PA P I E
R PLU S
PR E EG STAN S PAPE R MAR K G RAVE L I N KT LAS E R STAN S
6M M
Z E E FD R U K FOLI E D R U K ANTALI S
167M M
161M M
167M M
149M M
155M M 143M M
131M M
137M M 125M M
167M M
AN TALI S
Inspiratie bieden aan papierfans en fanaten – dat is het belangrijkste doel van GrafischPapierHier. Het is inmiddels de veertiende maal dat deze feestelijke papiermanifestatie wordt georganiseerd voor vormgevers, drukkers, uitgeverijen, fotografen en illustratoren. ‘Papier Plus’ is het thema van deze editie en dat betekent dat een breed scala aan veredelingstechnieken wordt belicht.
AN TALI S
Papier inspireert!
Het boekje dat u in uw hand houdt, is een prachtige staalkaart van wat veredeling voor papier kan betekenen. Gebruik uw handen, vingers en ogen om de katernen te verkennen. Lees over de technieken en de toepassingen. Profiteer van de Tips en Hints van de vakmensen die belangeloos aan dit boekje meewerkten. De toegepaste veredelingstechnieken zijn zeefdruk, laserstans, gravelinkt, PaperMark, pregen en boekblokstans.
AN TALI S
Staalkaart van technieken
De traditie om deze jaarlijkse papiermanifestatie te organiseren is een initiatief van papierleverancier Grafisch Papier. Maart 2010 hebben Grafisch Papier en ModoVanGelder hun krachten gebundeld en zijn verder gegaan onder de naam Antalis. Daarmee is deze 14de aflevering van GrafischPapierHier de eerste editie georganiseerd door Antalis. De 15 speciale papiersoorten toegepast in dit boekje zijn allemaal afkomstig uit het Antalis-assortiment.
Deskundig papieradvies Antalis is de grootste distributeur van papier en verpakkingsmaterialen in Europa. Antalis in Nederland heeft een zeer breed assortiment grafische papieren en speciale papiersoorten. Wij zijn niet alleen leverancier, maar onze mensen beschikken ook over een grote expertise op het gebied van papierkenmerken en -eigenschappen. Graag delen we die kennis met onze relaties. Onze papieradviseurs staan voor uw klaar. Wilt u meer informatie, bel 036-5394 444 of 0488-474747?
AN TALI S
Eerste Antalis-editie
Antalis wil op zo’n manier ondernemen dat het milieu zo min mogelijk wordt belast. Daar hechten we groot belang aan. Vandaar dat wij een bijzonder breed assortiment minder milieubelastende papiersoorten voeren. We kunnen vele tientallen ‘groene’ papieren leveren, zowel in het grafische als in het office segment. Bovendien breiden we het gecertificeerde assortiment steeds verder uit.
AN TALI S
Papier met milieukeurmerken
Vanuit de vakpers en de papiersector is er een enorme hausse aan informatie over milieu en papier. Die gegevens zijn vaak gekleurd en onoverzichtelijk. Het is voor de papiergebruiker lastig om zijn weg daarin te vinden. Daar komt nog bij dat er verschillende milieucertificaten in omloop zijn. Gert Rieder (environmental specialist): ‘Er bestaat niet één papiersoort die de beste is. Het is belangrijk steeds zorgvuldig af te wegen welk papier het beste past bij uw specifieke opdracht, uw communicatiedoel en goede milieuprestaties heeft. Antalis beschikt over zeer veel kennis op dit gebied en die willen we heel graag met onze klanten delen. U krijgt van ons gedegen en objectieve achtergrondinformatie, zodat u zélf een afgewogen papierkeuze kunt maken. Heeft u vragen, mail of bel ons!’ (Gert Rieder, Tel: 036 5397 610, 06 – 532 469 05, e-mail:
[email protected].)
AN TALI S
Evironmental Specialist
AN TALI S
Antalis Nederland Almere
Andelst
Wittevrouwen 15
Koppelingsweg 10
1358 CD Almere
6673 DT Andelst
Postbus 50307
Postbus 104
1305 AH Almere
6674 ZJ Herveld
T: 036 5394 444
T: 0488 474747
F: 036 5394 418
F: 0488 474749
[email protected]
[email protected]
www.antalis.nl
www.antalis.nl
omslag: Novatech Gloss 135 g/m² Novatech is een brede lijn hoogwit, machinegestreken papier en karton. Behalve in Gloss is het ook verkrijgbaar in Satin en Matt. Dit hoogwaardige papier staat garant voor reductie van inktgebruik, uitstekende droging en runnability. Novatech is geschikt voor lamineren, stansen, pregen en foliedruk. Milieukenmerken: FSC en Europees Ecolabel, PaperProfile. binnenwerk: Image Impact 100 g/m² Image Impact is hoogwit en glad huisstijl- en kantoorpapier, dat ook verkrijgbaar is in grootformaat en enveloppen. Geschikt voor alle copiers, inkjet- en laserprinters en faxapparatuur. Leent zich uitstekend voor lamineren, stansen, pregen en foliedruk. Milieukenmerken: FSC en Europees Ecolabel.
AN TALI S
Papier
F OLI E D R U K
Voor foliedruk wordt een speciale magnesium of messing stempel met afbeelding vervaardigd. Met stelschroefjes wordt deze vastgezet op een honingraat en vervolgens verwarmd tot een temperatuur van circa 120°C. De pers drukt het papier tegen de hete stempel, terwijl daartussen de folie loopt. Op de verwarmde plekken hecht de folie zich aan het papier.
F OLI E D R U K
Foliedruk
Joep de Boer van firma KuiperDonse: ‘Een van onze mooiste producties in foliedruk hebben we gemaakt ter gelegenheid van het huwelijk van de dochter van de sultan van Dubai. Een drukkerij uit het zuiden van het land kreeg de opdracht zo’n vierduizend dozen te produceren en de foliedruk daarvan besteedden ze aan ons uit. Opende je zo’n doos, dan kwamen daar als een pop-up de namen van bruid en bruidegom in goud- en zilverfolie uit tevoorschijn. Heel bijzonder.’
Pigment en metallic In het verleden versierden drukkers boekbanden met behulp van hete handstempels en bladgoud. Foliedruk is in feite de sterk gemoderniseerde en geperfectioneerde versie van deze techniek. Het goud is vervangen door een uitgebreid aanbod aan pigment folies en metallic folies. Deze techniek wordt veel toegepast ter verfraaiing van boekomslagen, jaarverslagen, postzegelalbums, wenskaarten, diploma’s, certificaten, wijnetiketten, luxe verpakkingen, et cetera.
F OLI E D R U K
Sultan van Dubai
Foliestempels van magnesium worden met salpeterzuur geëtst uit platen. Een messing stempel wordt op basis van een digitaal bestand door een computergestuurde machine gegraveerd. KuiperDonse laat de foliestempels produceren door Repro Wim Hermans, specialist op dit gebied. Paul Hermans van Repro Wim Hermans: ‘Voordeel van magnesium stempels is dat we ze binnen twee uur kunnen maken. Maar wil je grote oplages drukken of hele scherpe afdrukken maken in zacht materiaal, dan heb je een messing stempel nodig. Graveren is bewerkelijker en dus duurder, maar zo’n stempel slijt minder snel. Bovendien zijn de taludjes dat zijn de opstaande randjes - in messing rechter en scherper dan in magnesium.’
Microstructuur Normaal gesproken is een folie altijd vlak, maar het is ook mogelijk een fijne structuur aan te brengen. Dat gebeurt door middel van een micropreeg die in de folie wordt gedrukt. Met die techniek is het mogelijk honderden verschillende structuren te realiseren.
F OLI E D R U K
Rechte taludjes
1. Foliedruk is ondoorzichtig, dus dekt de ondergrond volledig af. Dat betekent dat het niet nodig is het foliebeeld uit te sparen in het drukwerk. Gebeurt dat wel, dan is dat niet alleen extra werk, maar het kan ook registerverschillen en sluitproblemen opleveren. Laat dus het onderliggende beeld gewoon doorlopen. 2. Overleg vooraf over eventueel gebruik van laminaat of UV-lakken. Die kunnen siliconen bevatten die een gladde structuur hebben. Dat kan voor de folie hechtingsproblemen opleveren. 3. Het is belangrijk om te weten of het eindproduct geschikt moet zijn voor een laserprinter. Dat geldt bijvoorbeeld voor huisstijlen of briefpapier. In een laserprinter kan de temperatuur behoorlijk hoog oplopen, waardoor deeltjes van de metallic folie kunnen loslaten. Om dat te voorkomen kan speciale laserprintergeschikte folie worden toegepast.
F OLI E D R U K
Tips en hints
4. Maak een keuze tussen matte pigment folie of glanzende metallic folie. Beide soorten zijn beschikbaar in vele kleuren. 5. Geef vooraf inzage in het ontwerp van de afbeelding. De eigenschappen daarvan zijn bepalend voor de keuze voor magnesium of messing stempel. 6. Na het inleveren van het bestand met de afbeelding (pdf of ai), is de stempel meestal binnen twee dagen beschikbaar voord e drukkerij. Als de drukkerij de drukvellen ontvangt, is de stempel meestal al gereed. Dan kan er onmiddellijk worden begonnen met foliedrukken. De meeste orders hebben een doorlooptijd van één tot twee werkdagen.
F OLI E D R U K
Tips en hints
Foliedrukkerij KuiperDonse (zie ook katern pregen) De firma heeft een bedrijfshal van 1000 m2 op bedrijventerrein de Wetering in Utrecht. KuiperDonse verzorgt niet alleen foliedruk, maar biedt een breed scala aan grafische afwerkingen: pregen, stansen, rillen, plakken, hechten, vouwen en wire-O-binding. De firma Kuiper begon meer dan zestig jaar terug als persverguldbedrijf, gespecialiseerd in het bedrukken van boekbanden. In 1998 is de firma Donse Verpakkingen ingelijfd en twee jaar terug werd Binderij Post overgenomen. Bij KuiperDonse zijn op dit moment 11 mensen werkzaam.
Foliedrukkerij KuiperDonse
Repro Wim Hermans
Krommewetering 71
(zie voor meer info katern pregen)
3543 AM Utrecht
Mandenmakerstraat 70
030 24 10 256
3194 DG Hoogvliet Rotterdam
[email protected]
010 41 29 447
www.kuiperdonse.nl
[email protected] www.reprohermans.nl
F OLI E D R U K
Veredelaars
omslag: Novatech Gloss 135 g/m² Novatech is een brede lijn hoogwit, machinegestreken papier en karton. Behalve in Gloss is het ook verkrijgbaar in Satin en Matt. Dit hoogwaardige papier staat garant voor reductie van inktgebruik, uitstekende droging en runnability. Novatech is geschikt voor lamineren, stansen, pregen en foliedruk. Milieukenmerken: FSC en Europees Ecolabel, PaperProfile.
binnenwerk: Image Impact 100 g/m² Image Impact is hoogwit en glad huisstijl- en kantoorpapier, dat ook verkrijgbaar is in grootformaat en enveloppen. Geschikt voor alle copiers, inkjet- en laserprinters en faxapparatuur. Leent zich uitstekend voor lamineren, stansen, pregen en foliedruk. Milieukenmerken: FSC en Europees Ecolabel.
F OLI E D R U K
Papier
Z E E F DR U K
‘Het aantrekkelijke van zeefdrukken is de grote ruimte voor creativiteit,’ vindt Björn Suierveld van Silk Screen Holland. ‘Offset is een sterk gestandaardiseerde druktechniek. Bij zeefdruk ligt alles veel minder vast. Je kunt bijvoorbeeld zelf de mengverhouding van je lakken bepalen. Een ander element waar je invloed op hebt, is het soort gaasdoek dat je gebruikt. Zo kun je het proces precies afstellen op het aangeleverde materiaal dat bedrukt moet worden.’
Z E E F DR U K
Zeefdrukken
Bij zeefdruk wordt gebruik gemaakt van een fijn stuk gaas waarop een lichtgevoelige laag is aangebracht. Door fotografische belichting ontstaan in het gaas doorlatende plekken waar de inkt doorheen wordt gedrukt. In het verleden was deze techniek lastig toe te passen op ongestreken papier. Voor een goede hechting waren vaak meerdere drukgangen noodzakelijk. Tegenwoordig is dat door de verbeterde samenstelling van de inkten geen enkel probleem meer. Suierveld: ‘Daardoor is veel poespas overbodig geworden. Dat heeft zeefdruk ook een stuk betaalbaarder gemaakt.’
Z E E F DR U K
Optimale hechting
Wel is zeefdruk een gevoelig procédé waarbij kleine details een grote rol spelen. Verandering in de luchtvochtigheid bijvoorbeeld vereist aanpassing van de instellingen van de pers. Vakkennis en ervaring zijn daarom van zeer groot belang. Suierveld: ‘Dat is ook de reden waarom we als bedrijf in Heerhugowaard gevestigd blijven. We hebben mensen in dienst die al lang bij ons werken en een enorme ervaring hebben opgebouwd. Die vind je elders niet zo gemakkelijk.’
Z E E F DR U K
Grote vakkennis vereist
Silk Screen Holland geeft offsetdrukwerk een extra bewerking met zeefdruk, waardoor het eindproduct een meerwaarde krijgt. Zeefdruk kan bepaalde oude grafische technieken vervangen. Een mooi voorbeeld daarvan is het drukken met braillelakken. In plaats van puntjes in het papier te drukken, wordt de inkt als het ware bovenop het papier gelegd. Ook is het mogelijk met zeefdruk fraaie preeg-imitaties te maken. Suierveld: ‘Verder zijn er bepaalde effecten die gewoon onmogelijk met andere technieken zijn na te bootsen. Ze hebben het bijvoorbeeld geprobeerd met de toepassing van glitters in inkten. Met offsetdruk lukt dat gewoon niet.’
Z E E F DR U K
Braillelak
1. Probeer vooraf in te schatten wat de bezetting van de speciale inktsoorten zal zijn. In het algemeen is het raadzaam de bijzondere inkten niet te overvloedig, maar economisch te gebruiken. 2. Het heeft bijvoorbeeld geen zin om een volledig vlak te bedrukken met geurinkt. Veel beter is het de inkt alleen aan te brengen op een afbeelding of op een plek waarvan zeker is dat de gebruiker die zal aanraken. 3. Ook het volledig bedrukken van bijvoorbeeld een poster met thermische inkt is niet verstandig en onnodig duur. Sommige inktsoorten zijn zeer betaalbaar, andere kosten honderden euro´s per liter. 4. Laat u van te voren duidelijk adviseren over de (on)mogelijkheden en toepassingen op de diverse materialen. 5. Bedenk (overleg) goed wat een opdikkende inkt voor de afwerking kan betekenen. 6. Zeefdruk is geschikt voor al het commerciële drukwerk en ook voor industriële toepassingen. 7. Dankzij het grote machinepark is de levertijd zeer kort.
Z E E F DR U K
Tips en hints
Silk Screen Holland legt zich sinds de oprichting (40 jaar geleden) toe op zeefdruk. Met deze techniek worden UV-spotlakken aangebracht en honderden special effect inkten. Het bedrijf beschikt over een up-to-date machinepark dat onlangs is uitgebreid met XL apparatuur die zeer grote formaten aankan (tot 75x106 cm. In de monsterkamer van Silk Screen zijn alle producten verzameld die de afgelopen 5 jaar zijn gemaakt. Belangstellenden zijn van harte welkom om te zien wat de mogelijkheden zijn en om inspiratie op te doen. Silk Screen Holland BV (zie ook katern gravelinkt)
Celsiusstraat 16 1704 RW Heerhugowaard 072 574 4 224
[email protected] www.silk-screen.nl
Z E E F DR U K
Veredelaar
omslag: Curious Skin pink 135 g/m² Papier en karton met matte modieuze kleuren en een uitzonderlijk glad tactiel gevoel. Het unieke oppervlak is bestand tegen wrijving en vingerafdrukken. Verkrijgbaar in 12 aantrekkelijke en moderne kleuren en in drie gramgewichten. Bijpassende enveloppen leverbaar. Geschikt voor blindpregen, stempeldruk, stansen, foliedruk, stansen en rillen. Lamineren gaat ten koste van de look en feel van dit product. Milieukenmerken: FSC, ISO 14001. binnenwerk: Rives Dot extra wit 120 g/m² Ongestreken papier en karton met gracieus en sierlijk repeterend stip patroon. Behalve in extra wit ook verkrijgbaar in gebroken wit. Het assortiment biedt 2 formaat in 4 gramgewichten. Bijpassende envelop wleverbaar. Geschikt voor blindpregen, stansen, foliedruk en rillen. Lamineren vooraf testen voor het gewenst resultaat. Milieukenmerken: FSC, ISO 14001.
Z E E F DR U K
Papier
LA S E R S TA N S
Een laserlampje danst in razend tempo over een vel papier, gestuurd door een computer. De puntvormige lichtstraal is zo gloeiend heet dat de papiercellen worden weggeschoten. De straal gaat als een vlijmscherp mes door het papier en ‘snijdt’ met een grote precisie zeer ingewikkelde afbeeldingen, patronen of teksten.
LA S E R S TA N S
Laserstansen
Joep Hoffmans van Point to Paper: ‘Op onze website staat een video waarin je het in realtime ziet gebeuren. Het is echt een verbrandingsproces. De hitte is groot, de rookontwikkeling is zichtbaar. Maar we hebben het proces zo onder controle dat er geen zwarte lijntjes in het papier ontstaan.’ Een lijntekening in de vorm van een Illustratorbestand bepaalt de bewegingen van de laser. De techniek bestaat al langer, maar de nieuwste generatie machines ontwikkelt inmiddels een zeer hoge snelheid. Gecombineerd met de lage instellingskosten en de korte voorbereidingstijd maakt dat zowel zeer kleine als zeer grote oplages haalbaar.
LA S E R S TA N S
Laser in realtime
Bij het traditionele stanswerk is het noodzakelijk voor elk product een nieuw metalen stansmes te vervaardigen. De mogelijkheden om het metaal te buigen en te vormen zijn begrensd. Doordat die beperking bij laserstansen ontbreekt, liggen zeer complexe en gedetailleerde vormen binnen handbereik. Dat opent ongekende creatieve perspectieven - voor grafisch ontwerpers, reclamebureaus, drukkerijen, ontwerpers en kunstenaars.
Architectuur in 3D Joep Hoffmans: ‘Vorig jaar hebben we een driedimensionale nieuwjaarskaart gemaakt voor het Bouwfonds. Ik beschouw dat als een van onze topproducties. Je ziet een aantal woningen van het Bouwfonds vertaald in 3D ontwerp. Het is zeer gedetailleerde papierarchitectuur dichtgevouwen in een kaart. Sla je hem open, dan komen de bouwprojecten als pop-up tevoorschijn.’
LA S E R STA N S
Creatieve perspectieven
Laserstansen biedt meer variatie dan alleen vormen uitsnijden. Het is ook mogelijk niet volledig door het materiaal heen te branden, maar alleen het oppervlak te bewerken. Door het papier half in te snijden ontstaan rillijnen. Papier met een folielaag biedt de mogelijkheid tot graveren. Zelfs het rasteren van een foto of een afbeelding is haalbaar, zodat die vervolgens in papier kan worden gegraveerd. Andere bewerkingen zijn etsen, perforatielijnen maken en het aanbrengen van patronen met microgaatjes.
LA S E R STA N S
Microgaatjes
1. Laserstansen is mogelijk met vrijwel alle papier soorten. Wel reageert elke soort weer iets anders op de laserstraal. Overleg daarom over de papierkeuze. 2. Aan de verwerkbare dikte van het materiaal is een bovengrens. Laserstansen in papier is haalbaar tot een dikte van 300 tot 350 g/m2. 3. Papierformaten tot 50x70 cm, groter in overleg. 4. Papiersnijbreedte vanaf 0,005 cm. 5. Indien gewenst, is het mogelijk vooraf een monster te maken, zodat duidelijk wordt hoe het eindresultaat er uit komt te zien. 6. Het ontwerp dient te worden aangeleverd als digitale tekening (Illustrator EPS). 7. Zeer complexe ontwerpen zijn uitvoerbaar, maar daar hangt wel een prijskaartje aan. Overleg daarom vooraf over ingewikkelde patronen. Met kleine aan passingen in het ontwerp kan de prijs aanzienlijk dalen. 8. Toepassingen: Kaarten, huisstijlen, covers, verpakkingen, papierkunst, maquettes, sjablonen, stickers, etc.
LA S E R STA N S
Tips en hints
Point to Paper is specialist in de techniek van het laserstansen. Het bedrijf werd in 2009 opgericht als reactie op de groeiende vraag vanuit de grafische sector. Point to Paper is ontstaan uit moederbedrijf Pronty dat onder meer sjablonen vervaardigt waarmee consumenten hun huis kunnen decoreren. Pronty werd in 1954 opgericht en maakte al in 2001 een start met de techniek van het laserstansen. Point to Paper volgt de snelle technische ontwikkelingen op het gebied van laserstansen op de voet. Nieuwste aanwinst is een laser die geschikt is voor groot formaat digitaal drukwerk (50x70 cm). Point to Paper B.V. Industrieweg 60 5145 PW Waalwijk 0416 56 38 94
[email protected] www.pointtopaper.com
LA S E R STA N S
Veredelaar
omslag: Cocoon offset 160 g/m² Cocoon is extra wit recycled offset en preprint papier. Het is voor 100% gemaakt uit ingezameld afvalpapier. Het biedt dezelfde drukkwaliteit als papier van “nieuwe” vezels, maar met veel betere milieukwalificaties. Leent zich uitstekend voor pregen en stansen. Milieukenmerken: FSC, Europees Ecolabel, ISO 14001, Recycled 100%. binnenwerk: Satimat Green 115 g/m² Satimat Green is een zeer milieuvriendelijk alternatief voor standaard machinegestreken papiersoorten. De prestaties van Satimat Green zijn gelijkwaardig tot zelfs beter. Bij de productie worden minder nieuwe grondstoffen gebruikt (60% gerecycled papier). De nieuwe vezels komen uit goedbeheerde bossen (40% FSC-gecertificeerd papier). Geschikt voor lamineren, stansen, pregen, foliedruk. Milieukenmerken: FSC, Recycled 60%, ISO 14001.
LA S E R STA N S
Papier
G RAVE LI N K T
Gravelinkt wordt ook wel schuurpapier lak genoemd. En dat maakt meteen duidelijk welk effect ermee wordt bereikt. Bedrukking resulteert in een ruw papieroppervlak met zanderig reliëf, dat bij aanraking een licht schurend gevoel geeft. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van UV-lak vermengd met fijne korrels. Deze veredelingstechniek kan aan de meest uiteenlopende grafische producten een extra dimensie geven die niet alleen voelbaar maar ook duidelijk zichtbaar is.
G RAVE LI N K T
Gravelinkt
Björn Suierveld van Silk Screen Holland: ‘Onlangs hebben we een prachtige cover gedrukt voor een magazine uit de Game Industry. Het gaat om een afbeelding van een muur waarin een gat is geschoten. De gravelinkt zorgt voor het stenige effect en om het nog realistischer te maken zijn de voegen uitgespaard. Maar kort geleden hebben we ook iets totaal anders geproduceerd: een reclame-uiting van Zwitsal babylotion. De gravelinkt maakt het ruwe babyhuidje voelbaar.’
Korrelige transparantie Gravelinkt is transparante UV-lak die met zeefdruktechniek over een in offset gedrukte kleur wordt aangebracht. De korrels kunnen in twee grofheden worden toegepast. Vrijwel elke ondergrond leent zich voor gravelinkt en het is een veredelingstechniek die niet bijzonder kostbaar is.
G RAVE LI N K T
Baby huid en metselwerk
Gravelinkt is slechts een van de vele special effect inkten waarin Silk Screen Holland is gespecialiseerd. Björn Suierveld. ‘Zo’n 90 procent van onze inkten stellen we zelf samen. We hebben bijvoorbeeld inkten met een geurtje, ook wel scratch-‘n-sniff genoemd. We drukken een emulsie, met daarin transparante minuscule geurcapsules, in een volvlakje op een deel van het drukwerk. Bij lichte aanraking op die plek komt de geur vrij.’
G RAVE LI N K T
Scratch-‘n-sniff
Silk Screen heeft een assortiment van meer dan 175 geuren, variërend van ansjovis tot whisky en van kokos tot orchidee. Een ander bijzonder product is de thermische inkt, die bij verwarming van dekkend zwart (of kleur) verandert in volledig transparant. Door even flink te wrijven, verschijnt een verborgen boodschap.
G RAVE LI N K T
Geheime boodschap
1. De mogelijkheden om gravelinkt toe te passen zijn zeer groot, omdat de inkt op vrijwel elke ondergrond kan worden aangebracht. 2. Bij grotere vlakken en gebruik van lichtere gramgewichten papier kan met gravelinkt een vervorming ontstaan. Zo kunnen de plano vellen rond gaan staan. Neem in dat geval kartonsoorten vanaf 300 g/m2. 3. Houd bij afwerking van het drukwerk rekening met flinke plaatselijke opdikking. De structuur van de inkt is zacht, er kan dus slechts met kleine stapels worden gesneden. 4. Gravelinkt is enigszins stroef. Ook dat kan consequenties hebben voor verdere afwerking omdat het papier wellicht minder goed door de machine loopt. Overleg dus vooraf met de afwerker. 5. De levertijd bij gemiddelde oplages: binnen 2 werkdagen 6. Aan de grote van de oplage is geen beperking. Die kan al beginnen bij 1 en kent in principe geen maximum.
G RAVE LI N K T
Tips en hints
Silk Screen Holland in Heerhugowaard is een zeefdrukkerij met grote expertise op het gebied van bijzondere inkten. Die specialisatie bestaat al sinds de oprichting veertig jaar geleden. Zo’n 20 jaar geleden begon Silk Screen zich toe te leggen op het drukken met scratch-off inkten voor onder andere krasloten en geurinkten. In de loop der jaren is de specialisatie steeds verder ontwikkeld en is een uitgebreid machinepark opgebouwd. Silk Screen heeft 20 werknemers in dienst en werkt behalve voor de Nederlandse markt ook veel voor klanten in het buitenland. Silk Screen Holland BV (zie ook katern zeefdruk)
Celsiusstraat 16 1704 RW Heerhugowaard 072 57 44 224
[email protected] www.silk-screen.nl
G RAVE LI N K T
Veredelaar
omslag: Arctic Volume White 170 g/m² Arctic Volume is een compleet assortiment mat, dubbelgestreken papier met een hoge opdikking. Behalve in White ook verkrijgbaar in High White en Ivory. De hoge opdikking geeft drukwerk meer volume zonder daaraan extra gewicht toe te voegen. Dankzij de matte afwerking blijft het papier aangenaam zacht en natuurlijk aanvoelen. Geschikt voor blindpregen, stansen, foliedruk ,rillen, vernissen en lamineren. Milieukenmerken: ISO 14001, EMAS, FSC, PaperProfile. binnenwerk: Munken Lynx Rough 100 g/m² Munken Lynx Rough is een bijzonder naturel, ongestreken papier. Het opdikkende oppervlak heeft een aangename tactiliteit. Het is off-white getint en zeer geschikt als huisstijlpapier. Voor de productie van één kilo papier wordt slechts drie liter water gebruikt. Geschikt voor blindpregen, stansen, foliedruk en rillen. Milieukenmerken: FSC, EMAS, ISO 14001, PaperProfile.
G RAVE LI N K T
Papier
PAP E R M A R K
PaperMark produceert een beeld dat als twee druppels water lijkt op een echt watermerk. Het effect is een afbeelding of tekst die op subtiele manier door het papier schemert. Linda van Elk van Antalis: ‘Veel van onze klanten passen het toe op briefpapier, dus vergelijkbaar met het gebruik van een traditioneel watermerk. Daarvoor is het zeer geschikt. Maar er zijn ook creatieve ontwerpers die het op een hele andere, meer eigentijdse manier toepassen. Ook daar leent PaperMark zich perfect voor.’
PAP E R M A R K
PaperMark
Een echt watermerk wordt al aan het begin van de papierproductie aangebracht. Daarvoor is een speciaal vervaardigde rol nodig die een afbeelding in het nog natte papier drukt. PaperMark daarentegen wordt toegepast op kant en klare vellen. De eerste stap is de productie van een flexibele stempel die op de pers bevestigd wordt. Deze stempel brengt vervolgens een speciale vloeistof op het papier, die de structuur van de papiervezels verandert. Gevolg is dat het papier plaatselijk transparanter wordt.
PAP E R M A R K
Transparante vezels
Linda van Elk: ‘De mogelijkheden zijn enorm. We hebben PaperMark al eens gebruikt voor bankcheques voor het buitenland. Er is een architectenbureau dat voor de tekeningen A3-papier gebruikt met het eigen logo als PaperMark. We hebben een opdracht gedaan voor een boek waarvan elke pagina voorzien is van PaperMark. Het is echt een techniek is waar je je fantasie op los kunt laten.’
PAP E R M A R K
Architectuur en cheques
Het maken van een PaperMark-stempel is aanzienlijk voordeliger dan de productie van een watermerkcilinder. Bij een traditioneel watermerk is de minimale oplage vaak 500 kilo. Papermark is financieel al haalbaar bij een oplage vanaf 2.500 vel van 46 x 64 cm (= 10 duizend vel A4). En er is nog een belangrijk pluspunt. Bij een echt watermerk is duidelijk voelbaar dat het dunner is dan de rest van het papier. Dat dikteverschil kan soms haperingen opleveren bij het printen. Papier met PaperMark gaat soepel door de machine, ook als het om een hoogvolume printer gaat.
PAP E R M A R K
Soepel door printer
1. Het is belangrijk van tevoren overleg te plegen over de haalbaarheid van het ontwerp. Er is namelijk een grens aan de detaillering van de afbeelding. 2. Kies voor ongestreken papier. Gestreken papiersoorten hebben een coating die het aanbrengen van een PaperMark lastig maakt. 3. Om de stempel te maken is een lijntekening nodig in Illustrator eps vector bestand, inclusief eventuele fonts indien er tekst wordt gebruikt. 4. In principe zijn alle afbeeldingen en letters om te zetten in PaperMark. Halftonen en schaduwwerking zoals bij een echt watermerk, zijn echter niet mogelijk. 5. Lijndikte vanaf 2 pt, letterbeeld vanaf corps 24 (afhankelijk van tekening). 6. Beeld-/logoformaat vanaf 20x20mm aflopend. 7. Na levering van het digitale beeldmateriaal stelt Antalis eerst vast of het geschikt is, vervolgens wordt een proef gemaakt. Na akkoordbevinding en ondertekening van de klant, worden de stempels besteld. 8. Houd rekening met de productietijd van de stempels. De levertijd bedraagt minimaal 20 werkdagen na goedkeuring.
PAP E R M A R K
Tips en hints
Antalis is de grootste distributeur van papier en verpakkingsmaterialen in Europa. De papiergroothandels Grafisch Papier en ModoVanGelder hebben begin dit jaar hun krachten gebundeld en zijn verder gegaan onder de naam Antalis. De firma beschikt over een zeer breed assortiment grafische papieren en speciale papiersoorten. PaperMark is een procédé dat door Antalis zelf is ontwikkeld en waarop het bedrijf ook het patent heeft. Antalis Wittevrouwen 15 1358 CD Almere 036 53 94 444
[email protected] www.antalis.nl
PAP E R M A R K
Veredelaar
omslag: Trucard 1 gloss 180 g/m² Trucard 1 gloss is een bijzonder stevig houtvrij karton gemaakt van sulfaatcelstof. Het is glanzend, eenzijdig gestreken en uit meerdere lagen opgebouwd. Sterk in opdikking en stijfheid, uitstekend bedrukbaar aan beide zijden. Geschikt voor persen, lamineren, stansen, vernissen, vouwen, rillen. Milieukenmerken: FSC, ISO 14001. binnenwerk: Olin 90 g/m² Olin is hoogwit ongestreken businesspaper. Het bezit een natuurlijke schoonheid en een zeer hoge stabiliteit. Het is geschikt voor alle desktopprinters en heeft een lage inktabsorptie. Olin is ook verkrijgbaar in uitzonderlijke lage gramgewichten (50, 60 en 70 g/m²) en bijpassende enveloppen zijn leverbaar. Olin is te voorzien van PaperMark volgens eigen ontwerp. Geschikt voor blindpregen, stansen, foliedruk en rillen. Milieukenmerken: FSC, ISO 14001.
PAP E R M A R K
Papier
STA N S E N
Boekbinderij Patist werkt met een traditionele zwenk-arm stansmachine, die semi-handmatig wordt bediend. De messen zijn wat hoger en van harder staal gemaakt dan normale stansmessen, omdat ze een heel boekblok moeten doorsnijden. Met deze techniek kan een vorm worden gestansd in een boekblok, in een cover, een katern of in een aantal pagina’s. De boekblokstans wordt gebruikt voor corporate brochures, jaarverslagen, catalogi, boekjes, et cetera.
STA N S
Boekblokstans
Mike Silva van Patist: ‘De meest fantastische toepassing is een boekje dat we ooit hebben gemaakt voor een kunstenaar. Hij maakte zelf papier, maar hij zette ook verschillende trappen in elkaar. We hebben delen uit katernen gestanst, zodat er uiteindelijk in het boekje een trap met niveauverschillen ontstond. Dus in het inwendige van het boekje werd een soort wenteltrap zichtbaar. Heel bijzonder.’
STA N S
Gestanste wenteltrap
Ronde hoeken, gestanste tabs die uit het boek steken, maar ook een boekblok met bijvoorbeeld de vorm van een scheepsboeg – het behoort allemaal tot de mogelijkheden. Wel is er een beperking aan de dikte die de stansmachine aankan. Een halve centimeter is ongeveer het maximum. Daar staat tegenover dat het wél heel goed mogelijk is delen of katernen van een boek te stansen. Voorbeeld daarvan is het jaarboek van ArtEZ, de hogeschool voor de kunsten in Arnhem. Deze productie, die Patist al een aantal jaren voor zijn rekening neemt, wordt zo gestanst dat een deel ervan smaller is dan de rest.
STA N S
Scheepsboeg
De binderij zet de machine ook vaak in om een venster in een boekband te stansen. Dat betekent dat je door een uitgestanste vorm in de cover het boek in kunt kijken. De machine werkt zo exact dat hij het venster ook precies door het schutblad kan stansen en niet verder. Mike Silva: ‘Dat is het voordeel van een machine die niet volautomatisch is. Doordat we semi-handmatig werken kun je heel exact aansturen en heb je veel meer invloed op het proces. Zo kun je tot heel fraaie en bijzondere producties komen. Soms maken we niet meer dan 10 exemplaren, maar dit kunnen er ook meer dan 10 duizend zijn.
STA N S
Semi-handmatig
1. Houd bij de keuze van het papier rekening met het stansen. Het papier moet een zeker stevigheid hebben. Als het te zacht is, kan het indeuken. 2. Overleg vooraf over de gewenste stansvorm, want daar zijn beperkingen aan. Een hele scherpe hoek is bijvoorbeeld niet haalbaar. 3. Het is verreweg het beste als ontwerper, drukker en boekbinder/stanser in een vroeg stadium met elkaar om tafel gaan zitten. Het is zonde als een volledig uitgewerkt ontwerp in de praktijk onhaalbaar blijkt te zijn. Door vroeg overleg vermijd je valkuilen en ontstaan de mooiste producties. 4. Voor het laten vervaardigen van het stansmes moet een tekening worden aangeleverd als pdf-bestand. 5. Patist heeft een vaste producent voor de stansmessen. Deze kan zonodig binnen een dag een mes aanleveren. 6. Let bij het drukken of printen op de looprichting van het papier. Vooral bij printwerk staat de bedrukking helaas vaak haaks op de rug. Bij een hoge luchtvochtigheid kan daardoor aan de voorzijde van het boek een duidelijk zichtbare golf in het papier ontstaan.
STA N S
Tips en hints
Boekbinderij Patist bestaat ruim vijftig jaar en heeft een uitgebreid klantenbestand opgebouwd in heel Nederland en een deel van België. Het gaat vooral om drukkers en ontwerpbureaus. De firma heeft een aanbod van zo’n twintig verschillende boekbindtechnieken (zie www.patist.nl) , van afgelijmde ruggen tot zwevend binden, van garenloos tot Singersteek. (Ook het boek dat u nu in handen heeft, is gebonden door Boekbinderij Patist). In combinatie met het binden verzorgt Patist ook het stansen van vormen in het boekblok. Het bedrijf heeft 25 werknemers. Boekbinderij Patist BV Paltzerweg 159 3734 CK Den Dolder 030 228 68 14
[email protected] www.patist.nl
STA N S
Veredelaar
omslag: tom&otto gloss 150 g/m² Chloorarm houtvrij tweezijdig machinegestreken papier en karton, verkrijgbaar in gloss en silk. Fraaie natuurlijke witheid en hoge opdikking. Breed assortiment. Geschikt voor pregen, lamineren, stansen, vernissen, lakken, foliedruk, vouwen, rillen. Milieukenmerken: ECF, EMAS, ISO 14001, PaperProfile, PEFC en op aanvraag FSC gecertificeerd leverbaar.
binnenwerk: Pioneer Offset 110 g/m² Compleet assortiment hoogwaardig houtvrij hoogwit offset. Door het gebruik van Eucalyptusvezels heeft Pioneer een aantal unieke eigenschappen, waardoor het zich onderscheidt van andere offset kwaliteiten. Hoge opdikking, goede stijfheid, uitstekende runnability, fraaie bladformatie. Geschikt voor pregen en stansen. Milieukenmerken: ISO 14001, PaperProfile. Pioneer A4 80 g/m² is FSC gecertificeerd.
STA N S
Papier
PR EG E N
Pregen lijkt sterk op het procédé van foliedruk, maar dan zonder het gebruik van folie. Ook voor deze veredelingstechniek wordt een stempel vervaardigd van meestal magnesium of messing. Op de pers drukt de stempel een afbeelding in reliëf in het papier.
PR EG E N
Pregen
Joep de Boer van firma KuiperDonse: ‘Een preeg kan ongelooflijk gedetailleerd zijn. We hebben bijvoorbeeld een afbeelding van een zebra gemaakt, waarbij je de haartjes op het vel voelt zitten. We hebben ook een preeg van een sinaasappel. Als je je ogen sluit, dan voel je met je vingertoppen echt de structuur van de sinaasappelhuid.’
Opwaarts en inwaarts De preeg wordt veelvuldig gebruikt voor omslagen van boeken en jaarverslagen, maar de toepassingsmogelijkheden zijn veel ruimer. In de meeste gevallen betreft het afbeeldingen of teksten die omhoog worden gedrukt en dus als het ware op het papier liggen. Maar ook een inwaartse preeg in karton kan een zeer fraai resultaat opleveren. In dat geval verzinkt het beeld in het materiaal.
PR EG E N
Zebrahaartjes
Verschil met foliedruk is dat bij pregen ook een contra nodig is. Dat is een tegenvorm waar de stempel precies in past en die nodig is om scherpte in het reliëf te creëren. Stempel en contra worden ook wel matrijs en patrijs genoemd. Het papier wordt tussen ma- en patrijs geperst. Joep de Boer: ‘We verwarmen de stempel, waardoor een hele mooie deformatie van het papier ontstaat. Dat levert minder snel kraaienpoten op in het papier en een fraaiere preeg.’
Preeg in 3D Vaste stempelmaker voor KuiperDonse is Repro Wim Hermans uit Rotterdam. Paul Hermans van Repro Wim Hermans: ‘Wij kunnen ook preegstempels maken met dieptewerking, dus driedimensionaal. Op dat gebied is er een heel interessante nieuwe ontwikkeling. In het verleden moesten we het gewenste ontwerp meteen in een stempel vertalen en dan liep je het risico dat het resultaat niet helemaal was zoals gehoopt. Tegenwoordig levert de ontwerper zijn beeld aan en kunnen we dat vertalen in een zeer realistische 3D afbeelding in pdf. Zo kan de klant perfect zien hoe de stempel uiteindelijk gaat worden. Op die manier is het mogelijk om eventueel bij te sturen voordat de stempel is gemaakt.’
PR EG E N
Pa- en matrijs
1. Bepaal of de preeg hoog uit het papier moet komen of juist vlak en scherp moet zijn. Voor een hoge preeg is een enigszins bolle stempel nodig die het papier wat verder oprekt. Voor een strakke preeg is juist een minder diepe stempel nodig die een heel scherp beeld oplevert. 2. Pregen is zowel mogelijk met onbedrukt als met bedrukt papier. 3. Net als bij foliedruk is het belangrijk om vooraf inzage in het ontwerp van de afbeelding te geven. De eigenschappen van de afbeelding zijn bepalend voor de keuze voor magnesium of messing stempel. 4. De papierkeuze is belangrijk. Een soort met langere vezels is veerkrachtig en is dus goed te pregen. Bij kortere vezels is het risico groter dat het papier scheurt. Dat kan voorkomen worden door met warmte te pregen, waardoor het papier beter meerekt met de stempeldruk.
PR EG E N
Tips en hints
5. Door een preeg te combineren met foliedruk kunnen fraaie resultaten worden bereikt. Dat kan door te kiezen voor twee gangen door de pers, maar het is ook mogelijk te werken met een combinatiestempel. Dan zorgt één drukgang tegelijk voor twee bewerkingen. Bijkomend voordeel is dat de positionering van de preeg op de folie altijd perfect is. 6. Toepassingen: Boekomslagen, wenskaarten, jaarverslagen, huisstijlen, diploma’s, braille in een verpakking voor geneesmiddelen, verpakkingen voor parfum, chocolade, dvd’s, sigaren. 7. Na het inleveren van het bestand met de afbeelding (pdf of ai), is een magnesium stempel in 1 werkdag klaar. Messing stempels kosten 1 tot 3 dagen, afhankelijk van de complexiteit en het aantal stempels. Als de drukkerij de drukvellen ontvangt, is de stempel meestal al gereed. Dan kan er onmiddellijk worden begonnen met pregen. De meeste orders hebben een doorlooptijd van één tot twee werkdagen.
PR EG E N
Tips en hints
Repro Wim Hermans is marktleider in de Benelux op het gebied van magnesium geëtste en messing gegraveerde clichés. Na oprichting (1975) was de firma eerst vooral actief op reprografisch gebied. In de jaren tachtig kwam daar het etsen van boekdrukclichés bij. Vanaf het begin jaren negentig was een groot deel van de omzet afkomstig uit het vervaardigen van magnesium platen. In het nieuwe millennium kwam daar het graveren van messing platen bij. Momenteel zijn er 12 mensen werkzaam.
Repro Wim Hermans
Foliedrukkerij KuiperDonse
(zie ook katern foliedruk)
(voor meer info zie katern foliedruk)
Mandenmakerstraat 70
Krommewetering 71
3194 DG Hoogvliet Rotterdam
3543 AM Utrecht
T 010 41 29 447
030 24 10 256
[email protected]
[email protected]
www.reprohermans.nl
www.kuiperdonse.nl
PR EG E N
Veredelaars
omslag: Valentinoise citroen 110 g/m² Valentinoise is papier en karton met tweezijdige linnenpersing in frisse levendige kleuren. Het is leverbaar in 10 tinten en tevens in gewaxte en gewaxte/semi-transparante variant. Uitgebreid assortiment bijpassende enveloppen, inclusief vierkante. Leent zich voor rillen, vouwen, stansen, blindpregen en foliedruk. Milieukenmerken: FSC. binnenwerk: Bier Papier weizen 100 g/m² Karaktervol gekleurd en gespikkeld papier en karton, gemaakt van bieringrediënten en - etiketten die zichtbaar zijn in het papier. Beschikbaar in vijf warme tinten, van licht (weizen) naar donker bier (bock). Bijpassende enveloppen leverbaar. Leent zich voor rillen, vouwen, stansen, blindpregen en foliedruk.. Milieukenmerken: FSC.
PR EG E N
Papier
