Vorming en Toerusting
Programma 2011-2012
Ontmoeting van religie, kunst en cultuur
Het Witte Kerkje Huis ter Heide
In het seizoen 2011-2012 organiseert Het Witte Kerkje een lezingenreeks met onderwerpen op het snijvlak van religie, kunst en cultuur. Dit is het begin van een nieuwe traditie in onze gemeente. We presenteren met enige trots het programma. De onderwerpen zijn dit jaar heel divers: de bijbelse taal, Vincent van Gogh, Erasmus, de Samaritanen, het Liedboek en religieuze kunst. We vonden specialisten op diverse terreinen bereid te spreken: de bekende hofpredikant Carel ter Linden, de Van Goghkenner Nico van Wageningen, de Erasmusspecialist Jan Bloemendal, de hoogleraar Nieuwe Testament Pieter van der Horst, de ‘huismusici’ van de Protestantse Kerk in Nederland Hanna Rijken en Wim Kloppenburg, en onze eigen predikant Els van der Wal. Onderwerpen en sprekers ‘ontmoeten’ elkaar, en wij hopen velen van u te ontmoeten op een of meer dinsdagavonden. Ook wordt dit jaar bij voldoende belangstelling een Romereis voor gemeenteleden van Het Witte Kerkje georganiseerd. Hier ontmoeten we elkaar, en de lange traditie van de christelijke kerk in de Eeuwige stad.
Alle avonden beginnen om 20.00 uur. De toegang is gratis, collecte na afloop. Graag aanmelden via
[email protected] of telefonisch bij ds. Els van der Wal, 06-42667899
27 september 2011 Carel ter Linden
‘Wandelen over het water’ Wie de bijbel openslaat, betreedt een vreemd land. De mensen leven daar nog in een voorbij wereldbeeld, met een onbewegelijke, platte aarde, met daarboven de hemel als een onwrikbaar koepeldak, draagvlak voor enorme watermassa’s die daar liggen opgeslagen, bedoeld om van tijd tot tijd de aarde te bevruchten. Daarboven woont God: een personificatie van de hoogste, aan ons bestaan ten grondslag liggende Werkelijkheid. De bijbelschrijvers spreken over deze Werkelijkheid onbekommerd in beelden, ontleend aan onze eigen, vertrouwde wereld. Zij spreken als over een ‘koning’ met hemelse boodschappers; als over een ‘vader’ die zijn kinderen ‘ziet’ en ‘hoort’. Over Jezus van Nazareth, die in de ogen van zijn volgelingen deze God op een unieke wijze heeft belichaamd, vertellen zij dat hij door deze God zelf verwekt was, dat hij over het water liep en, omgebracht vanwege zijn getuigenis, uit de dood opstond. Zijn ook dit beelden? Maar waar staan deze verhalen dan voor? Hoe ‘ziet’ en ‘hoort’ deze God ons? En wat betekenen de verhalen over Jezus’ opstanding? Wat houden we, als wij deze getuigenissen als bééld moeten verstaan, tenslotte in hánden? En welk appèl doen ze vandaag op ons, mensen van een andere cultuur en een andere tijd?
Ds. Carel ter Linden is jarenlang predikant geweest van de Kloosterkerk te Den Haag, en hofprediker. Hij schreef onder andere een boek over Bijbelse taal: Wandelen over het water en vervolg erop, Desgevraagd. De kracht van bijbelse beelden. Reacties op Wandelen over het water.
25 oktober 2011 Nico van Wageningen en Gijs van Schoonhoven
’Vincent van Gogh in kleur en muziek’ Zelfs bij een schilder als Vincent van Gogh zijn er kanten die minder belicht worden. De grote betekenis die hij bij zijn schilderijen aan de kleur hechtte, is bekend. Minder bekend is zijn opvatting, dat de betekenis die hij aan zijn werk wilde meegeven, in muziek wellicht nog beter tot haar recht zou kunnen komen. Die gedachte krijgt op deze avond vorm in beeld, taal en muziek. Beelden van Vincent van Goghs werken worden aangevuld met gegevens uit zijn, vaak moeizame, leven, en in klank omgezet in improvisaties op het prachtige Adema orgel.
Gijs van Schoonhoven is docent orgel, aan het conservatorium in Enschede en hij is tevens een veel gevraagde concertgever. Nico van Wageningen is psycholoog. Hij bestudeerde uitvoerig leven en werk van Vincent van Gogh en publiceerde Het gezin Van Gogh. Een familiegeschiedenis in brieven.
22 november 2011 Jan Bloemendal
‘De verrassende actualiteit van Erasmus’ Wie Erasmus zegt, zegt Lof der Zotheid, een boek dat dit jaar precies 500 jaar geleden verschenen is. Deze Nederlandse Europeaan of Europese Nederlander heeft veel meer geschreven en gedacht. Hij was vooral een theoloog, en sommige werken zijn verrassend modern. Hij streed onder meer voor verdraagzaamheid, en een eenvoudig geloof, zonder al te veel nadruk op regels en rituelen. Ook de Lof, een puur christelijk werk, is nog heel leesbaar. We zullen dan ook een paar fragmenten (in vertaling) lezen.
De classicus, neerlandicus en theoloog Jan Bloemendal is wetenschappelijk onderzoeker aan het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (KNAW) in Den Haag, en bijzonder hoogleraar Neolatijn aan de Universiteit van Amsterdam. Erasmus is één van zijn specialismen.
24 januari 2012 Pieter van der Horst
‘De Samaritanen’ Velen denken dat er maar twee Samaritanen zijn geweest: de barmhartige Samaritaan uit Lukas 17 en de Samaritaanse vrouw uit Johannes 4. Niets is echter minder waar. De Samaritanen vormden destijds een grote gemeenschap van enkele honderdduizenden leden. Hun plaats van samenkomst was de berg Gerizim. Ze bestaan nog steeds, al is hun aantal door eeuwenlange onderdrukking geslonken tot onder de duizend. De lezing zal ingaan op de ontstaansgeschiedenis en ontwikkeling van deze Israëlitische maar niet-joodse groepering, op hun denkbeelden, en op hun huidige situatie in de staat Israël.
De classicus en theoloog Pieter van der Horst was tot zijn emeritaat hoogleraar Nieuwe Testament aan de Universiteit Utrecht. Hij is een internationaal bekend kenner van de joods-hellenistische wereld waarin het Nieuwe Testament is ontstaan. Op zijn naam staan talloze boeken en artikelen.
21 februari 2012 Hanna Rijken en Wim Kloppenburg ‘Gezongen Liedboek’ In het Liedboek voor de Kerken vinden we gezangen uit vele eeuwen: van oudkerkelijke hymnen tot en met liederen uit de twintigste eeuw. In het nieuwe Liedboek-2012 zal het repertoire van de gemeente nog breder worden, o.a. met liederen uit de kerken van Afrika en Azië. Als gemeente stemmen wij in ‘met de kerk van alle tijden en alle plaatsen’; het is een dubbele oecumene. Iedere generatie en elke ‘tong en taal’ bezingt Gods grote daden weer op een andere manier. Samen vormen ze het veelstemmige koor dat in z’n totaliteit iets hoorbaar maakt van de ‘hoogte en breedte, lengte en diepte van Gods heil’. Sommige liederen begrijpen we meteen en zingen we makkelijk mee, andere gezangen zijn voor ons soms ver en vreemd, – maar dat is geen reden om ze meteen af te wijzen. Bisschop Ambrosius in de vierde eeuw beleed zijn geloof anders dan Luther in de zestiende, en dat geldt nog sterker voor de nieuwe gezangen uit andere werelddelen. Maar als we proberen ermee in te stemmen, kunnen we misschien ons eigen geloof eraan laven en mee verrijken. Deze avond maken we een ontdekkingstocht naar oude en nieuwe, bekende en onbekende liederen onder leiding van twee kerkmusici uit verschillende generaties.
Wim Kloppenburg studeerde o.a. bij Frits Mehrtens, is bekend als cantor-organist en hymnoloog, en kan ons alles vertellen over de historie van het kerklied. Hanna Rijken studeerde niet alleen koordirectie (ze deed onlangs haar master eindexamen), kerkmuziek en dwarsfluit, maar ook theologie. Ze is redactielid van het komende liedboek-2012 en heeft met haar aanstekelijk enthousiasme al heel wat zangavonden geleid.
20 maart 2012 Els van der Wal
‘Geloof verbeeld…’ Door de eeuwen heen zijn er religieuze schilderijen gemaakt. Die waren niet alleen bedoeld om er met plezier naar te kijken, maar ook om er iets van te leren. Kunstenaars brachten hun geloof tot uiting. Deze avond zullen we een aantal schilderijen nader onder de loep nemen. Ze blijken allerlei fascinerende verborgen verhalen te bevatten. Dat geldt bijvoorbeeld voor allerlei voorwerpen, dieren of planten, die ogenschijnlijk ‘onschuldig’ zijn, maar symbool stonden voor iets anders, zoals de hond vaak trouw symboliseert. Als je die symboliek kent, kun je met meer plezier naar die schilderijen kijken.
Ds. Els van der Wal is theoloog en predikant van het Witte Kerkje in Huis ter Heide. Ook was ze jarenlang docente klassieke talen in het middelbaar onderwijs.
14-19 mei 2012 Els van der Wal, Ria Jonker en Jan Bloemendal
‘Romereis’ De wortels van het christendom liggen natuurlijk in Israël, maar niet minder in Rome. Deze aloude stad bevat nog talloze resten van de oudste fase van het christendom, zoals de catacomben, tot aan de huidige tijd. Hoogtepunten zijn bijvoorbeeld de Sint Pieter en de Sixtijnse kapel met de schitterende fresco’s van Michelangelo. Ook de Grieks-Romeinse Oudheid ontmoet je in haar volle glorie in deze ‘Eeuwige Stad’. We zullen zeker een bezoek brengen aan het indrukwekkende Forum Romanum. Deze reis, bedoeld voor gemeenteleden, gaat door bij voldoende belangstelling. De kosten zijn nog niet precies bekend, maar zullen ongeveer 750 euro bedragen voor de reis, de overnachting en de entrees.
In het Pantheon is een oude Romeinse tempel als christelijke kerk gebruikt: een prachtig symbool van het samengaan van christendom en heidendom in Rome.
Informatieavond woensdag 5 oktober, 20.00 uur. Mocht u die avond verhinderd zijn en toch mee willen gaan, neemt u dan contact op met ds. Els van der Wal
