleegmodel”, d.w.z. dat één verpleegkundige verantwoordelijk is voor de integrale zorg van een aantal patiënten. Deze omvat:
Totaalzorg plannen, uitvoeren, evalueren en rapporteren
Uitvoeren van verpleegtechnische handelingen
Uitvoeren van medische opdrachten
Assisteren bij medische handelingen
Voedingsdistributie
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
3
Medicatiedistributie
Observatie en communicatie met patiënten en familie
Informeren van patiënten en familie
Zaalronde en overleg met de behandelende arts
Patiëntenadministratie bij opname, verblijf, transfer en ontslag
Begeleiding studenten verpleegkunde volgens het mentorschap:
o
Samenwerken met studenten
o
Informatie geven
o
Feedback geven betreffende kennis, handelen, attitudes
o
Evaluatie van de begeleide studenten
Communicatie en overleg met verpleegkundigen, hoofdverpleegkundige en andere zorgverleners
Streven naar een optimale kwaliteitszorg
Materiaalzorg
1.2.3 SECRETARIAATSMEDEWERKER De 2 administratieve medewerkers op onze afdeling staan in voor:
Ontvangst bij opname van patiënten en begeleiding naar de patiëntenkamer
Het gericht verwijzen van iedereen die zich aanmeldt aan het onthaal
Patiëntenadministratie
Onderzoeksafspraken maken en vervoer hiervoor organiseren
Administratieve hulp aan de hoofdverpleegkundige en hulp aan het gehele team.
Het secretariaat van 8IB is te bereiken op het volgende telefoonnummer: 09/332.46.87. Graag het secretariaat of de hoofdverpleegkundige verwittigen bij afwezigheid.
1.2.4 LOGISTIEKE MEDEWERKER De logistieke medewerkers staan in voor logistieke ondersteuning van het verpleegkundig team in de patiëntenzorg en onderhoudstaken, zoals opdienen maaltijden en onderhoud spoelruimte. Indien er geen logistieke medewerker aanwezig is, worden deze taken volledig of deels overgenomen door de verpleegkundigen.
1.2.5 ONDERHOUDSPERSONEEL Het onderhoudspersoneel ressorteert onder de bevoegdheid van de hotel – economische dienst en is te herkennen aan de blauwe vest en witte broek. Zij zijn verantwoordelijk voor het onderhoud van de verpleegeenheid.
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
4
1.2.6 BLOEDPRIKPLOEG De verpleegkundigen van de bloedprikploeg vallen onder de bevoegdheid van de medische technische dienst klinische biologie. Zij staan dagelijks in voor het uitvoeren van perifere - en centrale bloedafnames bij patiënten.
1.2.7 SOCIALE DIENST De sociale verpleegkundige staat in voor:
Het zoeken naar oplossingen bij sociale en financiële problemen van patiënten
Het onderzoeken van financiële tegemoetkomingen waar patiënten recht op hebben
Het regelen van vervoer bij ontslag van patiënten
1.2.8 DIËTISTEN De diëtiste kan geraadpleegd worden voor ondersteuning, begeleiding en advies aan patiënten met dieetvoeding. Bij hartfalenpatiënten en na een infarct wordt de diëtiste steeds geraadpleegd.
1.2.9 KINESISTEN De kinesisten staan in voor de revalidatie na een hartinfarct, pacemakerplaatsing, bij hartfalen,… en geeft o.a. kinesitherapie bij ademhalingsmoeilijkheden en gangstoornissen.
1.2.10 VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST HARTFALEN De verpleegkundig specialist hartfalen biedt doorheen het zorgtraject van hartfalen ondersteuning aan de patiënt, zijn familie, verpleegkundigen en andere gezondheidsmedewerkers. Zij geeft ook de nodige educatie aan hartfalenpatiënten en hun familie.
2 SPECIFIEKE AANDACHTSPUNTEN
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
5
Bij aanvang van de stageperiode:
U meldt zich aan bij de hoofdverpleegkundige of vervangende verantwoordelijke. De student zal worden rondgeleid door de hoofdverpleegkundige of door een verpleegkundige, na een eerste opvang en uitleg over de organisatie van de dienst.
De begeleidingsfiche voorleggen en de doelstellingen bekend maken.
De hoofdverpleegkundige contacteert de verpleegkundige waarmee de student(e) zal samenwerken.
In overleg wordt het uurrooster gedurende de stageperiode vastgelegd.
Indien bepaalde patiënten gevolgd moeten worden in het kader van een studie, moet dit worden gesignaleerd aan de hoofdverpleegkundige.
Dagelijks:
Werkverdeling / patiëntentoewijzing raadplegen (in het staflokaal) en naleven. Vooraf moet contact worden opgenomen met de verpleegkundige waarmee men zal samenwerken. Nooit op eigen houtje beginnen!
Het elektronisch verpleegkundig dossier raadplegen en per patiënt de verrichte zorgen en observaties noteren.
Na de verzorging, begeleidingsfiche eerst zelf invullen en nadien voorleggen en feedback vragen aan de verpleegkundige waarmee je gewerkt hebt.
Algemene richtlijnen:
Aandacht voor persoonlijke hygiëne en naleven van de voorschriften aangaande uniform, stiptheid naleven, begin – en einduur respecteren.
Overleg werkorganisatie met de begeleidende verpleegkundige. Bij wederzijds akkoord kan patiëntentoewijzing gedelegeerd worden.
Beloproepen worden steeds zo vlug mogelijk beantwoord, ook deze die niet tot de eigen patiëntengroep behoren. Er steeds voor zorgen dat patiënten hun oproepsysteem in hun bereik hebben.
Streven naar een economisch verantwoord gebruik van materiaal.
Gebruikt materiaal wordt na reiniging of ontsmetting ordelijk teruggebracht naar de juiste plaats. Vb. Zitweegschaal, infuuspompen, statieven,…
Bij het beëindigen van de patiëntenzorg: nakijken of alles opgeruimd is en al het overbodige materiaal van de kamer verwijderd is.
Aandacht voor het aan- en uitdoen van het aanwezigheids- beletlichtje bij het betreden van de kamer.
Na de patiëntenzorg wordt de spoelruimte in orde gebracht. Linnenzakken worden maximaal gevuld, dichtgebonden en in de bergruimte aan de ingang van de
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
6
verpleegeenheid geplaatst. Ook op dit domein wordt initiatiefname verwacht.
De linnenwagens worden na gebruik in de linnenkamer teruggeplaatst en ordelijk heraangevuld.
Na het gebruik wordt te hersteriliseren materiaal in de sterilisatie- bak in de spoelruimte geplaatst.
Er is voor de studenten een koffiepauze voorzien samen met de verpleegkundige. Dagelijks kan u een yoghurt gebruiken op de afdeling. U kan gebruik maken van de koelkast en de microgolfoven in de keuken.
Uw pauze plant u in overleg met uw begeleidende verpleegkundige.
Er wordt een aandachtvolle en actieve participatie bij patiëntenoverdracht van u verwacht.
Specifieke richtlijnen
Cardiologische patiënten hebben vaak te kampen met niet direct merkbare verblijfsproblemen en stressoren (o.a. onzekerheid over de eventuele gevolgen voor de toekomst,…). Wat voor de ziekenhuiswerker een vertrouwde wereld is met routineprocedures, is voor de patiënt en zijn familie een vreemde wereld. Van belang is het onthaal en het voortdurend attent blijven voor zijn problemen en het verlenen van voldoende persoonlijke aandacht.
Mede als hulp tot het persoonlijk gesprek zijn hulpmiddelen voor handen zoals infobrochures over infarct, elektrofysiologisch onderzoek, inplanteerbare defibrillator, coronarografie en PTCA.
Bij patiënten met hartfalen wordt de diurese steeds bepaald. De patiënt heeft dan een bedpan of urinaal of toiletstoel. Deze blijft op de kamer of badkamer van de patiënt. De hoeveelheid urine wordt steeds afgemeten en de hoeveelheid wordt genoteerd in het elektronisch verpleegkundig dossier. Als aandachtspunt hangt er een briefje op de badkamerdeur met de vermelding “diurese volgen”.
3. MEDISCH PATIENTENPROFIEL Cardiologie: Enkele belangrijke cardiologische aandoeningen zijn: CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
7
1. ANGOR OF RETROSTERNALE PIJN Pijn – meestal achter het borstbeen – door zuurstoftekort van het hart. Typische EKG wijzigingen. Onmiddellijk te melden! Bij angor wordt een coronarografie gepland waarbij de coronairen of de kransslagaders in beeld worden gebracht. Indien één kransslagader dichtgeslibd is wordt een PTCA uitgevoerd. 2. HARTFALEN OF HARTDECOMPENSATIE Toestand waarbij het hart – als pomp – niet meer in staat is de gevraagde arbeid te verrichten. Oorzaken kunnen zijn: ritme stoornissen, infarct, overvulling, hoge bloeddruk. Links decompensatie (linker harthelft deficiënt): geeft een stuwing in de longvenen longoedeem. Rechts decompensatie (rechter harthelft deficiënt): geeft stuwing in de venen en capillaire gebieden van de grote circulatie perifere oedemen, eventueel levercirrose door stuwingslever. 3. HARTINFARCT Onomkeerbare hartspiernecrose t.g.v. zuurstofgebrek. Onderscheid in verschillende soorten infarcten wordt gemaakt naargelang de lokalisatie van de necrose. Klassiek 2 weken hospitalisatie wegens het mogelijk optreden van ritmestoornissen. 4. RITMESTOORNISSEN
Bradycardie: te trage hartslag
Tachycardie: te snelle hartslag
Ventrikelfibrillatie
Meestal wordt eerst een elektrofysiologisch onderzoek (EFO) gepland vooraleer tot een behandeling wordt overgegaan. De behandeling kan medicamenteus zijn of invasief zijn (zoals een ablatie, cardioversie, ICD of PM implantatie,…). 5. KLEPLIJDEN
Stenose: vernauwde hartklep.
Insufficiëntie: slecht sluitende klep.
6. GELEIDINGSSTOORNISSEN Als behandeling wordt een pacemaker geplaatst. Een pacemaker is een elektrische batterij, onderhuids geplaatst, die via een elektrode het hart kunstmatig stimuleert tot contractie of samentrekking. Wordt geplaatst bij bepaalde stoornissen in prikkelvorming en/of – geleiding. 7. TROMBOSE Gedeeltelijke of volledige afsluiting van een bloedvat door een stolsel van bloedlichaampjes en
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
8
andere elementen.
Endocrinologie 1. PATIENTEN MET ONTREGELDE DIABETESBEHANDELING VOOR OPPUNTSTELLING
Bijhouden van glycemiedagcurve.
Werken met de actrapid spuitpomp
Opstarten van nieuwe insulines.
2. PATIENTEN MET NIEUW ONTDEKTE DIABETES
Vaststellen van het type diabetes.
Behandeling opstarten: actrapid spuitpomp, orale antidiabetica en insulines.
Educatie: controle glycemie, insuline spuiten, voeding.
3. PATIENTEN MET EEN DIABETISCHE VOETWONDE Patiënten met een diabetische voetwonde blijven gedurende lange tijd op de afdeling. De voetwonde wordt samen met de consulenten van het wondzorgteam opgevolgd.
Onderzoeken
Therapie
Wondzorg: o.a. vacuümtherapie
4. PATIENTEN MET ANDERE ENDOCRINOLOGISCHE AANDOENINGEN O.a. obese patiënten die pre-op moeten vermageren.
Katheterisatie 1. CORONAROGRAFIE Dit onderzoek wordt vaak gedaan als de arts meer te weten wil komen over de patiënt zijn klachten. Vb. als de arts denkt aan een hartinfarct of een klepaandoening, bij aanhoudende angor. In de meeste gevallen worden enkel de kransslagaders onderzocht. Dit onderzoek gebeurt via de lies. Wanneer de patiënt terug op de afdeling komt is het belangrijk dat hij enkele uren bedrust houd. De insteekplaats wordt regelmatig gecontroleerd op zwelling, nabloeding,… 2. PTCA PTCA staat voor Percutane Transluminale Coronaire Angioplastiek. Bij een vernauwing in de kransslagaders wordt er via een katheter in de lies een stent geplaatst. De kransslagader is nu weer open en het bloed kan weer vrij stromen. Ook na dit onderzoek is het belangrijk dat de patiënt verschillende uren strikte bedrust houd.
4. VERPLEEGKUNDIG LUIK
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
9
4.1 VERPLEEGDOSSIER Sinds maart 2012 wordt de volledige verzorging in het elektronisch patiëntendossier genoteerd, via het zorg- en behandelingsblad en parameterblad. Sinds september 2012 werken we op de afdeling met het elektronisch voorschrijven, aanduiden en registreren van medicatie in de medicatiemodule in het elektronisch patiëntendossier (EPD). Voor je start op de afdeling wordt verwacht dat je de E-learning module hebt doorgenomen via. www.uzgent.be. De eerste stagedag onderga je een test op de ICT-afdeling. Indien geslaagd, krijg je een gebruikersnaam en een paswoord om aan verpleegkundige rapportage te kunnen doen.
4.2 ANDERE DOCUMENTEN 1. Vochtlijst en/of voedingslijst Dit document beslaat een tijdspanne van 7 dagen. Hierop wordt de voedingsinname en / of verplichte vochtinname of beperking van de patiënt genoteerd en opgevolgd. Dit formulier wordt bewaard op de patiëntenkamer aan de badkamerdeur. Deze parameter dient ook genoteerd te worden in het parameterblad in EPD. De vochtbalans is van groot belang bij onze hartfalenpatiënten, en dient correct te worden ingevuld. 2. Parameterblad binnen het EPD Hierop vind je de parameters (bloeddruk, pols, temperatuur, zuurstofsaturatie, glycemie, gewicht, stand spuitpompen, vocht IN - UIT,…) terug. Tevens is het een link naar de registratie aangaande wond-huid en katheterzorg, WH/valpreventie/fixatie zorg.
4.3 BASISZORGEN EN OBSERVATIE Op onze afdeling zal men meestal in aanraking komen met 3 groepen patiënten
Patiënten die opgenomen worden voor onderzoek (+ evaluatie van een medicamenteuze behandeling). Patiënten die gediagnostiseerd worden met diabetes.
Patiënten in een revalidatiefase. Vb. na een infarct, pacemakerplaatsing, ICD implantatie, hartfalen, coronarografie, PTCA,…
Patiënten in terminale fase van hartdecompensatie.
Bij de eerste groep patiënten is er weinig verandering in zorgbehoefte. Het verpleegplan zal eerder summier zijn maar ook voor deze groep “routine patiënten” moet men voortdurend attent blijven. Veelal krijgen die een te geringe persoonlijke aandacht. Ook voor hen zijn duidelijke informatie, ondersteuning voor, tijdens en na het onderzoek, en het leefklimaat van belang. De verpleegsituatie van de patiënten in revalidatiefase is zeer complex: het evenwicht moet hervonden worden tussen het lichamelijke, psychisch en sociaal functioneren. De begeleiding is afgestemd op 3 behoeften tegelijk, namelijk:
Het verleden: oude behoeften die wellicht niet meer bevredigd kunnen worden (vb.
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
10
bepaalde sportactiviteiten, voedingsgewoonten,… maar ook vb. roken,…)
Het heden: behoeften direct voortkomend uit de gezondheidsproblematiek (vb. behoefte aan aandacht, voorlichting,…).
De toekomst: behoeften die zich richten op het creëren van een nieuw evenwicht (resocialisatie). Na het ontslag wordt dit met de patiënt verder uitgewerkt door de dienst hartrevalidatie, maar tijdens de hospitalisatie is het van belang hierop te anticiperen.
Naast de basisverzorging zal men dus speciaal aandacht moeten besteden aan de communicatie met de patiënt, vooral dan aan het luisteren naar wat de patiënt zegt en het antwoorden op zijn vragen. Bij het uitvoeren van de basiszorgen zal men er steeds op letten dat deze grondig worden uitgevoerd, systematisch en dat zij gepaard gaan met een nauwkeurige observatie en verslaggeving. Het vertrekpunt voor de verzorging is steeds het elektronisch verpleegkundig dossier, dit geeft de mogelijkheid dat patiënt in zijn totaliteit te zien. Het zorg – en behandelplan biedt een uitgewerkt houvast om de basiszorgen efficiënt te kunnen verrichten. Essentieel is wel de evaluatie van deze gegeven en het bijsturen waar nodig. De meest voorkomende basiszorgen zijn:
Bedbad: aandacht voor een zorgvuldig en grondig toilet. Observatie en evaluatie is hier heel belangrijk. Observatie huidletsels ter hoogte van de voeten bij diabetespatiënten.
Hulp bij toilet: patiënt zoveel mogelijk stimuleren tot zelfzorg, maar wel toezien of patiënt dit wel goed kan of doet.
Mondtoilet: Zeer belangrijk bij zwaar zieke patiënten zowel preventief als curatief.
Nagelverzorging: moet met zorg gebeuren. Cave diabetes patiënten. Soms is specialistische voetzorg aangewezen. Belangrijke voorzorgen bij diabetes: o Gebruik lauw water voor het voetbad ( de temperatuurgevoeligheid kan soms gestoord zijn). o Laat de voet niet lang weken. o Droog de voeten steeds goed af, vooral tussen de tenen (liefst deppen, niet te hard wrijven). o Knip de nagels recht en niet te kort af. o Vermijd het gebruik van scherpe voorwerpen. Elke kwetsuur kan verstrekkende gevolgen hebben.
Haarverzorging: bij langdurige hospitalisatie wordt een regelmatige haarwassing aanbevolen.
Decubituspreventie: vraagt gerichte observatie en onderkennen van de risicopatiënten.
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
11
o Preventie start bij een goede voedingstoestand en lichaamsverzorging o Wisselhouding en waar nodig zoveel mogelijk gebruik maken van drukreducerende matrassen en kussens (traagfoam in de zetel, hielkussen in bed) o Bij risicopatiënten is het gebruik van een alpha-X-cell of een nimbusmatras aangewezen
Decubitusbehandeling o Zoals voorgeschreven op medisch opdracht en consult wondzorgconsulenten o Observatie en evaluatie noteren in het zorg –en behandelplan.
Aanbrengen Dauerbinden
Houding van patiënt: het is van belang dat de patiënt een zo comfortabel mogelijke houding krijgt, aangepast aan zijn algemene toestand. Vb. kortademige patiënten dienen goed rechtop gezet te worden, de rug goed gesteund door kussens en eventueel met een voetsteun.
Defaecatiepatroon: is heel dikwijls gestoord bij langdurige bedlegerigheid. Observatie hiervan is heel nuttig. Indien een rectaal toucher dient te gebeuren staat dit vermeld op het zorgenplan.
Voeding van patiënt: veel zorg dient men te besteden aan de voeding van de patiënt. Hulpbehoefte noteren in zorgenplan. Observatie rond kwantiteit voedselinname wordt eventueel op een voedingslijst genoteerd. De meeste endocinopatiënten krijgen een dieetvoeding waarbij de calorie inname vastgelegd is. Hartfalen patiënten moeten dan weer opletten met zoutinname.
Toedienen sondevoeding
Vochtinname is heel belangrijk bij de hartfalen patiënten. Bij sommige patiënten is een strikte vochtbeperking van 1500cc noodzakelijk. Andere patiënten moeten gestimuleerd worden tot vochtinname.
O2 - therapie: aandacht voor maximale hoeveelheid bij toediening (belangrijk bij C.O.P.D.patiënten), hernieuwen van leiding, en het goed dragen van zuurstofmasker of bril.
Aërosoltherapie: aandacht voor frequentie toediening, reinigen en vervangen van leiding.
Wondverzorging: zoals voorgeschreven op zorgenplan en parameterblad. (vb. diabetische voet, na pacemakerplaatsing, na PTCA,…)
Katheterzorg: centrale katheters, perifere katheters, poortkatheters. o Veel zorg dient besteed te worden aan de insteekplaats van katheters. Observaties van roodheid, zwelling, etter dienen gemeld en genoteerd te worden. o Nooit infusen laten leeg hangen of infuuspompen uitzetten. Onmiddellijk een nieuwe baxter halen in het labo. o Bij vervanging van infusen steriel werken. o Bij elke patiënt met een infuus een infuusstaander voorzien.
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
12
o Elke perifere katheter wordt na 72u verwijderd en herplaatst, dit omdat het risico op flebitis toeneemt. o Bij een centrale katheter is er 1 maal per week een verbandwissel. Infuusleidingen worden 2 maal per week volledig vernieuwd. De basiszorgen geven ons de kans – na gerichte observatie – volgende aandachtspunten te signalen en noteren:
Toestand van de huid: intertrigo, decubitus,…
Aandoening ter hoogte van de mond: aften, schimmels, cariës,…
Psychische toestand van de patiënt
Mate waarin de zelfzorg moet ondersteund worden
Doelmatigheid van decubituspreventie
Pijnklachten
Stoelgangproblemen
Verminderde eetlust: misselijkheid, braken,…
De verpleegsituatie van de 3e groep patiënten verschilt van de 2e groep in het feit dat er geen beterschap meer verwacht wordt door de artsen. Comfortzorg is hier een must, zowel op lichamelijk, psychisch als spiritueel vlak.
4.4 SPECIFIEKE ZORGEN Naast de basiszorgen zijn er op de dienst ook specifieke zorgen eigen aan de dienst. 4.4.1. Holterregistratie Bij de meeste patiënten doet men tijdens hun hospitalisatie een 24u – registratie van het hartritme. Hiervoor maakt men gebruik van een telemetrietoetsel dat met elektroden aan de thorax wordt gekleefd. Bij alle patiënten die 24u aan de telemeterie hangen wordt een holterregistratie doorgestuurd bij hun ontslag. 4.4.2. Elektrocardiogram Het E.K.G is, zoals gekend, de registratie van de elektrische activiteiten van het hart, bedoeld om ritmestoornissen, ischemie,… op te sporen. Een gesofisticeerd E.K.G. ( het zogenaamde vectocardiogram, waarbij men nog extra afleidingen registreert), wordt door personeel van de polikliniek bij elke patiënt routinematig genomen. Op onverwachte situaties echter, vb. wanneer de patiënt zich onwel voelt, pijnklachten heeft,… zal men onmiddellijk een E.K.G moeten nemen en aan de arts laten zien. Ook bij pacemakerpatiënten, na een ICD implantatie, de dag na een coronarografie of PTCA neemt men een E.K.G., in plaats van een vectogram. Van de studenten wordt niet verwacht dat zij/hij deze techniek beheerst. Wel is het nuttig een E.K.G. registratie bij te wonen en, zo mogelijk en onder begeleiding, kan hij/zij zelf al eens een E.K.G leren nemen.
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
13
4.4.3 Reanimatie Hartstilstand en kamerfibrillatie zijn dodelijke ritmestoornissen waarbij de pompfunctie van het hart – en hiermee verbonden de bloedsomloop – ophoudt . Het kunnen reanimeren in deze situaties vraagt een specifieke opleiding en regelmatige training. Van de student wordt hier ook niet verwacht dat zij/hij deze techniek beheerst. Toch kan hij/zij in deze acute situaties desgevraagde hulp bieden (vb. ballon halen uit de receptie, patiënten na reanimatie helpen transfereren naar de intensieve zorgen of hartbewaking,…) Belangrijk is dus dat men:
Ter beschikking staan (dus niet gaan lopen)
Niets doet behalve op vraag (dus niet op eigen initiatief)
Wanneer iets gevraagd wordt men dit effectief ook doet (men rekent erop)
De reanimatie niet hindert (door in de weg te staan,…).
4.4.4 Controle lengte en gewicht bij opname Omdat bij veel endocrino patiënten en cardio patiënten meerdere malen per week een gewichtscontrole gebeurt, is het belangrijk het startgewicht te kennen. Bij hartfalen patiënten wordt het gewicht dagelijks gecontroleerd zo ook bij alle patiënten opgenomen voor cardiologie. 4.4.5 Urinecollectie Een stipte urinecollectie per 24u is van het grootste belang voor de meeste endocrinologische patiënten, omdat:
Een aantal diagnoses gesteld kunnen worden aan de hand van hormoonspiegels in de urine.
Dit rechtstreeks invloed heeft op de behandeling
Daarom is het belangrijk dat de student de volgende richtlijnen in acht neemt:
Bij verwijderen van bedpan of urinaal ALTIJD controleren in de spoelruimte of op de kamer of de patiënt urine moet bewaren.
Indien urine moet bewaard worden eventuele bijkomende richtlijnen, vermeld op bokaal, toepassen. Vb. aanzuren met zwavelzuur (pas op voor spatten!).
4.4.6 Urinekweek Bij alle diabetespatiënten wordt routinegewijs een urinekweek genomen. Vooral omdat deze patiënten vatbaar zijn voor infecties, maar ook omdat een sluimerende urineweginfectie een ontregeling van de glycemie kan uitlokken. Deze staalafname moet steriel gebeuren d.m.v. een éénmalige sondage of een urine – midstream bij patiënten die voldoende kunnen meewerken. Een degelijk uitgevoerd intiem toilet is hierbij noodzakelijk! 4.4.7 Controle aceton
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
14
Bij diabetespatiënten met verhoogde glycemiewaarden wordt de aceton in het bloed gecontroleerd. Indien dit positief is moet de arts onmiddellijk worden verwittigd en wordt de therapie aangepast als dit nodig blijk te zijn. Men blijft de aceton regelmatig bepalen tot deze negatief is. 4.4.8 Glycemiedagcurve Bij alle diabetespatiënten wordt onmiddellijk na opname een glycemie dagcurve gestart. Dit houdt in dat op bepaalde tijdstippen d.m.v. een vingerprik met de glucometer de glycemie wordt bepaald. Aan de hand van de glycemie dagcurve wordt de behandeling d.m.v. insuline of per – orale antidiabetica dagelijks aangepast. 4.4.9 Verwijderen arteriële katheter na PTCA Patiënten die een PTCA hebben ondergaan komen terug naar de afdeling met een arteriële katheter ter hoogte van de lies (arterie femoralis). Tijdens de procedure krijgen patiënten een hoge dosis heparine ingespoten waardoor hun bloed dunner is. Wanneer de dikte van hun bloed opnieuw normaal is, wordt de katheter of sheath verwijderd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de sergant om de arterie t.h.v. de insteekplaats ongeveer 20 minuten af te duwen.
4.5 VERPLEEGTECHNISCHE HANDELINGEN Behalve de basisverzorging kunnen – naargelang het opleidingsniveau – volgende verpleegtechnische handelingen gevraagd worden.
Controle van de vitale parameters: bloeddruk, pols, temperatuur, saturatie, bewustzijn Ook controle stoelgang, gewicht, glycemie, lengte. Zéér belangrijk op deze dienst. Meld dan ook elke wijziging of afwijkende waarde aub!
Oogindruppeling: vb. voor oogfundusonderzoek
Lavement: toediening fleet,… Resultaat noteren!
Klaarmaken infusen: klaarmaken van perfusies, oplossen van medicatie
Inspuitingen: subcutane inspuiting, intradermaal, zelden intramusculair.
Staalafname: o Urinesediment o Midstream urinekweek o Faecesstaal o Sputumkweek o Capillaire bloedgassen en glycemie Afgenomen stalen niet in de badkamer laten staan, maar onmiddellijk (laten) versturen naar het labo.
Maagtubage
Zorgen aan de blaassonde: o Plaatsen van een blaassonde
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
15
o Blaasspoeling o Blaasreëducatie o Residubepaling via bladderscan
Zorgen aan de tracheacanule o Verband o Binnencanule o Buitencanule + cuffmanometrie o Aspireren.
Telemon: continue bloeddrukmeting en hartmonitoring via telemon-toestel.
Verbandzorg: o Vooral droog steriel verband eventueel met drukverband (vb. na coronaro). o Verwijderen hechtingen (vb. na pacemaker) o Plaatsen wieken.
Infuustherapie: o Plaatsen perifeer infuus o Overschakelen infusen o Trousse en verbandwissel bij perifere en centrale katheters o Observatie katheters: insteekplaats controleren op roodheid, zwelling,… o Medisch rekenen: uitrekenen inloopsnelheid,… o Leren omgaan met infuuspompen, spuitpompen.
Transfusies: o Voorbereiding: bestellen van bloed. Een PBO – buis afprikken als kruisproef. Deze samen met de aanvraag opsturen via de buizenpost naar de bloedbank. o Transfusie: Bloedtrousse gebruiken Controle naam patiënt, bloedgroep, controleren of het label van de kruising juist is. Nagaan of er geen corticoïden dienen gegeven te worden voor de transfusie. Observatie tijdens de transfusie. Bij iedere vorm van reactie vb. koorts, onmiddellijk transfusie stoppen en de arts raadplegen.
5. ONDERZOEKEN
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
16
5.1 Echocardiogram Is een niet – invasief, pijnloos onderzoek, zonder risico’s. Het maakt gebruik van hoogfrequente geluidsgolven die terzelfdertijd worden uitgezonden en ontvangen door een soort kristal. Door verschillen in weerkaatsend vermogen tussen bvb. bloed en organen krijgt men een beeld op de T.V. monitor. Dit onderzoek geeft informatie over vorm, structuur, positie en beweging van het hart en de kleppen. Dit onderzoek gaat door op de poli cardiologie 8K12 IE . 5.2 Cyclo – ergometrie (fietsproef): Dit is een test waarbij de patiënt wordt gevraagd een inspanning te leveren (met name fietsen tegen een progressief verhogende weerstand ( hartritme en zuurstofbehoefte lopen op). Tijdens deze inspanning registreert men het E.K.G. om eventuele zuurstoftekorten ter hoogte van de hartspier op te sporen. Dit onderzoek gaat door op 10K12 IE. 5.3 Ejectiefractie Gaat na in welke mate het hart in staat is het aanwezige bloed uit te pompen. Na het inspuiten van een bepaalde stof maakt men met de scanner foto’s en berekent men de samentrekbaarheid van het hart. Dit onderzoek gaat door op 10K12 IE. 5.4 Coronarografie Dit onderzoek gaat door in de cathzaal. Het is een röntgenonderzoek waarbij men een katheter opschuift van in de lies tot in het hart. Na inspuiten van contraststof maakt men de kransslagaders zichtbaar op een scherm (wordt opgenomen op video). Dit onderzoek dient dus specifiek om na te gaan of er letsels zijn ter hoogte van de coronairen (stenosen/obstructies). Wanneer na de coronarografie is gebleken dat een kransslagader in belangrijke mate vernauwd is, kan men overgaan tot een PTCA. Bij een PTCA wordt een stent (endoprothese) geplaatst via de les ter hoogte van de vernauwing. De stent zorgt ervoor dat de vernauwing open blijft en het bloed kan doorstromen. 5.5 EKG: Routinegewijs bij opname, voor en na een coronarografie of PTCA en na een PM of ICD implantatie wordt er een E.K.G afgenomen.
6. GENEESMIDDELEN
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
17
6.1 Specifieke cardiale geneesmiddelen
Digitalis: o Vb. Lanoxine®, Digoxine, Digitaline®, Lanitop®. o Deze medicatie wordt o.a. gebruikt bij hartdecompensatie en bij bepaalde ritmestoornissen (vb. VKF = voorkamerfibrilatie).
Nitroderivaten: o Vb. Cedocard®, Corvaton®, Corvatard®. o Zetten de vaten uit perifeer en ter hoogte van de coronairen. ( meer zuurstofafgifte aan de hartspier). o Deze medicatie wordt gegeven bij angorklachten.
Bètablokkers: o Vb. Tenormin®, Seloken®, Isoten® o Doen de pompsnelheid (en daardoor ook de zuurstofbehoefte) van het hart dalen. Er zijn wel een aantal tegenindicatie. o Deze medicatie wordt eveneens gegeven bij angor.
Calcium antagonisten: o Vb. Adalat®, Tildiem®. o Verbeteren de zuurstoftoevoer naar het myocard. Verminderen de zuurstofbehoefte. o Deze medicatie wordt eveneens bij angor toegediend.
ACE – inhibitoren: o Vb. Capoten®, Renitec® o Hypertensie of hoge bloeddruk treedt vaak op door productie van vaatvernauwende stoffen, waarbij een bepaald enzym (de zogenaamde ACE) een sleutelrol speelt. Capoten® en Renitec® blijken in staat dit enzym te remmen. Wel opletten voor bloeddrukval. Deze medicatie moet dus voorzichtig worden opgestart! o Deze medicatie wordt bij bepaalde patiënten gegeven als bloeddrukverlagend middel.
Anticoagulantia: o Vb. Heparine®, Marcoumar®, Marevan®, Sintrom®, Clexane® o Geneesmiddelen die de bloedstolling remmen. o Deze medicatie wordt toegediend bij de behandeling van diepe veneuze trombose, infarct, angor, VKF, gestoorde stollingswaarden,…
6.2 Geneesmiddelen na katheterisatie
Bloedplaatjesaggregatieremmers: o Vb. Plavix®, Brilique®, Efient®, Asaflow®. o Bloedplaatjes zijn zeer kleine bloedbestanddelen die samenklonteren tijdens de bloedstolling. Door deze samenklontering te voorkomen, verminderen
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
18
bloedplaatjesaggregatieremmende geneesmiddelen de kans op vorming van bloedstolsels (een proces dat trombose wordt genoemd). o Deze medicatie wordt voorgeschreven na een PTCA om bloedklontering rond de stent te voorkomen. 6.3 Antidiabetica
Per orale antidiabetica: o Vb. Daonil, Glucophage, Glibenese. o Deze medicatie wordt gegeven bij diabetes type 2 (ouderdomsdiabetes). Bij deze patiënten produceert de pancreas nog insuline, maar in onvoldoende mate.
Insulinetherapie: o Insuline wordt subcutaan toegediend. o We onderscheiden: Kortwerkende insuline. (Vb. Actrapid®, Humuline Regular®) Ultrakortwerkende insuline. (Vb. Humalog®, Novorapid®) Langwerkende insuline. (Vb. Insulatard®) Gecombineerde insuline. (Vb. Mixtard®, Humuline® 30, Novomix®) Ultralangwerkende insuline (Vb. Lantus®, Levemir®) o Afhankelijk van de werkingsduur van de insuline krijgt de patiënt 1 of meerdere inspuitingen per dag voor de maaltijd. Als injectieplaats kunnen de dijen en de buikwand gebruikt worden. Om complicaties (= lipodistrofie) te voorkomen is het nodig regelmatig van injectieplaats te wisselen (= rotatie). Doe dit echter nooit op eigen houtje! Soms schakelen patiënten over op de S.C insulinepomp. o Alle pas ontdekte diabetespatiënten krijgen uitgebreide educatie i.v.m. hun diabetes. Vb. bepalen van glycemie, spuiten van insuline met de pen,…dit door een diabeteseducator van het ziekenhuis.
6.4 Overige medicatie
Antibiotica en antivirale medicatie: o Vb. Augmentin®, Tazocin®, Floxapen®… o Deze medicatie wordt bij infecties toegediend. o Antibiotica kan zowel per oraal als intraveneus worden toegediend.
Analgetica en antipyretica: o Vb. Paracetamol, Dafalgan® o Deze medicatie wordt toegediend bij pijn en koortstoestanden.
7. TOESTELLEN 7.1 Spuitpomp P3000
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
19
Deze pomp wordt gebruikt om bepaalde intraveneuze medicatie zeer stipt en zeer zorgvuldig toe te dienen. 7.2 Volumetrische pomp Dit is een infuuspomp die gebruikt wordt om een hoeveelheid infuusvloeistof intraveneus binnen een bepaalde tijdsperiode exact toe te dienen. 7.3 Aspiratietoestel Het aspiratietoestel wordt gebruikt om fluimen te aspireren bij patiënten met of zonder trachea canule. De aspiratietoestellen zijn voorzien van een disposable opvangrecipiënt. Aandacht om bij einde gebruik en na reiniging, het toestel opnieuw volledig te installeren voor het wegbergen. 7.4 Antidecubitusmatrassen De meest gebruikte zijn de mousse matrassen, de alfa – x – cellmatras, de nimbusmatras, het low – air – loss bed. Aandacht voor het goed installeren van de verschillende matrassen. Aandacht bij het verschillend afstellen bij transport van patiënten naar onderzoek. 7.5 De stalen verpleegster Op het 8e plateau (8IA en 8IB) wordt het toestel “Wendy” gebruikt om zwaarlijvige bedlegerige patiënten te verplaatsen van vb. het bed naar de zetel en omgekeerd. 7.6 Maagpomp Toestellen voor afzuigen of overhevelen van maagvocht zijn eveneens ter beschikking op onze afdeling. 7.7 Glucometer (Gluco-touch® en Accu Check®) Bij de meeste diabetespatiënten wordt de glycemie op de afdeling bepaald en wordt de insuline S.C. volgens een bijspuitschema aangepast. Patiënten die actrapid via een spuitpomp krijgen worden geprikt om de twee uur om de spuitpomp aan te passen. Bij de maaltijden wordt een bolus injectie insuline toegediend. 7.8 Digitale weegstoel Het gewicht van patiënten is één van de belangrijkste fysische parameters voor onze hartfalen patiënten.
Het 8IB team wenst u een aangename en leerrijke stage!
CARDIOLOGIE K12B08
12/12/2013
20
