Leergang ZelfActief/ZelfGeregeld Waar gaat het over? Zuidwester heeft besloten te gaan werken met ondersteuningslijnen. Op deze manier willen we meer gespecialiseerde ondersteuning bieden aan onze cliënten, binnen vijf ondersteuningslijnen. Onze cliënten zijn mensen met een verstandelijke beperking, maar hebben verschillende cognitieve en emotionele niveaus, zijn van alle leeftijden en hebben verschillende uitdagingen op het gebied van gedrag, sociaal, lichamelijk en psychisch gebied. Iedere ondersteuningslijn kent zijn eigen ondersteuningsstijl, gebaseerd op de ondersteuningsbehoefte en de problematiek van de cliënt, die het betreft. Er worden hiervoor per ondersteuningslijn bepaalde methodieken ingezet. Toch gaat het vooral om de houding, bejegening en benadering van de begeleider. Het doel van de leergang is: Ondersteunen en stimuleren van de ontwikkeling van kennis en expertise die de medewerker in staat stelt die specialistische ondersteuning te bieden, die aan sluit bij de cliënt en zijn/haar ondersteuningsvraag. Daarbij worden de ondersteuningslijnen ZelfActief en ZelfGeregeld samengevoegd in één leergang, omdat deze ondersteuningslijnen veel gemeen hebben. Voor wie? Persoonlijk Begeleider:
is minimaal niveau 4 opgeleid (bewijs middels diploma) volgt samen met één of meer collega’s uit het team de leergang. werkt in een woning, waar de dominante ondersteuningslijn overeenkomt met de betreffende leergang. is enthousiast om met het leren rond de ondersteuningslijnen aan de slag te gaan en de eigen vakbekwaamheid te vergroten. is zich bewust van het feit dat de eerste leergang een pilot is en is bereid om hieraan deel te nemen. is bereid om het team actief mee te nemen bij de opgedane kennis en vaardigheden rond de ondersteuningslijnen. De Pb’er krijgt hier actief ondersteuning bij en voert vanuit de leergang opdrachten uit waar het team bij betrokken wordt.
Wat ga je ontwikkelen? Uitgangspunt van de leergang is de cliënt en zijn/haar ondersteuningsvraag c.q. ondersteuningslijn. Deze wordt benaderd vanuit de missie en visie van Zuidwester: Waardevol Leven, Zinvol werk en de drie kernwaarden: Eigenheid, Gastvrij en Samen. De interactie tussen de cliënt en de medewerker vergroot de kwaliteit van bestaan voor beiden. De betrokkenheid, rol en positie van familie en het persoonlijk netwerk van de cliënt, in en met de samenleving, vormen daarbij een belangrijk aspect van onze dienstverlening. Als Persoonlijk Begeleider ga je vooral expertise ontwikkelen rond de ondersteuningsvraag van de cliënt. Tevens kent de leergang een aantal basisuitgangspunten zoals:
De omschrijving van de ondersteuningslijnen. (informatie hierover volgt over circa 2 weken in de vorm van een brochure). 1
De gekozen leidende methodiek per ondersteuningslijn (zie informatie in de brochure ondersteuningslijnen) In iedere leergang zal de nadruk liggen op bejegenings-, houdings- en benaderingsaspecten.
Bij houdingsaspecten aan bijvoorbeeld verbinden, initiatief nemen, zelf organiserend en oplossingsgericht zijn, van perspectief wisselen bij cliënt/verwant/collega, reflecteren en zelf reflecteren. Bij bejegeningsaspecten moet je denken aan bijvoorbeeld de relatie aangaan met de cliënt, oog hebben voor dromen, verlangens en doelen van de cliënt, maximale regie geven bij tot stand komen van het ondersteuningsplan en begeleiden op basis van respect, acceptatie en empathie. Bij benaderingsaspecten moet je denken aan bijvoorbeeld afstand en nabijheid en inspelen op gedragingen.
Kern in de ondersteuningslijnen zijn de elf realiteiten, als basis voor het geven van ondersteuning aan de cliënt. In de opbouw van de leergangen zijn deze realiteiten als uitgangspunt genomen: 1. De cliënt, een mens met een verstandelijke beperking, heeft net als ik dromen, verlangens en doelen 2. De cliënt heeft een eigen leven en dat leven is van hem. Het is niet mijn leven. 3. Wij hebben niet de macht om iemand te veranderen en dat is niet ons doel. Wel kunnen wij iemand motiveren, stimuleren en ondersteuning tot verandering. 4. Niemand is perfect, ook niet iemand met een verstandelijke beperking. 5. Een ieder heeft zijn eigen normen en waarden. Mijn normen en waarden zijn niet de enige ware. De ander hoeft geen gelijke normen en waarden te hebben als ik. 6. Wij hebben in principe een tijdelijke rol in het leven van de cliënt 7. Onze relatie is met een mens en niet met een etiket of diagnose. Wie heb ik voor me en niet Wat heb ik voor me 8. Wij begeleiden en beheersen niet 9. Het leven is niet perfect. Soms zit het mee en soms zit het tegen 10. Beschermen is niet beperken 11. Respecteer de eigen regie van de cliënt en behoud je eigen regie De landelijke competentieprofielen (van de VGN). De leervisie van Zuidwester. Er wordt gewerkt met de verschillende leervoorkeuren van de deelnemers in verschillende contexten (klassikale, intervisie, groepswerken, praktijkopdrachten, verwerkingsopdrachten, coaching).
Wat komt er aan bod? De leergangen wordt aangeboden, zodat de kwaliteit van de pb’er in zijn/haar ondersteuning naar de cliënt en het team vergroot wordt. Iedere leergang kent op de 2e dag de les Benaderen en Bejegenen.
De bouwstenen van Benaderen & Bejegenen zijn opnieuw uitgewerkt, waarbij benadering, bejegening, attitude en houding centraal staan. Iedere leergang heeft dezelfde opbouw van de modules:
2
Module 1
IK
Module 2
JIJ
Module 3
WIJ
Module 4
SAMEN
Module 5
VERDIEPING
Ik als pb’er: Wie ben ik, mezelf leren kennen, zelfbewust zijn Wie is de cliënt: Je cliënt kennen/zien/horen, bewust contact Wat wordt er van mij als PBer gevraagd: gereedschap en methodieken Hoe werk ik samen met anderen, andere professionals en de omgeving Verdieping op thema’s naar keuze
Wat is het resultaat? Het volgen van de leergang geeft medewerkers het recht op een certificaat van een bepaalde Leergang. Er wordt gewerkt aan een landelijke erkenning van het betreffende certificaat (SOECerkenning, Stichting Opleidings- Erkenning Care van de VGN). Het eindniveau van de leergang is HBO niveau, al leidt dit niet tot een erkend Hbo-diploma. Hoe lang duurt het? De training bestaat uit 25 dagdelen verdeeld over 9 maanden. Van de deelnemers wordt gevraagd om naast deze contacturen nog opdrachten uit te voeren en tijd aan huiswerk te besteden. Er zal een mix van leervormen ontwikkeld worden, van groepsbijeenkomsten, opdrachten en thuisstudie, die past bij de diverse leerstijlen van medewerkers. De opdrachten zijn gericht op de praktijk en vormen daarmee een cruciale verbinding tussen het geleerde en de toepassing in de praktijk. Bij iedere start van een volgende leergang per ondersteuningslijn, zullen degenen die de leergang eerder hebben gevolgd, degene die de leergang op dat moment volgt begeleiden. Specifieke data zijn: Dag Dag 1
Datum 15 sept
Inhoud Rol PB’er en ondersteuningslijnen
Dag 2
06 okt
Benaderen en bejegenen
Dag 3 Dag 4
20 okt 1 dec
Wie is de cliënt: Theorie totale communicatie Communicatie vanuit PB’er
Dag 5
15 dec
Communicatie vanuit cliënt
Dag 6
11 jan
EIM (leidende methodiek)
Dag 7
19 jan
Dag 8
09 feb
Dag 9 Dag 10
08 mrt 11 apr
Dag 11 Dag 12 Dag 13
19 apr 17 mei 09 jun
Hechtingsproblematiek Systeemgerichte benadering Verslaving en psychosociale problematiek Psychiatrie en medicatie Andere methodieken en instrumenten Systeemgerichte benadering Terugkoppeling video opdracht EIM Samenwerken met professionals Keuzethema’s Keuzethema’s en afsluiting
3
Waar? Nader te bepalen Met wie? Maximaal 20 deelnemers Nadere informatie: Uren, reiskosten en materialen worden in ieder geval in 2015 vergoed door Zuidwester De deelnemers kunnen dezelfde werkzaamheden blijven uitvoeren als zij nu doen De deelnemers voldoen aan de toelatingseis van een afgeronde relevante MBO-4 opleiding De groepsgrootte is 20 deelnemers per groep De deelnemers krijgen een apart studiecontract. Door wie? Studieleider is Yolanda van Driel, in samenwerking met gasttrainers en trainers van Amarant. Voor iedere leergang is er een studieleider. Deze studieleider coördineert vanuit het Leercentrum Zuidwester de opleiding en is er bij vragen en problemen. De studieleider is ook de contactpersoon naar de praktijk en naar de ontwikkelaars van de ondersteuningslijnen. Welke leerstijl? Kennis verwerven Oefenen Participeren Ontdekken De kunst afkijken
4
Bijlage: Samenvatting ondersteuningslijnen ZelfActief
Begeleiding van volwassenen met een licht verstandelijke beperking en met weinig ondersteuningsbehoefte Begeleidingsaccent Volwassen benadering, op inclusie en zelfbepaling gericht. Aansluiten bij taal en levenswijze. Eigen mogelijkheden, relaties, zelfstandigheid, dagbesteding/werk Niveau LVB (Licht Verstandelijk Beperking) en ZKB (Zwakbegaafd) Methodiek Eigen initiatief Model ZelfVaardig
Begeleiding van mensen met een matige en licht verstandelijke beperking en met een redelijke ondersteuningsbehoefte, in hun zelfstandigheid en zelfredzaamheid Begeleidingsaccent Zelfredzaamheid, ontdekken en aansluiten bij belevingswereld. Zelfbepaling bevorderen Niveau MVB (Matig Verstandelijk Beperking) en LVB Methodiek Competentiegericht begeleiden ZelfVerzorgd
Begeleiding en verzorging van mensen met een ernstige (meervoudige) verstandelijke beperking en met een sterke ondersteuningsbehoefte in hun communicatie en lichamelijk welbevinden Begeleidingsaccent Verzorging, betekenis geven aan non-verbale gedrag (Communicatie), lichamelijk welbevinden, de mens ontdekken Niveau EVB (Ernstig Verstandelijk Beperking) en MVB Methodiek LACCS ZelfBegrepen
Begeleiding van mensen met een ernstig en licht verstandelijk beperking en met een sterke ondersteuningsbehoefte in hun gedrag, communicatie en dagelijks leven Begeleidingsaccent Veiligheid (fysiek), communicatie, zinvolle dagbesteding, begrijpen, accepteren, respecteren, waarderen, zelfvertrouwen geven. Niveau (SG)EVB en (SG)LVB Ontwikkeling Stabiliseren, ondersteuning, zelfstandigheid ZelfGeregeld
Ondersteuning van mensen met een licht verstandelijke beperking en met een redelijke ondersteuningsbehoefte, in het bekrachtigen van hun mogelijkheden en inzicht Begeleidingsaccent Volwassen benadering, op inclusie en zelfbepaling gericht. Aansluiten bij taal en levenswijze. Eigen mogelijkheden ontdekken, relaties onderhouden, zelfstandigheid, dagbesteding/werk. Niveau LVB (Licht Verstandelijk Beperking) en ZKB (Zwakbegaafd) Methodiek Eigen initiatief Model
5
