VrijstellingOldtimer.nl

2013 VrijstellingOldtimer.nl het complete en eerlijke verhaal

Wouter van Embden / Arjan Lenoir Stichting Autobelangen 27-9-2013

VrijstellingOldtimer.nl, het complete en eerlijke verhaal ©Stichting Autobelangen, Zeist, 2013

Contact [email protected]

Eindverantwoordelijkheid Stichting Autobelangen

Met dank aan Maria Pels, Ramòn Ritzen, Hans Horwitz, Marco Hof, Kaj Hulsebosch

Auteurs Wouter van Embden en Arjan Lenoir

Versie 1a, 27 september 2013

Delen uit deze publicatie mogen worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding: VrijstellingOldtimer.nl, het complete en eerlijke verhaal (2013), Zeist: Stichting Autobelangen.

1

| VrijstellingOldtimer.nl

Inhoudsopgave Inhoudsopgave ........................................................................................................................................................... 2 1.0

Samenvatting ................................................................................................................................................ 4

1.1

Korte toelichting document ...................................................................................................................... 5

1.2

Over VrijstellingOldtimer.nl ...................................................................................................................... 5

2.0

Historie van de MRB voor oldtimers ............................................................................................................. 6

2.1

Vóór 1994 ................................................................................................................................................. 6

2.2

Van 1994 tot 2008 .................................................................................................................................... 6

2.3

Eind 2008, Tweede Kamerlid Ernst Cramer: “MRB vrijstelling aanpakken” ............................................. 6

2.4

Eind 2011, wederom aanpassing nu door Tweede Kamerlid Roland van Vliet ........................................ 6

3.0

De Maatregel ................................................................................................................................................ 7

3.1

Regeerakkoord ......................................................................................................................................... 7

3.2

Doel van de maatregel volgens het regeerakkoord ................................................................................. 7

3.3

Weerstand vanuit de Kamer ..................................................................................................................... 7

3.4

Motie Bashir ............................................................................................................................................. 7

3.5

Motie Van Vliet ......................................................................................................................................... 7

3.6

Het 40 jaar compromis (de Maatregel) .................................................................................................... 8

3.7

Belastingplan 2014 ................................................................................................................................... 8

3.8

Advies Raad van State .............................................................................................................................. 9

4.0

Onbetrouwbare overheid ........................................................................................................................... 10

4.1

Derde maatregel in 4 jaar tijd ................................................................................................................. 10

4.2

Staatssecretaris Atsma ........................................................................................................................... 10

4.3

Langetermijnvisie Van Vliet .................................................................................................................... 10

4.4

Minister Schultz-van Haegen .................................................................................................................. 11

4.5

Antwoorden Ministerie van Financiën op Kamervragen Bashir ............................................................. 11

4.6

Belastingplan 2014 ................................................................................................................................. 11

5.0

Onjuiste cijfermatige onderbouwing .......................................................................................................... 12

5.1

Regeerakkoord ....................................................................................................................................... 12

5.2

Het 40 jaar compromis ........................................................................................................................... 12

5.3

Gedragseffecten ..................................................................................................................................... 12

5.4

Werkelijke opbrengsten ......................................................................................................................... 14

5.5

Negatieve economische en sociale gevolgen van de Maatregel ............................................................ 15

5.6

Conclusie ................................................................................................................................................ 16

Inhoudsopgave | VrijstellingOldtimer.nl

2

6.0

Populatie, import en afvoer ........................................................................................................................ 17

6.1

Oldtimerpopulatie .................................................................................................................................. 17

6.2

Import van “jonge” oldtimers ................................................................................................................. 19

6.3

Export en sloop van “jonge” oldtimers ................................................................................................... 21

6.4

Conclusie ................................................................................................................................................ 22

7.0

Meten is weten: veel oldtimers, weinig kilometers .................................................................................... 23

7.1

Wat is hobbymatig gebruik? ................................................................................................................... 23

7.2

Jaarkilometrages oldtimers vanaf bouwjaar 1974 ................................................................................. 24

7.3

Wie rijdt er dan wél veel? ....................................................................................................................... 24

7.4

Toename van het gebruik van oldtimers ................................................................................................ 25

7.5

Hoeveel rijden alle oldtimers in totaal? ................................................................................................. 26

7.6

Conclusie ................................................................................................................................................ 26

8.0

De rol van het PBL ....................................................................................................................................... 27

8.1

Doel was importbeperking ..................................................................................................................... 27

8.2

Het onderzoek van PBL was slechts een quickscan ................................................................................ 27

8.3

PBL: veelrijders blijven, liefhebbers de klos ........................................................................................... 28

9.0

Cultureel rijdend erfgoed en hobbymatig gebruik ..................................................................................... 29

10.0

Bedrijfsauto’s, kampeervoertuigen en motorfietsen ................................................................................. 30

11.0

Juridische Analyse ....................................................................................................................................... 31

12.0

Conclusie ..................................................................................................................................................... 36

Figuren en tabellen .................................................................................................................................................. 37 Figuren ................................................................................................................................................................. 37 Tabellen ............................................................................................................................................................... 37

3

Inhoudsopgave | VrijstellingOldtimer.nl

1.0 Samenvatting Het regeerakkoord van 29 oktober 2012 bevatte één zin, die de oldtimergemeenschap op zijn kop zette: “De vrijstelling in de motorrijtuigenbelasting voor oldtimers wordt vanuit milieuoverwegingen afgeschaft.” Dit voornemen is vervolgens in overleg tussen het Ministerie van Financiën en verschillende partijen, overigens niet met Stichting Autobelangen, tot het compromis gebracht dat oldtimers van veertig jaar en ouder wel nog aanspraak op de vrijstelling in de motorrijtuigenbelasting blijven maken. De maatregel is verder uitgewerkt in het Belastingplan 2014. Dit duiden wij hierna aan als de "Maatregel". Veel oldtimerbezitters wendden zich tot Stichting Autobelangen. Deze stichting is voortgekomen uit de succesvolle actie die leidde tot het terugdraaien van een - eerder door de Tweede en Eerste Kamer aangenomen - wet aangaande zakelijk gereden youngtimers (auto’s met een leeftijd van 15 tot 25 jaar). Zoals ook bij de youngtimers ging het team van de Stichting grondig te werk. Cijfermateriaal werd verzameld bij o.a. CBS, RDW, NAP en PBL en geanalyseerd. Op basis daarvan is onze conclusie dat de Maatregel geen nut heeft, niet noodzakelijk is en op bestuurlijk onbehoorlijke wijze tot stand is gekomen. De Maatregel is namelijk gebaseerd op onvolledige en onjuiste informatie. Met dit alles stuit de Maatregel ook op juridische bezwaren. Wij zijn dan ook van mening dat de Maatregel moet worden geschrapt. In voorliggend document worden de volgende bevindingen besproken en onderbouwd: 1.

Het is de derde aanpassing in vier jaar tijd die oldtimers treft. Nadat per 1 januari 2010 (motie Cramer c.s.) en per 1 januari 2012 (amendement Van Vliet) de wet werd aangepast, hebben berijders en de branche recht op rust.

2.

De Maatregel is overbodig. Im- en exportcijfers laten duidelijk zien dat de import toename van jonge oldtimers (met name diesels) omgebogen is in een import afname en export toename vanaf 1 januari 2012.

3.

De rechtspositie van grote aantallen mensen wordt aangetast. De Maatregel heeft niet alleen betrekking op toekomstige oldtimerbezitters, maar ook bestaande bezitters worden direct belast met nieuwe belastingen.

4.

De lastenverzwaring is onevenredig. Individuele gevallen kunnen zeer zwaar geraakt worden, waarbij het geen uitzondering is dat men per maand meer dan € 300 aan motorrijtuigenbelasting moet gaan betalen, voor één of meerdere voertuigen waar vrijwel geen kilometers mee worden gemaakt.

5.

De cijfermatige onderbouwing van de Maatregel is onvolledig en onjuist. Ondanks de weigering van het Ministerie van Financiën om de cijfermatige onderbouwing aan te leveren, blijkt dat het onmogelijk is dat de oorspronkelijk geraamde opbrengsten van € 153 miljoen, noch de geraamde € 137 miljoen (40 jaar compromis) gerealiseerd kunnen worden.

6.

Het document dat aanleiding voor de Maatregel gaf is slechts een vooronderzoek. De Maatregel is ingegeven door een notitie van Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Dit document van PBL is een quickscan, hetgeen blijkt uit het volgende citaat: “Deze notitie betreft een quickscan, waarbij geen integraal beeld wordt geschetst van de effecten van een milieuzone voor oldtimers. We gaan evenmin in op andere maatregelen die eventueel ook effectief kunnen zijn om de uitstoot van oldtimers te verminderen.”.

7.

De maatregel is disproportioneel. Oldtimers rijden verwaarloosbaar weinig. De kilometers gemaakt door oldtimers, maken slechts 1% uit van het totaal aantal kilometers per jaar gereden door personenauto’s.

8.

De Maatregel is funest voor het ontstaan en behoud van het cultureel rijdend erfgoed. De Maatregel is tegenstrijdig met de recent aangenomen moties en het oorspronkelijke doel van de vrijstelling, namelijk het behoud van het cultureel rijdend erfgoed. Deze Maatregel betekent een ontmanteling van de oldtimergemeenschap en -branche. Het koesteren van een oldtimer en het hobbymatig gebruik ervan worden door het afschaffen van de vrijstelling vrijwel onbetaalbaar.

Samenvatting | VrijstellingOldtimer.nl

4

1.1

Korte toelichting document

In document treft u links aan naar websites. Deze zijn blauw en onderstreept.

1.2

Over VrijstellingOldtimer.nl

Nadat via het regeerakkoord de afschaffing van MRB vrijstelling voor oldtimers bekend gemaakt werd, stond oldtimerminnend Nederland op haar achterste benen. Het was immers de derde aanpassing in vier jaar tijd. Na de succesvolle actie tegen de verhoging van bijtelling op youngtimers is Stichting Autobelangen (onder leiding van Wouter van Embden) de actie VrijstellingOldtimer.nl gestart. Al snel werd een team gevormd met gedreven klassieker liefhebbers. De auteurs van dit document zijn Wouter van Embden en Arjan Lenoir. Het doel van Stichting Autobelangen is dat de Maatregel die werd aangekondigd in het regeerakkoord van VVD en PvdA, en het daarna gesloten “40 jaar compromis” geheel van tafel verdwijnt. De oorspronkelijke motivering voor het vrijstellen van oldtimers, was het behoud van cultureel rijdend erfgoed en het mogelijk maken van hobbymatig gebruik van klassieke voertuigen. Wij staan achter deze doelstelling en zijn géén voorstander van het inzetten van een oldtimer als dagelijks vervoermiddel.

Wij danken de volgende personen voor hun inzet en belangrijke inbreng: Marco Hof Hans Horwitz Kaj Hulsebosch Maria Pels Ramòn Ritzen

5

Samenvatting | VrijstellingOldtimer.nl

2.0 Historie van de MRB voor oldtimers 2.1

Vóór 1994

Tot 1994 was er voor oldtimers (20 jaar en ouder) een 60 dagenkaart volgens de Wet motorrijtuigenbelasting uit 1966. Hiervoor was een kwart van het reguliere tarief van de wegenbelasting verschuldigd. Voertuigen waarvoor gebruik werd gemaakt van de 60 dagenkaart, mochten op de overige dagen aan of op de openbare weg geparkeerd zijn, maar niet gebruikt worden op de openbare weg.

2.2

Van 1994 tot 2008

In de nieuwe Wet Motorrijtuigenbelasting 1994 zijn voertuigen van 25 jaar en ouder vrijgesteld van de houderschapsbelasting. Citaat uit de handelingen van destijds: “Zij menen dat de vrijstelling een positieve bijdrage zal leveren aan het behoud van cultureel erfgoed en dat het verkeer op de weg zal worden verlevendigd.”.

2.3

Eind 2008, Tweede Kamerlid Ernst Cramer: “MRB vrijstelling aanpakken”

In oktober 2008 komt Tweede Kamerlid Ernst Cramer (CU) met het plan om per 1 januari 2009 de vrijstelling voor oldtimers alleen nog te laten gelden voor voertuigen van 30 jaar of ouder en te bevriezen op 1 januari 2009. Dit zou betekenen dat alleen voertuigen van bouwjaar 1978 of eerder nog vrijgesteld zouden zijn. Na protest werd de maatregel aangepast en een nieuwe motivering gegeven: vooruitlopend op de invoering van kilometerheffing per 1 januari 2012 zouden alleen voertuigen die op dat moment 25 jaar of ouder zijn, nog zijn vrijgesteld. Dit betekende feitelijk een bevriezing voor vrijstelling op het bouwjaar 1986. Al snel werd duidelijk dat die kilometerheffing er niet ging komen, maar de maatregel omtrent de oldtimervrijstelling bleef van kracht. Het logische effect was dat een groep gelukszoekers een auto van bouwjaar 1985 of 1986 kocht, omdat dit de laatst vrijgestelde bouwjaren waren. Voor dit amendement stemden PvdA, GroenLinks, D66, PvdD, CU, SGP, CDA, totaal 94 zetels.

2.4

Eind 2011, wederom aanpassing nu door Tweede Kamerlid Roland van Vliet

Een groot bezwaar tegen de maatregel van Cramer was in de eerste plaats de bevriezing op bouwjaar 1986, waardoor voertuigen van daarna nooit meer in aanmerking zouden komen voor vrijstelling. Alsof uit de bouwjaren daarna geen cultureel erfgoed meer kan ontstaan. Daarnaast voldeed de maatregel Cramer niet aan de internationale norm van 30 jaar die gehanteerd wordt voor oldtimers. Roland van Vliet diende een amendement in waarbij per 1 januari 2012 de grens voor vrijstelling geleidelijk opgetrokken werd naar 30 jaar. Voor de voertuigen die op 1 januari 2012 tussen de 25 en 30 jaar oud waren, was een overgangsmaatregel voorzien. Tevens werd een brandstoftoeslag ingevoerd voor ‘nieuwe’ oldtimers op diesel en LPG, hiermee werd het dagelijks rijden in een oldtimer ontmoedigd. Voor dit amendement stemden VVD, SGP, CDA, PVV, totaal 78 zetels. Naar aanleiding van het amendement-Van Vliet is de Wet op de motorrijtuigenbelasting 1994 gewijzigd.

Historie van de MRB voor oldtimers | VrijstellingOldtimer.nl

6

3.0 De Maatregel 3.1

Regeerakkoord

Op 29 oktober 2012 presenteerde PvdA en VVD het regeerakkoord “Bruggen slaan”. Hierin stond één zin omtrent oldtimers: “De vrijstelling in de motorrijtuigenbelasting voor oldtimers wordt vanuit milieuoverwegingen afgeschaft.” Dit zette de oldtimergemeenschap op zijn kop. Dit was reeds de derde aanpassing binnen vier jaar tijd. Het daarna gesloten Compromis om oldtimers van ouder dan veertig jaar buiten deze maatregel te laten, maakt de ingrijpendheid en buitenproportionaliteit van dit voornemen niet anders. Het voornemen uit het Regeerakkoord en het compromisakkoord noemen wij hierna samen de "Maatregel".

3.2

Doel van de maatregel volgens het regeerakkoord

De vrijstelling in de motorrijtuigenbelasting (MRB) zou “vanuit milieuoogpunt” moeten worden geschrapt. Het doel is daarmee duidelijk, maar daarmee is niet verklaard waarom het schrappen van de vrijstelling de juiste maatregel is om de beoogde, niet nader gespecificeerde milieudoelstelling te realiseren. Met andere woorden, de Maatregel voldoet niet aan de vereisten proportionaliteit en evenredigheid. Opmerkelijk is dat in alle rapporten van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) die na de bekendmaking van het regeerakkoord zijn gepubliceerd slechts indicatieve cijfers worden afgegeven over de milieu-effecten, omdat er nader onderzoek nodig is naar de gedragsreacties van de oldtimerbezitters. Hieruit blijk dat de milieueffecten van deze Maatregel niet zondermeer op voorhand zijn onderzocht.

3.3

Weerstand vanuit de Kamer

Naar aanleiding van de Maatregel kwam er veel verzet op gang, ook vanuit de Tweede Kamer. Zo werden eind 2012 twee moties met ruime Kamermeerderheid aangenomen waarbij de regering opgeroepen werd om liefhebbers te ontzien. Dit zijn de motie Bashir (paragraaf [3.4]) en de motie Van Vliet (paragraaf [3.5]).

3.4

Motie Bashir

Farshad Bashir (SP) diende een motie in om de vrijstelling voor hobbymatig gebruik in stand te houden: “…constaterende dat de meeste oldtimerbezitters hun auto hobbymatig gebruiken en gemiddeld minder dan een paar duizend kilometer per jaar afleggen; overwegende dat door het vervallen van de MRB-vrijstelling deze hobbyisten onredelijk hard worden getroffen; van mening dat een oldtimer niet misbruikt mag worden om dagelijks vrij van MRB rond te rijden, gezien de hogere milieubelasting van deze automobielen; verzoekt de regering om, de Tweede Kamer in het voorjaar van 2013 een aantal voorstellen te doen, waardoor dagelijks gebruik van de oldtimer wordt ontmoedigd, maar de MRB-vrijstelling voor mensen die de oldtimer hobbymatig gebruiken, in stand kan worden gehouden…” Voor deze motie stemden SGP, CDA, VVD, 50PLUS, ChristenUnie, PvdA, SP en PvdD, in totaal 119 van de 150 Kamerzetels. De voorgenomen Maatregel (40 jaar compromis) behoudt enkel de vrijstelling voor voertuigen van 40 jaar en ouder. Alle bezitter van voertuigen ouder dan 26 jaar en jonger dan 40 jaar, gaan per 1 januari 2014 MRB betalen. Dit betreft 205.000 voertuigen (bron: CBS). Deze groep van oldtimerbezitters bestaat voornamelijk uit liefhebbers, volgens ons onderzoek is het aandeel hobbyisten minimaal 80% (paragraaf [5.3]). De Maatregel geeft als zodanig vrijwel géén gehoor aan de motie Bashir. Link naar de motie Bashir: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33402-33.html

3.5

Motie Van Vliet

Roland van Vliet (PVV) diende een motie in om bezitters van oldtimers hun voertuig te laten behouden: “…verzoekt de regering, in overleg met de Kamer een oplossing te zoeken die bezitters van oldtimers in enige vorm in staat stelt hun voertuig niet te hoeven opgeven en deze oplossing op te nemen in het Belastingplan 2014…”

7

De Maatregel | VrijstellingOldtimer.nl

Voor deze motie stemden SGP, CDA, VVD, 50PLUS, ChristenUnie, PvdA, SP, PvdD en PVV, in totaal 134 van de 150 Kamerzetels. De voorgenomen Maatregel (40 jaar compromis) geeft hier invulling aan voor de eigenaren van voertuigen van 40 jaar en ouder. Echter, de eigenaren van voertuigen van 26 tot 40 jaar gaan MRB betalen en velen zullen daardoor hun hobby moeten opgeven. De resultaten van onze enquête (paragraaf [5.3]) tonen aan dat bij de groep dieselrijders bijna 75% hun hobby zal moeten opgeven, bij LPG ligt dit percentage op 50% en zelfs bij de financieel minder geraakte groep op benzine, ligt dit percentage nog op 36%. Dit betekent dat de eigenaren van bijna 100.000 klassieke voertuigen (ongeveer één derde van de populatie) hun hobby zullen moeten opgeven. De Maatregel (40 jaar compromis) geeft dus volstrekt onvoldoende invulling aan de motie Van Vliet die 89% van de stemmen voor kreeg. Link naar de motie Van Vliet: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33402-39.html

3.6

Het 40 jaar compromis (de Maatregel)

Het Ministerie van Financiën heeft met een alliantie (RAI Vereniging, BOVAG, FOCWA, ANWB, KNAC en FEHAC) een akkoord gesloten. Dit is het zogenaamde 40 jaar compromis (in relatie met het regeerakkoord ook aangeduid als de Maatregel). Stichting Autobelangen heeft de afgelopen maanden steeds goed contact onderhouden met de bestuurders van de FEHAC. Op basis van deze gesprekken komen wij tot de conclusie dat het bereikte compromis, het maximaal haalbare was voor de alliantie onder die omstandigheden. Het is zondermeer duidelijk dat vanuit het Ministerie van Financiën bijzonder grote druk is uitgeoefend op de FEHAC (en andere partijen) om akkoord te gaan met dit compromis. Desalniettemin vindt Stichting Autobelangen het een slecht compromis, dat gebaseerd is op onvolledige en onjuiste cijfermatige onderbouwing. In het algemeen De vrijstellingsleeftijd wordt voor alle historische voertuigen verschoven van 30 naar 40 jaar. Dit wordt ingevoerd met terugwerkende kracht. Er komt wel een overgangsregeling voor een aantal voertuigsoorten jonger dan 40 jaar, doch ouder dan 26 jaar op peildatum 1 januari 2014. Hiermee wordt de rechtspositie van grote aantallen oldtimerbezitters aangetast. Dit betreft de eigenaren van 204.000 voertuigen (bron: CBS) op 1 januari 2014. Deze oldtimerbezitters zijn dus momenteel vrijgesteld en moeten plots MRB gaan betalen. Dit betekent bovendien dat er geen overgangsregeling is voor eigenaren van voertuigen met een bouwjaar 1988 of later. Aan deze eigenaren wordt pas vrijstelling verleend na 40 jaar! Dit raakt ook de eigenaren van voertuigen met een bouwjaar tussen 1988 en 1991, die voortkomend uit het Amendement Van Vliet wel uitzicht hadden op een vervroegde vrijstelling. Dit betreft de eigenaren van ruim 60.000 voertuigen (bron: CBS). Diesel: De bezitters van voertuigen die op diesel rijden komen niet in aanmerking voor de overgangsregeling en gaan per 1 januari 2014 volledige MRB betalen tot hun voertuigen 40 jaar oud zijn. Dit geldt ook voor bestaande oldtimers die momenteel geen MRB betalen. LPG: De bezitters van voertuigen die op LPG rijden komen niet in aanmerking voor de overgangsregeling en gaan per 1 januari 2014 volledige MRB betalen tot hun voertuigen 40 jaar oud zijn. Dit geldt ook voor bestaande oldtimers die momenteel geen MRB betalen. Benzine: De bezitters van voertuigen van 26 tot 40 jaar (op 1 januari 2014) die op benzine rijden komen in aanmerking voor een kwarttarief (met een maximum van € 120 per jaar) waarbij deze auto's gestald moeten worden (niet aan de openbare weg) in de maanden december t/m februari. Kan of wil men niet aan deze voorwaarden voldoen, dan is men het volledige MRB tarief verschuldigd totdat het voertuig 40 jaar oud is.

3.7

Belastingplan 2014

Op Prinsjesdag 2013 werd het Belastingplan 2014 gepubliceerd. Hierin is het hiervoor beschreven 40 jaar compromis verder uitgewerkt. Opvallend is dat maar liefst 11 van de 103 pagina’s van het Belastingplan betrekking hebben op de Maatregel. Dit alleen al toont aan hoe complex de Maatregel en de uitwerking daarvan is.


8

3.8

Advies Raad van State

De Raad van State heeft forse kritiek op de overgangsregeling in de Maatregel. Met name de complexiteit van de Maatregel wordt zwaar bekritiseerd: “In dit verband is ook van belang hetgeen de Staatssecretaris van Financiën heeft opgemerkt tijdens de plenaire behandeling van het Belastingplanpakket 2013, namelijk "Ik wil vanaf de eerste dag allerlei initiatieven vanuit de Kamer temperen om via specifieke fiscale instrumentjes allerlei goede doelen te behartigen. In een tijd waarin je budgettair moet consolideren en waarin subsidiepotjes worden gesloten, is er extra druk om het maar via de fiscaliteit te gaan doen. Daarmee raakt het fiscale systeem steeds verder vervuild. Die toer zou ik niet op willen". (zie noot 43)”. De RvS vervolgt: “Tot slot merkt de Afdeling nog op dat ook de handhaving van de regeling niet eenvoudig zal zijn. De Afdeling adviseert de overgangsregeling voor oldtimers te heroverwegen.” Link naar het advies: http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/fin/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2013/09/17/advies-vande-raad-van-state-op-het-belastingplan-2014.html

9


4.0 Onbetrouwbare overheid 4.1

Derde maatregel in 4 jaar tijd

Nadat de wetgeving voor oldtimers in 2008 en in 2011 aangepast werd, dachten bezitters en de branche eindelijk rust te hebben. Deze derde maatregel in vier jaar tijd is dan ook onacceptabel, want burgers en bedrijven moeten kunnen rekenen op een betrouwbaar en consistent overheidsbeleid.

4.2

Staatssecretaris Atsma

Slechts 3 weken voor het uitkomen van het regeerakkoord antwoordde staatssecretaris Atsma (Infrastructuur en Milieu) op 03-10-2012 op de volgende vraag van Van Gent (GL) nog:“ziet u in het rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) aanleiding om binnen het kabinet de suggestie te herhalen die u zelf deed bij het bovengenoemde algemeen overleg, namelijk om de motorrijtuigenbelasting (MRB) vrijstelling voor oldtimers te herzien? Zo nee, waarom niet?” Atsma antwoordde als volgt: “De MRB-vrijstelling voor oldtimers is per 1 januari 2012 aangepast ingevolge het amendement Van Vliet bij de Wet uitwerking autobrief2. Hiermee is enerzijds de eerder bij het amendement Cramer voorziene bevriezing van de vrijstelling per 31 december 2011 ongedaan gemaakt, maar is anderzijds vanaf 1 januari 2012 de leeftijdsgrens voor de vrijstelling verhoogd van 25 naar 30 jaar. Voor auto’s en motoren uit de periode 1987 t/m 1990 voorziet de regeling in een geleidelijke ingroei in de vrijstelling, waarbij het tijdstip van eerste ingebruikneming bepalend is. Voor nieuwe gevallen, dus voor auto’s en motoren die op 31 december 2011 nog geen 25 jaar oud waren, geldt de vrijstelling bovendien niet langer voor een eventuele brandstoftoeslag. Voor dieselauto’s vanaf bouwjaar 1987 zal dus geen volledige vrijstelling meer worden verleend. Na afstemming met Staatssecretaris Weekers van Financiën kan ik u melden dat het binnen de ingeslagen weg niet past het om de MRB-vrijstelling voor oldtimers nu opnieuw ter discussie te stellen. Uiteraard is het aan het volgende kabinet om eventueel een andere afweging te maken.”. (bron: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20122013-180.html) In dit antwoord licht de toenmalige staatssecretaris Atsma op duidelijke wijze toe dat er geen aanpassing meer komt en dat dit in overleg met staatssecretaris Weekers van Financiën is afgestemd. Vrijwel direct daarna komt het regeerakkoord uit waarin de vrijstelling in zijn geheel verdwijnt. Dit voornemen in het Regeerakkoord is derhalve in strijd met de rechtszekerheid en het gerechtvaardigd vertrouwen op eerdere uitlatingen van staatssecretaris Atsma.

4.3

Langetermijnvisie Van Vliet

Het amendement Van Vliet - waarbij de leeftijdsgrens geleidelijk naar 30 jaar getrokken werd - had een duidelijke langetermijnvisie: 

De overgangsregeling in dit amendement strekte zich tot het jaar 2021.



In dit amendement werd een evaluatie aangekondigd in het jaar 2015: “In 2015 vindt een weging plaats over het beleid dat met dit amendement wordt ingezet, dit in relatie tot de benodigde structurele dekking daarvoor. Hierop wordt teruggekomen in de eerstvolgende autobrief (2015).”. (bron: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33007-10.html)

Stichting Autobelangen vindt het onbegrijpelijk dat het huidige kabinet de wetswijziging die per 1 januari 2012 inging, negeert en binnen een jaar na de vorige wijziging een nieuwe maatregel aankondigt. De (naar nu blijkt positieve) resultaten van de maatregel Van Vliet zijn niet geëvalueerd noch afgewacht.

Onbetrouwbare overheid | VrijstellingOldtimer.nl

10

4.4

Minister Schultz-van Haegen

Op 19 januari 2013 was Minister Schultz-van Haegen (VVD) te gast in de Tros Autoshow. Hierin zei zij letterlijk: “Wat voor mij van belang is dat de keuze die wij nu maken eigenlijk niet gaat over de hoogte van de uitstoot, maar wat we gezegd hebben als kabinet: eerst stond in het regeerakkoord dat alle auto’s motorrijtuigenbelasting moeten betalen. Nu is gezegd in overleg met de kamer, nee, we halen de specifieke oldtimers eruit. Dat zijn alle auto’s die de hele maand in de schuur staan en dan op zondag opgepoetst naar buiten gereden worden. Die auto’s, daarvan zeggen we: die willen we er nog steeds buiten laten vallen. Wat we niet willen zijn de jaren 80 auto’s die de hele tijd in de steden rijden. In de stad is de luchtkwaliteit het ergste en dat wordt door die diesels veroorzaakt. Die zullen dus gewoon motorrijtuigenbelasting moeten gaan betalen. De echte hobbyauto’s die willen we erbuiten laten vallen, ongeacht de uitstoot.” (bron: Tros Autoshow) In dit interview geeft minister Schultz-Van Haegen namens het kabinet aan dat de echte hobby auto wel een vrijstelling behoudt, ongeacht de uitstoot. Echter, bij de nu voorliggende Maatregel gaan de bezitters van circa 205.000 oldtimers (75% van de oldtimers) MRB betalen, dit treft met name de bezitters die uit hobby in het bezit zijn van een oldtimer.

4.5

Antwoorden Ministerie van Financiën op Kamervragen Bashir

Op 4 september 2013 zijn de Kamervragen van het Tweede Kamerlid Farshal Bashir door het Ministerie van Financiën beantwoord. Deze vragen zijn op 28 januari 2013 gesteld, en kort nadat de Staatsecretaris Stichting Autobelangen liet weten niet van dit dossier op de hoogte te willen worden gesteld, op 5 september jl. gepubliceerd. Met name de beantwoording van Vraag 3 valt op: “In het regeerakkoord is opgenomen dat de vrijstelling in de motorrijtuigenbelasting voor oldtimers vanuit milieuoverwegingen en budgettaire overwegingen wordt afgeschaft”. Dat is niet waar. In het regeerakkoord wordt op geen enkele wijze vermelding gemaakt van budgettaire overwegingen. Dit is de eerste maal dat er openbaar en bovendien hoofdzakelijk over budgettaire aspecten in wordt gesproken. De Conclusie: de Tweede Kamer wordt als zodanig hierdoor pas achteraf, na de onderhandelingen met de oldtimeralliantie, ingelicht over de werkelijke doelstelling(en) van de Maatregel. De overige antwoorden zijn slechts een herhaling van reeds eerder gedane uitspraken op basis van onvolledige en achterhaalde gegevens en scheppen geen nieuw licht in deze kwestie.

4.6

Belastingplan 2014

De Maatregel werd uitgewerkt in het Belastingplan 2014 dat met Prinsjesdag werd gepubliceerd. Op basis van de inleiding tot de Maatregel (Belastingplan 2014 - pag. 14) stellen we vast dat met betrekking tot de motivering er inderdaad alsnog sprake is van een aanvullende budgettaire overweging. Daarnaast wijkt de onderbouwing op een aantal punten af van eerdere uitspraken hierover. Zo rechtvaardigt de Staatsecretaris in zijn brief van 24 april 2013 het besluit om klassieke voertuigen op LPG uit te sluiten van de overgangsregeling op basis van het type LPG-installatie. Deze voertuigen zouden daarom te vervuilend zijn. In het Belastingplan treffen we deze “onderbouwing” niet aan, maar staat er nu zonder nadere toelichting: “Voor de LPG-auto’s geldt dat het vrijwel nooit om origineel rijdend cultureel erfgoed gaat”. Het is op zijn minst opmerkelijk dat het Ministerie van Financiën het noodzakelijk acht om de motivering en onderbouwing telkens te wijzigen, teneinde de maatregel te rechtvaardigen. Dit is het omgekeerde van de gebruikelijke gang van zaken.

11

Onbetrouwbare overheid | VrijstellingOldtimer.nl

5.0 Onjuiste cijfermatige onderbouwing 5.1

Regeerakkoord

Uitgaande van het regeerakkoord wordt de vrijstelling voor alle oldtimers geschrapt. Dit zou structureel een lastenverzwaring van € 153 miljoen betekenen. Bron: regeerakkoord.

5.2

Het 40 jaar compromis

Het 40 jaar compromis (als onderdeel van de Maatregel) betekent minder opbrengsten voor de staatssecretaris van Financiën dan de geraamde € 153 miljoen uit het regeerakkoord. In de brief d.d. 24 april 2013 van de staatssecretaris van Financiën staat vermeld dat deze regeling de staat structureel € 16 miljoen zou kosten. Dit betekent dat de structurele lastenverzwaring daarmee op € 137 miljoen zou komen. Bron: Ministerie van Financiën. Deze laatste € 137 miljoen lijkt echter onmogelijk gehaald te kunnen worden. Door de Maatregel worden voertuigen van 40 jaar en ouder volledig MRB vrijgesteld. Dit betreft ruim één derde van alle personenauto’s (115.000 van de 320.000, bron: CBS) die momenteel vrijgesteld zijn. Het is onlogisch dat bij het volledig vrijstellen van 36% van de oldtimers alsnog 90% van de inkomsten voor de overheid behaald zouden worden. Zekerheid hierover hebben wij niet, omdat wij niet beschikken over de berekeningen die ten grondslag liggen aan de ramingen. Stichting Autobelangen heeft diverse (WOB) verzoeken aan het Ministerie van Financiën gedaan om deze berekeningen in handen te krijgen. Tot op het moment van het afronden van dit document is er nog niet ingegaan op die verzoeken.

5.3

Gedragseffecten

Bij het doorrekenen van de Maatregel houdt het Ministerie van Financiën geen rekening met de gedragseffecten. Dit is een probleem waartegen wij ook aanliepen tijdens de actie bijtelling youngtimer. Natuurlijk is het moeilijk om exact te becijferen wat de financiële gevolgen van de gedragseffecten zijn. Er zijn echter wel grote vraagtekens te plaatsen bij de opbrengsten die de overheid met deze maatregel denkt te behalen. De staatssecretaris van Financiën schrijft in zijn brief aan de Kamer over de gevolgen voor de individuele bezitter: “Hierbij is het goed om in ogenschouw te nemen wat een individuele oldtimerbezitter gemiddeld kwijt zou zijn bij de voorgenomen afschaffing van de vrijstelling. Bij volledige afschaffing van de vrijstelling zou de motorrijtuigenbelasting voor de gemiddelde oldtimer van 30 jaar en ouder neerkomen op de volgende bedragen (per jaar):” Brandstof Benzine Diesel LPG

Bedrag per jaar € 550 € 2.396 € 1.900

Tabel 1: gemiddelde MRB tarieven volgens Ministerie van Financiën – oldtimers ouder dan 30 jaar

Uit de voorgaande tabel blijkt dat eigenaren van een oldtimer op diesel of LPG veel zwaarder getroffen worden dan een voertuig op benzine. Tevens wordt in deze brief het aantal oldtimerbezitters genoemd dat volgens het Ministerie van Financiën MRB zal gaan betalen “waarbij voor de aantallen voertuigen rekening is gehouden dat een deel van de oldtimerbezitters zal kiezen voor schorsing”. In onderstaande tabel hebben wij de werkelijke aantallen oldtimers (van 30 jaar en ouder) per 1 januari 2014 (bron: CBS) afgezet tegen de aantallen oldtimers die volgens het Ministerie van Financiën de MRB gaan betalen.

Onjuiste cijfermatige onderbouwing | VrijstellingOldtimer.nl

12

Brandstof Benzine Diesel LPG Totaal

Werkelijk aantal 174.000 17.000 38.000 229.000

Betalend volgens MinFin 135.000 17.000 32.000 184.000

Gedrag -29% 0% -19%

Bedrag p/j € 550 € 2.396 € 1.900

Totaal € 74 mil. € 41 mil. € 61 mil. € 176 mil.

Tabel 2: Opbrengst en gedragseffecten volgens Ministerie van Financiën

Uit bovenstaande gegevens van Financiën zijn een aantal conclusies te trekken: 



In zowel de quickscan “milieueffecten van oldtimers” van het PBL als in de brieven van de staatssecretaris wordt telkens gesteld dat met name de oldtimers op diesel een grote aanslag zijn op het milieu. Echter, in de bovenstaande berekening van Financiën gaat men er blijkbaar van uit dat er een 0% gedragseffect is onder de oldtimers op diesel. Dit zou betekenen dat volgens Financiën het doel van de maatregel niet bereikt wordt. Het totaal geraamde bedrag dat oldtimers van 30 jaar en ouder volgens de staatssecretaris zouden opbrengen is in deze brief een stuk hoger dan in het regeerakkoord, namelijk € 176 miljoen in plaats van € 153 miljoen. In feite is dit verschil nog groter omdat bij het regeerakkoord alle oldtimers MRB zouden gaan betalen en in de berekening in deze brief alleen gesproken wordt over de oldtimers van 30 jaar en ouder. In deze brief ontbreken nog de oldtimers die op 1 januari 2014 26 tot 30 jaar oud zijn. Dit betreft 91.000 voertuigen (bron: CBS). Zouden deze 91.000 voertuigen wel meegerekend worden dan zou het bedrag van € 176 miljoen nog 40% hoger worden en uitkomen op € 250 miljoen. Dit is een verschil van € 100 miljoen met de raming in het regeerakkoord!

Uit deze cijfers blijkt dat er volgens het Ministerie van Financiën een negatief effect van 29% is bij oldtimers op benzine, 0% bij diesel en 19% bij LPG. Dit is een vreemd verhaal. De twee categorieën die veruit het hardst geraakt worden, tot wel 400% zwaarder dan benzine, zouden het minste reageren op de MRB verhoging? Dit achtten wij onmogelijk. Daarom heeft Stichting Autobelangen een enquête afgenomen onder de leden van de actie VrijstellingOldtimer.nl. Op het moment van schrijven betreft dit circa 25.000 leden. Onderstaande grafieken zijn gebaseerd op de antwoorden voor in totaal 10.000 oldtimers. Dit betreft voertuigen met een bouwjaar van 1974 t/m 1987, die dus op 1 januari 2014 een leeftijd hebben van 26 tot 40 jaar oud:

Figuur 1: Gedragseffecten onder eigenaren met 26-40 jaar oude voertuigen

13


Zoals te verwachten zijn er enorme gedragseffecten bij de lastenverzwaring voor oldtimers. De belangrijkste conclusies zijn: 

Bij oldtimers op diesel en LPG zijn de gedragseffecten groot: slechts ongeveer 6% van de bezitters kiest ervoor het volledige MRB tarief te gaan betalen, daar waar Financiën uitgaat van 80% tot 100%. Zelfs bij de groep die dankzij het 40 jaar compromis het minst geraakt wordt – zij gaan immers maximaal € 120 per jaar betalen – zijn er nog flinke gedragseffecten. Maar liefst 30% van deze eigenaren zal de auto verkopen, exporteren of volledig schorsen. Specifiek bij LPG valt op dat 31% van de bezitters de oldtimer zal ombouwen naar benzine. Ook dit betekent sterk verminderde inkomsten voor de overheid, namelijk maximaal € 120 per jaar in plaats van € 1.900 per jaar. In de enquête hebben wij ook gevraagd of men nog een andere auto bezat naast de oldtimer waarvoor al MRB betaald wordt. Het blijkt dat 85% van de respondenten reeds één of meerdere voertuigen bezit waarvoor MRB betaald wordt. De breed gesteunde motie Bashir (3.4) riep op tot het mogelijk houden van hobbymatig gebruik van oldtimers. De onderzochte gedragseffecten tonen aan dat veel hobbyisten hun voertuig toch van de hand zullen moeten doen, de Maatregel geeft dus geen goede invulling aan de motie Bashir.









5.4

Werkelijke opbrengsten

Op basis van de werkelijke aantallen (bron: CBS), de gemiddelde MRB per brandstoftype (bron: Financiën) en de gedragseffecten (bron: enquête VrijstellingOldtimer.nl) is het mogelijk een voorspelling te doen over de werkelijke opbrengsten die voor de overheid behaald kunnen worden. Wij zullen als voorbeeld de inkomsten berekenen voor het jaar 2014. Hierbij moeten we eerst teruggaan naar het regeerakkoord, daarin wordt een bedrag van € 153 miljoen structureel genoemd, uitgaande van volledige afschaffing van de MRB vrijstelling voor oldtimers. Het 40 jaar compromis legt een budgettair beslag van € 16 miljoen structureel (doordat oldtimers van 40 jaar en ouder vrijgesteld zijn, bron: Financiën). Daarnaast kost de overgangsmaatregel in 2014 € 17 miljoen. De MRB opbrengsten komen daarmee volgens Financiën in 2014 op: 153 - 16 -17= € 120 miljoen. In onderstaande tabel hebben wij een doorrekening gemaakt voor de MRB opbrengsten gecorrigeerd voor de gedragseffecten. Keuze

Benzine

Tarief

Lasten

Diesel

Tarief

Lasten

LPG

Tarief

Lasten

Volledig MRB tarief gaan betalen

8.860

€ 550

€ 4.872.863

2.769

€ 2.396

€ 6.633.584

1.669

€ 1.900

€ 3.171.312

Omruilen voor auto met lagere MRB

1.107

€ 550

€ 609.108

1.611

€ 1.198

€ 1.929.480

1.001

€ 950

€ 951.393

Gedeeltelijk Schorsen

2.686

€ 162

€ 433.726

4.233

€ 623

€ 2.637.019

1.001

€ 499

€ 499.732

Volledig Schorsen

26.773

€ 24

€ 642.553

12.845

€ 24

€ 308.274

7.789

€ 24

€ 186.940

Kwarttarief (alleen benzine)

61.049

€ 100

€ 6.104.923

0

€ 120

€0

0

€ 100

€0

Export/Verkoop

14.342

€0

€0

8.332

€0

€0

4.184

€0

€0

Anders

14.148

€ 275

€ 3.890.677

6.895

€ 599

€ 4.130.044

4.273

€ 475

€ 2.029.639

Ombouw naar Benzine dan Kwartarief

0

€ 100

€0

2.210

€ 100

€ 220.956

9.558

€ 100

€ 955.844

Omruilen voor 40 jaar oude oldtimer

2.630

€0

€0

2.116

€0

€0

1.702

€0

€0

Totaal

131.595

€ 16.553.851

41.010

€ 15.859.356

31.179

€ 7.794.861

Tabel 3: Opbrengst 2014 volgens Stichting Autobelangen op basis van resultaten enquête en CBS aantallen

De totale lastenverzwaring komt volgens deze berekening op € 40.411.852,-. Er wordt dus slechts € 40 miljoen opgehaald in plaats van de door Financiën berekende € 120 miljoen. De enorme lastenverzwaring voor hobbyisten leidt tot massale gedragseffecten waardoor de geraamde inkomsten niet behaald zullen worden. Naast deze sterk verminderde inkomsten, heeft er al een enorme waardedaling plaatsgevonden van de oldtimers.


14

5.5

Negatieve economische en sociale gevolgen van de Maatregel

Bij de onderbouwing van de Maatregel ontbreekt een analyse van de negatieve economische impact. Stichting Autobelangen tracht in deze paragraaf dit zo goed mogelijk te doen. Hiermee zal aangetoond worden dat de maximale MRB opbrengsten ruimschoots teniet worden gedaan door de negatieve economische gevolgen van de Maatregel. In 2011 onderzocht een team van onderzoekers van de University of Brighton en de University of Chester de totale economische en sociale impact van de Engelse oldtimergemeenschap. Dit rapport met als titel: “A £4 e Billion Hobby” werd voor de 3 maal uitgevoerd in opdracht van de Federation of Historical Vehicle Clubs (FBHVC). Eerdere rapporten verschenen in 1996 en 2006. Stichting Autobelangen vroeg zich af: als deze hobby in het Verenigd Koninkrijk een waarde vertegenwoordigt van 5 miljard euro, wat is dan de economische waarde in Nederland? En wat zou de economische impact van de Maatregel dan kunnen zijn? In deze paragraaf [5.5] wordt op basis van de cijfers uit het rapport van de FBHVC uit 2011 een vergelijking gemaakt en daaruit volgend een inschatting van de economische gevolgen van de Maatregel. In het rapport van de FBHVC definieert men oldtimers als voertuigen van 30 jaar en ouder (conform de Europese FIVA richtlijn). Sinds de invoering van het amendement Van Vliet, hanteert de Nederland overheid dezelfde definitie. Voor een objectieve vergelijking hanteren we daarom 30 jaar als leeftijdsgrens en gaan we bovendien voor Nederland uit van de aantallen uit 2011 (bron: CBS). De economische en sociale waarde gegenereerd door voertuigen van 26 tot en met 29 jaar oud wordt buiten beschouwing gelaten. Nederland versus Verenigd Koninkrijk In het VK telt men ongeveer 900.000 klassieke voertuigen op een totaal van ruim 35 miljoen. In absolute aantallen is oldtimergemeenschap van Nederland vijf maal kleiner dan de gemeenschap in het VK, maar als aandeel in de totale voertuigpopulatie is er bijna géén verschil. Ook de verdeling van aantallen over de bouwjaren blijkt overeenkomstig. Ervan uitgaande dat de economische waarde per oldtimer in Nederland gelijk is aan het VK, dan zou dat betekenen dat de Nederlandse oldtimergemeenschap een totale economische waarde vertegenwoordigt van ruim 1 miljard euro.

Land Nederland VK

Totale populatie aantal 7.850.000 35.500.000

30 jaar en ouder aantal aandeel 202.000 2,57% 900.000 2,54%

Totale economische en sociale waarde € 1,1 miljard € 5 miljard

Tabel 4: Vergelijking oldtimerpopulatie en waarde tussen VK en Nederland

Negatieve gevolgen In deze vergelijking tussen de Engelse en Nederlandse oldtimergemeenschap raakt het 40-jaar compromis als Maatregel enkel de eigenaren van voertuigen van 30 tot 40 jaar oud. De Maatregel treft daarmee 56% van deze populatie en vormt als zodanig een bedreiging voor 600 miljoen euro in economische waarde. Op basis van de resultaten uit de enquête onder de leden van VrijstellingOldtimer.nl, raamt Stichting Autobelangen de totale negatieve economische en sociale impact van de Maatregel op een zéér conservatieve 30% onder de getroffen voertuigeigenaren. Deze schatting komt tot stand uit het aandeel van export, verkoop, schorsen en sloop van voertuigen, waarbij wordt aangenomen dat de helft van eigenaren van geschorste voertuigen wel blijft investeren en deelnemen in de oldtimergemeenschap. Trekken wij de lijn der vergelijking door, dan kan op basis van het rapport van de FBHVC een inschatting worden gemaakt van een aantal directe economische gevolgen in waarde. De resultaten van deze inschatting worden weergegeven in de hierna opgenomen tabel.

15


Categorie Uitgaven van oldtimereigenaren 1) Omzet oldtimerbranche 2) Totaal

Totaal € 0,6 miljard € 0,5 miljard € 1,1 miljard

Reikwijdte Maatregel € 380 miljoen € 304 miljoen € 684 miljoen

Gevolgen Maatregel -€ 114 miljoen -€ 91 miljoen -€ 205 miljoen

Tabel 5: Raming van de negatieve economische gevolgen van de Maatregel 1) 2)

onderhoud, reparatie, brandstof, lidmaatschappen, evenement- en museumbezoeken, etc., excl. aankoop of restauratie van een oldtimer. handel in voertuigen, onderdelen, restauraties, gereedschappen, etc., exclusief internationale handel.

Ook zijn er maatschappelijke gevolgen. Hieronder worden de gevolgen voor de werkgelegenheid ingeschat. Categorie Werkgelegenheid oldtimerbranche

Totaal 6.300

Reikwijdte Maatregel 3.550

Gevolgen Maatregel -1.100

Tabel 6: Raming van de negatieve gevolgen van de Maatregel voor de werkgelegenheid

5.6

Conclusie

De cijfermatige onderbouwing van de Maatregel is onjuist. Er wordt vrijwel geen rekening gehouden met de gedragseffecten onder de oldtimerbezitters, waardoor onterecht wordt verwacht dat de Maartregel volgend jaar € 120 miljoen en structureel € 137 miljoen kan opleveren. Uit het onderzoek van Stichting Autobelangen komt naar voren dat de opbrengsten vanuit de MRB hooguit € 40 miljoen bedragen. Het is waarschijnlijk dat de kosten – door ons voorzichtig ingeschat op € 205 miljoen per jaar - voor de Nederlandse samenleving, als gevolg van deze Maatregel, hoger zijn dan de € 40 miljoen per jaar die de lastenverzwaring voor de overheid opbrengt. Wellicht veel hoger dan de conservatieve inschattingen in deze paragraaf aangeven, want de effecten onder de eigenaren met een klassieker jonger dan 30 jaar werden buiten beschouwing gelaten. Er werd enkel gekeken naar de economische impact als gevolg van en onder de eigenaren met een voertuig van 30 tot 40 jaar oud. Bovendien wordt ook geen rekening gehouden met de afschrijvingen als gevolg van het waardeverlies van de oldtimers in hun eigendom bij zowel de particuliere bezitters als de branche. Het is ook aannemelijk dat dit beleid tot nieuwe werkloosheid leidt. Reeds nu, nog vóór invoering van de Maatregel, zijn er in oldtimerbranche al meerdere bedrijven failliet gegaan en zijn er veel bedrijven die ‘op omvallen’ staan. Dat zal bij doorvoering van de Maatregel alleen nog maar erger worden. Een verlies van 1.100 direct aan de branche gelieerde arbeidsplaatsen lijkt zondermeer een reële inschatting.


16

6.0 Populatie, import en afvoer In dit hoofdstuk wordt een totaalbeeld gegeven van de ontwikkelingen van de oldtimerpopulatie in relatie tot de telkens wijzigende wetgeving. Hiermee toont Stichting Autobelangen aan dat:    

6.1

De Tweede Kamer door het Ministerie van Financiën onvolledig en deels onjuist werd voorgelicht over de groei van de oldtimerpopulatie. Het amendement Cramer de aanleiding was tot de groei van oldtimerimport in de jaren 2009 en 2010 en 2011. het amendement Van Vliet een aantoonbaar en bovendien door de regering gewenste effect heeft op de ontwikkeling van de oldtimerpopulatie sinds januari 2012. De Maatregel funest is voor het behoud en ontstaan van het cultureel rijdend erfgoed in Nederland.

Oldtimerpopulatie

Op 15 april 2013 schreef de staatsecretaris van Financiën in zijn brief aan de Tweede Kamer dat het aantal oldtimers de afgelopen jaren substantieel is toegenomen. Deze uitspraak is onjuist. Uit gegevens van het CBS blijkt dat de oldtimerpopulatie (het aantal op basis van leeftijd van MRB vrijgestelde voertuigen) op peildatum 1 januari 2013 bestond uit 305.200 exemplaren op een totaal van 7,85 miljoen. Op 1 januari 2012 bestond de populatie uit 304.100 op een totaal van 7,92 miljoen. Op basis daarvan kan men concluderen dat het aantal oldtimers tussen 2011 en 2012 verwaarloosbaar is gestegen (+0,35%) en het aandeel in de totale populatie zelfs marginaal is gedaald.

Figuur 2: Oldtimerpopulatie in de tijd – Personenauto’s (bron: CBS)

Stichting Autobelangen toont verderop in dit hoofdstuk aan dat deze stabilisatie niet het effect is van het regeerakkoord, maar het gevolg en gewenste effect van het amendement Van Vliet, dat voorziet in een stapsgewijze verschuiving van de vrijstellingsleeftijd van 25 naar 30 jaar tussen 2012 en 2021. Het CBS publiceerde op 26 juni 2013 een artikel en waarin deze bewering wordt bevestigd. Van 2000 tot en met 2011 steeg de oldtimerpopulatie elk jaar. De staatssecretaris verklaart dit aan de hand van een importgrafiek. Dat is opmerkelijk, want de import zegt op zichzelf helemaal niets over de populatiegroei. De autonome groei, export en sloop zijn minstens net zo relevant. De staatssecretaris schetst hiermee een verre van volledig beeld voor de Tweede Kamer. 17

Populatie, import en afvoer | VrijstellingOldtimer.nl

Algemeen De jaarlijkse stijging van het aantal oldtimers wordt in de eerste plaats verklaard door wetgeving en de daaruit volgende autonome groei. Elk jaar wordt er een nieuw bouwjaar vrijgesteld, terwijl er van de oudere voertuigen heel weinig verdwijnen. De meesten worden immers hobbymatig gebruikt, uitstekend verzorgd, indien nodig gerestaureerd en dat alles met als doel behouden te blijven. Uiteraard is er ook import, maar die wordt ook deels weer gecompenseerd door export. Het bezit van één of meerdere oldtimers is een immers een internationale hobby waarbij het geen uitzondering is dat klassieke voertuigen over de landsgrenzen heen van eigenaar wisselen (zie ook paragraaf [6.3]). Daarnaast zijn er natuurlijk ook oldtimers in slechte staat die na het bereiken van de vrijstellingsleeftijd alsnog worden gesloopt (vaak in eigen beheer door een liefhebber voor het behoud van onderdelen) en op die manier uit het klassieke wagenpark verdwijnen. In de jaren 2000 tot 2009 zien we geen vreemde trends in populatiegroei. De groei fluctueert wel, maar dat is het logisch gevolg van het feit dat niet van elk bouwjaar exact evenveel voertuigen over blijven voor deze de vrijstellingsleeftijd bereiken.

Figuur 3: Groei oldtimerpopulatie in de tijd – Personenauto’s (bron: CBS)

Amendement Cramer In de jaren 2009, 2010 en 2011 was er wel sprake van een plots stijgende trend. Zowel de autonome groei als de import nam in absolute zin toe. Dit was het gevolg van het amendement Cramer, met een bevriezing van de oldtimervrijstelling op bouwjaar 1986. Per 1 januari 2012 zouden er geen nieuwe oldtimers (bouwjaar 1987 en hoger) meer worden vrijgesteld. Dit was het begin van een stijging in populariteit van voertuigen die nog wel zouden worden vrijgesteld: voertuigen met bouwjaren 1985 en 1986. Deze voertuigen werden sinds de bekendmaking van het amendement Cramer minder afgevoerd (sloopt en export). Maar omdat de vraag groter bleef dan het aanbod nam ook de import hiervan toe. Dit gold met name voor dieselvoertuigen uit die 2 bouwjaren, omdat deze op dat moment in Nederland vrijwel niet meer bestonden (ca. 2.200 per bouwjaar, bron: RDW). Amendement Van Vliet Op 1 januari 2012 werd het amendement Van Vliet van kracht. Hierdoor was er geen autonome groei in 2012 mogelijk. Als gevolg van een imposante importdaling (paragraaf [6.2]) en een aanhoudende toename van de afvoer (paragraaf [6.3]) was de groei van de oldtimerpopulatie in 2012 vrijwel nihil.


18

Regeerakkoord 2012 (de Maatregel) De bekendmaking van de Maatregel in het regeerakkoord heeft weinig tot geen invloed op de grootte van de populatie aan het eind van 2012. Dit wordt verklaard door het feit dat het regeerakkoord pas op 29 oktober 2012 bekend werd gemaakt. De effecten van de voorgenomen Maatregel zijn wel onmiddellijk zichtbaar in de import en afvoer van oldtimers, waarover meer in paragraaf [6.2] en [6.3].

6.2

Import van “jonge” oldtimers

Om aan te tonen dat er een rechtstreekse relatie is tussen de import van jonge oldtimers en de recente meermaals veranderde wetgeving, heeft Stichting Autobelangen een analyse gemaakt van de import van oldtimers van 24 tot 29 jaar oud over de periode 2008-2013. Hiervoor werd bij de RDW een specifieke voertuigtabel opgevraagd met daarin - naast actuele voertuiggegevens - ook die van reeds gesloopte en geëxporteerde voertuigen. We nemen bewust ook voertuigen van 24 jaar oud mee in de analyse, omdat het zeer aannemelijk is dat deze voertuigen om dezelfde reden worden geïmporteerd als voertuigen van 25 of 26 jaar oud. Om aan te tonen dat de import van nog oudere oldtimers veel minder werd beïnvloed door het amendement Cramer, is de import van 30-35 jaar oude voertuigen in deze analyse ook meegenomen als een aparte groep. Het aandeel nog oudere oldtimers in de import is zo klein, dat deze groep gemakshalve buiten beschouwing wordt gelaten. Uit de analyse blijkt dat de algemene trend van de import van alle oldtimers onmiddellijk na het ingaan van het amendement van Vliet dalende was en dat er van het door het Ministerie van Financiën geschetste “probleem” op het moment van schrijven al geen sprake meer was.

Amendement Cramer

Amendement van Vliet

Regeerakkoord

Figuur 4: Import oldtimers van 24 - 35 jaar oud in aantal / maand (bron: RDW)

Amendement Cramer Bovenstaande grafiek illustreert duidelijk hoe de stijging van de import van 24-29 jaar oude oldtimers begint toe te nemen vanaf januari 2009. Het amendement Cramer bevroor de MRB vrijstelling voor oldtimers op bouwjaar 1986. Dit zette de enorme toename van import van jonge oldtimers in gang. In de daaropvolgende jaren loopt de import op van 700 voertuigen per maand naar een piek van bijna 2.000 voertuigen in december 2011, de laatste maand voordat het amendement Van Vliet in werking trad.

19


De stijging wordt in de eerste plaats veroorzaakt door dieselvoertuigen, in het bijzonder van de bouwjaren 1985 en 1986. Die stijging in populariteit werd ingegeven door het amendement Cramer. Immers: dit zijn de jongste bouwjaren die nog in aanmerking kwamen voor MRB vrijstelling. Voertuigen rijdend op benzine/LPG kennen slechts een marginale stijging in populariteit. Oldtimers van 30 jaar en ouder worden in veel lagere aantallen geïmporteerd en blijken helemaal niet bij te dragen aan de stijgende trend. Amendement Van Vliet In november 2012 werd de vrijstelling voor oldtimers op de valreep ontdooid dankzij het amendement Van Vliet. Dit veroorzaakte een indrukwekkende trendbreuk in de oldtimerimport. Wat opvalt, is dat het bereik van deze maatregel veel groter blijkt te zijn dan alleen de voertuigen waarop het direct van toepassing is. 

  

Nog voor bekendmaking van het regeerakkoord is onder het amendement Van Vliet de import van oldtimers met een leeftijd van 24 tot 35 jaar oud met meer dan de helft (-60%) gedaald t.o.v. het laatste kwartaal van 2012. De import van relatief jonge dieselklassiekers halveert per direct van ca. 1.000 naar 500 voertuigen per maand en er treedt daarna een dalende trend op. De import van jonge benzinevoertuigen zet een dalende trend in en bereikt nog voor de bekendmaking van het regeerakkoord haar oude niveau (2008). Voor het eerst in de recente geschiedenis van de oldtimervrijstelling zien we een forse daling van de import van LPG. Ook voor de oldtimers ouder dan 30 jaar wordt een niet eerder geziene daling vastgesteld.

De verklaring voor de daling bij diesel en LPG komt rechtstreeks voort uit het amendement Van Vliet. Deze wetswijziging omvat namelijk een brandstoftoeslag voor diesel en LPG voor “nieuwe” oldtimers. De daling voor de overige oldtimers valt niet rechtstreeks te verklaren uit het amendement Van Vliet. De belangrijkste conclusie is dat daling over de gehele lijn aangeeft dat het amendement uitermate effectief is m.b.t. het terugdringen van de oldtimerimport. Er wordt geen nieuwe importstijging veroorzaakt bij oudere bouwjaren of voertuigsoorten die niet door het amendement worden geraakt. Regeerakkoord 2012 (de Maatregel) De aankondiging van de Maatregel heeft uiteraard een enorme en onevenredige impact op de import. In december 2012 stortte de import compleet in. Deze laatste maand heeft echter weinig invloed op de grootte van de populatie aan het eind van 2012. In juli 2013 komt de import van oldtimers met een leeftijd van 24 tot 35 jaar uit op 150 voertuigen.


20

6.3

Export en sloop van “jonge” oldtimers

Er bestaat ook een relatie tussen wetgeving en de afvoer van oldtimers. We zetten hiervoor de afvoer van voertuigen van 24-35 jaar oud, zijnde export en sloop, af tegen de import.

Figuur 5: Import versus afvoer van oldtimers van 24 - 35 jaar oud in aantal / maand (bron: RDW)

Opmerking: De twee pieken in de afvoer zijn het gevolg van registeropschoningen bij de RDW. Amendementen Cramer en Van Vliet Zowel voor als na het amendement Cramer staan import en afvoer in verhouding tot elkaar. Het rekenkundige verschil tussen beiden situeert zich rond de nullijn. De enige periode waarin hier geen sprake van is, is ten tijde van het amendement Cramer. De afvoer van 24 jaar oude auto’s neemt wel toe in 2011. De verklaring hiervoor is het feit dat vanaf dat jaar voertuigen met bouwjaar 1987 die leeftijd bereiken. Aangezien aan deze voertuigen nooit meer een vrijstelling zou worden verleend, neemt de afvoer van die voertuigen (voor zover deze nog bestaan) toe. Het amendement Van Vliet maakt aan die trend in de afvoer geen einde, waardoor de balans in 2012 weer op nul uitkomt, net zoals in de tijd voor het amendement Cramer het geval was. In de drie maanden voor de bekendmaking van het regeerakkoord overstijgt de afvoer de import en wordt het verschil negatief. Ook hiermee bewijst het amendement Van Vliet haar effectiviteit. In de tien maanden vóór de bekendmaking van de Maatregel steeg de afvoer van 24-29 jaar oude voertuigen met 34% en die van 30-35 jaar oude voertuigen met 17%, dankzij het amendement Van Vliet. Regeerakkoord en 40-jaar compromis (de Maatregel) Als gevolg van de maatregel in het regeerakkoord nam de afvoer over de gehele lijn toe met 40% t.o.v. de laatste maand voor het regeerakkoord. Na bekendmaking van het 40-jaar compromis steeg de afvoer direct naar 140%!

21


6.4

Conclusie

De Tweede Kamer is door de staatsecretaris onvolledig en onjuist geïnformeerd, toen hij stelde dat de oldtimerpopulatie de afgelopen jaren substantieel is gestegen. In 2012 was die stijging namelijk nihil. De stelling dat de oldtimerimport elk jaar stijgt is ook feitelijk onjuist. In 2012 was deze stijging al voor de bekendmaking van het regeerakkoord omgebogen in een daling. De oorspronkelijke maatregel uit het regeerakkoord en het daarop volgende 40-jaar compromis zijn overbodig om de groei van de oldtimerpopulatie in te perken. Het amendement Van Vliet voorziet hier reeds in en de effectiviteit daarvan is aan de hand van deze analyse aangetoond. Uit de in dit document weergegeven cijfers komt duidelijk naar voren dat het uitvoeren van het 40-jaar compromis − laat staan de maatregel uit het regeerakkoord − catastrofale gevolgen heeft voor het behoud en ontstaan van cultureel rijdend erfgoed, hobbymatig gebruik van oldtimers en de oldtimerbranche. De afvoer van oldtimers van 24 tot 35 jaar oud is sinds de bekendmaking van het regeerakkoord met 140% gestegen. In juli 2013 was de afvoer van deze categorie oldtimers opgelopen tot 2.000 stuks en de trend is nog steeds stijgende. Zet deze trend door, dan is de oldtimerpopulatie tot 40 jaar en ouder in minder dan 10 jaar verdwenen. Dit is nog een voorzichtige inschatting, omdat de overgangsregeling niet van toepassing is op voertuigen na 1987. De populatie van voertuigen met een leeftijd van 40 jaar en ouder kan dan alleen nog maar ontstaan uit import.


22

7.0 Meten is weten: veel oldtimers, weinig kilometers De staatssecretaris van Financiën stelt in zijn brief van 15 april 2013 aan de Tweede kamer dat het gebruik van relatief vervuilende oldtimers toeneemt. De staatssecretaris verwijst daarbij voor de onderbouwing naar het PBL-rapport over de milieueffecten van oldtimers. Dit heeft uiteindelijk tot het 40-jaar compromis geleid, en in zijn brief van 24 april 2013 als gepaste ontmoedigende maatregel omschreven. Uit het hiernavolgende blijkt dat de hobbymatige bezitter van een oldtimer disproportioneel door de Maatregel wordt getroffen en dat er onvoldoende invulling wordt gegeven aan de moties van Bashir en Van Vliet. Stichting Autobelangen heeft de NAP en RDW gegevens die aan de basis van dit PBL-rapport staan, opgevraagd. Het NAP bestand met meer dan 5 miljoen kilometerstanden van oldtimers werd minutieus geanalyseerd. Stichting Autobelangen komt tot de vaststelling dat bijna driekwart van de oldtimers jonger dan 40 jaar weinig tot zeer weinig rijdt. Het aandeel oldtimers dat mogelijkerwijs voor dagelijks gebruik wordt ingezet wordt door het Ministerie van Financiën zwaar overschat. Het beoogde beleid staat dan ook niet in verhouding tot het probleem.

7.1

Wat is hobbymatig gebruik?

De oorspronkelijke uitgangspunten van de MRB-vrijstelling voor oldtimers zijn het behoud van cultureel rijdend erfgoed en het mogelijk maken van hobbymatig gebruik van klassieke voertuigen. Die zienswijze is anno 2012 ongewijzigd gebleven, getuige de grote Kamermeerderheid waarmee de moties van Bashir en Van Vliet werden aangenomen en de uitspraken van Minister Schultz-Van Haegen. Dagelijks gebruik van oldtimers valt niet onder die doelstelling, maar er bestaat geen wettelijke definitie van beide begrippen. Verzekeraars die oldtimerverzekeringen conform de FEHAC voorwaarden aanbieden, hanteren wel duidelijke criteria voor voertuigen die bedoeld zijn voor hobbymatig gebruik:  

Standaard maximaal 5.000 km per jaar of 7.500 km per jaar tegen een verhoogd tarief. Het bezit van een ander normaal verzekerd voertuig (voor dagelijks gebruik) is verplicht.

Het jaarkilometrage van een oldtimer is daarom een goede indicator om aan te geven of het voertuig hoofdzakelijk hobbymatig wordt gebruikt, dan wel (ook) voor dagelijks gebruik wordt ingezet.

23

Meten is weten: veel oldtimers, weinig kilometers | VrijstellingOldtimer.nl

7.2

Jaarkilometrages oldtimers vanaf bouwjaar 1974

Stichting Autobelangen onderzocht de verdeling van jaarkilometrages onder de actieve oldtimers van bouwjaar 1974 en hoger. Dit zijn de oldtimers die als gevolg van de Maatregel per 1 januari 2014 als “dagelijks rijdende oldtimers” worden bestempeld.

Figuur 6: Jaarkilometrage oldtimers - bouwjaar 1974-1986 (bron: NAP/RDW)

We stellen vast dat het aannemelijk is dat 74% van de eigenaren ten onrechte wordt geconfronteerd met deze maatregel. Zij rijden weinig tot zeer weinig, maar moeten wel gedeeltelijk of volledig MRB gaan betalen. De verdeling onder de voertuigen die minder rijden dan 7.500 km/jaar (74%) is volgens verwachting. Het overgrote deel rijdt minder dan 5.000 km/jaar (drie kwart van deze subgroep) en slechts een klein deel rijdt 5.000 tot 7.500 km/jaar. Bijna de helft van deze oldtimers rijdt minder dan 2.500 km/jaar, in 34% van de gevallen zelfs minder dan 1.000 km/jaar (niet weergegeven in de figuur). klasse >15.000 km/j 7.500-15.000 km/j 5.000-7.500 km/j 2.500-5.000 km/j 0-2.500km/j Totaal

Aantal Benzine 4.665 13.234 11.088 20.458 74.664 124.108

Aantal Diesel 8.775 10.580 4.896 5.476 10.157 39.882

Aantal LPG 4.968 7.067 3.387 3.796 8.011 27.228

Tabel 7: Verdeling jaarkilometrages per brandstofsoort - bouwjaar 1974-1986 (bron: NAP/RDW)

7.3

Wie rijdt er dan wél veel?

Een minderheid van 26% van de oldtimers met een bouwjaar van 1974 of later rijdt meer dan 7.500 km/jaar en slechts 10% rijdt meer dan 15.000 km/jaar. Het is aannemelijk dat de eigenaren van die voertuigen hun oldtimer naast hobbymatig gebruik, ook inzetten voor dagelijks gebruik. Het aandeel dat meer dan 7.500 kilometer per jaar rijdt, bestaat voor 60% uit oldtimers met een bouwjaar van 1984 of hoger (slechts 3 bouwjaren). Van die 60% is bijna de helft een diesel personenauto, 37% een voertuig op benzine en in slechts 16% van de gevallen een LPG voertuig.


24

Een deel van de verklaring waarom jonge oldtimers altijd meer rijden dan oude oldtimers komt mede voort uit het normale gebruikspatroon van oude voertuigen die nog maar net oldtimer zijn geworden. Het gemiddelde jaarkilometrage auto’s met een leeftijd van 20 tot circa 35 jaar neemt vrijwel lineair af naarmate deze ouder worden. Auto’s die nog maar nét zijn vrijgesteld, rijden gemiddeld slechts 1.000 - 2.000 kilometer minder dan soortgelijke voertuigen die 1 of 2 jaar jonger zijn en wel MRB betalen. Dat is vanzelfsprekend, omdat het gebruikspatroon niet onmiddellijk verandert op het moment dat de vrijstelling ingaat. Dat gebeurt pas in de eerste jaren daarna, vaak bij een nieuwe eigenaar. Dit zien we ook precies terug in de cijfers van PBL. Het onderzoek van PBL werd gedaan in 2012. Toen waren oldtimers t/m bouwjaar 1986 nog maar net vrijgesteld en hadden als gevolg van die recente vrijstelling het hoogste jaarkilometrage onder de oldtimers. Het kilometrage van niet-vrijgestelde auto’s met bouwjaar 1987 en 1988 ligt hoger.

Figuur 7: Centrummaten jaarkilometrages oldtimers - bouwjaar 1974-1986 (bron: NAP/RDW)

Het PBL stelt in haar rapport vast dat dieselpersonenauto’s (niet zijnde bedrijfsauto’s of kampeervoertuigen) met een bouwjaar van 1984 t/m 1986 tot 40% meer rijden dan de origineel Nederlandse exemplaren. Bij de overige oldtimers wordt dit fenomeen niet waargenomen of is het niet significant. Die waarnemingen zijn juist.

7.4

Toename van het gebruik van oldtimers

De stelling van het PBL dat oldtimers in toenemende mate gebruikt worden voor dagelijks verkeer wordt afgeleid uit de ramingen van het CBS over de verkeersprestatie van het Nederlandse personenautobestand tussen 2008 en 2011. Het PBL specificeert in haar rapport echter niet door welke oldtimers deze stijging veroorzaakt wordt. Hierdoor ontstaat ten onrechte het beeld dat deze stelling voor alle oldtimers geldt. In de jaren 2008 en 2009 is van een gebruikstoename géén sprake. In die periode neemt wel het aantal oldtimers toe, maar daalt het gemiddelde jaarkilometrage. In de jaren 2010 en 2011 neemt het gemiddelde jaarkilometrage van alle oldtimers (inclusie deze die ouder zijn dan 40 jaar) plots toe van 4.000 kilometer in 2009 naar 4.600 kilometer in 2011. Deze toename in gebruik is vrijwel volledig te wijten aan oldtimers met een bouwjaar vanaf 1984 en daarin dragen de dieselvoertuigen veruit het meeste bij. Ruim 75% van de dieselpersonenauto’s uit de bouwjaren 1984 t/m 1986 werd in of na 2009, waarschijnlijk naar aanleiding van het amendement Cramer, geïmporteerd. Daarmee is de toegenomen verkeersprestatie van oldtimers vrijwel volledig verklaard.

25


7.5

Hoeveel rijden alle oldtimers in totaal?

Uit het door Stichting Autobelangen gehanteerde rekenmodel, dat vrijwel dezelfde uitkomsten oplevert als dat van PBL, volgt dat oldtimers met een bouwjaar tussen 1974 en 1986 in 2012 tezamen 1,06 miljard kilometers per jaar reden. Die 1,06 miljard kilometers werden gereden door twee derde van de oldtimers. Een derde van de oldtimers heeft een bouwjaar voor 1974. Als gevolg van hun lage aantal, alsmede het bijzonder lage gemiddelde jaarkilometrage wordt hun totale bijdrage geraamd op 250 miljoen kilometer. Het totaal komt daarmee op 1,3 miljard kilometer, inclusief de in het buitenland afgelegde kilometers. Volgens het CBS was de internationale verkeersprestatie van alle personenauto’s in 2011 (2012 is niet beschikbaar) 116 miljard kilometer. De bijdrage van oldtimers komt daarmee uit op 1,1%. Benzine Verkeersprestatie x miljoen km 13

Aantal

Diesel Verkeersprestatie x miljoen km 1

Aantal

1974

6848

1975

5881

11

441

1

1246

5

1976

5235

12

519

3

1235

6

1977

6490

14

904

5

1621

8

1978

7802

18

1151

7

2132

13

1979

8536

28

1461

8

2391

14

1980

6445

17

1771

13

2251

18

1981

6751

20

2163

16

2040

17

1982

9158

32

2993

24

2219

21

1983

12600

49

3118

28

2743

28

1984

12779

53

4862

52

2384

26

1985

14807

64

8569

102

2468

28

1986

20776

115

11560

118

3082

42

Totaal

124108

445

39882

378

27228

235

370

Aantal

LPG Verkeersprestatie x miljoen km 7

Bouwjaar

1416

Tabel 8: Verkeersprestatie per bouwjaar en brandstofsoort - bouwjaar 1974-1986 (bron: NAP/RDW)

7.6

Conclusie

De voorgenomen ontmoedigende maatregelen zijn disproportioneel. Bijna 75% van de oldtimerbezitters wordt geconfronteerd met een Maatregel die niet op hen van toepassing zou moeten zijn. Zeker voor voertuigen ouder dan 30 jaar (per 1 januari 2014 bouwjaar 1983 en ouder) is er geen enkele aanleiding om van substantieel dagelijks gebruik te mogen spreken. Ruim 90% daarvan rijdt minder dan 7.500 kilometer per jaar! Bij jongere bouwjaren ligt het gemiddelde jaarkilometrage hoger, maar ook dan rijdt nog steeds meer dan 65% van deze subgroep minder dan 7.500 km/jaar. De toename wordt met name veroorzaakt door de onder het amendement Cramer geïmporteerde groep dieselpersonenauto’s (dus niet bedrijfswagens of kampeervoertuigen). Het lijkt er dan ook sterk op dat deze jonge diesels geïmporteerd zijn om gebruik te maken van de MRB-vrijstelling voor oldtimers en het voertuig in te zetten voor goedkoop dagelijks gebruik. Dit vermoeden komt overeen met conclusie hierover in het PBL-rapport. De importcijfers laten zien dat dit probleem al is opgelost. De import van dieselpersonenauto’s met een bouwjaar 1985 en 1986 is na invoering van het amendement Van Vliet significant afgenomen. Het amendement Van Vliet is in dit opzicht de gepaste maatregel. Het is onrechtvaardig om op basis van de uitkomsten van het PBL rapport de eigenaren met oudere diesel en LPG voertuigen te confronteren met het volledige MRB tarief. Voor jongere dieselvoertuigen (bouwjaar 1987) zijn middels het amendement Van Vliet al maatregelen genomen die met name het bezit ervan ontmoedigen. Nieuwe maatregelen zijn onnodig. Oldtimers rijden verwaarloosbaar weinig. Zij vertegenwoordigen 3,9% van het totale personenautobestand, maar rijden slechts 1,1% van alle kilometers, inclusief de in het buitenland gereden kilometers én de veel rijdende jonge oldtimers op diesel. De jongste 3 bouwjaren vertegenwoordigen de helft van de totale verkeersprestatie van oldtimers. Het kiezen voor een leeftijdsgrens van 40 jaar en ouder is in dat opzicht eveneens disproportioneel. Meten is weten: veel oldtimers, weinig kilometers | VrijstellingOldtimer.nl

26

8.0 De rol van het PBL Het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) werd begin 2012 gevraagd door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu om onderzoek te doen naar de milieueffecten van oldtimers. De resultaten van PBL waren de aanleiding voor het kabinet Rutte II om in het regeerakkoord de MRB vrijstelling voor oldtimers volledig af te schaffen. Het is van belang het doel van het onderzoek van het PBL en de resultaten hiervan nader te bekijken.

8.1

Doel was importbeperking

Het verzoek van het ministerie volgt uit een toezegging aan de Tweede Kamer dat de staatssecretaris van IenM (Infrastructuur en Milieu) een brief zal sturen over niet-fiscale mogelijkheden om de import van oldtimers te weren. PBL omschrijft dit in haar onderzoek als volgt: “Het verzoek van het ministerie volgt uit een toezegging aan de Tweede Kamer dat de staatssecretaris van IenM een brief zal sturen over niet-fiscale mogelijkheden om de import van oldtimers te weren.” De intentie van zowel de Tweede Kamer als het Ministerie van IenM was om de import van oldtimers te weren en niet om alle bestaande − en veelal origineel Nederlandse oldtimers − aan te pakken. De Maatregel gaat veel verder dan de bedoeling was. Zoals in dit document al duidelijk gemaakt is, stortte de import van oldtimers per 1 januari 2012 vrijwel volledig in, als gevolg van het ingaan van de maatregel Van Vliet (PVV) en daarom zijn de huidige maatregelen overbodig. Toen PBL de opdracht kreeg van IenM was nog niet duidelijk dat de import al zo hard was teruggelopen. Er valt PBL, de Tweede Kamer en IenM hier dus niets te verwijten. Echter, toen de staatssecretaris in april 2013 de Kamer informeerde over de populatie oldtimers en de import, waren deze gegevens al zeker een jaar beschikbaar, maar werden de Kamer onthouden.

8.2

Het onderzoek van PBL was slechts een quickscan

PBL geeft in haar document duidelijk aan dat het slechts gaat om een quickscan: “Deze notitie betreft een quickscan, waarbij geen integraal beeld wordt geschetst van de effecten van een milieuzone voor oldtimers. We gaan evenmin in op andere maatregelen die eventueel ook effectief kunnen zijn om de uitstoot van oldtimers te verminderen.” Stichting Autobelangen is met de Kamer van mening dat er in 2015 een evaluatie moet plaatsvinden van het amendement Van Vliet. Stichting Autobelangen is het met PBL eens dat aanvullend onderzoek nodig is. PBL: “Er is aanvullend onderzoek nodig om vast te stellen in hoeverre hiermee de kilometrages binnen Nederland worden overschat.” De zeer ingrijpende Maatregel is gebaseerd op slechts een quickscan, waarover PBL zelf zegt dat er aanvullend onderzoek noodzakelijk is. Stichting Autobelangen is van mening dat de maatschappij van de politiek mag verwachten dat zij pas een maatregel neemt als er gedegen onderzoek naar het nut en de noodzaak van een voorgenomen maatregel is gedaan op basis van recente, volledige en juiste gegevens.

27

De rol van het PBL | VrijstellingOldtimer.nl

8.3

PBL: veelrijders blijven, liefhebbers de klos

PBL maakte de quickscan over de milieu-effecten van oldtimers voor het regeerakkoord. Na het regeerakkoord heeft PBL een analyse gemaakt van de milieu- en natuureffecten van dit regeerakkoord. PBL schat naar onze mening in deze analyse goed in dat er flinke gedragseffecten zijn te verwachten bij het vervallen van de MRB vrijstelling voor oldtimers, PBL: “Met het vervallen van de oldtimervrijstelling is het alleen voor veelrijders nog financieel aantrekkelijk om in een oldtimer te rijden.”. Een logische stelling van PBL, maar natuurlijk exact het omgekeerde van wat de Kamer wil bereiken. Ook volledig in strijd met de aangenomen moties van Van Vliet en Bashir waarbij juist de liefhebber ontzien zou moeten worden. Daarnaast was het juist de bedoeling om het veelrijden tegen te gaan. Immers: een oldtimer die slechts 5.000 km/jaar rijdt, belast het milieu aanzienlijk minder dan een oldtimer die 20.000 km/jaar rijdt. De quickscan van PBL is hier te vinden: http://www.pbl.nl/publicaties/2012/milieueffecten-van-oldtimers De Analyse van de milieu- en natuureffecten van Bruggen slaan - Regeerakkoord VVD-PvdA d.d. 29 oktober 2012 is hier te vinden: http://www.pbl.nl/sites/default/files/cms/publicaties/PBL_2012_Analyse%20Regeerakkoord_500285002.pdf

De rol van het PBL | VrijstellingOldtimer.nl

28

9.0 Cultureel rijdend erfgoed en hobbymatig gebruik Op 16 december 1993 kondigde Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van OranjeNassau, enz. enz. enz. de nieuwe Wet motorrijtuigenbelasting 1994 aan, met daar in de vrijstelling voor oldtimers van 25 jaar en ouder. Daarvoor zijn de oldtimerliefhebbers, voorvechters van het behoud van cultureel rijdend erfgoed en liefhebbers van klassieke voertuigen haar nog steeds bijzonder dankbaar. Vanaf dat moment werd het namelijk mogelijk dat in een land met enorm hoge belastingen op het bezit van een motorvoertuig, toch oldtimers konden bestaan, en ontstaan. Het fundament voor een nieuwe oldtimergemeenschap was gelegd. In de jaren daarna groeide die oldtimergemeenschap gestaag, precies conform het doel van de vrijstelling. Bedrijven ontstonden en creëerden werkgelegenheid en kennis. Dankzij de vrijstelling werd het voor iedereen mogelijk om er een oldtimer bij te houden. Oldtimers waren niet alleen maar weggelegd voor de elite, maar bleken ook bereikbaar voor bijna iedereen die dat zou willen. Vanaf nu kon de oude auto van opa bewaard en gekoesterd worden, zo’n auto als vader vroeger had, aangeschaft en gerestaureerd worden, of gewoon die machtige Amerikaanse V8 geïmporteerd en onder de carport geparkeerd worden. Immers, op het moment dat de klassieker stil staat kost hij relatief weinig en maakt het niet uit hoeveel hij weegt, hoeveel cilinders hij heeft of op welke brandstof hij rijdt. De hobbymatige oldtimer vormde in elk geval geen belemmering voor het bezit van een jonge (zuinige) auto voor dagelijks gebruik. En zo genieten nu, bijna 20 jaar later, vele eigenaren van hun klassieker(s). Door er op de mooiste momenten mee te rijden en er regelmatig aan te sleutelen of zelfs in de vrije uurtjes geheel te restaureren. Iets wat toch vaak ergens tussen het 30e en 40e levensjaar van het voertuig moet gebeuren. Elke generatie heeft zo haar eigen oldtimer. Terwijl de 50-plussers hun reeds gerestaureerde iconen uit de jaren voor de oliecrisis koesteren, zijn vele dertigers en veertigers nog volop bezig met het renoveren van hun jeugdsentiment uit de jaren ‘70 en ‘80. En zodra het merendeel van Nederland geruisloos van laadpunt naar laadpunt zoeft, zal de nog jongere generatie steeds meer waardering krijgen voor de resterende voertuigen met een traditionele verbrandingsmotor. De auto’s uit hun jeugd. De auto’s waar wij nu dagelijks mee rijden. Naast een grote groep liefhebbers van authentieke klassieke voertuigen, zijn er ook veel liefhebbers die klassieke voertuigen - tegen aanzienlijke kosten - een nieuwe bestemming geven. Zo worden oude stadbussen, brandweer- en legervoertuigen vaak omgebouwd tot bijzondere kampeerwagens. 4x4-voertuigen worden verbouwd met rolkooien, lieren en krachtige motoren. Hiermee wordt deelgenomen aan offroad-avonturen en 's winters ingezet om op verzoek van de brandweer in de sneeuw gestrande voertuigen weer vlot te trekken. Sommige auto's worden vooral niet in hun originele staat gehouden, maar omgebouwd naar voorbeeld van klassieke rally- of racelegendes en worden daarna ook als zodanig gebruikt. En dat zijn uiteraard slechts enkele van de vele voorbeelden waar de vrijstelling toe bijdraagt. Veel oude voertuigen komen al jaren voorafgaand aan het bereiken van de vrijstellingsleeftijd in handen van liefhebbende eigenaren. Met de uitkijk op een vrijstelling op termijn worden deze gezocht, gevonden, gekoesterd en weggezet, wachtend tot ‘hun tijd’ daar is. Klassiekers in wording, die dankzij de vrijstelling niet geheel uit ons wagenpark verdwijnen. Het PBL bevestigd dit in haar rapport ‘milieu-effecten van oldtimers’: “Door het gebruik slijten voertuigen, en dit resulteert er in dat ze op een gegeven moment uit het actieve park verdwijnen omdat ze worden gesloopt, geschorst of geëxporteerd. Deze 'afvoerkans' neemt toe met de leeftijd, maar als voertuigen de leeftijdsgrens van circa 20 jaar bereiken, neemt die kans weer af. Dit komt omdat deze voertuigen in handen komen van liefhebbers die er goed onderhoud aan plegen.” Het is niet reëel om te verwachten dat klassieke voertuigen die hun bestaan grotendeels danken aan een vrijstelling en waarvan de marktwaarde grotendeels bepaald wordt door die vrijstelling, behouden kunnen blijven als zo’n vrijstelling plots vervalt. Het is ook niet reëel om te veronderstellen dat deze voertuigen een budgettair beslag leggen op de overheidsfinanciën. Ze waren er immers niet geweest zonder vrijstelling, dus zijn ze ook geen alternatief voor MRB-plichtig voertuig. Schaft men de vrijstelling af, of verschuift men deze plots 10

29

Cultureel rijdend erfgoed en hobbymatig gebruik | VrijstellingOldtimer.nl

tot 15 jaar naar achteren, dan gaan ze het land uit of vinden hun laatste rustplaats tussen hun jongere lotgenoten bij een autodemontagebedrijf. En daar komt nooit meer iets voor terug. Het is wel reëel te veronderstellen dat bij het afschaffen van de vrijstelling het door PBL waargenomen en hierboven omschreven fenomeen volledig verdwijnt. De afvoerkans van voertuigen ouder dan 20 jaar zal fors toenemen en de veertigjarige leeftijd wordt nog maar zelden bereikt, althans niet in Nederland. Trotse eigenaren van de meer recente klassiekers en klassiekers in wording geven hun hobby op en wie ooit trotse eigenaar van een klassiek voertuig had willen worden zal er niet meer aan kunnen beginnen. Dat blijkt immers nu al uit recent gepubliceerde exportcijfers en de resultaten uit de enquête onder onze achterban. Voert men het 40-jaar compromis als Maatregel door, dan zijn de gevolgen voor de liefhebbers en branche onnodig zwaar. En dat is gewoon doodzonde.

10.0 Bedrijfsauto’s, kampeervoertuigen en motorfietsen In onze analyse hebben wij steeds naar personenauto’s gekeken. Dit hebben wij gedaan omdat ook PBL en het Ministerie van Financiën steeds uitgaan van de gegevens betreffende personenauto’s. Eigenaren van bedrijfsauto’s, kampeervoertuigen en motorfietsen worden ook geraakt door de Maatregel, terwijl zij in deze kwestie niet of nauwelijks een rol hebben gespeeld. Ook in dat opzicht mogen we dus spreken van een buitenproportionele maatregel, waarvan het nut en de noodzaak alsmede de gevolgen daarvan voor in het bijzonder de groep van bedrijfsauto's, kampeervoertuigen en motorvoertuigen evenmin voldoende is onderzocht.

Bedrijfsauto’s, kampeervoertuigen en motorfietsen | VrijstellingOldtimer.nl

30

11.0 Juridische Analyse In deze juridische paragraaf wordt beoordeeld in hoeverre de Maatregel in overeenstemming is met het geldend recht. In de voorgaande paragrafen heeft de Stichting Autobelangen aangetoond dat de Maatregel is gebaseerd op verouderde, onvolledige en onjuiste informatie en dat het cultureel rijdend erfgoed en de hobbymatige oldtimerbezitter als gevolg van de Maatregel worden benadeeld. Dit zijn voor de juridische analyse belangrijke feiten en omstandigheden. De Maatregel zal zijn grondslag in de Rijksbegrotingswet voor het jaar 2014 krijgen als ook zal hiervoor de Wet op de Motorrijtuigenbelasting 1994 moeten worden gewijzigd. Het voorstel tot wijziging van deze wet houdt onder meer in dat artikel 72 Wet MRB 1994 zal worden gewijzigd. Ook zal in deze wet een nieuw hoofdstuk XA worden gevoegd. Artikelen 84a en 84b van dit hoofdstuk zullen het overgangsrecht met betrekking tot de Maatregel bevatten. In het wetgevingsproces worden de leden van de Tweede- en de Eerste Kamer nog gevraagd om hun instemming met de Maatregel. In dit kader vraagt de Stichting Autobelangen de aandacht voor de volgende juridische bezwaren. Ingevolge aanwijzing 7 van de Aanwijzingen voor de regelgeving (Avr) – die voor de wetgever bindend zijn (aanwijzing 4 van de Avr) – dient alvorens tot het treffen van een regeling wordt besloten, onder meer kennis te worden vergaard van de relevante feiten en omstandigheden, dient er onderzoek te worden verricht naar de doelstellingen van de maatregel en de proportionaliteit daarvan en dient een en ander zorgvuldig tegen elkaar te worden afgewogen. Aanwijzing 9 Avr schrijft voor dat wordt onderzocht wat de (neven)effecten van de voorgenomen regeling zijn en de mate waarin wordt verwacht dat de regeling het beoogde doel zal helpen te verwezenlijken. Mede in het licht van voorgaande Aanwijzingen, maar ook in het kader van andere juridische normen, geldt het volgende. In de eerste plaats zijn het nut en de noodzaak van de Maatregel onvoldoende aangetoond. Het door de staatssecretaris van Financiën omschreven doel van de Maatregel is primair milieu-gerelateerd (zie ook het citaat uit het Regeerakkoord in de Samenvatting en in paragraaf [3.2]). Het is maar de vraag wat het daadwerkelijke (milieu-)effect van de Maatregel gaat zijn, als deskundigen van het PBL in hun rapporten vermelden dat nader onderzoek noodzakelijk is. De import is bovendien reeds als gevolg van de wijziging in de Wet op de motorrijtuigenbelasting 1994 naar aanleiding van het amendement Van Vliet in één jaar tijd sterk gedaald. Stichting Autobelangen toont dit aan met de grafiek in paragraaf [6.2]. Het beoogde milieu-effect is dan ook al met de voorgaande belastingmaatregel voldoende "in gang gezet" en werkt nog steeds door, zoals de al aangehaalde grafiek aantoont. Voor zover de Maatregel ook tot doel heeft de Staat te voorzien van inkomsten, dient de verwachting ter zake als gevolg van de verschillende gedragseffecten van de Maatregel ook serieus te worden bijgesteld (zie hiervoor ook paragraaf [5.3]). De inkomsten zullen hierdoor namelijk slechts een druppel op een gloeiende plaat zijn (zie hiervoor ook paragraaf [5.4]). In elk geval kan niet met zekerheid worden vastgesteld dat ook daadwerkelijk het door de Staat verwachte bedrag aan inkomsten uit de MRB met betrekking tot oldtimers zal worden ontvangen. Overigens is een eventuele bezuinigingsdoelstelling niet eerder zo nadrukkelijk door staatssecretaris Weekers geformuleerd dan in de memorie van toelichting op het Belastingplan 2014. In die toelichting wordt namelijk gesproken van 'budgettaire beheersbaarheid'. Gelet op de gebrekkige onderbouwing van de Maatregel, niet alleen ten aanzien van het nut en de noodzaak, maar ook met het oog op de geconstateerde onvolledigheden en onjuistheden van de aan de Maatregel ten grondslag liggende informatie, stelt de Stichting Autobelangen zich op het standpunt dat de Maatregel niet voldoende is onderbouwd en onvoldoende is gemotiveerd. Dit is niet alleen een procedureel gebrek, maar ook een inhoudelijk gebrek.

31

Juridische Analyse | VrijstellingOldtimer.nl

Waar enerzijds het nut en de noodzaak onvoldoende zijn aangetoond en de Maatregel niet adequaat is gestaafd met, en gebaseerd op, volledige en juiste informatie, leidt de Maatregel anderzijds tot onevenredige gevolgen voor oldtimerbezitters en de autobranche. Dit is in strijd met artikel 3:4 lid 2 Algemene wet bestuursrecht (Awb) en de fair balance-eis van het eigendomsrecht van artikel 1 Eerste Protocol EVRM (1 EP EVRM). De Stichting Autobelangen beschrijft de (nadelige) effecten van de Maatregel voor individuele oldtimerbezitters en bedrijven in de autobranche (met onder meer de grafiek over gedragseffecten onder eigenaren met een oldtimer van 26 tot 40 jaar oud in paragraaf [5.3]). Wanneer de mogelijkheden van export/verkoop en/of volledige schorsing van het voertuig worden samengenomen, komt dit bij oldtimers die op diesel rijden er op neer dat meer dan 50% van de huidige bezitters niet meer met zijn oldtimer (hobbymatig) gaat rijden. Voor LPG-oldtimers ligt dit percentage op ruim één derde (38%). Ook bij benzine-voertuigen gaat het om meer dan 30% (31% om precies te zijn). Dit zijn forse percentages. Ook de hobbymatige oldtimerbezitter is dus gedwongen om zijn oldtimer definitief stil te laten staan of daarvan zelfs afstand te doen. De toelichting op het Belastingplan dat deze oldtimerbezitter met de Maatregel wordt ontzien, is dan ook aantoonbaar niet juist. Bovendien krijgt ook de autobranche het (nog) moeilijker als gevolg van het verminderde aantal (effectieve) oldtimerbezitters. De hiervoor geconstateerde onevenredige benadeling geldt te meer, wanneer de toepassing van de Maatregel wordt bezien in het licht van de gestelde milieudoelstelling. Er mag worden aangenomen dat oldtimers die op lpg of benzine rijden, minder milieuvervuilend zijn dan oldtimers die op diesel rijden. In feite wordt dit op pagina 14 van de toelichting op het Belastingplan 2014 ook erkend, waarin namelijk het volgende is opgenomen: "Het terugdringen van relatief jonge oldtimers op diesel draagt dan ook bij aan de verbetering van de lokale luchtkwaliteit, met name in gemeenten." Het onderscheid tussen dieseloldtimers enerzijds en benzine- en lpgoldtimers anderzijds geldt overigens net zo goed voor voertuigen die nog niet de leeftijd van een oldtimer hebben bereikt. Van de gehele groep oldtimers rijdt slechts een klein gedeelte op diesel, zo volgt ook terecht uit de toelichting op het Belastingplan 2014 (pagina 14). Met betrekking tot het voorgaande is het relevant dat oldtimers op diesel met een bouwjaar van vóór het jaar 1985 zeer weinig voorkomen in de oldtimerpopulatie. Op basis van de huidige vrijstelling geldt de vrijstelling voor auto's die tenminste 30 jaren geleden voor het eerst in gebruik zijn genomen (artikel 72 lid 1 en sub b Wet MRB 1994) en bij wijze van overgangsrecht voor onder meer auto's die in 1987 voor het eerst in gebruik zijn genomen en waarvan het tijdstip van de eerste ingebruikneming tenminste 26 jaren geleden is (artikel 72 lid 4 sub b Wet MRB 1994). In feite zou het met het oog op de milieudoelstelling – zoals in de toelichting op het Belastingplan 2014 zelf ook wordt gesteld – voldoende zijn als de Maatregel alleen betrekking zou hebben op oldtimers die op diesel rijden en als bouwjaar 1985 of 1986 hebben. Om die reden is de Maatregel buitenproportioneel. Het middel – het ontnemen van de vrijstelling voor de gehele groep oldtimers tot de leeftijd van 40 jaren – verhoudt zich namelijk niet tot het doel daarvan – de Maatregel zou gelet op haar doelstelling hooguit op oldtimers die op diesel rijden en die als bouwjaar 1985 of 1986 hebben, betrekking kunnen hebben. Daarnaast tast de Maatregel het nationaal cultureel rijdend erfgoed aan en wordt (ook) de hobbymatige bezitter van oldtimers getroffen. Dit is in strijd met de door de Tweede Kamer gestelde randvoorwaarden als het gaat om het heffen van belasting op oldtimers, namelijk het in stand houden van het nationaal cultureel rijdend erfgoed en het ontzien van de hobbymatige bezitter van oldtimers (bij aangenomen moties van Bashir respectievelijk Van Vliet). De staatssecretaris van Financiën vult dit in de toelichting op het Belastingplan 2014 thans zo in, dat vanwege het overgangsrecht (dat uitsluitend op benzine van toepassing is) de hobbymatige oldtimerbezitter wordt ontzien (pagina 15 MvT Belastingplan 2014). Hiermee wordt echter niet voldaan aan de motie-Bashir, waarin de eis is gesteld dat hobbymatige oldtimerbezitters moeten worden ontzien. De precieze bewoording van de motie is als volgt: " (…) verzoekt de regering om, de Tweede Kamer in het voorjaar 2013 een aantal voorstellen te doen, waardoor dagelijks gebruik van de oldtimer wordt ontmoedigd, maar de mrb-vrijstelling voor mensen die de oldtimer hobbymatig gebruiken, in stand kan worden gehouden (…)." Uitsluitend een behoud van de MRBvrijstelling ten aanzien van hobbymatige oldtimers is in overeenstemming met de motie-Bashir. De Maatregel is hiermee in strijd.


32

De staatssecretaris van Financiën is zich overigens wel bewust van deze door de Tweede Kamer gestelde randvoorwaarden, zo blijkt uit Kamerstukken II 2012/13, 31213, nr. 12, p. 14. Gelet op de door Stichting Autobelangen onderzochte effecten van de Maatregel worden het cultureel erfgoed en de hobbymatige oldtimerbezitter buitenproportioneel en onevenredig hard geraakt (paragraaf [9.0]). Kortom, het is waarschijnlijk dat de Maatregel een ongeoorloofde inbreuk op het eigendomsrecht van onder meer de oldtimerbezitters maakt, omdat het algemeen belang en nut en noodzaak van de Maatregel onduidelijk zijn, de Maatregel bovendien in strijd is met de rechtszekerheid (waarover hierna nog meer) en daarom niet "bij wet voorzien" is. Evenmin doorstaat de Maatregel de fair balance-eis van artikel 1 EP EVRM. Er is eens te meer sprake van een strijdigheid met het evenredigheidsbeginsel van artikel 3:4 lid 2 Awb en de fair balance-eis van artikel 1 EP EVRM, wanneer de Maatregel niet het daarmee gestelde doel bereikt (zoals de Stichting aantoont). De Maatregel stemt ook niet overeen met het gelijkheidsbeginsel. Dit wordt door onder meer artikel 14 EVRM en artikel 1 Twaalfde Protocol EVRM gewaarborgd. Ook volgt uit recente rechtspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State dat wanneer verschillende gelijke partijen ongelijk worden behandeld of ongelijke partijen gelijk worden behandeld en dit (ook) tot benadeling van die partijen leidt, dit ook reden is om een schending van artikel 1 Eerste Protocol EVRM aan te nemen (ABRvS 21 augustus 2013, ECLI:NL:RVS:2013:809 (mosselzaadkwekers)). Blijkens de toelichting op het Belastingplan 2014 heeft de staatssecretaris een onderscheid gemaakt tussen enerzijds oldtimers op diesel of lpg en anderzijds oldtimers op benzine, omdat met name relatief jonge geïmporteerde diesel- en lpg-oldtimers bestemd zouden zijn voor dagelijks gebruik (pagina 16). De vergelijking die echter eigenlijk had moeten worden getrokken, is dat (i) het rijden op lpg in beginsel schoner is dan auto's die op benzine rijden en (ii) dat het kilometrage dit onderscheid niet opheft, zoals de staatssecretaris dat in de toelichting wel tracht te doen geloven. Het gelijkheidsbeginsel houdt hier dan ook in dat in de eerste plaats gelet op het milieudoel van de Maatregel oldtimers die op lpg rijden ten onrechte anders, ongelijk worden behandeld dan oldtimers die op benzine rijden. Het rijden op lpg is in beginsel schoner dan auto's die op benzine rijden, maar bezitters van die oldtimers gaan wel meer betalen dan de bezitters waarvan de oldtimer op benzine rijdt. Dit leidt tot een schending van het gelijkheidsbeginsel. In de tweede plaats houdt het gelijkheidsbeginsel hier in dat (vanuit milieuoogpunt) ten onrechte geen onderscheid wordt gemaakt tussen de hobbymatige oldtimerbezitter en degene die zijn oldtimer voor dagelijks gebruik in eigendom heeft. Deze laatste belast het milieu (veel) meer dan de hobbymatige oldtimerbezitter die jaarlijks veel minder kilometers met de oldtimer aflegt. Wanneer dit consequent zou zijn toegepast, zou de onderverdeling naar brandstoffen niet meer relevant zijn, maar zou de onderverdeling moeten plaatsvinden op basis van het dagelijks gebruik c.q. hobbymatig gebruik (onderscheiden naar bijvoorbeeld het jaarkilometrage van voertuigen van bijvoorbeeld dertig jaar en ouder). Vergelijk naar aanleiding van het voorgaande de uitspraak van de rechtbank 's-Gravenhage d.d. 11 juli 2012 (ECLI:NL:RBSGR:2012:BX0977) waarin de civiele rechter oordeelde dat de langstudeerdersmaatregel niet ook voor een bepaalde groep deeltijdstudenten mocht gelden, omdat deze groep anders diende te worden behandeld dan de overige (voltijd)studenten in het hoger onderwijs, omdat zij in vergelijking met die (grotere) groep studenten anders zijn. Dit is vergelijkbaar met de onderhavige situatie waarin oldtimers met verschillende brandstoffen nagenoeg gelijk worden behandeld, ook ten opzichte van gewone personenauto's, terwijl zij niet in diezelfde mate gelijk zijn aan elkaar. Voorts is de Maatregel op tweeërlei wijze in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel. De Maatregel is in de eerste plaats niet in overeenstemming met het rechtszekerheidsbeginsel, omdat in de afgelopen vier jaren er reeds verschillende belastingmaatregelen op het terrein van de oldtimers zijn doorgevoerd en afgesproken was dat het daarbij in de komende tijd zou blijven. Zie hiervoor in het bijzonder ook paragraaf [3.0] van dit document waarin de Stichting Autobelangen beschrijft dat met ingang van 1 januari 2009 en opnieuw op 1 januari 2012 aanpassingen in het toepasselijke belastingregime zijn doorgevoerd. In de wijziging van de Wet op de motorrijtuigenbelasting 1994 waarin het aangenomen amendement Van Vliet is verwerkt (Kamerstukken II 2011/12, 33007, nr. 10), is expliciet een evaluatiebepaling opgenomen, zodat alleen al daaruit mag worden

33


afgeleid dat eerst de resultaten van het amendement Van Vliet moeten worden afgewacht alvorens er nieuwe fiscale voornemens kunnen komen. Bovendien volgt uit de moties Bashir en Van Vliet dat na de belastingmaatregelen in 2009 en 2012 in feite de autobranche "met rust" moet worden gelaten, in elk geval voor wat betreft de hobbymatige oldtimerbezitter en het nationaal cultureel rijdend erfgoed. De autobranche had ingevolge de aangehaalde moties en na de eerdere belastingmaatregelen erop mogen vertrouwen dat in elk geval voor een zekere periode het belastingregime met betrekking tot oldtimers stand zou houden. Hieraan geeft de staatssecretaris van Financiën thans geen gehoor. In de tweede plaats is de Maatregel niet in overeenstemming met het rechtszekerheidsbeginsel, omdat er thans tienduizenden autobezitters in het overgangsregime van het amendement-Van Vliet vallen (een zogenaamde overgangsgroep). Deze bezitters hebben oldtimers van 25 tot 30 jaren oud in bezit. Zij wachten thans tot het moment dat hun auto de leeftijd van 30 jaren heeft bereikt, zodat de auto dan onder de vrijstelling van de MRB valt. Dit mogen zij ook, omdat een overgangsregeling telkens tot doel heeft bestaande gevallen en bestaande situaties te respecteren. De overgangsgroep wordt met de Maatregel toch ten onrechte geconfronteerd met een nieuw belastingregime. De staatssecretaris stelt geheel ongefundeerd dat het "overgrote deel" van de oldtimerbezitters die onder de huidige overgangsregeling vallen, ook onder de nieuwe overgangsregeling gaan vallen. Echter, een groot aandeel (ruim 60.000 voertuigen op 1 januari 2013) valt ook niet onder het nieuwe overgangsrecht. Deze autobezitters uit de overgangsgroep hebben hun voertuig thans geschorst of zij betalen de volledige MRB. Met de aangekondigde Maatregel wordt de door de wetgever gecreëerde zekerheid teniet gedaan, omdat zij thans nogmaals minstens 10 jaren zullen moeten wachten op een vrijstelling van de MRB (vgl. paragraaf [9] over het cultureel rijdend erfgoed). Ook dit komt niet overeen met de vereiste rechtszekerheid. Hierdoor is de Maatregel eveneens in strijd met het hiervoor al aangehaalde evenredigheidsbeginsel. Verder is de Maatregel in strijd met de gerechtvaardigde verwachtingen van de oldtimerbezitters en overige bij de Maatregel betrokkenen (zoals de autobranche). De uitlatingen van minister Schultz-Van Haegen van IenM, zoals weergegeven in paragraaf [4.4], en de uitlatingen van staatssecretaris Atsma (paragraaf [4.2]) zijn helder. Het past volgens staatssecretaris Atsma, na overleg hierover met staatsecretaris Weekers van Financiën, niet "om de MRB-vrijstelling voor oldtimers nu opnieuw ter discussie te stellen." Dat het aan een volgend kabinet is om een eventuele andere afweging te maken, zoals staatssecretaris Atsma ook antwoordt, kan slechts in zoverre aan de orde zijn als hij deze uitlatingen niet eerst met de toenmalige én huidige staatssecretaris Weekers van Financiën had afgestemd. Nu hij deze uitlating wel met toenmalig en huidig staatssecretaris Weekers heeft afgestemd, hadden de oldtimerbezitters erop mogen vertrouwen dat aan de vrijstelling van oldtimers op de MRB daadwerkelijk niet langer 'gesleuteld' zou worden. Immers, staatssecretaris Weekers had niet aan staatssecretaris Atsma onder het oude kabinet Rutte I de toezegging kunnen doen dat de MRB-vrijstelling voor oldtimers niet meer ter discussie zou worden gesteld, als amper enkele weken later het huidige regeerakkoord met daarin de aankondiging van de Maatregel wordt bekendgemaakt. De oldtimerbezitters hebben niet alleen gerechtvaardigde verwachtingen aan de uitlatingen van de twee genoemde staatssecretarissen mogen ontlenen. Zij hebben ook op grond van de zogenaamde aan hen individueel verzonden vrijstellingsbeschikkingen van de Belastingdienst erop mogen vertrouwen dat er geen wijziging in het belastingregime zal worden doorgevoerd die gevolgen heeft voor hun situatie. Daarin staat namelijk letterlijk: "uit de gegevens van het kentekenregister maak ik op dat het bovengenoemde voertuig op [datum] 25 jaar wordt. Dit betekent dat u voor dat voertuig vanaf die datum geen motorrijtuigenbelasting meer hoeft te betalen. Met ingang van [datum] verleen ik u daarom vrijstelling van de motorrijtuigenbelasting." Deze brief wordt eenmalig door de Belastingdienst aan de oldtimerbezitters toegestuurd. Met betrekking tot de aanspraak op vrijstelling van de MRB is geen einddatum opgenomen of staat er geen periode vermeld. Aan deze uitlating kunnende oldtimerbezitters harde rechten ontlenen temeer nu deze beschikkingen onaantastbaar zijn en daarmee formele rechtskracht hebben. Dit volgt te meer uit het feit dat enkele Belastingdienstkantoren deze formulering naar aanleiding van de aankondiging van de Maatregel voor nieuwe beschikkingen al hebben aangepast. Ook dit zijn aanwijzingen dat de Maatregel in strijd is met het vertrouwensbeginsel en de bij de oldtimerbezitters gewekte verwachtingen.


34

Gelet op het voorgaande kunnen er serieuze vraagtekens worden geplaatst bij de juridische toelaatbaarheid van de Maatregel. In elk geval komen fundamentele beginselen zoals de rechtszekerheid, gelijkheid, motivering en het vertrouwen met de Maatregel in de knel. Dit geldt te meer, nu het nut en de noodzaak van de Maatregel niet lijken te zijn aangetoond.

35


12.0 Conclusie Alles in overweging nemende is Stichting Autobelangen van mening dat de Maatregel (het voornemen uit het regeerakkoord in samenhang met het 40 jaar compromis) overbodig en onrechtvaardig is. De Maatregel zou niet moeten worden ingevoerd. Het oorspronkelijke doel van de Tweede Kamer – het terugdringen van de import van oldtimers die voor dagelijks gebruik ingezet worden – is reeds behaald door het amendement Van Vliet. Door de Tweede Kamer structureel deze effecten te onthouden heeft het Ministerie van Financiën essentiële informatie achtergehouden. De staatssecretaris van Financiën heeft anders gezegd de Maatregel gebaseerd op onvolledige en onjuiste informatie en heeft daarover ook niet het parlement ingelicht (ook niet na aandringen van de Stichting Autobelangen bij de staatssecretaris om dit te doen). Ook de partijen die het 40 jaar compromis hebben gesloten, hadden de ontbrekende informatie moeten krijgen. Op basis van die gegevens was dit akkoord nooit tot stand gekomen. Wij roepen de leden van de Tweede- en de Eerste Kamer op om de Maatregel tegen te houden en – zoals beschreven in het amendement Van Vliet – om eerst de maatregel Van Vliet in 2015 te evalueren. Uit de analyse van PBL en Stichting Autobelangen is gebleken dat er een zeer kleine groep eigenaren van personenauto’s op diesel (bouwjaren 1985 en 1986) bestaat die oneigenlijk gebruik maakt van de vrijstelling. Een groep die ontstond als gevolg van de maatregel die aan het amendement van Vliet vooraf ging. Hiervoor dient naar onze mening een passende oplossing gevonden te worden. Bij alle overige oldtimers is er feitelijk geen probleem en is het onnodig en onrechtvaardig daar in te grijpen. Alle argumenten op een rij:        

Het is de derde aanpassing in vier jaar tijd die oldtimers treft De Maatregel is overbodig De rechtspositie van grote aantallen mensen wordt aangetast De lastenverzwaring is onevenredig De cijfermatige onderbouwing van de Maatregel is onjuist Het document dat aanleiding gaf is een quickscan De Maatregel is disproportioneel: oldtimers rijden verwaarloosbaar weinig De Maatregel is funest voor het ontstaan en behoud van cultureel rijdend erfgoed

Stichting Autobelangen, 27 september 2013 www.VrijstellingOldtimer.nl

Conclusie | VrijstellingOldtimer.nl

36

Figuren en tabellen Figuren Figuur 1: Gedragseffecten onder eigenaren met 26-40 jaar oude voertuigen ........................................................ 13 Figuur 2: Oldtimerpopulatie in de tijd – Personenauto’s (bron: CBS) ..................................................................... 17 Figuur 3: Groei oldtimerpopulatie in de tijd – Personenauto’s (bron: CBS) ........................................................... 18 Figuur 4: Import oldtimers van 24 - 35 jaar oud in aantal / maand (bron: RDW) .................................................... 19 Figuur 5: Import versus afvoer van oldtimers van 24 - 35 jaar oud in aantal / maand (bron: RDW) ....................... 21 Figuur 6: Jaarkilometrage oldtimers - bouwjaar 1974-1986 (bron: NAP/RDW) ...................................................... 24 Figuur 7: Centrummaten jaarkilometrages oldtimers - bouwjaar 1974-1986 (bron: NAP/RDW) ............................ 25

Tabellen Tabel 1: gemiddelde MRB tarieven volgens Ministerie van Financiën – oldtimers ouder dan 30 jaar .................... 12 Tabel 2: Opbrengst en gedragseffecten volgens Ministerie van Financiën ............................................................. 13 Tabel 3: Opbrengst 2014 volgens Stichting Autobelangen op basis van resultaten enquête en CBS aantallen ...... 14 Tabel 4: Vergelijking oldtimerpopulatie en waarde tussen VK en Nederland ......................................................... 15 Tabel 5: Raming van de negatieve economische gevolgen van de Maatregel ........................................................ 16 Tabel 6: Raming van de negatieve gevolgen van de Maatregel voor de werkgelegenheid ..................................... 16 Tabel 7: Verdeling jaarkilometrages per brandstofsoort - bouwjaar 1974-1986 (bron: NAP/RDW) ....................... 24 Tabel 8: Verkeersprestatie per bouwjaar en brandstofsoort - bouwjaar 1974-1986 (bron: NAP/RDW) ................. 26

37

Figuren en tabellen | VrijstellingOldtimer.nl

Deze pagina werd bewust leeg gelaten

Figuren en tabellen | VrijstellingOldtimer.nl

38

VrijstellingOldtimer.nl

Recommend Documents