Reisprogramma familiereis Tanzania/Zanzibar Dag 1
Vertrek Amsterdam en aankomst Kilimanjaro Vertrek ´s ochtends om 10.50 uur vanuit Amsterdam met de KLM (KL571). Aankomst Kilimanjaro International Airport om 21.20 uur (lokale tijd). Hier worden jullie opgehaald door een chauffeur die jullie naar de Moivaro Lodge brengt waar jullie verblijven op basis van Bed & Breakfast. Deze fraai aangelegde lodge ligt net buiten Arusha op een koffieplantage. Er is natuurlijk een restaurant bij de lodge (www.moivaro.com).
Dag 2
Arusha Vandaag kunnen jullie bijkomen van jullie reis. Bij de lodge is een zwembad. In de buurt van het lodge is een dorpje waar je naar toe kan wandelen. In de verte zie je Kilimanjaroo liggen. Overnachting in Moivaro lodge op basis van BB.
Dag 3
Arusha N.P. Vandaag na het ontbijt start jullie Safari, met een gespecialiseerde doch kleine Tanzaniaanse Safari-Operator. Tijdens deze privé-safari hebben jullie een eigen Landrover met ´pop-up roof´ met Engelssprekende ervaren chauffeur/gids die van het begin tot het eind van de Safari tot jullie beschikking staat. De Safari is op basis van vol-pension, dus alle maaltijden, overnachtingen en entreekosten van de nationale parken zijn inbegrepen. Het eerste park dat jullie zullen gaan bezoeken is Arusha N.P. . Hier maken jullie gamedrives. Dit afwisselende park heeft verschillende landscahppen zoals de Ngurdoto Krater waarin rietbokken en buffels te vinden zijn. Daarnaast is er een stuk regenwoud waar de zeldzame zwart-witte Colobus aap een veel gezien dier is, savanne-achtige delen,de Momella-meren met flamingo’s en een zoetwaterpool met nijpaarden. Bovendien bevindt zich in het park de heilige 4565 meter hoge Mount Meru. Aan het eind van de middag keren jullie trerug naar Arusha en overnachten jullie opnieuw in de Moivaro Lodge.
Dag 4
Lake Manyara National Park ( ca 2 uur rijden) Vandaag na het ontbijt rijden jullie richting Lake Manyara National Park en Mto wa Mbu. Vanmiddag gaan jullie naar Lake Manyara National Park. Dit is een relatief klein park (318 km²) maar dankzij de diversiteit van het terrein is de verscheidenheid
aan zoogdieren en vogels bijzonder indrukwekkend. De diverse interessante en speciale ecologische zones variëren van de rotsachtige wand van de Grote Slenk en grondwaterbos tot savanne, moeras en bosland. Bekend zijn de Hippo-pool en de grote buffelkuddes en de duizenden flamingo’s die regelmatig het sodameer komen bezoeken. Het park heeft speciale bekendheid vanwege het feit dat er leeuwen zouden voorkomen die in bomen klimmen. Dit is een beetje een eigen leven gaan leiden, en ik ben hier nog nooit boomklimmende leeuwen tegengekomen, iets wat eerder elders bijv. in de Serengeti dan hier verwacht kan worden. Jullie verblijven in de Plantation Lodge vlak bij Kiratu. Deze lodge ligt op de heuvels van een koffie plantage. De vriendelijke staf doet er alles aan om je verblijf hier prettig te maken. Er is een heerlijk zwembad bij en de omgeving ademt Afrikaanse sfeer en rust uit. Dag 5-6
Serengeti N.P. ( ca 4, 5 uur rijden) Vandaag gaan jullie verder de Serengeti-vlakte in en voorbij Naabi Hill rijden jullie daadwerkelijk het Serengeti National Park in. Dit park met een oppervlakte van ruim 14.000 km² is wel het meest bekende park van Tanzania en misschien wel van heel Afrika. In dit park is de grootse en meest spectaculaire dichtheid aan wild te vinden. Dit is het laatste park in Afrika waar de grote kuddes nog ongestoord kunnen rondzwerven. Dit park biedt veel verschillende landschappen; de korte en lange grassavannes ten zuiden van Seronera, de beboste heuvels van het noorden nabij Lobo of de kale rotskopjes nabij Gol waar we een grote kans hebben om diverse roofdieren te treffen. Enkele getallen met betrekking tot de bewoners: 1.500.000 gnoes, 200.000 zebra's, 75.000 impala’s, 1.000.000 gazellen, 74.000 buffels, 65.000 topi's, 18.000 elanden, 9000 giraffen, 5000 olifanten, 4000 hyena's, 3000 leeuwen, 500 cheetah's, 100 neushoorns en vele nijlpaarden, krokodillen, gieren, maraboe's, weversvogeltjes, reuzetrappen, secretarisvogels, scharrelaars enz., enz. Dit park heeft voor iedereen een magische bijklank. In gedachten ziet men eindeloos goudgewuifde vlaktes met hier en daar een eenzame platgetopte acacia waaronder een zorgzame leeuwin haar welpjes zoogt. Een zebramoeder die haar netgeboren veulentje zojuist de eerste stapjes heeft zien maken wordt samen met haar jong door twee bezorgde hengsten terug naar de kudde geleid, terwijl twee anderen een iets te nieuwsgierige, hongerige hyena met een paar welgemikte trappen het hazepad laten kiezen. Een jonge cheetah zit uitgeput op een kopje nabij Gol, en enkele Thomson-gazellebokken leiden hun kudde veilig langs deze snelle sprinter, nadat zij door slim samenspel hebben laten zien dat hij deze dag nog niet ervaren genoeg was om een prooi uit hun kudde te slaan.
Deze dagen besteden jullie aan gamedrives dwars door het Serengeti National Park. Jullie verblijven deze nachten in de Seronera Lodge. Deze lodge heeft een schitterend uitzicht, vanaf je balkon zie je de olifanten, buffels en giraffes lopen. Er si wederom een fijn zwembad bij voor de kinderen. Dag 7-8
Serengeti Migration Camp Ook deze dagen maken jullie gamedrives door de Serengeti. Meestal trek je er ‘s ochtends vroeg en in de loop van de middag op uit omdat het dan minder warm is en het wild actiever is. Uiteraard is het ook mogelijk om gewoon lekker bij het zwembad te blijven en maar 1 keer per dag mee op gamedrive te gaan. Jullie gidsen kunnen jullie alles vertellen over de leefgewoonten van de dieren en samen gaan jullie op zoek naar wild. Voor deze dagen hebben wij het Serengeti Migration Camp in gedachten. Dit luxe en kleinschalige tented camp ligt iets meer naar het noorden aan de Grumeti rivier in de noordelijke corridor van de Serengeti. Dit is de corridor waar de wildebeesten vanuit Masaai Mara naar de Serengeti trekken. Dit deel van het park wordt minder bezocht en geeft je het echte ‘Out of Africa gevoel’ (www.serengetimigrationcamp.com).
Dag 9
Olduvai Gorge en Ngorongoro Krater (ca 4,5 uur rijden) Jullie rijden na het ontbijt de Serengeti vlakte uit richting Ngorongoro. Onderweg kunnen jullie een bezoek brengen aan de Olduvai Gorge. Een plek die aan het eind van de jaren vijftig wereldnieuws was omdat hier door Dr. Richard Leakey de schedelresten gevonden zijn van een 1,8 miljoen oude voorouder van de huidige mens. Deze primitieve mens, die later tot Homo habilis is omgedoopt, werd door hem de ‘Nut Cracker Man’ genoemd. Later werden hier nog meer essentiële vondsten gedaan met betrekking tot de dageraad der mensheid. Via Karatu rijden jullie omhoog het cloud-forest in wat tegen de kraterrand van Ngorongoro opgroeit. Bovenop heb je een prachtig uitzicht met aan de ene kant de koele krater en aan de andere kant de warme vlakte met net onder je het cloud-forest. Dit is de Ngorongoro Crater Conservation Area. Dit 8.280 km² groot beschermingsgebied is in 1959 opgericht en maakt zelf weer deel uit van het veel grotere Serengeti Ecosysteem. Er kan een frisse wind waaien bovenop de kraterrand dus houdt hier rekening mee qua kleding. Jullie verblijven vannacht in de Ngorongoro Sopa Lodge op de rand van de krater op basis van volpension (http://www.sopalodges.com/ngorongoro/index.html).
Dag 10
Ngorongoro Krater (ca 3,5 uur rijden) Vanochtend rijden jullie omlaag voor een game drive in de Ngorongoro krater. De Ngorongoro krater zelf is een van Afrika’s meest spectaculaire gebieden, niet alleen omdat het een van de grootse kraters van de wereld is, maar zeker ook vanwege de grote diversiteit en dichtheid aan wild. Het is een soort Afrikaanse microkosmos, vele vegetatietypes en landschappen komen hier voor. Deze vulkaankrater is ca. 1,2 miljoen jaar geleden bij een vulkaanuitbarsting ontstaan. De krater heeft een diameter van 20 kilometer en de wanden zijn vanaf de kraterbodem 700 meter hoog. Bijna alle Oost-Afrikaanse wilde dieren leven hier in een natuurlijk evenwicht. Tijdens de verkenning kunnen we hier o.a. zien: leeuwen, olifanten, neushoorns, Thomson gazellen, hartebeesten, gnoes, zebra's, hyena's, jakhalzen, verschillende soorten apen, flamingo's bij het sodameer en vele soorten vogels. Het is een dierenparadijs en dus uitgesproken indrukwekkend voor de safariganger. Soms zijn de dieren op slechts enkele meters afstand te zien en te ruiken. Vanaf 1 juli 2005 is het slechts mogelijk halve dagen in de krater te verblijven. Rond het middaguur verlaten jullie daarom de krater en rijden jullie na de lunch over de kraterrand terug naar Arusha. Hier stopt jullie safari In Arusha kunnen degenen die terug naar huis willen de nachtvlucht naar Nederland nemen. Zij komen op dag 11 in de ochtend aan op Schiphol. Degenen die nog wat langer van Afrika willen genieten, verblijven wederom in de Moivaro Lodge op basis van BB.
Dag 11-14 Zanzibar Vanochtend rijden jullie vroeg weg en worden jullie naar het vliegveld van Arusha gebracht waarvandaan jullie een vlucht naar Zanzibar hebben. Zanzibar is door de eeuwen heen altijd zeer in trek geweest bij andere mogendheden. Als eerste overheersten de Egyptenaren Zanzibar, daarna kwamen de Arabieren, de Indiërs, de Portugezen, de Nederlanders en tenslotte de Engelsen. Het eiland werd een belangrijk handelscentrum en een aanlegplaats voor vrachtboten. Berucht is Zanzibar geworden door de slavenhandel. Circa 50.000 slaven werden per jaar hier verkocht en ingescheept voor een lange en mensonterende zeereis. Bekend is Zanzibar vanwege zijn specerijen. Tijdens een spicytour kunnen jullie o.a. een kijkje nemen op een kruidnagel- en nootmuskaatplantage. Je zult je gedurende zo’n tour verbazen over de vele palmbomen die over het hele eiland verspreid staan.
Bij aankomst in Zanzibar worden jullie door een chauffeur opgehaald en naar de prachtige oostkust van Zanzibar gebracht. Dit deel van Zanzibar is een ware Bounty-reclame met spierwitte koraalzandstranden, hoge waaiende palmbomen en kobaltblauw water. Jullie verblijven hier voor vier nachten in het heerlijke Matemwe Beach Guesthouse op basis van Half Board. Het is gelegen aan hetzelfde strand als matemwe Bungalows dus ook hier kun je fantastisch duiken, snorkelen, zwemmen en luieren. Je kunt daarnaast met een lokale vissersboot (dhow) voorbij het eerste rif en naar het tweede rif gaan om fantastisch te snorkelen. Matemwe Beach Guesthouse is een heerlijke plek om een aantal dagen te vertoeven. (www.matemwebeach.com) Dag 15
Zanzibar Stone Town In de loop van de dag gaan jullie naar Zanzibar Stone Town. Jullie verblijven in het Clove B&B Hotel op basis van BB. Dit onlangs gerenoveerde Hotel heeft een fantastisch dakterras. De kamers zijn eenvoudig maar zeer smaakvol ingericht. Het hotel ligt in het centrum van Zanzibar Town achter het House of Wonders en naast de Forodhani tuinen (www.zanzibarhotel.nl. Zanzibar Town is zeer sfeervol met zijn nauwe straatjes en marktkraampjes met vele soorten specerijen, fruit en vis. Wandelend door dit oude Arabische stadje waan je je in lang vervlogen tijden, hoewel de kleine kronkelstraatjes een waar doolhof lijken te vormen, raak je nooit echt de weg kwijt, omdat deze uiteindelijk altijd weer bij de kade uitkomen. Je kunt hier fantastische souvenirs kopen.Omhoogkijkend om te zien waar al die geluiden en dat spaarzame daglicht vandaan komen, zie je de vele kleine balkonnetjes, overal bijna lukraak tegen de gevels geplakt en elkaar bijna rakend, waar vanaf de oude Zanzibarense ons gadeslaan of elkaar toespreken. Overal ruikt men de specerijen die in de oude pakhuizen opgeslagen liggen en vanuit de moskeeën klinken op gezette tijden de oproepen tot gebed. Het is heerlijk hier rond te wandelen en te genieten van de geurrijke markt, de kleine bazaartjes, pleintjes en indrukwekkende paleizen, in een zeer ontspannen sfeer, want de Zanzibarense zijn erg vriendelijke en behulpzame mensen en de opdringerigheid die we kennen uit de Bazaars van andere Arabische en Noord-Afrikaanse steden is hier gelukkig (nog) onbekend. Zanzibar Town heeft vele eenvoudige doch fantastische restaurants, waar de meest overheerlijke visschotels geserveerd worden, die genuttigd kunnen worden op een van de balkonnetjes, terwijl je omlaag kijkend de bedrijvigheid op de kade kunt gadeslaan.
Dag 16.
Dar es Salaam en terugvlucht Vandaag kunnen Zanizibar Town verder bezoeken Aan het begin van de avond vliegen jullie naar Dar es Salaam. Hiervandaan vliegen jullie vannacht terug naar Nederland (KL567; 23.1007.35 uur).
Dag 17
Amsterdam ’s Ochtends om 08.05 komen jullie aan in Amsterdam
Prijs (bij 13 samenreizende personen) : Safari en Zanzibar (exclusief vlucht van en naar Tanzania) Volwassenen : Euro 2270,- pp Kinderen (onder de 16 jaar): Euro 1799,- pp Kinderen (onder de 10 jaar) Euro 1369,- pp Kinderen (onder de 3 jaar); Euro775,- pp Kinderen zullen zoveel mogelijk 3 persoonskamers delen. Inclusief bij de reiskosten van het programma zijn: - Compleet verzorgde safari in Tanzania met eigen Landrovers, deskundige Engelstalige gids/chauffeur. Inclusief de entreekosten voor alle boven beschreven Game-parken, lokale transfers, gamedrives, verblijf op basis van volpension in de beschreven lodges. - Drie nachten Moivaro Lodge op basis van Bed & Breakfast - Vier nachten Matemwe Beach Guesthouse , Zanzibar East Coast op basis van Half Board - Een nacht Clove Inn BB Hotel - Alle lokale transfers. - Vlucht Arusha-Zanzibar - Vlucht Zanzibar-Dar es Salaam Exclusief bij de reiskosten van het programma zijn: - Diners en lunches voor de dagen dat jullie bij Moivaro en Clove Inn BB Hotel verblijven. - Drankjes. - Souvenirs, persoonlijke uitgaven etc. - Visum Tanzania Prijs vliegticket Vlucht met KLM naar Kilimanjaro International Airport (Arusha)en terug vanaf Dar es Salaam (of vanaf Kilimanjaro International Airport (Arusha),
inclusief luchthavenbelasting kost rond de Euro 1000,-. Kinderen vanaf 2 jaar tot 11 jaar betalen 75%. N.B. De reissom is onder voorbehoud en afhankelijk van de beschikbaarheid van tickets en kamers en de dollarstand (grote wijzigingen hierin kan de reissom beïnvloeden). Ook eventuele verhogingen in de parkfees worden doorberekend.
AANVULLENDE INFORMATIE Tanzania REISDOCUMENTEN - Paspoort, - Internationaal Inentingsbewijs - Maak kopieën van alle belangrijke documenten. - Voor Tanzania is een visum vereist. Tanzania heeft een consulaat in Nederland, het adres is: Consulate of the Republic of Tanzania, Parallelweg Zuid 215, 2914 LE Nieuwerkerk aan de IJssel. Tel: 0180-320939. U dient hier uw visa aan te vragen, daarvoor heeft u nodig; paspoort (nog minstens 6 maanden geldig na terugkeer uit Afrika), 2 pasfoto’s p.p. en Euro 50,- per persoon per visum, plus een aanvraagbrief van mij. U kunt dit visum tegenwoordig echter ook direct bij aankomst in Tanzania op het vliegveld kopen. GEZONDHEID Aangezien ik niet medisch bevoegd ben, raad ik u aan voor nadere inlichtingen het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam, het Havenziekenhuis in Rotterdam, het Tropeninstituut of de GG & GD in uw woonplaats te raadplegen. Wilt u zelf medicijnen of steriele naalden meenemen. Let wel: u heeft dan een Engelse verklaring nodig, waarom u dit bij u heeft.
KLEDING Algemeen In Afrika kunnen de temperaturen gedurende het jaar en gedurende de dag zeer verschillen. Gedurende de dag is het in de Rift Valley zo’n 20 tot 25 ºC. Sommige gebieden liggen hoog, waardoor het ‘s nachts erg kan afkoelen. U dient ervan op de hoogte te zijn dat u zeker warme kleding mee moet nemen. Ook is het verstandig om kleren in rustige (aarde)-kleuren mee te nemen om de dieren in de parken niet af te schrikken. Hieronder volgt een opsomming, wat handig voor u is bij het inpakken van uw bagage: - Warme trui en lange broeken - t-shirts en korte broeken - goedsluitend windjack - hoofdbedekking - Goed sluitende stevige schoenen. - zonnebrandcrème, lippencréme - zaklantaarn - zakmes - zonnebril - muggenolie (bijv: ‘Deet’; verkrijgbaar bij de betere sportzaken) - azaron, jodium, pleisters en aspirine - goede verrekijker - Zwemspullen - Duikbril, snorkel, zwemvliezen
PRESENTJES Wat de inheemse bevolking zeer op prijs stelt zijn cadeautjes. Spullen die voor ons afgedaan hebben zijn voor hen "goud" waard. Dus als u nog wat ruimte heeft, in uw bagage, voor: - 2de hands-kleding, schoenen, zeep of pennen zijn zeker de moeite waard. FOTO * Fotomateriaal is moeilijk te krijgen of van slechte kwaliteit. Neem zoveel mogelijk alle materiaal vanuit Europa mee. GELD EN MUNTEENHEID U kunt het beste geld in reis- of travellercheques meenemen (in US$) of in cash-US$. De munteenheid in Tanzania is de Tanzaniaanse Shilling. De waarde hiervan is ongeveer 0,2 Eurocent. TIJDSVERSCHIL In de zomertijd is er een tijdsverschil van 1 uur; in onze wintertijd is het 2 uur later. FOOIEN Fooien geven is in heel Afrika iets vanzelfsprekends. Veel mensen halen hier een belangrijk deel van hun inkomsten uit. Naar keuze kunt u een fooi geven van ca. 5 à 10 % voor gidsen, bedienden in restaurants, etc. Een richtlijn voor het tipgeld voor uw gids/chauffeur bedraagt doorgaans ongeveer US$ 3,- per persoon per dag. ACCOMODATIE Tijdens uw verblijf overnacht u zowel in hotels, lodges als in tented camps. Om u een idee te geven wat bedoeld wordt met dergelijke accomodaties hierbij een korte beschrijving: * Lodge: dit is een hotelaccomodatie net in of buiten een wildpark. Bij de bouw wordt er rekening gehouden met de natuurlijke omgeving. Vaak wordt een lodge gebouwd bij een drink- of zoutplaats, zodat u de dieren vanaf de veranda kunt observeren. * Tented Camp: bij een tented camp zijn de muren en het plafond gemaakt van canvas i.pv. hout of beton. Over het algemeen is de capaciteit van een tented camp kleiner dan een lodge en heerst er daarom een meer persoonlijke sfeer. Verder bestaat er geen verschil in kwaliteit tussen een lodge of tented camp. De kamer beschikt over een eigen badkamer en heeft een eigen zitje voor de tent. DRINKWATER Het drinken van leidingwater is af te raden. Koop bronwater in, dit kan in overleg met de gids ingekocht worden. Echter in de lodges zal wel op de slaapkamers een thermosfles met gekookt drinkwater staan. SOUVENIRS Bedenk dat de uitvoer van souvenirs die gemaakt zijn van dierenhuiden, koraal, ivoor of schelpen ten strengste verboden is en de import ervan in Nederland strafbaar is.
VEILIGHEID Zoals in vele andere landen zien ook in Tanzania sommige mensen toeristen als een onuitputtende bron van rijkdom. ‘s Nachts over straat lopen in Arusha is dan ook af te raden. GOEDE REISBOEKEN Er zijn een aantal goede reisgidsen voor Tanzania. Echter de beste reisgids mijn inziens is een gids in het Engels genaamd; Spectrum Guide to Tanzania, Camerapix Publishers International. Een andere reeks reisgidsen waar ik erg tevreden over ben is de ‘Visitor’s Guide to..’. Dit is een Zuid-Afrikaanse reeks die uitgegeven wordt door Southern Book Publishers en die per land een verschillend deeltje heeft. Vorig jaar zat Tanzania nog in het deel Visitor’s Guide to Kenya and East Africa, maar er zou een apart deel komen voor Tanzania, dus als dat ondertussen uit is, is het een aanrader daar de andere delen tot nu toe zonder uitzondering buitengewoon goed zijn gebleken. Niet echt een reisgids maar misschien nog wel informatiever omdat ze een achtergrond geven over het land, de mensen, de politiek, de economie en de cultuur zijn de uitgaven van de landenreeks van het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Het deel voor Tanzania is dan ook bijzonder informatieve achtergronddocumenten die op een aantal gebieden veel meer informatie verschaffen dan welke reisgids dan ook. LITERATUUR Enkele titels van boeken + namen schrijvers, die aan te bevelen zijn: Chinua Achebe Termietenheuvels in de Savanne West Paulus Augustinus Desert Adventure Namibië/Botswana N. Barley Innocent anthropologist N-Cameroen Maryse Condé Segou I en II West Isak Dinesen (Karen Blixen) Out of Africa Oost Adriaan van Dis Het beloofde land Zuid Adriaan van Dis In Afrika Zuid Adriaan van Dis Palmwijn J.A.A. van Doorn Een kwestie van overleven; notities over Zuid Afrika Buchi Emecheta Als een tweederangs burger West Buchi Emecheta De prijs van de bruid West Buchi Emecheta Vrouwenhandel West Kuki Gallman Ik droomde van Afrika Oost Peter Godwin Mukiwa Zimbabwe Jane Goodall Through a Window Jane Goodall In the Shadow of Man Jeremy Harding Small Wars, Small Mercies Bessie Head Als er regen komt Botswana C. Hofmann De Blanke Masai Oost Chenjerai Hove Beenderen Zimbabwe Moses Isegawa Abessijnse Kronieken Oost Moses Isegawa Slangenkuil Oost Lieve Joris Terug naar Kongo Centraal W. Kielich Vrouwen op avontuur W. Kielich Vrouwen op ontdekkingsreis Kingsley Reizen in West-Afrika 1893-1895 Ellen Kuzwayo Noem mij vrouw Zuid Riaan Malan My Traitor's Heart Zuid
Nelson Mandela Francesca Marciano Henno Martin A. Matthews James A. Michener Moorenhead Moorenhead Charles Mungoshi Charles Mungoshi Dervla Murphy Dervla Murphy Dervla Murphy Dervla Murphy Redmond O'Hanlon Alan Paton Laurens v/d Post Laurens v/d Post Laurens v/d Post David Robbins Robert Ruark W. Smith Allister Sparks James Stevenson Hamilton Colin Turnbull Wesseling
A Long Way to Freedom Zuid Wetten van de wildernis Oost The Sheltering Desert Namibië Afrika een indrukwekkend continent Het verbond Zuid The bleu Nile White Nile 1. Wachten op de Regen, 2. Al wat ouder The Ukimwi Road: From Kenya to Zimbabwe Muddling through Madagascar Ethiopia with a donkey South of the Limpopo Congo Centraal Cry, The Beloved Country Zuid Venture to the Interia Zuid Heart of the Hunter Zuid The Lost World of the Kalahari Zuid Aspects of Africa Iets van waarde Oost Vele titels Zuid De kust van de goede Hoop Zuid A South African Eden Zuid Kinderen van het Ituriwoud Centraal Verdeel en heers
Aan te bevelen dierenboeken zijn: Apps, P. Wild Ways, Field Guide to the Behaviour of Southern African Mammals. Southern Book Publishers, RSA. 1992. ISBN 1868123731 Dorst, J. & Dandelot, P. Larger Mammals of Africa. Collins Field Guide. 1970. (2e druk herprint 1995). ISBN 0002192942 Estes, R.D. The Behaviour Guide to African Mammals, included Hoofed Mammals, Carnivors, Primates. University of California Press. 1991. ISBN 052008085. Estes, R.D. The Safari Companion, a Guide to Watching African Mammals. Chelsea Green Publishing Company, USA. 1993. ISBN 090031490. Uitgegeven in Zuid-Afrika door Russel Friedman Books ISBN 0958322333. Uitgegeven in Zimbabwe door Tutorial Press. ISBN 0797411593. Haltenorth, T. & Diller, H. Mammals of Africa including Madagascar. Collins Field Guide. 1977 (herdruk 1992). ISBN 0002197782. Sinclair, I et al. Illustrated Guide to the Birds of Southern Africa. New Holland Publishers, UK. 1993. ISBN 1853682810. Stuart C. & Stuart T. Field Guide to the Mammals of Southern Africa. Struik Publishers, RSA. 1988. ISBN 1868255190