15 - 22% besparing op de n! stookkoste
“DUURZAAM RENOVEREN” (Energie besparen èn een gezond binnenklimaat)
GEZOND RENOVEREN
Waarom ClimaRad bij woningrenovatie? 1. 2.
Omdat een ClimaRad toestel 15 tot 22% op de stookkoosten bespaart. Omdat ClimaRad een heerlijk gezond binnenklimaat met zich meebrengt.
Deze combinatie is uniek. De meeste energiebesparende maatregelen staan op zichzelf en dragen niet bij aan de verbetering van het binnenmilieu. Toch zijn woningen voor een goed binnenmilieu steeds meer afhankelijk van een ventilatieysteem, omdat door meer en betere isolatie natuurlijke infiltratie steeds minder wordt.
Werking ClimaRad Gezond binnenklimaat is een absolute voorwaarde Isolerende maatregelen, zoals o.a. het aanbrengen van HR++ glas, zijn uitermate belangrijk, maar moeten wel gecombineerd worden met maatregelen om de binnenlucht gezond te houden. Goed ventileren is dan ook een absolute voorwaarde.
Wat zegt de Trias energetica? De Trias Energetica zegt dat eerst het energieverbruik moet worden verminderd. Dat kan door goede isolatie, maar ook door het ‘recyclen’van energie. Energie kan namelijk via warmteterugwinning opnieuw worden gebruikt. Om energie te besparen is dan de toepassing van een ClimaRad (CO2gestuurd, met warmteterugwinning) net zo logisch als flink isoleren.
Met ClimaRad een gezond binnenklimaat als bonus. Als bij het recyclen van energie de kwaliteit van het binnenklimaat op de koop toe verbetert, dan ligt de keuze voor een ClimaRad wel heel erg voor de hand. Ze worden dan ook niet voor niets al in duizenden woningen geplaatst....
Decentrale ventilatie met warmteterugwinning Warme ruimtes (woonkamer/keuken): • Warmteterugwinning belangrijk • Tochtklachten onacceptabel, roosters niet gewenst • CO2- sturing belangrijk (sterk wisselende vervuiling) Koelere ruimtes (slaapkamers): • Warmteterugwinning minder noodzakelijk • Roosters kunnen volstaan
Toevoer via (ZR) roosters
Sl.kmr. 1
Sl.kmr. 2 Afzuigbox Badkmr.
Warmteterugwinning
woonkamer/keuken
Lucht toe- en afvoer via decentrale WTW ClimaRad
Waar wordt ClimaRad toegepast? In de woonkamer; hier hangt de thermostaat en is het dus altijd lekker warm. Maar... in de woonkamer gaat ook veel warmte verloren door ventilatie. Dus is het van belang om de warmte zoveel mogelijk in de woonkamer te houden door deze opnieuw te gebruiken (warmteterugwinning). Bovendien wisselt (door aanwezigheid van personen) de kwaliteit van de lucht in de woonkamer vaak. ClimaRad meet continu de luchtkwaliteit en zorgt met precies voldoende ventilatie voor een fijn binnenklimaat.
* Muurdoorvoer
ClimaRad = tochtvrije ventilatie Ventilatieroosters leveren regelmatig tochtklachten op. Als gevolg van goede isolatie is de onder het raam geplaatste radiator minder vaak warm. Dus is er geen verticaal opstijgende luchtstroom meer aanwezig om de koude ventilatielucht ‘op te vangen’. Het gevolg is koude tocht, zodat de roosters al heel gauw gesloten worden, wat weer ten koste gaat van het binnenklimaat. ClimaRad brengt een milde, comfortabele luchtstroom de woonkamer binnen, zodat tochtklachten definitief tot het verleden behoren.
Woningcorporaties passen ClimaRads op grote schaal toe ClimaRad spaart energie en voorkomt tocht:
Matig geïsoleerde woning -- ruime warmtevraag -- betere menging van ventilatielucht
Goed geïsoleerde woning en laag temperatuur verwarming
- - geringe warmtevraag - - slechte menging van ventilatielucht
Juist woningcorporaties letten goed op de kosten en op de respons van de gebruikers. Onderstaande argumenten geven vaak de doorslag om voor ClimaRad te kiezen: •Forse besparing op de stookkosten (15-22%) •Gunstige investering t.o.v. de besparing •Eenvoudige montage •Een gezond binnenmilieu en geen tochtklachten •Automatische ventilatie door de intelligente ingebouwde sensoren.
GEZONDE BINNENLUCHT EN ENERGIE BESPAREN
BESPARINGEN VAN 15 tot 22% REALISTISCH
Waarop bespaart een ClimaRad toestel? • verminderde ventilatieverliezen vanwege toepassing van warmte-terugwinning; lastafhankelijke ventilatie (CO2- en RV-gestuurd, dus geen
15 - 22 %
ventilatie wanneer dat niet nodig is);
besparing op de
verminderd elektriciteitsgebruik (hoog-efficiënte gelijkstroomventilatoren en
n!
stookkoste
een zeer laag stand-by verbruik); verminderde koellast als gevolg van de beschikbare vrije koeling.
Gehanteerde rekenmethode: Bij het berekenen van energiebesparingen is het belangrijk om een juiste en realistische referentie te kiezen. Maar al te vaak worden referenties gekozen die weinig relatie hebben met de realiteit en juist daardoor hoge besparingen opleveren. De voorbeeld-berekeningen in deze brochure gaan uit van de NEN 5128 methodiek, gecombineerd met gegevens uit ISSO publicatie 82. De eerste berekening heeft betrekking op referentie-woningen uit de SenterNovem brochure “Voorbeeldwoningen bestaande bouw”. De tweede berekening betreft een praktijk-voorbeeld. Het spreekt voor zich, dat voor dit soort berekenings-methodieken een modelsituatie wordt gehanteerd, die niet altijd een-op-een te vertalen is naar het verbruik in de praktijk. Doel is dus niet om een voorspelling te geven van het daadwerkelijke energieverbruik in de praktijk, maar aan te geven welke woning meer of minder zuinig is. Tevens geeft de methodiek een voorspelling van de hoogte van het energieverbruik volgens de normsituatie. De gehanteerde methodiek is als volgt: 1
Berekening energieverbruik woning in huidige status.
2
Berekening energieverbruik woning na standaard verbeteringen (isolatie, kierdichting, verbeterde cv- en ww- installatie).
3
Berekening energieverbruik woning zoals bij 2, echter nu met het ClimaRad ventilatiesysteem in de woonkamer.
Besparingsindicaties (zie tabellen rechterpagina)
Bouwkundig Vloerisolatie [m²K/W] Gevelisolatie [m²K/W] Dakisolatie [m²K/W] Glassoort [W/m²K] Infiltratie [dm³/s.m²] Thermische capaciteit Installatie W Verwarming Warmwater Ventilatie verblijfsruimtes Ventilatie natte ruimtes Energieprestatie Totaal energieverbruik [MJ] Energieverbruik verwarming [MJ] Energieverbruik warmwater [MJ] Hulpenergie ventilatie [MJ] Energieverbruik zomercomfort [MJ] Energie Index Energielabel Besparingen Totaal gasverbruik [m³] Besparing gasverbruik (t.o.v. 2) [m³ gas] Totaal hulpenergie (ventilatie & zomercomfort) [kWh] Besparing hulpenergie (t.o.v. 2 [kWh]
Besparingsindicatie Renovatieproject Palestein
Besparingsindicatie bestaand galerijcomplex (periode 1966 - 1988) De galerijflats uit deze periode vertegenwoordigen met 208.000 stuks 3,2 % van de Nederlandse woningvoorraad. 67% wordt verhuurd in de sociale en 19% in de particuliere sector. De overige 14% zijn koopwoningen. De woningen hebben 3 of 4 kamers. De woning is onderdeel van een woongebouw met meerdere verdiepingen en een lift en ligt aan een open galerij.
Deze voorbeeldberekening heeft betrekking op een project uit de praktijk van Woningcorporatie Vidomes, waarbij 130 rijwoningen uit de zeventiger jaren moeten worden gerenoveerd. Deze woningen zijn al eens gedeeltelijk gerenoveerd en zijn toen voorzien van HR+ glas, gelevlisolatie (Rc=2,11) en een VR-combi ketel (zie ad1. Huidige status).
Waarden voor 36 appartementen: Verwarmd gebruiksoppervlak: 3.267 Verliesoppervlak: 3.125 Aantal bewoners: 79,2
Waarden voor één tussenwoning Verwarmd gebruiksoppervlak: 93,6 Verliesoppervlak: 140,8 Aantal bewoners: 2,8
1 huidige status
Bouwkundig Rc; vloer RC; gevels Rc; dak Uglas qv; 10; kar/m² Therm. cap.
1,65 1,36 1,30 3,10 1,30 trad./gem. zw.
2 standaard verbeteringen
3 standaard verbeteringen + CR in wnkmr/keuken
2,65 2,33 1,30 2,00 1,00 trad./gem.zw.
2,65 2,33 1,30 2,00 1,00 trad/gem.zw.
1 huidige status
Bouwkundig Rc; vloer RC; gevels Rc; dak Uglas qv; 10; kar/m² Therm. cap.
0,52 2,11 1,30 1,90 1,80 trad./gem. zw.
2 standaard verbeteringen
3 standaard verbeteringen + CR in wnkmr/keuken
2,10 2,11 1,30 1,90 1,00 trad./gem.zw.
2,10 2,11 1,30 1,90 1,00 trad/gem.zw.
HR-107 ketel Combi HRww Systeem C Mech. afvoer AC
HR-107 ketel Combi HR ww CR + Systeem C Mech. afvoer DC
Installatie W
Installatie W coll.conv. ketel coll.H HR-107 ketel coll.gasboiler indiv. HR-geiser Systeem C Systeem C Mech. afvoer AC Mech. afvoer DC Energieprestatie 2.778.538 Qpres. tot 1.774.328 Qprim; verw. 639.266 Qprim: tap 105.559 Qprim; vent 7.226 Qzom; comf. 1.94 D
1.901.299 985.861 567.871 72.383 14.269 1.33 C
VR- ketel Combi VR Systeem C Mech. afvoer AC
coll. HR-107 ketel indiv. HR-geiser CR + Systeem C Mech. afvoer DC
1.528.920 637.596 567.871 48.276 14.269 1,07 B
Energieprestatie Qpres. tot Qprim; verw. Qprim: tap Qprim; vent Qzom; comf.
89.323 56.978 20.171 3.024 1.673 2.00 D
52.444 26.111 13.559 3.024 2.273 1.17 B
2.191
1.127
484
546
46.682 19.994 13.559 2.120 2.273 1,02 A
Besparingen
Besparingen 68.540
44.140
11.627
8.933
34.246 9.894 (275/app 22,4%) 6.448 (69/app) 2.485
953 174 (15,4%) 452 93
Bronnen • NEN 5128, Energieprestatie van woonfuncties en woongebouwen, Bepalingsmethode • ISSO publicatie 82 • Voorbeeldwoningen bestaande bouw, SenterNovem maart 2007 • Gelijkwaardigheidsverklaring ClimaRad, Cauberg-Huygen 2006
DE PRAKTIJK VAN WONINGRENOVATIE
ClimaRad toestellen bewijzen in duizenden renovatiewoningen dat energiebesparing niet moeilijk hoeft te zijn. Woningcorporaties passen de toestellen niet alleen toe in nieuwbouw, maar ook bij renovatieprojecten en zelfs mutatie-woningen. Zo wordt fors bespaard op de stookkosten en heeft de bewoner tegelijkertijd een fijn binnenklimaat. De respons vanuit de bewoners is erg positief.
Renovatie cases: 80 Woningen Roermond Woningcorporatie Roer en Maas heeft 80 woningen aan de Schout Kellenerstraat in Roermond voorzien van een nieuwe ketel en een ClimaRad toestel. “De resultaten zijn verbluffend, huurders hebben forse bedragen teruggekregen als gevolg van minder energieverbruik.” aldus de corporatie. De familie Verheesen was één van de eersten waar de ClimaRad geplaatst is: “We zijn er erg tevreden over, het werkt perfect.” aldus mevrouw Verheesen. Wonen Roer en Maas past, gezien de gunstige resultaten, CimaRad al in meerdere projecten toe.
96 Woningen Haarlem Woningcorporatie Pré Wonen uit Haarlem heeft 96 appartementen voorzien van ClimaRad toestellen. Een voorgaand project werd nog uitgevoerd met dauerlufters in de woonkamer, maar omdat dit resulteerde in tochtklachten en niet bijdroeg aan energiebesparing, werd voor de tweede fase het roer omgegooid en werden CimaRads geplaatst. “De bewoners zijn nu tevreden en we hebben een forse stap gemaakt in de vermindering van het energieverbruik van deze woningen”, aldus Pré Wonen. Door de positieve eraringen is aansluitend meteen een vervolgproject gestart.
153 Woningen Enschede Buurt West Indië is een karakteristieke woonwijk met een heel eigen sfeer. De woningen, gebouwd eind jaren twintig van de vorige eeuw, zijn ondertussen ingrijpend gemoderniseerd. Gelukkig werkte de gemeente Enschede mee aan het behoud van stadsgezicht van deze wijk en is voorkomen dat de woningen gesloopt werden. De woningen zijn tijdens de renovatie o.a. voorzien van een HR ketel, HR++ glas en een ClimaRad, waarmee ze op een B-label zijn aangeland. Woningcorporatie De Woonplaats is bijzonder tevreden over de werking van de ClimaRad toestellen en de eenvoudige plaatsing.
170 Woningen Amsterdam Project Klarenburg (gebouwd in de jaren ‘70 van de vorige eeuw) is de eerste kennismaking van Woningcorporatie De Alliantie met ClimaRad. “Er moest wat aan het binnenmilieu gebeuren”, aldus de woordvoerder van De Alliantie, “en we wilden dat combineren met een stuk energiebesparing. De keuze voor ClimaRad ligt dan voor de hand. De toestellen combineren een forse energiebesparing met een fijn en gezond binnenklimaat. En dat de toestellen ook nog eens eenvoudig te monteren en te onderhouden zijn, heeft best een belangrijke rol in de beslissing gespeeld.”
Taakstellend convenant Woningcorporaties (Aedes) met de huurders (Woonbond): In oktober 2008 zijn harde afspraken gemaakt over terugdringen van het energieverbruik in het bestaande woningbestand van de woningcorporaties in Nederland. De kern van de afspraken: 1. 2. 3.
Binnen 10 jaar moet het gasverbruik van de woningvoorraad met 20% zijn verminderd. Dat is dus globaal 2% per jaar. De woonlasten (huursom+energiekosten) mogen in dezelfde periode niet stijgen. Oftewel: huurverhogingen dienen te worden gecompenseerd door een lagere energienota. Energiebesparende maatregelen mogen niet ten koste gaan van het binnenklimaat in de woning. Het streven moet zijn om deze zelfs te verbeteren.
GEZONDE BINNENLUCHT EN ENERGIE BESPAREN
Werking ClimaRad Een ClimaRad is een unieke combinatie van een stand-alone ventilatiesysteem met een verwarmingsradiator. Verwarmingstechnisch wordt de radiator gewoon aangesloten op het CV-circuit. Het ventilatiesysteem werkt automatisch: vervuilde lucht wordt afgezogen en verse lucht wordt toegevoerd. Door de ingebouwde warmte-terugwinning (energiebesparing!) is deze verse lucht altijd aangenaam voorverwarmd. Intelligente sensoren (CO2, relatieve vochtigheid, binnen- en buitentemperatuur) meten de luchtkwaliteit en bepalen de benodigde hoeveelheid ventilatie.
muurmontageset muurdoorvoerset ventilatie-unit ventilatie-unit ventilatie-unit
bedieningspaneel
radiator radiator
flexibele aansluitset
filter warmtewisselaar gelijkstroomventilatoren
Installatie: •Monteren tegen een buitenmuur •Aansluiten op (aanwezige) CV-leidingen •Aansluiten op een stopcontact (WCD)
Afmetingen ClimaRad: •LxHxB: 1280x500x150 mm. (minimaal) •Benodigde borstwering: 625 mm. •Bij onvoldoende borstwering kan het type Verti worden toegepast.
* Climarad toestel in gerenoveerde woning
ClimaRad B.V. Willem Vleertmanstraat 25 7575 EC Oldenzaal Nederland [T] +31 (0) 541 358 130 [F] +31 (0) 541 358 139 [E]
[email protected] [W] www.climarad.com
