Waarderingssubsidie Gemeente Zeist

Nieuwsbrief van de Historische Vereniging/

maart 2014

Waarderingssubsidie Gemeente Zeist Dat de gemeente de plannen en activiteiten van de vereniging waardeert en onderschrijft blijkt uit het feit dat de gevraagde subsidie voor 2014 is toegekend. Met deze financiële ondersteuning kunnen wij nu extra activiteiten uitvoeren.

Gooi niets weg Heeft u nog oude foto’s, ansichtkaarten, plattegronden of specifieke voorwerpen van Den Dolder en vraagt u zich af wat ermee te doen ? Neem contact op met de Historische Vereniging en bel of mail onze secretaris: Dick van Lier: 030-2284505, [email protected]

www.historischeverenigingdendolder.nl

Prijsuitreiking Groot Zeister Dictee 2014 Het team “Geheugen van Zeist” neemt tweede prijs in ontvangst bij het Eerste Grote Zeister dictee, georganiseerd tijdens de Feestweek in Zeist door de Rotary Club Zeist. Opbrengst € 2.500,- bestemd voor de wijkinloophuizen in Zeist. Op de foto van links naar rechts; burgemeester Koos Jansen, Petra Koek (HVDD), Jantsje de Boer (Bibliotheek), Marjolein van de Kemp (ondersteuner Geheugen van Zeist, teamleider), Hanna Schuringa (lid Educatiegroep Geheugen van Zeist). Brita Pilger (archief Zeist) ontbreekt op de foto.

Het team ‘Geheugen van Zeist’ ontving van burgemeester Koos Janssen de tweede prijs (op de foto ontbreekt een deelnemer)

Aanwinst voor vereniging: theelepeltje “Prins Hendrikoord” Lage Vuursche

De vereniging kwam onlangs in het bezit van een zilveren theelepel (merk Sola) met een afbeelding van het gebouw Prins Hendrikoord.


Wandkleed plattegrond van Den Dolder in 1981 Op het kleed is het toenmalige Den Dolder uitgebeeld in lappen, kruissteken, plukken wol en zorgvuldige applicaties. Het kleed bewijst dat er sindsdien veel veranderd is in ons dorp. Een huzarenstukje handwerk van diverse Dolderse dames dat bedoeld was als wandversiering van de Hazenboschschool. Tijdens de openingsweek van het nieuwe gemeentehuis Zeist hing het wandkleed op een prominente plaats in de hal van het gemeentehuis en hebben honderden bezoekers dit kunnen bewonderen.

De kracht van ambachten De economische en culturele betekenis van het ambacht staan op dit moment sterk in de belangstelling. Niet alleen bracht de SER onlangs een advies uit over de kracht van het ambacht en over de noodzaak om te investeren in deze sector, ook de culturele betekenis wordt weer meer gezien, met de UNESCO conventie van het Immaterieel Erfgoed (waar het ambacht één van de vijf domeinen is) als goed voorbeeld ter illustratie. Tijdens een internationale conferentie willen wij (Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed) de verschillende partijen en stakeholders samenbrengen om aan de hand van inspirerende internationale voorbeelden samen na te denken over de toekomst van het ambacht. Niet alleen branche organisaties,


opleidingen en erfgoedinstellingen zijn daarvoor belangrijk. Er is ook een belangrijke rol voor de overheden, lokaal, provinciaal en nationaal, om bij te dragen aan een gunstig klimaat waarin het ambacht kan gedijen, niet alleen omdat het belangrijk is voor het versterken van ambachtscultuur en ambachtseconomie in Nederland, maar gewoon ook omdat het ambacht ook iets is om trots op te zijn en waarmee Nederland geld kan verdienen. De conferentie wordt georganiseerd door het Fonds voor Cultuurparticipatie en het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed in het kader van het Jaar van de Ambacht.

Herinnering Uitnodiging algemene ledenvergadering woensdag 19 maart 2014 Het bestuur van de Historische Vereniging Den Dolder heeft het genoegen de leden uit te nodigen voor de algemene ledenvergadering, welke zal worden gehouden op woensdag 19 maart 2014 om 20.00 uur in het Dienstencentrum ‘Pelita’, Dr. Ramaerlaan 2, 3734EB Den Dolder. Op de website vindt u vanaf 1 maart onder ‘cijfers’ de agenda, de financiële stukken en de jaarverslagen. Lezing Na de vergadering zal rond 21.00 uur een lezing worden gehouden die ook voor nietleden toegankelijk zal zijn, door de heer Fred Meyer en heeft als onderwerp ‘900 jaar De Bilt’. Iedereen is hiervoor hartelijk uitgenodigd.


Bezoek ook eens de website “Geheugen van Zeist” waar u veel informatie kunt vinden van alle erfgoed partners! De erfgoedinstellingen die samenwerken onder het Geheugen van Zeist zijn: Idea Bibliotheek Zeist, Commissie Open Monumentendag, Culturele vleugel Slot Zeist, Gemeentearchief Zeist, Stichting ’t Gilde Zeist, Historische Vereniging Den Dolder, Museumstichting het Hernhutterhuis, Slot Zeist/Figi, Stichting Oude Algemene Begraafplaats, Zeister Historisch Genootschap, Stichting De Zilver-Kamer.

Dit is de QR code van de Historische Vereniging Den Dolder Er zijn vele gebruiksmogelijkheden voor een QR code. Hieronder een voorbeeld. Domeinnamen toegankelijk maken. Een domeinnaam intoetsen op je mobiele telefoon is vaak lastig. QR codes zijn bij uitstek geschikt om bijvoorbeeld mobiele websites met lange domeinnamen toegankelijk te maken voor een breed publiek. U hoeft enkel de code te scannen en u wordt doorverwezen naar de mobiele website. Probeer dit eens op uw telefoon! QR code Dit is de QR code van de Historische Vereniging Den Dolder welke wij in de toekomst zullen gebruiken in al onze publiciteits uitingen. Hoe werkt het: scan met uw smartphone deze afbeelding en u wordt direct doorgeleid naar de website van de vereniging.


Jan Eyden (1755/1756-1826), een man met veel verstand van dierziektes door R.P.M. Rhoen

Den Dolder omstreeks 1800 Tweehonderd jaar geleden woonde in Den Dolder een boer die bekend stond om zijn kennis over dierziektes. Om deze kennis was hij in de hele provincie Utrecht en daar buiten befaamd. Het Den Dolder waar hij woonde bestaat niet meer. Het is wel de naamgever van het huidige dorp Den Dolder. Het oorspronkelijke Den Dolder lag aan de Soestdijkseweg ter hoogte van Prins Hendriksoord. Van oudsher viel Den Dolder onder het gerecht Zeist. De naam Dolder komt voor het eerst voor in 1650 (‘Groten Dolder’ en ‘Grote Dolre’). Op de kaart van de provincie Utrecht van circa 1675 van R. de Hooghe staat Dolder voor het eerst aangeduid. Midden achttiende eeuw was het een gehucht waar ver van elkaar verspreid acht huizen stonden. L.P. Serrurier heeft het gehucht in 1731 getekend.

Tekening van Louis Philippus Serrurier uit 1731 van het gehucht Den Dolder. Den Dolder bestond toen uit niet meer dan de Ewijckshoeve, een herberg en enkele boerderijen en woningen


Jan van Eyden kocht in 1796 de hofstede Het Spie, waar voorheen Aart van Woudenbergh op zat. De hofstede lag aan de Soestdijkerweg (‘Utrechtseweg’). Circa 1800 heeft Jan van Eyden de naam van de hofstede veranderd in Den Dolder. Een volgende eigenaar gaf de boerderij circa 1820 de naam Weltevreden. Uit 1813 bestaat een uitvoerige beschrijving van de hofstede Den Dolder. ‘De boerenhofstede Den Dolder genaamd, bestaande in een goede woning tot woonhuis voor de pachter geschikt, hebbende eenige kameren gelijkvloers, door verschillende vensterramen voor licht en hun uitzicht hebbende op het plein en den rijweg; voorts achter en terzijde van hetzelve en worden nog gevonden een bakhuis waarin een oven om brood in te bakken wordt gevonden, voorts bergen, schuren en stallingen voor het vee, waarin een dorsvloer, wijders nog een schapenhok geschikt tot bergingen en stallingen van de schapen.’ Bij de hofstede hoorde twee morgen bouwland genaamd De Spie, vijf morgen bouwland gelegen achter een wal en drie morgen bouwland De Driesten genaamd. In 1805 breidde Jan van Eyden zijn bezit uit met de aankoop van de herberg Den Dolder (‘de Herbergh aan den Dolder’). De herberg lag op de splitsing van de Soestdijkerweg (‘Utrechtseweg’) met de Embrachementsweg (‘Vuurscheweg’). De beschrijving uit 1813 zegt hierover: ‘Een woning hebbende eenige kamers gelijkvloers, met verschillende vensterramen hun uitzicht hebbende op de gemeeneweg. Ter zijde van het zelve een grootte wagenschuur en stallinge geschikt voor vee, benevens een kamer zijnde de Herberge van den Dolder.’ Toen Jan van Eyden in 1796 in Den Dolder kwam wonen was Steven Elberse herbergier. Een jaar later kwam Dirk van der Woerd in zijn plaats. Behalve herbergier (‘duntapper’) was Dirk van der Woerd timmerman. De herberg werd in 1839 afgebroken. Behalve de hofstede kocht Jan van Eyden in 1796 nog achttien morgen bouw- en weiland in Den Dolder met het schapenhok dat daar op stond. In hetzelfde jaar pachtte hij ook nog drie morgen land. Al zijn landerijen lagen tussen de Engelse Vaart (‘Dijksche Vaart’) en de Laan van Ewijckshoeve. Hij behoorde in 1812 tot de hoogstaangeslagenen voor de gemeentelijke belasting. De hofstede Den Dolder was in 1813 genummerd 171 en de herberg in Den Dolder had het huisnummer 178. In het gehucht Den Dolder stonden verder nog het herenhuis Ewijckshoeve en enkele boerderijen en daghuurderswoningen.

Afbeelding van De Ewijkckshoeve Den Dolder


Familiegegevens De vrouw van Jan van Eyden heette Reijertje Kolkschoten (1753/1754-1837). Zij komt ook voor als Reijertje Teunisse Kolkschoten (1813), Reijertje Kolkschooten (1815) en Rijkje Kolkschooten (1826). Uit hun huwelijk werd in 1787/1788 een zoon geboren, die net als zijn vader Jan heette. Jan van Eyden junior werd in 1816 bij de geboorteaangifte van zijn zoon vermeld als Jan Jansen van Eijden. Zijn huishouden bestond tot 1805 uit zeven personen. De inwonende boerenmeiden en -knechten werden hierbij gerekend. Jan van Eyden en zijn vrouw verkochten hun bezittingen in 1813 en zijn toen uit Den Dolder vertrokken. Bij de verkoop was wel bepaald dat zij tot 1 mei 1814 op de hofstede Den Dolder konden blijven wonen. Waarschijnlijk naar Eemnes want daar zijn beiden overleden. In Eemnes is ook hun zoon Jan geboren. De enquête van 1811 over veeartsen De veeartsenijkunde stond omstreeks 1800 nog in de kinderschoenen. Rond 1761 ontstond in Frankrijk de eerste diergeneeskundige opleiding. Van juli 1810 tot 1813 maakte Nederland onderdeel uit van het Franse keizerrijk. In de Franse tijd werden door de hogere overheden veel enquêtes onder de gemeentebesturen gehouden. De onderprefect van het arrondissement Amersfoort in het departement van de Zuiderzee wilde in 1811 van de maire van Zeist weten of er in de gemeente Zeist veeartsen woonden, bijvoorbeeld ‘paarden-, koeij- en anderen veedoctoren’. Behalve een opgave van hun namen, wilde hij geïnformeerd worden over hun studie en vroeg hij naar hun bekwaamheid. De maire antwoordde hem dat in de gemeente Zeist zich één persoon bezig hield met het genezen van paarden, koeien, schapen en varkens. Dat was Jan van Eyden in Den Dolder. Op de vraag over zijn studie moest de maire antwoorden dat Jan van Eyden niet gepromoveerd was in de dierengeneeskunde en dat hij dan ook geen brevet of diploma bezat. Op de vraag waar hij gestudeerd had, was het antwoord van de maire: ‘Bij zijn vader van zijn jongste jaaren af, die hem in alle kwalen van alle vee heeft onderrigt en de middelen tot herstel heeft opgegeven en welke soorten van drugen [kruiden] bij hem altoos voor handen zijn.’ Deze wijze vader was Rijk van Eyden. De maire liet zich vol lof uit over zijn bekwaamheid. Dat bleek volgens hem uit het feit dat hij zelfs door hooggeplaatste personen geconsulteerd werd of zoals de maire schreef: ‘De grootte heere van ’t land komen bij hem om de kwalen van haar vee is ’t mogelijk te doen genesen worde.’ Een betere beoordeling kon hij hem niet geven. Bronnen Archief van de gemeente Zeist, 1599-1905, inv.nrs. 4 (f. 108 e.v.), 13 en 17; Gemeentearchief Zeist. Archief van het dorpsgerecht Zeist, inv.nr. 2433, akte 15 september 1796 (f. 76 v. en 77) en akte 17 december 1805; GAZ. Archief van notaris J.M. Karsseboom, inv.nr. 2991, aktenr. 142; GAZ.

Oproep Wie kan ons helpen aan een foto/ afbeelding/ tekening van Jan Eyden om ons archief te completeren.


Waarderingssubsidie Gemeente Zeist

Recommend Documents