Jaarverslag 2010
Inhoudsopgave Voorwoord...........................................................................................................................................5 Inleiding...............................................................................................................................................6 Hoofdstuk 1. 1.1 1.2 1.2.1 1.2.2 1.3
De leskoppels in 2010..................................................................................................8 Het werk van het ABC in 2010......................................................................................8 Werken met trajecten.................................................................................................8 De verschillende trajecten...........................................................................................8 Processen binnen trajecten........................................................................................10 Het aantal trajecten...................................................................................................10
Hoofdstuk 2. 2.1 2.1.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.4
De lesneemsters De doelgroep.............................................................................................................11 Multi-probleemgezinnen...........................................................................................11 Aanmeldingen van lesneemsters..............................................................................11 Het aantal aanmeldingen..........................................................................................11 De aanmeldende instanties.......................................................................................12 Het afronden van de thuisles: doorstroom en uitval...............................................12 Soorten doorstroming................................................................................................12 Knelpunten in de doorstroming.................................................................................13 Uitval zonder doorstroming.......................................................................................13 De wachtlijst..............................................................................................................14
Hoofdstuk 3. 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5
De lesgeefsters Werving nieuwe lesgeefsters....................................................................................16 De introductiecursussen.............................................................................................17 Vrijwilligersreglement................................................................................................17 Stagiaires als lesgeefster............................................................................................17 Binding.......................................................................................................................18 Meer dan taalles alleen.............................................................................................18 Lesgeefsters als taalcoach.........................................................................................18 Afronding met het ABC.............................................................................................19
Hoofdstuk 4. 4.1 4.2 4.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.5 4.5.1 4.5.2 4.5.3 4.6
De organisatie Functies binnen het ABC...........................................................................................20 De stadsdeelcoördinatoren.......................................................................................20 Mentoren...................................................................................................................20 Afdeling lesmateriaal.................................................................................................21 Stand van zaken werkgroep.......................................................................................21 Inloop lesmateriaalruimte..........................................................................................21 Themabijeenkomsten inburgering.............................................................................21 Afdeling Communicatie en PR...................................................................................21 Het team en de taken.................................................................................................21 Aandachtsgebieden werving......................................................................................21 Het ABC-Nieuws.........................................................................................................22 Bureauondersteuning................................................................................................22
4.7
Samenwerkingsverbanden........................................................................................22
Hoofdstuk 5. 5.1. 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6
1001-kracht Deelneemsters aan de training.................................................................................24 Onderzoek.................................................................................................................24 Coaching....................................................................................................................25 Nieuwe trainer...........................................................................................................26 Samenwerking...........................................................................................................26 Doelen voor 2011......................................................................................................26
Bijlagen I. II. III. IV. V.
Lijst van medewerkers................................................................................................27 Het ABC in de media..................................................................................................29 Comité van Aanbeveling............................................................................................30 Fondsen......................................................................................................................31 Aanmeldende instanties............................................................................................32
Colofon Het jaarverslag 2010 is een uitgave van Stichting het Amsterdams Buurvrouwen Contact Begijnhof 31 1012 WT Amsterdam T 020-3202710 E
[email protected] www.abcamsterdam.org
Aan het jaarverslag 2010 werkten mee: Annamarie Kousemaker-Schotanus Miriam Meijs, Magda van der Wees, Barbara de Groot, Sylvia Schuurhuizen, Anne-Marie Tassier
Voorwoord De stap die u zet, zet ‘m weloverwogen nooit zet u die weer. 2010, een lustrum jaar Eind 2010 bestaat het ABC 10 jaar. 2010 een jaar van politieke wijzigingen 2010 een jaar van komende bezuinigingen Voor het ABC betekent dit: lesgeven- antwoord zoeken op de groeiende wachtlijst en het groeiend aantal vrijwilligers dat les wil geven. Vrijwilligers verbinden zich niet vanzelfsprekend meer voor langere tijd. Dit betekent veel scholing geven aan de vrouwen die zich opgeven als lesgeefster te willen werken. De organisatie groeit van servet naar tafellaken. Er zijn professionals in dienst die de vrijwilligsters ondersteunen en begeleiden, die bijzondere omstandigheden van de anderstalige vrouwen door kunnen sluizen naar de instanties die hulp kunnen bieden. De aangekondigde bezuinigingen voor 2011 en volgende jaren vragen van ons ook een grotere inspanning bij het werven van fondsen. We zoeken meer sponsoren nu de overheid terugtreedt. Ook de overheid vraagt nog meer informatie in de vorm van resultaten. Dat vraagt een nauwkeurige registratie van al onze contacten en activiteiten, waarvoor we de groep vrijwilligers weer uitbreiden. Bezoeken van inspraakavonden, begrotingsbesprekingen in de stadsdelen bijwonen. Verzamelen van de informatie, wanneer en door wie wordt er over de subsidie aanvraag besloten? Contacten zoeken met de wethouders, de politieke personen van de verschillende partijen en tenslotte nog eens een toelichting geven of zenden aan de beleidsambtenaar. Een tijd-vragende opgave voor bestuursleden, stadsdeel-coördinatoren en directeur. Grote dank voor ieders inzet. Publiciteit zoeken, dit jubileum jaar met behulp van een restaurant-actie. Een aantal restaurants wilde graag meewerken aan de breder bekendmaking van het werk van het ABC. Dank aan al die restauranteigenaars die PR materiaal uitdeelden, een speciaal ABC gerecht op de kaart zetten en zo ook ons financieel steunden. 31 december was de laatste werkdag in het Houten Huys, we moesten verhuizen. Gelukkig kunnen we op het Begijnhof blijven, nr 31. De vrijwilligers kwamen ook nu weer om te helpen. De grote vraag hebben we beantwoord met een uitbreiding van professionele ondersteuning. De grote waardering die we aan het eind van het jaar, vergezeld met een cadeaubon aan onze vrijwilligsters sturen hebben we nog groter gemaakt met een kleinere bon.
Bewondering spreek ik uit aan hen, die zich om niet inzetten, de lesgeefsters, de bureaumedewerkers, de lesmateriaal-ondersteuners, de trainers, PR-mensen, de financiële mensen, de mentoren, de communicatiedeskundigen, de bestuursleden. Al die werkzaamheden op zeer creatieve wijze gecoördineerd door de stadsdeel coördinatoren en de directeur. Annamarie Kousemaker-Schotanus, Voorzitter Stichting Amsterdams Buurvrouwen Contact
5
Inleiding
2010 was een kroonjaar voor het ABC. 6 december van dit jaar was het precies 10 jaar geleden dat het startschot klonk. Een jaar om terug te kijken, maar zeker ook vooruit. Terugkijkend met gevoelens van verbazing en teleurstelling vanwege het feit dat we onze opdracht bij oprichting niet gehaald hebben, namelijk onszelf overbodig maken, ervoor zorgen dat de doelgroep van het ABC er niet meer is. Vooruitkijkend met gevoelens van zorg en verontrusting vanwege het feit dat juist deze zelfde doelgroep nog heel groot is, maar niet (meer) gekend lijkt te worden door beleidsmakers en bestuurders. Terugkijken doen we ook met een gevoel van grote tevredenheid vanwege het feit dat al 10 jaar lang vele vrijwilligers zich inzetten juist voor deze doelgroep. Vrouwen die om niet een deel van hun tijd en energie besteden aan vrouwen die een steuntje in de rug nodig hebben om een stap verder te komen op hun weg naar zelfredzaamheid. Zoals u kunt lezen in dit jaarverslag is het aantal vrijwilligers weer toegenomen ten opzichte van het jaar daarvoor. Het aantal vrouwen dat daarom les-aan-huis kon krijgen ook.
2010 was een jaar van verdere consolidatie. Grote veranderingen deden zich niet voor. Naast een kleine urenuitbreiding werd er hard gewerkt aan kwaliteitsverbetering en –verdieping. De verschillende leertrajecten werden nader uitgewerkt, de ABC-academie werd opgericht en er werd voor het eerst gewerkt met een selectieinstrument voor nieuwe vrijwilligers.
2010 was het jaar van de verkiezingen. Een grote politieke omwenteling vond plaats in Nederland. De politieke verhoudingen werden volledig omgegooid. Voor de doelgroep van het ABC geen gunstige ontwikkeling. Het politieke klimaat in Amsterdam bleef nagenoeg hetzelfde. Een grote stad als Amsterdam staat echter niet alleen en de golfslag in Den Haag wordt ook hier gevoeld. Daarnaast kreeg de hoofdstad te maken met grootscheepse bezuinigingen. Aanpassingen op met name het welzijnsterrein werden aangekondigd. Dit zou ook grootse gevolgen gaan hebben voor al die anderstalige (nog) niet-zelfredzame vrouwen en dus voor het ABC. Het ABC zag zich genoodzaakt zich te bezinnen op de toekomst. In augustus werd daarom een hei-middag belegd voor bestuur en betaalde werkers, de eerste direct verantwoordelijken voor beleidsbepaling en uitvoering van het werk. Er werd gesproken over de doelgroep en verschillende mogelijke toekomstscenario’s passeerden de revue. De hei-middag heeft ervoor gezorgd dat de deelnemers op eenzelfde lijn kwamen te staan en doordrongen werden van de zorgelijke maatschappelijke situatie waar het ABC voor staat. Bestuur en werkers gingen dit nog meer voelen bij de uitvoering van een extra zware taak die hen werd opgelegd. Elk afzonderlijk bestuurslid werd gevraagd extra tijd in het ABC te steken hierin ondersteund door een stadsdeelcoördinator. Per stadsdeel werden teams gevormd die in ‘hun’ stadsdeel gevraagd werden te werken aan de profilering van het ABC en zijn doelgroep en hier in de politieke discussies de stem van het ABC te laten horen. Deze strijd voert het ABC niet alleen. Op landelijk niveau vindt het ABC steun bij andere thuislesorganisaties en hun landelijke koepel, het Landelijk Netwerk Thuislesorganisaties (LNT). Participerend in de klankbordgroep van het LNT is het ABC ook nauw betrokken bij de ontwikkelingen op landelijk niveau. Op lokaal niveau vindt het ABC onder andere aansluiting bij andere taalcoachaanbieders. GildeSamenspraak, Vluchtelingenwerk, Samenspraak Oost en Mixen in Mokum hebben regelmatig overleg om werkzaamheden af te bakenen, op elkaar af te stemmen en de noodzaak tot het inzetten van taalcoaches
6
voor inburgeraars duidelijk te maken. In een werkbezoek van wethouder Van Es kon dit met overtuiging worden gebracht. De wethouder heeft inmiddels gepleit voor continuering van de inzet van taalcoaches ter ondersteuning van het inburgeringsprogramma. Ondanks de grote zorgen voor de toekomst en de bezuinigingen die ook het ABC treffen wilde het ABC aandacht besteden aan zijn 10-jarig bestaan. Op creatieve wijze werd een restaurantactie bedacht die in de maand september werd uitgevoerd. Ook verscheen er een jubileumboekje. Lesgeefsters, lesneemsters en enkele medewerkers kijken terug op tien jaar ABC en vertellen wat het hen heeft gebracht en wat zij hebben kunnen betekenen. In 2011, het vervolg van ons tiende schooljaar, willen we een bijeenkomst beleggen waar de zorgen om de doelgroep en ook de mooie effecten van het werken voor deze doelgroep ruim aandacht zullen krijgen. Die moeten we niet vergeten. Daar doen we het toch allemaal voor. En dat het effect heeft dat kunt u lezen in dit jaarverslag.
Miriam Meijs Directeur Stichting Amsterdams Buurvrouwen Contact
7
Hoofdstuk 1. De leskoppels in 2010 1.1 Het werk van het ABC in 2010 Sinds de start in 2000 is het aantal leskoppels elk jaar gegroeid, ook in 2010: op het eind van het jaar waren er 268 actieve koppels tegen 244 leskoppels eind 2009. Uit dit jaarverslag zal blijken dat de behoefte aan thuisles onverminderd groot is. Gelukkig zijn er ook steeds weer nieuwe vrijwilligers die zich aanmelden, zodat het ABC veel mooie ontmoetingen tot stand heeft kunnen brengen en een groot aantal vrouwen Nederlandse les kreeg. Tabel 1 laat de verdeling over de stadsdelen zien. Stadsdeel West Nieuw West Noord Oost Zuid Zuidoot Buiten Amsterdam Centrum Totaal
Aantal koppels per 31-12-'10 56 97 45 55 13 1 1 1 268
Tabel 1. Aantal koppels per stadsdeel 1.2 Werken met trajecten Het ABC biedt maatwerk aan vrouwen die thuisles krijgen. Dit maatwerk wordt gekenmerkt door individuele aanpak (vaak één-op-één) en verschillende trajecttypen. Er worden altijd leerdoelen opgesteld om na te gaan of er vooruitgang is. Door de verschillende trajecten: 1) kan het ontwikkelingsproces van de lesneemster beter gevolgd worden en 2) is er meer zicht op het contact tussen lesneemsters en lesgeefsters. Ieder traject bestaat uit een leskaart van tien lessen. Na elke tien lessen wordt in een evaluatiegesprek met de stadsdeelcoördinator gekeken of de doelen behaald zijn en of een andere aanpak nodig is. Indien nodig kunnen de doelen bijgesteld worden. 1.2.1 De verschillende trajecten Het ABC maakt onderscheid tussen verschillende trajecten. Een traject bestaat uit tien lessen, die bijgehouden worden op een leskaart.
Het ABC werkt doelgericht. De leerdoelen zijn haalbaar en realistisch. Zo merkt een lesneemster zelf ook of zij vooruitgang boekt.
A. Taaltraject Vrouwen die (nog) niet naar les buitenshuis kunnen, starten bij het ABC met een taaltraject. Deze vrouwen hebben vaak duidelijke en praktische leerwensen. De ontmoetingen hebben dan ook tot doel om te werken aan deze leerwensen. Het gaat hierbij vaak om vrouwen die: ! jonge kinderen hebben of de zorg dragen voor een ziek familielid (mantelzorger) ! wegens ziekte of handicap aan huis gebonden zijn ! niet aan reguliere lessen mogen deelnemen (omdat zij bijvoorbeeld geen verblijfsvergunning hebben) ! wachten tot hun inburgeringstraject begint
8
B. Sociaal traject Voor een grote groep vrouwen is gestructureerd taalles volgen (nog) niet haalbaar. Ook voor taallessen aan huis, zoals het ABC dit biedt, zijn zij nog niet klaar. Deze vrouwen hebben vaak problemen op persoonlijk en gezondheidsgebied (lichamelijk dan wel psychisch) en/of teveel zorgen aan hun hoofd om zich toe te leggen op Nederlandse les. Voor deze vrouwen is het sociaal traject ingevoerd. Dit is een onderzoeks- of verkenningstraject. De lesgeefster bekijkt samen met haar lesneemster of Nederlands leren onder de bestaande omstandigheden haalbaar is. Hierbij wordt aandacht besteed aan: ! het regelen van de huishoudelijke administratie, ! het wegwijs maken in hulpverlenend Amsterdam, ! kennis maken met benodigde instanties, ! het leren structuur aan te brengen in het dagelijks leven of ! simpelweg leren omgaan met schriftelijk materiaal. In het sociale traject wordt zeer praktijkgericht gewerkt; doel is het zelfvertrouwen en de motivatie te vergroten. Daarbij leren de vrouwen planmatig te werken en na te denken over hun toekomstperspectief. Juist met het benoemen van het sociale traject erkent het ABC dat het voor sommige vrouwen nog niet mogelijk is zich intensief met het leren van de taal bezig te houden. Tot voor kort vielen deze vrouwen soms ook bij het ABC buiten de boot. Meer informatie over lesneemsters uit multi-probleemgezinnen die veel gebruik maken van de sociale trajecten vindt u in paragraaf 2.1.1. C. Doorstroomtraject Vrouwen met een redelijk taalniveau volgen het doorstroomtraject. Zij volgen dit traject omdat ze: ! te weinig gelegenheid hebben om de geleerde kennis te oefenen en in praktijk te brengen. ! juist dat steuntje in de rug nodig hebben om maatschappelijk actief te worden. Deze vrouwen zijn bijvoorbeeld door omstandigheden tijdelijk gestopt met les buitenshuis maar moeten in de tussentijd wel blijven oefenen of de stap die ze moeten zetten naar groepsles is nog te groot. De lesgeefster oefent concrete situaties met de lesneemster. Daarnaast zoeken ze samen naar activiteiten, cursussen en instanties waaraan ze mee kan doen. Zo wordt aan het sociale netwerk, het zelfvertrouwen en de taalvaardigheid van de lesneemster gewerkt. Binnen het doorstroomtraject zijn nog twee subtrajecten: het taalcoachproject en het 1001-krachttraject (zie hoofdstuk 5). C1. Taalcoachtraject In het taalcoachtraject ondersteunen taalcoaches de lesneemsters bij hun inburgeringlessen. Bijna elke inburgeraar heeft de behoefte om naast de cursus meer te oefenen in de praktijk. Het ABC kan niet iedere inburgeraar voorzien van een taalcoach, maar richt zich op die vrouwen die onvoldoende assertief zijn en die echt steun nodig hebben bij het voorbereiden op het inburgeringsexamen. Hierbij gaat het vooral om leren begrijpen wat het inburgeringsexamen inhoudt, zelfvertrouwen ontwikkelen en het oefenen van de toetsen. Het examen bestaat uit een centraal deel en een praktijkdeel: ! Centraal: Het oefenen van de Toets Gesproken Nederlands (TGN) en het onderdeel Kennis van de Nederlandse Samenleving (KNS). ! Praktijk: 1) Leren begrijpen wat het portfolio is. 2) Hulp bij uitvoeren van praktijksituaties en het invullen van bewijsformulieren. 3) Voorbereiden van het examengesprek (het zogenaamde panelgesprek). Vooral de begeleiding bij het portfolio is erg doeltreffend en nodig. Het portfolio bestaat uit 20 bewijzen van momenten waarop de inburgeraar in cruciale praktijksituaties Nederlands heeft gesproken. Alleen al het begrijpen van het fenomeen portfolio is voor sommige vrouwen moeilijk, laat staan het uitvoeren van de
9
praktijksituaties en daar een bewijsformulier voor invullen. Sommige vrouwen zijn zenuwachtig voor het examengesprek over het portfolio. Dank zij de taalcoach gaan vrouwen met meer zelfvertrouwen en inzicht in hun eigen kwaliteiten het examen in. Een specifieke groep inburgeraars zijn de vrouwen die bezig zijn met een alfabetiseringstraject als voorbereiding op het normale inburgeringstraject. Zij hebben vaak behoefte aan extra conversatie, omdat de lessen op school gericht zijn op lezen en schrijven. C2. 1001-krachttraject Meer inzicht in het 1001-krachttraject, op weg naar vrijwilligerswerk staat in hoofdstuk 5. 1.2.2. Processen binnen de trajecten Het werken met trajecten is niet statisch. Na het intake bezoek bij de lesneemster thuis, wordt bepaald met wat voor type traject zij van start zal gaan. De eerste tien lessen – de eerste leskaart- zijn bedoeld als oriëntatiefase. Daarna wordt geëvalueerd of het traject geschikt is of dat de vrouw meer heeft aan een ander traject. Maar ook na elke volgende tien lessen volgt een evaluatie door de stadsdeelcoördinator, de lesgeefster en de lesneemster. Vaak groeit een lesneemster van een taaltraject door naar een doorstroomtraject. Ook kunnen vrouwen die ondanks vele problemen toch voldoende tijd en concentratie hebben om te leren en om vooruitgang te boeken - van een sociaal traject naar een taaltraject gaan. Helaas blijkt ook vaak dat gestructureerd werken aan het verbeteren van de Nederlandse taal op dat moment niet haalbaar is voor de lesneemster. De reden is vaak dat er meer problemen zijn dan eerst duidelijk was, of er is sprake van een verslechterende privésituatie. In dat geval wordt het contact met de lesneemster afgerond. Er vindt dan een terugverwijzing naar de aanmeldende instantie plaats. Indien mogelijk wordt de lesneemster doorverwezen naar een maatjesproject van een andere organisatie.
1.3 Het aantal trajecten Het aantal trajecten dat in 2010 is gevold is duidelijk toegenomen. In tabel 2 staat een vergelijking met 2009. Traject Sociaal traject Taaltraject Doorstroomtraject Taalcoachtraject 1001-kracht Totaal
Aantal 2009 29 188 114 95 44 470
2010 39 237 80 186 31 573
Tabel 2. Het aantal trajecten Er is een duidelijke toename in het aantal taalcoachtrajecten. Steeds meer vrouwen die een inburgeringscursus volgen halen de eindstreep niet op eigen kracht. Met hulp van een taalcoach lukt dat vaak wel. Ook blijft de vraag naar taaltrajecten groot, omdat er nog steeds vrouwen zijn die tijdelijk niet deel kunnen nemen aan het reguliere cursusaanbod. Het aantal doorstroomtrajecten is afgenomen. Dit is te verklaren door de toename van taalcoachtrajecten. Vrouwen die voorheen werden voorbereid op deelname aan een inburgeringscursus deden een doorstroomtraject. Nu doen vrouwen, die weten dat ze op korte termijn starten met een inburgeringscursus bij het ABC, een taalcoachtraject. Voor een deel is het merkbaar dat er door de bezuinigingen minder doorstroomplaatsen zijn.
10
Satdsdeel
West Centrum Nieuw-West Noord Oost Zuid Zuidoost Buiten Amsterdam
sociaal traject
Taaltraject
doorstromingstraject
taalcoachtraject
totaal
7 0 21 8 0 3 0
73 0 56 39 51 11 3
1 0 57 19 0 3 0
33 1 59 43 39 11 0
114 1 193 109 90 28 3
0
4
0
0
237
80
186
4 542
Totaal 39 Tabel 3. De trajecten per stadsdeel
+ 31 1001 = 573
Met een eindstand van 268 koppels op 31-12-2010 betekent het dat er 2,1 leskaart per koppel is gevolgd. Het aantal begeleidingsuren ligt hoger in Nieuw-West, dat verklaart het verschil ten opzichte van andere stadsdelen. In 2009 hadden in totaal 334 lesneemsters een of meerdere trajecten gevolgd. In 2010 is ook in dit opzicht sprake van groei, er hebben 362 lesneemsters een of meedere trajecten gevolgd.
Lesneemster Marquinha: "Ik kan nu met de buren praten. Over een paar jaar wil ik studeren."
11
Hoofdstuk 2.
De lesneemsters
2.1 De doelgroep De samenstelling van de ABC-doelgroep is heel divers. Lesneemsters verschillen wat betreft land van herkomst, opleidingsniveau, leeftijd, geloofsovertuiging, economische situatie, woonsituatie etc. De grootste gemene deler is dat het gaat om vrouwen die niet assertief genoeg zijn om hun eigen weg te vinden naar Nederlandse les of een activiteit buitenshuis. Zij hebben een steuntje in de rug nodig om zelfredzaam te worden. Een groot deel van de lesneemsters is (tijdelijk) niet in de gelegenheid om les buitenshuis te volgen. De redenen hiervoor blijven onveranderd (vaak zijn er meerdere redenen): ! gebrek aan kinderopvang; ! psychische of lichamelijke gezondheidsklachten (of een handicap); ! de zorg voor een ziek of gehandicapt familielid (man, ouder of kind); ! gebrek aan zelfvertrouwen, durf of kennis om naar een cursuslocatie te gaan; ! het cursusaanbod werpt praktische barrières op: de cursus is niet in de buurt, de cursustijden komen niet overeen met schooltijden van de kinderen (dit hangt weer samen met het eerste punt over gebrek aan kinderopvang). ! culturele barrière: een familielid is de remmende factor, de cursussen zijn ‘gemengd’ (mannen en vrouwen doen mee in één groep). ! geen geldige verblijfsvergunning, waardoor vrouwen niet aan reguliere cursussen mee mogen doen. ! complex geheel van problemen binnen het gezin: 'multi-probleemgezinnen', zie paragraaf 2.1.1. Sinds 2009 begeleidt het ABC ook vrouwen die al de inburgeringscursus volgen. Zij krijgen via het ABC extra ondersteuning van een lesgeefster, in dit geval taalcoach genoemd. Dit werd al toegelicht in 1.2.1 (C1).
Er zijn verschillende redenen waarom een vrouw niet deelneemt aan les buitenshuis
2.1.1 Multi-probleemgezinnen Ook in 2010 was er vraag naar les aan huis voor vrouwen uit multiprobleemgezinnen. Veel van de gezinnen van lesneemsters hebben te maken met een complex geheel van psychosociale problemen zoals: ! armoede en financiële problemen door schulden of werkloosheid, ! psychische en lichamelijk gezondheidsklachten zoals depressie en/of handicaps, ! slechte en te kleine huisvesting, ! huiselijk geweld. Ook zijn er problemen in huishoudens omdat geen van de gezinsleden de Nederlandse taal voldoende beheerst (of leest). Alleenstaande moeders (die te maken hebben gehad met een scheiding of overlijden van hun echtgenoot) en gezinnen met gezinsleden zonder verblijfsdocument staan ook zwaar onder druk. Het ABC is er in geslaagd voor deze vrouwen een beroep te doen op stagiaires van de opleiding Toegepaste Psychologie. Een van de PR-medewerkers heeft contact gelegd met de HvA, zodat ook studenten van de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD) stage lopen bij het ABC.
2.2
Aanmeldingen van lesneemsters
2.2.1 Het aantal aanmeldingen In 2010 werden er in totaal 325 vrouwen aangemeld bij het ABC. Tabel 4 geeft de aantallen per stadsdeel, in vergelijking met 2009. Het aantal aanmeldingen is globaal
12
genomen gelijk gebleven, met een piek in stadsdeel Nieuw-West. Stadsdeel
2009 75 1 128 54 43 13 9 332
West Centrum Nieuw-West Noord Oost Zuid (Zuidoost Totaal
2010 68 4 132 42 49 25 5) 325
Tabel 4. het aantal aanmeldingen per stadsdeel Vermeld moet worden dat de aanmeldingen in stadsdeel Zuidoost niet meer geregistreerd werden toen er in februari en maart nog geen zicht was op een betaalde medewerker in dit stadsdeel. 2.2.2 De aanmeldende instanties De aanmeldende instanties zijn divers. Een steeds groter aantal vrouwen weet de weg naar het ABC zelf te vinden, via een vriendin of familielid, of neemt contact op na van anderen informatie te hebben gekregen (40%). Het ABC is blij met de samenwerking met het maatschappelijke middenveld. Een overzicht staat in tabel 5. Aanmelders zelf (direct/familielid/kennis) GGD consultatiebureaus of schoolverpleegkundige Jeugdhulpverlening Taallesaanbieders of Taalwijzer Maatschappelijk werk DWI en reïntegatiebureaus Opvoedondersteuning Totaal
Aantal 2010 135 32 4 34 64 24 32 325
Tabel 5. de aanmeldende instanties 2.3 Het afronden van de thuisles: doorstroom en uitval In 2010 is bij een grote groep vrouwen de thuisles afgerond. In veel gevallen was dit een positieve afronding, dat wil zeggen dat deze vrouwen doorstromen naar les buiten de deur of een andere activiteit die helpt om uit een sociaal isolement te komen. Helaas is ook bij een groot aantal de les stopgezet, in goed overleg, omdat er te weinig vooruitgang was of geen zicht op verbetering van de situatie. 2.3.1. Soorten doorstroming Type doorstroming Inburgeringscursus Vrouwencentrum/Buurthuis Sociale activiteit 1001-kracht en/of vrijwilligerswerk Zelfredzaam Geslaagd voor inburgering Doorverwezen Overig Totaal
Aantal lesneemsters 2009 38 9 2 13 19 3 7 2 93
Tabel 6. soorten doorstroming
13
Aantal lesneemsters 2010 35 12 8 17 24 14 3 0 110
Er is een toename in de doorstroming, in totaal 20%. In overeenstemming met de toename van het aantal taalcoachtrajecten is er ook een toename van het aantal vrouwen dat slaagt voor het inburgeringsexamen. In tabel 6. staat het overzicht van 2010 in vergelijking met 2009. 2.3.2 knelpunten in de doorstroming De medewerkers van het ABC, de lesgeefsters en de lesneemsters merken allen hoe lastig het kan zijn om een goede cursus te vinden voor vrouwen die daar aan toe zijn. De volgende factoren bemoeilijken de doorstroming: ! Gebrek aan kinderopvang zeker bij de inburgeringscursussen. ! Gebrek aan aansluiting van het aanbod bij de behoefte van de lesneemsters (afstand, lestijden, gemengde groepen). Soms worden vrouwen op een verkeerd niveau ingedeeld, waardoor zij weinig baat hebben bij de cursus. Of de groepen zijn te groot en het niveau binnen de groep loopt te veel uiteen. ! Na aanmelding voor een inburgeringscursus duurt het soms een tijd voordat een vrouw werkelijk geplaatst wordt en kan starten. ! Gebrek aan continuïteit in het taallesaanbod: veel vrouwen volgen een traject van een schooljaar (soms zelfs korter) en moeten dan een tijd wachten tot zij opnieuw geplaatst worden. Als een inburgeringstraject onderbroken wordt – bijvoorbeeld in geval van een zwangerschap – dan loopt het vaak mis bij het opnieuw oproepen van de cursist. Er is veelvuldig sprake van ‘versnipperde’ inburgeringstrajecten, waarbij vrouwen heen-en-weer geschoven worden tussen verschillende groepen of taallesaanbieders. ! Gebrek aan oefenplekken om de opgedane kennis in de praktijk te brengen en vast te houden. Vrouwen spreken te weinig Nederlanders om hun taalvaardigheid te trainen en te vergroten. Omdat de kennis die zij hebben opgedaan niet in de praktijk wordt gebracht zakt deze snel weg. Dit is voor veel lesneemsters een motivatie om zich aan te melden bij het Het vinden van goede ABC. Het ABC probeert daarom meer in te zetten op het vormen van doorstroommogelijkgroepjes lesneemsters om hen gezamenlijk les te geven op een locatie in heden is nog altijd de buurt. Met name in Osdorp vinden veel ABC-groepslessen plaats.
lastig 2.3.3. uitval zonder doorstroming Helaas stromen niet alle vrouwen door en helaas halen niet alle vrouwen hun doelen. Deze vrouwen stoppen om verschillende redenen. De belangrijkste redenen staan in tabel 10. In 2010 zijn vrouwen gestopt om de volgende redenen: ! Te veel problemen Het ABC geeft ook les aan vrouwen met zeer complexe gezinssituaties, deze komen in het sociale traject. In dit sociale traject wordt onderzocht of het leren hoe dan ook haalbaar is. Helaas is dit lang niet altijd het geval. Als de stadsdeelcoördinator constateert dat er na 10 weken te weinig perspectief is wordt het traject afgerond. ! Gebrek aan doorstroming Het aantal vrouwen dat geen andere activiteit gaat doen, of voor wie geen andere taalles gevonden wordt, is enorm toegenomen ten opzichte van 2009. Het is in de stadsdelen merkbaar dat er minder informele plekken zijn om aan de verbetering van het Nederlands te werken. ! Verhuizing Bij een verhuizing buiten de stad wordt het contact met het ABC beëindigd. Zo mogelijk wordt de lesneemster doorverwezen naar een andere thuislesorganisatie in haar nieuwe woonplaats. Bij een verhuizing naar een ander stadsdeel binnen Amsterdam wordt het lescontact soms afgerond (als de reisafstand te groot wordt voor de lesgeefster). Veel van deze lesneemsters worden dan opnieuw aangemeld en gekoppeld in hun nieuwe stadsdeel. ! Niet meer bereikbaar Als een vrouw herhaaldelijk niet thuis is voor een afspraak, haar telefoon niet opneemt en niet reageert op brieven gaat de stadsdeelcoördinator en/of vrijwilliger vaak nog een keer ‘op de bonnefooi’ op bezoek. Als ook dit geen resultaat oplevert wordt het contact officieel
14
beëindigd. Onderstaande tabel geeft de aantallen weer. Reden van uitval Verhuizing Te veel problemen (gezondheid, psychisch, sociaal) Niet meer bereikbaar Zwanger Gebrek aan doorstroming Overig Totaal Tabel 6. Uitval
Aantal lesneemsters 2009 5 17 11 2 6 2 43
Aantal lesneemsters 2010 12 32 21 3 15 8 91
2.4 De wachtlijst Het ABC sloot het jaar 2010 af met een wachtlijst van 219 lesneemsters. Ondanks de vele vrijwilligers is de wachtlijst weer gegroeid. Er zijn erg veel vrouwen die zonder het ABC geïsoleerd achter de voordeur zouden blijven. Het ABC is daarom hard nodig. Helaas heerst het gevoel dat, nu er gekort wordt in subsidies, ook vrouwen bij het ABC komen die voorheen door reguliere taalcentra geholpen werden. De wachtlijst wordt daardoor langer. Daarnaast is de wachtlijst zo lang omdat veel vrouwen al lang op de lijst staan door psycho-sociale problemen. Veel van deze lesneemsters hebben van het ABC te horen gekregen dat de start van hun traject enige tijd zal kosten. Tenslotte: bijna de helft van de wachtlijst bestaat uit vrouwen uit stadsdeel Nieuw-West. Dit probleem is al langer bekend en er wordt specifieke aandacht besteed aan de werving van vrijwilligers uit dit stadsdeel. Hopelijk kan daarmee de wachttijd teruggebracht worden. In 2010 heeft stadsdeel Nieuw-West zelf een actieve bijdrage geleverd door gemeenteambtenaren de mogelijkheid te geven gedeeltelijk onder werktijd zich in te zetten als taalcoach.
Lesneemster Latifa: "Ik heb in de les ook geleerd hoe e-mail werkt. Nu heb ik meer contact met andere mensen"
15
Hoofdstuk 3.
De lesgeefsters
De taallessen worden gegeven door de lesgeefsters. Zij komen op vrijwillige basis minimaal één dagdeel in de week bij hun anderstalige buurvrouw (de lesneemster) thuis. Samen met de lesneemster vormen zij een leskoppel. In 2010 zijn er 176 nieuwe lesgeefsters begonnen. De groep lesgeefsters is een gemêleerd gezelschap: van 18 tot 80 jaar oud, van binnen en buiten Amsterdam en van verschillende nationaliteiten. De gemene deler van de vrijwilligsters is dat zij interesse hebben in andere vrouwen en openstaan voor andere culturen en religies. Zeker zo belangrijk: zij willen een stap zetten om een andere vrouw te ontmoeten en haar te helpen zich te ontwikkelen in de maatschappij. Het ABC investeert in de kwaliteit van de lesgeefsters door selectie en training. 3.1 Werving nieuwe lesgeefsters De communicatiemedewerkers zorgen voor de werving van nieuwe lesgeefsters. Een overzicht hoe de meeste vrouwen het ABC vinden: ! ! ! ! ! ! !
Via een oproep in een buurt- of stadsblad Uitgebreide artikelen over het ABC in een krant. (Een overzicht van de publicaties over het ABC in de lokale en landelijke media vindt u in bijlage II.) Via internet (Googelen). Zij weten al wat ze willen en zoeken gericht. Via bemiddeling door de Vrijwilligerscentrale Amsterdam (VCA) of na het zoeken in de vacaturebank van deze organisatie Via hun werk (zoals dit jaar ambtenaren van stadsdeel NieuwWest) De meeste nieuwe Stagemarkt van Hogeschool van Amsterdam (dat dit jaar vrijwilligers melden zich Stagiaires Toegepaste Psychologie en Maatschappelijk werk en digitaal aan via internet. Dienstverlening leverde) Een combinatie van verschillende uitingen
De meeste lesgeefsters melden zich (sinds eind 2009) aan via het aanmeldingsformulier op de website. De informatie op de website en het digitale aanmeldingsformulier leveren twee grote voordelen op: ! Het kost minder tijd voor de medewerkers (zij hoeven minder informatie te geven en niet zelf de gegevens in te vullen) ! De geïnteresseerde vrouwen weten wat het werk inhoudt. Daardoor haken zij minder vaak af voordat de cursus begint. (Als zij dit wel doen ligt het vaker aan redenen zoals 1) te weinig tijd 2) veranderde privé-omstandigheden 3) keuze voor ander vrijwilligerswerk.) De werving resulteerde in bijna 200 deelnemers aan de introductiecursussen. Hiervan zijn 176 vrouwen daadwerkelijk begonnen met lesgeven. Dit is een mooie groei ten opzichte van de 143 in 2009. Bovendien is er naast een absoluut, ook een relatief groter aantal geïnteresseerde vrouwen begonnen. Van alle geïnteresseerden in dit jaar 70 procent begonnen met lesgeven in 2008 en 2009 was dit 60%. In tabel 7 ziet u resultaten van de werving.
16
Introductiecursussen Introductiecursus afgerond en gestart met lesgeven (in aantal en percentage) Cursus gestart, maar niet gestart met lesgeven Serieuze interesse getoond, maar niet met cursus begonnen Totaal aantal geïnteresseerden Tabel 7. de lesgeefsters
Aantal 2008
Aantal 2009
Aantal Aantal in 3 Percenta 2010 jaar ge %
83
143
176
61% 18 13% 35
61% 29 12% 62
71% 21 9% 50
26% 136
26% 234
20% 247
402
65%
68
11%
147
24%
617
100%
3.1.1 De introductiecursussen De introductiecursussen zijn bedoeld als kennismaking met het ABC en als voorbereiding op het vrijwilligerswerk. Daarnaast vormen ze een wederzijds selectiemoment: 1) lesgeefsters ontdekken of dit werk wel of niet bij hen past. 2) cursusleider ziet of cursisten geschikt zijn en de juiste motivatie hebben. Voor de potentiële lesgeefsters zijn er verschillende introductiecursussen. ! Avondcursussen (sinds dit jaar). Deze zijn korter en intensiever en gericht op vrouwen die hun vrijwilligerswerk effectief en efficiënt willen aanpakken. ! Dagcursussen. Voor vrouwen die van een wat gemoedelijkere en gezelligere sfeer houden. ! Zaterdagcursussen ! Speciale doelgroepcursussen. (ambtenaren en stagiaires). De keuze voor de introductiecursus wordt gemaakt in samenspraak met het ABC. In de praktijk blijken niet alle vrijwilligers geschikt en volgt er in de volgende gevallen een extra gesprek: Vrouwen die twijfelen over vrijwilligerswerk. Een extra gesprek kan hen helpen hierachter te komen. Vrouwen van wie de trainers menen dat er een extra gesprek nodig is om te kijken of iemand daadwerkelijk gemotiveerd is voor het vrijwilligerswerk en over de juiste kwaliteiten beschikt (inlevingsvermogen, geduld, respect, flexibiliteit, realistische verwachtingen, tijd). Mocht dit niet zo zijn dan wordt een vrouw niet aangenomen als lesgeefster. 3.1.2 Vrijwilligersreglement Na de introductiecursus ontvangen de deelnemers een vrijwilligersreglement. In dit reglement staat omschreven wat het ABC biedt en welke inzet het van lesgeefsters vraagt. Met het ondertekenen van dit reglement onderschrijven lesgeefsters dat zij onderdeel zijn van het ABC en dat zij zich aan bepaalde regels moeten houden. Ook weten lesgeefsters welke begeleiding ze kunnen verwachten en wat er van hen gevraagd en verwacht wordt. Zij weten dan ook in welke gevallen zij een beroep kunnen of moeten doen op hun stadsdeelcoördinator. 3.1.3 Stagiaires als lesgeefster Het ABC biedt ideale en zeer leerzame stageplaatsen voor studenten. Naast de studie Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, liepen dit jaar ook studenten stage van de studie Toegepaste Psychologie. De stagiaires worden actief geworven via stagemarkten, maar komen ook zelf door mond-tot-mondreclame en door publicaties van andere stagiaires. Het is voor het ABC heel fijn dat deze studenten over het algemeen ieder twee lesneemsters lesgeven. In ieder geval één van de lesneemsters met wie zij in contact komen valt onder een sociaal traject. Het ABC biedt hen ook verdiepingsmomenten aan in de vorm van intervisie en thema-bijeenkomsten, die de studenten zelf organiseren.
17
3.2 Binding Omdat de lesgeefsters één-op-één contact hebben met hun lesneemster, zien ze weinig andere lesgeefsters. Daarom organiseert het ABC enkele keren per jaar bijeenkomsten die de ontmoeting onderling bevorderen en gelegenheid bieden om ervaringen uit te wisselen. Sommige van deze bijeenkomsten zijn informatief (t.b.v. deskundigheidsbevordering). De volgende bijeenkomsten hebben in 2009 plaatsgevonden: ! Nieuwjaarsborrel. ! Elke eerste vrijdag van de maand was er tussen 10.00 en 14.00 uur inloop in de lesmateriaalruimte van het ABC op Begijnhof 35C (m.u.v. de vakanties). ! Een etentje, per stadsdeel, met de betreffende stadsdeelcoördinator. ! Lesgeefsters ontvangen een verjaardagsgroet rond hun verjaardag. ! Er worden themabijeenkomsten gehouden ter verdieping, onder de noemer 'ABC-Academie'. 3.3. Meer dan taalles alleen Lesgeefsters doen vaak meer dan strikt lesgeven. Hieronder ziet u een aantal voorbeelden: ! Lezen en uitleggen van brieven en het helpen lezen van formulieren. ! Geven van advies om zaken te regelen, zoals huur- en zorgtoeslag, aanmelding van een kind voor (voor)school of kinderopvang, etc. ! Meegaan naar instanties (DWI, GGD, Taalwijzer) als daar een afspraak is. ! Hulp bij telefoongesprekken. ! Hulp aan de kinderen bij het maken van huiswerk of het zoeken naar een stageplaats. ! Signaleren van problemen*. *Lesgeefsters bespreken problemen die zij waarnemen met hun stadsdeelcoördinator en die beslist of een lesgeefster of zijzelf in actie komt. Die actie bestaat veelal uit contact met bij het gezin betrokken hulpverlenende instanties, of doorverwijzing naar deze instanties. Bij lesneemsters uit multiprobleemgezinnen zijn vaak al hulpverleners betrokken. Het ABC neemt geen hulpverlenende rol op zich, maar houdt de aandacht primair gericht op de lesneemster en haar leerproces! 3.4 Lesgeefsters als taalcoach Het ABC is een van de organisaties in Amsterdam die inburgeraars de mogelijkheid geeft om begeleiding te krijgen van een taalcoach. De vrouwen die zich bij het ABC melden als taalcoach doorlopen de volgende stappen: 1) 2) 3) 4)
De lesgeefster komt voor taalles, maar er komt altijd meer bij kijken.
De algemene introductiecursus (die alle nieuwe vrijwilligers volgen). Uiteindelijke keuze voor het Taalcoachtraject. Koppeling aan een inburgeraar Extra informatiebijeenkomst waarin het inburgeringsexamen uiteengezet wordt en praktische adviezen geboden worden. De taalcoach kent nu de inburgeraar en weet waar ze zich bevindt op de route naar het inburgeringsexamen. Er wordt geoefend met materiaal dat daarop is toegespitst.
De taalconsulent van het ABC zorgt ervoor dat zij voldoende op de hoogte is van eventuele wijzigingen in het inburgeringstraject en past het aanbod aan lesmateriaal daarop aan. De taalcoaches leven met de inburgeraar mee tijdens de lange, vaak hobbelige weg naar het examen. En delen uiteraard in de vreugde als het doel eenmaal bereikt is. Het slagen voor het inburgeringsexamen is erg belangrijk en onmisbaar, maar ook slechts een fase in het proces van inburgeren. Daarom wordt na het examen altijd met de inburgeraar besproken wat de volgende stap is in het proces en wat de rol van het ABC daarin kan zijn. ! W il de inburgeraar een training volgen voor, en toegeleid worden naar vrijwilligerswerk? ! W il ze een opleiding doen en moet ze lessen volgen voor het staatsexamen ?
18
Het ABC zal het traject pas afronden als de leerdoelen voldoende zijn behaald. 3.5 Afronding contact met ABC Ieder jaar moet het ABC afscheid nemen van lesgeefsters die na een periode actief te zijn geweest besluiten om te stoppen met lesgeven. In 2010 zijn meer lesgeefsters gestopt dan in 2008 en 2009. Echter groeit het aantal nieuwe lesgeefsters ieder jaar en geven steeds meer vrouwen les aan een tweede of derde lesneemster. Kortom, in totaal groeit het aantal vrijwilligers jaarlijks. De belangrijkste redenen om te stoppen bij het ABC zijn: ! Veranderingen in de privésfeer of de combinatie met werk of studie wordt te veel. Men verhuist, wordt zwanger, krijgt het drukker enzovoort. ! De groep stagiaires wisselt elk jaar. ! Een essentieel deel van de lesgeefsters stopt (20% over zes jaar) wanneer haar lesneemster stopt of doorstroomt. Kennelijk voelt dit ook als een afronding voor de lesgeefster. In 2011 zal er extra aandacht uitgaan naar het moment dat de lesneemster stopt en de lesgeefster voor de keuze komt om ook te stoppen of door te gaan met een nieuwe lesneemster. Tabel 8. geeft het volledige overzicht van de redenen die lesgeefsters gaven om hun ABC-werk op te geven. Reden
Aantal Aantal 2005 2006
Aantal 2007
Aantal 2008
Aantal 2009
Aantal 2010
Niet (meer) te combineren met betaald werk of studie
5
22
24
17
10
31
Einde stage HvA
0
11
15
14
15
19
Gezondheid of mantelzorg
2
5
8
2
6
4
Verandering privé of te druk met gezin (verhuizing, zwangerschap etc.) Stopt na het stoppen of doorstromen lesneemster
3
4
10
7
10
14
17
4
16
10
6
5
Tijdelijk gestopt/heeft intentie om nieuw lescontact aan te gaan Toe aan nieuwe uitdaging
0
0
0
5
4
0
2
0
0
0
1
3
Had andere verwachtingen van vrijwilligerswerk of ABC
0
7
7
5
5
1
0
0
0
2
7
57
80
60
59
84
Contact verloren Totaal
29
Tabel 8. Redenen voor beëindigen vrijwilligerswerk
19
Aantal in 6 jaar
Percentage %
109
24%
74
20%
27
9%
48
14%
58
18%
9
3%
6
1%
25
8%
9 369
2% 99%
Hoofdstuk 4.
De organisatie
4.1 Functies binnen het ABC Het ABC is een professioneel geleide vrijwilligersorganisatie. De meeste vrijwilligsters zijn lesgeefsters, maar daarnaast heeft het ABC een heel aantal vrijwillig(st)ers dat zich op een andere manier dan lesgeven inzet. Het ABC heeft 6 betaalde medewerkers (allen part-time). In bijlage I staat een overzicht van alle medewerkers. In tabel 9. staat een opsomming van de verschillende taken die er binnen het ABC uitgevoerd worden. Functie Lesgeefsters Directeur Stadsdeelcoördinatoren Trainer introductiecursus Trainer 1001-kracht Mentoren Taalconsulent Bureaumedewerkers Redactie ABC-nieuws Werkgroep lesmateriaal Bestuur Boekhouding, fondsenwerving en financiële administratie PR-medewerkster en communicatie
Aantal 250 1 5 3 2 9 1 3 4 2 9 2 2
Tabel 9. Functies binnen het ABC 4.2 De stadsdeelcoördinatoren De stadsdeelcoördinatoren hebben de volgende functies: ! Intake lesneemster. Na aanmelding komt zij bij de vrouw en haar gezin thuis om de situatie in kaart te brengen (Niveau van taalbeheersing, leerbehoeften, lesomstandigheden thuis enzovoort). ! Koppeling met lesgeefster. De stadsdeelcoördinator gaat met de lesgeefster naar de lesneemster om kennis te maken. ! Vaststellen leerplan dat past binnen traject. ! Lesmateriaal aanbieden (Kan ook via de Werkgroep Lesmateriaal (zie paragraaf 4.4). ! Evaluatie met lesgeefster en lesneemster. ! Contact met de lesgeefster over voortgang. ! Contacten onderhouden met instanties binnen het stadsdeel. (Aanmeldings-, doorstroom- en doorverwijsinstanties zoals maatschappelijke organisaties, taallesaanbieders en de stadsdelen) ! Lesgeefsters in contact brengen met mentoren. In 2010 waren er vijf medewerkers werkzaam als stadsdeelcoördinator. Elk stadsdeel, in de nieuwe samenstelling, had een coördinator. Het ABC is alleen niet werkzaam in stadsdeel Zuidoost. 4.3 Mentoren Naast begeleiding van de stadsdeelcoördinator kan een lesgeefster ook terecht bij een mentor. In 2010 waren er negen mentoren actief. De mentoren hebben de volgende taken: ! Zij zijn een klankbord voor lesgeefsters; ! Zij bieden gelegenheid om ervaringen uit te wisselen en bieden een luisterend oor; ! Door hun ervaring brengen zij kennis in; ! Zij kunnen intervisie aanbieden. ! Afwisselde aanwezigheid bij de maandelijkse inloopochtend van de lesmateriaalruimte, voor
20
uitwisseling, een goede tip of gewoon een praatje. Elke mentor heeft haar eigen expertise. Dit kan zijn multi-probleemgezinnen, lesgeven aan analfabeten, of lesgeven aan hogeropgeleide vrouwen enzovoort. Er zijn mentoren voor individueel contact, maar daarnaast begeleiden twee mentoren een intervisiegroepje voor lesgeefsters. 4.4 Afdeling lesmateriaal De afdeling lesmateriaal bestaat uit de werkgroep lesmateriaal (2 vrijwilligers) en de taalconsulent (betaald, 4 uur per week). 4.4.1 Stand van zaken werkgroep De werkgroep heeft de stabiele lijn van 2009 voortgezet in 2010. Accenten lagen op het aanschaffen van meer leesmateriaal en het bijhouden van methodes die gebruikt worden in inburgeringscursussen. Om kosten te besparen vraagt de werkgroep nadrukkelijk om materiaal na gebruik weer terug te brengen zodat het –mits in goede staat- weer gebruikt kan worden. 4.4.3 Inloop lesmateriaalruimte De eerste vrijdag van de maand is er een inloopochtend voor ontmoeting en om materiaal terug te brengen en te lenen. Deze ochtenden voorzien in een behoefte, tegelijkertijd is het aantal vrijwilligers dat er gebruik van maakt wisselend. 4.4.4 Themabijeenkomsten inburgering In 2010 hebben zo'n 45 lesgeefsters/taalcoaches deelgenomen aan een extra themabijeenkomst van de ABC-Academie over het inburgeringsexamen. Wat kun je trainen met je lesneemster en wat moet zij allemaal weten en kunnen om het examen te Het ABC investeert in de halen? De taalcoaches komen zo goed beslagen ten ijs bij hun lesneemster.
4.5
lesgeefsters, door training en begeleiding. Dit bevordert de kwaliteit en het resultaat.
Afdeling Communicatie en PR
4.5.1 Het team en de taken Het ABC heeft sinds eind 2010 een PR-medewerkster op vrijwillige basis. Zij werkt 8 uur voor de communicatiewerkzaamheden. De werkzaamheden bestaan uit het schrijven van het PR-plan, de werving van vrijwilligsters (zie ook paragraaf 3.1), vergroten van de naamsbekendheid van het ABC, bewaken van de huisstijl van het ABC en zorgen voor promotiemateriaal, onderhouden van de website en het ABC-nieuws (zie paragraaf 4.5.3). De PR-medewerker werkt samen met een van de stadsdeelcoördinatoren, die ook PR taken heeft (4 uur). Daarnaast werkt zij met vrijwillige redactieleden van het ABC-nieuws en een bureaumedewerker. De bureaumedewerker doet de administratie rondom de introductiecursussen. De stadsdeelcoördinator heeft 4 uur voor speciale wervingsacties in Nieuw-West en voor het werven van lesgeefsters voor sociale trajecten. Daarnaast is zij stagecoördinator voor de stagiaires van de HvA en TP. 4.5.2 Aandachtsgebieden werving ! Werving in stadsdeel Nieuw-West In Stadsdeel Nieuw-West zijn relatief weinig ABC vrijwilligers en daarom structureel meer vrijwilligers nodig. In 2010 is daar extra aandacht aan werving besteed. Voorbeelden hiervan zijn: a) oproepjes in buurtkrantjes zoals de Echo en Westerpost, b) huis-aan-huisflyeractie in Osdorp en Geuzeveld en c) flyeren en informeren op markten zoals op het Sierplein. Daarnaast zijn er tot eind 2010 enkele vrijwilligers in Nieuw-West aan de slag geweest via het project
21
VoorUit. VoorUit is een project waarbij studenten huisvesting krijgen en in ruil daarvoor een bepaald aantal uur vrijwilligerswerk doen voor en in de buurt. ! Werving voor sociale trajecten Speciaal voor de sociale trajecten heeft het ABC studentes geworven van de opleidingen Toegepaste Psychologie (nieuw in 2010) en Maatschappelijke Werk en Dienstverlening. De tweedejaars stagiaires hebben allen lesgegeven aan twee lesneemsters binnen de sociale trajecten. De stagiaires zijn geworven op de stagemarkten van de HvA. ! Werving vanuit bedrijven Ook is er speciale aandacht uitgegaan naar werving van vrijwilligers vanuit bedrijven. En met succes! In 2010 zijn 19 ambtenaren vanuit stadsdeel Nieuw-West aangemeld als lesgeefster. Zij werken anderhalf uur per week onder werktijd voor het ABC en vullen dat aan met enkele uren op vrijwillige basis. In 2011 komt er waarschijnlijk een nieuwe groep. Tevens is getracht vrijwilligers te werven via bemiddelingsbureaus. Maar deze bureaus bemiddelen vooral voor bedrijven die een éénmalige actie wilden doen in het kader van bijvoorbeeld teambuilding. Daarvoor is het ABC niet geschikt. Het ABC gaat voor kwaliteit en maatwerk, daar moet je gericht tijd in steken. In Bijlage II kunt u lezen hoe het ABC in de media is geweest in het kader van werving en vergroten van de naamsbekendheid. 4.5.3 Het ABC-Nieuws In 2010 hebben 19 Het ABC-Nieuws is het contactblad voor alle mensen die betrokken zijn bij het gemeenteambtenaren van werk van het ABC. Nieuwe ontwikkelingen worden gemeld en een relevant stadsdeel Nieuw West thema biedt verdieping. zich aangemeld als In 2010 is het ABC-Nieuws drie keer verschenen (nr 4 in is december lesgeefster verschoven naar januari 2011). De thema's waren: 1.) Meedoen, 2.) Keuzes, en 3.) Samenwerken. In 2010 heeft het ABC-Nieuws een nieuwe vormgeving gekregen: van A-5 naar A-4 formaat. Dit is de basis om er in 2011 meer een magazine van te maken. Het ABC-Nieuws verscheen in 2010 in een oplage van 440. 4.6 Bureauondersteuning In 2010 had het ABC drie vrijwillige bureaumedewerkers die samen minstens drie dagdelen per week op het kantoor van het ABC aanwezig waren. Twee medewerkers droegen in 2010 de verantwoordelijkheid voor: ! adresbestanden bijhouden, ordenen en invoer van data. ! potentiële lesgeefsters telefonisch of per mail informeren, hen uitnodigen voor een introductiecursus en zorg dragen voor de administratieve afhandeling. ! Archivering. ! brieven verzenden en mailings verzorgen. ! telefoon aannemen. ! bestellingen en office zaken. Ze vormen een onmisbare ondersteuning in het werk van het ABC.
4.7 Samenwerkingsverbanden Het ABC kan haar doel - anderstalige vrouwen in een kwetsbare positie zelfredzaam helpen maken - nooit in haar eentje bereiken. Samenwerking met andere organisaties is noodzakelijk. Op vele terreinen vindt dan ook samenwerking plaats.
22
! !
Aanmeldende instanties. (Navraag, uitwisseling extra informatie, terugkoppeling enzovoort.) Doorstromingsadressen. (Up-to-date houden informatie, passende vervolgtrajecten vinden, extra ondersteuning voor lesneemster.)
Naast de vanzelfsprekende samenwerking ten behoeve van de uitvoering van het reguliere werk zijn er ook samenwerkingsverbanden die voor de uitvoering van een project gevormd zijn, zoals in het project '1001 kracht'. Hierin wordt samengewerkt met de Vrijwilligerscentrale Amsterdam. Met de Vrijwilligerscentrale werd ook samengewerkt in het kader van het taalcoaches-project, waar ook andere taalcoachaanbieders zoals Gilde-Samenspraak, Vluchtelingenwerk, Samenspraak-Oost/Watergraafsmeer en Mixen in Mokum in partners zijn. Ook op stadsdeelniveau wordt samengewerkt met welzijnsorganisaties en andere hulpverleners.
Lesgeefster Yvonne:
"De lesneemsters die ik begeleid hebben weinig zelfvertrouwen. Ik geef ze daarom vaak complimenten, dat heeft toch iedereen nodig!"
23
Hoofdstuk 5.
1001-kracht
In 2010 continueerden we als ABC het traject naar vrijwilligerswerk: 1001-kracht. In 2009 werd het project van het ministerie van OCW afgerond. Het ABC ging verder op eigen kracht met dezelfde samenwerkingspartners en dezelfde methodiek zoals we die ontwikkeld hebben tijdens de eerste drie jaar. 5.1 Deelneemsters aan de training In 2010 hebben we 37 vrouwen toegeleid naar vrijwilligerswerk. Van die 37 vrouwen hebben er 28 meegedaan aan de training, 9 vrouwen zij na een intake-gesprek direct doorverwezen naar de Vrijwilligerscentrale Amsterdam (VCA). De deelneemsters aan de training werden aangemeld door taallesaanbieders (15 vrouwen), of direct door de stadsdeelcoördinatoren van het ABC (10 vrouwen). Drie vrouwen meldden zich via andere kanalen aan (zelf of via de huisarts). In 2010 vond de training twee keer plaats: - in februari op het ABC-kantoor in het Centrum - in oktober bij het Participatiecentrum in Nieuw-West De deelnemers kwamen vanuit alle delen van Amsterdam. Vanzelfsprekend was de grootste groep uit Nieuw-West (10), vanwege de locatie van de laatste training. Naar de sessie in het Centrum kwamen vrouwen vanuit alle stadsdelen. In totaal waren er 7 vrouwen uit West, 7 uit Noord, 2 uit Zuid en 1 uit Oost en 1 uit Zuidoost. Bij de training gaan we uit van de eigen kracht van de deelnemers. We sluiten aan bij hun mogelijkheden en voorkeuren. Onderdelen van de training: - het ontdekken van eigen interesses, kwaliteiten en vaardigheden - rechten en plichten van een vrijwilliger en de financiële gevolgen - communiceren: - omgaan met collega-vrijwilligers en leidinggevenden - aangeven van grenzen - voeren van een eerste/sollicitatiegesprek bij VCA en vrijwilligersorganisatie. Ook dit jaar waren de bezoeken aan vrijwilligersorganisaties een belangrijk en leerzaam onderdeel van de training. De deelnemers hebben verschillende interesses en kwaliteiten, ze De training gaat uit van de werden dan ook bemiddeld naar zeer uiteenlopende vrijwilligersplekken: eigen kracht van de naar vrijwilligerswerk met ouderen (5), naar tussenschoolse deelneemsters. Ze opvang/overblijf basisschool (5), naar buurthuis/vrouwencentrum (3), ontdekken hun naar vrijwilligerswerk met jonge kinderen (2), maar ook naar sportclub mogelijkheden en kansen. (1), buurtboerderij (1), kringloopwinkel (1) en tweedehands kledingwinkel (1). Drie vrouwen gingen verder met een cursus, sociale activiteit en betaald werk. Een vrouw was in januari 2011 nog in bemiddeling. Vijf vrouwen zijn niet bemiddeld (te druk met inburgering/ gezondheidsredenen/zwanger), maar zullen wellicht later de weg naar vrijwilligerswerk te vinden. In 2010 hebben we ervoor gekozen om twee trainingen te doen en de overige tijd te investeren in het doen van onderzoek, het verder ontwikkelen van de coaching en het inwerken van een nieuwe trainer. Onderzoek 5.2 In het voorjaar van 2010 hebben we telefonisch onderzoek gedaan onder de deelneemsters aan de trainingen van 2007-2009. We hebben 80% van de 104 deelneemsters gesproken, een zeer hoog aantal en
24
dus een representatief onderzoek! Als we de cijfers doortrekken naar alle deelneemsters van deze drie jaren, dan zien we dat: - 76% van de deelneemsters aan de trainingen bezig is met vrijwilligerswerk of vrijwilligerswerk heeft gedaan. - 24% nooit begonnen is met vrijwilligerswerk om allerlei redenen: gezondheidsproblemen, druk met inburgering, druk met kleine kinderen, psychische problemen enzovoort. In ieder geval heeft deze groep wel kennis gemaakt met verschillende soorten vrijwilligerswerk en weten ze op een later tijdstip wellicht de weg te vinden naar de VCA of zelf vrijwilligerswerk te zoeken. Van de vrouwen die bezig waren (geweest) met vrijwilligerswerk: - is 55% bemiddeld door de VCA (Vrijwilligers Centrale Amsterdam) - vond 45% zelf of met hulp van het ABC een vrijwilligersplek. Het laatste cijfer is opvallend hoog, omdat iedereen van de cursus in principe bemiddeld wordt door de VCA. We hadden al eerder de volgende knelpunten opgemerkt, nu ook weer bevestigd door verschillende deelneemsters: - de VCA had soms geen passende vacatures of was het taalniveau van de deelneemster te laag voor deze vacatures - soms zijn er problemen bij de vrijwilligersorganisatie: contactpersonen die ziek zijn of niet terugbellen. - soms zijn er problemen bij de deelneemster zelf: telefoontjes uitstellen, te weinig zelfvertrouwen. Het onderzoek sterkt ons om door te gaan met 1001-kracht. Natuurlijk gaan we het percentage deelneemsters dat geen vrijwilligerswerk gaat doen (24%) omlaag zien te krijgen. Dat willen we met name doen door de inzet van onze coaching. 5.3 Coaching In 2010 continueerden we de in september 2009 opgezette nazorg. Aan elke trainingsgroep worden twee ABC-vrijwilligsters gekoppeld, de coaches. Zij zijn aanwezig bij twee trainingsbijeenkomsten en maken daar kennis met de deelneemsters. Na de training onderhouden ze met ieder telefonisch contact. Ze checken of ze een afspraak met de VCA en de vrijwilligersorganisatie hebben. Ze kijken of er misverstanden of problemen zijn, bellen eventueel samen met de deelneemster of nemen contact op met de VCA of vrijwilligersorganisatie. Mogelijk gaan ze ook mee naar een gesprek De Vrijwilligers Centrale Amsterdam draagt hier ook aan bij door de coaches goed op de hoogte te houden van de voortgang bij de bemiddelingen. Hierdoor kunnen de coaches snel contact leggen met de deelneemsters als het proces stil ligt en kunnen eventuele misverstanden en miscommunicaties snel uit de wereld geholpen worden. We merken dat deze werkwijze reeds in 2010 heeft gewerkt: - slechts 2 vrouwen zijn niet begonnen met vrijwilligerswerk (dat is 1%), alhoewel er van de laatste groep nog 5 vrouwen in bemiddeling zijn en niet helemaal zeker is wie hiervan gestart is. - meer dan voorheen zijn de bemiddelingen via VCA gelopen: 15 vrouwen via VCA (75%), 4 hebben zelf of via het ABC een plek gezocht (20%), 1 via het DWI (5%). Bij de bemiddeling spelen de coaches een belangrijke rol. Een deelneemster vertelt: 'Ik had via de VCA een afspraak met een verzorgingstehuis. Toen ik daar aankwam werd het afgezegd omdat er een begrafenis was. De mevrouw zou me terugbellen, dat gebeurde niet. Het ABC belde voor mij de mevrouw: ze was er nog niet aan toegekomen om te bellen. Maar nu wilde ze wel een afspraak maken. Ze stelde voor dat op het hoofdkantoor te doen, ergens in de stad. Het ABC vroeg of het ook bij het verzorgingstehuis zelf kon, dat kon gelukkig. Ik ging er heen en zo kon ik zien waar het was en wat ik moest doen. Ik vond het leuk en ben er begonnen.' Soms nemen de coaches van het ABC de bemiddeling over: 'Ik ben bemiddeld door de VCA als kinderoppas bij een vrouwencentrum. Maar al snel merkte ik dat ik daar weinig Nederlands zou spreken. Toen ben ik bemiddeld naar een spelotheek. Maar dat was echt een heel
25
eind fietsen en ik kwam erachter dat het na schooltijd is, terwijl ik dan mijn kinderen moet ophalen. Toen had ik geen zin meer om iets te ondernemen. Gelukkig heeft het ABC me geholpen. We hebben een gesprek gehad met iemand uit een buurtcentrum vlak bij me in de buurt, daar ben ik nu aan de slag.' 5.4 Nieuwe trainer Sinds oktober 2010 draait stadsdeelcoördinator Wemmy Harteveld mee als trainer voor 1001-kracht. Met haar komst kunnen zij en Magda van der Wees, de andere trainer, meer trainingen gaan geven en beter voldoen aan de vraag. 5.5 Samenwerking De samenwerking met de bemiddelaars van de Vrijwilligers Centrale Amsterdam was ook in 2010 weer uitstekend. Onze wens om aansluiting te zoeken bij taalaanbieders (zeker na de invoering van maatschappelijke participatietrajecten bij de inburgeringscursussen) is er nog steeds. We hebben contact met verschillende taalaanbieders gehad. Zij leveren deelneemsters voor onze training aan, maar van een structurele samenwerking is nog geen sprake. Verschillende stadsdelen zijn in 2010 gestart met projecten op het gebied van 1001-kracht. Zo zijn we in West samenwerkingspartner van Blik op Talent. Dit door het stadsdeel geïnitieerde project richt zich op de medewerkers van vrijwilligersorganisaties. Zij worden toegerust om allochtone vrijwilligers goed te begeleiden. Uiteraard zijn we hier blij mee omdat we al vaker merkten dat sommige van onze deelneemsters stoppen met hun vrijwilligerswerk door miscommunicatie of gebrekkige begeleiding vanuit de vrijwilligersorganisatie. W ij denken met ons aanbod om juist de deelnemers te werven en toe te leiden naar de vrijwilligersorganisaties aanvullend te zijn op dit soort stadsdeelinitiatieven!
26
Bijlagen I.
Lijst van medewerkers
Directeur:
Miriam Meijs
36 uur
betaald
Bureaumedewerkers: Databasebeheer:
Maaike Dahler-Reefhuis Hélène Swierstra Barbara de Groot
8 uur 4 uur 1 uur
onbetaald onbetaald betaald
Systeembeheer:
Joost Bartels
Introductiecursus/ trainingen:
Miriam Meijs Magda van der Wees Ebelien van der Velde Esther Janssen
betaald
4 uur
betaald betaald onbetaald onbetaald
Trainingen 1001-kracht
Magda van der Wees Wemmy Harteveld
4 uur betaald 4 uur (m.i.v. 1-7-2010) betaald
Stadsdeelcoördinatoren:
Magda van der Wees Barbara de Groot Daniëla de Vries Wemmy Harteveld Anna Stegeman
20 uur 23 uur 24 uur 22 uur 28 uur
betaald betaald betaald betaald betaald
Communicatie :
Anna Stegeman Sylvia Schuurhuijzen
4 uur 8 uur
betaald onbetaald
Redactie ABC-nieuws:
Barbara Plasmans Anne-Marie Tassier Thea van Beek Miriam Meijs
Taalconsulent:
Barbara de Groot
4 uur
betaald
Werkgroep lesmateriaal:
Els Raaijmakers Aisha Hashmi
8 uur 6 uur
onbetaald onbetaald
Boekhouding/financiën: Fondsenwerving/financiën:
Paul Voss Jeroen Wehmeijer
20 uur 16 uur
onbetaald onbetaald
Mentoren:
Rens Valent Emmy Groot Yvonne van Dillen Maaike Weidema Tina von Reth Ada Beens Irene Bogaards Annamarie Kousemaker Claudia Bres
27
onbetaald onbetaald onbetaald betaald
onbetaald onbetaald onbetaald onbetaald onbetaald onbetaald onbetaald onbetaald onbetaald
Bestuur: voorzitter penningmeester/secretaris portefeuille personeel en organisatie portefeuille financiën portefeuille sociaal-maatschappelijke problemen portefeuille lesmateriaal (NT2) portefeuille vrijwilligsters portefeuille politieke contacten notulen
Annamarie Kousemaker-Schotanus Paul Voss Maarten Bekema Jeroen Wehmeijer Marijke Wieringa Geeske van der Schalk Emmy Groot Birgül Dönmez Lucy Wouda
28
II.
Het ABC in de media
Kranten, bladen en tijdschriften: i.
‘Hallo hoe gaat?’ Rapportage over lesneemster. ‘Linkse Hobby’s’ door K. Geurtsen in HP DE TIJD, 29 oktober 2010.
ii.
“Amsterdam Special” Ingezonden brief van J. Roling. Brieven in HP DE TIJD, 3 september 2010. Artikel
iii.
Amsterdams Buurvrouwen Contact (ABC) Lustrum 10 jaar. Persbericht door A. De Smet, in Westerpost, Nummer 124, 1 september 2010.
iv.
“Bouwen aan vertrouwen” Rapportage over samenwerking ABC en KJC. Boekje van Maatschappelijk steunsysteem Bos en Lommer, mei 2010.
!
“Vrijwilliger van de maand. Tewatha Müller, taalcoach bij Amsterdams Buurvrouwen Contact ”, portret van lesgeefster. ‘Vrijwilligster van de maand’, in Noord-Amsterdams Nieuwsblad, 25 mei 2010.
!
“Ik wil graag werken, maar ik spreek de taal te slecht”, portret van lesneemster en informatie over het ABC. ‘Gemeenteraadverkiezingen’, door A. Van Diest, in Metro woensdag 24 februari 2010.
!
“Buurvrouwen helpen elkaar”, Portret van leskoppel. ‘Buurt’, door T. Admiraal in De Echo, 10 februari 2010.
!
“Maatjes (V) gezocht!”, Oproep voor stagiaires/lesgeefsters. Advertentie in Spiegeloog, jaargang 37, nummer 331, februari 2010.
!
Regelmatig artikeltjes en oproepjes in diverse buurtkranten en wijkbulletins.
Radio i. “Radiosignaal”, Interview met A. Stegeman. Radioprogramma bij Salto, februari 2010. Oproepen en informatie van het ABC op websites en intranet: Werving vrijwilligers Je kunt meer.nl Amsterdam.nl/vrijwillig Ikkominactie.nl Het nieuwe verbond Kerk en WMO Vrijwilligers Informatie Punt Buurtleven.nl RVV Amsterdam
Informatie over Het ABC Servicepunt Emancipatie Protestants Diaconie Amsterdam Cycle Bedrijvengids Taalcoachwijzer Buurtportal Duizend-en-een-kracht LNT Krux
29
III.
Comité van Aanbeveling
Mevrouw Y.M.A. Timmerman-Buck (voorzitter van de Marga Klompé Stichting) Mevrow N. Azough (lid Tweede Kamer voor Groen Links) Mevrouw K. Ferrier (lid Tweede Kamer voor het CDA) Mevrouw I. Bakker (Directeur Stichting Oikos) Esmaa el Ariachi (Meiden van Halal) Paul van Oosten (Directeur Protestantse Diaconie Amsterdam)
30
IV.
Fondsen
In 2010 is het ABC financieel mogelijk gemaakt door: Dienst Werk en Inkomen (DWI) van de Gemeente Amsterdam Oranje Fonds Ministerie VROM Stadsdeel De Baarsjes Stadsdeel Noord Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer Stadsdeel Westerpark Stadsdeel Zeeburg Stadsdeel Oost-Watergraafsmeer Stadsdeel Slotervaart SKaN St. het Maagdenhuis Donateurs N.N. Promotiemateriaal van het ABC is ontworpen en
31
V.
Aanmeldende instanties
Algemeen maatschappelijk werk Altra Basisschool De Waterkant Blijf Groep Bloem Brede School Zeeheldenbuurt Cordaan Dienstencentrum Bos en Lommer Doras Maatschappelijk Werk DWI GGD consultatiebureaus GGD Vangnet Jeugd GGZ Home Start Huiskamerproject De Kikker Osdorp Kansrijk Zuid-Oost Medisch Maatschappelijk werk AMC MEE Amstel en Zaan OLVG Maatschappelijk Werk Opvoedsteunpunt ROC Spel aan huis Taalwijzers Unal Zorg VCA Vluchtelingenwerk Sagenn Samenspraak Oost
32
