1
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
De Bijbel De Bijbel is voor veel christenen het allerlaatste waaraan getwijfeld mag worden. Deze studie over de Bijbel beoogt dan ook niet twijfel rond te strooien. Wel zullen wij een eerlijk antwoord dienen te geven op de vele vragen van diverse wetenschappers, onderzoekers en anderen die er rondom de Bijbel en het ontstaan van de Bijbel zo al bestaan. Veel mensen zeggen dat ze de Bijbel van kaft tot kaft geloven en dat ze geloven in de God (Elohim) van de Bijbel. Zij zouden in hun ijver iedereen wel te lijf willen gaan die niet in de Bijbel geloofd, ja daarvan iets durft zeggen. De Bijbel, zo zeggen zij, is het Woord van God, voluit. Echter, wat verstaat de Bijbel zélf onder het ‘Woord van God’? Daar gaat het immers om! Zie dan 1 Petr.1: 23 Gij, die wedergeboren zijt, niet uit vergankelijk, maar uit onvergankelijk zaad, door het levende en eeuwig blijvende Woord van God. 24 Want alle vlees is als gras, en alle heerlijkheid des mensen is als een bloem van het gras. Het gras is verdord, en zijn bloem is afgevallen; 25 Maar het Woord des Heeren blijft in der eeuwigheid; en dit is het Woord, dat onder u verkondigd is.
In de tijd van Petrus was de Bijbel zoals wij die nu hebben er nog niet. Petrus spreekt dan ook niet over een boek, als Woord van God, maar van een levend en altoos blijvend iets, namelijk hetgeen hij tot de mensen sprak (verkondigde). Dat is dus wel even iets anders dan dat de mensen menen dat een boek het Woord van God is, of zoals Petrus zegt, dat het verkondigde getuigenis het Woord van God is. Het voornaamste attribuut van de oude Egyptenaren was het ‘woord’, de sprake die van de schepping uit ging, met name van de aarde. ‘De aarde spreekt’, zo dacht men. Het woord was voor hen de door klanken meegedeelde werkelijkheid. Spreken zagen zij als een scheppende activiteit. Het Hebreeuwse dabar betekent woord, maar dan met inhoud, in het woord is leven aanwezig. Woord en staf vallen bij de ouden samen. Voor woord kunnen wij even goed staf lezen, als verwante begrippen. Planten, stengels, waarvan de staf werd gemaakt, zag men als dragers van de scheppende aard-energie. Daarom kon de psalmist zeggen: Uw stok en staf vertroosten mij.
2
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
Wij Westerlingen begrijpen maar moeilijk waarover de Oosterling het allemaal heeft met zijn verbeeldende taal. De meeste mensen die zo vast "vertrouwen" op het gegeven dat de Bijbel Gods Woord is, wanneer het hun zaligheid betreft, vertrouwen zichzelf Hem niet toe, maar verschuilen zich achter de uitvlucht dat God het moet doen. Ook leeft men in de veronderstelling dat de Bijbel regelrecht door de profeten, evangelisten en apostelen is opgeschreven, zodat wij een soort-enmet oertekst zouden bezitten. Er is echter in het geheel geen oertekst. De meeste handschriften die wij hebben stammen uit de 3e eeuw na Christus en daarna. Alle handschriften die wij hebben zijn een kopie, of een kopie van een kopie. Er is geen enkel authentiek handschrift of manuscript in ons bezit. En in al die handschriften en kopieën is van onderlinge overeenstemming geen enkele sprake. Dat bemoeilijkt de zaak zeer. Er bestaat dus een grote chaos rond die zogenoemde oertekst. Hoe komt het echter dat de Bijbel, ondanks dat wij geen oertekst bezitten, omhangen is met zulk een heilig aureool? In de gevestigde kerken is er een sterke fixatie en gerichtheid op de Bijbel, daar de Bijbel voor hen het één en ál is. Na de afsluiting van de canon (de lijst met 66 boeken) zou de Heilige Geest niets meer geïnspireerd hebben. Wanneer wij weten onder welke omstandigheden en door wie de Bijbel werd samengesteld in haar huidige vorm, zouden wij niet zo'n hoge hoed ophebben over de toedracht. Uit de vele manuscripten -onder supervisie van de zonaanbidder keizer Constantijn de Grote- zijn tijdens het concilie van Nicea 325 en daarna door een aantal bisschoppen en kardinalen de handschriften geselecteerd, waaruit men er 66 canoniek verklaarde. Deze samenstelling berust op puur menselijke keuze, en dan nog wel een gemanipuleerde en voorgeprogrammeerde keuze. De strijd rond Arius en Athanasius was toen in volle Arius gang, en hoe moest men uit alle handschriften een geheel vormen, dat canoniek werd verklaard? Dat ging er als volgt aan toe: Voorgesteld werd, daar Constantijn het meer dan zat werd en het hem de keel uithing dat er zoveel geharrewar bleef bestaan rond de handschriften,
3
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
om het aan de heilige Geest Zelf over te laten welke boeken wel en welke niet canoniek zouden moeten zijn. Zo gezegd, zo gedaan. Alle boeken werden 's avonds op een tafel in de vergaderruimte geplaatst, en alle bisschoppen en kardinalen zouden 's nachts in gebed gaan of de heilige Geest heel persoonlijk zou willen komen om de handschriften te selecteren, waarbij de goede boeken op de tafel zouden blijven liggen, en de niet goede onder de tafel zouden worden gelegd. Dat was voor alle aanwezigen een spannende nacht. Vol verwachting ging men 's morgens de vergaderruimte binnen. En, ja wel, op de tafel lagen de 66 boeken zoals wij die nu hebben in onze Bijbel, en onder de tafel lag de rest. Het zogenoemde Oude Testament was er reeds, zodat het hier ging om het zogenoemde Nieuwe Testament. Dat was dus kennelijk een gebedsverhoring en het directe werk van de Heilige Geest. Althans, zo gelooft men dat nu nog, en zo belijdt men dat nu nog in de Drie Formulieren van Enigheid, NGB. Wat was er echter in werkelijkheid gebeurd? Constantijn heeft een aantal bisschoppen, waarschijnlijk onder leiding van Athanasius, opdracht gegeven een einde aan de strijd te maken en die en die boeken te selecteren. En zo is het geschied. Dat noemt men nu nog de ‘heilige selectie’. De canonvorming was Athanasius exclusief en definitief. De Bijbel werd gezagsinstrument, niet zozeer voor het Rooms Katholieke publiek, als wel voor de geestelijke stand. Bij de Protestanten werd de Bijbel wél gezagsinstrument voor het grote publiek. Canon = regel, maatstaf. Dus een aantal boeken die regel en maatstaf zijn van het christelijk geloof. Doch dit heeft JHWH nooit bedoeld. De canon van het OT is in de loop der eeuwen gevormd door voornamelijk de joden. In de 2e eeuw na Christus is door rabbijnen de Hebreeuwse versie van het OT officieel vastgesteld. Voor het NT verliep dat anders. Het NT is door de kerk geselecteerd en vastgelegd, daar men behoefte had aan het normatief stellen van een aantal boeken voor het geloof, waarmee men haar dogma's kon onderbouwen tegenover de ketters.
4
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
Het NT is ontstaan uit een compromis. Tijdens de Reformatie kwam de canonisatie der bijbelboeken weer aan de orde, daar de Bijbel boven de traditie moest worden gesteld. De Bijbel (het Sola Scriptura) en niet de traditie, zo stelde de Reformatie, is de maatstaf voor ons geloof. De reformatoren waren geen biblicisten die de Bijbel van kaft tot kaft kritiekloos aanvaarden. Luther noemde de brief van Jakobus een ‘strooien brief’. Wanneer de Bijbel niet de absolute maatstaf is van het christelijk geloof, zal er ook de omgekeerde werking zijn, dat ons geloof geen maatstaf wordt voor de Bijbel. Wij gaan alsdan zelf uitmaken wat wel of niet in de Schrift komt. Deze theologische vrijheid is in onze eeuw toegenomen en neemt soms bizarre vormen aan. Wat nu de keuze was der boeken van de kerk onder keizer Constantijn, moet dat ook expliciet onze keuze zijn? Zo ja, dan is er sprake van een opgelegd geloof. De status welke de kerk aan de Bijbel heeft gegeven lijkt onaantastbaar, temeer daar men deze toeschrijft aan het werk van de Heilige Geest. In de canonvorming heeft echter de macht van de kerk een grote rol gespeeld, zodat er geen sprake kan zijn van vrije keus, en nog minder van het werk van de Geest. Het is eerder een dwingende geloofstraditie. Wanneer alle geschriften en boekrollen tijdens de begintijd van de Gemeente na Pinksteren zouden verbrand zijn, had dat geen of weinig effect gehad op het geloofsleven van haar gelovigen. De Bijbel was er toen nog niet, en is ook later niet absoluut vereist als middel ter zaligheid. De Bijbel was er nog niet en is later door de verworden kerk samengesteld. Het moet gaan om de heilige Geest, om de gave des geloofs, der Goddelijke wijsheid, en niet om een aantal boeken. De gemeente leefde enkele eeuwen zonder Bijbel. Een Bijbel die met de hand geschreven was, vulde wel een hele boekenplank. Toen Paulus zei dat alle geschriften geïnspireerd waren, 2Tim.3:16, heeft dit betrekking op veel meer dan 66 boeken, die er toen reeds waren. Paulus citeerde zelf uit boeken die de kerk later verwierp. Dus is een Bijbel, waarin de boeken ontbreken waaruit de Apostelen citeerden, invalide. En waarom verkozen de Reformatoren juist de joodse versie van het O.T. uit Jamnia, en niet die van de Apostelen en kerkvaders? Hoe hebben de
5
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
Bijbelheiligen kunnen leven zónder Bijbel? Zelfs de geloofsbelijdenis van Nicea was éérder klaar dan de canon van de Bijbel. Hoe heeft de kerk haar geloofsbelijdenis kunnen formuleren zónder Bijbel? Geloof in de Bijbel De Mohammedanen noemen ons "het Volk van het boek" "AHLEKITAB". Wij dienen echter te bedenken dat Abraham geen Bijbel had. De Bijbel is samengebundeld in één der donkerste tijden van het christendom, rond 325 na Christus. Wijzelf willen ons niet het volk van het boek noemen, hoewel de meeste christenen dit voor een grote eer nemen. Nee, wij zijn het volk van JHWH. Hij zond Zijn Geest tot ons, en niet de letter die doodt; wij hebben wel grote eerbied voor de Godsspraak in de Bijbel, maar het waarachtige leven is JHWH alleen! JHWH schrijft in levens. Op verschillende tonen componeert Hij de muziek, en is niet gebonden aan 66 boeken (6 is een mensengetal!) Kom dan beste christenen en zing eens een lied waaruit Uw geloof moge blijken. Nu heeft het geloof vele soorten, welke te vereenvoudigen zijn tot vier. 1e het historisch-geloof, 2e het tijd-geloof, 3e het wonder-geloof, 4e het rechtvaardigend-geloof. Om te geloven dat de Bijbel van kaft tot kaft waar is, kan men volstaan met de eerste soort, het historisch geloof. Om echter voor JHWH gerechtvaardigd te worden is het absoluut nodig de vierde soort te ontvangen, gelijk Abraham, de vader der gelovigen. Abrahams ziel en zaligheid hing niet af van een boek, wat hij van kaft tot kaft voor waar hield. Abraham geloofde God via d e ánder e s oor t gel oof , n.l het rechtvaardigend geloof als gift van Boven. Wij kunnen de Bijbel geloven met de eerste soort, zolang het tegendeel niet blijkt, en of het nu waar is of niet wat er staat. In de meeste gevallen is iets geloofwaardig als het absurd klinkt, en zo kan dat ook zijn met de Bijbel, want een originele grondtekst bezitten wij niet. Misschien heeft het Vaticaan of het
6
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
‘adderengebroed’ de echte grondtekst verborgen of verbrand. Er zijn 1200 verschillende latere teksten, en bijna niet één is hetzelfde. Abraham hield Gods geboden en inzettingen, welke hij kennelijk uit een andere bron had ontvangen n.l regelrecht van Boven, ingeschreven in de tafelen van zijn hart. Het is de eeuwen door gebleken dat de Bijbel niet gezorgd heeft voor eenheid, door dezelve te nemen als gemeenschappelijk uitgangspunt. De gemeenschap der heiligen ontstaat uit andere bron. Slechts de vierde soort geloof maakt zulks mogelijk, verwekt worden van Boven door Zijn Geest, dat maakt ons de Hogere Kennis eigen, waarbij het geschrevene in de Bijbel kan dienen. Wij kunnen onmogelijk in de letter de onfeilbaarheid van de Bijbel zoeken, wel in de geest die uit de 1200 manuscripten spreekt, waarvan er dus niet één echt authentiek als grondtekst voor handen is. Er is deswege een hógere inspiratie doordat wij geen 100% bewijs hebben voor een woordelijke inspiratie. Van de 3000 manuscripten van het N.T. stamt er niet een uit de tijd van voor de 4e eeuw. Wanneer wij het le, 2e, 3e soort geloof missen en zonder de Bijbel leven, is het mogelijk ondanks alles toch hetzelfde geloof als Abraham te bezitten. In het boekje "The Great Deception, by Scythians", staat het verhaal over het concilie van Nicea 325, dat wij zo even al aanhaalden: Constantijn manipuleerde de religie en moest de strijd om kerkorganisatie zien te beëindigen via het concilie. Daartoe vergaderde hij alle bisschoppen om een beslissing te nemen over de 270 evangelies. Er kon toen al geen eenparig besluit gemaakt worden. Na vele dagen debatteren raakte het geduld van Constantijn op, en stelde hij voor om 's avonds alle boeken op een tafel te
Concilie Nicea 325, let op de myters! Het ‘heilige boek’centraal
7
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
leggen, alle deuren dicht te doen, te bidden of de heilige Geest de goede boeken op tafel wilde laten liggen en de kwade verwijderen. 's Morgens ging men kijken, en .... jawel, daar lagen keurig netjes de boeken die wij nu in het NT hebben, en al de andere boeken lagen op de grond en werden verbrand. Wie was die heilige Geest des nachts geweest? Dat was Athanasius, de vriend van Constantijn! Zo werkte dat. Andere religies hebben ook hun boek(en), zoals Islam de Koran. Het is een vergissing te denken dat de Bijbel één boek is; het is een samenvoeging van diverse boeken, zodat er geen sprake is van een organische eenheid. Het grote publiek ziet hieraan voorbij en verafgoodt het éne boek, hun Bijbel, omrede dat men één boek gemakkelijker als het ‘Woord Gods’ kan bestempelen, dan een hele serie boeken. Het N.T. heeft zo'n 80.000 overgeleverde varianten. Wie zal ons zeggen welke niet en welke wel zouden zijn geïnspireerd ? Doordat veel bijbelboeken met elkaar in tegenspraak zijn en ook dat veel gedeelten tegenstrijdig zijn, is men gaan zeggen dat de Bijbel het Godswoord bevat, het is er in te lezen. Inderdaad. Dat het Christendom een boekreligie is heeft men te danken aan het jodendom. Hoewel de canon ven het O.T. pas in de 2e eeuw na Christus werd afgesloten. Vooral het Protestantisme is uitsluitend tot boekreligie geworden, terwijl de R.K.kerk ook nog de traditie heeft (het leergezag). De protestanten hebben een boek tot onfeilbare oorkonde van hun religie verklaard. De vraag is gewettigd wie dan dit boek heeft gemaakt, en wie heeft de autoriteit daaraan gegeven? Het O.T. komt van het jodendom; het N.T. is van later tijd en is op frauduleuze wijze onder gezag van Keizer Constantijn (een veelvoudig moordenaar en zonaanbidder) samengesteld en canoniek verklaard. Men had behoefte aan een bindende leerbron o.a. tegen de Gnostieken en ketters. Het N.T. is een werkstuk van de vroege kerk uit de donkerste eeuwen, en de absolute autoriteit van dit boek is niet te motiveren. De autoriteit is het dogma, en dat is louter van de kerk. Augustinus schrijft: ik zou niet in het evangelie geloven indien de autoriteit der kerk mij daartoe niet aanspoorde!
8
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
De motivering van de kerk om tot dit dogma te komen is de openbaring. Welnu, dat is een oncontroleerbare zaak. Ons verstand kan geen dubbele waarheid aanvaarden, en vandaar dat het instemmen met een dogma ‘geloof’ heet. Dat geloof is dan een aannemen van iets dat boven de werkelijkheid uitstijgt. Zulk een geloof is niet een gave Gods. JHWH eist niet iets onwerkelijks te geloven. De twijfel aan het dogma is door de kerk altijd onderdrukt en soms op gruwelijke wijze vervolgd. Zo speelt de religie der kerk zich dan ook niet af in de sfeer van de realiteit, doch in de sfeer van fantasie, dat men geloof noemt. Dat is vroom bedrog! Paulus beroept zich ook niet op realiteit maar op inspiratie (oncontroleerbaar). Hij verkondigde dan ook niet de leer van Christus zelf, zoals Hijzelf dat leerde; nee, Paulus predikte zijn visie over Christus. Paulus weet niets te zeggen over Jezus' aardse leven, en heeft zijn boodschap niet van de apostelen en ooggetuigen, maar beroept zich op visioenen. De kern van Paulus prediking is: God zond Zijn Zoon naar de aarde, opdat door Zijn dood de wereld verlost zou worden. Deze stelling is in het O.T. niet aanwezig, en Paulus heeft hem overgenomen van de joodse wijsgeer Philo uit Alexandrië en diens Logos-leer. Daarom moet een religie als het Christendom gebaseerd zijn op een geloof in iets onwezenlijks, en op een boek dat onder frauduleuze omstandigheden is samengesteld. Had de vader der gelovigen zulk een boek nodig? Liet hij zich leiden door letters en geschriften van anderen? Nee, hij liet zich leiden door de Schepper; hij zag naar de sterren, en verwachtte de Stad des Levende Gods. Hij hield zich aan al Gods geboden en instellingen, lang voordat er één gebod op papier stond. Begeert u zulk een geloof? Heeft de Bijbel gezorgd voor éénheid in geloven? Nee. g r o t e r e verdeeldheid is n i e t indenkbaar. Op leerstukken als bv. erfzonde kan de kerk dan ook geen a f d o e nde Concilie van Trente 1546, let op de myters! antwoord
9
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
geven. Erfzonde is de zonde van de peccatum originalis, nl. van de verwekking. Die zonde is een mutatie van genen en chromosomen, in de kiemplasma der mensheid. Het concilie van Trente 1546 zegt dat Adam in ongunstige zin een mutatie onderging. Het is niet alleen het aangeborene, maar ook het verworvene wat de mens vormt. De mens wordt hulpeloos en primitief geboren. Karakter, deugden, etc, zijn verworvenheden. Erfzonde heeft in de kerk altijd een sterk seksuele inhoud gehad, met als gevolg dat de vrouw eeuwenlang als hoofdschuldige is aangewezen en onderdrukt. Wij moeten ons laten leiden door God zelf, Die Zijn wet in het binnenste schrijft. Hij schrijft niet in letters op papier, maar Hij schrijft in ons hart, onuitwisbaar, en dát geloof alleen overwint de wereld. De Bijbel is een samengevoegd geheel van diverse boeken, met zeer vele mooie en goede geschiedenissen, Godsspraken en profetieën. Voor het geloof in JHWH is het echter nodig dat Hij Zijn Wet in ons vlezen hart schrijft, zie Jer.30-33. Vertrouw op Hem alleen, want mensen, boeken en vertalingen falen. Alleen het getuigenis des Geestes in ons is onfeilbaar, Rom.8:28. De Reformatie heeft zich gekeerd tegen Rome en haar dwalingen. Uit die strijd zijn de drie pijlers der Reformatie opgericht: Sola Fide, Sola Gratia en Sola Scriptura (door het geloof alleen, door genade alleen, en alleen de Schrift). Wat betreft dit laatste staan wij voor de levensgrote tegenstelling dat de Reformatie zich enerzijds keerde tégen Rome, doch dat zij zich als tegenwapen een geschrift verkoos hetwelk door Rome zélf was samengesteld. Die Bijbel (het NT), het zogenaamde Gods Woord is door Rome samengesteld o.a. onder supervisie van de meervoudige moordenaar en zonaanbidder Keizer Constantijn de Grote in 325 te Nicea. Later is dit in Carthago in 397 bekrachtigd. Hoe is het mogelijk dat een beweging als het protestantisme zich afscheidt van de moederkerk, doch zich tegelijk sterk maakt met de leer en producten van diezelfde dubieuze en door haar verketterde instelling? Het is diep te betreuren dat de Reformatie zo beperkt is gebleven en zich niet in het geheel van Rome heeft losgemaakt. Rome had er behoefte aan om een Gods Woord samen te stellen dat gezag had. Zij moest als instituut en geldmacht zich kunnen handhaven, en had haar ideaal in zichzelf. Zonder ideaal kunnen wij niet leven. Wetenschap en onderwijs kunnen ons van alles leren, maar leren ons niet hoe wij moeten leven. De
10
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
analyse is uiterst knap, doch de synthese ontbreekt. Doordat men de kracht mist het leven tot een eenheid samen te vatten. Zo was het bij de vroege kerk eveneens. Het leven moet een ideaal hebben. nl. om de kosmische eenheid te bereiken, en jezelf te vinden in die hogere wijsheid. (Kosmisch bewustzijn) Het is immers niet zozeer van belang wat een afgestudeerde weet (kennis), maar méér wat hij liefheeft (ideaal). Zo vroeger, zo nu: alles draait om kennis en droge wetenschap, en daar had men het dogma voor nodig. Wanneer men het ideaal verplaatst naar succes en rijkdom, slaat men de spijker mis, want hoe bezwaarlijk zal een rijke het Rijk Gods binnen kunnen gaan. Het morele ideaal zal toch vanuit de religie moeten voortkomen, want in de disco leert de jeugd zulks niet. De jeugd heeft behoefte aan morele kracht, om tot zelfverwerkelijking te komen door zelfopoffering en dienen. De wetten die ten grondslag liggen aan de natuur zijn dezelfde als die van het Rijk Gods. Wetenschap en geloof mogen samengaan, en zijn géén tegenstelling. Het totale leven is een éénheid. De kerk heeft zichzelf tot ideaal gesteld, tot middelpunt. De kerk is echter geen verwerkelijking van de nieuwe aarde, en heeft daaraan geen gestalte gegeven. De kerk is haar eigen ideaal en verliest daardoor blijvende betekenis. Jezus zei: bekeert u want het Rijk Gods is nabij. De kerk zegt: bekeert u, word lid van de kerk, buiten haar is geen zaligheid! Het is toch lachwekkend, want de kerk ontbreekt het gezag uit naam te spreken van een ideaal dat groter is dan zijzelf. Daarom moest de vroege kerk dit probleem van het Rijk Gods aanpakken door het: a) te verbannen naar de ziel (een persoonlijke ervaring) b) te verbannen naar het leven na de dood in een hemel of hel c) door het te zien als een toekomstdroom, wat bij de wederkomst pas gerealiseerd gaat worden (dus geen waarde heeft voor het huidige politieke en economische leven) d) door het invoeren van sociale hervormingen: van "wij moeten het bouwen" (geen betekenis voor het feit dat het Rijk Gods vanaf de grondlegging der wereld reeds is gebouwd) Het Rijk Gods is niet geleidelijk te bouwen, want het is absoluut, het is er, en wij moeten het aanvaarden! De kerk heeft dan ook geen eigen Christelijke cultuur weten te scheppen, maar is overwonnen door de heersende heidense culturen, zoals in haar feesten als Pasen, Kerst, etc- te
11
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
zien is. De kerk staat nog steeds in dienst van de oude orde en kan Gods geboden niet in de praktijk toepassen, doordat ze met haar dogmata zichzelf in de weg staat. De kerk is kapstok voor alle christelijke handel: "Ga naar de kerk, en geef ons uw klandizie!" In kerkbladen en religieuze tijdschriften, zoals o.a. het R.D., de Gezinsgids, Terdege, E.O.-visie. etc., adverteren de eigen zakenlieden (Ons Soort Mensen). Dat is Godsdienst geëxploiteerd voor zelfzuchtige economische belangen! Heel ons westerse leven is één koehandel. De kerk is er om de collectezak. In Urk hangen er zelfs een vissersboten in de kerk! In Eindhoven hangt men zeker een DAF in de kerk? De Bijbel heeft ook niet de gewenste eenheid verschaft, want de geestelijken verkondigen elk hun eigen mening. Zij verkondigen geen feit, niet het feit van het Rijk Gods, en de nieuwe aarde die vanaf de kleinste cel in de microkosmos tot en met de grootste ster in de macrokosmos zichtbaar is. Men preekt jaar in jaar uit zonder een wezenlijke boodschap. De kerk heeft alles, behalve een vuurgloed, het enthousiasme van de Geest. Dat kan ook niet anders, want de basis der kerk is van papier, met letters door mensen geschreven, samengesteld onder leiding van Constantijn en zijn kliek, bestaande uit 66 boeken. De kerk zelf leeft niet naar dit woord en de geboden daarin vervat. Zij heeft de door God ten voorbeeld gestelde Vader der gelovigen verloochend, want Abraham hield al Elohims geboden en instellingen. alhoewel hij geen letter op papier had. Wie zullen wij volgen ? Wij zullen ons los moeten maken van Rome in haar totaliteit en ons ontdoen van al haar hoeren-producten, om ons te verlaten op het Levende Gods Woord, zoals Abraham onze vader. Moeten wij de Bijbel dan verbranden ? Nee, maar we moeten wel het snode van het kostelijke weten te onderscheiden. Er moet een algeheel onderzoek komen naar Rome's hoererij, om terug te keren tot het dienen van de Levende Elohim. Vrome Schriftvervalsing: Het gaat in deze om fatale christen-stomheden. Is het terecht wanneer wij stellen dat het Christendom een ophangen is van Christus, door Christenen in de Christophoros; en het Christendom andermans moord is en blijft, én tegelijk zelfmoord? Ziet en herkent U daarin niet de twee historische naturen van het Christendom?
12
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
Het Christelijk schizofrene destructiebedrijf van waarheid en leugen werkt reeds 20 eeuwen volautomatisch. De canonvorming; bezwaren tegen art.4-7 Ned. Gel. Belijdenis. In 397 heeft men op het concilie van Carthago een definitieve canon opgesteld. Men regelde dit zélf. Die samenstelling is nooit een werk van de heilige Geest geweest. Door die samenstelling is de heilige Geest juist aan banden gelegd en bedroefd, want vele geschriften die door de Apostelen en gelovigen werden gelezen, zijn opzettelijk weggemoffeld en zogenaamd verloren geraakt. Ook díe ‘heilige’ geschriften zouden geïnspireerd zijn. Satan lachte als het ware toen men de canon vaststelde en op die wijze vele waarheden verborgen zouden moeten blijven voor de latere gelovigen. In een brief van Judas komen o.a hele profetieën voor uit het boek Henoch. Ook de discipelen hebben vrijmoedig uit het boek Henoch geciteerd. Uit betrouwbare bronnen weten wij dat de eerste kerkvaders en apologeten het boek Henoch voor canoniek hielden. Uit een boek van G.Belzer, "Een zekere Jezus uit het jaar nul" het volgende: "Had vrome schriftvervalsing van meet af aan tot de herderlijke arbeid der Roomse Curie behoord, zo schijnt mij haar Gouden Eeuw toch eerst omstreeks 500 na Chr, met de "Constitutiones van St. Sylvester" te zijn aangebroken. Indien men het vervangen van data volgens "innerlijke bewijskracht" door dateerbaarheid der "originelen" al te streng acht, dan blijft toch het raadsel bestaan, hoe dergelijk "getrouwe Kopiisten" van "klassieke akten" plotsklaps "in Middeleeuws Latijn" kopieerden: zulks in lijnrechte strijd met het welbekende 'godsdienstig' verschijnsel, dat waarlijk getrouwe Kopiisten na lange eeuwen nog steeds in het oude, door niemand en gewoonlijk ook door henzelf niet langer begrepen idioom. In haar waar reliëf ziet men deze brutale valsheid in geschrifte echter eerst, indien men let op Rome's systematische persecutie en verdelging van al wat wel beter wist en had kunnen protesteren: te beginnen met die der Anatolisch-Ierse kloosters op Mithracistische grondslag, en culminerend in de door Rome geïnstigeerde verwoesting van het haar vér superieure, en dus fel gehate Byzantium, welke het Westen voor de Turken-invasie openstelde. Ging achter Rome's relaas van de westerse klooster-stichting niet de Infamia van de opzettelijke vernietiging der oorspronkelijke kloosters schuil, dan zou men de desbetreffende fabel de meest ridicule aller plompe Schrift- en Geschied-Vervalsingen mogen heten: bedenkt men, dat daarmee onze "Gouden Kiem" werd geaborteerd, dan vergaat ons daarbij het lachen.
13
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
Het is overigens volkomen verklaarbaar, dat deze smerigste aller geschiedvervalsingen Rome als geen andere gelukte. Het veel latere, Roomse kloosterwezen, was van meet af aan een 'bête noire' der Reformatoren, terwijl sindsdien de middeleeuwse historie - vanwege de onverschilligheid van Protestantisme en Liberalisme voor dit tijdperk, meer en meer 'Roomse Specialisten' in handen viel, die daarbij bovendien nog het enorme, historisch privilege genoten, vrijelijk over het aan 'Bronnen' armste tijdperk der westerse historie te kunnen kwatsen". De ‘Openbaring van Petrus’ is ook nooit in de canon opgenomen, hetwelk onverklaarbaar is omdat dit geschrift, net als de andere geïnspireerd moet zijn. Op deze manier kenden de eerste Christenen vele waarheden welke voor ons totaal onbekend zijn. Het is satan gelukt om d.m.v de gesloten canon (de huidige Bijbel met z'n 66 boeken) waarheden voor ons te verbergen; gelukkig geeft Elohim het ons te her-ontdekken. Wij lezen in de Bijbel over de "geschiedenissen van de profeten Gad en Nathan", maar waar zijn die gebleven? De R.K.Kerk heeft,(volgens Duns Scotus 1308) bepaald welke boeken tot de canon behoorden, en daarom is onderwerping aan die kerk welke de boeken der H.Schrift heeft geapprobeerd en geautoriseerd een levensgrote voorwaarde. De canon is niet door de apostelen en eerste christenen gemaakt, maar komt uit de tijd van keizer Constantijn toen het Christendom reeds goed doordrenkt was met allerlei Roomse en heidense opvattingen. Opmerkelijk is ook dat het oudste getuigenis voor de volledige canon van het O.T te vinden is in de proloog van Sirach, terwijl men Sirach zelf tot de apocriefen Duns Scotus rekende! De boeken van het N.T zoals wij die nu hebben worden voor het eerst genoemd in een Paasbrief van Athanasius uit 367. De kerk verklaarde toentijds die en die boeken niet canoniek, maar beleed dat volgens haar mening die boeken goddelijk gezag hadden. Dat de zaak werd afgesloten met 66 boeken was fout, want na die tijd zouden er beslist nog wel meer boeken van gelijk kaliber worden gevonden. Wat is nu de Bijbel, en vergaat het geloof in God met het bestaan der 66 boeken? De Bijbel is het verslag van mensen in woorden hoe zij over God
14
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
dachten, Hem ervaarden, Hem kenden, en hoe Hij Zich aan hen openbaarde. Er staan ook zeer vele gewone geschiedbeschrijvingen in, stambomen, etc. De Heiland heeft nooit gezegd: Ik zal jullie 66 boeken geven, maar: Ik zal de Vader bidden en de Trooster zenden. De onhoudbaarheid van de woordelijke inspiratie is duidelijk, er is veel méér, namelijk een levende inspiratie. De oorkonde is geïnspireerd omdat ze inspirerend werkt. God is in het verhaal omdat Hij er uit te voorschijn komt. God is niet verantwoordelijk voor wat mensen ooit aan de Bijbel toekenden. De Bijbel mag de grondslag van ons geloof in Christus niet zijn, want de Vader der gelovigen, Abraham, heeft nooit een Bijbel in zijn handen gehad. Velen hadden vòòr de boekdrukkunst geen Bijbel. Schrijft God slechts in letters? Nee, Hij schrijft in harten, in levens. Het O.T is ook nooit in een oerHebreeuws geschreven, want dat bestond niet; het is voor het eerst in het Grieks geschreven, en pas in de 9e eeuw na Christus in het Hebreeuws van Massoretische vocaaltekens voorzien. Door de vroege kerk is het zogenaamde ‘Derde eeuwig evangelie’ opzettelijk verdonkeremaand, waarin de kosmische compleetheid te lezen was. Dit derde evangelie maakt alles pas compleet, n.l. drie plus de vier evangeliën en de vijf echte brieven van Paulus leveren tezamen de 12 ZooiDiakonische Apostelen op. Zo is er verder nog een typisch christelijke tekstvervalsing, waarvan vele voorbeelden te zoeken en te noemen zijn (in onze brochure no.139). Uit eigenbelang is men gaan vertalen. Melanchton heeft het zeer goed ingezien n.l dat een waarheidsgetrouwe vertaling van het zgn. N.T iedere autoritaire kerkorganisatie ten gronde moest richten, en hij heeft het dan ook maar bij die zeer oneerlijke Vulgaat-vervalsing gelaten, evenzo de verdere ploeg van vertalers. Het N.T heeft qua vervalsing een misleidend effect, maar nog veel meer het O.T, de codex Babylonicus Petropolitanus 916 n.Chr. Priester van Dorp heeft weer gelijk. Uit het boek BIJBEL EN LEERGEZAG van priester van Dorp. p.10. Het protestantisme heeft door zijn innerlijke ontbinding en zijn voortdurende afglijding naar het ongeloof, leerstuk na leerstuk verworpen en van de gehele leer van Christus zo goed als slechts de naam of natuurlijke zedenleer overgehouden. p.26. Over de Schrift en overlevering Het Christendom is zonder de Schriften gesticht, en heeft zich voortgeplant zonder de Schriften. In die tijd werden de Christenen niet gevormd door het
15
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
lezen der Schriften, maar door het mondelinge traditionele onderwijs. De Apostelen hebben niet geschreven met het doel om een volledig leerstelsel te ontwerpen, of om de gehele leer van Jezus Christus voortestellen. Hoe kan men geloven dat dit boek uitsluitend geheel de Christelijke codex is? De protestant leert dat de H.Schrift de enige kenbron is der christelijke waarheid. De Katholieken stellen niets boven het Woord, maar kennen naast de Bijbel ook de overleveringen. Met deze overleveringen bedoelen zij de leer die door de Apostelen werd gepredikt, maar niet werd opgeschreven. Die overlevering heeft, wat haar inhoud betreft, evenveel recht als de H.Schrift. Beide, Schriftuur én Traditie, liggen voor de Katholiek op één lijn. De Bijbel is door de Katholieke kerk gevormd en samengesteld; vandaar dat zij daar meer eerbied voor had dan Luther. De Katholiek plaatst de overlevering niet boven de H.S, zoals door het Protestantisme ten onrechte wordt verweten. De oude Kerk wist niet van een uitsluitend gezag der Heilige Schrift. In het Apostolische en naapostolische tijdvak was het de overlevering waardoor de gemeente gevestigd werd en de eenheid bewaarde. Het gezag der H.S steunde op het gezag der Kerk. De Kerk heeft dit heilige boek samengesteld. De Protestantse kerk steunt alleen op het gezag der H.S, en daarmee week men af van de oude Kerk. Het Protestantisme staat dus op geen steenrots maar zandgrond, en is een hoogstgevaarlijke vergissing. Christus heeft niets geschreven. Zes Apostelen hebben een weinig geschreven. Geen enkele Apostel heeft de gehele leer geschreven. Wij lezen in het boek Handelingen dat Christus gedurende de 40 dg aan de Apostelen verscheen en met hen sprak over het koninkrijk Gods. Daarvan staat niets opgetekend, en is slechts door de overlevering voortgeplant. In de H.S is derhalve niet alles geschreven. In het tijdvak na de Apostelen was de H.S in haar huidige vorm er nog niet, en kon daarom géén regel des geloofs wezen. De boeken van het N.T onderscheidt men in proto-canonische, en in deuterocanonische boeken. De boeken die van het begin af der kerk voor goddelijk zijn gehouden noemen wij proto-canonische boeken. Die boeken welke twijfel hebben verwekt, deutero-canonische. p.50. Ook de Protestanten kunnen niet buiten de overlevering der R.K.Kerk. Waarom vieren de Protestanten de zondag? Vanwege de overlevering. Het kerkelijk gezag heeft voor de sabbat de zondag ingevoerd. En waarom
16
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
vieren de Protestanten de dag des Heeren niet van avond tot avond? Vanwege de overlevering. Waarom dopen de Protestanten kinderen? Vanwege de overlevering. Waarom hebben zij de voetwassing niet? Vanwege de overlevering. Van wie mogen zij bloedworst eten? Van de Katholieke Kerk. De overlevering is de onderverdieping, de Bijbel de bovenverdieping. De Katholieken hebben beide verdiepingen en wonen daardoor zeker. De Protestanten willen alleen de bovenverdieping bewonen, en wonen daardoor in de lucht. Voor het tijdvak der Apostelen was de Bijbel géén regel des geloofs. De Protestanten zeggen dat in de Bijbel alles staat wat voor hun zaligheid nodig is. Dit staat niet in de Bijbel zélf". De joden als ‘bewaarders’ van het Gods woord In Rom.3:2 lezen wij dat hun (de Joden) de Woorden Gods waren toebetrouwd. Naar het gebod in Deut.31:26 moest het Wetboek altijd aan de zijde van de Ark des Verbonds zijn. Toch komen we voor het merkwaardige feit te staan dat het BOEK der BOEKEN op een gegeven moment zoek was, en er geen afschrift voorhanden bleek te zijn. Ja, niet voor een maand, nee, 350 jr was het wetboek zoek, en wat deed men? Sloeg men groot alarm? Nee, men leefde rustig voort. In 2 Kon.22:8 lezen wij dat het ineens gevonden werd. Josia krijgt het in handen, en loopt merkwaardig genoeg niet naar de geestelijke stand, maar naar een profetesse: Hulda. Al met al een vreemde gang van zaken. Hulda geeft eerst een vloek aan het volk en ook aan Josia, en zegt via een omweg dat het boek toch wel goed is. Waarom vroeg de Hogepriester Hilkia zelf niet aan Elohim wat dit voor een boek was? Nadien zouden we denken dat de "bewaarders van het Godswoord, de Joden" toch wel beter op zouden passen. Nee, na 150 jr is het weer zoek, spoorloos (ongeveer 450 v.Chr) en moest het geheel opnieuw worden geschreven door Ezra, die het uit z'n hoofd dicteerde, zodat we geen oudere bron hebben dan Ezra! De vijf boeken zijn dus niet van Mozes, maar van Ezra, die het met 5 schrijvers in 40 dg klaarstoomde. De Joden zijn toch maar "slechte" bewaarders van het Gods Woord. Waar blijft hun roem, Of, was het soms moedwil? Het is heel goed mogelijk dat Ezra de vijf boeken van Mozes uit z'n hoofd kende, dat was en is in het Oosten zeer gebruikelijk. Men zong op een dreun
17
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
18
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
al de boeken, en ook de Koran leert men alzo uit het hoofd. Synagoge is dan ook een variant van ‘zangschool’. We begrijpen het al, en dan de vraag: Aan wie waren we weer overgeleverd wat betreft dit kostelijk Gods Woord? En, wat hebben de Masoreten in Alexandrië er van klaargemaakt (= de joodse geestelijkheid)? De inspiratie zou hebben bestaan uit een klinkerloos schrift, zonder punten en komma's, en de joden in Alexandrië hebben dit schrift voorzien van klinkers, vocaaltekens, etc, om het leesbaar te maken. Wat heeft men er daar voor ons van gemaakt? Het is oncontroleerbaar. Neem b.v eens ons Wilhelmus, zonder klinkers, dan krijgt men: WLHLMS. Nu zijn er legio mogelijkheden om van dit schrift een woord te maken, b.v. WoLiHuLaMeS, etc- etc-. Aan wie is de goede keus geweest? De Joden? Zelfs de Godsnaam was men vergeten, althans de juiste uitspraak; en van de Urim en Thummim lezen we ook niet meer. Waarom hebben de bewaarders van het Godswoord niet beter opgepast? En toch, we hebben van hen een "schone" erfenis n.l aan overleveringen, tradities en regels in de Talmud en Kabbala, waaruit wederom overduidelijk blijkt dat op bijna geen enkel punt der waarheid eenparigheid heerste. De Ezau-satanische inmenging-invloed was reeds ten dage van Jezus goed merkbaar in de onderlinge strijd tussen de Farizeeën en Sadduceeën. In hoeveel woorden en zinsneden is hun invloed heden ten dage nog merkbaar en voelbaar in onze Bijbel? Meer dan in een. En de woordenstrijd is nog lang niet ten einde. De ene Bijbelvertaling verschijnt na de andere. Theologie schijnt een zeer moeilijke bezigheid te zijn, zei eens een jonge knaap toen hij bij een Godgeleerde kwam en diens grote bibliotheek zag. Ja, ja, een moeilijke bezigheid. Waar is de eenvoud van het geloof!! ?? De Westerse theologie heeft het de Joden betaald gezet, en heeft nog meer aan overleveringen, tradities en menselijke instellingen geleverd. We houden het niet voor mogelijk dat dit alles onder de dekmantel van dienst aan God gepaard ging.
Daarin, dat er van de gehele geschiedenis die in het Oude Testament is opgeschreven een Godssprake uitgaat, niet als woordelijke inspiratie, maar als inspirerend getuigenis. Dus is het niet meer Abraham, Jakob, Jozef, David, maar is het JHWH die tot elk mens spreekt door middel van de opgeschreven geschiedenis. De letter van de Schrift is vereeuwigd, en daarin ontmoet de Allerhoogste de mensen die het horen en lezen. JHWH handelde met Noach, met Elia, en het spreken van JHWH staat in volle sterkte voor de mens die het Woord hoort, leest of overdenkt. Dáárin schuilt de Goddelijke kracht van het Woord, dat het ons confronteert met JHWH’s handelen met mensen en de uitkomst ervan laat zien. Mensen veranderen wel, JHWH niet.
Hij bijzondere van het Oude Testament Ondanks alle kritiek en gebreken is de Bijbel in haar huidige vorm een uniek boek. Waarin schuilt dat bijzondere, het hogere en bovennatuurlijke van de Bijbel, ondanks dat deze door mensen is geschreven en door de verworden kerk werd gecanoniseerd?
De Torah (de eerste vijf boeken van het Oude Testament) toont ons de worsteling der gelovigen, die aanvankelijk JHWH’s wegen niet kenden, ja daartegen streden en het lijden niet wisten te plaatsen.
Alle kritiek daargelaten, blijft het Oude Testament het unieke en wonderbare werk waarin JHWH’s bovennatuurlijke handelen staat, en Hij gebruikt het tot Zijn doel om erdoor mensen te ontmoeten. De betekenis van het O.T., van het opschrijven is, het vereeuwigen van de feiten, van de geschiedenis, die voor elke eeuw een boodschap heeft en verstaan wil worden. Wanneer wij dat verstaan, gaat de geschiedenis voor ons leven en herleven in ons hedendaagse leven, en putten wij kracht daaruit. Dan leren wij pas verstaan wat JHWH ons wil zeggen met Zijn ‘woord’. Lezen alleen geeft ons niet het verstaan, maar de Geest doet het ons verstaan. Vandaar dat de juiste volgorde is: Geest en Woord. Het is de Geest welke in alle waarheid leidt. Het Oude Testament is het boek dat vol levenswijsheid staat, psychologie, waarin dikwijls wel mensen aan het woord zijn, hoe zij over JHWH, over zichzelf en over anderen dachten. Zij spreken over hetgeen zij gehoord en gezien en geloofd hebben, en wat de Geest het in gezichten heeft doen aanschouwen, en ook hoe zij JHWH’s straffen en ontferming ervaarden. Wie vandaag de dag Zijn Geest ontvangt, kan en zal getuigenis geven van JHWH’s daden en vindt kracht en moed in het Oude Testament. Uit de ervaringen en belevenissen van de bijbelschrijvers kan ik wijsheid en lering verkrijgen, door hun worstelingen en uitkomsten tot de mijne te maken. Zij ervaarden het heil, hebben die strijd en overwinning opgeschreven, en zo is de hele geschiedenis heilsgeschiedenis gemaakt.
19
Het ontstaan van de Bijbel
20
no.187
Het hoofdprobleem van de gelovigen is dat zij JHWH’s wegen maar moeilijk verstaan, daar zij nog in een zondig lichaam van vlees en bloed zijn. De Torah toont hoe deze gelovigen in Elohims heiligdommen ingingen en als het ware achter de schermen zagen en het daarna met Zijn handelwijze eens werden, waarin zij hun overwinning en behoudenis zagen. Dus staan de bijbelgelovigen geen kilometers of eeuwen van ons af, maar staan zij naast ons, en kan ik mij in hun situatie verplaatsen en put daaruit troost en lering. In het Oude Testament, vooral in de wijsheidsliteratuur, wordt het geheim van de wetmatigheid als levenswet bekendgemaakt. Daaruit blijkt dat zonde zichzelf straft, hoogmoed doet vereenzamen, luiheid doet verarmen, wellust doet verslappen, overdaad en verslaving doet verzieken. Het leed van het leven wordt vastgekoppeld aan de zonden, en de tegenslagen aan het gedane kwaad. Gerechtigheid is de diepe grondtoon achter alles. Tussen daad en lot bestaat een wetmatig verband, de wet van oorzaak en gevolg. Het doel van dit alles is, de Goddelijke wijsheid te demonstreren. De wijsheid is echter een zeer kostbaar goed, zeer gevaarlijk om er met om te gaan, zoals kernenergie een geweldige energie is, maar gevaarlijk. Het verkeerde gebruik van deze wijsheid heeft geleid tot wanhoop, folteringen, breuk en scheiding. Dan gaat men ermee op de loop en verkondigt men goedkope en afstandelijke waarheid. Het Oude Testament laat zien dat er gelovigen zijn die in het heiligdom een blik wierpen en de oplossing op de raadsels des levens zagen. Vandaar dat het Oude Testament het boek der ontmoetingen is, waar mensen in contact komen met JHWH en waar raadselen worden opgelost, hoewel nooit op álle vragen een passend antwoord klaar ligt. Uit de Bijbelverhalen blijkt dat mensen dikwijls te snel handelden, te hard liepen. JHWH werkt en denkt in termijnen, eeuwen, maar de mens denkt in minuten en uren. Het Oude Testament geeft geen definitie wat tijd in feite is. Wij kunnen dat waarschijnlijk toch niet bevatten. Tijd is wel realiteit, daar wij ermee rekenen. Tijd is ook een gave, en een leef-tijd is er om onszelf te
Het ontstaan van de Bijbel
no.187
verwerkelijken. Wij zijn tijdgebonden en kunnen ons nog niet voorstellen wat het begrip ‘altoosdurend’ betekent. Wij verwachten dat JHWH heel direct zal ingrijpen, terwijl het oordeel soms pas jaren later komt en Zijn kracht veel later laat doorbreken. JHWH spoort ons dan ook aan tot wachten, geduld, stilzitten en geloven. En op die wijze raken de gelovigen boven het levensprobleem uit, zoals in Jer.12:1. Er is voortgaande openbaring, en daarin zit de worstelstrijd. Het Oude Testament onthult het grote geheim, het geheim van de liefde van JHWH tot Zijn volk Israel. Zijn grootheid en liefde laat Hij zien in de opgeschreven geschiedenissen, niet in de vorm van een notariële akte, maar in de stijl van een verhaal, levendig en puur menselijk. Bronnen: J.Hellmann, The books of the Bible Dr.P.Kreeft en R.Sungenis, Not by scripture alone H.J. Cadbury, The biblical canon W. Evans, The book of books J.P. Holding, On the formation of the NT canon G.M. Spiegel, Medieval canon formation B.B. Warfield, The formation of the canon M.Derksen, Is Sola Scriptura true? D. Palm, Oral tradition of the N.T. J. Akin, Two canons, scripture and tradition D.D. Thorpe, Councils without council from God Prof.dr. J.H. Bavinck, Het Woord voor de wereld; Alzo wies het Woord; De Bijbel het boek der ontmoetingen drs. P. De Vries, Het onfeilbare Woord E.R. Trattner, Unraveling the book of books M.v Amerongen, Sceptici over de Schrift B. Steidle, De kerkvaders A. Henze, Het grote concilieboek Dr. J.N. Sevenster, Rome en de vrije bijbel Dr. G.C. van Niftrik, Kleine dogmatiek E. Schillebeeckx, Openbaring en theologie drs. McIntosch, The archo volume, writings of the sanhedrin Prof.dr.I. Klug, Het katholieke geloof Dr. W.C. van Unnik, Het N.T. Priester P. Van Dorp, Bijbel of leergezag Prof. dr. G. Quispel, Het Evangelie van Thomas. Dr. P.A. Siebesma, Tussen jodendom en christendom
Paul Brand, de Nieuwe Katechismus W. Barnard, Het verhaal van de bijbel Dr. F.van der Meer, Catechismus J. Eddison, Bijbelse kernwoorden Ralph Luther, N.T. termen en hun betekenis. F.J. Pop, Bijbelse woorden en hun geheim Dr. W. Ten Boom, O.T. kernbegrippen J.L. Meredith, Bijbels feitenboek Dr. H.M. Kuitert, Het algemeen betwijfeld christelijk geloof; verstaat gij wat gij leest? Scythians by J. Lewis, The Great Deception Dr. A. Kuiper, Dictaten Dogmatiek, Het werk van de H.Geest, etc. B.W. Ganzevoort, De Bijbel in het geding G. Wyneken, Afscheid van het christendom Kardinaal Bea, Historiciteit der synoptische evangeliën K. Deschner, Andermaal kraaide de haan J. Daniélou, The origin of latin christianity B. gascoigne, De Christenen G.J. Peelen, De nieuwe Bijbel C.J. Labuschagne, Wat zegt de Bijbel? Dr. C. Berkouwer, Confilct met Rome J.R. Porter, De Sleutel tot de Bijbel Prof.dr.J.T. Bakker en dr. G.v.Leeuwen, Wat is er met het geloof aan de hand? C.J. Koster, The final reformation
