052

VRACHTWAGENCHAUFFEUR DERDE GRAAD BSO LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS september 2006 LICAP – BRUSSEL D/2006/0279/052

VRACHTWAGENCHAUFFEUR DERDE GRAAD BSO LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS LICAP – BRUSSEL D/2006/0279/052 september 2006 (vervangt D/1997/0279/048 met ingang van september 2006) ISBN 978-90-6858-695-4

Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel

Inhoud Lessentabel ........................................................................................................................5 1

Inleiding .................................................................................................................6

2

Studierichtingsprofiel ...........................................................................................7

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8

Situering van de studierichting Vrachtwagenchauffeur in het logisch BSO-curriculum van de studiegebieden Auto en Mechanica-Elektriciteit...............................................................7 Beroepsprofiel ...................................................................................................................................8 Factoren die de keuze voor deze studierichting kunnen beïnvloeden........................................8 Persoonlijkheidsvereisten................................................................................................................9 Sancties van de studies en uitstroom.............................................................................................9 Doelstellingen....................................................................................................................................9 De geïntegreerde proef ...................................................................................................................11 Welzijn op het werk het behalen van een VCA-attest..................................................................11

3

Algemene pedagogisch-didactische wenken ...................................................11

3.1 3.2 3.3

Inleiding............................................................................................................................................11 Geïntegreerd en projectmatig werken...........................................................................................12 Het gebruik van informatie en communicatietechnologie (ict) ..................................................15

4

Evaluatie ..............................................................................................................15

4.1 4.2 4.3 4.4

Wat en waarom evalueren?............................................................................................................15 Wanneer evalueren? .......................................................................................................................16 Hoe evalueren?................................................................................................................................16 Hoe rapporteren? ............................................................................................................................16

5

Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogisch-didactische wenken .................................................................................................................17

5.1

5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Bij het uitvoeren van werkzaamheden, de collectieve veiligheidsvoorzieningentreffen, persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken en de voorschriften op het vlak van gezondheid, hygiëne, milieu en ergonomie naleven ...................................................................17 Autotechniek en onderhoud ..........................................................................................................19 Rijtechnieken ...................................................................................................................................28 Laad- en lostechnieken ..................................................................................................................32 ADR...................................................................................................................................................35 Beroepseconomie ...........................................................................................................................38

6

Minimale materiële uitrusting.............................................................................45

6.1 6.2

Vereiste uitrusting...........................................................................................................................45 Gewenste uitrusting........................................................................................................................46

7

Bibliografie ..........................................................................................................46

3de graad bso Vrachtwagenchauffeur

3 D/2006/0279/052

Lessentabel Pedagogische vakbenaming

uren/week

Minimum-maximum

30-36

30-36

Godsdienst

2

2

AV Godsdienst

Lichamelijke opvoeding

2

2

AV Lichamelijke opvoeding

Maatschappelijke vorming

0/2

0/2

AV Maatschappelijke vorming

Nederlands

0/2

0/2

AV Nederlands

Project algemene vakken

4/0

4/0

AV Project algemene vakken

3

3

5-7

4-6

Duits/Engels/Frans

Autotechniek en onderhoud

Rijtechnieken

Laad- en lostechnieken

8-10

8-10

3

3

Administratieve vakbenaming

AV Duits/Engels/Frans 3

2

TV Autorijtechniek/Autotechniek

2-4

2-4

PV Praktijk Autotechniek PV Praktijk of PV/TV Stage Autorijtechniek

2

2

PV Praktijk of PV/TV Stage Autorijtechniek/Autotechniek/ Nijverheidstechnieken

1

1

TV Autorijtechniek/Autotechniek

ADR

0

2

TV Autorijtechniek/Autotechniek/ Toegepaste chemie

Beroepseconomie

3

2

TV Autorijtechniek/Autotechniek/ Toegepaste chemie

Voor deze vakken werd het leerplan in deze brochure opgenomen.


5 D/2006/0279/052

1

Inleiding

Volgende impulsen liggen aan de basis van het vernieuwen van het leerplan: •

vernieuwde pedagogisch-didactische inzichten op het vlak van geïntegreerd werken en het bewaken van de diverse leerlijnen;

•

de zorg van de sector om de snel evoluerende technologieën te kunnen implementeren;

•

de vraag van zowel de onderwijsverstrekkers als van de werkgevers en werknemers om het onderwijsaanbod en het opleidingsaanbod zo transparant mogelijk te maken;

•

de vraag van het VEV naar een zo breed mogelijke polyvalente vorming;

•

de verticale samenhang bewaken op vernieuwde visies in de leerplannen van de basisopties, de beroepenvelden de studierichtingen Basismechanica 2de graad en Vrachtwagenchauffeur 3de graad bso;

•

de mogelijkheden om vakoverschrijdende thema’s te integreren;

•

de stijgende aandacht voor veiligheid, gezondheid, hygiëne, milieu en ergonomie;

•

de mogelijkheden die het geïntegreerd gebruik van ict biedt zowel inhoudelijk als pedagogisch-didactisch.

6 D/2006/0279/052


2

Studierichtingsprofiel

2.1

Situering van de studierichting Vrachtwagenchauffeur in het logisch bsocurriculum van de studiegebieden Auto en Mechanica-Elektriciteit

Eerste graad

Tweede graad BSO

Derde graad BSO

Derde graad BSO

Studiegebied

BVL

1ste en 2de leerjaar

1ste en 2de leerjaar

3de leerjaar

3de graad

Elektrische installaties


Industriële elektriciteit

Elektriciteit (7 uur)

Computergestuurde

Werktuigmachines

Matrijzenbouw

Industrieel onderhoud

LassenConstructie

Metaal- en kunststofschrijnwerk

Mechanica-elektriciteit

werktuigmachines

Fotolassen Pijpfitten-lassen-monteren

Kunststofverwerking

Metaal (7 uur)

Nijverheid (14

Composietverwerking Auto-elektriciteit

Basismechanica

uur)

Bedrijfsvoertuigen

Auto

Scheeps- en havenwerk

Carrosserie

Carrosserie en spuitwerk

Vrachtwagenchauffeur

Bijzonder transport

Koelinstallaties Elektriciteit (7 u)

Non-ferro metalen dakbedekkingen

en warmte

installaties

Verwarmingsinstallaties

Koeling

Centrale verwarming en sanitaire

Auto

Diesel- en LPG-motoren

Koeltechnische installaties



7 D/2006/0279/052

De plaats van de 3de graad Vrachtwagenchauffeur BSO wordt in bovenstaand curriculumschema aangegeven. Dit schema – dat van links naar rechts wordt gelezen – geeft een aantal studierichtingen weer in een aantal studiegebieden van de tweede en de derde graad. Het studiegebied Mechanica-elektriciteit start vanaf de tweede graad. De studiegebieden Auto en Koeling en warmte starten pas vanaf de derde graad. Uit het schema blijkt dat de studierichting Vrachtwagenchauffeur BSO: • •

aansluit op de studierichting Basismechanica bso in de 2de graad; een uitstekende voorbereiding is voor het specialisatiejaar Bijzonder transport.

2.2

Beroepsprofiel

We verwijzen naar de omschrijving opgesteld door de SERV (Beroepsprofiel, Vrachtwagenchauffeur, Sector Goederenvervoer en logistiek voor rekening van derden, www.serv.be). Een vrachtwagenchauffeur bestuurt, volledig autonoom, op eigen verantwoordelijkheid, een zwaar en omvangrijk wegvoertuig (een vrachtwagen met of zonder aanhanger of een trekker met oplegger), geschikt voor goederenvervoer, op de openbare weg. Zijn taak bestaat erin het hem toevertrouwde product in alle veiligheid en op tijd bij de bestemmeling af te leveren. Hij verzekert het basisonderhoud van het voertuig en kan bij het laden en lossen der goederen betrokken worden. 1 Dit houdt in algemene termen het volgende in: 1

Voor het vertrek de nodige controles uitvoeren op de technische geschiktheid van de vrachtwagen.

2

Voor het vertrek controleren of alle documenten in orde zijn en invullen en bijhouden ervan.

3

Controleren van de lading en controle tijdens het laden en lossen, in sommige gevallen zelf laden en lossen of hierbij helpen.

4

Behendig en in overeenstemming met de geldende wetgeving rijden, rekening houdend met de technische vereisten van zijn voertuig.

5

Beslissingen nemen in onverwachte situaties zoals files, ongevallen en wegomleggingen.

6

Pannes lokaliseren en in sommige gevallen kleine storingen verhelpen.

7

Bij de transportonderneming verslag uitbrengen over de activiteiten.

2.3

Factoren die de keuze voor deze studierichting kunnen beïnvloeden

Bepaalde lichamelijke en fysische gebreken kunnen een belemmerende factor zijn voor het uitoefenen van één of meerdere beroepen waarop deze studierichting voorbereidt. Een gepaste oriëntering en begeleiding zijn dan ook ten zeerste aangewezen, enerzijds omdat ze invloed hebben op de slaagkansen van de leerlingen en anderzijds omdat ze de uitoefening van heel wat beroepen bemoeilijken. In heel wat beroepen – waarop deze studierichting voorbereidt – gelden bepaalde beroepsdrempels. •

lichamelijke letsels die de normale fysieke inspanning – eigen aan de diverse beroepen – beletten of bemoeilijken;

•

handicaps die het normaal motorisch functioneren – eigen aan het uitoefenen van diverse beroepen – bemoeilijken;

•

gewrichts- en rugaandoeningen;

1

Sociaal Fonds Voor het Goederenvervoer (1996): Beschrijvend profiel vrachtwagenchauffeur.

8 D/2006/0279/052


•

beperkt gezichtsvermogen;

•

aandoeningen aan de luchtwegen;

•

producteczeem, contacteczeem en allergieën;

•

kleurenblindheid.

2.4

Persoonlijkheidsvereisten

Vele beroepen stellen ook heel wat eisen op persoonlijkheidsvlak. Leerlingen van de studierichting Vrachtwagenchauffeur bso bezitten deze reeds in bepaalde mate of geven in ieder geval blijk dat ze deze willen ontwikkelen; • • • • •

interesse voor één of meerdere aansluitende beroepen; verantwoordelijkheidszin; flexibiliteit en bereidheid om in diverse omstandigheden te functioneren; aandacht voor aspecten die het welzijn op het werk bevorderen; uitvoeringsgerichte communicatievaardigheid.

2.5

Sancties van de studies en uitstroom

Door het slagen in de studierichting Vrachtwagenchauffeur krijgt de leerling een studiegetuigschrift van het 2de leerjaar van de 3de graad bso. De leerling die slaagt in de studierichting Vrachtwagenchauffeur verwerft volgende certificaten: •

Het rijbewijs C

•

Het ADR-getuigschrift categorie I

De studierichting Vrachtwagenchauffeur biedt een voorbereiding op één van de specialisatiejaren binnen het studiegebied Auto, inzonderheid Bijzonder transport. Een leerling die slaagt in zo’n 3de leerjaar van de 3de graad bso verwerft een diploma secundair onderwijs.

2.6

Doelstellingen

2.6.1

Algemene doelstellingen

De studierichting Vrachtwagenchauffeur bso heeft een dubbele doelstelling De startkwalificatie te verwerven om het beroep van vrachtwagenchauffeur te kunnen uitoefenen. Dit houdt in dat hij zijn verantwoordelijkheid kan opnemen voor het eigen werk en na een korte in service training in het transportbedrijf aan de hand van een opdracht transportwerkzaamheden kan uitoefenen Voldoende kennis vaardigheden en attitudes verwerven om zich te kunnen vervolmaken via vervolgopleidingen die op deze studierichting aansluiten. Dit kan in het specialisatiejaar Bijzonder transport en de talrijke (bedrijfs-)vervolgopleidingen

In de derde graad Vrachtwagenchauffeur wordt in het algemeen gedeelte de totale persoonlijkheid gevormd, in het specifieke deel leert de leerling transportopdrachten voor te bereiden en uit te voeren. Hiervoor leert hij aan de hand van specifiek en technisch informatie, autotechniek, autorijtechnieken vaardigheden, kennis en attitudes om transporten uit te voeren op een veilige en verantwoorde manier. Bij dit alles houdt hij rekening met milieu, planning en kostprijs.


9 D/2006/0279/052

De verwerking van gegevens en het lezen van tekeningen en schema’s gebeurt met professionele software. Via de stages maakt hij kennis met de bedrijfscultuur van een transportbedrijf.

2.6.2

Ondersteunende kennis

Bij het uitvoeren van een transportopdracht steunt de leerling op: •

kennis van de verkeerswetgeving – straatcode,

•

kennis van het defensief rijden,

•

kennis van de kenmerken van krachtoverbrenging met het oog op het optimaal gebruik van het voertuig,

•

kennis van de technische kenmerken en de werking van de veiligheidsvoorzieningen om het voertuig onder controle te houden, de slijtage te verminderen en disfunctie te voorkomen.

2.6.3

Vormingsverwachtingen

Zoals elke vorm van onderwijs wil de studierichting 'Vrachtwagenchauffeur' naast opleiding ook vorming geven aan de leerling. Dit wil zeggen dat ook de uitbouw van een evenwichtige persoonlijkheid nagestreefd wordt; deze persoonlijkheid zal zich moeten kunnen integreren in de maatschappij en in de beroepswereld. Ook affectieve waarden als verantwoordelijkheidszin en beroepsfierheid moeten worden nagestreefd. Voldoende bevestiging van de leerling leidt tot gepast zelfbewustzijn. Kansen op groeien naar zelfstandigheid moeten in deze 3de graad zeker ingebouwd worden. Verder is het nodig dat de leerling een objectieve kijk krijgt op de socio-economische structuur van de beroepswereld en zijn eigen taak hierin kan inpassen.

2.6.4

Na te streven attitudes

Het is enorm belangrijk om attitudes bewust en expliciet op diverse momenten na te streven. Attitudes die bijzondere aandacht verdienen zijn de volgende: •

erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een opgedragen taak nauwkeurig te voltooien;

•

de afgesproken regels en afspraken naleven;

•

ondanks moeilijkheden, willen verder werken om het einddoel te bereiken;

•

bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden (andere materialen, andere gereedschappen, nieuwe opdrachten, nieuwe technologieën …);

•

zich inleven in de situatie waarin mensen zich bevinden, er begrip voor opbrengen en er tactvol mee omgaan;

•

bereid zijn om informatie te raadplegen en op te zoeken;

•

handelen met het oog op tevredenheid van zichzelf en van anderen;

•

in een team willen functioneren;

•

bereid zijn om correct en volledig te rapporteren;

•

probleemoplossend handelen en zoeken naar oplossingen voor problemen die zich stellen;

•

kwaliteitsvol en kostprijsbewust handelen;

•

maatregelen treffen opdat richtlijnen i.v.m. preventie, milieu, gezondheid, hygiëne en ergonomie zouden kunnen worden nageleefd;

10 D/2006/0279/052


•

voor zijn mening durven uitkomen en deze op een beleefde manier formuleren en argumenteren, besluitvaardig zijn,

•

al deze attitudes terzelfder tijd nastreven is uiteraard onmogelijk. Het is daarom aangewezen om in functie van de opdracht telkens één of enkele attitudes expliciet te benadrukken.

2.7

De geïntegreerde proef

De geïntegreerde proef vormt een belangrijk onderwerp van het 2de leerjaar. Deze proef is enerzijds bedoeld als onderdeel van evaluatie, maar maakt anderzijds ook deel uit van de vorming, de opleiding. Voor de concretisering van de geïntegreerde proef verwijzen we naar: •

de omzendbrief van 25 juni 1999 punt 8 “Evaluatie en bekrachtiging van de studies”,

•

naar het algemene kader in verband met de geïntegreerde proef van het VVKSO,

•

naar het vademecum in verband met de geïntegreerde proef specifieke invulling “studiegebied Auto”, studierichting Vrachtwagenchauffeur BSO.

•

De overeenkomst betreffende de invulling van de geïntegreerde proef met de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer.

2.8

Welzijn op het werk het behalen van een VCA-attest

In dit leerplan werden de betreffende leerplandoelstellingen en -inhouden opgenomen (zie punt 5.1). Voor de modaliteiten om het VCA B-attest te behalen, verwijzen we naar de bevoegde organisaties en instanties.

3

Algemene pedagogisch-didactische wenken

3.1

Inleiding

Dit leerplan wil hoofdzakelijk een leidraad zijn. De erin opgenomen doelstellingen en leerinhouden zijn een referentiekader waarmee het lerarenteam vrij kan omgaan. Het is zelf verantwoordelijk voor de wijze waarop deze doelstellingen en leerinhouden door de leerlingen kunnen worden verworven. De gekozen pedagogischdidactische methode is dus niet zonder belang. De in dit leerplan opgenomen pedagogisch-didactische wenken zijn dan ook bedoeld als suggesties, als tips. Dit leerplan is een graadleerplan. Het lerarenteam dient, in overleg, de leerplandoelstellingen en leerinhouden te spreiden over de twee leerjaren. Dit moet resulteren in een gezamenlijk opgestelde jaarplanning. Het leerplan op zichzelf mag in geen geval een excuus zijn om niet naar de noden van de maatschappij en de verwachtingen van de leerlingen te luisteren. Daarom is het noodzakelijk dat er voldoende aandacht blijft bestaan voor opvoeding, voor ontplooiingskansen van elke individuele leerling, voor geloofsovertuiging… De geboden vorming is typisch en attractief is voor een vrachtwagenchauffeur. De samenhang tussen wat in de klas gebeurt en in de realiteit van het arbeidsproces in het bedrijfsleven is duidelijk. Het gegeven onderwijs is dus levensecht. Het is belangrijk dat leerlingen tijdens hun leerproces zo dikwijls mogelijk succes beleven. Zij moeten dan ook voldoende worden gewaardeerd voor het gepresteerde werk.


11 D/2006/0279/052

Gebruik zoveel mogelijk werkvormen. Combineer voortdurend de theorie en de praktijk. Doe steeds een beroep op denken en doen. Vermijd langdurige opdrachten met steeds terugkomende vaardigheden. Hou de momenten van theorie kort maar herhaal veelvuldig. Schenk voldoende aandacht aan het werken in team.

3.2

Geïntegreerd en projectmatig werken

3.2.1

Waarom geïntegreerd werken?

Het geïntegreerd werken met theorie en praktijk biedt onmiskenbaar een aantal pedagogisch-didactische voordelen. Deze worden hieronder in het kort besproken. Just in time learning Het geïntegreerd werken biedt de kans om de ogenblikken, waar aandacht wordt gevergd voor theorie, te plaatsen daar waar de kans op effect het grootst is. Bijvoorbeeld op het ogenblik waar de leerling de opdracht krijgt om iets uit te voeren en de vraag stelt: “Ik moet dat nu uitvoeren, maar hoe moet dat nu en waarom?” De theorie wordt dus zoveel mogelijk gegeven in directe aansluiting met de praktijk. Krachtige leeromgeving De klemtoon dient gelegd op zinvol leren. Het leren moet voor de leerlingen de moeite waard zijn. Het ideale zou zijn dat zo realistisch mogelijk wordt gewerkt, zo dicht mogelijk aanleunend bij de beroepsrealiteit. Het “geïntegreerd werken” wordt nog leerkrachtiger en boeiender door met de klasgroep simultaan aan verschillende projecten te werken. Men kan kijken en vergelijken, van elkaar leren. Het leerproces van de leerling staat centraal De didactiek vertrekt niet van kennisoverdracht, maar van het verwerven van kennis door zelfwerkzaamheid. Het leerproces van de leerling staat centraal. Door het geven van opdrachten en uitdagingen stimuleert de leraar het leerproces van de leerling. De rol van de leraar is dus duidelijk deze van opdrachtgever, coach, begeleider. Het blijft uiteraard de opdracht om kennis en vaardigheden over te dragen, maar dan in de filosofie van: “liever dat de leerling het vraagt”, dan dat “de leraar het ongevraagd aanbiedt”. Interdisciplinaire probleemsituaties Het geïntegreerd werken vereist het gebruik van kennis en vaardigheden uit diverse domeinen (schetsen, diverse uitvoeringstechnieken, praktijk, PAV, ict, …). Deze domeinen (vakken) vormen een samenhangend geheel. Daar er geen splitsing in vakken is, gebeurt de integratie van kennis en vaardigheden uit diverse disciplines automatisch. De leraar – beter het lerarenteam – dient echter wel te zorgen voor een goed evenwicht tussen theorie en praktijk. De jaarplanning is hier bepalend. Een grote uitdaging is het bewaken van diverse leerlijnen.

3.2.2

Projectmatig werken

Een mogelijkheid om integratie te bevorderen is het werken met projecten. In de context van dit leerplan verstaan we onder project: “Op inzichtelijke wijze Transportwerkzaamheden praktisch realiseren, individueel en/of in team, deels onder begeleiding, deels zelfstandig. Binnen een project komen zowel kennis vaardigheden en attitudes aan bod. Ook is er voortdurend aandacht voor evaluatie en bijsturing: •

Kennis; begrippen en inzichten om een opgedragen taak inzichtelijk te kunnen uitvoeren. Dit betekent eenvoudig gezegd: het denken voor het doen, voorkennis en voorbereiding.

•

Vaardigheden elementen nodig om de uitvoering te realiseren.

•

Evaluatie slaat zowel op het proces als op het product met als bedoeling om de eigen kennis en vaardigheden bij te sturen en aldus te komen tot kwaliteitsverbetering.

12 D/2006/0279/052


•

Onder attitude wordt verstaan: resultaatsgerichtheid, initiatief nemen, kostenbewustzijn, doorzetting, klantgerichtheid, kwaliteitszorg, werkmethodiek, discipline, interesse, sociale houding, …

Het opzetten van grotere projecten, waar meerdere leerlingen samen aanwerken, is de pedagogische aanpak bij uitstek om het werken in team aan te leren. Door telkens met nieuwe projecten te werken, waarin aspecten uit vorig voorkomen, is er voortdurend herhaling en terugkoppeling mogelijk. Voor een doelgroep – BSO – is dit, vanuit pedagogisch-didactisch standpunt, een groot pluspunt. Elk project biedt een nieuwe kans op succesbeleving. De leerling heeft dus niet alleen kans op succesbeleving op het einde van een semester, op het einde van een leerjaar maar na elk nieuw project. Dit houdt dus in dat er permanent wordt geëvalueerd. De eindevaluatie baseert zich dan op een portfolio van gerealiseerde en geëvalueerde doelstellingen.


13 D/2006/0279/052

Elk project dient in min of meerdere mate te verlopen volgens het technologische proces. Onderstaande flowchart licht dit proces toe.

Opdrachtbeschrijving vanuit een reële behoefte en formuleren van de eisen

Opdoen van de relevante voorkennis en verzamelen van de nodige gegevens

bijsturen evaluatie

OK

Voorbereiding, planning en organisatie

evaluatie

bijsturen

OK

Uitvoeren, realiseren

bijsturen

evaluatie

bijsturen

OK

Einde project

14 D/2006/0279/052


3.3

Het gebruik van informatie- en communicatietechnologie (ict)

Het is evident dat van de mogelijkheden die de computer, op het didactisch vlak biedt, optimaal gebruik moet worden gemaakt. Typische mogelijkheden die op dit leerplan betrekking hebben zijn: •

het opzoeken van onder meer: kenmerken van materialen, gereedschappen en uitvoeringstechnieken via Internet, cd-roms, …;

•

het gebruik van educatieve programma’s in verband met het lezen van tekeningen, ruimtelijk voorstellingsen waarnemingsvermogen;

•

eenvoudige rekenbladen of geprogrammeerde formulieren om de kostprijs te berekenen;

•

programma’s ter ondersteuning van zelfevaluatie;

•

eenvoudige software om op een actieve manier kennis en inzichten te verwerken.

Er dient opgemerkt dat de programma’s die men aanwendt dermate gebruiksvriendelijk zijn dat de klemtoon ligt op de te verwerven leerplandoelstellingen en zeker niet op de beheersing van één of ander softwarepakket.

)

Leerplannen van het VVKSO zijn het werk van leerplancommissies, waarin begeleiders, leraren en eventueel externe deskundigen samenwerken. Op het voorliggende leerplan kunt u als leraar ook reageren en uw opmerkingen, zowel positief als negatief, aan de leerplancommissie meedelen via e-mail ([email protected]) of per brief (Dienst Leerplannen VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel). Vergeet niet te vermelden over welk leerplan u schrijft: vak, studierichting, graad, licapnummer. Langs dezelfde weg kunt u zich ook aanmelden om lid te worden van een leerplancommissie. In beide gevallen zal de Dienst Leerplannen zo snel mogelijk op uw schrijven reageren.

4

Evaluatie

4.1

Wat en waarom evalueren?

Evalueren is geen doel op zich. Het maakt deel uit van het didactisch proces. Via allerlei vormen van evalueren krijgen de leerlingen en de leraar informatie over de bereikte en de niet-bereikte leerdoelen. Zowel het proces als het product worden geëvalueerd. De klemtoon ligt daarbij uiteraard op het proces want de hoofdbedoeling van het evalueren is bijsturen, remediëren. Bij het evalueren wordt aandacht besteed aan: •

cognitieve vaardigheden (kennen, begrijpen, inzien, toepassen...),

•

psychomotorische vaardigheden (nadoen, oog-handcoördinatie, ritme, snelheid, nauwkeurigheid, beheersen),

•

attitudes (doorzetting, efficiëntie, sociale gerichtheid, …).

Cognitieve elementen worden alleen getoetst in de context van de projecten en de realisaties, in directe relatie tot wat wordt of zal worden uitgevoerd. De einddoelstelling is dat de leerling door zelfevaluatie zijn eigen handelen leert bijsturen om te komen tot kwaliteitsverbetering.


15 D/2006/0279/052

4.2

Wanneer evalueren?

Het lerend bezig zijn van de leerlingen en de vorderingen die ze daarbij maken worden permanent beoordeeld en geëvalueerd. De evaluatie gebeurt bij elke stap die ze zetten bij de realisatie van een product. Hun technisch en technologisch kennen en kunnen wordt permanent getoetst. Daarbij kunnen de leerlingen ook nog periodiek aan de hand van goed gekozen en duidelijk omschreven opdrachten bewijzen dat ze bepaalde vaardigheden en ondersteunende kennis verworven hebben. Evalueren helpt ook het onderwijsproces sturen. Daarom wordt het evalueren doorgedreven geïntegreerd in dat onderwijsproces. Evaluatie is geen afzonderlijke activiteit en is meer een leermoment dan een beoordelingsmoment. Daardoor worden het leerproces van de leerling en de instructie van de leraar geoptimaliseerd. Bovendien moet aan een aantal doelstellingen, dat voortdurend in de praktijk moet worden toegepast, elke les worden gewerkt. Zij kunnen niet het voorwerp zijn van een eenmalige of sporadische evaluatie. Dit is bijvoorbeeld zo voor het begrijpen en toepassen van de algemene en de machinegebonden veiligheidsvoorschriften of voor de attitude van zorg en respect voor materiaal. In deze visie kunnen ‘klassieke examens’ voor deze vakken op het niveau van de tweede graad bso overbodig worden. Ze onderbreken alleen maar een natuurlijk en logisch leerproces en geven geen meerwaarde.

4.3

Hoe evalueren?

Toetsen van cognitieve elementen via schriftelijke opdrachten als ‘Verklaar ...’, ‘Omschrijf ...’, ‘Leg uit met je eigen woorden ...’ brengen heel veel bso-leerlingen, ook al kennen ze het antwoord, niet tot een goed einde. Ze leveren dus heel vaak een foutieve beoordeling van de leerling op. Andere vormen van schriftelijke evaluatie zijn wel bruikbaar: •

meerkeuzevragen;

•

aanvullen van een tekening of schema (geen loutere invuloefening!);

•

opdrachten als ‘verbind de samen horende elementen met een pijl’, ‘plaats in de juiste volgorde’ ...;

•

vooraf klaargemaakte tabellen of controlelijsten kunnen door de leerlingen individueel of in groep ingevuld worden en als basis dienen voor de evaluatie - mogelijke inhouden daarbij zijn: de opgemeten hoeveelheden, de te bestellen materialen, de beschrijving van de werkvolgorde, de geraamde en de werkelijke tijdsduur, de toegepaste veiligheidsvoorzieningen;

•

het kunnen lezen van een werktekening kan men evalueren door bijvoorbeeld het nodige aantal te bestellen materialen te laten berekenen.

Voor wat betreft het ‘kunnen’ is het vooral ook de bedoeling dat de leerling zijn eigen werk leert beoordelen, dus aan zelfevaluatie doet. Het zelf kunnen deelnemen aan de evaluatie werkt stimulerend en motiverend voor de leerling. Bij iedere opdracht wordt duidelijk op voorhand opgegeven welke items zullen worden geëvalueerd en hoe de beoordeling zal worden opgevat.

4.4

Hoe rapporteren?

De rapportering gebeurt niet louter via een cijferrapport. De vorderingen van de leerling en vooral de tips voor remediëren worden in een eenvoudige en directe taal omschreven. Een soort portfolio of dossier bijhouden van de gerealiseerde projecten (eventueel geïllustreerd met foto’s van de gerealiseerde projecten) kan een middel zijn om de succesbeleving te bevorderen.

16 D/2006/0279/052


5

Leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogischdidactische wenken

5.1

Bij het uitvoeren van werkzaamheden, de collectieve veiligheidsvoorzieningen treffen, persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken en de voorschriften op het vlak van gezondheid, hygiëne, milieu en ergonomie naleven

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

1

In functie van het behalen van het VCA-attest, de • voorschriften i.v.m. basisveiligheid kennen.

Basisveiligheid – VCA-attest

2

De wijze waarop in een bedrijf een beleid voor • diverse preventie- en welzijnsaspecten wordt uitgewerkt met eigen woorden uitleggen.

Preventie en welzijnsaspecten − Veiligheid − Gezondheid − Hygiëne − Milieu − Psychosociale aspecten van de arbeid − Verfraaiing van de werkplaatsen − Ergonomie − Pesten en seksuele intimiteiten Interne dienst Externe dienst Comité voor preventie en bescherming op het werk Preventieadviseur(s) Veiligheidsfilosofie − Ongevallen uitsluiten − Ongevallen voorkomen − Ongevallen tot een minimum beperken

• • • • •

3

De voorschriften in verband met basisveiligheid • naleven.

• • • 4

De collectieve veiligheidsvoorzieningen herken- • nen en volgens de verstrekte richtlijnen handelen.


Aandachtspunten − Mogelijke risico’s en ongevallen − Gevaarlijke producten − Brand en ontploffingsgevaar − Werken in besloten ruimten − Gereedschap en machines − Struikelen, uitglijden en vallen − Elektrocutiegevaar Signalisatie Te treffen maatregelen Werkvergunningen Collectieve beschermingsmiddelen

17 D/2006/0279/052

5

Persoonlijke beschermingsmiddelen volgens • verstrekte richtlijnen gebruiken.

Persoonlijke beschermingsmiddelen

6

Gevaarlijke situaties herkennen, melden en vol- • gens verstrekte richtlijnen handelen.

Gevaarlijke situaties eigen aan werkplek

7

De werking en veiligheidsvoorschriften van de te • gebruiken machines, gereedschappen en hulp- • middelen toelichten. •

Machine-, gereedschaps- en hulpmiddelen Machine-instructiekaart Machineveiligheidsinstructies

8

De elementaire voorzieningen van een EHBO-kit • kennen.

EHBO-kit

9

De nodige maatregelen die men bij een ongeval • mag en kan treffen kennen.

EHBO

10

De verstrekte richtlijnen op het vlak van milieu • naleven.

Milieuvoorschriften − Rookgasafzuiging − Rookgasverwerking − Afvalvoorkoming en –verwerking − Reinigings- en poetsproducten

11

Maatregelen nemen om op een milieuvriendelijke • wijze te werken. • • •

Duurzaam construeren Duurzaam materiaalgebruik Levenscyclusanalyse van materialen Recyclage

12

Producten en materialen volgens afspraak en • voorschriften verhandelen, bewerken, verwerken, • sorteren en opslaan. • •

Kenmerken van producten en materialen Verhandelen, bewerken, verwerken Sorteren Opslaan − Banden − Accu’s − Oliën − Airco koelmiddelen: CFK’s, HFK’s.... − Remvloeistof

13

De ergonomische voorzieningen bij een werkpost • herkennen, bij het werken een ergonomische • werkhouding aannemen en lasten ergonomisch • tillen, dragen en hijsen.

Aangepaste voorzieningen Ergonomische werkhouding Lasten tillen, dragen, hijsen

14

De gevaren van de elektriciteit voor personen en • omgeving toelichten.

Gevaren − Kortsluiting − Overbelasting − Brandgevaar

18 D/2006/0279/052


Didactische wenken •

Wijs op de overeenkomsten tussen de in de school na te leven afspraken en deze die in het bedrijfsleven gelden.

•

Bij de doelstelling over de persoonlijke veiligheidsvoorschriften verwijzen sommige leerinhouden naar het te behalen VCA-attest. Vermits heel wat van onze leerlingen tewerkgesteld worden in aannemingsbedrijven waar een zo’n certificering wordt gevraagd, is het zinvol hier voldoende aandacht aan te schenken.

•

Besteed bijzondere aandacht aan voorschriften in verband met preventie, persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen, hygiëne en milieu. Let er op dat elke leerling alvorens aan het werk te gaan aan een machine voldoende geïnstrueerd is over het werken ermee en de gevaren die ermee gepaard gaan. Zie toe op het noteren ervan in de agenda. Heb oog voor eventuele afwezigen.

•

Verwijs naar de impact op het milieu bij de winning, productie, verwerking, gebruik en verwerking na gebruik van materialen.

5.2

Autotechniek en onderhoud


LEERINHOUDEN

15

Het werkingsprincipe van de dieselmotor verkla- • ren.

Van brandstof naar druk − Werking van het 2-takt- en 4-taktprincipe − Basisbegrippen: Slaglengte, boring, slagvolume, compressieverhouding, de 4 slagen, soorten inspuitingen − Motorkoppel − Vermogen − Rendement − Arbeidsdiagram (4- en 6 cilindermotoren)

16

De functie en het werkingsprincipe van de ver- • schillende motoronderdelen en hulptoestellen toelichten.

Motorblok − Cilinders, cilinderkop, cilinderkoppakking − Drijfstang, zuiger, krukas, − Vliegwiel, tandwielen, nokkenas, tuimelaars en klepveren, kleppen Startmotor Alternator Voedingspomp Inspuitpomp

• • • • 17

18

Het doel van periodieke controle en onderhoud • van vrachtwagen en dieselmotoren toelichten. • • De functie van de smeerkring en de smeermidde- • len toelichten.

•

•


Richtlijnen van de fabrikant Instructieboekje Milieurichtlijnen Smeermiddelen en smering − Functie: koeling, afdichting, reiniging, demping − Soorten oliën: minerale, semi-synthetische en synthetische Additieven: − Soorten − Werking − Specificaties: SAE, API, Smeersystemen − Soorten

19 D/2006/0279/052

−

Smeerkring Oliepomp: soorten, werking, overdrukventiel Oliefilters Warmtewisselaar Oliedrukcontrole Olieverbruik

19

De functie van de koelkring en de koelmiddelen • toelichten. •

Soorten koeling Onderdelen koelkring: − Radiator − Expansietank − Thermostaten − Ventilator: viscokoppeling-elektrische sturing − Riemen − Koelmiddel − Antivries

20

Het doel van de verschillende deelelementen van • een in- en uitlaat omschrijven. •

Inlaatspruitstukken Luchtfilters − Soorten Uitlaatspruitstukken Motorrem Knaldempers Katalysator en roetfilter

• • • • 21

Het doel van de verschillende deelelementen van • de brandstofkring omschrijven.

•

Brandstoffen: − Stollingspunt − Zuiverheid − Verbruik − Uitlaatgassen − Oorzaken van dieselrook Brandstofkring: − Opvoerpomp − Voedingsdruk − Brandstoffilters − Brandstofpompen: Lijnpomp Regelaar Rookbegrenzer − Verdelerpompen: Soorten Werking − Verstuivers: Werking Soorten Meergatenverstuivers − Gloeiinstallatie: Werking Gloeispiralen Gloeistiften − Vlamstartinstallatie − Elektronische dieselcontrole: Werking Eenheidsverstuivers −

20 D/2006/0279/052

Common rail: Werking Laagdrukpomp 3de graad bso Vrachtwagenchauffeur

−

−

Verstuiver Hoogdrukleiding Regeldrukklep Elektronische sturing Drukvulling en inlaatkoeling: Werking Turbocompressor: Werking Intercooler MWE Milieuvervuilers in uitlaatgassen

22

Storingen en defecten die vaak voorkomen bij • dieselmotoren situeren. • •

Flowchart Chauffeurshandleiding Communicatie

23

Controle- en onderhoudswerkzaamheden aan • vrachtwagens volgens opgelegde criteria uitvoeren.

Criteria: − Verversingsintervallen − Richtlijnen van de fabrikant − Onderhoudsboekje − Milieurichtlijnen Controle en kleine werkzaamheden: controle voor vertrek met behulp van typecontroleblad, onder meer: − controle en vervangen van ruitenwisserbladen, − onderhoud van het gereedschap van het voertuig, − nazicht en eventueel herstellen van luchtspiralen Visuele controles op vloeistoflekkages Controle op staat en spanning van aandrijfriemen Controleren oliepeil en ruitensproeiervloeistof en bijvullen − Olie verversen (U) − Oliefilter vervangen (U) − Aftappen water uit brandstoffilter (U) − Reinigen van waterafscheiders (U) − Brandstoffilter vervangen (U) − Luchtfilter vervangen (U)

•

• • •

24

De controle en het bijvullen van koelmiddelen en • onderdelen van de koelkring.


Uit te voeren werkopdrachten: − Bijvullen koelmiddelen − Ontluchten van het koelsysteem − Afstellen en vervangen van de ventilatorriem − Opmeten en aanpassen van de beschermingsgraad − Vervangen van radiatorslangen (U) − Demonteren/monteren van een radiator (U) − Demonteren en monteren van een temperatuurelement (U) − Van de koelvloeistof tegen vriestemperaturen (U)

21 D/2006/0279/052

25

De controle en het vervangen van elementen van • de uitlaat. (U) •

26

Motoronderdelen visueel controleren.

•

• 27

Het brandstofinjectiesysteem controleren. (U)

• •

Controle van bevestigingen, bevestigingspunten en van de verschillende onderdelen van het uitlaatsysteem op slijtage en/of lekkages. Demonteren en vervangen van defecte elementen van het uitlaatsysteem: uitlaatpijpen, knaldempers. Motoronderdelen − Startmotor − Alternator − Voedingspomp − Inspuitpomp Raadpleging voorschriften. Brandstofsysteem ontluchten − Automatische brandstofontluchting Gegevens constructeur

28

De voertuigen onderverdelen in verschillende • categorieën. • • • • • • • •

Doel Gebruik Benaming Laadvermogen Personenauto’s Bedrijfsauto’s Lichte vrachtwagens Zware vrachtwagens Autobussen

29

Het gebruik van de verschillende vrachtwagenty- • pes toelichten. • •

Trekker, oplegger Vaste vrachtwagen met volgwagen Speciale toepassingen

30

De functies van het chassis toelichten.

31

De toepassing van de soorten chassis omschrijven.

Functies: opvang belastingen, drager delen Soorten belastingen − Statisch: Lading, motor, cabine, versnellingsbak, assen − Dynamisch: wegoneffenheden, remming Soorten chassis − Zelfdragend, ladder − Constructievorm: langsligger, dwarsligger, − Steunpunten, verstevigingen

• •

•

32

Van vrachtwagens de afmetingen controleren.

• • •

Wielbasis Spoorbreedte Chassisafmetingen

33

De keuze van een cabine verantwoorden.

• • • • •

Constructie Soorten Zicht/ dode hoek Vering cabine stoel Bereikbaarheid van de motor: kantelen

34

De werking van de verschillende soorten koppe- • lingen toelichten.

• •

22 D/2006/0279/052

Soorten − Volgwagenkoppelingen: kogel-, pen– of vangmuil- en opleggerkoppeling − Penkoppeling op de kop − Opleggerkoppeling: sluitmechanisme en plaats Onderdelen Toegelaten speling Aandachtspunten bij aan- en afkoppelen


35

Instaan voor het onderhoud van het chassis.

• • • •

Wassen Smeren − Smeerpunten Instructies van de constructeur Controle op mogelijke gebreken: beschadigingen, breuken, barsten en of losgekomen verbindingen

36

Op een bestaande vrachtwagen de hoofddelen • van de aandrijflijn aanduiden. • • • • •

Motor Koppeling Versnellingsbak Cardanas Achteras Naven

37

De kenmerken, de functie en de werking van • koppeling toelichten.

Functie: − Ontkoppelen motor van aandrijving − Overbrengen energie − Schakelen Soorten Opbouw Werking en kenmerken Bediening: − Hydraulisch − Hydraulisch met bekrachtiging Storingen

• • • •

• 38

De kenmerken, de functie en de elementaire • werking van de versnellingsbak toelichten.

•

• • • • • 39

Het verband aangeven tussen invloedsfactoren • bij de overbrengingsverhoudingen.


Functie: − Aanpassing motor aan aandrijving − Realisatie neutrale stand − Aandrijving PTO Constructievormen en werking − 4, 8, 16 traps versnellingsbak − Rechte tanden, schuine tanden, axiale en radiale krachten − Mesh: constant-sliding − Zoektanden Synchronisatie Naschakelgroep Splittergroep Automatische versnellingsbak Geautomatiseerde versnellingsbak Overbrengingsverhoudingen: − Invloedsfactoren Rotatiefrequentie Aantal tanden − Motor: Rotatiefrequentie Geleverd koppel Geleverd vermogen Verbruik − Aandrijfas: Rotatiefrequentie Gevraagd koppel Gevraagd vermogen − Verkeerssituaties: Vertrekken Rijden op kruissnelheid, Stijgen Dalen

23 D/2006/0279/052

40

De werking van de aandrijflijn toelichten.

• • • • • • •

•

•

Cardanas Kruiskoppeling Achterbrug Overbrengingsverhouding Differentieel Blokkering Aandrijfassen: keuze uit ondermeer − Achteras met twee vertragingen − Voor- en achterwielaandrijving Assen voor aanhangwagen en oplegger − Meesturende assen − Draagvermogen − Assenconfiguraties Differentieelvergrendeling

41

De werking van de veersystemen toelichten.

•

Veersystemen − Soorten − Progressiviteit − Luchtvering: voordelen − Ecas − Onderdelen − Balgen − Schokdempers

42

De opbouw van de bandensystemen toelichten.

• • • • •

Opbouw Profiel Diagonaal, radiaal band Tubeless Bandaanduidingen

43

Veiligheidsvoorschriften in verband met het op • druk brengen van banden van zware bedrijfsvoertuigen toelichten. • • • • • • •

44

De werking van de stuursystemen toelichten.

•

• • • • • • 45

De werking van het remsysteem toelichten.

24 D/2006/0279/052

• •

Spanning, druk − Specifieke veiligheid bij druk op banden Vernieuwing Slijtage Wielen Lagers De betekenis van de letter- en cijfercodes op de banden (U) De werkmethode bij demontage en montage van wielen, banden en wiellagers (U) Het belang en het principe van het uitbalanceren van wielen Soorten: − Direct − Indirect Opbouw Kogelkringloopstuurhuis Stuurbekrachtiging Stuurgeometrie Molenbesturing Controle onderhoud en storingen Remsysteem: Soorten: − Voetrem − Handrem − Noodrem − Uitlaatrem − Mechanische remcomponenten 3de graad bso Vrachtwagenchauffeur

•

• • • •

• • • • • • • •

− Mechanisch en hydraulisch remsysteem − Onderdelen − Schijfrem − Trommelrem − Hoofdremcilinder − Tandemremcilinder − Leidingen en verbindingsstukken − Remvloeistof − Fading − Vapourlock Bekrachtigde remsystemen: − Vacuüm- en luchtdruk bekrachtigd hydraulisch remsysteem Luchtdrukremmen Remweg Continu remmen Elektronische systemen: − Anti Blokkeer Systeem − Anti Slip Regeling − Electronic Brake System Volgwagenremsysteem Parkeerrem Losbreekrem Volgwagenremcomponenten Remschema (U) De in acht te nemen veiligheidsvoorschriften Mogelijke foutoorzaken en zwakke punten bij hydraulische en pneumatische remsystemen Het doel en het belang van het opsporen van lekkages

46

De werking van de vermogenafnemersystemen • toelichten. • •

Power Take Off Soorten aftakassen Bediening

47

De werking van de elektronische veiligheidssys- • temen toelichten. • • • • • • • •

Roll Stability Support Electronic Stability Control Drowsy Driver Alert Blind spot support en lane change Intelligent Cruise Control Front Underrun Protection Automatische noodrem Tyre Pressure Monitor Airbag

48

De toegepaste werkmethode bij demontage en • montage van wielen, banden en wiellagers toelichten .

Demontage en montage van wielen, banden en wiellagers (U).

49

Het doel, het belang en het principe van het uit- • balanceren van wielen uitleggen.

Het uitbalanceren van wielen.

50

Werkzaamheden uitvoeren aan bandensyste- • men.

Controle onderhoud en storingen


25 D/2006/0279/052

51

Werkzaamheden uitvoeren aan het remsysteem. • •

•

•

Mogelijke foutoorzaken en zwakke punten bij hydraulische en pneumatische remsystemen Visuele controle op remmen met inachtneming van de vigerende wetgeving en veiligheidsvoorschriften: − de toestand van remblokken en/of remschoenen, − de toestand van de remschijf en/of remtrommel, − het niveau van de remvloeistof in het reservoir, − mogelijke lekkages in het pneumatisch en/of hydraulisch remcircuit Controle op de goede werking van: handrem, trommelremmen, remmen van aanhangwagen en/of oplegger De werkmethode voor het vervangen van remschoenen en/of remblokken (U)

52

Voertuig klaarmaken voor afslepen.

• • • •

Montage trekbaar Cardanas loskoppelen Steekas demonteren Veerremcilinders loszetten

53

Controles uitvoeren op de aandrijfassen.

•

Controle en aanspannen van bevestigingsbouten van de kruiskoppelingen Controle van de speling op de kruiskoppelingen Controle van het olieniveau in de gangwissel en in het differentieel en zo nodig bijvullen met de gepaste olie (U)

• •

54

Basisbegrippen van de vrachtwagenelektriciteit • toelichten. • • •

• • • • • • • •

55

De elementaire opbouw en principewerking van • elektrische kringen op vrachtwagens toelichten. • • •

•

26 D/2006/0279/052

Spanning, stroom, weerstand Wet van Pouillet Wet van Ohm Invloed van de temperatuur op de weerstand − stroomkringen − schakelen van weerstanden − effecten van de elektrische stroom Arbeid en vermogen Wet van Joule Kortsluiting Zekeringen Elektromagnetisme Relais Metingen: − Multimeter Meten van: − Spanning − Stroom − Weerstand Batterij Laadkring Startkring Verlichtingskring − Lampen − Signalisatie − Aansluitingen aanhanger oplegger Extra voorzieningen


56

Werkzaamheden aan de elektrische kring van • vrachtwagens uitvoeren en controleren op zijn • goede werking.

• • • • •

• •

Veiligheidsvoorschriften Batterij − Onderhoud van de batterij: laadtoestand opmeten (U) niveau elektrolyt controleren en bijvullen met gedistilleerd water batterij opladen Laadkring − Controle op goede werking Gloei-installatie Storingen opzoeken in het instructieboekje Startmotor Fouten opsporen bij startklachten: − Visuele controle van de elektrische kringloop Algemene elektrische kringlopen Foutoorzaken opsporen met universeel meettoestel in defecte stroomkringen: − Opzoeken stroomkringonderbreking − Opsporen defecte onderdelen − Nazicht klem- en massaverbindingen − Afstellen van de verlichting


De doelstellingen in verband met voertuigtechniek moeten gezien worden in het kader van het onderkennen van defecten en weten hoe ermee om te gaan in het kader van het beroep van vrachtwagenchauffeur.

•

Streef naar een zo groot mogelijke integratie tussen kennis en uitvoering.

•

Besteed voldoende aandacht aan netheid en orde.

•

Hou voldoende rekening met het aspect veiligheid bij eventuele pannes zowel voor de chauffeur zelf alsook voor de overige weggebruikers.

•

Laat de leerlingen met de juiste gereedschappen en machines op de juiste manier werken en besteed voldoende aandacht aan de instructies van de leveranciers en producenten.

•

Laat de leerlingen zelf opzoekwerk verrichten en voorbereidingen maken alvorens aan een uitvoering te beginnen, laat ze hierover overleg plegen met de verantwoordelijke leraar.

•

Het werkt motiverend voor leerlingen dat ze te maken krijgen met uitvoeringen waarin hedendaagse technologie voorkomt.

•

Streef ernaar dat in de onmiddellijke omgeving van het praktijklokaal een ruimte ter beschikking staat om informatie op te vragen, besprekingen te houden en overleg te plegen met leraars en medeleerlingen


27 D/2006/0279/052

5.3

Rijtechnieken

Hieronder de opsomming van de oefeningen die behoren tot de GIP. Deze lijst is samengesteld in samenspraak met vertegenwoordigers van het Sociaal Fonds voor het Vervoer. Deel I Oefening 1: Recht achteruit met vrachtwagenaanhanger. Oefening 2: Recht achteruit met trekkeroplegger. Oefening 3: Veranderen van rijstrook met vrachtwagenaanhanger. Oefening 4: Veranderen van rijstrook met trekkeroplegger. Oefening 5: Af- en aankoppelen van de twee combinaties. Oefening 6: GOCA-proef. Oefening 7: Achteruit in de garage met trekkeroplegger (2 kanten). Oefening 8: Achteruit in de garage met vrachtwagenaanhanger (2 kanten). Oefening 9: Verwisselen van wielen. Oefening 10: Open en dichtmaken van huif. Deel II Mondelinge proef op het einde van het schooljaar. LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

57

Op een veilige en correcte manier kunnen in- en • uitstappen in een vrachtwagen. •

In- en uitstappen Gebruikmaken van het 3-steunpuntsprincipe.

58

Gepast reageren op alle info die via de instru- • menten (o.a. het dashboard) binnenkomt.

59

Instructieboekjes van de verschillende voertuigen raadplegen. •

Verklikkerlampjes en audiosignalen − Parkeerrem − Lichten − Enz. Controle- en meettoestellen − Olie- en luchtdrukmeter − Brandstofpeil − Koelvloeistoftemperatuur − Snelheids en toerentalmeter − Enz.

60

De bestuurdersplaats aanpassen aan de be- • stuurder. •

Zetel, stuurwiel, (gordel), (camera) en spiegels Ergonomische zithouding

61

De verschillende schakelaars adequaat bedie- • nen.

Bedieningsschakelaars − Richtingaanwijzers − Gevaarsindicatoren (4 pinkers) − Stand-, dim- en grootlichten − Mistlicht en werklicht − Ruitenwissers − Geluid- en lichtclaxon − Snelheidsregelaar

62

De tachograafschijf invullen.

63

Een tachograafschijf / bestuurderskaart in de tachograaf plaatsen.

Tachograaf − Instellen van tijdsgroepen − Werken met een digitaal toestel

64

De tachograaf correct instellen.

28 D/2006/0279/052

•


65

Alle verplichte documenten herkennen en contro- • leren op hun aanwezigheid en geldigheid en ze correct ordenen. • •

Boord-, persoonlijke- en transportgebonden documenten Communiceren Voorkoming van diefstal

66

Rekening houden met alle reglementaire voor- • schriften en beperkingen in verband met afmetin- • gen en massa’s.

Afmetingen en massa's Reglementaire voorschriften

67

Dagelijkse en periodieke controle van de ver- • schillende vloeistofpeilen uitvoeren. • • De vloeistof aanvullen tot het gewenste niveau.

Dagelijkse controle en onderhoud van het voertuig Controle vloeistofpeilen

69

De elektrische stroomkring van de vrachtwagen • kunnen openen en sluiten door bediening van de hoofdschakelaar.

Controle elektrische stroomkring − buiten cabine (manueel), − binnen cabine (pneumatisch)

70

Visuele uitwendige controles uitvoeren en gepast • reageren. •

Controle banden en wielen De voertuigcombinatie

71

Zelfstandig een wiel kunnen wisselen.

72

Trekkend en getrokken voertuig volgens de vei- • ligheidsregels aan- en afkoppelen. •

73

Een bestaande koppeling tussen een trekkend en een getrokken voertuig controleren op volledigheid en betrouwbaarheid.

74

De verlichtingsinstallatie controleren op haar • goede werking en componenten vervangen.

Controle verlichting

75

De aanwezigheid, de volledigheid en de goede • staat van het gereedschap van het voertuig controleren en communiceren.

Inspectie gereedschappen

76

De cabine op een veilige manier en volgens de • richtlijnen van de constructeur kantelen.

Kantelen cabine

77

Weten waar het blusapparaat zich bevindt; in • geval van nood gebruiken.

Brandblusapparaat

78

Het water van de luchtdrukketels, zowel van het • trekkend als van het getrokken voertuig aflaten.

Afwateren luchtdrukketels

79

Het voertuig op een veilige en vergrendelde ma- • nier achterlaten.

Veilig achterlaten van het voertuig − Vensters en dakraam sluiten − Lichten doven, zender en contact afzetten − Stroomkring onderbreken − Parkeerrem aantrekken − Deuren afgrendelen − Handrem aanhangwagen/oplegger aantrekken − Plaatsen van stopblokken/wielkeggen

80

Het voertuig reinigen.

81

De ruitenwisserbladen vervangen. (U)

Reinigen van het voertuig − Uitwendig − Interieur − Instructieboekje

68


•

Koppelen trekkend en getrokken voertuig Respecteren van de volgorde opgelegd door GOCA.

29 D/2006/0279/052

82

Sneeuwkettingen om de wielen van de trekas • correct kunnen monteren. •

Sneeuwkettingen (U) Onderrichtingen en oplegtechniek opzoeken in de documentatie van de fabrikant.

83

Een schaderapport/controleblad correct invullen. • • Dagelijkse controle uitvoeren met behulp van een standaardchecklist.

Schaderapport/controleblad Standaardchecklist ter beschikking stellen van de leerlingen.

84

Algemene rijvaardigheden 85

De motor op een correcte en veilige wijze starten. •

86

Het voertuig laten in beweging komen door een correcte bediening van het gas en koppelingspedaal.

87

De juiste remtechniek toepassen.

88

De remafstand inschatten en kunnen stoppen op een bepaald punt.

89

Kunnen stoppen voor een te voorziene en een niet te voorziene hindernis.

90

Tijdens het rijden open afschakelen.

Motor starten

•

Remmen en stoppen − Gebruikmaken van: motorrem, van bedrijfsrem noodstop (U)

•

Op- en afschakelen − Schakelpatronen: H of dubbel H Controle toerental Schakelen met dubbele en met enkele ontkoppelingsmethode Synchronisatie

91

De techniek van het vertragen van het voertuig • door gebruik te maken van de motorrem en/of het schakelen naar een lagere versnelling.

92

Verder afremmen op motor en bedrijfsrem zonder de motor te blokkeren.

Vertragen − Afremmen met motorrem en eventueel bedrijfsrem. Afschakelen na controle van toerental en − snelheid.

93

De correcte stuurbediening met twee handen • beheersen.

94

Het stuur steeds onder begeleiding laten terugkeren.

95

Recht vooruitrijden.

30 D/2006/0279/052

•

Stuurbediening

Vooruitrijden − Plaats op de rijweg controleren op de rechterspiegel − Voertuig rechts van de baan houden − Zijdelingse afstand ten opzichte van hindernissen inschatten


96

Met het voertuig bochten naar links of naar rechts • kunnen nemen op een correcte en veilige manier.

Bocht rijden − positie van het voertuig voor de bocht − snelheid bij het ingaan en in de bocht − bewegingsopvolging in de spiegels

97

Het voertuig aanzetten op een helling.

•

Aanzetten op helling

•

Achteruitrijden − Rechts langs een lijn (linkerspiegel) − Links langs een lijn (rechterspiegel) − Tussen 2 rijen kegels (beide spiegels)

Manoeuvreren op oefenterrein 98

Recht achteruit rijden met het voertuig.

99

Recht vooruit/recht achteruit door een smalle • doorgang rijden met het voertuig,.

Rijden door smalle doorgang volgens opgelegde criteria

100

Recht achteruitrijden tot bij de loskade.

•

Achteruit tot bij de loskade volgens opgelegde criteria

101

Recht achteruit het voertuig kunnen verplaatsen • van rijstrook.

Achteruit verplaatsen van rijstrook volgens opgelegde criteria

102

Voertuig achteruit parkeren in de garage.

Achteruit parkeren volgens opgelegde criteria.

•

Rijden op de openbare weg 103

Een rit op autosnelwegen en op expreswegen • correct uitvoeren.

Rijden op autosnelweg − plaats van het voertuig op de weg, − het in- en uitvoegen op autosnelwegen, − het beheersen van de remtechnieken, − het correct bedienen van het stuur, − het goede gebruik van spiegels, − de afstand tot de voorligger.

104

In verschillende omstandigheden volgens het • verkeersreglement rijden. (A)

105

In verschillende omstandigheden de principes van defensief rijden toepassen. (B) • • • •

Rijden volgens de verkeersregels en in functie van: − de Massa − in Beladen Toestand Oplettendheid en houding Rijden op secundaire weg Rijden in bebouwde kom Rijden op gemengde parcours − Geladen rijden op gemengd parcours − Rijden op een heuvelachtig parcours

106

Een opgegeven rit zelf kunnen plannen, rittijden • berekenen en praktisch uitvoeren volgens plan- • ning.

•


Rijden volgens uitgestippelde rit Gebruik van bv.: − wegenkaarten − routeplanner − computerprogramma's − elektronisch navigatiesysteem Oriëntatie op basis van: − planning − wegwijzers − straatnamen

31 D/2006/0279/052

Project intensief rijden (U) 107

Het geheel van de reeds verworven rijtechnieken leren beheersen bij het rijden met een geladen voertuig op een gemengd, heuvelachtig parcours en dit gedurende een meerdaagse rit. (U)

108

Kennis en ervaring opdoen in verband met de • beroepsactiviteiten van de chauffeur belast met dagrittransporten zowel nationaal als internationaal. (U)

Dagritten − het plannen van de rit − het laden en lossen van goederen − het stuwen van de goederen − het onderhoud van de wagen − het bijhouden van vervoersdocumenten en vrachtpapieren

109

Kennis en ervaring opdoen in verband met het • beroepsleven en de -activiteiten van vrachtwagenchauffeurs belast met meerdaagse internationale transportopdrachten. (U)

Meerdaagse internationale ritten − rij-, rusttijden ritplanningen − laden/lossen/stuwen van goederen − sociale contacten, leefomstandigheden en persoonlijke hygiëne, e.a.


Besteed voldoende tijd aan het nastreven van attitudes die de vrachtwagenchauffeur moeten toelaten zijn beroep overeenkomstig de eisen uit te oefenen: orde voor documenten, dagelijkse routine controles …

•

Voor de toekomstige vrachtwagenchauffeurs is het zeer belangrijk dat zij leren handelen volgens opgelegde procedures, in de opleiding moet hier ook voldoende aandacht naar uitgaan.

•

Het uitvoeren van transportopdrachten moet gebeuren op een veilige, milieu bewuste manier: als gevolg hiervan moet defensief en pro-actief rijden in alle rijoefeningen aan bod komen.

5.4

Laad- en lostechnieken


LEERINHOUDEN

110

De begrippen toelichten die bij het laden van een • voertuig aan bod komen.

Begrippen: − Totale belasting − Laadvermogen − Lastverdeling − Plaats van de last in de laadruimte − Grootte van de last − Invloed van de last op de asdruk − Toegelaten asdruk − De verkeersveiligheid van een lading − Onstabiele of een slecht verdeelde lading

111

Geladen opleggers beoordelen.

•

Bij vertrek bij een grote transportfirma of een terminal

112

Vrachtwagencombinaties voorbereiden voor het • laden en lossen. •

Soorten combinaties: − Aanhangwagen, oplegger Openen en afsluiten van: − het dekzeil en de raamconstructie van de laadruimtes achteraan, zijdelings en bovenaan

32 D/2006/0279/052


113

Een gemaakte keuze van het hulpwerktuig, voor • laden en lossen, verantwoorden.

114

Door middel van een gekozen hefwerktuig vrach- • ten op een veilige manier laden en lossen. •

115

In functie van de opdracht gemotoriseerde laad- • werktuigen kiezen gebruiken en onderhouden..

116

Met een gekozen gemotoriseerd hulplaadwerk- • tuig vrachten veilig verplaatsen, laden en lossen. •

•

• • •

• • • • • • 117

Het doel en de werking van de laadkraan toelich- • ten. •

Soorten hulpwerktuigen: − Rolcontainers, steekwagens, rijplaten en handpalletwagens Bevestiging van het hulpwerktuig op de vrachtwagen Veiligheidsvoorschriften Criteria van keuze: − De kenmerken van de gemotoriseerde hefwerktuigen De soorten lasten Studie van de opdracht: − situatieschets − simulatie − technische documentatie Soorten: − Heftruck, geleide truck, meeneemstapelaar, elektrowagen, laadklep, autolaadkraan, rollenbaan. De algemene opbouw Soorten hefmasten. De veiligheidsvoorschriften en de te respecteren voorschriften in verband met het veilig bedienen van een vorkheftruck. Keuze en het gebruik van de gepaste voorzetstukken Het maximum hefvermogen Evenwicht: plaats en gewicht van lasten Specifieke gevaren, eigen aan elk toestel, Veiligheidsvoorschriften. Het onderhoud en de controle van de vorkheftruck Laadkraan − De bedieningsprincipes − De hulpstukken De veiligheidsvoorschriften

118

Het doel en de werking van de laadklep toelich- • ten. •

Laadklep Soorten − De bedieningsprincipes − De hulpstukken − De veiligheidsvoorschriften

119

Colli's op een verantwoorde wijze kunnen stape- • len, laden en lossen en hun aantallen noteren. • •

Verschillende collivormen Ergonomie: verantwoorde hef- en tiltechniek Hulpmiddelen zoals klauwen, tangen, magneten, zuignappen, e.a. omschrijven De verschillende werkmethoden

• 120

Het doel van de verpakking en de eisen die er • aan gesteld worden, toelichten. •

Doel: Eisen: − vermijden van beschadigingen tijdens het transport

121

Het gebruik van eenheden bij goederenverzen- • dingen toelichten.

Eenheden

122

In functie van een transportopdracht een pallet- • en containersoort kiezen. • •

Soorten paletten en containers Kenmerken Afmetingen


33 D/2006/0279/052

• •

Constructie Praktisch gebruik

123

De technieken van het verzamelen en het opstapelen van goederen toelichten.

124

Goederenverpakkingen visueel controleren en • een schaderapport opstellen. •

Visuele controle Schaderapport

125

Een voertuig laden en lossen.

Los- en laadmethode Belang van de laad- en lostijd Veiligheid Registratie laad- en lostijden Kostprijzen van stilstaande voertuigen, laad- en loswerken Schatting laad- en lostijd

• • • • • •

126

Een lading correct stuwen en verankeren.

•

• • • •

De principes en technieken van stuwen en verankeren Verschillende soorten ladingen Hulpmiddelen: touwen, spanriemen, kettingen, e.d. Krachten op de lading Krachten op de lading tijdens het transport Stabiliteit van lading en voertuig Veiligheid van personen en in het verkeer

Ladingen op open platte wagens correct afdek- • ken en vastleggen.

Gebruik van losse dekzeilen, touwen, spanriemen, e.d.

• •

127

128 De werking en het doel van automatische laadsystemen met eigen woorden toelichten.

•

Speciale uitrustingen: − Kettingtransporter − Automatische laad- en lossystemen − Rolbodems − Moving Floor

129 Laadmethode in functie van de specifieke lading omschrijven.

• • • • •

Voedingswaren Levende dieren Losgestorte goederen Kisten en kratten Rollend materieel

130

De specifieke eisen en de te nemen voorzorgs- • maatregelen, in verband met speciale transporten onderkennen en toelichten.

Specifieke eisen uit de sector

131

Een schaderapport invullen.

• •

Het doel en het nut van een schaderapport Het begrip vervoerskostprijs in verhouding tot de reële waarde van de lading

132

Het afvalstoffentraject met eigen woorden toe- • lichten: opslag, vervoer en verwerking. •

Het afvalstoffentraject Reglementeringen in verband met de verwijdering en het transport van afvalstoffen

133

Het magazijnbeheer en de logistiek in functie van • het transport toelichten. • • •

Het magazijnbeheer en de logistiek Opslag- en overslagtijden Veiligheid De magazijnorganisatie − Inrichting − Voorraadbeheer − Administratie

34 D/2006/0279/052


• 134

Het doel en de werking van de distributie met • eigen woorden toelichten. • •

− Bestellingen − Leveringen Afspraken Activiteiten in de distributiesector Manuele distributie De hulpmiddelen voor het verhandelen van goederen


Streef bij het laden en lossen naar en zo groot mogelijke integratie tussen het denken en het doen tussen de kennis en de uitvoering.

•

De opdrachten moeten een weerspiegeling zijn van reële toestanden waarmee de vrachtwagenchauffeur in zijn transportopdracht te maken krijgt.

•

Hou bij het kiezen van de opdrachten rekening met de streekgebonden activiteiten van de transportbedrijven.

•

Geef voldoende aandacht aan netheid, orde, reglementering en veiligheidsvoorschriften.

•

Laat bij het inoefenen van het laden en lossen werken met vrachtwagens, aanhangwagens en opleggers

•

Vestig de aandacht op het correct en verantwoord vastzetten van steek- en/of handpalletwagen in de vrachtwagen.

•

De leerlingen moeten bij het laden en lossen voldoende bezig zijn met de keuze van het gebruikte hulpmiddel.

•

Het gebruik en de praktische bediening van verschillende types laadkleppen kan best besproken worden aan de hand van fotomateriaal, technische handleidingen, schema's, e.d.

•

Laat voldoende ruimte voor eventuele simulatieoefeningen waarbij leerlingen samen opdrachten bestuderen en oplossen en in klasverband hun ervaringen toelichten.

•

Het inoefenen van ladingen op platte wagens en het afdekken ervan moet gebeuren op verschillende soorten ladingsvormen en oplegger.

5.5

ADR


LEERINHOUDEN

Initiële ADR- opleiding basis 135

Reglementen en richtlijnen in verband met het • transport van gevaarlijke goederen opzoeken.

Reglementeringen vervoer gevaarlijke goederen − Nationale, internationale reglementen − EU-richtlijnen

136

Volgens opgelegde criteria gevaarlijke stoffen • indelen.

Indeling van de gevaarlijke producten − Klassen van gevaarlijke producten − Onderverdeling binnen de klassen − UN-nummer en officiële vervoersnaam

137

Volgens opgelegde vervoersvoorschriften voor • gevaarlijke goederen houders opzoeken.

138

Opzoeken welke producten los gestort mogen vervoerd worden.

Voorschriften voor het vervoer − Houders voor vervoer van gevaarlijke goederen − Los gestort vervoer


35 D/2006/0279/052

139

De boorddocumenten controleren en met de info • gepast communiceren.

Boorddocumenten − Vervoerdocument: controle op ADRreglement − Controle op aanwezigheid van: Containerverpakkingscertificaat ADR-opleidingsgetuigschrift ADR-keuringsdocument Document van technische controle Kopie multilateraal akkoord of nationale afwijking Schriftelijke instructies of veiligheidskaarten invullen Controle op de noodzaak van extra documenten

140

Van de verplichte signalisatie de aanwezigheid • controleren en de betekenis toelichten.

Signalisatie − Colli − Oververpakking − Containers, tankcontainers, mobiele tanks en voertuigen − De betekenis van gevaarsnummers

141

De betekenis van verkeersreglementen toelich- • ten.

142

De verkeersvoorschriften tijdens het vervoer naleven. •

143

Kunnen opzoeken wanneer een voertuig moet • bewaakt worden. • • • •

Voorschriften tijdens het vervoer − De nationale verkeersreglementen − De internationale verkeersreglementen − Het verkeersbord C24 Samenstelling van de bemanning van het voertuig Samenladingsverbod voor colli Samenladingsverbod voor gevaarlijke producten Vervoer van levensmiddelen en dierenvoedsel Beveiliging en bewaking van het voertuig Andere voorschriften

144

Van een transporteenheid de uitrusting controle- • ren en gepast reageren.

Voorschriften voor voertuigen en uitrusting − Transporteenheid: betekenis − Verplichte veiligheidsuitrusting voor personen en voertuigen − De totaal toegelaten inhoud van de reservoirs. − Brandstofreservoir

145

Via opgelegde criteria vrijstellingen bepalen.

146

Andere vrijstellingen kunnen opzoeken.

Vrijstellingen − Gedeeltelijke − Volledige Raadpleging reglementeringen

•

• 147

Aan de hand van opgelegde criteria preventief • handelen en actief optreden in geval van ongevallen.

Preventie en noodmaatregelen bij ongevallen − Voornaamste oorzaken van ongevallen − Instructies i.v.m. brand- en brandbestrijding − Mogelijke oorzaken van ongevallen − Praktische brandblusoefening

148

Aan de hand van opgelegde instructies maatre- • gelen nemen ter beveiliging van de lading.

Stuwing en beveiliging van lading − Oorzaken van ladingsverlies en omkantelen van een voertuig − Voorkoming van ladingsverlies en omkantelen − Speciale voorschriften voor vervoer van gasflessen.

36 D/2006/0279/052


149

Aan de hand van opgelegde criteria bij noodsitu- • aties gepast reageren, ze evalueren en maatregelen te treffen

Noodsituaties − Evaluatie van de noodsituaties − gepaste maatregelen i.v.m. EHBO

Initiële ADR-opleiding tankvervoer (U) 150

Info opzoeken en gepast reageren in functie van • een transportopdracht. (U)

•

•

•

•

•

151

Eigenschappen opzoeken en de dampspan- • ningscurve interpreteren. (U)

152

Uitrusting voor tanks opzoeken. (U)

153

Maatregelen tijdens laden en lossen opzoeken. (U) •

•

154

Aan de hand van ter beschikking gestelde info • het vervoer van vaste en vloeibare stoffen voorbereiden. (U)


Tanks voor vervoer gevaarlijke goederen − Soorten tanks − Identificatieplaatje − Opbouw tank − Tankcode Gedrag op de weg bij vervoer in tanks − Factoren van onstabiliteit van het voertuig − Supplementaire onstabiliteit van voertuigen geladen met tankcontainers Boorddocumenten − Vergelijking van documenten met elkaar − Vervoerdocument − Schriftelijke instructies − ADR-keuringsdocument − Attest technische keuring Signalisatie − Oranje schilden − Grote etiketten − Merkteken voor stoffen op hoge temperatuur − Gebruik − Plaats op het voertuig Uitrusting van het voertuig − Technische eisen − Veiligheidsuitrusting Laden en lossen van tanks − Algemene maatregelen bij het laden − Algemene maatregelen bij het lossen − Veiligheidsuitrusting Algemeen − Conditionering van gassen − Tanks en hun uitrusting − Specifieke maatregelen tijdens laden en lossen − Interpretatie van de dampspanningscurve Vervoer onder druk vloeibaar gemaakte gassen − Vloeibaar gemaakte koolwaterstofgassen − Andere gassen van groep 1 Vervoer van gassen van groepen 2 tot 4 − Gekoelde, vloeibaar gemaakte gassen van groep 2 − Sterk gekoelde, vloeibaar gemaakte gassen van groep 3 − Samengeperste gassen van groep 4 Tanks en hun uitrustingen − Verschillen in gebruik van tanks − Tanks voor vervoer vaste stoffen en vloeistoffen − Druktanks − Atmosferische tanks

37 D/2006/0279/052

•

•

Het laden − Manieren om te laden − Maatregelen voor het laden − Maatregelen tijdens het laden − Maatregelen bij het beëindigen van het laden − Maatregelen voor het vertrek Het lossen − Manieren om te lossen − Maatregelen bij het lossen


Bij het verwerken van de leerstof is het aangewezen het handboek van het Instituut voor het wegenstransport te volgen.

•

Streef naar een aanpak waarbij de theorie en de praktijk zoveel mogelijk geïntegreerd worden.

•

Maak gebruik van bedrijfsbezoeken om de kennis en de vaardigheden aan de dagelijkse praktijk in bedrijven te toetsen.

•

Laat de lessen zoveel mogelijk ondersteund worden door beelden, koppel deze aan oefeningen en evalueer grondig.

•

De los- en laadoefeningen van brandbare vloeistoffen en gassen vallen buiten de basisdoelstellingen. Demonstraties ter illustratie van de lessen kunnen wel nuttig zijn.

5.6

Beroepseconomie


LEERINHOUDEN

155

De rol en het belang van het goederenvervoer • langs de weg onderkennen en toelichten.

De sector wegvervoer − Het aantal ondernemingen − Typering van het voertuigenpark − De evolutie in de werkgelegenheid − Kenmerken van het wegvervoer − Evolutie in het transport

156

Via opdrachten info verwerven over de taken en • verantwoordelijkheden van de vrachtwagenchauffeur en van het transportteam.

Het transportteam − Opdrachtgever, klant − Nascholingsverantwoordelijke − Receptionist − Transportverantwoordelijke − Verkoper − Onderhoudstechnicus − Veiligheidsverantwoordelijke Eigenheid taken Organigram Eigenheid verantwoordelijkheden

• • • 157

Via opdrachten info verwerven over de transport- • bedrijven in de Belgische economische context.

38 D/2006/0279/052

Transportbedrijven in België − Diensten − Tewerkstelling − Vestiging − Zakencijfers


158

Info verwerven over de tewerkstellings- en na- • scholingsmogelijkheden van een vrachtwagen- • chauffeur.

•

Beroepen Nascholingsmogelijkheden − Volwassenenonderwijs − Sectorale opleidingen − Certificeringen − VDAB − Bedrijfsopleidingen Tewerkstellingsmogelijkheden − Aard − Soort contract − Interimarbeid

159

Info verwerven over het statuut van de werkne- • mer.

160

Volgens vigerende wetgeving de tachograaf ge- De tachograaf bruiken. • Het doel: − Controle op de rijen rusttijdenwetgeving − Aanzetten tot preventieve veiligheids- en gezondheidsvoorzorgen • Uitzicht: klassieke en digitale tachograaf • Werkingsprincipe van de klassieke en digitale tachograaf • Wettelijke bepalingen • De tachograafschijf – digitale (bestuurders)kaarten • Sancties bij niet correct tachograafgebruik

161

De elementen die de kostprijs van transportwerk- • zaamheden beïnvloeden, toelichten. • •

Loonkost − Reisuren Materiaalkost Vrachtwagenkost − Uurloon − Brutoloon − Patronale sociale lasten − Eigen sociale lasten − Loonkost patronaal − Belastingen − Netto loon

162

Handels- en financiële verrichtingen doen in het • kader van een transportopdracht.

De handels- en financiële verrichtingen − Functie van de handel − De vormen van handelvoeren − Fasen in een verkoopproces − Koop en verkoop − Handelsdocumenten − De factuur, verzendingsnota − De betaling − Praktisch gebruik van betaalmiddelen − Betaalkaarten eigen aan de transportsector


Werknemersstatuut − Rechten − Plichten − Arbeidsovereenkomsten − Sociale zekerheid

39 D/2006/0279/052

163

De gangbare communicatiemiddelen gebruiken

•

De communicatie − Belangrijkste communicatiemiddelen: GSM, Telefoon, mail… − Doel − Gebruiksmogelijkheden − Voordelen − Mondelinge communicatie

164

Het doel, de eigenheid en de verantwoordelijkhe- • den van organisaties en instituten binnen de transportsector toelichten. •

De organisaties − Doel, eigenheid, verantwoordelijkheid en situering binnen de transportsector van: Het Sociaal Fonds − werkgeversorganisaties − de werknemersorganisaties − het Instituut voor Wegtransport (IWT) − het International Road Union (IRU) De overheid FOD en controleorganen

• • 165

De factoren die de arbeidsverhoudingen werk- • nemer-werkgever regelen met eigen woorden toelichten.

De arbeidsverhoudingen − Algemene regels − Algemene arbeidsverhoudingen − De overlegorganen − Onderlinge betrekkingen tussen werknemer en werkgever − Overlegorganen tussen werkgever en werknemer − Bevoegdheden en opdrachten − CAO’s – invloed op algemene arbeidsvoorwaarden en verloning − De functieclassificaties, de loon- en specifieke vergoedingen eigen aan de transportsector − Het prestatieblad voor het berekenen van lonen en bijkomende vergoedingen − Verloning rijdend personeel − Functieclassificatie – allerlei vergoedingen − Prestatieblad – belang voor lonen en vergoedingen

166

De Belgische verkeersreglementering toepassen. •

167

Een Europees aanrijdingsformulier invullen.

168

EHBO-maatregelen aangeven.

Het verkeersreglement (rijbewijs A + B) − De algemene principes − Inleiding verkeersreglement: basisbegrippen − Signalisatieborden − Het voertuig en toebehoren: indeling, massa, aantal zitplaatsen, veiligheidsgordel, veiligheidsvoorzieningen kinderen, banden, documenten, gevarendriehoek, brandblustoestel Omschrijving verantwoord rijgedrag op de openbare weg − minimumleeftijd, rijbewijs, in staat zijn te sturen − delen van de openbare weg, gebieden aangeduid door verkeersborden

•

•

40 D/2006/0279/052

De plaats van de weggebruikers op de openbare weg


• •

• •

•

• • •

• • • • 169

Het verkeersreglement in verband met betrekking • tot de vrachtwagenchauffeur toelichten.

•

•

•

•


De verkeerstekens: wegmarkeringen, verkeersborden, verkeerslichten Snelheidsbeperkingen: absolute en relatieve snelheidsbeperkingen, stopafstand, veilige afstand Voorrangsregels; algemeen, specifiek De correcte en meest verantwoorde houding van elke bestuurder ten opzichte van zwakke weggebruikers Bewegingen en manoeuvres: onder meer inhalen, kruisen, links afslaan, rechts afslaan, … Regels die moeten genomen worden bij ongevallen Houding ten opzichte van andere bestuurders: t.o.v. fietsers, bromfietsers en voetgangers De voorschriften in verband met het verplicht en toegelaten gebruik van lichtsignalisatie en van de geluidssignalen Voorschriften betreffende de lading Stilstaan en parkeren: begrippen, stilstaan- en parkeerverbod, parkeerverbod. Verplichtingen bij verkeersongevallen EHBO-maatregelen Het verkeersreglement (rijbewijs C + D) − het rijbewijs − rijbewijzen per categorie − geldigheid − medisch attest − de wettelijke voorschriften Bijzondere voorschriften voor vrachtwagenchauffeur: − minimumleeftijd − houding ten opzichte van andere weggebruikers − plaats op de openbare weg − verkeerstekens − snelheidsbeperkingen − stilstaan en parkeren Ladingvoorschriften − de voorschriften in verband met de toegelaten lading − de algemene voorschriften en de opgelegde beperkingen met betrekking tot vrachtwagens Rij – en rusttijdenvoorschriften – controleapparatuur − de algemene principes en de wettelijke verplichtingen in verband met rijen rusttijden en de te gebruiken controleapparatuur Defensief rijden en voorkoming van ongevallen − houding t.o.v. andere weggebruikers − afstand houden − remafstand − beperkingen van het gezichtsveld − gebruik van de snelheidsregelaar

41 D/2006/0279/052

−

•

inschatten van verkeersrisico’s in verschillende weers- en wegomstandigheden op verschillende tijdstippen De gevolgen van niet naleving van de verkeersregels − Boetes, rijverbod, enz…

170

In team voor de te verrichten transporten oor- • deelkundig plannen.

Doel van de planning − Orderbegeleiding − Personeelsbezetting − Werkverdeling, eigen, derden, team − Wie, wat, hoe, wanneer?

171

De administratieve afhandeling en verwerking • van gegevens van de eigen transportwerkzaamheden volgens verstrekte richtlijnen uitvoeren.

Administratie − Manuren − Andere

172

Volgens opgelegde criteria met vrachtbrieven • kunnen werken binnen het kader van de transportopdracht van de vrachtwagenchauffeur

De vrachtbrieven − Doel − Nut − Onderscheid tussen diverse partijen − Soorten − De CMR-conventie: het doel, de richtlijnen − De CMR-vrachtbrief – doel en toepassingsgebied, de vermeldingen − De CMR-vrachtbrief – invulling – controleverrichtingen − CMR-checklist – nut - praktisch gebruik

173

De toepassing van de vervoersvergunningen • toelichten.

De vervoersvergunningen − Nationale vergunning – reglementering toepassingsgebied – geldigheid - geldigheidsduur − Internationale vergunningen – begrippen – doel – de noodzaak – geldigheid van intracommunautair vervoer extracommunautair vervoer − Rit- , termijn-, transit-, EMCT-vergunningen (bi- en multilaterale overeenkomsten

174

Bij een vervoersopdracht handelen volgens de • douaneverplichtingen.

De douane − Binnen de Europese Unie − Buiten de Europese Unie − De douaneverplichtingen waaraan het transport van goederen langs de weg is onderworpen − Documenten die bij douanecontrole moeten worden voorgelegd

175

De documenten herkennen en hanteren, nodig • om het vlot verloop van een transportopdracht te garanderen.

De documenten − De noodzakelijke persoonlijke documenten − De wenselijke documenten (ADR-opleidingsgetuigschrift, paspoort met of zonder visum, mutualiteitkaart) − Boorddocumenten − Verplicht en eigen aan de vrachtwagen − Transportgebonden documenten − Verplichte attesten, certificaten en vervoersdocumenten

42 D/2006/0279/052


176

Aan de hand van controles op de maximale af- • metingen en massa’s gepast reageren.

De afmetingen en massa’s. − De afmetingen en massa’s van bedrijfsvoertuigen in België − De afmetingen en massa’s van bedrijfsvoertuigen in de ons omringende landen − De gevolgen van overbelading

177

De mogelijkheden van de verschillende soorten • gecombineerde transporten toelichten.

Het gecombineerd vervoer − Weg – watervervoer: binnenscheepvaart maritiem transport − Weg – luchtvervoer − Weg – spoorwegvervoer − Voor- en nadelen − Containers − Types, functie, praktisch gebruik

178

De preventieve maatregelen ter voorkoming van • criminaliteit en het vervoer van illegalen eigen aan de vervoerssector, toelichten.

Criminaliteit en vervoer van illegalen − De te nemen maatregelen door het bedrijf en door de chauffeur − Algemene informatie - Gevolgen voor de bestuurders − Preventieve maatregelen − Checklist preventie criminaliteit − De mogelijke wettelijke gevolgen van hun daden bij criminaliteit, vervoer van illegalen, smokkel − Wetgeving betreffende de verantwoordelijkheid van de vervoerder

179

Via het toepassen van de gedragsregels bijdra- • gen aan het imago van de onderneming.

Klantvriendelijkheid − Belang van de kwaliteit van de dienstverlening door de vrachtwagenbestuurder − De taken van de vrachtwagenbestuurder − Personen waarmee de vrachtwagenbestuurder te maken krijgt − Organisatie van het werk − Commerciële en financiële gevolgen van een geschil − Reactie in geval van agressie

180

De gevaren eigen aan het beroep van vrachtwa- • genchauffeur toelichten.

181

Het belang van een goede fysieke en mentale gezondheid als vrachtwagenchauffeur toelichten.

Veiligheid en gezondheid − De gevaren van het verkeer en arbeidsongevallen − Soorten arbeidsongevallen in de vervoersector − Interpretatie van de statistieken van verkeersongevallen (betrokkenheid vrachtwagens) − Inschatting van de gevolgen op menselijk, materieel en financieel vlak − Gezondheid − Het belang van evenwichtige voeding − Effecten van alcohol, medicijnen en andere stoffen − Stress − Het belang van de cyclus werk/rust Ergonomische principes −


43 D/2006/0279/052

DIDACTISCHE WENKEN •

Voor cijfers in verband met het belang van de sector kan contact opgenomen worden met de overkoepelende sectororganisaties.

•

Stages en relaties met transportbedrijven kunnen het mogelijk maken heel wat van de doelstellingen uit deze cluster praktisch te ondersteunen door bedrijfsvoorbeelden.

•

In het kader van de doelstelling levenslang leren kan er een bezoek worden gebracht aan een school met een derde leerjaar van de derde graad Bijzonder transport en ook aan een opleidingscentrum uit de buurt dat met opleidingen rond vrachtwagenbestuurder bezig is.

•

Om leerlingen wegwijs te maken in de problematiek van de arbeidsovereenkomsten kan beroep worden gedaan op een deskundige uit een bedrijf of werknemersorganisatie.

•

Maak om gegevens te verzamelen gebruik van type formulieren en laat uitwerken via een elektronisch rekenblad.

•

Stel steeds realistische basisgegevens voor loonberekening ter beschikking. Verwijs naar collectieve arbeidsovereenkomsten die werkgevers en werknemers in de sector afsluiten.

•

Geef voldoende aandacht aan de relatie tussen verloning functie, beroepsbekwaamheid en statuut van arbeider en bediende.

•

Laat bij het bepalen van de vrachtwagenkostprijs rekening houden met de totale tijd dat het voertuig ter beschikking moet zijn zowel tijdens transport, stilstand en onderhoud.

•

Probeer aan de hand van sprekende voorbeelden de leerlingen te laten inzien dat het plannen wezenlijk is aan het transportbedrijf.

•

Geef sprekende voorbeelden van optimale planningen en uitgevoerde transporten en bespreek deze grondig.

•

Probeer aan de hand van sprekende voorbeelden de leerlingen te laten inzien dat het garageteam met een bepaalde planningsmethode antwoord moet geven op de vraag: 'wie', 'wat' gaat doen, 'hoe', 'wanneer' en 'voor hoeveel'.

•

Voldoende toelichten dat bij de aanvang van het project niet alle parameters in detail gekend zijn, maar duidelijker worden naargelang de vorderingen van de werkzaamheden. Het is dus belangrijk dat in de beginfase de parameters zo goed mogelijk worden omschreven en bij opvolging zo goed mogelijk wordt geanticipeerd op onverwachte gebeurtenissen.

•

Geef sprekende voorbeelden van optimale ploegsamenstellingen en bespreek deze grondig.

•

Toon duidelijk aan dat een netwerkplanning voornamelijk 'de combinatie van de bewerkingen' duidelijk maakt en dat een planning met een tijdschaal voornamelijk 'de uitvoeringstijd' benadrukt.

•

Zowel korte termijn (per dag, per week) als lange termijnplanningen aan de hand van praktische voorbeelden toelichten.

•

Schenk vooral aandacht aan het bepalen van het kritieke pad en het belang ervan in het gebruik van de planning.

•

Het verschil in benaderingsmethodiek tussen de verschillende netwerkplanningen onderkennen (voorstelling van bewerkingen, type, duur, begin, einde ...).

•

Voldoende beklemtonen dat men bij een tijdsdoorrekening in eerste instantie geen rekening moet houden met het nodige personeel, machines en materieel. Geef voldoende praktische tips hoe bewerkingen in de tijd kunnen worden verschoven. Geef daarbij ook aan dat men het aantal ploegen en de ploegsamenstelling kan wijzigen.

•

Bespreek diverse Gantt-kaarten van uitgevoerde en zelf uit te voeren werken.

•

Stel gegevens ter beschikking van werkelijke uitvoeringstijden en laat leerlingen deze noteren van de werkzaamheden die ze zelf uitvoeren. Toon de invloed ervan aan op de voorziene planning en licht de bijsturingsmogelijkheden voldoende toe.

44 D/2006/0279/052


•

Geef voorbeelden van de wijze waarop afgeleide planningen kunnen worden gemaakt. Bespreek in team de afgeleide planningen van de eigen werkzaamheden.

•

Licht de mogelijkheid toe van een eenvoudig planningsprogramma, waar zowel een netwerkplanning, een Ganttkaart en afgeleide planningen automatisch worden gegenereerd.

•

Toon, aan de hand van beeldend materiaal uit de praktijk, het belang aan van de plaats van het materieel en het materiaal bij een werkplaatsinrichting. Leg ook het verband tussen een goed ingerichte werkplek, het rendement, de netheid en het opruimen na de werktijd. Bestudeer bij bedrijfsbezoeken de inrichting van de werkplaats en van het bedrijf. Laat eventueel bedrijfsdeskundigen een les in de school mee ondersteunen.

6

Minimale materiële uitrusting

6.1

Vereiste uitrusting

•

Vrachtwagen- aanhangwagen

•

Trekker – oplegger

•

Oefenterrein

•

Projectieapparatuur

•

Blustoren (richtlijnen FOD Verkeer)

•

Persoonlijke beschermingsmiddelen

•

Didactische ADR-etiketten

•

Basisgereedschap: sleutels, schroevendraaiers, tangen

•

Volledig uitgeruste dieselmotoren

•

Oliedrukmeter

•

Olieopvangbak

•

Oliefiltersleutel

•

Tachometer en toebehoren

•

Thermostaten

•

Antivriesmeter

•

Uitlaatsystemen: uitlaatpijpen, knaldempers, rookfilters

•

Technische documentatie en onderhoudsschema's

•

Pneumatische smeerunit

•

Persluchtcompressor

•

Kogellagertrekker

•

Hydraulische krik

•

Batterijtester

•

Startkabels

•

Batterijlader en starter

•

Testlamp

•

Multitester

•

Looplampen (op laagspanning)

•

Didactisch materiaal luchtdrukremmen + testapparatuur


45 D/2006/0279/052

•

Didactische panelen voor elektrische oefeningen

•

Transportpaletten

•

Paletten

•

Heftruck

•

Stapelmateriaal

•

Kegels.

6.2

Gewenste uitrusting

•

Soorten oliepompen

•

Veiligheidskooi

•

Bandenmontage en demontageapparaat

•

Wielbalanceerapparaat

•

Remontluchtingsapparaat

•

Verschillende soorten gangwissels

7

Bibliografie

Auto-elektriciteit Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 25536. Auto-elektriciteit/elektronica Bosch/Delta Press BV, Postbus 86, 3958 ZV Amerongen, Nederland - ISBN 318419 1060. Automobiel elektronica (principes en toepassingen) Kluwer, Technische Boeken, Santvoortbeeklaan, 2125, 2100 Deurne - ISBN 9020120107. Autotechnisch zakboekje. Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 5577x. Bedrijfsautotechnicus 1e jaar. (2 mappen) Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 13910. Bedrijfsautotechnicus 2e jaar. (2 mappen) Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 14917. Dieselmotoren a Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 2548x. Auto-elektriciteit Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 25536. Auto-elektriciteit/elektronica Bosch/Delta Press BV, Postbus 86, 3958 ZV Amerongen, Nederland - ISBN 318419 1060. Automobiel elektronica (principes en toepassingen) Kluwer Technische Boeken, Santvoortbeeklaan 2125, 2100 Deurne - ISBN 9020120107. Autotechnisch zakboekje Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 5577x.

46 D/2006/0279/052


Bedrijfsautotechnicus 1e jaar. (2 mappen) Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 13910. Bedrijfsautotechnicus 2e jaar. (2 mappen) Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 14917. Dieselmotoren a Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland, ISBN 90 405 2548x. Dieselmotoren b Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 25498. Eerste bedrijfsautotechnicus 1e jaar Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 18009. Eerste bedrijfsautotechnicus 2e jaar Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 17991. Het beste autohandboek (Vraagbaak voor gebruik en onderhoud) Reader’s Digest, Grote Markt 12 A, 1000 Brussel. Luchtdrukremmen complete serie (8 modulen) Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 56105. Praktijkopdrachtenboek bedrijfsautotechnicus Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 97006. Praktijkopdrachtenboek eerste bedrijfsautotechnicus Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 94961. Polytechnisch zakboekje Standaard Educatieve Uitgeverij, Belgiëlei 147a, 2018 Antwerpen - ISBN 90 622 8087 0. P2 Adviesset bedrijfwagens Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 30601x. Tabellen mechanische techniek Educaboek, Stam Technische Boeken, Culemborg, Nederland - ISBN 9011 007476. Tabellenboek voor metaaltechniek Plantyn, Santvoortbeeklaan 2125, 2100 Deurne-Antwerpen - ISBN 90 301 5695 3. Testapparatuur voor motoren Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 25382. Testapparatuur voor onderstellen Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 25390. Voertuig 3a Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 25463. Voertuig 3b Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 25471. Wisselstroomdynamo's Innovam, Structuurbaan 2, NL3439 MB Nieuwegein, Nederland - ISBN 90 405 56040. BLOK, JEZEWSKI, Geïllustreerd woordenboek voor de automobieltechniek in 6 talen NREFDI. Kluwer Technische Boeken, Santvoortbeeklaan 2125, 2100 Deurne.


47 D/2006/0279/052

DE MOOR, L., Voertuigtechniek Krachtoverbrengingen De Sikkel, Nijverheidsstraat 8, 2390 Malle - ISBN 90 260 3031 2. DOBBELAAR, Elektriciteitsleer van de motorvoertuigentechniek Kluwer Technische Boeken, Santvoortbeeklaan 2125, 2100 Deurne. KASEDORF, Communicatie en comfortelektronica in de auto Kluwer Technische Boeken, Santvoortbeeklaan 2125, 2100 Deurne. KASEDORF, J., Inspuitsystemen Kluwer Technische Boeken, Santvoortbeeklaan 2125, 2100 Deurne - ISBN 9020123440. STEINBUCH, De Automobiel (8 delen). Kluwer Technische Boeken, Santvoortbeeklaan 2125, 2100 Deurne. TROMMELMANS, Autoelektroschema's. Kluwer Technische Boeken, Santvoortbeeklaan 2125, 2100 Deurne. Instructieboeken van de constructeurs Handboek IWT Veiligheidsbrochure ABB Transportmateriaal Kluwer Technische Boeken, Santvoortbeeklaan 2125, 2100 Deurne. Milieu: Staatsblad Documenten Petra Afvalstoffendecreet Bodemsaneringsdecreet Handboek bedrijfsbrandweer Uitgaven van het Sociaal fonds Goederenvervoer Gemeenschappelijk cursusmateriaal van het Sociaal fonds Goederenvervoer Wees wegwijs A+B Wees wegwijs C+D Uitgeverij Mertens Lommel

48 D/2006/0279/052


052

Recommend Documents