Wet bp brochure
27-01-2009
13:00
Pagina 1
Uitsprakenbundel Wet bescherming persoonsgegevens 2009
De bescherming van persoonsgegevens wordt door informatietechnologische ontwikkelingen en de ambities van de informatiesamenleving steeds belangrijker. Overheden, kleine en grote ondernemers verwerken dagelijks persoonsgegevens bij de uitvoering van hun werkzaamheden. Voortdurend worden er gegevens van individuen vastgelegd door camera’s en toegangspoortjes, bij banktransacties, bij contacten met overheden, hulpverleners, werkgevers, onderwijsinstellingen en justitiële instanties en wanneer we digitaal communiceren en ons op het internet begeven. Dit veelvuldige gebruik van persoonsgegevens verdient een permanente normatieve aandacht. Onzorgvuldigheid kan leiden tot schade in het maatschappelijk verkeer voor individuen, overheden en bedrijven. De Wet bescherming persoonsgegevens bevat regels en normen voor de verwerking van persoonsgegevens. Deze uitsprakenbundel geeft een beeld van de relevante uitspraken over deze wet en het achterliggende internationale recht. Het betreft uitspraken van Europese en Nederlandse rechters en van het College bescherming persoonsgegevens, deels met commentaar van privacydeskundigen uit de advocatuur, consultancy of wetenschap.
Onder redactie van: Mr.T.E. van Dijk Mr. dr. A.W. Duthler Prof. mr. H.Ph.J.A.M. Hennekens Mr. P.T.C. Hoefer-van Dongen Mr. J.P. van Schoonhoven Mr. D.W.F.Verkade Uittreksels Mr. drs. J.D. Nieuwkoop
Uitsprakenbundel
Wet bescherming persoonsgegevens voorpublicatie
De Uitsprakenbundel Wet bescherming persoonsgegevens is allereerst bedoeld voor de rechtspraktijk en voor wie verder bij zijn werkzaamheden inzicht nodig heeft in de rechtsvorming op het terrein van de bescherming van persoonsgegevens. De bundel is ook geschikt voor universitair onderwijs In deze brochure vindt u een korte inhoudsopgave en een voorbeeld van een uitspraak met commentaar.
2009
vooraankondiging wbp:vooraankondiging wbp
27-01-2009
11:40
Pagina 1
Uitsprakenbundel Wet bescherming persoonsgegevens Redactie
Mr. T.E. van Dijk (College bescherming persoonsgegevens) Mr. dr. A.W. Duthler (Duthler Associates) Prof. mr. H.Ph.J.A.M. Hennekens (oud-Staatsraad en emeritus hoogleraar Radboud Universiteit Nijmegen)
Mr. P.T.C. Hoefer-van Dongen (College bescherming persoonsgegevens)
Mr. J.P. van Schoonhoven (SNS REAAL) Mr. D.W.F. Verkade (Advocaat-Generaal bij de Hoge Raad) Uittreksels
Mr. drs. J.D. Nieuwkoop
Sdu Uitgevers Den Haag, 2009
vooraankondiging wbp:vooraankondiging wbp
27-01-2009
11:40
Pagina 2
Commentatoren
Prof. mr. E.J. Dommering, emeritus hoogleraar informatierecht aan de Universiteit van Amsterdam Mr. dr. A.W. Duthler, directeur Duthler Associates Prof. mr. C.A. Groenendijk, emeritus hoogleraar rechtssociologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en voorzitter van het Centrum voor Migratierecht RUN Prof. dr. P.J.A. de Hert, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel, onderzoeksgroep Law, Science and Technology Studies en hoofddocent aan de Universiteit van Tilburg (TILT) A. Hoefmans, vrijwillig medewerker aan de Vrije Universiteit Brussel (HUMR) Mr. dr. O.J.D.M.L. Jansen, advocaat te ’s-Hertogenbosch en hoofddocent Staatsen bestuursrecht aan de Universiteit Utrecht Dr. M. van der Linden-Smith, docent IT en Recht aan de Universiteit Utrecht Prof. mr. G. Overkleeft-Verburg, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam Mr. dr. M.C. Ploem, universitair docent Gezondheidsrecht AMC Mr. K. de Raaij, advocaat te Amsterdam Mr. C. H.M.Reijmers, adviseur bij Duthler Associates Dr. R. Saelens, verbonden aan de onderzoeksgroep Law, Science and Technology Studies van de Vrije Universiteit Brussel Prof. mr. R.J.N. Schlössels, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen Mr. drs. J. Schmaal, advocaat te Amsterdam Mr. J.P. van Schoonhoven, senior compliance officer, SNS REAAL te Utrecht M. J. Schukking, advocaat te Den haag Mr. J. Slöetjes, advocaat te Amsterdam Mr. S.F. Tiems, advocaat te Utrecht Mr. J.M. Titulaer-Meddens, privacy consultant en redactiesecretaris Privacy & Informatie Mr. M.B. Voulon, adviseur bij Duthler Associates Mr. I.J. de Vré, advocaat te Amsterdam Mr. H.H. de Vries, advocaat te Amsterdam Mr. G.J. Zwenne, advocaat te Den Haag, universitair hoofddocent eLaw@Leiden en fellow van het E.M. Meijers Instituut van de Universiteit Leiden
Sdu Uitgevers
vooraankondiging wbp:vooraankondiging wbp
27-01-2009
11:40
Pagina 3
Aankondiging
Uitspraken over de Wet bescherming persoonsgegevens van 2001 spelen een toenemende rol bij de rechtsvorming en rechtshandhaving op het terrein van verwerking van persoonsgegevens. In de Uitsprakenbundel Wet bescherming persoonsgegevens die begin april 2009 verschijnt, zijn rond de 250 uitspraken opgenomen van rechterlijke colleges, van Europese rechters tot de voorzieningenrechter, en van het College bescherming persoonsgegevens, dat toezicht houdt op de naleving van de wet. De uitspraken, die deels zijn voorzien van deskundig commentaar, leveren een boeiend beeld op van concrete situaties waarin het gegevensbeschermingsrecht een ordenende functie heeft. Ze maken zichtbaar wat bescherming van persoonsgegevens in het dagelijkse maatschappelijk verkeer betekent. Ze maken duidelijk welke begrippen van de wet een nadere uitleg behoeven en dragen daaraan bij. Er zijn voorbeelden van belangenafwegingen die een kader bieden voor toekomstige vraagstukken en juridische geschillen. De aard van de persoonsgegevens in kwestie, de context van de verwerking, de machtsverhoudingen en een zeker pragmatisme blijken bepalende factoren voor de uitkomst van geschillen. In veel gevallen is er sprake van samenhang met andere rechtsnormen uit strafrecht, publiekrecht of privaatrecht. Na een aanloopperiode waarin vooral de toezichthouder interpretaties van de normen en begrippen van de wet publiceerde, komen inmiddels de nationale en Europese rechters met richtinggevende uitspraken. Door de informatietechnologische ontwikkelingen en de opkomst van de informatiesamenleving raken steeds meer mensen betrokken bij gegevensbescherming en ontstaan steeds weer nieuwe interpretatievraagstukken. De bundel biedt een overzicht van de rechtsvorming tot nu toe en kan een hulpmiddel zijn voor een ieder die met de rechten en plichten van de wet te maken krijgt. In deze brochure vindt u een korte inhoudsopgave en een voorbeeld van een uitspraak, voorzien van commentaar.
Sdu Uitgevers
3
vooraankondiging wbp:vooraankondiging wbp
27-01-2009
11:40
Pagina 4
Korte inhoud Uitsprakenbundel Wet bescherming persoonsgegevens
Voorwoord Afkortingenlijst Artikelsgewijs overzicht van uitspraken, deels voorzien van commentaar Bijlagen:
4
– tekst Wet bescherming persoonsgegevens – selectie van CBP-publicaties – lijst met Opinies van de Artikel 29-Werkgroep – trefwoordenregister – chronologisch register
Sdu Uitgevers
vooraankondiging wbp:vooraankondiging wbp
27-01-2009
11:40
Pagina 5
1.13
Rechtbank ’s-Hertogenbosch, 11 september 2007
1.13
RECHTBANK ’S-HERTOGENBOSCH, 11 SEPTEMBER 2007, NR AWB 06/2574, LJN BB3700 Verzoek om afschriften e-mailwisseling tussen een ambtenaar van de politieregio Brabant Zuid-Oost en ambtenaren van andere politiekorpsen, die heeft plaatsgevonden met betrekking tot twijfels omtrent de identiteit van eiser. Het verzoek valt niet onder het toepassingsbereik van de Wbp omdat er geen sprake is van een bestand in de zin van de Wbp. bestand, e-mailgegevens
X., eiser, tegen de Korpsbeheerder van de Politieregio Brabant Zuid-Oost, verweerder
Partijen
(...) Het geschil ziet op het niet openbaren van de uitdraai van de e-mailwisseling tussen een ambtenaar van de politieregio Brabant Zuid-Oost en ambtenaren van andere politiekorpsen, die heeft plaatsgevonden met betrekking tot twijfels omtrent de identiteit van eiser. (...) – Wbp Onderdeel van het bestreden besluit vormt tevens de in bezwaar gehandhaafde weigering van verweerder om eiser de e-mailgegevens te verstrekken op grond van de Wbp. Verweerder stelt zich in dezen primair op het standpunt dat eiser geen te honoreren beroep op verstrekking kan doen omdat geen sprake is van een bestand in de zin van de Wbp. Een bestand kan zowel geautomatiseerde als niet-geautomatiseerde verwerkingen bevatten (Kamerstukken II, 25 892, nr. 3). Aldus kunnen in principe ook e-mailberichten – gesteld dat aan de criteria is voldaan – onder het begrip ‘bestand’ vallen. Van een ‘bestand’ is blijkens de memorie van toelichting sprake als de persoonsgegevens onderdeel uitmaken van een gestructureerd geheel dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is en betrekking heeft op verschillende personen. De rechtbank is niet gebleken van een gestructureerd geheel in de zin van het op grond van meer dan één kenmerk vertonen van een onderlinge samenhang. Het al dan niet in de computerprogrammatuur voorhanden zijn van een zoekmachine maakt nog niet dat sprake is van een gestructureerd bestand. Ook is geen sprake van gegevens omtrent verschillende personen, nu de e-mailwisseling ziet op de twijfels omtrent eisers identiteit. Dat in verband hiermee meerdere namen worden genoemd, waaronder die van eisers gemachtigde, doet hier niet aan af.
Uitspraak
Sdu Uitgevers
5
vooraankondiging wbp:vooraankondiging wbp
1.13
27-01-2009
11:40
Pagina 6
Rechtbank ’s-Hertogenbosch, 11 september 2007
Gelet hierop is de rechtbank van oordeel dat verweerder zich op goede gronden op het standpunt heeft gesteld dat geen sprake is van een bestand in de zin van de Wbp. Mitsdien valt het verzoek van eiser niet onder het toepassingsbereik van de Wbp. (...) Commentaar
Stel, je bent een boef, en de politie zit achter je aan. Natuurlijk doe je dan je best om uit handen van de politie te blijven, dus je gebruikt wel eens een andere naam. Als ze je nou toch op ‘t spoor komen, en de verschillende korpsen overleggen met elkaar of ze achter dezelfde aanzitten, heb jij dan later recht op inzage in de betreffende e-mailwisseling? Zodat je wellicht weet welke agent of medewerker uiteindelijk zo slim is geweest om jou te achterhalen? Heb je recht om te weten door wie er wat over jou gezegd wordt? De rechter in de onderhavige zaak vindt van niet. En gelukkig maar, denk ik, want politieambtenaren zouden niet goed kunnen overleggen met de hete adem van betrokkenen (verdachten of anderszins) in hun nek. Eiser had zijn vordering tot inzage in de e-mailwisseling gebaseerd op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en op de Wbp. Wat betreft de Wob oordeelt de rechter dat er sprake is van persoonlijke beleidsopvattingen in een document ten behoeve van intern beraad, zodat op grond van art. 11 lid 1 Wob het verzoek om inzage van eiser kan worden afgewezen. Het kenmerk van intern beraad is volgens de rechter dat men hierover in principe in vrijheid moet kunnen beraadslagen, wat betekent dat niet alleen de inhoud maar ook de namen van de betrokken ambtenaren onbekend dienen te blijven. De ambtenaren hebben aangegeven dat zij niet instemmen met bekendmaking. Het beroep op de Wbp strandt op het feit dat in casu de e-mailwisseling niet onder het begrip ‘bestand’ van art. 1 sub c Wbp valt. Het is namelijk geen ‘gestructureerd geheel van persoonsgegevens’ omdat er niet op grond van meer dan één kenmerk een onderlinge samenhang vertoond wordt. Dit criterium komt uit de Memorie van Toelichting: ‘Onderlinge samenhang kan blijken uit een gemeenschappelijke bestemming of uit het feit dat de verzameling in de praktijk als een geheel worden beschouwd. De samenhang kan zitten in een vooraf aangebrachte structuur van de verzameling of in een raadpleegmethodiek die samenhang brengt in ogenschijnlijk willekeurige gegevensverwerkingen.’1 Natuurlijk kan een e-mailwisseling in een bestand opgeslagen worden. Alles kan in een bestand opgeslagen worden, ook deze noot (en foto’s, filmpjes, mp3’s, noem maar op). Echter, daarmee is het nog niet een bestand in de zin van artikel 1 sub c van de Wbp.2 Eigenlijk vind ik het wel vreemd dat een Wbp-bestand betrekking moet hebben op verschillende personen: een dossier met alles wat er over één persoon te
1 2
Kamerstukken II 1997–1998, 25 892, nr. 3, pp. 54. ‘…elk gestructureerd geheel van persoonsgegevens, ongeacht of dit geheel van gegevens gecentraliseerd is of verspreid is op een functioneel of geografisch bepaalde wijze, dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is en betrekking heeft op verschillende personen’, art. 1 sub c Wbp.
6
Sdu Uitgevers
vooraankondiging wbp:vooraankondiging wbp
27-01-2009
11:40
Pagina 7
1.13
Rechtbank ’s-Hertogenbosch, 11 september 2007 weten valt, is dus geen bestand in de zin van de Wbp. De memorie van toelichting zegt hierover: ‘Deze voorwaarde werd ook in de WPR gesteld. Het advies van de Registratiekamer dit vereiste te schrappen wordt niet overgenomen. De reikwijdte van het begrip bestand met het oog op dossierverzamelingen is thans in de jurisprudentie enigszins uitgekristalliseerd. Het is onwenselijk daarin nu weer wijziging te brengen. Gegevens die op grond van de hierboven omschreven criteria niet worden geacht te zijn opgenomen in een bestand, vallen bijvoorbeeld onder de bescherming van artikel 6:162 BW (onrechtmatige daad). Daarnaast is voor de overheid de Wet openbaarheid van bestuur van toepassing. Dat betekent, dat een verzoek van iemand tot kennisneming van hem betreffende informatie uit dossiers die niet deel uitmaken van een gestructureerd geheel en daarom niet onder de definitie van een bestand vallen, kan worden gebaseerd op de Wet openbaarheid van bestuur c.q. het BW in verband met een onrechtmatige daad.’3 In casu heeft de betrokkene daar dus niets aan, zijn beroep op de Wob gaat niet op, en ook valt niet in te zien waarom weigering van inzage in casu onrechtmatig zou zijn.
Tina van der Linden-Smith
3
Kamerstukken II 1997–1998, 25 892, nr. 3, pp. 54-55.
Sdu Uitgevers
7
vooraankondiging wbp:vooraankondiging wbp
27-01-2009
11:40
Pagina 8
De Uitsprakenbundel Wet bescherming persoonsgegevens (ISBN: 978 90 12 38105 5) is vanaf april 2009 verkrijgbaar. U kunt het boek bestellen via onze klantenservice: Sdu Klantenservice Postbus 20014 2500 EA Den Haag tel.: 070 - 378 9880 www.sdu.nl/service Of via onze site: www.sdu.nl
© 2009 Sdu Uitgevers bv, Den Haag Ontwerp omslag: Villa Y, Den Haag Opmaak binnenwerk: Typeface, Lelystad
Alle rechten voorbehouden. Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij Sdu Uitgevers bv. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet 1912 gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich te wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, (www.cedar.nl/pro).Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave ten behoeve van commerciële doeleinden dient men zich te wenden tot de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kan voor de afwezigheid van eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever deswege geen aansprakelijkheid voor de gevolgen van eventueel voorkomende fouten en onvolledigheden. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the publisher’s prior consent. While every effort has been made to ensure the reliability of the information presented in this publication, Sdu Uitgevers neither guarantees the accuracy of the data contained herein nor accepts responsibility for errors or omissions or their consequences.
8
Sdu Uitgevers
Wet bp brochure
27-01-2009
13:00
Pagina 1
Uitsprakenbundel Wet bescherming persoonsgegevens 2009
De bescherming van persoonsgegevens wordt door informatietechnologische ontwikkelingen en de ambities van de informatiesamenleving steeds belangrijker. Overheden, kleine en grote ondernemers verwerken dagelijks persoonsgegevens bij de uitvoering van hun werkzaamheden. Voortdurend worden er gegevens van individuen vastgelegd door camera’s en toegangspoortjes, bij banktransacties, bij contacten met overheden, hulpverleners, werkgevers, onderwijsinstellingen en justitiële instanties en wanneer we digitaal communiceren en ons op het internet begeven. Dit veelvuldige gebruik van persoonsgegevens verdient een permanente normatieve aandacht. Onzorgvuldigheid kan leiden tot schade in het maatschappelijk verkeer voor individuen, overheden en bedrijven. De Wet bescherming persoonsgegevens bevat regels en normen voor de verwerking van persoonsgegevens. Deze uitsprakenbundel geeft een beeld van de relevante uitspraken over deze wet en het achterliggende internationale recht. Het betreft uitspraken van Europese en Nederlandse rechters en van het College bescherming persoonsgegevens, deels met commentaar van privacydeskundigen uit de advocatuur, consultancy of wetenschap.
Onder redactie van: Mr.T.E. van Dijk Mr. dr. A.W. Duthler Prof. mr. H.Ph.J.A.M. Hennekens Mr. P.T.C. Hoefer-van Dongen Mr. J.P. van Schoonhoven Mr. D.W.F.Verkade Uittreksels Mr. drs. J.D. Nieuwkoop
Uitsprakenbundel
Wet bescherming persoonsgegevens voorpublicatie
De Uitsprakenbundel Wet bescherming persoonsgegevens is allereerst bedoeld voor de rechtspraktijk en voor wie verder bij zijn werkzaamheden inzicht nodig heeft in de rechtsvorming op het terrein van de bescherming van persoonsgegevens. De bundel is ook geschikt voor universitair onderwijs In deze brochure vindt u een korte inhoudsopgave en een voorbeeld van een uitspraak met commentaar.
2009
