Wythmenerhof & Berkummerhof Klinische Behandeling voor jongeren met een autisme-spectrumstoornis Locatie Zwolle
Informatie voor cliënten, ouders en verwijzers
een samenwerkingsverband van het Dr. Leo Kannerhuis en Trias Jeugdhulp mei 2009
centrum voor autisme
dr. leo kannerhuis
verder met autisme
Het behandelaanbod van de Wythmenerhof en de Berkummerhof in Zwolle wordt vormgegeven door: Dr. Leo Kannerhuis, centrum voor autisme Het Dr. Leo Kannerhuis is een topreferent kinder- en jeugdpsychiatrisch ziekenhuis en een kenniscentrum gespecialiseerd in de behandeling van mensen met een autisme-spectrumstoornis (ass). De missie van het Dr. Leo Kannerhuis is het ontwikkelen, aanbieden en overdragen van optimale, specialistische behandeling van mensen met ass. Het aanbod richt zich niet alleen op de cliënt met ass, maar ook op de ondersteuning en begeleiding van zijn directe omgeving (ouders/gezin, onderwijs, wonen, werk, dagbesteding en vrije tijd). Het Dr. Leo Kannerhuis heeft een landelijke erkenning.
Trias Jeugdhulp Trias Jeugdhulp is een organisatie voor Jeugdhulpverlening in Overijssel. Trias Jeugdhulp biedt hulp bij opvoeden en opgroeien. De doelgroep bestaat uit kinderen en jongeren tussen 0 - 18 jaar en hun opvoeders/verzorgers. Trias Jeugdhulp biedt vanuit meerdere locaties in de provincie Overijssel ambulante gezinsbegeleiding, dagbehandeling, 24-uurszorg en pleegzorg. Gewerkt wordt vanuit het principe: de geboden hulp is zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig.
Onderwijs Het onderwijs van de Behandelvoorziening in Zwolle wordt verzorgd door de Ambelt, onderwijsinstelling voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs. De Ambelt biedt jongeren met psychiatrische en/of gedragsproblemen onderwijs en begeleiding. Er wordt een pedagogisch klimaat geboden waarin leerlingen zich veilig voelen. Gestreefd wordt naar aansluiting bij doelen uit het reguliere onderwijs.
Inhoud Inleiding
4
Doelstelling
5
Doelgroep
5
Doel van de behandeling
6
Indicatie voor behandeling
6
Aanmeldcriteria
7
Aanpak
7
Samenwerking met het onderwijs
9
Samenwerking met ouders en andere betrokkenen
9
Samenwerking met verwijzers
10
Zorgverleningsovereenkomst
10
Cliëntenraad
11
Klachtenregeling
11
Aanmeldprocedure
12
Ten slotte
13
Adressen
14
Meer informatie nodig?
14
3
Inleiding De Behandelvoorziening voor jongeren met een complexe autisme-spectrum stoonis (ass) op de locatie Zwolle is een samenwerkingsverband tussen het Dr. Leo Kannerhuis, centrum voor autisme en Trias Jeugdhulp. Directe aanleiding voor de samenwerking vormde het verzoek van een aantal ouders in 2005 aan Provincie Overijssel om te voorzien in een aanbod voor jongeren met ass in deze provincie. Gezien de lange wachtlijsten zijn destijds extra middelen vrij gemaakt om aan deze vraag tegemoet te komen. Voor het onderwijs is samenwerking gezocht met de Ambelt, onderwijsinstelling voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs. Autisme is een stoornis die levenslang aanwezig is. De stoornis grijpt in op alle levensfasen en facetten van het leven van mensen met ass en hun omgeving. Een groot deel heeft tijdens hun leven een of andere vorm van behandeling, begeleiding of ondersteuning nodig. Het toerusten van de omgeving (ouders/gezin, onderwijs, werk, wonen en vrijetijdsbesteding) speelt hierbij een belangrijke rol. Door de samenwerking van het Dr. Leo Kannerhuis, Trias Jeugdzorg en de Ambelt worden kennis, ervaring en deskundigheid gebundeld. Vanuit drie sectoren wordt zo invulling gegeven aan ketenzorg: een belangrijke voorwaarde om de behandeling en begeleiding te laten slagen en te komen tot een zo groot mogelijke ontplooiing en participatie van de cliënt in de maatschappij. Intersectorale samenwerking van Jeugdhulp, Geestelijke Gezondheidszorg (GGz) en Onderwijs worden binnen dit initiatief optimaal benut! In deze brochure vindt u meer informatie over de klinische Behandelvoorziening voor jongeren met ass in Zwolle.
4
Doelstelling Doelstelling van de behandeling is de jongere inzicht te geven in zijn capaciteiten en kwetsbaarheden met als doel de gestagneerde ontwikkeling weer op gang te brengen. Centraal daarbij staan vragen als: Wie ben ik? Waar zit mijn kracht, wat kan ik? Waar zit mijn kwetsbaarheid, waar loop ik tegenaan? Stagnatie in de ontwikkeling speelt meestal op meerdere gebieden zoals sociaal, thuis en op school, waardoor een negatief zelfbeeld is ontstaan en een toekomstperspectief ontbreekt. Met behulp van geïntegreerde behandeling en ondersteuning wordt getracht de jongere een stap verder te brengen in zijn ontwikkeling.
Doelgroep Doelgroep van de Behandelvoorziening in Zwolle zijn jongeren in de leeftijd van 12 - 18 jaar met een complexe autisme-spectrumstoornis. De ontwikkelingsleeftijd van de jongere kan aanleiding zijn om van deze leeftijdscriteria af te wijken. Bij alle jongere is er sprake van een vastgelopen ontwikkeling ten gevolge van een complexe autisme-spectrumstoornis (ass). De voorziening biedt plaats aan twaalf jongeren. Er wordt gewerkt in twee groepen van elk zes jongeren, die gehuisvest zijn in de Wythmenerhof en de Berkummerhof. Indien nodig wordt de groepsgrootte aangepast. De jongeren worden tijdelijk klinisch opgenomen. Binnen de voorziening is er sprake van differentiatie in aanpak en intensiteit.
5
Doel van de behandeling Doel van de behandeling is -uitgaande van de individuele hulpvraag- het opheffen van de stagnatie in de ontwikkeling en het op gang brengen van de persoonlijke groei van de jongere. Hierbij zijn zelfredzaamheidsvaardigheden, communicatieve en sociale vaardigheden belangrijke thema’s. Uitgangspunt is het respect voor de eigenheid van de jongere. Door middel van individuele en groepstherapeutische behandeling wordt beoogd te komen tot het verwerven van een zo groot mogelijke maatschappelijke zelfstandigheid en persoonlijke ontplooiing. Dit kan voor iedere jongere verschillend zijn. Voor de een betekent dit een zelfstandiger en minder hulpbehoevend leven, voor de ander een betere contactvaardigheid binnen de eigen omgeving.
Indicatie voor behandeling Indicatie voor de klinische behandeling is een vastgelopen ontwikkeling op meerdere levensterreinen, vooral als gevolg van de autisme-spectrumstoornis. Daarnaast is gebleken dat binnen het thuismilieu het onvoldoende lukt om de stagnerende ontwikkeling weer op gang te helpen.
6
Aanmeldcriteria
- - -
-
-
Om in aanmerking te komen voor opname in de behandelvoorziening in Zwolle gelden de volgende criteria: Er is sprake van een stoornis in het autistisch spectrum, vastgesteld door een (kinder- en jeugd)psychiater. Eén van de intelligentiefactoren is 85 of hoger; de verbale alsmede de performale intelligentie is 70 of hoger. Er is sprake van een vastgelopen of een dreigend vast te lopen ontwikkeling waarbij het perspectief bestaat dat hierin door klinische behandeling verandering kan worden gebracht. De jongere is gemotiveerd voor behandeling en ouders ondersteunen hem/ haar daarin en zijn bereid tot samenwerking om het geleerde ook thuis in praktijk te brengen. De ernst van de problematiek overschrijdt de draagkracht van het gezin.
Aanpak Uitgangspunt van de behandeling is competentiegericht leren. In samenspraak met de jongere en zijn/haar ouders wordt de essentie van de problematiek in kaart gebracht. Daarna worden er gezamenlijk concrete en realistische doelen geformuleerd. Vanuit de behandelgroep volgt de jongere een dagprogramma dat is afgestemd op deze doelen. Bij het werken aan de behandeldoelen wordt steeds geprobeerd om de omgeving zo veel als nodig aan te passen. Uitgangspunt is: zo gewoon mogelijk, met aanpassingen waar nodig. De gemiddelde behandelduur bedraagt gemiddeld 1,5 jaar. Onderwijs en vrije tijd vormen integraal onderdeel van de behandeling.
- - - - - - -
Veel voorkomende behandeldoelen zijn: ontdekken van en leren omgaan met de eigen kwetsbaarheid en kracht leren adequaat communiceren leren plannen en organiseren scheefgroei in de ontwikkeling proberen bij te stellen zelfvertrouwen vergroten ontwikkelen van een gezonde leefstijl op een passende manier zelfstandiger worden en meer loskomen van ouders
7
- samen met ouders en soms met het hele gezin ontdekken welke gezinsproblemen eventueel een rol spelen bij de problemen van de jongere - ontwikkelen zelfredzaamheid - vinden van passende dagbesteding, studie en/of werk - vinden van een passende woonplek - ontwikkelen van een passende vrijetijdsinvulling - opbouwen van sociale contacten De behandeling wordt vormgegeven door een behandelteam. Een behandelteam bestaat uit pedagogisch medewerkers, een behandelcoördinator/gedragswetenschapper, een maatschappelijk werker en een psychiater. Daarnaast worden trainers en therapeuten betrokken bij de behandeling. Elke jongere heeft een mentor die hem/haar helpt met persoonlijke zaken. De mentor ziet erop toe dat gewerkt wordt aan de afgesproken behandeldoelen en houdt in de gaten wat daarvoor nodig is. Hij coördineert de dagelijkse gang van zaken rondom de jongere, volgt zijn/haar ontwikkeling en brengt hierover verslag uit aan het behandelteam.
8
De behandeling vindt plaats vanuit de leefgroep. De leefgroep is de plek waar de jongeren eten, slapen, hun huiswerk maken, en waar ze allerlei praktische zaken leren die zij thuis ook leren: koken, budgetteren, hun kamer onderhouden, enz. Het verschil met thuis is dat de leefgroep gespecialiseerd is in het bieden van specifieke ondersteuning voor jongeren met autisme. Een leefgroep is dus in de eerste plaats een zo goed mogelijk aangepaste omgeving en biedt een basis van waaruit gewerkt kan worden aan de behandeling. Aan de hand van de gestelde doelen worden binnen de leefgroep allerlei vaardigheden aangeleerd. In de behandeling worden de leefgroep, het thuismilieu en het onderwijs zoveel mogelijk op elkaar afgestemd. Zo ontstaat een basis waardoor de jongere zich verder kan ontwikkelen.
Samenwerking met het onderwijs Het onderwijs van de jongeren wordt vormgegeven in samenwerking met de Ambelt. De Ambelt biedt jongeren, afhankelijk van niveau en interesse, een geschikte plek in het Voortgezet Onderwijs (vso). Dit kan Praktijkonderwijs (pro), maar ook Havo zijn. Voordat een leerling wordt geplaatst, wordt gekeken welke specifieke aanpassingen nodig zijn om onderwijs op maat te bieden. Zo kan bijvoorbeeld onderwijstijd ingekort worden en het behandelprogramma uitgebreid worden omdat een volledige schooldag te veel kan zijn voor een leerling.
Samenwerking met ouders en andere betrokkenen Het aanbod richt zich zowel op de jongere als op de ouders/verzorgers en de sociale en familiale netwerken. De directe leefomgeving van de cliënt zoals het gezin, de familie, de school etc. wordt actief betrokken bij de behandeling. Belangrijke voorwaarde voor de behandeling is overeenstemming met de jongere en de ouders over de doelstelling van de behandeling. Een essentieel onderdeel van de behandeling wordt namelijk gevormd door het generaliseren van het geleerde. Door de integratie van de behandeling in de behandelvoorziening én het thuismilieu wordt een zo optimaal mogelijk resultaat verkregen. Het behandelplan wordt ook met de ouders besproken en halfjaarlijks geëvalueerd. Tijdens de behandeling worden daarnaast met de jongere en zijn/haar ouders regelmatig voortgangsbesprekingen gehouden.
9
Samenwerking met verwijzers Daar jongeren tijdelijk gebruik maken van de behandelmogelijkheden binnen de Behandelvoorziening Zwolle, is de relatie met verwijzers van groot belang. Veelal is hun hulp nodig als voor de jongere een woon-, school- of dagbestedingsplaats moet worden gezocht. Daarnaast blijft begeleiding van ouders c.q. overige gezinsleden door de verwijzende instantie in veel situaties gewenst, juist ook gedurende de behandeling. De verwijzer wordt uitgenodigd voor cliëntbesprekingen om op de hoogte te blijven van de voortgang.
Zorgverleningsovereenkomst Bij de start van de behandeling wordt een Zorgverleningsovereenkomst (zvo) getekend. In deze overeenkomst staan de rechten en plichten van beide partijen (zorgvrager en zorgaanbieder) zodat vooraf duidelijk is wat de cliënt kan verwachten. De zvo wordt voorafgaande aan de behandeling besproken met de jongere en zijn/haar ouders.
Cliëntenraad De cliënten van de Behandelvoorziening in Zwolle maken deel uit van de Centrale CliëntenRaad (ccr) van het Dr. Leo Kannerhuis. De Centrale CliëntenRaad bestaat uit een aantal deelraden gekoppeld aan het aanbod. Zo is er een Kinderraad, een Jongerenraad voor de jongeren die klinisch worden behandeld, een Jongerenraad voor jongeren van de ambulante behandelvormen, een Bewonersraad voor de woon-werkvoorziening en een Ouderraad. De cliënten van de Behandelvoorziening Zwolle participeren in de Jongerenraad voor jongeren die klinisch behandeld worden. De ouders van cliënten worden betrokken bij de Ouderraad. 10
Aan de Kinderraad, de Jongerenraden en de Bewonersraad is een ondersteuner toegevoegd die de leden waar nodig ondersteunt en begeleidt. Naast de eigen vergaderingen van elke raad, wordt een aantal malen per jaar vergaderd met de Raad van Bestuur of het afdelingsmanagement. Eenmaal per jaar komt de Centrale CliëntenRaad bij elkaar. Viermaal per jaar verschijn het blad Contact, het informatieblad voor cliënten, ouders en familieleden. De raden maken deel uit van de redactie van Contact.
Klachtenregeling Tijdens de behandeling kunnen er dingen misgaan. Wij adviseren cliënt en ouders in eerste instantie om hierover met de behandelaar in gesprek te gaan. Als een cliënt of ouder echter van mening is dat hij/zij verkeerd of onzorgvuldig behandeld is, kan een klacht worden ingediend bij de Klachtencommissie. In de brochure ‘hoe omgaan met klachten’ wordt het klachtenreglement en de procedure beschreven. Deze brochure wordt bij de start van de behandeling uitgereikt, maar kan ook opgevraagd worden bij het secretariaat van de afdeling.
11
Aanmeldprocedure Aanmelden kan via een (kinder- en jeugd)psychiater, gz-psycholoog (verbonden aan een instelling voor geestelijke gezondheidszorg), Bureau Jeugdzorg, Centrum Indicatiestelling Zorg, ggz (jeugd), een kinder- en jeugdpsychiatrische kliniek of de huisarts. De verwijzer richt een schriftelijke aanmelding aan de Polikliniek van het Dr. Leo Kannerhuis vergezeld van een toestemmingsverklaring van de jongere en ouders. De verwijzer beargumenteert in de aanmelding de hulpvraag en het belang van klinische opname. De ontvangst van de aanmelding wordt schriftelijk bevestigd door de Polikliniek. Indien de jongere op grond van de intakecriteria in aanmerking komt voor het aanbod start de intakeprocedure. Vast onderdeel van de intakeprocedure is een onderzoek door de psychiater, maatschappelijk werker, en gz-psycholoog. Doel van deze onderzoeken is het in kaart brengen van de behandelmogelijkheden. Als deze duidelijk zijn, wordt de jongere op de wachtlijst geplaatst. Tijdens de wachttijd voor klinische behandeling kan zo nodig ter overbrugging een vorm van ondersteuning worden geboden.
12
Een aanmeldformulier kan als volgt opgevraagd worden: via de website www.leokannerhuis.nl of telefonisch 026 33 33 037. Op het aanmeldformulier staat vermeld welke informatie met de aanmelding meegestuurd dient te worden. Het formulier en de bijlagen dienen te worden opgestuurd naar: Aanmeldfunctionaris Polikliniek Dr. Leo Kannerhuis, Postbus 62, 6865 zh Doorwerth, onder vermelding van: nieuwe aanmelding.
Tenslotte Een autisme-spectrumstoornis gaat niet over. Het is echter wel mogelijk het welbevinden van de jongere te bevorderen door het stimuleren van de individuele mogelijkheden. Daarnaast is het van belang op zoek te gaan naar condities en voorwaarden in de omgeving van de jongere, waardoor hij/ zij niet overvraagd wordt en welbevinden tot stand kan komen. Binnen de Behandelvoorziening op de locatie Zwolle wordt met de jongere en zijn ouders gewerkt aan het vergroten van de mogelijkheden en vaardigheden op verschillende gebieden en het in kaart brengen van de randvoorwaarden voor een optimaal functioneren. De begeleidingsbehoefte van de jongere op de diverse levensgebieden staat daarbij centraal. Het gezamenlijk creëren van een bevredigend en haalbaar toekomstperspectief voor elke jongere en zijn/haar gezin is dan ook de belangrijkste uitdaging voor de medewerkers van de Behandelvoorziening op de locatie Zwolle.
13
Adressen De Behandelvoorziening Zwolle bestaat uit twee groepen: Wythmenerhof en Berkummerhof. Het postadres voor beide groepen is: Emmawijk 11, 8011 ca Zwolle Telefoon (038) 45 64 600 E-mail
[email protected] Web www.triasjeugdhulp.nl
Meer informatie nodig? Neem dan contact op met de aanmeldfunctionaris van het Dr. Leo Kannerhuis (026) 33 33 037) of met Trias Jeugdhulp (038) 45 64 600).
14
Colofon Samenstelling en redactie © Dr. Leo Kannerhuis Trias Jeugdhulp mei 2009 Vormgeving Han Jansen Foto hoofdkantoor Herman van Ommen Druk Grafisch Bedrijf Outhuis en Kemperman bv
15
Wythmenerhof en Berkummerhof Emmawijk 11 8011 CA Zwolle Telefoon E-mail Web
(038) 45 64 600
[email protected] www.triasjeugdhulp.nl
Dr. Leo Kannerhuis Houtsniplaan 1 Postbus 62 6865 ZH Doorwerth Telefoon
(026) 33 33 037
Fax
(026) 33 97 487
E-mail Web
[email protected] www.leokannerhuis.nl
