Voorwoord. Een verzameling van publicaties die betrekking hebben op de fraudebestrijding in de sociale zekerheid worden als bijlage 3 bijgevoegd

Voorwoord

Hierbij wordt u aangeboden het jaarverslag van het bureau Sociale Recherche in de regio Helmond/Peelland over het jaar 2005. Het is een verantwoording over het voorbije jaar. Tevens wordt ingegaan op de beleidsontwikkeling, preventie en informatie. Evenals vorig jaar worden de werkzaamheden die sec voor de gemeente Helmond van toepassing zijn in een afzonderlijke bijlage1 vermeld. Deze taken worden immers niet voor de regio uitgevoerd. Daarnaast wordt op een uitvouwvel nog een cijfermatig overzicht van alle aangesloten gemeenten verstrekt en is in bijlage 2 een schema opgenomen van de afloopberichten, die in 2005 zijn ontvangen van het Openbaar Ministerie. Een verzameling van publicaties die betrekking hebben op de fraudebestrijding in de sociale zekerheid worden als bijlage 3 bijgevoegd.

Ik dank u voor de goede samenwerking.

J.D.P.M. Broere Teammanager Sociale Recherche Regio Helmond/Peelland

Inhoudsopgave Voorwoord ................................................................................................................................................1 Inhoudsopgave.........................................................................................................................................2 1. Beleidsontwikkelingen ...................................................................................................................3 1.1 Wet op de Identificatieplicht............................................................................................................3 1.2 Het financiële beleid. ......................................................................................................................3 1.3 Hoogwaardige Handhaving. ...........................................................................................................3 1.4 Interventieteams .............................................................................................................................4 1.5 Het Inlichtingenbureau....................................................................................................................4 2. Het bureau Sociale Recherche ............................................................................................................5 2.1 Standplaats.....................................................................................................................................5 2.2 Doelstelling .....................................................................................................................................5 2.3 Provinciaal Overleg sociaal rechercheurs N. Brabant-Zeeland .....................................................5 2.4 Landelijk Contact Sociaal Rechercheurs (LCSR)...........................................................................5 3. Openbaar Ministerie en Politie .............................................................................................................6 3.1 Aangifte en seponeringsbeleid .......................................................................................................6 3.2 Processen-verbaal..........................................................................................................................6 4. Resultaten 2005 ...................................................................................................................................7 4.1 Meldingen .......................................................................................................................................7 4.2 Zaken..............................................................................................................................................7 4.3 Caseload overzicht t.b.v. deelnemende gemeenten .....................................................................8 4.4 Publiciteit ........................................................................................................................................8 6. Totaal onderzoeken bureau sociale recherche in 2005 .......................................................................9 7. Totaaloverzicht per werksoort ............................................................................................................10 7.1 Administratieve onderzoeken .......................................................................................................10 7.2 Ondersteuningen ..........................................................................................................................10 7.3 Zelfstandige onderzoeken ............................................................................................................11 7.4 Opmaken Processen-verbaal .......................................................................................................11 7.5 RDW-koppeling.............................................................................................................................11 8. resultaten deelnemende gemeenten..................................................................................................13 8.1 Gemeente Asten ..............................................................................................................................13 8.2 Gemeente Deurne............................................................................................................................14 8.3 Gemeente Gemert/Bakel .................................................................................................................15 8.4 Gemeente Helmond .........................................................................................................................16 8.5 Gemeente Laarbeek ........................................................................................................................17 8.6 Gemeente Mierlo..............................................................................................................................18 8.7 Gemeente Someren .........................................................................................................................19 9. Lijst met afkortingen: ..........................................................................................................................20 Bijlage 1 activiteiten gemeente Helmond ...............................................................................................21 1. Hoogwaardig Handhaven............................................................................................................21 2. Inlichtingenbureau .......................................................................................................................22 3. Soficontrole 2002 ........................................................................................................................22 Bijlage 2 strafrechtelijke uitspraken 2005...............................................................................................23 Bijlage 3 publicaties fraude sociale zekerheid .......................................................................................24

Jaarverslag 2005 bureau sociale recherche regio Helmond

2

1. Beleidsontwikkelingen De belangrijkste beleidsontwikkelingen zijn de volgende: 1.1 Wet op de Identificatieplicht Vanaf 1 januari 2005 is de Wet op de Identificatieplicht veranderd. De Wet geldt voor burgers van 14 jaar en ouder. In deze wet is opgenomen met welke documenten de identiteit kan worden aangetoond, de toepassing van de bevoegdheden door de politie en welke strafvorderlijke dwangmiddelen zijn toegestaan om de identiteit van betrokkene te achterhalen. De bevoegdheid is eveneens toegekend aan de Buitengewoon opsporingsambtenaren (o.a. sociaal rechercheurs) omdat zij in het kader van hun taakuitoefening op grond van de nieuwe wet personen naar hun identiteitsbewijs kunnen vragen. Het is ook noodzakelijk dat de buitengewoon opsporingsambtenaren een proces-verbaal op kunnen maken als een persoon niet aan de e vordering tot het tonen van een identificatiebewijs voldoet. (Artikel 447 van het Wetboek van Strafrecht). Actie: De aktes van opsporingsbevoegdheid van de sociaal rechercheurs zijn uitgebreid met dit artikel.

1.2 Het financiële beleid. In 2005 is gewerkt aan een nieuwe verdeelsleutel van de kosten voor de regiogemeenten. Er is een conceptmodel ontwikkeld, gebaseerd op de ervaringsgegevens van de afgelopen 5 jaar. Tevens is een productprijs berekend per werksoort, waardoor voor alle deelnemende gemeenten duidelijk is wat een aanvraag onderzoek kost. Vervolgens worden de totale kosten verdeeld op basis van 20 % solidariteitsheffing en 80 % op basis van de productprijs. Indien het aantal aanvragen achter blijven bij de begroting, dan ontstaat er ruimte voor gemeenten (inclusief Helmond) om daarvan gebruik te maken. Het conceptvoorstel is positief ontvangen binnen de Divosakring en de voorbereidingen worden getroffen om de samenwerkingsovereenkomst daarop aan te passen. Bij deze besprekingen wordt de gemeente Geldrop-Mierlo betrokken ten einde de financiële afwikkeling tengevolge van de uittreding uit het samenwerkingsverband goed te regelen. Actie: De voorgestelde wijzigingen in de samenwerkingsovereenkomst worden voorgelegd aan de respectievelijke colleges van Burgemeester en Wethouders van de deelnemende gemeenten.

1.3 Hoogwaardige Handhaving. Het Ministerie SZW heeft een Tijdelijke Stimuleringsregeling Hoogwaardig Handhaven ontwikkeld. Het heeft gemeenten in belangrijke mate gestimuleerd om (meer) invulling te geven aan het handhaven van regels die verbonden zijn aan de bijstandsverlening. De gemeente Helmond heeft van deze regeling gebruik gemaakt door 2 preventiemedewerkers en een sociaalrechercheur aan te stellen. De salariskosten van deze 3 medewerkers worden tot 31 december 2006 vergoed en vervolgens worden deze gelden structureel, maar de precieze invulling daarvan wordt in het overleg tussen VNG en het Ministerie nog nader bepaald. Gemeenten die gebruik maken van deze speciale regeling hebben forse vooruitgang geboekt bij de aanpak van bijstandsfraude. Gemeenten zetten handhaving steeds meer in als instrument om uitstroom uit de bijstand te bevorderen en instroom te voorkomen. Ook voor de gemeente Helmond zijn de effecten van deze regeling zeer positief te noemen en worden in het overzicht van Preventie zichtbaar gemaakt. De regiogemeenten voeren zelfstandig het Hoogwaardig handhavingconcept in.


3

Als gesproken wordt over “De Handhavingketen” dan wordt hiermee bedoeld: Preventie, Controle en Opsporing. Bij preventie ligt het accent op het voorkomen van fraude en versterking van de poortwachterfunctie. Het afleggen van huisbezoeken is een voorbeeld van een actieve invulling van de poortwachterfunctie. Voorkomen is immers beter dan bestrijden. Onder controle wordt verstaan het controleren van gegevens die een relatie hebben met het uitkeringsproces. Tevens wordt nadrukkelijk gewerkt met risicoprofielen en blijkt de scorekaart een effectief hulpmiddel om een verhoogd risico op regelovertreding vast te stellen. Opsporing wordt ingezet indien er mogelijk sprake is van een strafbaar feit. Het gaat bij Handhaven om slimmer, breder en meer te handhaven, o.a. door koppeling van bestanden, door samenwerking met andere instanties en door intensivering van controles. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de geautomatiseerde gegevensaanlevering van werkgevers aan de Belastingdienst. Medio 2006 wordt over gegaan tot invoering van een verplichte melding van nieuwe dienstverbanden voorafgaand aan het aanvatten van werkzaamheden. Op deze manier kan niet meer worden gesteld dat een werknemer pas onlangs is begonnen met de werkzaamheden en nog niet is aangemeld. 1.4 Interventieteams Interventieteams zijn een belangrijk repressief instrument waarmee fraude en illegale tewerkstelling daadwerkelijk wordt aangepakt. Daarnaast worden gemeenten ondersteund bij het gezamenlijk uitvoeren van themaonderzoeken. Met de regionaal gebundelde kennis van effectieve methoden kunnen deze teams tevens een rol gaan spelen in het bevorderen van de kwaliteit van handhaving bij gemeenten. In 2005 is landelijk de koppeling van bestanden aan de Rijksdienst voor het Wegverkeer ( RDW) gerealiseerd, waar gemeenten mee aan de slag zijn gegaan. Het team SR heeft dit project voor het hele werkgebied gedraaid. De resultaten daarvan worden afzonderlijk vermeld in dit jaarverslag. Actie: Aan controleacties wordt door het team SR deelgenomen, indien de controles binnen het werkgebied vallen. 1.5 Het Inlichtingenbureau Het Inlichtingenbureau fungeert als elektronisch knooppunt voor de gegevensuitwisseling tussen gemeentelijke sociale diensten en andere organisaties waaronder de Belastingdienst (BD), het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen(UWV) en de Informatie beheersgroep (IBgroep). Op basis van de Wet Werk en Bijstand zijn gemeenten verplicht gegevens bij het IB aan te leveren. Aan de hand van de door de sociale diensten aangeleverde sofi-nummers van de WWB cliënten wordt bij een aantal bronnen gecontroleerd op samenloop. Sociale diensten voeren met deze samenloopsignalen een deel van hun rechtmatigheidcontrole uit. Tevens wordt de zogenoemde "vermogenstoets" als onderdeel van de rechtmatigheidonderzoeken uitgevoerd. Deze controle wordt uitgevoerd door het team SR en de positieve resultaten worden in dit jaarverslag opgenomen. Sinds de invoering van de WWB is het voor gemeenten nog belangrijker om fraude tegen te gaan. Gemeenten hebben er nu financieel voordeel bij als zij voorkomen dat misbruik van de bijstand wordt gemaakt. De mogelijkheden van gegevenskoppeling voor fraudebestrijding zijn toegenomen want het adagium is dat fraude niet mag lonen. Over de ontsluiting van nieuwe gegevensbronnen is in het kader van handhaving en controle afstemming geweest met het College Bescherming Persoonsgegevens. Uitgangspunt daarbij is dat fraudeurs niet door de privacywetgeving beschermd worden, maar dat gemeenten juist in staat worden gesteld om door nieuwe technologieën fraude aan te pakken. Jaarverslag 2005 bureau sociale recherche regio Helmond

4

2. Het bureau Sociale Recherche 2.1 Standplaats Het bureau Sociale Recherche heeft als standplaats de gemeente Helmond, Dienst Samenleving & Economie, Afdeling Ondersteuning & Control. De reguliere formatie in 2005 van het bureau Sociale Recherche is uitgebreid en bestaat nu uit tien personen, te weten zes fulltime sociaal rechercheurs, twee preventiemedewerkers, een administratieve kracht en een teammanager. Vijf sociaal rechercheurs en één teammanager zijn aangesteld als Buitengewoon opsporingsambtenaar. De zesde sociaal rechercheur is in opleiding en is inmiddels geslaagd voor de opleiding Buitengewoon Opsporingsambtenaar. Zij zal in 2006 beëdigd gaan worden. Het bureau Sociale Recherche was in 2005 werkzaam voor de volgende gemeenten: Asten, Deurne, Gemert-Bakel, Helmond, Laarbeek, Mierlo en Someren. De gemeente Mierlo heeft formeel de samenwerkingsovereenkomst opgezegd per 1 januari 2006 in verband met de samenvoeging van deze gemeente met de gemeente Geldrop. 2.2 Doelstelling De doelstelling van het bureau Sociale Recherche in de regio Helmond is als volgt onder te verdelen: 1. Door doelgericht onderzoek opsporen van misbruik en oneigenlijk gebruik van de door de gemeenten uit te voeren uitkeringsregelingen. Onderzoek zal plaatsvinden binnen de wettelijke controle en opsporingsbevoegdheden en op een zodanige wijze dat het beeld van de Afdelingen Sociale Zaken c.q. afdeling Werk, Inkomen en Zorg (WIZ) ten opzichte van de cliënten niet wordt geschaad 2. Door versterking van de "poortwachterfunctie" middels de inzet van twee preventieambtenaren trachten resultaten te behalen in de preventieve sfeer. Nadruk ligt op het voorkomen van fraude. 3. In voorkomende situaties bemiddelen om een "illegaal" dienstverband ( bv. zwart werk) om te zetten in een legaal dienstverband. 2.3 Provinciaal Overleg sociaal rechercheurs N. Brabant-Zeeland Het Provinciaal Overleg is een werkoverleg tussen sociaal rechercheurs uit de gemeenten behorend tot het werkgebied van de Arrondissementsparketten van de officier van justitie te 's-Hertogenbosch, Breda en Middelburg. De doelstelling van dit overleg is: 1. Technische en tactische informatie-uitwisseling; 2. Bespreking van beroepsproblematiek, jurisprudentie; 3. Actuele informatie-uitwisseling op het gebied van wetswijzigingen, assistentieverleningen In 2005 is er viermaal Provinciaal Overleg gevoerd Enkele onderwerpen die aan de orde zijn geweest waren: • Samenwerking met SIOD • Aansluiting Meld Misdaad Anoniem • Grensoverschrijdende observaties • Gegevensverstrekking financiële dienstverleners 2.4 Landelijk Contact Sociaal Rechercheurs (LCSR) Er is 4 maal overleg geweest, waaraan de teammanager SR regio Helmond als vice-voorzitter van het Landelijk Bestuur heeft deelgenomen. Als belangrijkste onderwerpen werden dit jaar behandeld: • • • •

Ontwikkeling website www.socialerecherche.nl Oprichting Stichting LCSR Kamervragen klachten over SR Actualisering Modelinstructie en Werkwijze SR


5

3. Openbaar Ministerie en Politie 3.1 Aangifte en seponeringsbeleid Met ingang van 1 oktober 2004 is de aanwijzing sociale zekerheidfraude gewijzigd, met dien verstande dat deze geactualiseerd zijn in verband met de invoering van de Wet werk en bijstand. Voor de werkzaamheden van sociaal rechercheurs verandert er niet zo veel. De Algemene bijstandswet (Abw) is in deze aanwijzing vervangen door de Wet werk en bijstand (WWB) en er is een hoofdstuk "Internationaal opsporingsonderzoek en strafrechtelijke vervolging" toegevoegd. Voor alle duidelijkheid wordt hieronder nogmaals aangegeven wat de huidige aanwijzing inhoudt: Er worden 2 categorieën onderscheiden: 1. Een nadeel kleiner dan € 6000, - ( tot 1 januari 2002 ƒ 12.000, - ) 2. Een nadeel van € 6000, - ( tot 1 januari 2002 ƒ 12.000, -) of meer Bij onderzoek naar zaken behorend tot categorie 1 worden in beginsel geen strafvorderlijke 1 bevoegdheden aangewend en vindt geen strafrechtelijke vervolging plaats. Voor het aanwenden van deze bevoegdheden is in beginsel een "redelijk vermoeden" vereist. Aan bedoelt "redelijk vermoeden" dienen niet te hoge eisen worden gesteld. Het vermoeden dient de strekking te hebben "wel voorstelbaar". Hoofdregel voor sanctionering is dat zaken van categorie 1 in beginsel bestuurlijk worden afgedaan, behoudens enkele uitzonderingen. Na het van kracht worden van de Wet werk en bijstand vervalt voor de gemeente de mogelijkheid tot het opleggen van een bestuurlijke boete en de verplichting om teveel of onterecht betaalde bijstandsgelden terug te vorderen. Gemeenten hebben in een gemeentelijke verordening hun beleid inzake handhaving vastgelegd. In zaken behorend tot categorie 2 wordt in beginsel een strafrechtelijk onderzoek uitgevoerd en het proces-verbaal ingediend bij het Openbaar Ministerie (OM)

3.2 Processen-verbaal Het aantal processen-verbaal is nagenoeg gelijk gebleven van 23 in 2004 naar 20 in 2005. Er werd in meer gevallen fraude € 6000, - geconstateerd, doch in een aantal zaken werd vastgesteld dat er onvoldoende strafrechtelijk bewijs voorhanden was om de zaak te vervolgen. Op zich is deze ontwikkeling opmerkelijk, omdat het aantal processen-verbaal de laatste jaren sterk was afgenomen, enerzijds door verhoging van de aangiftegrens en anderzijds door de preventieactiviteiten in de vorm van ondersteuning. Indien het OM overgaat tot vervolging en de zaak leidt tot een veroordeling, wordt de gemeente hiervan in kennisgesteld middels een afloopbericht. De afloopberichten die in 2005 zijn terugontvangen zijn afzonderlijk vermeld op een bijlage 2, die bij dit jaarverslag is gevoegd. Het gemiddelde fraudebedrag in 2005 is lager dan in 2004. Het gemiddelde is in 2005 € 4.680,86 en was in 2004 € 5.848,47. Dit werd bereikt omdat door het team sneller op meldingen over fraude werd gereageerd en geanticipeerd waardoor de fraudeperiode aanzienlijk werd verkleind. Het gevolg daarvan was dat de pakkans fors is toegenomen. Dit laatste is zowel in het belang van de cliënt als van de organisatie. De cliënt is immers beter in staat om terug te betalen en blijft niet met een torenhoge schuld zitten.

1

Met het aanwenden van strafvorderlijke bevoegdheden wordt o.a. de toepassing van dwangmiddelen bedoeld. Jaarverslag 2005 bureau sociale recherche regio Helmond

6

4. Resultaten 2005 In onderstaande analyse en bijgevoegd cijfermatig overzicht wordt gesproken over meldingen en zaken. Ter verduidelijking volgt een korte toelichting op deze twee begrippen.

4.1 Meldingen Dit zijn alle signalen die aanleiding zijn voor nader onderzoek. Het betreffen in hoofdzaak (anonieme) tips en verzoeken tot nader onderzoek van de afdeling Werk, Inkomen en Zorg en het team Juridische Aangelegenheden en Sociale Diensten van de regiogemeenten.

600 500 400 instroom

300

uitstroom

200 100 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

Analyse meldingen Over het gehele werkgebied is de instroom van meldingen (515) nagenoeg gelijk aan vorig jaar (516) De uitstroom (514) is gelijk aan die van vorig jaar. De werkvoorraad van meldingen is slechts met 4 toegenomen. Op de grafiek is te zien dat de in- en uitstroom over de laatste 5 jaren redelijk stabiel is, met een kleine uitzondering in 2001.

4.2 Zaken Dit zijn alle meldingen die daadwerkelijk door de sociaal rechercheurs worden onderzocht op basis van prioriteitstelling.

zaken 500 400 300

instroom

200

uitstroom

100 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

Analyse zaken Jaarverslag 2005 bureau sociale recherche regio Helmond

7

De instroom van zaken in 2005 bedroeg 471. Daar staat een uitstroom van 468 tegenover. De zakenvoorraad onderzoeken was 47 (1-1-2005) en is nu opgelopen tot 50. Het blijft een uitdaging om de meldingen- en zakenvoorraad terug te dringen. Kijken we in repressieve zin naar het opgespoorde fraudebedrag, dan bedraagt dit € 1.352.769,78, zijnde het hoogste bedrag wat in het bestaan van het bureau sociale recherche in de regio Helmond werd opgespoord. Het verschil met vorig jaar bedraagt € 206.469,52 zijnde een toename met 18%. Deze toename wordt onder meer veroorzaakt door een hoger aantal onderzoeken die dit jaar zijn afgewerkt. In 2004 was het aantal afgewerkte zaken namelijk 382, terwijl in 2005 in totaal 468 zaken werden afgewerkt. Vooral de registratie van onderzoeken op basis van de signalen van het Inlichtingenbureau zijn de belangrijkste verklaring voor deze toename. Het betreffen in hoofdzaak fraudezaken tot < € 6000, -. Daarnaast speelt de afhandeling van de onderzoeken in het RDW project ook een rol. Door de regiogemeenten gezamenlijk werden in 2005 in totaal 91 onderzoeken aangevraagd en 98 afgewerkt. In 2004 werden nog 121 aanvragen ingediend. Op basis van de afgewerkte onderzoeken was de verhouding in 2004 tussen de centrumgemeente Helmond en de regiogemeenten respectievelijk 80% en 20%. In 2005 was de verhouding 79% tegen 21 % In totaal werden 20 processen-verbaal opgemaakt. Deze hadden betrekking op: Witte fraude: Zwarte fraude: Vermogensfraude: Leefvormfraude: Domiciliefraude:

2 4 10 2 2

Uit het cijfermatig overzicht van 2005, blijken er op het einde van het jaar slechts 3 meldingen van de gemeente Laarbeek in de voorraad te zijn. Dit onderstreept de prioritering die de meldingen van de regiogemeenten krijgen. Indien mogelijk worden deze aanvragen met voorrang in behandeling genomen. Wel zijn nog 27 zaken in behandeling. Als we naar de totale resultaten kijken van de sociaal rechercheurs in preventieve zin, dan liggen die op hetzelfde niveau als vorig jaar. In 2004 werden 45 uitkeringen beëindigd en dit jaar 46. In 2004 werden 6 normaanpassingen en 15 aanvragen afgewezen. Dit jaar respectievelijk 7 en 15. Dat betekent dat de fictieve besparing dit jaar uitkomt op € 158.904,78 berekend op basis van 3 maal de maandnorm. Voorheen werd de fictieve besparing berekend op basis van 1 maal de maandnorm maar deze manier van berekenen sloot niet aan bij de staande praktijk. (Een kort onderzoekje naar de daadwerkelijke besparing leverde op dat cliënten waarvan de uitkering wordt beëindigd, of de aanvraag wordt afgewezen gemiddeld 5 maanden uit de uitkering blijven. Daardoor is de feitelijke besparing veel hoger, namelijk € 222.937,45. Deze uitkomst is vooralsnog geen reden om de berekeningssystematiek te wijzigen)

4.3 Caseload overzicht t.b.v. deelnemende gemeenten Ieder kwartaal wordt aan de deelnemende gemeenten een lijst gezonden met daarop vermeld het aantal in behandeling zijnde onderzoeken. Op deze lijst staan inmiddels ook de netto productieve uren. Op deze wijze worden de gemeenten geïnformeerd over de voortgang van de door hen ingediende onderzoeken.

4.4 Publiciteit Het publiceren van resultaten inzake gehouden onderzoeken vindt plaats in alle gevallen dat procesverbaal is opgemaakt. Deze publicaties werken preventief alhoewel dit niet te meten is.


8

6. Totaal onderzoeken bureau sociale recherche in 2005 2005

2004

Voorraad meldingen per 1-1-2005

81

79

Ingekomen meldingen

618

516

Administratief afgewerkt

143

123

Naar zakenvoorraad SR

471

391

Administratieve onderzoeken

222

141

Ondersteuning

48

49

Zelfstandige onderzoeken

191

187

7

5

468

382

Meldingen

81

79

Zaken

47

38

Geen fraude

173

186

Fraude < € 6000, -

259

159

Fraude > € 6000, -

30

37

Beëindigingen

46

45

Normaanpassingen

7

6

Afwijzing aanvraag

15

15

Fictieve besparing

€ 158.904,78 (3x mnd)

€ 48.066,49( 1x mnd)

Bruto fraudebedrag

€ 1.352.769,78

€ 1.146.300,26

Afgewerkt

Opmaken processen-verbaal Totaal afgewerkt

Werkvoorraad per 31-12-2005

Resultaten:


9

7. Totaaloverzicht per werksoort Door het bureau sociale recherche in de regio Helmond wordt de bestrijding van de fraude aangepakt door middel van de onderstaande werksoorten:

• • • •

Administratieve onderzoeken Ondersteuningen Zelfstandige onderzoeken Opmaken processen-verbaal

7.1 Administratieve onderzoeken Administratieve onderzoeken zijn onderzoeken die betrekking hebben op de registratie van fraude die door de casemanagers c.q. consulenten zelf is opgespoord. Daarnaast hebben zij betrekking op de resultaten van de signalen van het Inlichtingenbureau. Ook aanvragen met betrekking tot detentiegegevens worden als administratief onderzoek geregistreerd. Vaak zijn het fraudebedragen < € 6000, - en de registratie is noodzakelijk om de totale omvang van de fraude per gemeente te registreren waarna deze gegevens vervolgens periodiek door worden gestuurd naar het CBS in Den Haag. In 2004 werden 141 administratieve onderzoeken ingesteld met een totaal bruto fraudebedrag van € 285.913,64. Dit jaar werden 222 administratieve onderzoeken ingesteld met een bruto fraudebedrag van € 232.772, -. Uitgesplitst naar delicten leverden de onderzoeken naar "witte fraude" de hoogste score op van € 146.358, - gevolgd door domicilie fraude (€ 30.913, -) en fraude met vermogen ( € 25.937, -) 7.2 Ondersteuningen Deze werksoort is er op gericht om meteen te voldoen aan de behoefte van casemanagers c.q. consulenten van de afdelingen Sociale Zaken die extra ondersteuning nodig hebben bij nieuwe aanvragen c.q. lopende uitkeringen. De casemanager blijft verantwoordelijk voor het proces en roept de hulp in van de sociale recherche. Deze ondersteunt de casemanager door middel van observaties c.q. waarnemingen of door middel van huisbezoeken. Uitgangspunt daarbij is dat het een korte inspanning vraagt van het bureau sociale recherche. Werksoort Totaal afgewerkt Beëindigingen Ongewijzigd voortgezet Afwijzing aanvraag Fictieve besparing

Ondersteuningen 48 5 26 12 € 3.485,57

Deze werksoort levert in 46% van de onderzochte zaken een mutatie met de uitkering op en blijft dus voor de organisaties een belangrijke werksoort omdat sociale recherche in staat is om snel en adequaat op verzoeken te reageren. De ondersteuning hebben betrekking op de navolgende fraudevormen: Zwarte fraude: 8 = 17% Samenwoning: 9 = 19 % Domicilie: 25 = 55 % Vermogen 4 = 9%


10

7.3 Zelfstandige onderzoeken Zelfstandige onderzoeken worden door de sociaal rechercheurs ingesteld op basis van de prioritering binnen de werkvoorraad. Bij de start van een onderzoek wordt informatie uitgewisseld met de casemanager maar de sociaal rechercheur bepaalt op welke wijze hij het onderzoek gaat instellen. Hij houdt de casemanager wel tussentijds op de hoogte van de ontwikkelingen. Werksoort Totaal afgewerkt Beëindigingen Normaanpassingen Afwijzing aanvraag Fictieve besparing Bruto fraudebedrag

Zelfstandige onderzoeken 191 40 5 4 € 35.119, € 912.467, -

De zelfstandige onderzoeken hadden betrekking op de navolgende fraudevormen: Zwarte fraude: Witte fraude Witte fraude: Samenwoning: Domicilie: Vermogen:

79 8 3 35 29 36

= = = = = =

42% 4% 2% 18 % 15 % 19 %

7.4 Opmaken Processen-verbaal De werksoort opmaken proces-verbaal wordt ingezet op het moment dat door casemanagers c.q. consulenten zelf de fraude is ontdekt en berekend. Dit heeft in alle gevallen betrekking op fraude > € 6000, -. Deze werksoort dient overigens niet verward te worden met het eindproduct van een zelfstandig onderzoek door sociale recherche. In 2005 werden 7 verzoeken ontvangen om te beoordelen of proces-verbaal kon worden opgemaakt. Dit had betrekking op een totaal bruto fraudebedrag van € 204.045, -. In 2 gevallen betrof het witte fraude, in 3 gevallen was er sprake van overschrijding van vermogen, 1 terzake "zwarte fraude" en 1 onjuiste adresopgave. Hiervan werd in 3 gevallen proces-verbaal opgemaakt en in de andere zaken werd na overleg met het Openbaar Ministerie afgezien van het opmaken van een proces-verbaal omdat er onvoldoende strafrechtelijk bewijs voorhanden was.

7.5 RDW-koppeling Het platform fraudebestrijding Zuidoost Nederland, hierna te noemen Platform, heeft een gemeentelijk projectplan ontwikkeld, genaamd RDW-koppeling. In dit project wordt éénmalig de sofi-nummers van alle actieve cliënten van de sociale diensten c.q. afdeling Werk, inkomen en Zorg (WIZ) gekoppeld aan de gegevens van de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) Op deze manier verkrijgt de gemeente inzicht i n de bezittingen van cliënten op het gebied van auto’s motoren, caravans, boten, aanhangwagens. Het platform fungeert als schakel en verzorgt ook de daadwerkelijke uitwisseling van gegevens. Omdat het project tegelijkertijd in meerdere gemeenten van het samenwerkingsverband plaatsvond, is door het bureau SR het initiatief genomen om dit onderzoek tevens voor de regiogemeenten van het samenwerkingsverband uit te voeren. Jaarverslag 2005 bureau sociale recherche regio Helmond

11

Een overzicht van de resultaten die voor het hele werkgebied tot nu toe zijn behaald: gemeente signalen Asten Deurne Gemert Helmond Laarbeek someren totalen

1 21 20 100 10 12 164

onderzoek gevolgloos vermogen einde maatregel pv vordering in onderzoek aangepast uitkering 1 1 1 € 85.090,58 3 1 1 1 1 1 € 28.558,92 20 14 1 2 1 € 76.322,41 2 19 7 5 1 5 3 € 62.856,74 3 6 2 2 2 12 9 2 1 55 37 11 3 10 6 € 252.828,65 8

Het project werd op basis van de ervaringsgegevens van andere regio’s in Nederland groots opgezet. Vooraf werd een plan van aanpak gemaakt en gecommuniceerd met de regiogemeenten. Het aantal onderzoeken was in deze regio aanzienlijk minder, waardoor slechts voor een korte periode extra inhuur is gepleegd. De inhuurkracht heeft 137 uren gewerkt, kosten € 4075.75. Deze resultaten zijn bereikt dankzij een goede samenwerking tussen de collega’s van het bureau SR ( inclusief preventieambtenaren) en de consulenten uit de desbetreffende regiogemeenten. In zijn algemeenheid wordt dit project gezien als een nuttige en noodzakelijke actie. Er werd immers in een aantal gevallen vastgesteld dat er sprake was van handelsactiviteiten en er werd overschrijding van vermogen vastgesteld. Daarnaast werd bereikt dat het RDW bestand werd opgeschoond.


12

8. resultaten deelnemende gemeenten 8.1 Gemeente Asten Onderzoeken in voorraad per 1-1-2005 Binnengekomen aanvragen: Administratief afgewerkt: Naar zakenvoorraad SR:

5 12 0 12

Afgewerkt Administratieve onderzoeken: Ondersteuning: Zelfstandige onderzoeken: Opmaken proces-verbaal Totaal afgewerkt in 2004 Eindvoorraad

0 9 7 0 16 1

Resultaten: Geen fraude: Fraude <€ 6000, Fraude > € 6000, Beëindiging Aanvraag afgewezen Fictieve besparing Bruto fraudebedrag

10 5 0 4 1 € 10.279,92 € 10.500,68

Door de gemeente Asten werden minder (12) aanvragen ingediend dan in 2004(25) De oorzaken zijn niet bekend. Daar staat tegenover dat een hoger fraudebedrag is opgespoord ( € 2.176,91 in 2004).Er is een goede balans tussen de resultaten van repressie en preventie.


13

8.2 Gemeente Deurne Onderzoeken in voorraad per 1-1-2005 Binnengekomen aanvragen: Administratief afgewerkt: Naar zakenvoorraad SR

0 12 1 11

Afgewerkt Administratief afgewerkt Ondersteuning Zelfstandige onderzoeken Opmaken proces-verbaal Totaal afgewerkt in 2005 Eindvoorraad

0 0 10 0 10 0

Resultaten: Geen fraude: Fraude <€ 6000, Fraude > € 6000, Beëindiging Fictieve besparing Bruto fraudebedrag

5 1 4 3 € 8.505,48 € 122.155,14

Er werden 3 processen-verbaal opgemaakt, één in verband met inkomsten als zelfstandige en twee terzake vermogensfraude. Het aantal aanvragen voor onderzoeken is in vergelijking met 2004 afgenomen. Daar staat echter tegenover dat het opgespoorde fraudebedrag dit jaar aanzienlijk hoger is (in 2004 € 35.368,29). Deze ontwikkeling heeft onder andere te maken met het RDW project. De resultaten van dit project worden in een afzonderlijk item weergegeven.


14

8.3 Gemeente Gemert/Bakel Onderzoeken in voorraad per 1-1-2005 Binnengekomen aanvragen Administratief afgewerkt: Naar zakenvoorraad SR:

0 37 5 32

Afgewerkt Administratieve onderzoeken Ondersteuningen Opmaken proces-verbaal Zelfstandige onderzoeken Totaal Eindvoorraad

2 6 3 20 31 0

Resultaten: Geen fraude: Fraude <€ 6000, Fraude > € 6000, Beëindiging Aanvraag afgewezen Fictieve besparing Bruto fraudebedrag

22 3 4 5 3 € 18.557,85 € 115.454,49

Ten opzichte van 2004 zijn het aantal aanvragen en resultaten nagenoeg gelijk. Er is 1 proces-verbaal opgemaakt terzake vermogensfraude.


15

8.4 Gemeente Helmond Onderzoeken in voorraad per 1-1-2005 Binnengekomen aanvragen Administratief afgewerkt: Naar zakenvoorraad SR: Eindvoorraad meldingen

81 515 134 380 82

Afgewerkt Administratief onderzoeken Ondersteuning Opmaken proces-verbaal Zelfstandige onderzoeken: Totaal Eindvoorraad zaken

370 26 5 120 370 30

Resultaten: Geen fraude: Fraude <€ 6000, Fraude > € 6000, Beëindiging Normaanpassingen Aanvragen afgewezen Fictieve besparing Bruto fraudebedrag

110 241 17 27 6 7 € 92.769,81 € 1.014.589,79

Als we kijken naar welke fraudevorm het hoogste fraudebedrag heeft opgeleverd dan is dat fraude met vermogen, gevolgd door “witte”fraude”. Met name de laatste vorm van fraude komt nu duidelijker in beeld omdat de gegevensuitwisseling met het Inlichtingenbureau een kwaliteitsimpuls heeft ondergaan. De inhoud van de signalen wordt steeds beter en actueler en dat is ook de reden waarom dit jaar ruim 70 onderzoeken meer zijn afgewerkt ten opzichte van vorig jaar. Over de resultaten van deze bestandsvergelijking wordt in dit jaarverslag afzonderlijk gerapporteerd. Het hoogste opgespoorde bedrag in een onderzoek was € 217.764,38. Uit dit onderzoek bleek namelijk dat reeds vanaf 1988 werd beschikt over een woning in het buitenland, waarvan de waarde ver boven het vrij te laten vermogen lag. Dit bezit was niet opgegeven aan de Sociale Dienst. Een dergelijk fraudebedrag is nog nimmer opgespoord in het bestaan van het bureau sociale recherche. In 2005 heeft de gemeente Helmond besloten om bij constatering van fraude direct over te gaan tot invordering van de teveel verstrekte uitkering. Bij hogere fraudebedragen wordt direct beoordeeld of er sprake kan zijn van het in beslag nemen van geld en / of goederen. Deze werkwijze heeft in 2005 in een aantal zaken vruchten afgeworpen. Zo werd beslag gelegd op auto's, caravans, campers, juwelen, inboedel en geld in contanten. De goederen zijn inmiddels via de deurwaarder verkocht en hebben in totaal ruim € 150.000,00 aan ontvangsten opgeleverd. Gezien dit succes is de gemeente voornemens om in 2006 dit beleid verder te activeren. Er werden voor de gemeente Helmond 11 processen-verbaal opgemaakt; zwarte fraude 2 domiciliefraude 1 leefvormfraude 1 vermogensfraude 6 witte fraude 1


16

8.5 Gemeente Laarbeek Voorraad per 1-1-2005 Binnengekomen aanvragen: Administratief afgewerkt: Naar zakenvoorraad SR: Eindvoorraad meldingen

0 25 2 20 3

Afgewerkt Administratief onderzoek Ondersteuningen Zelfstandige onderzoeken Opmaken proces-verbaal Eindvoorraad zaken

1 6 19 0 26

Resultaten: Geen fraude: Fraude <€ 6000, Fraude > € 6000, Beëindiging Aanvraag afgewezen Normaanpassing Fictieve besparing Bruto fraudebedrag

18 13 4 6 4 1 € 26.714,58 € 62.538,53

Het aantal aanvragen is op hetzelfde niveau gebleven als in 2004. De resultaten in preventieve en repressieve zin zijn aanzienlijk toegenomen. Deze toename is te verklaren door het feit dat enkele langdurige opsporingsonderzoeken in 2004 zijn gestart en in 2005 werden afgerond.


17

8.6 Gemeente Mierlo Voorraad onderzoeken per 1-1-2004 Binnengekomen aanvragen Naar zakenvoorraad SR Administratief afgewerkt: Werkvoorraad:

1 5 5 0 1

Afgewerkt Er werden 5 zelfstandige onderzoeken, waarvan 4 onderzoeken met fraudebedragen < € 6000,- met een totaal van € 7.406, -. Eén onderzoek werd afgewerkt met een proces-verbaal omdat voor ruim € 15.000,- aan fraude werd geconstateerd. De gemeente Geldrop-Mierlo heeft de samenwerkingsovereenkomst formeel opgezegd met ingang van 1 januari 2006. Momenteel lopen nog ambtelijke besprekingen om de financiële consequenties van de uittreding op een correcte manier af te wikkelen


18

8.7 Gemeente Someren Voorraad onderzoeken per 1-1-2005 Binnengekomen aanvragen: Administratief afgewerkt: Naar zakenvoorraad SR:

1 12 1 11

Afgewerkt Administratieve onderzoeken Ondersteuningen Zelfstandige onderzoeken Opmaken proces-verbaal Totaal Voorraad zaken per 1-1-2006

0 2 8 0 10 2

Resultaten: Geen fraude: Fraude <€ 6000, Fraude > € 6000, Beëindiging Fictieve besparing Bruto fraudebedrag

8 2 0 0 € 2.077,14 € 4.959,32

Het aantal aanvragen lag dit jaar op hetzelfde niveau als in 2004. Het geconstateerde fraudebedrag wijkt wel sterk af ten opzichte van 2004, maar dat heeft te maken met de resultaten van één onderzoek in 2004, waarbij een langdurige fraude werd aangetoond.


19

9. Lijst met afkortingen: Op alfabetische volgorde worden de in dit jaarverslag gebruikte afkortingen vermeld: Abw AI IB LCSR MSZW OM Platform PVB RDW RIT SR SVB UWV WIZ WWB

= = = = = = = = = = = = = = =

Algemene bijstandswet Arbeidsinspectie Inlichtingenbureau Landelijk Contact Sociale Recherche Ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid Openbaar Ministerie Platform Fraudebestrijding Zuidoost Nederland Proces-verbaal Rijksdienst voor het Wegverkeer Regionaal interventie Team Sociale recherche Sociale Verzekeringsbank Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen Afdeling Werk, Inkomen en Zorg Wet werk en bijstand


20

Bijlage 1 activiteiten gemeente Helmond

1. Hoogwaardig Handhaven De gemeente Helmond heeft op basis van de Tijdelijke stimuleringsregeling intensivering controle en opsporing in 2005 twee preventiemedewerkers en een sociaal-rechercheur aangesteld en bij het bureau Sociale Recherche geplaatst. De twee preventieambtenaren hebben een interne opleiding gevolgd en hun activiteiten richten zich in hoofdzaak op nieuwe aanvragen. De sociaal-rechercheur heeft een externe opleiding gevolgd en met succes afgerond. De aanvraag opsporingsbevoegdheid is al naar het Ministerie gestuurd. De resultaten van preventie worden hieronder weergegeven. Preventieproject In 2005 werden een groot aantal verzoeken ingediend voor “preventie”. Deze onderzoeken bestaan uit dossieronderzoeken, huisbezoeken, adviezen en het voeren van confronterende gesprekken. Met uitzondering van de dossieronderzoeken worden de overige preventieonderzoeken samen met de casemanager verricht, waarbij de casemanager rapporteert. Aantal aanvragen: Afgewerkt: Werkvoorraad per 1-1-2006:

937 885 52

Er werden 885 preventieonderzoeken afgewerkt, bestaande uit: Huisbezoeken: 465 Dossieronderzoeken: 420 De resultaten van de huisbezoeken zijn als volgt: Ongewijzigd voortgezet: 213 Toekennen aanvraag: 93 Afwijzing aanvraag: 57 Beëindigingen: 52 Normaanpassing: 16 Aanvraag ingetrokken: 23 Fraude aangetoond: 1 Naar SR: 5 Deze huisbezoeken leverden in 37% van de gevallen een mutatie met de uitkering op, waardoor een fictieve besparing van € 222.937,45 (op basis van 3 maanden) werd bereikt. Na evaluatie van de resultaten blijkt dat cliënten gemiddeld 5 maanden uit de uitkering blijven. Hierdoor is in 2005 daadwerkelijk € 310.089,06 bespaard! Vooralsnog wordt de berekeningssystematiek van deze 3 maanden niet gewijzigd. De verzoeken voor preventieonderzoeken hadden voor 40% betrekking op domiciliefraude (verblijfplaats) en voor 31% op inwonend (risicoprofiel), gevolgd door 17% op leefvormfraude, 7 % op vermogensfraude en 5 % op zwartwerk De preventiemedewerkers worden tevens ingezet in het kader van Integrale Handhaving en assisteren het team Handhaving bij controle van adressen, in het bijzonder in de Binnenstad-Oost. De resultaten daarvan zijn in bovenstaand schema opgenomen en worden niet afzonderlijk geregistreerd. Er werd 3 maal deelgenomen aan integrale acties. Daarnaast wordt door de 2 preventieambtenaren desgevraagd assistentie verleend aan het Regionale Interventieteam, die de leiding heeft bij controle op bedrijven in zake illegale tewerkstelling en zwartwerk. In 2005 hebben deze verzoeken niet plaatsgevonden.


21

2. Inlichtingenbureau Het Inlichtingenbureau is vanaf 2002 operationeel en iedere gemeente is verplicht om maandelijks structureel de gegevens van actieve cliënten door te geven aan het inlichtingenbureau. Deze gegevens worden vervolgens door het Inlichtingenbureau vergeleken met drie instanties, te weten BD (Belastingdienst) UWV ( Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen) en de IBG (informatie Beheersgroep= studiefinanciering). Elke mutatie komt vervolgens terug naar de gemeente en dient onderzocht te worden. Hierdoor vindt structureel maandelijks een controle plaats op de juistheid van de gegevens, waardoor maandelijks ook de rechtmatigheid van de verstrekte uitkering wordt getoetst. Het bureau Sociale Recherche onderzoekt deze signalen en bij positief resultaat wordt de betreffende casemanager van de cliënt in kennis gesteld, die het signaal verder afwerkt. In 2005 werden 2963 signalen van het Inlichtingenbureau onderzocht. Dit is in vergelijking van 2004 een behoorlijke toename van 19% ( 2500 in 2004) Deze onderzoeken leverden in 37 gevallen fraude op met een totaal fraudebedrag van € 125.648,55. Het bedrag is dit jaar hoger omdat een cliënt geen opgave deed van een extra bankrekening en daardoor kon de gehele uitkering worden teruggevorderd. Het totale bedrag is in vergelijking met 2004 ( € 77.687,53) aanzienlijk toegenomen. De reden hiervan moet onder andere gezocht worden in de kwaliteit van de signalen. Deze kwaliteit is fors toegenomen omdat de gegevens van voornamelijk het UWV sterk zijn verbeterd en er bovendien via de Belastingdienst signalen komen over extra bankrekeningen van cliënten, die niet bij de uitkeringsadministratie bekend zijn. Daarnaast worden de gegevens over rente-inkomsten over bedragen die hoger zijn dan het vrij te laten vermogen nu structureel aan de gemeenten aangeleverd. Het genoemde fraudebedrag bestaat uit 6 gevallen met vermogensfraude voor een totaal van € 73.748,56 en 31 gevallen met dienstverbanden voor een totaal van € 51.899,99. In drie gevallen werd op basis van een signaal van het Inlichtingenbureau een proces-verbaal opgemaakt. Deze vorm van (administratieve) controle is zeer arbeidsintensief en levert verhoudingsgewijs een lage score op als het gaat om aantal fraudegevallen. In 2005 werd in 1.25% van de gevallen fraude geconstateerd ( was 1%)

3. Soficontrole 2002 Voordat het Inlichtingenbureau operationeel werd in 2002, ontvingen de gemeenten jaarlijks een overzicht van de Belastingdienst waaruit bleek dat er sprake was van “samenloop”van inkomsten. Indien samenloop werd geconstateerd, betekende dat niet automatisch dat er dan ook sprake was van fraude. De cliënt kon immers de inkomsten opgegeven hebben aan de Sociale Dienst waardoor deze inkomsten al verrekend waren met de uitkering. Het nadeel van deze vorm van controle was het feit dat de gegevens pas veel later beschikbaar kwamen. Meestal ontving de gemeente deze gegevens anderhalf jaar tot twee jaar later. Zo is door de gemeente Helmond in november 2004 gestart met de verwerking van de signalen van de belastingdienst over het belastingjaar 2002. Er werden 3299 signalen ontvangen, die resulteerden in 1206 onderzoeken. Deze onderzoeken zijn nagenoeg allemaal verricht. Er resteren nog 8 onderzoeken, die op korte termijn worden afgewerkt. In 22 gevallen werd fraude geconstateerd, met een totaal fraudebedrag van € 24.957,88 Het zijn relatief kleine fraudebedragen waarvan slechts in één geval proces-verbaal diende te worden opgemaakt. De ervaring leert echter dat deze kleine fraudebedragen wel goed invorderbaar zijn. Nu alle gemeenten zijn aangesloten op het Inlichtingenbureau komt deze vorm van controle te vervallen, omdat nu immers maandelijks en structureel de rechtmatigheidscontrole plaatsvindt.


22

Bijlage 2 strafrechtelijke uitspraken 2005 Aard fraude Zwart werk

Plaats Helmond

Inkomsten criminele activiteiten.

Helmond


Helmond

Inkomsten zwart Inkomsten criminele activiteiten. Inkomsten wit

Helmond Helmond


Helmond

Verblijfplaats

Someren

Samenwonen

Helmond

Vermogen

Deurne

Inkomsten zwart

Helmond

Helmond

Fraude bedrag Resultaat OM €16.309,68 Werkstraf 120 uur subs. 60 dagen hechtenis voorwaardelijk. Proeftijd 2 jaar. € 21.832,63 gevangenisstraf 2 weken v.w. proeftijd 2 jaar. Werkstraf 100 uur sub. 50 dagen voor verdachte D.M. Vrijspraak voor verdachte M.N.S. en 3 weken gevangenisstraf onvoorwaardelijk. verdachte D.J.W. € 17.229,19 Gevangenisstraf 5 maanden voorwaardelijk proeftijd 2 jaar. Werkstraf 120 uren sub. 60 dagen met aftrek. € 9.261,92 Sepot recente bestraffing € 17.299,19 500 euro. subs. 10 dagen voorwaardelijk. proeftijd 1 jaar. € 9.038,33 Werkstraf voor de duur van 40 uur subs. 20 dagen hechtenis. € 63.198,26 werkstraf 200 uren sub. 100 dagen. gevangenisstraf 2 maanden voorwaardelijk proeftijd 2 jaar. € 102.055,51 9 maanden gevangenisstraf v.w., 3 mnd voorwaardelijk proeftijd 2 jaar € 153.230,69 werkstraf 240 uur, sub. 120 dagen hechtenis. gev. 2 mnd voorw.+ proeftijd 2 jaar € 32.860,20 Werkstraf 100 uren subs. 50 dagen. gevangenisstraf 1 maan voorwaardelijk. Proeftijd 2 jaar. Dit geldt ook voor medeverdachte € 7.859,75 werkstraf voor de duur van 30 uren subs. 15 dagen hechtenis


23

Bijlage 3 publicaties fraude sociale zekerheid


24

Voorwoord. Een verzameling van publicaties die betrekking hebben op de fraudebestrijding in de sociale zekerheid worden als bijlage 3 bijgevoegd

Recommend Documents