Wisselexpositieruimte

2010

Inhoud 2010 1

Inleiding

3

Anton de Kom-lezing

27

2

Tentoonstellingen

5

Geuzenpenningbijeenkomst

27

Wisselexpositieruimte

5

Sobiborbijeenkomst

29

Seizoen ’40-’45. Voetbal tijdens de Tweede Wereldoorlog

5

Specifieke evenementen in 2010

29

Liefde in oorlogstijd

5

Jubileum

29

Entreehal

7

Evenementen van derden

29

7

8

Srebrenica-Potocari.

Kunstwerken van Jehanne van Woerkom

Wally van Hall. Bankier van het verzet

Reizende tentoonstellingen 3

Kindermuseum

Publiek, marketing & PR

31 35

7

Bezoekers

7

Marketing en PR

37

9

Relaties

39

9

11

Organisatie

35

41

Verbouwingsplannen

11

Bestuur

41

Inhoudelijke ontwikkeling

13

Personeel

41

Fondsenwerving

13

Huisvesting en faciliteiten

45

4

15

Vriendenstichting

45

Collectie & bibliotheek

Acquisitie en aanwinsten

15

Financiën

47

Behoud en ontsluiting

17

Bijlagen

51

Raadpleging en uitlening 5

6

17

Bestuur

51

19

51

Groepsbezoek

19

Personeel

51

Speciale educatieve programma’s en samenwerking

21

Comité van Aanbeveling

52

Bestuur Stichting Vrienden & Vriendinnen

52

Educatie & inburgering

Nieuwe media

Nevenfuncties directie en bestuur

23

Website

23

Commissies/klankbordgroepen

52

Multimediatours

23

Vrijwilligers

52

Social Media

25

Algemene bijdragen

53

27

Bijdragen voor het kindermuseum

53

27

Bijdragen voor projecten in 2010

53

27

Colofon

7

Evenementen Lezingen en discussies NIOD-lezingen

54

1 2 0 1 0

Collectieve evenementen

J a a r v e r s l a g

Fritz Behrendt. Getekend door de oorlog

In 2010 vierde het Verzetsmuseum op 19 november, precies 25 jaar na de opening in de Lekstraat, zijn jubileum. Het jaar werd bekroond met een recordaantal van 57.748 bezoekers. De toename was vooral te danken aan de individuele bezoekers. Het groepsbezoek vanuit het onderwijs stabiliseerde in 2010 met 15.682 scholieren. Opnieuw moest het museum veel groepen afwijzen vanwege capaciteitsgebrek. Succesvol was de wisseltentoonstelling Wally van Hall. Bankier van het verzet, die voor jongeren werd voorzien van een digitaal stripverhaal. Het museum organiseerde deze tentoonstelling als aanvulling op een nieuw monument voor Walraven van Hall, dat op 3 september bij De Nederlandsche Bank in Amsterdam werd onthuld. Ook organiseerde het museum in 2010 - tevens het 65ste herdenkingsjaar van de bevrijding - relatief veel goed bezochte lezingen en debatten. Op collectiegebied werd in 2010 een mijlpaal bereikt doordat de database met de complete collectieregistratie online kwam, als resultaat van een registratie- en digitaliseringsproject waar ruim twee jaar aan is gewerkt in het kader van het programma Erfgoed van de Oorlog van het ministerie van VWS. In 2010 kreeg het museum een nieuwe bestuursvoorzitter: Hans Blom, oud-directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie. Hij kreeg meteen veel te doen vanwege de voorgenomen uitbreiding met een kindermuseum. Om tegemoet te komen aan bezwaren van omwonenden op de uitbreiding met verdieping, werden in 2010 alternatieven onderzocht, die helaas onhaalbaar bleken. Na aanpassing van het ontwerp werd de uitbreiding met verdieping in september in het bestemmingsplan mogelijk gemaakt dankzij een amendement van de stadsdeelraad. Het inhoudelijke plan voor het kindermuseum werd in mei vastgesteld en zeer positief beoordeeld door de deskundigen in de klankbordgroep en de subsidiegevers.

Met inmiddels moeilijke tijden voor de cultuursector voor de boeg en een aanhoudend krappe structurele financiële basis, zijn de vooruitzichten voor de uitbreiding van het Verzetsmuseum met een kinderafdeling niet zonder meer rooskleurig. Maar dat er behoefte is aan een kindermuseum blijkt in het museum bijna dagelijks, en – zoals ook tijdens het jubileum uitgebreid is gememoreerd – het Verzetsmuseum is er altijd goed in geslaagd om op een zwakke financiële basis een sterk museum op te bouwen.

3 2 0 1 0

Kunstwerken van Jehanne van Woerkom gaven in de tentoonstelling S rebrenica-Potocari een indringend beeld van de jaarlijkse herbegraving van de in massagraven gevonden slachtoffers van de val van Srebrenica. De tentoonstelling hield vijftien jaar na dato de herinnering levend aan deze aangrijpende gebeurtenis en gaf inzicht in de langdurige gevolgen in het gebied.

Op organisatorisch gebied waren er in 2010 hindernissen, vooral door uitval van de administrateur als gevolg van ziekte. Ook bleek in 2010 definitief dat de in 2008 in het kader van het Kunstenplan aangevraagde structurele vastgoedbijdrage niet zou worden toegekend omdat het gemeentelijke budget is besteed aan achterstallig onderhoud van cultuurpanden. Het museum kreeg aan het eind van het jaar uit dit budget wél een grote eenmalige bijdrage toegekend voor noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden.



2 0 1 0

2

Opening van de tentoonstelling Wally van Hall. Bankier van het verzet op 3 september, aansluitend op de onthulling bij De Nederlandsche Bank van een nieuw monument voor deze belangrijke, en bij grote publiek onbekende, verzetsheld. Walraven van Hall, die begin 1945 werd gefusilleerd, bracht miljoenen bijeen om het verzet te financieren. De tentoonstelling was de grootste publiekstrekker in 2010.

W i s s e l e x p o s i t ie ru im t e

Moeder Anjet V. schreef over de tentoonstelling op de recensie-website

In de wisselexpositieruimte heeft het museum in 2010 twee

thema “voetballen tijdens de oorlog”. Je zag foto’s van voetballende

Yelp: “Tijdens de WK bezocht ik het museum met mijn zoon en was het tentoonstellingen geëxposeerd:

mannen, maar je hoorde ook een luchtalarm. De voetbal bestond uit een opgeblazen varkensblaas, hetgeen enorme indruk op mijn zoon maakte.

Seizoen ’40-’45. Voetbal tijdens de Tweede

Ook kon hij met een digitale bal schieten. Door bepaalde punten in het doel

Wereldoorlog (tot 16 mei)

te raken, kreeg je informatie over voetballen in de oorlog gepresenteerd,

In Seizoen ’40-’45 is het voetbal in beeld gebracht als voorbeeld van het

lekker eigentijds interactief dus!”

gewone leven dat tijdens de bezetting doorging, terwijl oorlogsgeweld,

De tentoonstelling Seizoen ’40-’45. Voetbal tijdens de Tweede Wereldoorlog trok veel nieuwe bezoekers, vooral vaders met zonen en grootvaders met kleinzonen.

schaarste, jodenvervolging, arbeidsinzet en de hongerwinter ingrijpende

Liefde in oorlogstijd (vanaf 3 juni)

gevolgen hadden. Elf tentoonstellingsthema’s werden elk geïntroduceerd

Liefde in oorlogstijd is een door het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek

door een prominente persoon uit de hedendaagse voetbalwereld, zoals

geproduceerde tentoonstelling die door het Verzetsmuseum is aange-

Foppe de Haan, Ruud Gullit en Miralem Sulejmani. In 2010 trok de tentoon-

past en uitgebreid met filmfragmenten. In halfronde expositiedragers, met

stelling ruim 1.000 scholieren en een redelijk aantal individuele bezoekers.

daarbinnen intieme zitjes, werden aan de hand van persoonlijke verhalen

Dat de tentoonstelling een typisch mannenonderwerp bood, bleek een

onderduik en de kampen, liefde voor de vijand, homoseksuele liefde en de

4

nadeel voor de werving van gezinnen en schoolgroepen, maar toch trok

betaalde liefde. Op 3 juni werd de tentoonstelling feestelijk geopend door Hella de Jonge,

aan hedendaagse voetbalclubs in kinderhandschrift, naast simpele korte

die geëmotioneerd inging op het aangrijpende liefdesverhaal van haar

complimenten als: “Ik vond het fet cool” , “Het voetbalspel was heel leer-

ouders tijdens de oorlog. Historica Steffie van den Oord belichtte het

zaam en leuk”, “Ik vind dit museum introosand en voetbal is mijn hoby.

thema in de historische context en singer/songwriter Ro Halfide verzorgde

Boris, 8 jaar”, “…erg leuk, leerzaam maar ook met spelletjes. Zo denken

een muzikale afsluiting.

wij goed aan de dingen, die we nu allemaal hebben. Sinni”. “Door dit moet je beseffen hoe goed je het nu allemaal hebt.”

2 0 1 0

grootvaders met kleinzonen. Het reactieboek staat vol steunbetuigingen

5


2 0 1 0

de tentoonstelling veel nieuwe bezoekers, vooral vaders met zonen en


verschillende vormen van de liefde in oorlogstijd belicht, zoals liefde in de

Liefde in oorlogstijd met intieme zitjes in halfronde expositiedragers, waar kon worden geluisterd naar bijzondere verhalen over liefde in oorlogstijd, zoals liefde in de onderduik en de kampen, liefde voor de vijand en de betaalde liefde.

Zowel de publiciteit als de bezoekersaantallen waren – voor deze in Groes-

Jehanne van Woerkom maakte over de jaarlijkse herbegraving in Potocari

beek zeer succesvolle tentoonstelling – wat teleurstellend. De bezoekers

van de in massagraven gevonden slachtoffers. De tentoonstelling startte

waren wel enthousiast, getuige de vele reacties in het gastenboek:

met een aangrijpende openingsbijeenkomst waarin Alan Tieger, aanklager

“Na onze bezoeken aan Kamp Vught en Sachsenhausen zijn we vandaag onder de indruk. Liefde overwint alles. Knap dat dit zo naar boven is

van het Internationaal Strafhof in Den Haag en zoon van een Auschwitzoverlevende, inging op de moeizame vervolging van de daders.

gehaald voor deze tentoonstelling.” (Sjors van Orsouw en Sanne vd Wijst) “De Liefde in oorlogstijd 1940-1945 gaf mij een uitvoerig beeld. Hoe menselijk was en is de Liefde. Een mooie tentoonstelling!” (Tinie Jannie Dammes)

Wally van Hall. Bankier van het verzet (vanaf 3 september) De opzienbarendste nieuwe expositie van het Verzetsmuseum in 2010 was gewijd aan de zeer belangrijke en bij het grote publiek toch onbekende verzetsman Walraven van Hall (1906 - 1945), die miljoenen bijeen-

Entreehal

bracht om het verzet in Nederland te financieren.

De entreehal bood in 2010 ruimte aan drie tentoonstellingen:

Met deze expositie en de bijbehorende educatieve website sloot het museum aan bij de initiatiefnemers tot de oprichting van een monu-

Fritz Behrendt. getekend Door de oorlog Tekening van de bekende cartoonist Fritz Behrendt uit zijn schoolperiode in de bezettingsjaren. Het museum stelde een tentoonstelling samen van alle tekeningen die Behrendt maakte over de bezetting. Veel werk uit zijn schooltijd werd voor het eerst openbaar gemaakt.

ment voor Walraven van Hall. Dankzij een ruimhartige bijdrage van het

(t/m 27 juni)

Kollewijnfonds kon freelance historicus Wim de Bell worden aangesteld

De politieke tekenaar Fritz Behrendt (1925-2008) besloot op de Kunst-

voor de samenstelling en productie. De vruchtbare samenwerking met De

nijverheidsschool zijn talent in te zetten voor de strijd tegen onrecht en

Bell resulteerde in de website www.walravenvanhall.nl met een digitaal

terreur. In 2009 stelde het museum een tentoonstelling samen waarin

stripverhaal over Wally van Hall, getekend door Joost Hölscher, en een

de tekeningen die Behrendt tijdens en na de oorlog over de bezettingstijd

introductiefilm met de bekende Klokhuis-presentator Jeroen Kramer.

maakte bijeen zijn gebracht.

De tentoonstelling werd met monumentale panelen vormgegeven door atelier Van Gog.

Ook in 2010 werd de tentoonstelling nog goed bekeken en gewaardeerd, in een manshoge historische filmprojectie op zich aflopen. Aan de hand van authentieke documenten en een groot schema gaf het centrale deel

tekeningen vervaardigd. Srebrenica-Potocari. kunstwerken van Jehanne

Halls Nationaal Steunfonds. Familiefilmpjes en foto’s gaven een beeld van

van Woerkom (2 juli t/m 22 augustus)

Wally’s leven als vader, en de tentoonstelling werd afgesloten met een

van de tentoonstelling inzicht in de complexe geldtransacties van Van

In juli 2010 was het vijftien jaar geleden dat de door Nederlandse mili-

onderdeel over Van Halls executie, de oprichting van het monument en

tairen beschermde enclave Srebrenica door Servische militairen werd

een groot paneel met de namen van alle 84 tijdens de oorlog omgekomen

overvallen. Het Verzetsmuseum besteedde aandacht aan deze dramati-

medewerkers van het Nationaal Steunfonds.

sche gebeurtenis, door een expositie van de indringende kunstwerken die

7 2 0 1 0

ling werd ontmanteld, werd een onderdeel van de website over Behrendts


Bij binnenkomst van het museum zagen de bezoekers Walraven van Hall

2 0 1 0

al trok deze niet veel specifieke bezoekers meer. Voordat de tentoonstel-


6

De gecombineerde onthulling van het monument/opening van de tentoon-

R e i z e n d e e x p o s i t ie s

stelling, die het museum organiseerde met de Stichting Monument Walraven van Hall en het stadsdeel Centrum, was zeer geslaagd. Na een

In 2010 waren er ook weer buiten het eigen pand tentoonstellingen van

ontvangst in De Nederlandsche Bank sprak onder meer burgemeester

het Verzetsmuseum te zien.

Eberhard van der Laan bij het monument de bezoekers toe, waarna ruim 300 genodigden met bussen naar het Verzetsmuseum reden voor een

Seizoen ’40-’45. Voetbal tijdens de Tweede Wereldoorlog werd overge-

zeer geanimeerde openingsbijeenkomst, met een presentatie van de

nomen door het Liberty Park in Overloon en was daar geëxposeerd van

educatieve website, een kunsthistorische toelichting op het monument en

eind mei tot 1 oktober.

een toespraak door Wally’s zoon Aad van Hall. Zoals de voorgaande jaren trok het Verzetsmuseum, in samenwerking

Op 3 juni werd de tentoonstelling Liefde in oorlogstijd feestelijk geopend door Hella de Jonge, die geëmotioneerd inging op het aangrijpende liefdesverhaal van haar ouders tijdens de oorlog. Haar man Freek de Jonge stond haar bij.

De tentoonstelling kreeg veel publiciteit en was voor het Verzetsmuseum

met het SIO (Surinaams Inspraak Orgaan), weer de wijken in met een

de best lopende tentoonstelling van 2010. Een van de talrijke bezoekers

reizende variant van de tentoonstelling Wereldoorlog in de West over Suri-

was de oudste kleindochter van Walraven van Hall: “Verdriet en trots

name en de Nederlandse Antillen tijdens de Tweede Wereldoorlog. In mei

bij het zien van de speciale tentoonstelling over grootvader. Hem zien

2010 was deze te zien in de openbare bibliotheek in Amsterdam Zuidoost.

bewegen op de filmpjes maakt hem van verzetsheld tot mens. (…) Het

Vrijwel alle basisscholen uit het stadsdeel hebben de tentoonstelling

museum geeft hem een prachtig eerbetoon met een spannend stripverhaal,

bezocht.

lieve familiefoto’s en duidelijke uitleg van zijn toch zeer ingewikkelde verzetswerk. Laat een ieder zich hierbij bedenken dat je ieder moment in je

Om inzicht te krijgen in het bereik van deze tentoonstelling werd in

leven je eigen keuzes moet maken en je jezelf niet moet laten mee slepen

februari met het SIO een evaluatie uitgevoerd, waaruit bleek dat de

door de waan van de dag” (Mary-Ann Kamps-Jongenelen, geboren 1963,

belangstelling en het enthousiasme voor deze reizende expositie in de

17‑9-2010)

afgelopen jaren veel groter waren dan het museum had verwacht.

Jessica Durlacher scheef in Hollands Diep: “De expositie over deze verzetsheld is speels, educatief en visueel, en geeft je in korte tijd een hoop kennis mee. Mijn kinderen zou ik er beslist mee naartoe nemen als ik nu in Nederland woonde.”

Door onder meer een digitaal stripverhaal met pop-ups en een Klokhuis-achtige film was de expositie over Wally van Hall, zoals Jessica Durlacher scheef in Hollands Diep, “speels, educatief en visueel”.



2 0 1 0

9

2 0 1 0

8

V e r b o u w in g s p l a n n e n

de omwonenden en deelraadsleden en -bestuurders. De aanpassingen van het oorspronkelijke ontwerp, de resultaten van het onderzoek naar de

Bij een inspraakbijeenkomst in november 2009 was gebleken dat er bij

alternatieven en van bezonnings- en hemelfactor- en gevelreflectiestudies

de omwonenden meer bezwaren waren tegen de geplande verdieping

werden hierbij gepresenteerd. De bijeenkomsten waren aanleiding voor

op het kindermuseum dan aanvankelijk het geval leek. In 2010 zocht het

de stadsdeelraad om op 28 september de uitbreiding met verdieping bij

museum daarom naar alternatieven. Er werd geïnformeerd naar andere

amendement op te nemen in het nieuwe bestemmingsplan voor de Ooste-

panden in de buurt en de mogelijkheid tot aankoop van de gehele garage

lijke binnenstad.

werd opnieuw nagegaan. De aankoop van het aan het kindermuseumperceel grenzende pand van de Duisenbergschool aan de Henri Polaklaan

Belangrijke bouwkwesties waren in 2010 voorts het onderzoek naar een

bood een zeer aantrekkelijk alternatief. Er werden verbouwingsschetsen

oplossing voor de nooduitgang, die werd gevonden dankzij de zeer coöpe-

gemaakt en er werd onderhandeld over de aankoop. Helaas werd er zo’n

ratieve opstelling van het Leger des Heils dat een naast het kindermuseum

hoog bedrag gevraagd dat deze mogelijkheid moest vervallen.

gelegen pand in gebruik heeft. Met overbuur Artis en stadsdeel Centrum werd overlegd over mogelijk in gezamenlijkheid toe te passen Warmte Koude Opslag voor de opwekking van duurzame energie.

over de uitbreidingsplannen en na de verkiezingen in maart ook met de In november werd het definitieve ontwerp voor het kindermuseum door

bezwaren van omwonenden werd het plan van architect Hans Ruijsse-

het bestuur vastgesteld. Begin december werd het ontwerp ingediend

naars aangepast. De mogelijkheid om in een tweede fase een laag deel

ten behoeve van het voortraject voor verkrijging van een omgevings-

van het dak van het huidige museum te verhogen werd verlaten; het dak

vergunning. Vanwege verwachte beroepsprocedures, en onzekerheid

van het kindermuseum werd lager en kreeg een gebogen vorm. Op 10 juni

over de fondsenwerving, zijn verschillende scenario’s uitgewerkt voor de

en 21 september waren er in het museum openbare bijeenkomsten voor

voltooiing van het bouwtraject.

11 2 0 1 0

nieuwe raadsleden van stadsdeel Centrum. Om tegemoet te komen aan



2 0 1 0

10

Schets van het kindermuseum ontworpen door architect Hans Ruijssenaars. Om tegemoet te komen aan bezwaren van omwonenden werd het dak verlaagd en kreeg het een gebogen, met mossedum begroeid dak. De benedenruimte van ca. 300 m2 wordt tentoonstellingsruimte. Op de verdieping – met veel lichtinval – komen kantoren, een ontvangstruimte voor schoolgroepen en een ruimte voor het team van vrijwillige museumdocenten, dat door de uitbreiding ook aanzienlijk zal worden uitgebreid.

Er was gedurende het jaar regelmatig contact met de omwonenden

In h o ud e l ij k e o n t w ik k e l in g

F o n d s e n w e rv in g

Uit de veelheid aan ontwikkelde inhoudelijke ideeën werd in mei 2010

In 2010 verwierf het museum voor de uitbreiding met het kindermuseum

een samenhangend plan opgesteld. Het werd zeer positief beoordeeld

talrijke bedragen variërend van 25 tot 5.000 euro van particulieren en

door de interne en externe klankbordgroep en door de belangrijkste

‘kleine’ fondsen. Een overzicht van alle fondsen die een bijdrage hebben

subsidiegevers. Naar aanleiding van de klankbordgroepbijeenkomsten

toegezegd is achter in dit verslag opgenomen. Veelbelovende aanvragen

werd de gedachtevorming over de kinderverhalen als dragers van het

voor grote bijdragen konden in 2010 helaas nog niet worden verzilverd.

museumverhaal verder uitgewerkt. Vanwege de te verwachten ontwik-

Omdat er alternatieve bouwplannen in onderzoek waren, moest de al

kelingen van de bouwplannen werd besloten de geplande opening van het

in 2009 voorbereide aanvraag bij het Europees Fonds voor Regionale

kindermuseum uit te stellen tot april 2013, een datum die in de meeste

Ontwikkeling (EFRO) worden uitgesteld tot het einde van het jaar.

scenario’s haalbaar is.

De aanvraag bij de provincie Noord-Holland in het kader van de TWINH moest worden opgeschort vanwege de eis dat de vergunningen rond zijn.

Na de vaststelling van het inhoudelijke plan werd een vormgevingsbureau

Ook andere veelbelovende contacten met mogelijk grotere subsidiegevers

gezocht. Zeven bureaus gaven een presentatie. De samenwerking met het

leverden in 2010 nog geen resultaat.

geselecteerde bureau liep echter in de beginfase spaak doordat de twee contactpersonen uit het bedrijf stapten. Na heroverweging van de andere kandidaten werd besloten de selectieprocedure in 2011 voort te zetten.

Er werd in 2010 een start gemaakt met de tijdrovende fondsenwerving bij bedrijven door oprichting van een bestuurscommissie fondsenwerving, waarin oud-accountant Jan van Muiswinkel als eerste zitting nam. Om eventueel het bouwproject in afwachting van nadere fondsenwerving in 2011 te kunnen starten werd een hypothecaire financiële regeling getroffen. Alle subsidiegevers werden in halfjaarlijkse tussenrapportages geïnfor meerd over de voortgang van het project. Met een aantal subsidiegevers werd, met succes, overlegd over oplossingen om termijngebonden

Museumdocent Gerard van Rossum met scholieren bij het Auschwitz monument. Ongeveer 15% van de bijna 16.000 scholieren die het museum in 2010 ontving, maakte een begeleide buurtwandeling. Het verlicht de druk op de beschikbare museumruimte, en heeft – vooral voor groepen uit Amsterdam – een belangrijke toegevoegde waarde.

gevers is opgenomen in de bijlagen.

13 2 0 1 0

subsidies voor het project te behouden. Een overzicht van alle subsidie



2 0 1 0

12

Ac q u i s i t ie e n a a n w in s t e n

De door de gezamenlijke oorlogs- en verzetsmusea gevoerde Niet‑weggooien-actie vond in 2010 – 65 jaar na de bevrijding – plaats in

Voor de bibliotheek ontving het museum in 2010 weer verscheidene

het kader van de Trein van de Vrijheid, een lustrumevenement georga

nieuwe titels dankzij schenkingen van diverse uitgevers. Ook de collectie

niseerd door het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

van authentiek materiaal breidde zich weer uit door vele schenkingen. Waardevolle aanwinsten waren bijvoorbeeld de particuliere archieven van

In 2010 ontving het Verzetsmuseum in totaal 87 schenkingen van

de Surinaamse verzetsman Albert Wittenberg en die van de Engeland

collectie – een even hoog aantal als in 2009. Vele jaren daarvoor lag het

vaarder en geheim agent Sep Postma, die beiden de oorlog niet hebben

aantal rond de 100 schenkingen; de lang voorspelde afname van het

overleefd. Bijzonder waren ook een stukje van de bebloede trui die

aantal schenkingen heeft zich daarmee gestabiliseerd.

Gerrit van der Veen droeg toen hij werd gefusilleerd, en – van een heel andere orde – een ingenieus apparaat voor de stroomopwekking van een

Ook interviews met directbetrokkenen behoren tot de collectie van het

verstopte radio gemaakt van fiets- en naaimachineonderdelen.

museum. Een in 2009 met steun van het VSBfonds gestart interview

Voor twee opmerkelijke schenkingen kreeg het museum in 2010 publici-

door freelancer Alex Bakker met een professionele cameraman.

project werd in 2010 afgerond. In totaal werden 15 interviews opgenomen Fragmenten uit de interviews zijn geplaatst op de website van het museum.

De vermommingsbril van Hannie Schaft werd in 2010 uitgeleend aan het Museon in Den Haag, waar de bekendste Nederlandse verzetsheldin postuum een onderscheiding kreeg voor haar minder bekende verzetswerk: de hulp aan vervolgde joden. Op de achtergrond Hannie’s verzetspartners, de zussen Truus Menger-Oversteegen en Freddy Dekker-Oversteegen.

In de schrijvende pers verschenen veel korte berichten over door de geallieerden voor dropping in bezet gebied gemaakte degelpers. Om de precieze achtergrond van dit bijzondere drukpersje te achterhalen werd gecorrespondeerd met specialisten uit de hele wereld. Er kwam opheldering over de fabricage, maar niet over de context waarin het apparaat in Nederland terecht is gekomen.

2 0 1 0

15

laatste executie van een verzetsvrouw in de nacht van 4 op 5 mei 1945.



2 0 1 0

14

teit. De Amsterdamse en Noord-Hollandse televisiezenders besteedden aandacht aan de schenking van een dagboekje van een getuige van de

B e h o ud e n o n t s lu i t in g

R a a d p l e g in g e n u i t l e n in g

In 2010 werd de volledige collectieregistratie van het museum raadpleeg-

De raadpleegbaarheid van de collectie van het museum werd in 2010

baar via de website van het museum, als afsluiting van en kroon op een

aanmerkelijk verbeterd door de digitale catalogus op het internet. Er werd

ruim twee jaar durend registratie- en digitaliseringproject. De digitalise-

weinig ruchtbaarheid aan gegeven om het effect af te wachten, en de

ring van de belangrijkste particuliere archieven werd aan het begin van het

procedures voor de serviceverlening werden afgebakend vanwege een

jaar afgerond. In mei werd de collectie via internet toegankelijk en in de

mogelijke toename van de serviceverzoeken. De resultaten waren zeer

loop van het jaar is er gewerkt aan doorvoering van verbeteringen en zijn

positief. De digitale collectie werd meer dan 200 keer per maand geraad-

er digitale beelden aan de beschrijvingen toegevoegd. De digitalisering-

pleegd. Het aantal mensen dat vervolgens in het museum de collectie

operatie was ook aanleiding om de standplaatsregistratie nauwkeurig na

nader wilde bestuderen nam slechts in geringe mate toe. Er werden

te lopen en kloppend te maken.

onderzoekers ontvangen die werkten aan een artikel over Rosa Boekdrukker, een documentaire over de Vrije Groepen Amsterdam, een

De collectieregistratie en -digitalisering waren mogelijk dankzij bijdragen

artikel over de katholieke verzetsgroep van de Vredeskerk in Amsterdam,

in het kader van het programma Erfgoed van de Oorlog van het minis-

een biografie over de dichter en verzetsman Jan Elburg en diverse univer-

terie van VWS. Tijdens de feestelijke afsluiting van dit programma op 16

sitaire scripties.

september werd het project van het Verzetsmuseum Amsterdam als één van twaalf voorbeeldprojecten gepresenteerd in de introductievideo.

Bruiklenen uit de collectie werden in 2010 beschikbaar gesteld voor een expositie in de Oosterkerk over de hongerwinter, de eerder genoemde Trein van de Vrijheid en een expositie over de Haagse spionagegroep Packard in het Haags Historisch Museum. De vermommingsbril van Hannie Schaft werd uitgeleend aan het Museon in Den Haag. Via www.beeldbankwo2.nl, de online verzameling met foto’s uit de Tweede Wereldoorlog van diverse collectiebeherende instellingen, werden tientallen foto´s van het Verzetsmuseum gepubliceerd.

De jaarlijkse collectiewervingsactie Niet Weggooien! van de samenwerkende herinneringscentra en musea over de Tweede Wereldoorlog, vond in 2010 plaats in de Vrijheidstrein, georganiseerd dor het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Op 18 april namen het Joods Historisch Museum en het Verzetsmuseum in de trein op station Haarlem collectie in ontvangst.

van het museum wordt langzamerhand door geïnteresseerden ontdekt. Ook het NIOD verwijst specifieke onderzoekers steeds vaker door naar de Verzetsmuseumblibliotheek, die voorzien is van een uitgebreide en goed geordende knipselverzameling. In 2010 werden 39 bezoekers ontvangen: studenten en scholieren die werken aan een scriptie, nabestaanden die informatie zoeken over hun familieleden en onderzoekers die werken aan een boek of artikel. Voorts werden ruim 500 telefonisch of per e-mail ontvangen informatieverzoeken door de bibliotheekmedewerkers behandeld.

17 2 0 1 0

De vooral door vrijwilligers gerunde, kleine, gespecialiseerde bibliotheek



2 0 1 0

16

Leerlingen aan het werk met een onderzoeksopdracht in het museum. Museumbezoek aan de hand van een opdracht is het meest populair bij zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs. De opdrachtenboekjes waren in 2010 aan herziening en herdruk toe. De nieuwe opdracht voor jongere leerlingen werd aan het eind van het jaar in gebruik genomen.

G r o e p s b e zo e k

Er is de laatste jaren een duidelijke stijging waarneembaar van het aantal leerlingen uit het buitenland. In 2010 heeft het museum groepen leer-

Het ontvangen van schoolgroepen is en blijft een belangrijke kerntaak

lingen ontvangen uit Argentinië, België, Canada, Colombia, Denemarken,

van het Verzetsmuseum. In 2010 werden er 15.682 scholieren ontvangen,

Duitsland, Engeland, Frankrijk, Griekenland, Spanje, de Verenigde Staten

een iets lager aantal dan in het voorgaande jaar. Het bezoek vanuit het

en Zwitserland.

basisonderwijs nam af van 5.743 in 2009 tot 4.561 in 2010, wat te verklaren is door het wegvallen van de voorstellingen die De Verhalenman

Aan het eind van het jaar werd een enquête gehouden onder scholen om

de afgelopen tien jaar in het museum gaf, en door de aard van de wissel-

hun tevredenheid over het museumbezoek te onderzoeken. De uitkomst

tentoonstellingen, die in 2010 minder geschikt waren voor de ontvangst

gaf aanleiding tot doorvoering van enkele verbeteringen, maar was over-

van schoolgroepen dan de voorgaande jaren.

wegend positief : “De hele organisatie van jullie uit is goed geregeld. Lieve meedenkende

Ongeveer 7% van de leerlingen (1.168) bezocht in 2010 een van de wissel-

mensen, dit begint absoluut al met het aanvragen van de reserveringen.

tentoonstellingen (vooral Seizoen ’40-’45); bijna 15% (2238 leerlingen)

Enthousiaste museumdocenten, leuk, zeer aardig naar de begeleiding en

maakte een begeleide buurtwandeling. Daarnaast zijn er veel klassen

leerlingen toe!” (docent Saenredam College) “Sterk punt van de website is dat je kunt zien wanneer er ruimte vrij is om te

bezochten de vaste opstelling en kregen er een rondleiding of voerden een

wordt om in de sfeer te komen.” (docent Almere College)

onderzoeksopdracht uit; de opdracht is het meest populair bij zowel het

De feedback van de docenten werd ook verwerkt in de vernieuwing van

basisonderwijs als het voortgezet onderwijs.

de schriftelijke onderzoeksopdrachten, die aan herdruk en herziening toe waren. De nieuwe opdracht voor jongere leerlingen werd aan het eind van

Van de scholen die het museum bezochten, kwam ruim 18% uit

het jaar met succes in gebruik genomen. De vernieuwde opdracht voor de

Amsterdam, 43% uit de rest van Noord-Holland en 31% uit de rest van

oudere leerlingen werd op het eind van het jaar getest.

Nederland. Ruim 8% van de schoolgroepen kwam uit het buitenland. De jongere leerlingen komen veel vaker uit Amsterdam of de directe

Het museum is er in 2010 weer in geslaagd om het team van ruim

omgeving; de oudere leerlingen komen vaker van verder weg.

veertig vrijwillige, goedgeschoolde museumdocenten op peil te houden.

Van de basisschoolleerlingen kwam in 2010 29% uit Amsterdam.

Het is een gemêleerde groep met onder meer (vervroegd) gepensio-

19 2 0 1 0

reserveren. Sterk punt bij de ontvangst is de film die als opwarmer gebruikt

18


de routebeschrijving is beschikbaar via de website. De overige leerlingen 2 0 1 0

die na of voor het museumbezoek zelfstandig de buurtwandeling lopen;


Het Verzetsmuseum participeerde in een educatief pilotprogramma voor 9- tot 13-jarigen in stadsdeel Slotervaart. Het werd afgesloten met de ontvangst van de deelnemers in het museum, die er onder meer les kregen van toenmalig stadsdeelvoorzitter Marcouch.

neerden en studenten. Onder de laatste groep is er vanzelfsprekend

Sinds 2004 heeft het Verzetsmuseum ook een speciaal programma voor

verloop, maar het lukte weer goed om – onder meer via de website –

de groepen probleemjongeren die werkervaring opdoen via de Stichting

nieuwe museumdocenten aan te trekken. Binnen de nieuwe opleidings-

Herstelling. Een gesprek met een concentratiekampoverlevende is hierin

groepen bevonden zich in 2010 relatief veel geschikte en enthousiaste

een centraal onderdeel. Al jaren is het aantal groepen dat het museum

docenten. Ook voor het complete team organiseerde het museum diverse

in dit kader bezoekt laag. In 2010 bezocht één Herstelling-groep van 14

bijscholingsbijeenkomsten. Verder werden weer vijf nieuwsbrieven voor

jongeren het museum.

de museumdocenten uitgebracht. Op de veel geraadpleegde blog voor museumdocenten werden 77 berichten geplaatst.

Een educatief pilotprogramma van stadsdeel Slotervaart werd op 24

Met enige moeite is het in 2010 ook weer gelukt om de boekingen van het

deelnemers in het Verzetsmuseum. Ze kregen een rondleiding, een les

februari afgesloten met de ontvangst van een groep 9- tot 13-jarige groepsbezoek in goede banen te leiden. De vrijwilliger voor de boeking

door stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch, en gingen in gesprek met

van groepsbezoek nam afscheid in het najaar; een v oormalige stagiaire

een joods onderduikkind en een kind van een gefusilleerde Februari

nam het werk tijdelijk waar; later werden twee museumdocenten voor dit

staker.

intensieve vrijwilligerswerk opgeleid en ingezet. Als vervolg op een studiereis voor docenten naar Yad Vashem in Israël

S p e c i a l e e d u c at ie v e p r o g r a m m a’ s e n s a m e n w e r k in g

nam de coördinator groepsbezoek van het museum zitting in het Platform Educatie WOII en Sjoa, dat is geïnitieerd door het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI). In het Verzetsmuseum werd een terugkomdag voor de deelnemers aan de studiereis gehouden. Op 28 november vond er in het museum een bijeenkomst voor docenten plaats over lesgeven

samenwerkingsverband in Amsterdam Stad en Taal, een programma

Oosten inbreekt in de les? Sprekers waren Jaïr Stranders (filosoof, thea-

voor inburgeraars. Alle deelnemende musea kampten in 2010, net als in

termaker en docent), Harun Güven, (docent Hogeschool Utrecht, oud-

het voorgaande jaar, met een sterk afnemend aantal deelnemers doordat

docent ‘zwarte’ school), Daniel Rozenga (docent Yad Vashem) en Chantal

het inburgeringstraject vrijwel geen ruimte meer biedt voor excursies.

Suissa‑Runne (projectmanager en trainer Stichting Interculturele Alliantie).

20

Het inburgeringsprogramma in het Verzetsmuseum, Bezet en Bevrijd,

Veel museumdocenten van het Verzetsmuseum namen deel aan deze

2 0 1 0

werd in 2010 door slechts 7 groepen van in totaal 73 personen doorlopen.

instructieve bijeenkomst.

2 0 1 0

De Stad en Taal-musea deden in nauwe samenwerking met de

Uiteraard nam het Verzetsmuseum weer deel aan de gebruikelijke

gemeente pogingen om het tij te keren. Er werd een enquête onder de

educatieve samenwerkingverbanden zoals de Mocca Cultuureducatie


over de Holocaust aan ‘zwarte’ scholen. Thema: wat als het Midden-


Vanaf 2007 biedt het Verzetsmuseum in het kader van het museale

taalaanbieders gehouden en een voorlichtingsfilm over de Stad en

Dag (met een presentatie van het educatieve aanbod voor de scholen

Taal-programma’s gemaakt. Ook werd getracht om door een beleids

in Amsterdam) en aan de jaarlijkse Kunstschooldag, die in 2010 in het

wijziging de Stad en Taal-programma’s als een verplicht onderdeel in het

Verzetsmuseum werd bezocht door 184 leerlingen uit groep 8.

inburgeringstraject op te nemen. Aan het eind van het jaar was hierover nog geen uitsluitsel.

21

Website Naast de museumwebsite ontwikkelde het museum in 2010 de educatieve site www.walravenvanhall.nl, met ondermeer een digitaal stripverhaal getekend door Joost Hölscher. www.verzetsmuseum.org werd in 2010 voorzien van Duits-, Spaansen Franstalige onderdelen.

M ult im e d i at o urs

Steeds meer bezoekers bereiden zich voor op een bezoek aan het Verzets-

Sinds 2006 beschikt het Verzetsmuseum over multimediatours via

museum via de website van het museum. De uitgebreide en informatieve

handheld-computers, ofwel PDA’s. Ze bieden de individuele bezoekers

website www.verzetsmusem.org wordt – getuige de enthousiaste reac-

een rondleiding, ontsluiten het tweetalige museum ook in andere talen en

ties – ook veelvuldig geraadpleegd als een bron van informatie over de

bevatten een aantrekkelijk, interactief programma voor kinderen.

Tweede Wereldoorlog door mensen die het museum niet bezoeken. Het Verzetsmuseum, dat voorop liep met de experimentele ontwikke-

In 2010 werd de collectie van het Verzetsmuseum raadpleegbaar gemaakt via het internet als resultaat van een registratie- en digitaliseringsproject waar ruim twee jaar aan is gewerkt in het kader van het programma Erfgoed van de Oorlog van het ministerie van VWS.

Na een aantal jaren van technische problemen heeft de website in 2010

ling van de PDA-programma’s, die dan ook door vele collega’s werden

het gehele jaar door stabiel gefunctioneerd. Het bijwerken verliep zonder

geraadpleegd en bejubeld, kreeg in 2010 te maken met de wet van de

veel problemen. Het aantal unieke bezoekers nam toe van 158.441 in

remmende voorsprong. Het bedrijf dat de PDA’s technisch heeft ontwik-

2009 tot 183.260 in 2010. In totaal werd de website 361.101 keer bezocht,

keld en onderhoudt, GuideID, besloot te stoppen met de ontwikkeling van

wat een aanzienlijke toename is ten opzichte van de 284.520 bezoeken

PDA-programma’s ten gunste van audio-programma’s voor de Podcat-

in 2009.

cher. Omdat de PDA-programma’s – met afbeeldingen en filmpjes – daar kers zeer gewaardeerde tours zo lang mogelijk in gebruik te houden. GuideID garandeerde dat het museum nog vele jaren voort zal kunnen

22

lijk met de multimediatour in die taal, een Franstalige site online gebracht.

door kapotte apparaten te vervangen door afgeschafte exemplaren van

De Engelstalige site – die ook het meest uitgebreid is – kreeg van de

andere musea.

2 0 1 0

scoort de Duitstalige website opmerkelijk goed, terwijl het museum maar

De PDA’s – die van begin af aan te kampen hadden met technische

heel weinig Duitse bezoekers krijgt.

mankementen – kregen in 2010 ook weer herhaaldelijk te maken met



Naast de al bestaande Engelstalige site kwam aan het begin van het jaar ook een Duits- en Spaanstalige website online. In augustus werd, tege2 0 1 0

niet op kunnen worden overgezet, besloot het museum de door bezoe-

niet-Nederlandstalige onderdelen verreweg de meeste bezoekers. Voorts

storingen en defecten, die zo veel mogelijk intern zijn gerepareerd. Naar aanleiding van de wisseltentoonstellingen werden er onderdelen aan de website toegevoegd over voetbal in oorlogstijd en Fritz Behrendt.

Over het aantal keer dat de tours zijn uitgeleend, zijn voor 2010 helaas

Er werd gelinkt naar de in opdracht van het Verzetsmuseum gemaakte en

geen betrouwbare cijfers doordat de tellingen – die het systeem zelf bij

beheerde website www.walravenvanhall.nl.

hoort te houden – vanaf juni onregelmatig zijn geregistreerd. Op basis

23

van de beschikbare gegevens lijkt het gebruik ten opzichte van 2009

Social Media

met bijna 4000 gebruikers licht te zijn toegenomen. Het gebruik van de kindertours is licht gestegen, dat van de Engelse en Nederlandse tours

In 2010 maakte het museum een bescheiden start met de actieve profi-

wat teruggelopen en dat van de Spaanse en Duitse tour licht toegenomen.

lering via de sociale media met een eigen Facebookpagina. Het nog

Van de medio 2010 in gebruik genomen Franse tour is geen betrouwbare

beperkte aantal volgers steeg gestaag.

schatting te maken. Het museum plaatst sinds enkele jaren informatieve filmpjes die zijn Over de kindertour scheef Saskia F. op de recensie-website Yelp: “Het Verzetsmuseum zit vol met mooie, heldhaftige, verdrietige en ongelo-

gemaakt voor tentoonstellingen of evenementen zowel op de eigen website als op YouTube. Eind 2010 waren er 29 filmpjes van het Verzets-

felijke verhalen. (…) Het gegeven ‘oorlog’ en wat dat inhoud wordt op heel

museum op YouTube te zien, waarvan de interviews met joodse onder-

veel verschillende manieren uitgelegd. Een mooi voorbeeld is bijvoorbeeld

duikkinderen het meest worden bekeken en van commentaar voorzien.

de multimediatour waarin je zelf beslissende keuzes moet maken aan de

Ook hebben tientallen bezoekers die zelf filmopnames hebben gemaakt

hand van filmpjes en verhalen (…).”

van een tentoonstelling of evenement in het Verzetsmuseum hun filmpjes op YouTube geplaatst. Op de sociale netwerken met aanbevelingen van gebruikers, zoals Trip Advisor en Yelp verschijnen zeer regelmatig positieve recensies over het Verzetsmuseum. Op Trip Advisor werd in 2010 bijvoorbeeld over het Verzetsmuseum geschreven: “Superb, informative and worthwhile” “Good chronological overview of the Dutch resistance during WWII. Chilling statements, informative displays, don’t forget to put this museum on your to do list !” “In my five-and-counting years of travel I can count on one hand the number

Een van de aanwinsten voor de collectie in 2010: ‘een verstopte radio waarvoor de stroom werd opgewekt met fiets- en naaimachineonderdelen. In 2010 ontving het museum 87 schenkingen van collectie.

Wereldoorlog en het verzet toentertijd. Het is een leuk interactief museum voor jong en oud. Vooral voor kinderen zou ik dit museum zeer aanraden. (…) Zelf kun je ook door luikjes kijken, geluiden beluisteren, films kijken en dergelijke die een museum nou net even interessanter maken dan er alleen doorheen te kunnen wandelen.”

2 0 1 0

Op Yelp scheef Floor R.: “Het Verzetsmuseum is een ideaal museum om iets te leren over de 2e

25


visits.”


one of them. An excellent experience and one that demands many repeat

2 0 1 0

of museum that I have literally lost track of time while touring and this is 24

Harry Mulisch op 20 april 2010 in het Verzetsmuseum. Hij zou later dat jaar overlijden. Mulisch werd, met Henk Hofland geïnterviewd door Hans Goedkoop in het kader van de bijeenkomstenserie die het Verzetsmuseum jaarlijks organiseert met het NIOD, het Historisch Nieuwsblad en de NTR/VPRO.

Tekst foto nog aanleveren...

L e z in g e n , d i s c us s ie s e n f il m v e r t o n in g e n

laten gaan. De serie werd in mei afgesloten met een preview door Gerard Nijssen van filmfragmenten die zijn ontdekt in het kader van het project Oorlog in blik van het ministerie van VWS.

In 2010 was er veel aandacht voor de evenementen die het museum organiseerde. Vooral de lezingen over historische thema’s werden in dit 65ste herdenkingsjaar van de bevrijding zeer goed bezocht.

Het digitale themakanaal Geschiedenis24 maakte opnames van de bijeenkomst met Mulisch en Hofland en programmeerde die in mei. Vanwege de overweldigende belangstelling voor de bijeenkomst over ‘grijs’ maakte

NIOD-lezingen

het museum filmopnames van deze bijeenkomst voor vertoning op de

De lezingenserie die het Verzetsmuseum jaarlijks organiseert met het

websites van het museum en de partners.

overkoepelende thema Helden en schurken. Anders dan voorheen waren

Anton de Kom-lezing

er per programma meerdere sprekers van naam. Naast de vaste samen-

De jaarlijkse Anton de Kom-lezing, waarin het thema van het Verzets-

werkingspartners NIOD en het Historisch Nieuwsblad, was dit jaar ook de

museum wordt verbonden met de actualiteit, vond plaats op 18 februari.

NTR/VPRO bij de organisatie betrokken.

Naast de vaste samenwerkingspartner Art.1 participeerde dit jaar ook het

Het programma werd door flyers, persberichten, advertenties in het

een uitverkochte zaal een indrukwekkende lezing over maatschappelijke

26

Historisch Nieuwsblad en items op GeschiedenisTV onder de aandacht

verantwoordelijkheid. Na de lezing sprak schrijfster en juriste Naema Tahir

gebracht. Vrijwel alle lezingen waren uitverkocht: 19 januari sprak

met hem door over het onderwerp.

2 0 1 0

van collaborateurs na de oorlog; 16 februari bespraken Arie van der Zwan

Geuzenpenningbijeenkomst

en Guus Meershoek onder leiding van Jos Palm de rol van de politie;

Elk jaar organiseert het museum een bijeenkomst met de laureaat van de

16 maart discussieerden Chris van der Heijden, Hans Blom, Jolande

Geuzenpenning, een prestigieuze onderscheiding voor mensen of orga-

Withuis en Marjan Schwegman met Frans Smits over ‘grijs’; 20 april sprak

nisaties die zich verzetten tegen onrecht, die is genoemd naar de eerste


Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) had in 2010 het

2 0 1 0

De NIOD-lezingen hadden in 2010 – onder het overkoepelende thema Helden en schurken – anders dan voorheen per bijeenkomst meerdere s prekers van naam en werden zeer goed bezocht.


dagblad Trouw als mediapartner. Cabaretier Freek de Jonge hield voor

Ad van Liempt met Sytze van der Zee en Paul Brilman over de opsporing

Hans Goedkoop met Harry Mulisch en Henk Hofland over hun oorlogs-

verzetsgroep in Nederland tijdens de bezetting. Dit jaar sprak op 14 maart

jaren. Jan Blokker moest vanwege zijn slechte gezondheid helaas verstek

de Oegandese laureaat Betty Bigombe met journalist en Afrika-specialist

27

Harm Ede Botje. Publiciteit via Facebook en Amnesty International bracht een klein maar zeer betrokken publiek naar het museum.

over zijn persoonlijke betrokkenheid bij de oorlog. ’s Middags was er een bijeenkomst voor externe relaties in de Koningszaal van Artis over het verleden en de toekomst van het Verzetsmuseum. Margriet Eshuijs en

Sobiborbijeenkomst

Maarten Peters verzorgden een muzikaal intermezzo. Ook werden er film-

Op 14 oktober, de herdenkingsdag van de opstand in het vernietigings-

beelden getoond van het museum vanaf de oprichting. Voor beide bijeen-

kamp Sobibor, organiseerde het Verzetsmuseum weer een bijeenkomst

komsten was direct overweldigend veel belangstelling, waardoor vele

in samenwerking met de Stichting Sobibor. Het was dit jaar een bijzonder

belangstellenden moesten worden teleurgesteld. ’s Avonds was er een

programma over de vervolging van gehandicapten, opgeluisterd met een

buffet voor (oud)medewerkers, bestuursleden en vrijwilligers.

muzikaal optreden van een groep verstandelijk gehandicapten van de zorginstelling Scorlewald.

In het middagprogramma spraken directeur Liesbeth van der Horst,

Specifieke bijeenkomsten in 2010

Marcouch en sociologe Jolande Withuis. De lezing van Withuis over de

burgemeester Eberhard van der Laan, Tweede Kamerlid Ahmed Bestuursvoorzitter Hans Blom sprak op de ochtend van het jubileum de vrienden toe.

Naast deze jaarlijks terugkerende evenementen organiseerde het

geschiedenis van het museum in historisch perspectief, wekte, door

museum een aantal specifieke bijeenkomsten in 2010:

enkele opmerkingen over de aard en professionaliteit van het museum

Als randprogramma bij Liefde in Oorlogstijd gaf schrijfster Steffie

in de beginjaren, beroering bij een kleine groep betrokkenen uit die jaren.

van den Oord op 26 september een uitverkochte lezing exclusief voor

De meeste aanwezigen hadden waardering voor de kritische terugblik op

Stadspashouders. Aanvullend werd elke zondagmiddag de documen-

het verleden van het museum.

taire Westerbork Girl vertoond in de gehoorzaal.


kingsdag van de val van Srebrenica op 10 en 11 juli drie documen-

In 2010 werd de gehoorzaal van het Verzetsmuseum – meer dan de voor-

taires vertoond. Als vooraankondiging voor de tentoonstelling presen-

gaande jaren – verhuurd of beschikbaar gesteld voor bijeenkomsten van

teerde op 12 mei Jehanne van Woerkom haar boek Hij is niet gekomen.

derden over aan het museum gelieerde onderwerpen. Zo organiseerden

Document Srebrenica voor Edis, waarbij demissionair wethouder

het Podium Kwakoe, Een Ander Joods Geluid, History Channel, de Vereni-

Marijke Vos het eerste exemplaar in ontvangst nam.

ging Kinderen van Verzetsdeelnemers, het Centrum voor Holocaust en

In het kader van de herdenking van de Japanse capitulatie in Neder-

Genocidestudies, het CIDI en het tijdschrift Ons Amsterdam evenementen

landsch-Indië werd in het weekend van 14 en 15 augustus de docu-

in het Verzetsmuseum. Bijzondere bijeenkomsten waren een presen-

mentaire Soldaat voor Ambon over Erik Hazelhoff Roelfzema gratis

tatie van een boek over de verzetsman Tony van Rentergem en een mara-

vertoond voor museumbezoekers.

thon van getuigenissen op 4 mei die via internet live bekeken kon worden, georganiseerd door het Centraal Joods Overleg. Een herdenkingsbijeen-

Jubileum

komst van het Palestina Comité gaf aanleiding tot een kritische reactie uit

Het belangrijkste evenement in 2010 was ongetwijfeld de zeer geslaagde

joodse hoek. Bijzonder goed bezocht werd een reeks cultuurhistorische

viering van het 25-jarig bestaan van het museum op 19 november.

cursussen georganiseerd door Beliën & Van Tol Stadsverkenningen.

Voor de donateurs van de Vriendenstichting was er in het museum een programma in de ochtend, waar onder meer voorzitter Hans Blom sprak

29 2 0 1 0

2 0 1 0

28

De Oegandese Betty Bigombe wordt door het museum rondgeleid door directeur Liesbeth van der Horst. Bigombe kreeg in 2010 de Geuzenpenning uitgereikt, een onderscheiding voor mensen of organisaties die zich hebben ingezet voor de democratie of tegen dictatuur, discriminatie en racisme, genoemd naar de eerste verzetsgroep in Nederland tijdens de bezetting. Jaarlijks organiseert het Verzetsmuseum met Stichting Geuzenverzet een debat met de laureaat.

Evenementen van derden


Als randprogramma bij Srebrenica-Potocari werden rond de herden-

‘Trouwen voor één N8’ was één van de geslaagde onderdelen van het programma tijdens de Museumnacht geïnspireerd op de tentoonstelling Liefde in oorlogstijd.

C o l l e c t ie v e e v e n e m e n t e n

2 oktober was het museum met een stand vertegenwoordigd op de

Zoals in voorgaande jaren nam het Verzetsmuseum ook in 2010 weer deel

17 oktober verzorgde Annejet van der Zijl in het kader van de Week

Gemeentedag in het Amsterdamse Stadhuis. aan tal van collectieve evenementen. 27 januari Holocaust Memorial Day. Helaas kon het museum dit keer niet deelnemen aan het vijfjaarlijkse project Namen Lezen, dat in 2010 alleen in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork plaatsvond. Het

van de Geschiedenis een goed bezochte en speciaal op het museum toegesneden lezing naar aanleiding van haar publicatie Bernhard, een verborgen geschiedenis. 7 november nam het museum weer deel aan de Amsterdamse

museum nam deel met de vertoning van documentaires over voetbal in

Museumn8 met diverse liefdes-acts rondom de tentoonstelling Liefde

oorlogstijd.

in Oorlogstijd: een waarzegster, trouwen voor één n8, speeddaten,

4 en 5 april Museumweekend met gratis openstelling en rondleidingen leverde zoals voorgaande jaren weinig extra bezoekers op. 4/5 meiviering: voor de Trein van de Vrijheid die het Nationaal Comité

optredens van de zangeres Nynke Laverman en rondleidingen door de expositie. Het was een sfeervol en met 2884 veelal jonge bezoekers succesvol evenement. De nieuwe pachter van Plancius werkte actief

4 en 5 mei organiseerde voorafgaand aan de 65ste Bevrijdingsdag,

mee met een bar voor prosecco en bruidstaart in de gehoorzaal en

werkte het Verzetsmuseum mee aan de samenstelling van de expo-

verbouwde zijn restaurant tot een disco.

sitie in de trein. Op 18 april verzorgden het Verzetsmuseum en het Joods Historisch Museum een uitgebreid programma in de trein op station Haarlem. Het Verzetsmuseum vertoonde films en liet enkele vervolgden en verzetsmensen interviewen door Hanneke Groenteman en Pauline Broekema. De gebruikelijke gratis avondopenstelling na de herdenking op 4 mei was weer zeer geslaagd. 6 juni Dag van de Amsterdamse geschiedenis met een lezing over de geschiedenis van gebouw Plancius door Karel Warmenhoven. 23 en 25 augustus bood het Verzetsmuseum een internationaal congres van historici een redelijk bezochte avondopenstelling en een ontvangst met inleiding door de directeur. stand ingericht rondom het thema Liefde.

31 2 0 1 0

28 en 29 augustus was de Amsterdamse Uitmarkt succesvol met een



2 0 1 0

30

25-jarig jubileum

1985 - 2010 J a a r v e r s l a g

2 0 1 0

32

In 2010 had het museum meer buitenlandse bezoekers dan ooit. Zoals de afgelopen jaren bleek reisgidsenschrijver Rick Steves de belangrijkste ambssadeur voor het museum.

B e zo e k e rs

Wat betreft de herkomst van de bezoekers is er sprake van een forse

Het recordaantal van 57.748 bezoekers in 2010 is een toename van 12%

museum met 62% relatief weinig buitenlandse bezoekers, in 2010 lag

stijging van het aantal bezoekers uit het buitenland. In 2009 had het ten opzichte van de ongeveer 50.000 bezoekers die het Verzetsmuseum

het aantal met 70% weer hoog, en zelfs hoger dan ooit. Advertenties in

vrij constant vanaf 2007 heeft ontvangen. De toename is geheel toe te

de luchtvaartbladen en de nieuwe website-onderdelen in het Frans, Duits

schrijven aan de individuele bezoekers. Extra publiciteit in dit dubbele

en Spaans hebben daar mogelijk aan bijgedragen. Van de buitenlandse

jubileumjaar (65 jaar bevrijding en 25 jaar Verzetsmuseum) zal een posi-

bezoekers is bijna de helft afkomstig uit de Engelssprekende landen.

tief effect hebben gehad, zoals ook het weer toegenomen aantal buiten-

De overige bezoekers komen uit een grote variatie aan landen van overal

landse toeristen in de stad. Voorts heeft de belangstelling voor het relatief

ter wereld. Opvallend was het hoge aantal Spaanse bezoekers in april

grote aantal lezingen in het museum bijgedragen aan het succes.

en augustus. In die maanden maakten zij 12% en 14% uit van de buitenlandse bezoekers.

Het museum houdt maandelijks gedurende een week een enquête onder de individuele bezoekers. In combinatie met de verschillende categorieën

De bezoekers kennen het museum in toenemende mate via websites,

bezoekers die het kassasysteem registreert, heeft het museum een rede-

maar de reisgidsen worden nog altijd het meest (door ruim 24%) genoemd

lijk goed beeld van het profiel van de bezoekers.

als bron van informatie over het museum. Zoals de afgelopen jaren bleek ook in 2010 reisgidsenschrijver Rick Steves de belangrijkste ambassa35

was ouder dan 65 jaar; een record van 25% van de bezoekers was jonger

Bezoekersaantallen 2010

dan 25 jaar. Onder de jonge bezoekers bevonden zich veel houders van

Individuele bezoekers

een Cultureel Jongeren Paspoort. In lijn met de landelijke trend nam ook

Groepsbezoek volwassenen en bezoekers evenementen

39.896 2.170

het aantal bezoekers met een Museumkaart toe. Het aantal bezoekers

Groepsbezoek basisonderwijs

4.561

met een Amsterdam Pass bleef gelijk. Bijna 89% van de ondervraagden

Groepsbezoek voortgezet onderwijs

11.121

bezocht het museum voor het eerst; bij 11% betrof het herhalingsbezoek.

Totaal

57.748


voordeed heeft zich in 2010 voortgezet. Slechts 12% van de bezoekers

2 0 1 0

deur van het museum.

2 0 1 0

De trend naar verjonging van de bezoekers die zich de afgelopen jaren


34

M a r k e t in g e n P R

de Margriet. In het kader van het jubileum blikte het Verzetsmuseum in een paginagrote advertentie in het Historisch Nieuwsblad terug op de vele

De herziening van de huisstijl van het museum, in 2009 in gang gezet, is

succesvolle wisselexposities van de afgelopen 25 jaar.

in 2010 vrijwel afgerond, al zijn nog niet alle producten in de nieuwe stijl in gebruik genomen. De website van het museum www.verzetsmuseum.org

Zoals in de voorgaande jaren maakte het museum in 2010 ook weer

werd in 2010 uitgebreid met anderstalige onderdelen. Een herziening en

gebruik van kortingsacties, georganiseerd met uiteenlopende part-

actualisering van het adressen- en genodigdenbestand werd voorbereid.

ners. Voor de tentoonstelling Seizoen ’40-’45 waren er kortingsacties voor Stadpashouders, Museumkaarthouders en lezers van de Uitkrant.

Het museum trok in 2010 weer succesvol de aandacht van de pers met

Ook waren er aanbiedingen voor amateurvoetbalclubs. De lezing van

opmerkelijke schenkingen van collectie, de talrijke evenementen en de

Steffie van den Oord over Liefde in oorlogstijd was exclusief toegankelijk

tentoonstellingen. Liefde in Oorlogstijd kreeg onder andere aandacht op

voor houders van een Stadspas. Voor alle genodigden van het jubileum

Opiumradio en in De Telegraaf. Twee televisiejournaals, bijna alle lande-

werd een succesvolle uitwisselings-kortingsactie georganiseerd met

lijke kranten en vele tijdschriften besteedden uitgebreid aandacht aan

De Nederlandse Opera. Voorts nam het museum deel aan een pilot met

het nieuwe monument, de tentoonstelling en de website over Walraven

vouchers voor gratis bezoek van gezinnen die de Nederlandse Museum

van Hall. Het Historisch Nieuwsblad merkte op dat het monument bij de

Vereniging organiseerde op verzoek van de landelijke overheid.

Nederlandsche Bank het eerste in Nederland is waarop expliciet naar een website wordt verwezen. De Volkskrant besteedde aandacht aan

Met een thematische route door de vaste opstelling deed het museum

het 25-jarig jubileum van het museum door publicatie van de lezing van

mee aan de evenementen die het Amsterdams Toerisme en Congres-

Jolande Withuis, waarop door twee oud-medewerkers met een omvang-

bureau (ATCB) in dit jaar van Sail Amsterdam organiseerde rondom

rijk artikel werd gereageerd.

het thema ‘Water’. Ook was het museum weer actief betrokken bij het samenwerkingsverband van 18 culturele instellingen in de Oostelijke

lijk gepresenteerd op het VOC-schip De Amsterdam. Een actie met aanbie-

deze tentoonstelling werd door enkele advertenties onder de aandacht

dingen van alle De Plantage-instellingen verspreid via pakken Hollandia

36

gebracht. Voor de tentoonstelling Liefde in oorlogstijd werd ook een

Matzes was matig succesvol. Er werden plannen gemaakt om De Plan-

affiche vervaardigd, en een Uitflits voor de Amsterdamse televisiezender

tage in de toekomst specifiek als duurzame wijk onder de aandacht te

AT5. Voor de tentoonstelling Srebrenica-Potacari werd een klein affiche

brengen.


de stad van de tentoonstelling Seizoen ’40-’45 en de verlenging van

verspreid in het culturele- en cafécircuit. Een affiche annex wervingsfolder 5 mei: een affichecampagne van het Amsterdamse 4/5 mei comité vestigt de aandacht van voorbijgangers op de diverse locaties waar bevrijdingsdag wordt gevierd.

voor de tentoonstelling Wally van Hall werd onder meer huis-aan-huis

Het Verzetsmuseum werd specifiek onder de aandacht gebracht van

verspreid onder de omwonenden van het nieuwe monument. Voor deze

de Engelssprekende toeristen door redactionele en betaalde stukken

tentoonstelling werd geadverteerd in onder meer de Geschiedeniskrant

in specifiek op hen gerichte media, waaronder Holland Herald van de

en Ons Amsterdam. Het gezinspubliek werd geïnformeerd over de vaste

KLM, United Airlines Hemispheres, Rush On en de Tourist Guide van het

opstelling in onder meer National Geographic Junior, de Museumgids en

Gemeente Vervoerbedrijf. Voorts ontdekten vooral Engelssprekende

37 2 0 1 0

en nieuwe brochures en folders in vier talen. Ze werden op 18 juni feeste-


binnenstad De Plantage. De Plantage kreeg in 2010 een nieuwe website

betaalde publiciteit. Aan het begin van het jaar hingen er affiches in

2 0 1 0

Het museum kon in 2010 in beperkte mate ook gebruik maken van

Een bomvol museum tijdens de Amsterdamse Museumnacht. Het evenement was met 2884 veelal jonge bezoekers ook in 2010 weer zeer succesvol.

toeristen het Verzetsmuseum via het door het museum uitgegeven boekje

R e l at ie s

met een wandeling vanaf het Anne Frankhuis. Op Tripadvisor.com lieten diverse gebruikers enthousiaste reacties achter: “Dovetailing nicely with a visit to the Anne Frank House, the Resistance

Er werden in 2010 weer diverse vertegenwoordigers van overheden en subsidiegevers en vertegenwoordigers van binnen- en buitenlandse collega-musea in het Verzetsmuseum ontvangen. Veel ontvangsten

Museum also provides an excellent overview of one of the signature

hingen samen met de plannen het museum uit te breiden met een kinder-

moments in the country’s history. The walking tour between the two attrac-

museum. Na de verkiezingen in maart kwamen nieuwe deelraadsleden en

tions is in my mind an integral part of the Resistance Museum experience.”

bestuurders van het stadsdeel Centrum op bezoek. Ze bekeken vaak ook op het dak hoe het kindermuseum met verdieping eruit zou komen te zien.

“I started the walk to the Resistance Museum at the Anne Frank House, and

Op 12 april gaf de directeur een voordracht over de uitbreidingsplannen

after an excellent visit there purchased a guided walk pamphlet in the

voor de leden van de Plantage- en Weesperbuurtvereniging. Met het oog

gift shop for 0.50 Euros. Taking about 1 ½ hours, the walk takes one on a

op de fondsenwerving voor de uitbreiding ontving het museum onder

journey through the heart of Amsterdam past historically significant sites

meer de nieuwe medewerkster Cultuur van de provincie Noord-Holland,

such as the soup kitchen used during the hunger winter and the site of

de directeur van de Rabobank Foundation, het bestuur van het Airborne

the Groot shooting. The small pamphlet gives fairly thorough explanations

Museum en de directeur van de Iona Stichting.

of these events and, quite surprisingly, the buildings are still very much in existence and easily found. I found the guide very easy to follow and kind of

Uiteraard nam het Verzetsmuseum weer deel aan Overleg Amsterdamse

felt like I was on a private walking tour.”

Musea (OAM) en het daarvan afgeleide Communicatie Overleg (COAM), Beveiligingsoverleg (BOAM) en Educatieve overleg. Het museum parti-

www.walravenvanhall.nl toegestuurd. De vernieuwde onderzoeks-

tot meer onderlinge afstemming en samenwerking. In verband daarmee

opdracht voor jongere leerlingen werd in november verstuurd aan

werd de formalisering van het samenwerkingsverband in een stichting

38

alle docenten geschiedenis, alle directeuren van het basisonderwijs

voorbereid.

2 0 1 0

respectievelijk directeuren, educatief medewerkers en collectiemedewerkers. Vanuit het landelijke Directeurenoverleg (DOM) werd besloten

in Amsterdam, en naar de vaste klant-scholen in de rest van Neder-


voortgezet onderwijs in Nederland kregen in september de poster annex wervingsfolder over de tentoonstelling en educatieve website

Cultuur voor de school.

land. Het educatieve aanbod werd voorts besproken in het blad Kunst en

39 2 0 1 0

cipeerde actief in het al genoemde samenwerkingsverband De Plantage en in het landelijke overleg van Tweede Wereldoorlog instellingen van


Het onderwijs werd specifiek geïnformeerd over het educatieve aanbod van het museum. Alle sectiehoofden geschiedenis van het

B e s t uur Aan het begin van het jaar trad oud-NIOD-directeur Hans Blom aan als

Op personeelsgebied kreeg het museum tegenslag te verwerken. Al in

nieuwe voorzitter van het bestuur. Hij volgde waarnemend voorzitter

2009 worstelde de administrateur – jarenlang de zakelijke spil van het

Kees Hulsman op, die vanwege de afloop van zijn bestuurstermijn het

museum – met fysieke klachten. Begin 2010 bleken die zo ernstig en

bestuur moest verlaten. Kees Hulsman bleef de directeur en het bestuur

onherstelbaar dat ze niet langer in staat was te werken. Via een loopbaan-

nog a dviseren over het bestemmingsplan-traject voor het kindermuseum.

bemiddelingsbureau werd snel een vervanger gevonden, Tanja Duson,

In maart nam Meino Schraal afscheid als secretaris. Hij werd in juni opge-

die in mei werd gedetacheerd in het museum. In juli werd zij in dienst

volgd door Carla Bastiaansen. Een overzicht van de bestuursleden is

genomen.

achterin dit verslag opgenomen. Het besluit om de contracten van de technische coördinator en balie

de uitbreidingsplannen. Het was een druk jaar voor het bestuur dat ook

genomen van de twee coördinatoren. Om de coördinatiewerkzaam-

actief betrokken was bij de informatiebijeenkomsten voor omwonenden

heden van oktober tot en met december op te vangen werd de freelancer

40

over de uitbreiding met een kindermuseum, bij de onderhandelingen over

Paul van Loon ingehuurd. Na een uitgebreide sollicitatieprocedure werd

aankoop van vastgoed als alternatief voor de bouw van een verdieping, en

aan het eind van het jaar Liene Denkers als hoofd bedrijfsvoering aange-

bij de organisatie van het jubileumprogramma op 19 november.

trokken. Het balieteam werd versterkt met een nieuwe medewerker in de Blijf-aan-de-Bal-regeling.

In hoofdstuk 3 is al vermeld dat er een start werd gemaakt met de Als personeelsuitje gingen de medewerkers en vrijwilligers op een zonnige 9 juli met de bus naar het Muiderslot en Naarden.

vorming van een nieuwe bestuurscommissie voor de fondsenwerving,

Per 1 maart kreeg het museum een nieuw hoofd tentoonstellingen en

waarvoor in 2010 voormalig accountant Jan van Muiswinkel als eerste

collectie, Karin Rietbroek. Op 4 maart werd feestelijk afscheid genomen

actief werd.

van haar voorgangster Martha Bakker, die de voorgaande vijf jaar veel bijzondere tentoonstellingen voor het museum vervaardigde. De tijdelijke

41 2 0 1 0

bedrijfsvoering gaf enige personele onrust. Op 18 oktober werd afscheid


coördinator niet te verlengen en de functies samen te voegen in een hoofd


Er vonden in 2010 vijf reguliere bestuursvergaderingen plaats en twee extra vergaderingen in verband met de vernieuwing van het bestuur en

2 0 1 0

Bestuurslid en voorzitter van de Vriendenstichting Duco Adema roept tijdens het jubileum vrienden op om familieleden en vrienden lid te maken van de Vriendenstichting.

P e rs o n e e l

Museumdocenten Dick Verdonkschot en Wil Witsel informeren bezoekers van de Gemeentedag in het Amsterdamse Stadhuis.

collectieregistratoren Filip Bloem en Karen Kleijn namen in het voorjaar

Ter scholing en bijscholing werden er studiedagen bijgewoond, cursussen

afscheid na afloop van het registratie- en digitaliseringsproject. Ook van

gevolgd en interne scholingsbijeenkomsten georganiseerd. Een groot

de tijdelijke projectcoördinator voor het kindermuseum werd na voltooiing

aantal medewerkers en vrijwilligers volgde wederom de herhalingscursus

van haar werk in augustus afscheid genomen.

Bedrijfshulpverlening. Directeur en hoofd tentoonstellingen en collectie woonden het jaarlijkse Museumcongres bij. De coördinator educatief

De gemeentelijke initiatieven om gesubsidieerd personeel en vrijwilli-

groepsbezoek nam deel aan een studiereis van de Museumvereniging

gers te laten doorstromen naar regulier werk hadden in 2010 tot gevolg

naar Scandinavië en aan een studiereis naar Yad Vashem in Jeruzalem.

dat een van de baliemedewerksters van de ID-regeling overging naar de WSW-regeling (Wet Sociale Werkvoorziening). De waardevolle website-

De maandelijkse personeelsborrel in Plancius werd goed bezocht. Als

vrijwilliger Jeroen de Nijs – die werkte als stagiair via het DWI – moest het

personeelsuitje gingen de medewerkers en vrijwilligers op een zonnige

museum helaas verlaten om een intensief sollicitatietraject te volgen.

9 juli met de bus naar het Muiderslot en Naarden. Aan het eind van het jaar werd een ‘Feestcommissie’ gevormd om in de toekomst meer perso-

Per 1 januari 2010 waren er 13 mensen in vaste dienst bij het Verzets

neelsactiviteiten te organiseren.

museum: negen mensen met een regulier, parttime dienstverband (6.9 fte) en vier mensen in een gesubsidieerde functie (3.4 fte). Daarnaast werkten er een vervangend administrateur in tijdelijke dienst en vier mensen via detachering (banenpool/participatiebaan). Voorts waren er enkele stagiaires actief en 76 vrijwilligers die werkten als museumdocent, baliemedewerker en in enkele andere functies. Een Reinwardt Academie-stagiair viel na korte tijd uit door zwangerschap. Als Duitse stagiaires via Aktion Sühnezeigen Friedensdienste (ASF) werkten Pauline Jacob tot augustus en Mareike Böke vanaf medio september.

Tekst nog aanleveren...



2 0 1 0

43

2 0 1 0

42

H u i s v e s t in g e n fac il i t e i t e n

V r ie n d e n s t i c h t in g

De vaste opstelling en het entreegebied vergden, na de in 2009 afge-

De Vriendenstichting, die statutair bepaald haar batige saldo geheel aan

ronde renovatie en herinrichting, in 2010 weinig aanpassingen. Er zijn

het museum laat toekomen, levert jaarlijks een substantiële bijdrage aan

vouwkrukjes voor bezoekers in gebruik genomen en er is uiteraard het

de exploitatie van het museum. Bovendien biedt de Vriendenstichting het

gebruikelijke kleine onderhoudswerk uitgevoerd. Het gebouw vergde wel

museum een belangrijke morele steun. De daling van het aantal dona-

substantieel onderhoudswerk, zoals vervanging van de brandblussers en

teurs door het wegvallen van de generatie van de directbetrokkenen bij

de wastafels in de publiekstoiletten, vernieuwing van het buitenschilder-

de Tweede Wereldoorlog werd dit jaar enigszins gecompenseerd door

werk, herstel van de doorgebrande stoppenkas en van een kapotte venti-

een relatief groot aantal nieuwe Vrienden. Op het eind van het jaar had de

lator op het dak. Een ernstige lekkage aan de achtergevel werd binnen het

Vriendenstichting ruim 1400 donateurs. Het bedrag dat het langzaam in

verband van de Vereniging van Eigenaren hersteld.

aantal afnemende Vrienden voor het museum bijeenbrengt, neemt overigens niet af. In 2010 was de Vriendenbijdrage 36.000 euro.

Investeringen in groot onderhoud (zoals herstel van de dakbedekking) voortvloeiend uit het in 2009 herziene Meerjaren Onderhoudsplan (MOP),

Op 19 januari organiseerden de Vrienden weer een nieuwjaarsbijeenkomst

stelde het museum uit vanwege het te beperkte onderhoudsbudget.

voor de medewerkers, vrijwilligers en relaties. De jaarlijkse ontvangst van

Eerder dan voorzien in het MOP bleek de computerserver in 2010 aan

de Vrienden werd dit jaar gehouden op 19 november in het kader van de

vervanging toe door capaciteitsproblemen en een verouderd besturings-

viering van het jubileum: de directeur van het museum hield een persoon-

programma. Ook de investering hierin moest worden uitgesteld. Aan

lijk verhaal over de ontwikkelingen van het museum en de voorzitter van

het einde van het jaar werd het museum in de gelegenheid gesteld om

de museumstichting sprak over zijn familiegeschiedenis en de invloed die

bij de gemeente een eenmalige aanvraag te doen voor noodzakelijke

dit mogelijk heeft gehad op zijn geschiedkundige visie. De opkomst was

onderhoudswerkzaamheden. Het is verheugend dat de aanvraag groten-

met ruim 150 belangstellenden veel hoger dan in andere jaren.

deels werd toegekend, zodat het achterstallige onderhoudswerk in 2011 kan worden uitgevoerd.

Onder de aanwezigen bij de zeer drukke opening van de tentoonstelling Wally van Hall werden actief Vrienden geworven, met 17 nieuwe Vrienden

bedrijfsnoodplan.

nieuwe donateurs op.

45 2 0 1 0

als resultaat. Een Vriendenwervingsactie tijdens het jubileum leverde 36


De particuliere archieven van mensen uit het verzet in het depot.



2 0 1 0

44

Er is in 2010 tenslotte gewerkt aan verbetering en actualisering van het

Een van de bijdragen voor het kindermuseum werd gedoneerd vanuit een fonds ter nagedachtenis van het overleden jongetje Sam Slager. Zijn vrienden overhandigden in het museum een check.

F in a n c ië n

Zoals vermeld in hoofdstuk 3 werd er in 2010 hard gewerkt aan de

Door het recordaantal bezoekers en toegenomen zaalverhuur in het

starten voordat alle toegezegde subsidies zijn ontvangen en in afwachting

fondsenwerving voor het kindermuseum. Om het bouwproject te kunnen herdenkingsjaar 2010 waren de baten hoger dan begroot. De lasten

van verdere fondsenwerving, werd een financieel arrangement afgesloten

waren iets hoger dan begroot door onder meer vernieuwing van de huis-

met de Rabobank voor een bedrag van maximaal € 1 miljoen.

stijl en de educatieve onderzoeksopdrachten en de kosten voor het jubileum. De omzet was in 2010 relatief hoog door een op advies van de

Vanwege alle werkzaamheden rondom het kindermuseum en het jubi-

accountants KPMG doorgevoerde aanpassing van de administratieve

leum heeft het museum in 2010 slechts één tentoonstellingsproject voor-

principes. Projecten werden voorheen geboekt in het jaar dat ze werden

bereid waarvoor fondsen worden geworven: een eenvoudige productie

afgerond. Vanaf het boekjaar 2010 worden de gemaakte kosten en

over borduurwerken uit gevangenschap. Voorts werd de al genoemde

ontvangsten voor lopende projecten in de staat van baten en lasten opge-

aanvraag voor vastgoedonderhoud ingediend. Er werden in 2010 diverse

nomen.

projecten succesvol afgerond en afgerekend met de subsidiegevers: de

Aan het begin van het jaar werd bekend dat de BV Plancius die het

registratie en -digitalisering in het kader van het project Erfgoed van de

museumrestaurant exploiteert zou worden verkocht. Brouwerij Bavaria

Oorlog van het ministerie van VWS, en het door het VSBfonds gesubsidi-

werd huurder met de heer Van Steen als pachter. Directeur en penning-

eerde interviewproject.

tentoonstelling Seizoen ’40-’45, de twee projecten gericht op collectie-

meester onderhandelden over het huurcontract, dat pas begin 2011 zou worden getekend. In de loop van het jaar maakte het museum de overstap

Overzichten van alle instellingen, bedrijven, fondsen en overheden die

van de ING-bank naar de Rabobank.

in 2010 het museum steunden zijn achter in dit verslag opgenomen. Het museum is al deze gulle gevers veel dank verschuldigd.




2 0 1 0

47

2 0 1 0

46

Balans per 31 december 2010

ACTIVA

31 december 2010

Materiële vaste activa

31 december 2009

609.749

609.998

Totaal vaste activa 609.749 609.998

(in euro’s)

E x p l o i tat ie r e k e n in g ov e r 2 0 1 0 (in euro’s)

Voorraden

2010

Begroting 2010

2009

Directe opbrengsten Publieksinkomsten Indirecte opbrengsten

250.755 195.000 198.678 40.495

36.680

40.070

Totaal opbrengsten

291.250 231.680 238.748

Vorderingen

Subsidie gemeente Amsterdam

354.620 360.958 351.760

Vooruitbetaalde bedragen

22.441

Overige subsidies/bijdragen

706.653 418.000 129.128

Overige vorderingen en overlopende passiva

39.146

- 3.332

BATEN

33.771

61.587

Totaalsubsidies/bijdragen

1.061.273 778.958 480.888 1.352.523

33.771

Liquide middelen 1.010.860 851.986

TOTAAL BATEN

Totaal vlottende activa 1.072.447 889.089

TOTAAL ACTIVA

Beheerlasten

LASTEN

passiva

1.682.196

31 december 2010

1.499.087

31 december 2009

719.636

Beheerlasten personeel

192.072

186.310

183.682

Beheerlasten materieel

199.120

179.140

209.732

Totaal beheerlasten

391.192 365.450 393.414

Reserve exploitatietekorten komende jaren

281.617

229.475

Activiteitenlasten

Bestemmingsreserves

200.000

253.445

Activiteitslasten personeel

Bestemmingsfonds

295.332

295.332

Totaal eigen vermogen 776.949 778.252

1.010.638

307.790

302.755

310.257

Activiteitslasten materieel

661.701

386.433

33.671

Totaal activiteitenlasten

969.491 689.188 343.928

1.054.638

737.342

SALDO UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING

-8.160 -44.000 -17.706

48

Crediteuren

14.584

51.779

Saldo rentebaten/ -lasten

6.857

Belastingen en sociale premies

19.734

21.762


Kortlopende schulden

10.000

49

8.438 De balans en de exploitatie

Vooruitontvangen subsidies en lopende projecten

351.307

236.490

EXPLOITATIERESULTAAT

-1.303 -34.000 -9.268

rekening zijn een

Overige schulden en overlopende passiva

296.622

223.304

Toevoeging/onttrekking aan/van reserve exploitatietekorten

-1.303

vereenvoudigde weergave van

-34.000

-9.268

Totaal kortlopende schulden 682.247 533.335

het financieel jaarverslag 2010. RESULTAAT NA VERDELING

TOTAAL PASSIVA

1.682.196

1.499.087

- - -

Over deze jaarrekening heeft bureau KPMG Accountants N.V. op 28 april 2010 een controleverklaring afgegeven.

2 0 1 0

1.360.683


TOTAAL LASTEN

2 0 1 0

Voorzieningen 223.000 187.500

Nevenfuncties directie

BV te Amsterdam, commis-

Personeel

werkzaam via

Hans Blom (voorzitter)

en bestuur

saris Enrico BV te Amsterdam,

Directie

detachering,

Hans Hoek (penningmeester)

Duco Adema: directeur Hoge-

directeur Peppadew Inter-

Liesbeth van der Horst

participatiebaan, e.d.

Meino Schraal (secretaris tot juni)

school Wildesheim Flevoland,

national BV te Amsterdam,

Collectie, presentatie en

Carla Bastiaansen (secretaris

voorzitter Stichting Vrienden

commissaris Dutch Hotel

documentatie

Bibliotheek en

Verzetsmuseum Amsterdam

Collection te Monnickendam,

Martha Bakker (tot 1maart)

documentatie

bestuurslid Stichting

Karin Rietbroek (vanaf 1 maart)

Ruud Lindeman

stemming.nu, adviseur diverse

Frits van Suchtelen

Receptie

vennootschappen

Educatie

Rob Hofhuis

Gerard Mensink

Dasha Kubova

vanaf juni) Duco Adema Victor Frequin

Carla Bastiaansen: eigenaar Happy Independent Profes-

Nevin Özutok

sional Consulting; penning-

Dineke Stam

meester stichting Natuur-

Liesbeth van der Horst: bestuurslid

museum Brabant; voorzitter

De Plantage, voorzitter Stich-

Sandra ter Mijtelen

Steven Morenc

alumnivereniging AHD

ting Herinneringscentra en

PR en randprogrammering

Website

Musea ’40-’45 i.o.; bestuurslid

Marjolein Marreveld

Jeroen de Nijs (tot juni)

vriendenkring NIOD

Financiële administratie

Technische dienst

Annelies Licht

Henk Stadwijk

Hans Blom: voorzitter stichting Amsterdam 2010 (21 International Congress st

of Historical Sciences); voor-

Nevin Özutok: lid dagelijks bestuur stadsdeel Oost; lid van de raad

Tanja Duson (vanaf mei gedeta-

zitter stichting Biografisch

van commissarissen Carré

cheerd; vanaf juli in dienst)

Tijdelijk personeel

Portaal van Nederland; voor-

Theater

Receptie

in het kader van

Hilda Zandstra (tot oktober)

projecten

zitter Historische Vereniging

Meino Schraal: medewerker

Oud Leiden; lid Nationaal

sectie presentaties Stads

Netty Langedijk

Comité Herdenking Capitula-

archief Amsterdam, lid provin-

Trudy Preuter

ties Wageningen; Cleveringa

ciale staten Noord-Holland,

Technische dienst

Rian Verhoeven (tot augustus)

hoogleraar 2010-2011 Univer-

fractiesecretaris CDA; lid

Bert van der Heijden (tot oktober)

Digitalisering collectie

organisatiecommissie Willem

Charly Braam

Filip Bloem (tot maart)

Arondeuslezing

Secretariaat en algemene

Karen Kleijn (tot mei)

ondersteuning

Stagiaires

siteit Leiden Victor Frequin: zakelijk directeur

Kindermuseum

50

OeverZaaijer architectuur en

bureau Intercultural Museum

Marjan Dejevij

Pauline Jacob (tot augustus)

Frank de Ruijter

Mareike Böke (vanaf september)

2 0 1 0

stedebouw, directeur VPBD, lid gemeenteraad Amstelveen

and Heritage Projects;


Dineke Stam: zelfstandig werkend

voor de VVD, voorzitter tennis-

mede-oprichter en bestuurslid

vereniging ALTC de Aemstel-

van Cultuur & Co; coördinator

burgh en Stichting Aemstel-

Europees Project Express

burgh

& Connect; lid Commissie

Hans Hoek: directeur Inwincible

Tussentijdse Evaluatie Rotter-

Investments BV te Amsterdam,

damse Raad voor Kunst en

directeur Trevolte Holding

Cultuur

51 2 0 1 0

Bestuur


B ij l ag e n

Vrienden en

klankbordgroepen

kindermuseum

Vriendinnen van

Commissie Inhoud

Ido Abram

Martha Bakker

Aspha Bijnaar

Aspha Bijnaar

Jehaga Bosscha

Bestuur Stichting

Vrijwilligers

Johan de Jong

Dick Verdonkschot

De activiteiten van het Verzetsmuseum zijn in 2010 mede mogelijk gemaakt door bijdragen van een groot

Prof. dr. I.B.H. Abram

Jan Blokker (†)

Hedy d’Ancona

Willem Breedveld

Femke Akerboom

Rob Keus

Amber Vosveld

aantal instellingen, bedrijven en particulieren.

Catherine Bakker

Wendy de Keyzer

Laetitia Wanders

Algemene bijdragen in 2010

Bijdragen voor het

Prof.dr. Th.C. van Boven

Remco Campert

het Verzetsmuseum

Prof.mr. L.J. Brinkhorst

Rudi van Dantzig

Amsterdam

Maartje de Beer

Liesbeth Koning

Karel Warmenhoven

Aktion Sühnezeichen-

kindermuseum

Roos Bekkenkamp

Marieke Krabshuis

Bea Weenink

Prof. mr. C. Fasseur

Cox Habbema

Duco Adema (voorzitter )


Lies Schippers

Elles Bense

Nadja Krüger

Hans van der Wilk

Prof.dr.mr. B. de Gaay Fortman

Gerda Havertong

Nico Passchier (secretaris)

Marjolein Marreveld

Cees Hageman

Annemarie Bien

Dasha Kubova

Wil Witsel

M.H.M.F. Gardeniers-Berendsen

Judith Herzberg

Willem de Kler (penningmeester)

Aik Meeuse

Mila Ernst

Arjan Blom

Elke Kuiper

Pico Wychgel

Gemeente Amsterdam

Reneé de Zwart

Stichting Dr. Edward Hardoon

Friedensdienste

Stichting uitgeverij en boekhandel Pegasus

Bijdragen voor projecten in 2010

Bouwfonds Cultuurfonds

Prins Bernhard Cultuurfonds

Boedelbak bv

M.A.O.C Gravin Van Bylandt

Hans Ruijssenaars architecten

Stichting DOEN

Christelijk Nationaal Vakverbond

Centrum voor Propaganda voor

Ruusscher Stichting

Gemeente Amsterdam

Skan-fonds

Kollewijn Fonds

Stichting Sam Slager

Ministerie van VWS, eenheid OHW

Solidariteitsfonds

Mondriaan Stichting

Jeroen Krabbé

Floris Mreijen

Gerard Mensink

Chris van der Heijden

Willem Boon

Anke Lankreyer

P.H. Kooijmans

Anil Ramdas

Aal Noppert

Erik Somers

Hein Hoffmann

Jahaga Bosscha

David Lee

ING Nederland

M. van der Stoel

Marte Röling

Karel Warmenhoven

Eenheid in de Vakbeweging Stichting ter bevordering van de Christelijke Pers

Atelier Van Gog

Annemarie de Wildt

Petra Katzenstein

Wilma ten Brinke

Marianne Lennon

M. Koster en Zn

D. Terpstra

Bouwcommissie

Marleen Keijlard

Inge Brouwer

Nelly Limburg Zwaneveld

KPMG

Ed. van Thijn

Victor Frequin (voorzitter)

Joris Kwast

Jan-Cees ter Brugge

Lydia Loevendie

KVGO

Stichting Democratie en Media

Stichting van Woudschoten

Prins Bernhard Cultuurfonds

Prof. H.J.L. Vonhoff (†)

Hans Hoek

Aik Meeuse

Ezra ten Bruin

Anita de Loos

Linnaeus apotheek bv

Gemeente Amstelveen

en diverse particulieren

SNS Reaal Fonds

G.C. Wallis de Vries


Pauline Micheels

Noah Dull

Ingrid van der Meer

Meerschap bv

Gemeente Amsterdam,

G.J. Wolffensperger

Piet Kranenburg

Muriël Steegstra

Suzanne Compier

Trees Moons

Millward Brown Centrum

Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling

Annelies Licht

Sjan Jansen

Carl Dijkstra

Lily Ocasio

Het Parool

Hans Ruijssenaars

Mirjam Gulmans

Sanne Dijkstra

Mirjam Ohringer

Parrée Beheer b.v.

mr. D.E. Claassen

Commissie fondsenwerving

Paula Roos

Ben Dirkse

Sandra van Os

Rami Amsterdam B.V.

Gemeente Diemen

C.H. Evenhuis-van Essen

Jan van Muiswinkel

Geerthe Schilder

Daphne Dolstra

Pieter Overmars

Swiss Re Life

Gemeente Ouder-Amstel

Erik Somers

Mariet Doorten

Nelleke Persoons

VCK Holding B.V.

K.F. Hein Fonds

Economische Zaken

Iris Trompert

Kees Gerbrands

Tineke Philips

Verbond van Verzekeraars

Iona Stichting

P.W. Kruseman

Sonja Vetter-Samuels

Joan van Esveld

Maamke Portengen

Wegener NV

Kattendijke/Drucker Stichting

Dineke Stam

Pim Gillot

Joop Reder

Yarden

Kiwanis Club Amsterdam

Annemarie de Wildt

Anne Goebertus

Marja Rinsma-Ypma

en diverse particulieren en ruim

Ministerie van VWS, eenheid OHW Stichting Maatschappij tot Nut der

Gerard van Rossum

1.400 leden van de Vrienden

Marc de Hay

Tjitso Seijnen

stichting

2 0 1 0

Leonora Groen

drs. W. van Norden drs. R. Schoonveld

Gwendolyn Hofman

Laurie Slegtenhorst


B.J. Mulder‑Gemmeke R.M.W.O. (†)

A.A. Verheij

Elchien Holl

Marijke Smit

E. Vogelaar

Hilda Hollander

Kirsten Spoolder

Madurodam Steunfonds

H.A. van Wijnen

Reina Jaarsma

Antoinette Stranger

Elise Mathilde Fonds

Fleur Jager

Ger Taubman

Nationaal Fonds voor Vrijheid en

Simon Jager

Ferdinand Tillema

Ina Janmaat

Iris Trompert

VSBfonds

Gemeente Amsterdam,

G.L.J. Huyser gen. b.d.

52

Nationaal Fonds voor Vrijheid en Veteranenzorg

Kunst en Cultuur

R. Boekholt

drs. H. Eversdijk

W.J.O. de Vries Fonds VSBfonds

Israëlieten in Nederland Maatschappij Tot Nut van ’t Algemeen

Veteranenzorg

53 2 0 1 0

Klankbordgroep

Marion Bloem


Commissies/

Comité van Aanbeveling

Colofon © Verzetsmuseum Amsterdam, mei 2011 Tekst

Liesbeth van der Horst ontwerp

Jarno Aafjes Concept & Design dtp

Zwaar Water Foto’s

Liz Ellermeijer-Bulder Evert Elzinga Carlo Huffener Simon Jager Maarten Jungen Jørgen Koopmanschap Gerard Mensink Sandra ter Mijtelen Jeroen de Nijs Marc Pereboom Karin Rietbroek Unai Risueño Henk Rougoor Hans Ruijssenaars architecten Frank de Ruijter


2 0 1 0

54

Dick Verdonkschot

Wisselexpositieruimte

Recommend Documents