VOORKANT!TOEVOEGEN! !
!
! ! ! ! ! ! ! Vrijetijdseconomie!Drenthe! Feiten!en!cijfers! ! 2015! !
!
(versie!2!september!2015)!
! ! !
!
! !
Colofon!
Dit!is!een!uitgave!van!de!Provincie!Drenthe! Auteur:&Monica!Wagenaar,!De!Afdeling!Onderzoek!www.deafdelingonderzoek.nl! Grafische!vormgeving!omslag:!Grafische!Diensten!Provincie!Drenthe! ©!2015!Provincie!Drenthe!(versie!2!september!2015)! !! !! Overname!van!gegevens!uit!deze!publicatie!is!toegestaan,!mits!de!bron!wordt!vermeld.!Ondanks!de! zorgvuldigheid!waarmee!deze!uitgave!is!samengesteld!zijn!Provincie!Drenthe!en!De!Afdeling! Onderzoek!niet!aansprakelijk!voor!fouten!of!onvolkomenheden!en!eventueel!daaruit!voortvloeiende! schade.! !! U!kunt!een!digitale!versie!van!deze!uitgave!gratis!downloaden!op:! http://www.provincie.drenthe.nl/onderwerpen/ondernemen/vrijetijdseconomie/!
!
Samenvatting& ! Vakanties&en&overnachtingen& Nederlanders!brachten!in!2014!in!totaal!1,5!miljoen!vakanties!en!ruim!7,8!miljoen! nachten!door!in!Drenthe.!Zestien!procent!van!deze!vakanties!werd!op!een!vaste! standplaats!doorgebracht,!de!rest!was!een!toeristische!vakantie.!Van!alle!nachten! die!Nederlanders!in!eigen!land!doorbrachten!tijdens!toeristische!vakanties!had! 9,4%!Drenthe!als!bestemming.!Drenthe!staat!zowel!qua!toeristische!vakanties!als! qua!overnachtingen!tijdens!deze!vakanties!op!de!vijfde!plaats!van!de!binnenZ landse!vakantiebestemmingen.!! ! De!jaren!2011!en!2012!waren!topjaren!voor!Drenthe,!maar!in!2013!en!2014!was! er!sprake!van!een!daling!van!het!aantal!toeristische!vakanties!en!overnachtingen.! Deze!daling!lijkt1!in!Drenthe!sterker!te!zijn!dan!gemiddeld!in!Nederland.!! ! Een!gemiddelde!binnenlandse!toeristische!vakantie!in!Drenthe!duurt!5,0!nachten,! landelijk!4,8!nachten.!Zowel!in!Drenthe!als!in!geheel!Nederland!is!de!gemiddelde! verblijfsduur!gedaald!ten!opzichte!van!een!jaar!eerder.! ! Circa!185.000!buitenlandse!vakantiegangers!en!zakelijke!bezoekers!brachten!in! 2014!circa!713.000!nachten!door!in!Drenthe.!Het!aantal!overnachtingen!van! buitenlandse!verblijfsgasten!is!in!Drenthe!sinds!2012!met!27%!gestegen!(landelijk! +17%).!Bijna!60%!van!de!buitenlandse!verblijfsgasten!kwam!uit!Duitsland.!België! staat!qua!herkomstlanden,!met!19%!van!de!buitenlandse!verblijfsgasten,!op!de! tweede!plek.! ! Trends&en&ontwikkelingen& Er!is!sprake!van!een!licht!economisch!herstel!en!ook!het!consumentenvertrouwen! herstelt!zich!langzaam.!Dit!heeft!naar!verwachting!niet!direct!effect!op!het!aantal! vakanties!en!de!bestedingen,!omdat!veel!consumenten!andere!‘grote’!aankopen! hebben!uitgesteld!en!deze!nu!voorrang!geven.!Als!de!positieve!ontwikkeling!van! de!economie!doorzet!zal!het!aantal!vakanties!en!bestedingen!op!middellange! termijn!weer!gaan!toenemen.! ! Het&aanbod& Drenthe!kent!een!relatief!groot!verblijfsrecreatief!aanbod.!Negen!van!de!tien! slaapplekken!in!Drenthe!was!in!2014!te!vinden!op!een!camping!of!in!een!bungalowZ park,!dit!was!beduidend!meer!dan!gemiddeld!in!Nederland.!Drenthe!telde!met! name!weinig!hotelbedden,!slechts!5%!van!de!slaapplekken!bevond!zich!in!een! hotel,!landelijk!was!de!hotelsector!goed!voor!18%!van!de!slaapplekken.! ! Het!aantal!dagrecreatieve!bedrijven!lag!in!Drenthe!in!2014!ongeveer!op!het! niveau!van!2005.!Landelijk!nam!het!aantal!bedrijven!in!de!dagrecreatieve!sector! dezelfde!periode!met!6%!af.!De!laatste!twee!jaar!was!er,!na!een!bovengemiddeld! ! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 1
"Er"is"een"duidelijk"verschil"in"de"ontwikkeling"gemeten"door"het"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO)"en"de"Statistiek" Logiesaccommodaties"(SLA)"van"het"CBS."In"de"inleiding"van"dit"rapport"wordt"hier"een"korte"toelichting"op"gegeven."
!
positieve!ontwikkeling!in!de!jaren!ervoor,!ook!in!Drenthe!sprake!van!een!lichte! daling!van!het!aantal!dagrecreatieve!bedrijven.!Deze!daling!werd!vooral!veroorZ zaakt!door!een!afname!van!het!aantal!cafés.!! ! De&consument& De!grootste!groep!vakantiegangers!in!Drenthe!bestaat!uit!tweepersoonshuisZ houdens!van!35!jaar!of!ouder.!De!provincie!is!bovengemiddeld!populair!bij! gezinnen!met!jonge!kinderen.!Vakantiegangers!tussen!de!50Z64!kiezen!juist! minder!vaak!dan!gemiddeld!voor!een!vakantie!in!Drenthe.!Nederlandse! vakantiegangers!bezochten!Drenthe!in!2014!met!gemiddeld!4,2!personen.! Landelijk!bedroeg!de!gemiddelde!groepsgrootte!3,7!personen.!! ! De!grootste!groep!vakantiegangers!in!Drenthe!had!in!2014!een!Uitbundig!Gele! leefstijl2.!Uitbundig!gele!vakantiegangers!omschrijven!zichzelf!als:!joviaal,! spontaan,!vrolijk,!energiek!en!enthousiast.!Drenthe!is,!net!als!ZuidZHolland!en! NoordZBrabant,!bovengemiddeld!populair!bij!de!gele!consument.! ! Inwoners!van!Friesland,!Groningen,!Overijssel!en!Flevoland!kiezen!relatief!vaak! voor!een!vakantie!in!Drenthe.!In!absolute!zin!wordt!Drenthe!het!meest!bezocht! door!vakantiegangers!uit!ZuidZHolland!–!22%!van!de!vakantiegangers!in!Drenthe! kwam!in!de!periode!2012Z2014!uit!deze!provincie!–!NoordZHolland!(16%)!en! Gelderland!(12%).! ! Activiteiten& Uit!eten!gaan!en!wandelen!zijn,!net!als!in!veel!andere!provincies,!de!populairste! activiteiten!tijdens!een!vakantie!in!Drenthe.!Zwemmen!is!bovengemiddeld! populair!in!Drenthe,!dit!komt!doordat!de!provincie!relatief!vaak!bezocht!wordt! door!gezinnen!met!kinderen!en!door!de!populariteit!van!kampeerZ!en!bungalowZ vakanties.!Naast!zwemmen!is!ook!attractieparkZ!en!dierentuinbezoek!populairder! dan!gemiddeld.!Het!aantal!vakantiegangers!dat!uit!eten!gaat,!voor!het!plezier! winkelt!of!bezienswaardige!gebouwen!bezoekt,!blijft!juist!achter!bij!het! gemiddelde!voor!Nederland.! ! Nederlanders!die!een!activiteit!vanaf!het!huisadres!uitvoeren,!ondernemen!in! Drenthe!vooral!graag!buitenrecreatieve!activiteiten,!zoals!fietsen!en!recreëren!in! de!natuur.!Daarnaast!is,!ook!onder!de!dagbezoekers,!attractieparkZ!en!dierentuinZ bezoek!bovengemiddeld!populair.! ! Economische&betekenis& Binnenlandse!vakantiegangers!gaven!in!2014!dagelijks!30!euro!per!persoon!uit,!dit! was!een!stijging!van!9%!ten!opzichte!van!het!jaar!ervoor.!De!bestedingen!per! persoon!per!dag!zijn!dus!aanzienlijk!toegenomen.!Dat!ze!nog!wel!onder!het! gemiddelde!voor!Nederland!lagen,!kan!deels!verklaard!worden!door!het!aanbod;! veel!bungalowparken!en!campings!en!weinig!hotels.!Tijdens!een!vakantie!in!een! bungalow!of!op!een!camping!wordt!in!vergelijking!met!een!hotelvakantie!minder! besteed.!Daarnaast!is!Drenthe!bovengemiddeld!populair!bij!gezinnen!met! kinderen.!Gezinnen!met!kinderen!geven,!in!vergelijking!met!bijvoorbeeld!stellen! zonder!kinderen,!per!persoon!per!dag!minder!uit.! ! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 2
"Zie"voor"een"samenvatting"van"de"kenmerken"van"de"Leisure"Leefstijlen"paragraaf"3.1."
!
In!totaal!gaven!Nederlandse!vakantiegangers!in!Drenthe!bijna!een!kwart!miljard! euro!uit!aan!vakanties!in!Drenthe.!Het!grootste!deel!(225!mln!euro)!daarvan!werd! uitgegeven!tijdens!toeristische!vakanties,!de!rest!tijdens!vakanties!op!een!vaste! standplaats.!De!afname!van!het!aantal!overnachtingen!zorgde!er,!ondanks!de! groei!van!de!dagelijkse!bestedingen,!voor!dat!de!totale!bestedingen!aan! binnenlandse!vakanties!in!Drenthe!zijn!afgenomen!ten!opzichte!van!2013.!! ! Buitenlandse!verblijfsgasten!(zowel!zakelijk!als!toeristisch)!gaven!in!2014!naar! schatting!circa!98,5!miljoen!euro3!uit!aan!een!verblijf!in!Drenthe.!Bijna!51!miljoen! euro!kwam!voor!rekening!van!de!Duitsers,!Belgen!waren!goed!voor!ruim!15! miljoen!euro.!! ! Aan!daguitstapjes!die!vanaf!het!huisadres!in!Drenthe!werden!ondernomen!in! 2012Z2013,!werd!door!Drenten!en!inwoners!van!de!rest!van!Nederland!circa!688! miljoen!euro!uitgegeven.!Per!uitstapje!werd!in!Drenthe!gemiddeld!15!euro!besteed,! het!gemiddelde!voor!Nederland!bedroeg!circa!19!euro.!De!lagere!bestedingen!in! Drenthe!hebben!vooral!te!maken!met!het!soort!activiteiten.!Nederlanders!kiezen! graag!voor!Drenthe!als!bestemming!voor!buitenrecreatieve!activiteiten.!Tijdens!dit! soort!activiteiten!wordt!relatief!weinig!uitgegeven.! ! Werkgelegenheid& De!vrijetijdssector!in!Drenthe!leverde!in!2014!in!totaal!ruim!14.000!banen!op,!dit! is!6,7%!van!de!totale!werkgelegenheid!in!de!provincie.!Hoewel!de!werkgelegenheid! in!de!vrijetijdssector!de!afgelopen!twee!jaar!met!4%!is!afgenomen,!lag!deze!in! 2014!nog!steeds!11%!boven!het!niveau!van!2005.!De!werkgelegenheid!in!de! vrijetijdssector!ontwikkelde!zich!duidelijk!positiever!dan!de!totale!werkgelegenheid.! ! ! ! !
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 3
"Door"een"trendbreuk"in"het"Onderzoek"Inkomend"Toerisme"van"NBTC,"is"het"niet"mogelijk"een"vergelijking"te"maken"met" voorgaande"jaren."
!
Inhoudsopgave& ! Inleiding&.........................................................................................................................................&8! 1! Trends&en&ontwikkelingen&.....................................................................................................&10! 1.1.!Economische!ontwikkelingen!.......................................................................................................!10! 1.2.!Demografische!ontwikkelingen!....................................................................................................!11! 1.3.!Trends!in!vrijetijd!..........................................................................................................................!13! 2! Aanbod&voor&toerist&en&recreant&...........................................................................................&14! 2.1.!Landschap!Drenthe!.......................................................................................................................!14! 2.2.!Aanbod!logiesaccommodaties!......................................................................................................!15! 2.3.!Aanbod!dagrecreatie!....................................................................................................................!17! 3! De&consument&.......................................................................................................................&18! 3.1.!Segmentatie!op!basis!van!Leisure!Leefstijlen!...............................................................................!18! 3.2.!Profiel!inwoners!Drenthe!.............................................................................................................!21! 3.3.!Profiel!binnenlandse!toeristische!vakantiegangers!Drenthe!........................................................!22! 4! Verblijven&in&Drenthe&............................................................................................................&30! 4.1.!Vakanties!van!Nederlanders!.........................................................................................................!30! 4.2.!Overnachtingen!van!Nederlanders!...............................................................................................!34! 4.3.!Logiesvorm!Nederlanders!.............................................................................................................!36! 4.4.!Verblijfsbezoek!van!buitenlanders!...............................................................................................!38! 5! Activiteiten&in&Drenthe&..........................................................................................................&39! 5.1.!Populaire!activiteiten!tijdens!de!vakantie!....................................................................................!39! 5.2.!Populaire!vrijetijdsactiviteiten!Nederlanders!...............................................................................!40! 5.3.!Cultuur!tijdens!vakanties!en!dagjes!uit!..........................................................................................!41! 6! Bestedingen&en&werkgelegenheid&in&Drenthe&........................................................................&44! 6.1.!Bestedingen!tijdens!vakanties!van!Nederlanders!.........................................................................!44! 6.2.!Bestedingen!naar!logiesvorm!.......................................................................................................!47! 6.3.!Bestedingen!tijdens!uitstapjes!van!Nederlanders!........................................................................!48! 6.4.!Bestedingen!tijdens!verblijfsbezoek!van!buitenlanders!...............................................................!50! 6.5.!Totale!bestedingen!.......................................................................................................................!50! 6.6.!Werkgelegenheid!.........................................................................................................................!51! Bronnen&.......................................................................................................................................&54! !
!
Inleiding& ! Voor!u!ligt!het!rapport!‘Vrijetijdseconomie"Drenthe,"Feiten"en"cijfers"2015’.!In!deze! uitgave!zijn!de!belangrijkste!feiten!en!cijfers!over!de!vrijetijdssector!in!Drenthe! bijeen!gebracht.!Er!wordt!in!deze!uitgave!zoveel!mogelijk!met!bestaande!landeZ lijke!bronnen!gewerkt.!Het!gebruik!van!landelijke!bronnen!geeft!de!mogelijkheid! om!de!cijfers!van!en!ontwikkelingen!in!Drenthe!te!vergelijken!met!de!andere! provincies!en!met!het!Nederlands!gemiddelde.!De!ontwikkelingen!voor!Drenthe! kunnen!zo!in!perspectief!worden!geplaatst.! ! Veelgebruikte!bronnen!in!dit!rapport!zijn:! - het!Continu!Vakantieonderzoek!(CVO),!een!jaarlijks!consumentenZ onderzoek!onder!een!representatieve!steekproef!van!de!Nederlandse! bevolking!naar!het!vakantiegedrag!van!Nederlanders!van!NBTCZNIPO;! - het!Continu!Vrijetijdsonderzoek!(CVTO),!een!tweejaarlijks!consumentenZ onderzoek!onder!een!representatieve!steekproef!van!de!Nederlandse! bevolking!naar!het!vrijetijdsgedrag!van!Nederlanders!van!NBTCZNIPO;! - de!Statistiek!Logiesaccommodaties!(SLA),!een!onderzoek!onder!een!deel! van!de!Nederlandse!logiesaccommodaties!van!het!Centraal!Bureau!voor! Statistiek!(CBS);! - de!Leefstijlatlas!dagrecreatie!voor!de!provincie!Drenthe,!die!de! consumenten!op!basis!van!hun!profiel!indeelt!in!leefstijlen!van!SmartAgent;! - het!Provinciaal!Werkgelegenheidsregister!(PWR)!van!de!Provincie!Drenthe! en!LISA,!het!werkgelegenheidsregister!van!Nederland.! ! "
Extra&toelichting&gebruikte&cijfers& In"dit"rapport"wordt"voor"het"bepalen"van"het"aantal"vakanties"en"overnachtingen"in"Drenthe" gebruik"gemaakt"van"het"CVO."Een"andere"bron"die"hierover"rapporteert"is"het"CBS""–"in"de"SLA."In" 2014"laten"beide"bronnen"een"tegengestelde"ontwikkeling"zien"voor"Drenthe."Volgens"het"CVO" neemt"het"aantal"toeristische"binnenlandse"vakanties"in"Drenthe"af"met"8%"ten"opzichte"van"2013," terwijl"het"CBS"een"groei"van"het"aantal"gasten"(zakelijk"en"toeristisch)"van"4%"registreert."Er"is"geen" sluitende"verklaring"voor"dit"verschil,"maar"het"kan"deels"worden"veroorzaakt"door"definitieverschillen," verschillen"in"populatieafbakening"en"verschillende"onderzoeksmethoden."! &
&
Continu&Vakantieonderzoek&(CVO)& &
Steekproef!onder!Nederlandse!consument! *! Toeristische!gasten! *! Alle!accommodaties,!dus!ook!bijv.! particuliere!vakantiewoningen!
Statistiek&Logiesaccommodaties&(SLA)& &
Steekproef!onder!logiesvertrekkende!accommodaties! *! Toeristische!en!zakelijke!gasten! *! Hotels,!campings,!huisjescomplexen!en! groepsaccommodaties!
" Er"is"voor"gekozen"om"in"dit"rapport"–"net"als"in"voorgaande"jaren"–"gebruik"te"maken"van"het"CVO." Het"gebruiken"van"dezelfde"bron"zorgt"ervoor"dat"deze"uitgave"van"Feiten"en"Cijfers"vergeleken"kan" worden"met"die"van"voorgaande"jaren."Daarnaast"is"het"CVO"de"bron"die"in"de"Landelijke"R&T" Standaard"gebruikt"wordt"voor"het"bepalen"van"de"economische"betekenis"van"de"vrijetijdssector." "
! ! !
! !
8!
Voor!het!bepalen!van!de!economische!betekenis!van!de!vrijetijdssector!(hoofdZ stuk!6)!wordt!uitgegaan!van!de!in!2009!ontwikkelde!Landelijke!R&T!(Recreatie!&! Toerisme)!Standaard4.!In!dit!rapport!wordt!steeds!gebruik!gemaakt!van!de!meest! recente!beschikbare!informatie.!Omdat!niet!alle!rapporten!en!onderzoeken! jaarlijks!verschijnen!is!niet!alle!informatie!gewijzigd!ten!opzichte!van!‘Feiten"en" Cijfers"Vrijetijdseconomie"Drenthe"2014’.!! ! Een!andere!publicatie!over!de!vrijetijdseconomie!in!Drenthe!is!het!rapport! ‘Toerisme"in"Drenthe"trekt"aan'"(2014)!dat!inzicht!geeft!in!de!ontwikkeling!van!het! economisch!belang!van!toerisme!voor!de!provincie.!Dit!onderzoek!wordt!in! opdracht!van!het!Recreatieschap!Drenthe!door!Ecorys!uitgevoerd!en!brengt!de! economische!betekenis!(bestedingen!en!werkgelegenheid)!op!zowel!gemeentelijk! als!provinciaal!niveau!in!beeld.!Bij!de!berekening!van!de!economische!betekenis! worden!de!toeristisch!recreatieve!bestedingen!als!uitgangspunt!genomen.!Het! rapport!verschijnt!eens!in!de!twee!jaar.!In!december!2014!is!de!meest!recente! uitgave!verschenen. & Leeswijzer& In!hoofdstuk!1!wordt!aandacht!besteed!aan!trends!en!ontwikkelingen!die!de! vrijetijdssector!beïnvloeden.!Vervolgens!brengt!hoofdstuk!2!het!aanbod!voor!de! toerist!en!recreant!in!beeld.!Het!derde!hoofdstuk!gaat!in!op!het!profiel!van!de! consument,!hierbij!is!specifiek!aandacht!voor!de!indeling!van!de!inwoners!van! Drenthe!en!de!binnenlandse!toeristen!in!Drenthe!op!basis!van!leefstijlen.!Het! aantal!vakanties!en!overnachtingen!in!Drenthe!en!de!gebruikte!logiesvormen! komen!in!hoofdstuk!4!aan!de!orde.!Hoofdstuk!5!geeft!inzicht!in!de!meest!uitgeZ voerde!activiteiten!tijdens!vakanties!in!Drenthe!en!populaire!vrijetijdsactiviteiten! van!de!eigen!inwoners!en!dagbezoekers.!De!vrijetijdseconomie,!oftewel!de! economische!betekenis!van!de!vrijetijdssector,!komt!in!hoofdstuk!6!aan!bod.! Ieder!hoofdstuk!start!met!een!korte!inleiding,!met!aandacht!voor!de!in!het! hoofdstuk!gebruikte!termen!en!omschrijvingen.! ! In!de!tekst!wordt!door!middel!van!eindnoten!(nummering!o.b.v.!romeinse!cijfers)! verwezen!naar!de!gebruikte!bronnen;!dit!overzicht!vindt!u!achterin!het!rapport.! De!in!de!tekst!gebruikte!voetnoten!(reguliere!nummering)!verduidelijken!en/of! geven!een!toelichting!op!de!in!de!tekst!gebruikte!begrippen!en!omschrijvingen.! !
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 4
!IPO,"De"landelijke"R&T"Standaard,"Notitie"over"bepalen"bestedingen"en"werkgelegenheid"in"de"vrijetijdssector"op"provinciaal" niveau,"2009.!
! !
9!
1&
Trends&en&ontwikkelingen&
! De"vrijetijdssector"wordt"door"diverse"algemene"trends"beïnvloed:"economische," maatschappelijke,"demografische"en"technologische."Hiervan"hebben"er"maar" weinig"alleen"betrekking"op"de"vrijetijdssector."De"trends"die"in"dit"hoofdstuk" uitgewerkt"worden,"hebben"niet"specifiek"betrekking"op"Drenthe,"maar"zijn"wel" van"toepassing"op"Drenthe."
1.1.!Economische!ontwikkelingen! ! “Het"deel"van"de"Nederlanders"dat"voldoende"tevreden"is"met"de"Nederlandse" economie"daalt"dit"kwartaal"van"70%"naar"65%."76%"van"de"Nederlanders" verwacht"het"komende"jaar"geen"verslechtering"van"de"economische"situatie."Al" met"al"blijft"de"stemming"over"de"economie"positiever"dan"de"afgelopen"jaren."Ook" over"de"eigen"financiële"situatie"is"men"tevreden:"80%"geeft"die"een"voldoende," 77%"verwacht"het"komende"jaar"geen"verslechtering.”"" " Dit!is!volgens!het!Sociaal!en!Cultureel!Planbureau!de!mening!van!de!Nederlandse! bevolking!in!het!eerste!kwartaal!van!2015.i! ! Grafiek&1&
Consumentenvertrouwen:indicator$ Economische$situa?e$komende$12$maanden$ Financiële$situa?e$komende$12$maanden$ Guns?ge$?jd$voor$grote$aankopen$ Bron:"CBS,"Consumentenvertrouwen,"economisch"klimaat"en"koopbereidheid,"2015."
2015$
2014$
2013$
2012$
2011$
2010$
2009$
2008$
2007$
2006$
40$ 30$ 20$ 10$ 0$ !10$ !20$ !30$ !40$ !50$ !60$ !70$
2005$
Consumentenvertrouwen,-vertrouwen-economische-situa2e-enfinanciele-situa2e-en-koopbereidheid-9-2005-9-t/m-juni-2015-
!
! Het!consumentenvertrouwen5!laat!vanaf!2014!duidelijk!herstel!zien!ten!opzichte! van!de!jaren!ervoor.!Het!laatste!kwartaal!van!2014!was!er!sprake!van!een!dipje,! maar!in!2015!zet!de!positieve!ontwikkeling!door.ii!Over!de!eigen!financiële!situatie! zijn!de!Nederlanders!iets!minder!positief,!maar!ook!hier!is!sprake!van!een!herstel! van!het!vertrouwen.!In!het!eerste!kwartaal!van!2015!waren!er!voor!het!eerst!sinds! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 5
"Het"consumentenvertrouwen"verschaft"actuele"informatie"over"consumentenopvattingen"met"betrekking"tot"de"algemene" economische"ontwikkeling"en"de"financiële"situatie"van"het"eigen"huishouden."De"indicator"van"het"consumentenvertrouwen"is" opgebouwd"uit"vijf"vragen."De"consumenten"worden"gevraagd"naar"hun"mening"over"de"huidige"financiële"situatie,"de" toekomstige"financiële"situatie,"het"oordeel"over"de"huidige"situatie"voor"de"aankoop"van"duurzame"goederen,"de"huidige" economische"situatie"en"op"de"verwachtingen"voor"de"komende"12"maanden."Van"iedere"vraag"wordt"het"saldo"van"positieve"en" negatieve"antwoorden"in"procenten"van"het"totaal"aantal"antwoorden"bepaald."Het"consumentenvertrouwen"is"het"rekenkundig" gemiddelde"van"de"vijf"vragen.""
! !
10!
2008!weer!meer!Nederlanders!die!het!een!gunstige!tijd!vinden!voor!grote! aankopen,!dan!Nederlanders!die!dit!nog!niet!vinden.!ii! & Vakanties& Vakanties!en!reizen!zijn!erg!belangrijk!voor!Nederlanders.!Dit!is!een!van!de! redenen!dat!de!consumenten!bij!aanvang!van!de!economische!crisis!gewoon!op! vakantie!bleven!gaan.!Sinds!2012!neemt!het!aantal!vakanties!door!Nederlanders! wel!af.!Hoewel!er!op!dit!moment!sprake!is!van!een!licht!economisch!herstel,!zal! dit!niet!direct!een!positief!effect!hebben!op!het!aantal!vakanties!en!de!bestedingen! tijdens!de!vakantie.!Veel!consumenten!hebben!namelijk!andere!(grote)!aankopen! uitgesteld!en!geven!nu!voorrang!aan!deze!–!soms!noodzakelijke!–!aankopen! boven!een!vakantie.!! ! Als!de!positieve!ontwikkeling!van!de!economie!doorzet,!zullen!de!bestedingen!aan! vakanties!en!aan!andere!vrijetijdsactiviteiten!op!den!duur!weer!toenemen.!De! vakantiemarkt!blijft!op!de!(middel)lange!termijn!een!groeimarkt.!iii! ! Grafiek&2&
Ontwikkeling*aantal*binnenlandse*en*buitenlandse*vakan1es*van* Nederlanders*200572014*(x*mln)* 20,0% 17,9% 17,2%
17,5% 15,0% 12,5% 10,0%
2005% 2006% 2007% 2008% 2009% 2010% 2011% 2012% 2013% 2014% Totaal%Binnenland%
Totaal%Buitenland%
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek,"Maatwerkrapportage"provincies"2014,"2015."
!
!
1.2.!Demografische!ontwikkelingen! ! Drenthe!telde!op!1!januari!2015!488.600!inwoners.!Sinds!2012!is!er!in!Drenthe,!in! tegenstelling!tot!de!landelijke!trend,!sprake!van!bevolkingskrimp.!Volgens!de! prognose!van!de!Provincie!Drenthe!blijft!het!aantal!inwoners!tot!2040!(het!eind! van!de!prognoseperiode)!afnemen,!tot!circa!461.000!in!2040.!Het!Centraal!Bureau! voor!Statistiek!verwacht!dat!de!Nederlandse!bevolking!in!dezelfde!periode!blijft! groeieniv.! ! In Drenthe is – in tegenstelling tot de landelijke ontwikkeling – sinds 2012 sprake van bevolkingskrimp. ! !
! !
11!
!
Grafiek&3&
Drenthe"
20.000" 18.000" 16.000" 14.000" 12.000" 10.000" 8.000" 6.000" 4.000" 2.000" 0"
Nederland(
600" 550" 500" 450" 400" 350" 300" 250" 200" 150" 100" 50" 0"
2015" 2016" 2017" 2018" 2019" 2020" 2021" 2022" 2023" 2024" 2025" 2026" 2027" 2028" 2029" 2030" 2031" 2032" 2033" 2034" 2035" 2036" 2037" 2038" 2039" 2040"
Drenthe(
Bevolkingsprognose(Drenthe(en(Nederland(201582040((x(1.000)(
Nederland"
!
Bron:"CBS,"Regionale"prognose"2015c2040;"kerncijfers,"regiocindeling"2013,"2015."
! Het!aantal!0Z15!jarigen!neemt!in!Drenthe!in!de!periode!2015Z2040!naar!verwachting! af!met!11.500!personen,!terwijl!het!aantal!65Zplussers!met!48.000!groeit.!De! potentiële!beroepsbevolking!(15Z65!jaar)!krimpt!volgens!de!prognose!met!ruim! een!vijfde!tot!ongeveer!240.000!personen.!Per!1!januari!2015!was!bijna!21%!van! de!Drentse!bevolking!65!jaar!of!ouder.!Rond!2040!zal!32%!van!de!inwoners!van! Drenthe!65!jaar!of!ouder!zijn,!dit!aandeel!is!beduidend!hoger!dan!het!landelijk! gemiddelde!(26%).!v! ! Het!aantal!huishoudens!zal!in!Drenthe!in!de!periode!2015Z2025!nog!groeien.!Deze! groei!komt!voor!rekening!van!het!aantal!huishoudens!zonder!kinderen!(alleenZ staand!en!samenwonend),!het!aantal!gezinshuishoudens!neemt!in!dezelfde! periode!af.!v! ! Grafiek&4&
Prognose(ontwikkeling(Drentse(bevolking(naar(lee2ijd(201082040( (x(1.000)( 350"
0"tot"15"jaar"
300"
15"tot"65"jaar"
250" 200"
65"plus"jaar"
150" 100" 50" 0" 2010"
2015"
2020"
2025"
Bron:"Provincie"Drenthe,"Bevolkingsprognose"2015,"2015."
2030"
2035"
2040"
!
!
De!afname!van!bepaalde!groepen!inwoners,!bijvoorbeeld!gezinnen!met!kinderen,! zorgt!ervoor!dat!vrijetijdsvoorzieningen!onder!druk!komen!te!staan.!Echter!een! goed!aanbod!van!vrijetijdsvoorzieningen!zorgt!ervoor!dat!een!gebied!aantrekkelijk! is!om!te!wonen,!te!werken!en!te!recreëren.!Het!is!dus,!zowel!voor!de!eigen! inwoners!als!voor!de!verblijfstoeristen!en!dagrecreanten,!van!belang!dat!deze! voorzieningen!in!stand!gehouden!worden.! ! !
12!
1.3.!Trends!in!vrijetijd!! & Sociaal&cultureel& De!samenleving!ontwikkelt!zich!steeds!meer!in!de!richting!van!een!sociale!samenZ leving.!De!overgang!van!verzorgingsstaat!richting!participatiemaatschappij!vraagt! meer!van!de!bevolking.!Nederlanders!pakken!samen!initiatieven!op,!maar!het! aantal!uren!dat!de!Nederlanders!vrij!te!besteden!hebben,!zal!door!deze!participatieZ taken!waarschijnlijk!afnemen.! De ontwikkeling richting een participatiemaatschappij zorgt ervoor dat Nederlanders minder vrij te besteden uren hebben. ! Nederlanders!hechten!steeds!meer!waarde!aan!beleving!en!ervaringen!in!plaats! van!bezit.!Juist!tijdens!de!vakantie!en!vrijetijdsactiviteiten!is!het!van!groot!belang! dat!de!consumenten!een!positieve!ervaring!hebben.!Om!ervoor!te!kunnen!zorgen! dat!het!toeristisch!product!aansluit!bij!de!wensen!en!behoeften!van!de!verschilZ lende!groepen!consumenten,!is!het!essentieel!inzicht!te!hebben!in!deze!wensen! en!behoeften.!Drenthe!maakt!hiervoor!gebruik!van!de!Leisure!Leefstijlen!(paragraaf! 3.1).!Deze!segmentatiemethode!geeft!veel!informatie!over!het!vrijetijdsgedrag!en! de!wensen!en!behoeften!van!de!diverse!groepen!consumenten.! & Elektrisch&fietsen& Alle!Nederlanders!hadden!in!2013!samen!circa!22,3!miljoen!fietsen,!ongeveer!een! miljoen!van!deze!fietsen!was!een!elektrische!fiets.!Van!alle!nieuwe!fietsen!die! gekocht!worden,!is!ongeveer!een!vijfde!een!elektrische!fiets.!De!verkoop!van!de! elektrische!fietsen!is!in!de!periode!2007Z2013!meer!dan!verdubbeld.!De!verkoop! van!andere!soorten!fietsen!ontwikkelde!zich!juist!negatief!vi.! ! Grafiek&5&
Ontwikkeling*verkoop*nieuwe*fietsen*naar*type*fiets*4*op*basis*van* indexcijfers*(2007=*100)** 250# 225# 200# 175# 150# 125# 100# 75# 50# 25#
Stadsfiets# Elektrische#fiets# 2007# 2008# 2009# 2010# 2011# 2012# 2013#
BovagcRai,"Mobiliteit"in"cijfers,"Tweewielers"2014/2015,"2014."
Kinderfiets# Overig#
!
! Steeds!meer!Nederlanders!bezitten!een!elektrische!fiets.!Dit!zorgt!er!niet!alleen! voor!dat!zij!grotere!afstanden!kunnen!afleggen,!maar!ook!dat!zij!onderweg! behoefte!hebben!aan!voorzieningen!zoals!oplaadpunten.!Daarnaast!is!het!voor! bepaalde!mensen!mogelijk!om,!ondanks!een!hogere!leeftijd!of!zwakkere! gezondheid,!te!blijven!fietsen.!
! !
13!
2&
Aanbod&voor&toerist&en&recreant&
!
Het"aanbod"van"een"provincie"of"een"vakantieregio"bestaat"uit"verschillende" onderdelen."Het"landschap"is"van"belang"bij"de"keuze"voor"een"bestemming,"maar" ook"het"soort"logiesaccommodaties"en"de"aanwezigheid"van"voorzieningen"zoals" attracties,"musea"of"uitgebreide"fietsmogelijkheden."Terwijl"de"ene"consument" voor"Drenthe"kiest"vanwege"het"mooie"landschap"of"de"wandelmogelijkheden," kiest"de"ander"voor"de"provincie"vanwege"een"aantrekkelijke"accommodatie"met" de"juiste"voorzieningen."De"volgende"alinea’s"gaan"in"op"c"de"ontwikkeling"van"c" het"aanbod"in"de"provincie"Drenthe."
2.1.!Landschap!Drenthe! ! Grafiek&6a&en&6b&
&
Landschap Drenthe 2010 2% 2% 16%
Landschap Nederland 2010 3%
9%
11%
17%
8%
2%
2%
11%
50%
67%
Verkeersterrein (semi-) Bebouwd terrein Recreatieterrein Agrarisch terrein Bos en natuur Binnenwater
!
! Bron:"CBS,"Uitgebreide"gebruiksvorm,"per"gemeente"2010,"Statline"2015."
Verkeersterrein (semi-) Bebouwd terrein Recreatieterrein Agrarisch terrein Bos en natuur Binnenwater Buitenwater
!
!
!
Drenthe!is!een!groene!provincie.!In!2010!bestond!85%!van!de!provincie!uit! agrarisch!terrein,!bos!en!natuur!of!recreatieterreinen6,!dit!is!aanzienlijk!meer!dan! gemiddeld!in!Nederland!(63%).vii! !
Agrarisch terrein bedekt ruim twee derde van Drenthe, 16% van de provincie bestaat uit bos en natuur.
!
Zestien!procent!van!de!provincie!Drenthe!bestaat!uit!bos!en!natuur,!ruim!twee! derde!(68%)!van!de!Nederlanders!die!hun!vakantie!in!Drenthe!doorbrengen! omschreef!de!verblijfsomgeving!als!bos!of!heide.!Hoewel!67%!van!de!oppervlakte! van!de!provincie!bestaat!uit!agrarisch!terrein,!verbleef!slechts!één!op!de!vijf! vakantiegangers!naar!eigen!zeggen!op!het!platteland.!Mogelijk!zien!de!vakantieZ gangers!ook!het!groene!agrarische!landschap!als!bos!en/of!heide.!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 6
! !
"Zoals"parken"en"plantsoenen,"sportterreinen,"dagrecreatieterreinen,"volkstuinen,"verblijfsrecreatieterreinen.!
14!
2.2.!Aanbod!logiesaccommodaties! ! In!2014!was!7,7%!van!de!logiesaccommodaties7!in!Nederland!in!Drenthe!gevestigd.! Van!alle!slaapplekken8!op!logiesaccommodaties!bevond!zich!8,3%!in!Drenthe.!Op! 1!januari!2014!telde!Drenthe!in!totaal!706!hotels,!bungalowparken,!campings!en! groepsaccommodaties!met!in!totaal!114.865!slaapplekken.!viii! ! Grafiek&7a&en&7b&
Logiesaccommoda+es,in, Drenthe,2014,
Slaapplekken(in(Drenthe( 2014( 4%#
15%$
5%#
26%$ 26%# 16%$
65%# 42%$ hotels$ campings$ huisjesterreinen$ groepsaccommoda9es$
!
hotels# campings# huisjesterreinen# groepsaccommoda8es#
Bron:"CBS,"Accommodaties"en"capaciteit"in"logiesaccommodaties;"logiesvorm"per"regio,"2014"(voorlopige"cijfers),"2015.!
!
!
Ruim 90% van het totale aanbod van slaapplekken in Drenthe is te vinden op campings en in bungalowparken.
! In!Drenthe!was!in!2014!5%!van!de!slaapplekken!in!een!hotel!te!vinden,!landelijk! 18%.!Het!aandeel!slaapplekken!in!bungalowparken!en!op!campings!lag!juist!boven! het!landelijk!gemiddelde.!Campings!waren!in!Drenthe!goed!voor!65%!van!de! slaapplekken,!landelijk!bevond!56%!van!de!slaapplekken!zich!op!een!camping.!viii! ! Ontwikkeling&aanbod& In!de!periode!2012Z20149!nam!het!totale!aanbod!van!logiesaccommodaties!in! Drenthe!toe!met!3,1%.!Deze!ontwikkeling!ligt!ongeveer!in!lijn!met!de!landelijke! ontwikkeling!(+3,5%).!Opvallend!is!dat!in!dezelfde!periode!het!aantal!slaapplekken! in!Drenthe!met!7,4%!afnam.!In!heel!Nederland!lag!het!aantal!slaapplekken!in!2014! ongeveer!op!het!niveau!van!2012.!viii! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 7
"Bij"combinaties"van"een"hotel/pension"met"een"andere"logiesvorm"of"bij"mengvormen"van"kampeerterreinen,"huisjescomplexen" en/of"groepsaccommodaties,"worden"alleen"die"onderdelen"meegenomen"die"boven"de"waarnemingsgrens"(CBS)"liggen"(hotels," jeugdherbergen"en"jeugdhotels"≥"5"slaapplaatsen;"kampeerterreinen,"huisjescomplexen"en"groepsaccommodaties"≥"20" slaapplaatsen),"de"andere"onderdelen"worden"buiten"beschouwing"gelaten."Als"de"slaapcapaciteit"van"meerdere"onderdelen"van" de"samengestelde"accommodatie"boven"de"gestelde"waarnemingsgrens"ligt,"wordt"de"accommodatie"beschouwd"en"behandeld" als"twee"(of"meer)"accommodaties."" 8 "Een"slaapplaats"is"ieder"bed"of"andere"ruimte"in"een"logiesaccommodatie"waar"één"persoon"kan"slapen"(een"tweepersoonsbed," telt"dus"als"twee"slaapplaatsen)."Op"kampeerterreinen"telt"een"standplaats"voor"vijf"slaapplaatsen,"slaapplaatsen"op"vaste" standplaatsen"tellen"niet"mee." 9 "In"verband"met"een"trendbreuk"(2012)"in"de"Statistiek"Logiesaccommodaties"van"het"Centraal"Bureau"voor"Statistiek"(CBS)," kunnen"de"cijfers"van"2012c2014"niet"vergeleken"worden"met"de"jaren"vóór"2012."
! !
15!
!
Grafiek&8&
Ontwikkeling*aantal*logiesaccommoda1es*in*Drenthe*201282014* 350" 300" 250" 200" 150" 100" 50" 0" 2012" hotels"
2013"
campings"
huisjesterreinen"
2014" groepsaccommoda9es"
!
Bron:"CBS,"Accommodaties"en"capaciteit"in"logiesaccommodaties;"logiesvorm"per"regio,"2014"(4voorlopige"cijfers),"2015.!
! Er!zijn!duidelijke!verschillen!tussen!de!verschillende!accommodatievormen.!Het! aantal!hotels,!groepsaccommodaties!en!bungalowbedrijven!nam!toe!in!de!periode! 2012Z2014,!terwijl!het!aantal!campings!juist!afnam!(Z6,5%).!De!sterkste!stijging!is! te!zien!bij!het!aantal!bungalowbedrijven!(+30,3%).!Deze!sterke!stijging!zou!te! maken!kunnen!hebben!met!een!groei!van!het!aantal!relatief!kleine!bungalowZ bedrijven,!bijvoorbeeld!bedrijven!die!één!of!twee!grotere!huizen!verhuren.! ! 10
Tabel&1&Ontwikkeling&aantal&accommodaties&en&slaapplekken&&2012U2014 &
&
& Drenthe&
&
Accommodaties&
!
!
! !
& Nederland&
Slaapplekken&
Accommodaties&
Slaapplekken&
+3,4%!
Z0,8%!
+1,4%!
+6,3%!
Z6,5%!
Z9,7%!
Z3,7%!
Z4,8%!
+30,3%!
Z3,5%!
+24,2%!
+11,1%!
+9,1%!
Z3,0%!
+8,7%!
+3,5%!
Bron:"CBS,"Accommodaties"en"capaciteit"in"logiesaccommodaties;"logiesvorm"per"regio,"2014"(voorlopige"cijfers),"2015.!
! !
Het aantal verblijfsaccommodaties is toegenomen in Drenthe, terwijl het aantal slaapplekken daalde. Dit betekent dat een gemiddelde accommodatie minder slaapplekken telt. ! Het!aantal!verblijfsaccommodaties!nam!toe!in!Drenthe,!terwijl!het!aantal!slaapZ plaatsen!juist!is!afnam.!Een!gemiddelde!logiesaccommodatie!telde!in!2014!circa! 10%!minder!slaapplaatsen!dan!in!2012.!Dit!kan!komen!doordat!een!camping! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 10
"Het"gaat"bij"het"aantal"accommodaties"en"het"aantal"slaapplaatsen"altijd"om"de"som"van"het"aantal"opgerichte"en"het"aantal" stopgezette"bedrijven."Mutaties"hebben"relatief"vaak"betrekking"op"de"kleinere"bedrijven.""
! !
16!
bijvoorbeeld!ruimere!plaatsen!aanbiedt!of!doordat!een!bungalowbedrijf!een! kwaliteitsslag!maakt!en!besluit!bepaalde!huisjes!niet!meer!te!verhuren.!
2.3.!Aanbod!dagrecreatie! ! Binnen!Drenthe!was!in!2014!het!grootste!deel!van!de!bedrijven!in!de!dagrecreatieve! sector!te!vinden!in!de!restaurantZ!en!cafésector!(74%),!landelijk!lag!het!aandeel! van!deze!beide!sectoren!op!78%.!Drenthe!telde!ten!opzichte!van!het!gemiddelde! voor!Nederland!relatief!veel!bedrijven!in!de!categorieën:!pretZ!en!themaparken,! zwembaden!en!musea.!xviii!xix! ! Aantal& vestigingen& &
Tabel&2&Dagrecreatief&aanbod&Drenthe&2014& &
Restaurants! Cafés! Sporthallen,!Zzalen,!Zvelden!en!overige!sportaccommodaties! PretZ!en!themaparken! Zwembaden! Kunstgalerieën/Zexpositieruimtes! Musea! Kermisattracties! Theaters,!schouwburgen!en!evenementenhallen! DierenZ/plantentuinen,!e.d.! Bioscopen! Jachthavens! Totaal&aantal&vestigingen&
Aandeel& Aandeel&& Drenthe&& Nederland& & &
350! 249! 59! 33! 30! 26! 26! 18! 10! 6! 4! 3! 814&
43%! 31%! 7%! 4%! 4%! 3%! 3%! 2%! 1%! 1%! 1%! <1%! 100%&
43%! 34%! 5%! 1%! 1%! 3%! 1%! 2%! 1%! 1%! <1%! 1%! 100%&
Bron:"Provincie"Drenthe,"Provinciaal"Werkgelegenheidsregister"(PWR),"2014"en"LISA"2014."
!
Grafiek&9&
Ontwikkeling*dagrecrea/eve*aanbod*3*ves/gingen*3*in*Drenthe*en* Nederland*200532014*op*basis*van*indexcijfers*(2005*=*100)* 110# 105# 100#
100# 95#
94#
90# 2005# 2006# 2007# 2008# 2009# 2010# 2011# 2012# 2013# 2014# Drenthe#
Nederland#
Bron:"Provincie"Drenthe,"Provinciaal"Werkgelegenheidsregister"(PWR),"2014"en"LISA"2014.."
!
! Drenthe!telde!in!2014!ongeveer!even!veel!dagrecreatieve!bedrijven!als!in!2005.! Landelijk!nam!het!aantal!dagrecreatieve!bedrijven!in!dezelfde!periode!met! ongeveer!6%!af.!De!laatste!twee!jaar!was!er,!na!een!bovengemiddeld!positieve! ontwikkeling!in!de!jaren!ervoor,!ook!in!Drenthe!sprake!van!een!lichte!daling!(Z3%)! van!het!aantal!dagrecreatieve!bedrijven.!Deze!daling!werd!vooral!veroorzaakt! door!een!daling!van!het!aantal!cafés!(Z5%),!landelijk!nam!het!aantal!cafés!ook!af.xix!
! !
17!
3&
De&consument&&
! Toeristen"en"recreanten"in"de"provincie"Drenthe"worden"gesegmenteerd"op"basis" van"Leisure"Leefstijlen."Deze"speciaal"voor"de"vrijetijdssector"ontwikkelde" segmentatiemethode"wordt"ook"in"veel"andere"provincies"en"toeristische"regio’s" gehanteerd."Het"gaat"er"bij"de"Leisure"Leefstijlen"niet"om"hoe"oud"iemand"is"of" waar"men"vandaan"komt,"maar"om"waar"men"naar"op"zoek"is"tijdens"een"vakantie" of"een"uitstapje."De"verschillende"leefstijlgroepen"hebben"elk"een"kleur."Dit" hoofdstuk"gaat"in"op"de"leefstijlen,"maar"besteedt"ook"aandacht"aan"de"meer" traditionele"kenmerken"van"de"toerist"en"recreant."
3.1.!Segmentatie!op!basis!van!Leisure!Leefstijlen! ! De!Leisure!Leefstijlen!zijn!ontwikkeld!door!RECRON!en!SmartAgent.!Basis!voor! deze!manier!van!segmenteren!is!het!BSRZmodel!dat!consumenten!indeelt!op!basis! van!vier!belevingswerelden.!Rood!staat!voor!vitaliteit,!geel!voor!harmonie,!Groen! voor!zekerheid!en!blauw!voor!controle.!! ! Figuur&1&BSRUmodel&met&de&7&doelgroepen&(leefstijlen)&in&de&4&belevingswerelden&
SmartAgent,"Leefstijlatlas"dagrecreatie"voor"de"provincie"Drenthe"2011"en"SmartAgent,"Vakantie"in"Nederland,"Nederlanders"en" de"vakantie"in"eigen"land."De"leefstijlgerichte"benadering,"2014.!
!
! Vakantiegangers!en!recreanten!worden!gesegmenteerd!op!basis!van!hun!specifieke! kenmerken!en!levensstijl11.!Dit!levert!–!binnen!het!BSRZmodel!–!zeven! doelgroepen!(kleuren)!op,!waarvan!sommigen!op!de!grenzen!van!de! belevingswerelden.ix!x!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 11
"In"2013"is"de"leefstijlindeling"van"de"binnenlandse"vakantiegangers"veranderd"ten"opzichte"van"de"jaren"vóór"2013."Belangrijkste" verandering"is"dat"de"basis"van"de"segmentatie"nu"niet"meer"alleen"de"vakantiegangers"op"campings"en"in"bungalowparken"betreft," maar"álle"binnenlandse"vakantiegangers."
! !
18!
Onderstaande!tabel!geeft!een!overzicht!van!de!verschillende!Leisure!Leefstijlen! met!per!leefstijl!een!korte!omschrijving.! ! Tabel&3a&Leisure&Leefstijlen&& & & & ‘Joviaal, spontaan, vrolijk, energiek en Uitbundig!Geel! enthousiast’! !
&
Uitbundig!gele!vakantiegangers!zijn!gezellige,!vlotte!mensen.! Zij!genieten!van!het!leven!en!vinden!het!belangrijk!om!dat! samen!met!anderen!te!doen.!Ze!houden!enerzijds!van!strandZ! en!zonvakanties,!maar!zoeken!daarnaast!ook!graag!de!bos!en! heide!op.!Drenthe,!ZuidZHolland!en!NoordZBrabant!worden! tijdens!binnenlandse!vakanties!relatief!veel!bezocht!door!deze! groep.!
& ! ‘Vriendschap en genieten van het leven’
& Gezellig!Lime! !
& & Rustig!Groen! !
& & Ingetogen!aqua! !
&
Gezellig!Lime!vakantiegangers!zijn!spontane,!gezellige!en! zachtaardige!mensen.!Zij!recreëren!om!even!‘de!boel!de!boel! te!kunnen!laten’.!Samen!met!het!gezin!op!vakantie!op!een! camping!of!in!een!bungalow!of!uitstapjes!vanaf!het!huisadres! maken!is!belangrijk!voor!deze!groep.!Gelderland,!Limburg,! NoordZBrabant!en!Drenthe!zijn!populaire!binnenlandse! bestemmingen.!
! ! ‘Lekker buiten zijn in een vertrouwde omgeving’
De!Rustig!Groene!vakantieganger!is!serieus,!nuchter!en! bedachtzaam.!Zij!zoeken!graag!het!vertrouwde!op,!dus!een! vakantie!in!eigen!land!of!‘lekker!thuisblijven’!spreekt!hen!aan.! Ze!genieten!graag!wandelend!of!fietsend!van!de!natuur!en!zijn! geïnteresseerd!in!musea!of!bezienswaardige!gebouwen.! Hotels!en!campings!zijn!relatief!populair.!Vanwege!hun! behoefte!aan!rust,!vermijden!ze!meestal!de!schoolvakanties.!!
! ! ‘Behulpzaam, sympathiek en geïnteresseerd’
Als!het!om!vakantievieren!gaat,!dan!zijn!cultuur!en!natuur! belangrijke!trefwoorden!voor!de!Ingetogen!Aqua! vakantieganger.!Het!zijn!serieuze,!evenwichtige!en!eerlijke! mensen.!Zij!ervaren!graag!een!gevoel!van!vrijheid!in!de! natuur,!maar!doen!ook!graag!kennis!op!–!bijvoorbeeld!van! andere!culturen.!Vaak!wordt!als!accommodatie!voor!een! hotel!of!een!losse!accommodatie!(niet!op!een!park)!gekozen.!!
!
! ! ! ! ! &
! !
19!
!
12
! & ! Comfortabel!en!luxe!blauw! ‘Kritisch, zelfbewust en zelfverzekerd’
Tabel&3b&Leisure&Leefstijlen
&
&
& Sportief!en!avontuurlijk! Paars!
& ! Cultureel!en!inspirerend! rood!
&
Blauwe!vakantiegangers!leiden!vaak!een!druk!leven.!Tijdens! de!vakantie!willen!ze!tijd!voor!zichzelf,!partner!en!vrienden.! Blauwe!recreanten!houden!van!een!luxe!omgeving!en! exclusiviteit.!Tijdens!een!binnenlandse!vakantie!gaan!ze!graag! naar!het!strand!of!naar!meren!en!plassen.!Een! verwenvakantie!of!stedentrip!spreekt!hen!ook!aan.!Als! accommodatie!hebben!zij!de!voorkeur!voor!een!comfortabel! hotel!of!bungalowpark.!!
! ! ‘Zichzelf ontplooien, avontuur en uitdaging’
Paarse!vakantiegangers!zijn!rationeel!en!onafhankelijk.!Ze!zijn! graag!sportief!en!actief!bezig,!willen!nieuwe!dingen! meemaken,!andere!culturen!leren!kennen!en!zoeken!het! avontuur!op.!Ze!verblijven!bij!voorkeur!in!een!hotelletje,!maar! een!jeugdherberg!of!alternatieve!accommodatie!is!ook! geliefd.!Naast!de!actieve!vakanties!zoeken!ze!soms!ook!wat! meer!luxe,!bijvoorbeeld!tijdens!een!stedentrip.!
! ! ‘Anders dan anders, actief, cultuur en uitgaan’
Rode!vakantiegangers!zijn!op!zoek!naar!uitdagingen!en! avontuur.!Ze!zijn!intelligent!en!assertief!en!willen!graag!uniek! zijn.!Ze!gaan!het!liefst!ver!weg,!om!nieuwe!dingen!mee!te! maken!en!inspiratie!op!te!doen,!ook!een!stedentrip!spreekt!hen! aan.!Ze!houden!van!cultuur!en!uitgaan.!Rode!vakantiegangers! gaan!graag!met!vrienden!op!vakantie,!maar!staan!liever!niet! ix met!nog!meer!mensen!op!een!park.! !
! ! Meer!informatie!over!deze!doelgroepen!–!zoals!populaire!activiteiten,!mediagebruik,! lidmaatschap!sociale!netwerken!–!is!te!vinden!op!www.drenthe.nl/kleurbekennen.!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 12
"De"namen"van"de"Blauwe,"Paarse"en"Rode"dagrecreanten"wijken"iets"af"van"de"namen"van"de"Blauwe,"Paarse"en"Rode" vakantiegangers."In"de"opsomming"wordt"gebruik"gemaakt"van"de"omschrijving"zoals"gebruikt"bij"de"vakantiegangers."
! !
20!
3.2.!Profiel!inwoners!Drenthe!! ! Grafiek&10&en&kaart&1&
Inwoners&Drenthe&en&Drentse&gemeenten&naar&Leisure&Leefstijl&(dagrecreatie)&en&gemeenten& 13 Drenthe&op&basis&van&de&meest&voorkomende&leefstijlgroep&2011 &
!
Bron:"SmartAgent,"Leefstijlatlas"dagrecreatie"voor"de"provincie"Drenthe"2011."Kaart:"Provincie"Drenthe,"bewerking"De"Afdeling" Onderzoek."
&
Drenthe heeft relatief veel inwoners die tot Gezellig Lime leefstijlgroep behoren.
& Leefstijl14& Ruim!een!kwart!(27%)!van!de!inwoners!van!de!provincie!Drenthe!hoort!qua! Leisure!Leefstijl!bij!de!Gezellig"Lime!consumenten,!dit!is!meer!dan!gemiddeld!in! Nederland!(24%).!Bijna!één!op!de!vijf!(19%)!inwoners!van!Drenthe!is!Uitbundig" Geel,"dit!ligt!iets!boven!het!gemiddelde!in!Nederland!(18%).!Het!aantal! Ondernemend"Paarse!consumenten!blijft!in!Drenthe!achter!bij!het!landelijk! gemiddelde!(Drenthe!5%,!landelijk!9%).!ix"! " ! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 13
"De"meest"recente"beschikbare"gegevens"over"de"Leisure"Leefstijlen"van"de"inwoners"hebben"betrekking"op"2011."Aangenomen" kan"worden"dat"hier"in"de"periode"2011c2015"geen"grote"verschuivingen"hebben"plaatsgevonden." 14 "Het"leefstijlprofiel"van"de"inwoners"van"Drenthe"is"gebaseerd"op"hun"dagrecreatie"gedrag."
! !
21!
De!kaart!op!de!vorige!pagina!laat!zien!dat!er!wel!verschillen!zijn!tussen!de!Drentse! gemeenten,!maar!dat!in!het!merendeel!van!de!gemeenten!de!Gezellig"LimeZgroep! het!grootst!is.!Uitzonderingen!zijn!Emmen!en!Coevorden!waar!relatief!veel! Uitbundig"Gele!consumenten!wonen!en!Tynaarlo!en!Aa!en!Hunze!waar!de! Ingetogen!Aqua!groep!het!grootst!is.! ! De!taartdiagrammen!in!de!kaart!geven!de!verhouding!per!gemeente!weer.!Indien! een!gemeente!een!significant!hoger!aandeel!inwoners!met!een!bepaalde!leefstijl! heeft,!is!het!percentage!in!het!diagram!in!een!groter!lettertype!weergegeven.! Bijvoorbeeld:!in!Meppel!is!Gezellig"Lime!de!grootste!groep!(24%!van!de! bevolking),!maar!de!gemeente!telt!significant!meer!Rustig"Groene!(21%)!en! Cultureel"en"inspirerend"Rodecinwoners!(13%)!dan!gemiddeld!in!Nederland.!ix! & Herkomst&dagrecreanten& Het!grootste!deel!van!de!Nederlanders!(79%)!die!in!2012Z2013!een!vrijetijdsZ activiteit15!vanaf!het!huisadres!uitvoerden!in!Drenthe,!kwam!uit!Drenthe!zelf.!Na! Drenthe!waren!Groningen!(9%),!Friesland!(3%)!en!Overijssel!(2%)!de!belangrijkste! herkomstprovincies!van!dagrecreanten!in!Drenthe.!xi" "
Vier van de vijf Nederlanders die recreëerden in Drenthe kwam uit Drenthe. Recreanten van buiten de eigen provincie kwamen relatief vaak uit Groningen.
3.3.!Profiel!binnenlandse!toeristische!vakantiegangers!Drenthe! ! Het!profiel!van!de!binnenlandse!toeristische!vakantieganger!in!Drenthe!komt!in! hoofdlijnen!overeen!met!dat!van!de!gemiddelde!binnenlandse!toeristische! vakantieganger.!De!grootste!groep!vakantiegangers!bestaat,!zowel!in!Nederland! als!in!Drenthe,!uit!Uitbundig"Gele!personen.xii!! ! Gezellig"Lime,!Comfortabel"en"Luxe"Blauwe!en!Rustig"Groene!consumenten!kozen! in!2014!relatief!vaak!voor!Drenthe!als!bestemming!voor!hun!binnenlandse! vakantie."De"Sportief"en"Avontuurlijk"Paarse!consument!bezocht!Drenthe!juist! minder!dan!gemiddeld.!ix!
Gezellig Lime, comfortabel en Luxe Blauwe en Rustig Groene consumenten kiezen relatief vaak voor een vakantie in Drenthe.
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 15
! !
!Inclusief!voorZ!en!natransport.!
22!
!
Grafieken&11a&U&11b&U&11c&
& Leisure&Leefstijlen&binnenlandse&toeristische&vakantiegangers& Drenthe'2013' 10%$
1%$ 30%$
9%$ 27%$
8%$
7%$
6%$
13%$
12%$
26%$
9%$
18%$
14%$
16%$
Lime$ Aqua$ Rood$ Niet$bekend$
1%$
9%$
20%$
19%$
Geel$ Groen$ Paars$ Blauw$
1%$
11%$
8%$
13%$
Nederland(2014(
Drenthe'2014'
14%$
!
!
" Bron:"NBTCcNIPO"Research,"Continu"Vakantieonderzoek"2013/2014,"2015."
!
! Het!aantal!Rustig"Groene!vakantiegangers!is!ten!opzichte!van!2013!gestegen!met! 11%.!Het!aantal!Comfortabel"en"Luxe"Blauwe!vakantiegangers!lag!in!2014!eveneens! boven!het!niveau!van!2013!(+2%).!Drenthe!ontving!in!2014!ongeveer!een!vijfde! minder!Sportief"en"Avontuurlijk"Paarse!en!Ingetogen"Aqua!vakantiegangers!dan! een!jaar!eerder.! ! Vakanties&naar&leeftijd& ! Grafiek&12&
Toeris'sche*binnenlandse*vakan'egangers*in*Drenthe*en* Nederland*naar*lee6ijd*(gemiddelde*2012=2014)* 15%# 16%#
65+###jaar# 50-64#jaar# 12%#
40-49#jaar# 30-39#jaar# 25-29#jaar# 4%#
19-24#jaar#
12%# 11%#
6-14#jaar# 0-#5#jaar#
9%#
0%# Drenthe#
5%#
17%#
5%#
3%# 3%#
15-18#jaar#
23%#
14%#
13%#
5%# 5%#
18%#
10%#
14%#
15%#
20%#
25%#
30%#
Nederland#
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO),"2012/2014,"2015."
!
! De!provincie!Drenthe!was!de!afgelopen!jaren!bovengemiddeld!populair!onder! gezinnen!met!jonge!kinderen.!De!groep!Nederlanders!van!50Z64!jaar!was!onder! de!vakantiegangers!in!Drenthe!juist!ondervertegenwoordigd.! ! ! !
23!
Gezinnen met jonge kinderen kiezen vaker dan gemiddeld voor een vakantie in Drenthe.
! Ten!opzichte!van!2005!is!in!Drenthe!met!name!het!aantal!vakanties!van!0Z5Zjarigen! (+51%)!en!van!65Zplussers!(+38%)!sterk!gestegen.!Landelijk!nam!het!aantal! vakanties!door!65Zplussers!eveneens!in!omvang!toe!(+42%),!maar!lag!het!aantal! vakanties!van!0Z5Zjarigen!ongeveer!op!het!niveau!van!2005.!Opvallend!is!de!daling! van!het!aantal!vakanties!door!50Z64!jarigen!in!Drenthe!in!de!periode!2011Z2014.! Landelijk!bleef!het!aantal!vakanties!door!Nederlanders!in!die!leeftijdscategorie!in! dezelfde!periode!namelijk!redelijk!constant.!xii! ! 16
Grafiek&13a &
Ontwikkeling*aantal*toeris/sche*binnenlandse*vakan/es*in* Drenthe*naar*lee6ijd*2005;2014*obv*indexcijfers*(2005*=*100)* 160# 140#
151#
0,#5#jaar#
138#
6,14#jaar# 15,29#jaar#
120#
30,39#jaar#
98# 95# 92# 89#
100# 80#
40,49#jaar# 50,64#jaar#
74#
65+###jaar#
60# 2005# 2006# 2007# 2008# 2009# 2010# 2011# 2012# 2013# 2014#
!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,"2015.!
!
Grafiek&13b&
Ontwikkeling*aantal*toeris/sche*binnenlandse*vakan/es*in* Nederland*naar*lee6ijd*2005;2014*obv*indexcijfers*(2005*=*100)* 150# 142#
140# 130#
125#
120#
109#
110# 100#
100# 92#
90#
85# 77#
80# 70#
0,#5#jaar# 6,14#jaar# 15,29#jaar# 30,39#jaar# 40,49#jaar# 50,64#jaar# 65+###jaar#
60# 2005# 2006# 2007# 2008# 2009# 2010# 2011# 2012# 2013# 2014# Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,"2015.!
&
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 16
! !
!In!de!grafieken!13!a!en!13b!zijn!de!leeftijdscategorieën!15Z18,!19Z24!en!25Z29!jaar!samengevoegd!tot!de!categorie!15Z29!jaar.!!
24!
Gezinssituatie& ! Grafiek&14&
Toeris'sche*binnenlandse*vakan'es*in*Drenthe*en*Nederland** naar*gezinssitua'e*(gemiddelde*2012=2014)* 38%#
2=persoonshuishoudens#(35+#jaar)# 2=persoonshuishoudens#(t/m#34#jaar)# Gezinnen#met#kinderen#(13#=#17#jaar)#
43%# 4%# 5%# 5%# 7%# 16%# 15%#
Gezinnen#met#kinderen#(6#=#12#jaar)#
31%#
Gezinnen#met#kinderen#(0#=#5#jaar)# Eenpersoonshuishoudens#
20%# 7%#
11%#
0%# 5%# 10%# 15%# 20%# 25%# 30%# 35%# 40%# 45%# 50%# Drenthe#
Nederland#
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO),"2012c2014,"2015."
!
! Drenthe!werd!in!2012Z2014!het!meest!bezocht!door!Nederlanders!die!deel! uitmaken!van!een!tweepersoonshuishouden!van!35!jaar!of!ouder.!Het!aandeel! van!deze!groep!was!in!Drenthe!echter!wel!kleiner!dan!gemiddeld!in!Nederland.! Opvallend!is!het!grote!aandeel!gezinnen!met!kinderen!van!0!tot!5!jaar.!Drie!van!de! tien!vakanties!in!Drenthe!werd!ondernomen!door!deze!groep,!dit!is!ruim!anderhalf! keer!zoveel!als!het!landelijk!gemiddelde.! & Groepsgrootte& Nederlandse!vakantiegangers!bezochten!Drenthe!in!2014!met!gemiddeld!4,2! personen.!Dit!is!significant!meer!dan!de!3,7!personen!waar!een!gemiddeld! binnenlands!reisgezelschap!uit!bestond.!xii! ! De gemiddelde groepsgrootte is in Drenthe significant groter dan gemiddeld in Nederland. ! Drie!van!de!tien!(29%)!binnenlandse!toeristische!vakantiegangers!in!Drenthe! waren!met!zijn!tweeën!op!vakantie.!Dit!was!significant!minder!dan!het! gemiddelde!voor!Nederland!(42%).!Drenthe!werd!beduidend!vaker!dan!gemiddeld! bezocht!door!groepen!van!zes!of!meer!personen.! !
! !
25!
!
Grafiek&15a&en&15b!
!
Aantal&personen&in&reisgezelschap&U&2014!
Drenthe'2014'
Nederland(2014(
2%#
3%# 20%#
28%#
29%# 42%#
8%# 9%# 11%# 21%#
Alleen# 2#personen# 3#personen# 4#personen# 5#personen# ≥6#personen#
18%# 9%#
!
!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO)"2014,"2015.!
! De!grafieken!16a!(Drenthe)!en!16b!(Nederland!–!volgende!pagina)!laten!voor!de! periode!2005Z2014!de!ontwikkeling!van!het!aantal!binnenlandse!toeristische! vakanties!naar!de!grootte!van!het!reisgezelschap!zien.!! ! Ten!opzichte!van!tien!jaar!geleden!heeft!met!name!het!aantal!vakanties!van! reisgezelschappen!van!drie!personen!zich!in!Drenthe!positief!ontwikkeld.!Het! aantal!vakanties!dat!met!zijn!tweeën!is!ondernomen!groeide!tot!en!met!2013,! maar!liet!in!2014!een!daling!zien.!Landelijk!zette!de!stijging!van!het!aantal! vakanties!met!twee!personen!ook!in!2014!door.!Voor!de!reisgezelschappen!van! vier!personen!geldt!dat!er!in!Drenthe,!na!een!sterke!groei!in!de!periode!2010Z 2012,!er!in!2013!en!2014!sprake!was!van!een!sterke!daling!van!het!aantal!vakanZ ties.!Landelijk!neemt!het!aantal!vakanties!met!vier!personen!al!jaren!licht!af.!xii! ! Grafiek&16a&
Ontwikkeling*aantal*toeris/sche*vakan/es*in*Drenthe*naar* groo4e*reisgezelschap*2005:2014*obv*3:jaarsgemiddelden* (x1.000)* 500"
Alleen"
400"
2"personen" 3"personen"
300"
4"personen" 5"personen"
200"
≥6"personen"
100" 0" 2005" 2006" 2007" 2008" 2009" 2010" 2011" 2012" 2013" 2014" Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO)"2014,"2015.!
!
! ! ! ! !
26!
Grafiek&16b&
! Ontwikkeling*aantal*toeris/sche*vakan/es*in*Nederland*naar* groo5e*reisgezelschap*2005;2014*obv*3;jaarsgemiddelden* (x1.000)* Alleen" 2"personen" 3"personen" 4"personen" 5"personen" ≥6"personen"
7.000" 6.000" 5.000" 4.000" 3.000" 2.000" 1.000" 0" 2005" 2006" 2007" 2008" 2009" 2010" 2011" 2012" 2013" 2014"
!
!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO)"2014,"2015.!
Circa één op de acht vakanties die in een groep van zes of meer personen ondernomen wordt heeft Drenthe als bestemming. ! In!Drenthe!worden!relatief!veel!vakanties!doorgebracht!in!groepen!van!zes!of! meer!personen.!De!laatste!jaren!is!er!in!Drenthe!wel!sprake!van!een!lichte!daling,! maar!deze!daling!is!beduidend!kleiner!dan!gemiddeld!in!Nederland.!Drenthe!had! in!2014!voor!wat!betreft!het!aantal!vakanties!in!groepen!van!zes!of!meer! personen!een!marktaandeel!van!12,3%.!xii! & Herkomst& Drenthe!wordt!het!meest!bezocht!door!toeristische!vakantiegangers!uit!ZuidZ Holland;!gemiddeld!kwam!Z!in!de!periode!2012Z2014!Z!22%!van!de!binnenlandse! vakantiegangers!uit!deze!provincie.!ZuidZHolland!is!ook!de!provincie!met!de! meeste!inwoners;!21%!van!de!Nederlanders!woont!in!deze!provincie.!Na!ZuidZ Holland!zijn!NoordZHolland!(16%),!Gelderland!(12%)!en!Overijssel!(10%)!de! belangrijkste!herkomstprovincies!van!vakantiegangers!in!Drenthe.!xii! ! Bijna 40% van de binnenlandse toeristische vakantiegangers in Drenthe, kwam in 2014 uit Zuid- of Noord-Holland. ! Inwoners!van!Friesland,!Groningen,!Overijssel!en!Flevoland!kiezen!relatief!vaker! voor!Drenthe!als!vakantiebestemming!dan!inwoners!uit!de!rest!van!Nederland.! Voor!de!Groningers!en!Friezen!stond!Drenthe!in!2014!op!de!eerste!plaats!van!de! binnenlandse!vakantiebestemmingen.!13,5!Procent!van!de!Groningers!en!15,6%! van!de!Friezen!bracht!in!2014!hun!binnenlandse!vakantie!in!Drenthe!door.!Onder! Zeeuwen,!Limburgers!en!Brabanders!was!Drenthe!minder!populair!als!bestemming! voor!binnenlandse!vakanties.!xii! ! !
! !
27!
!
Tabel&4&Herkomstprovincie&binnenlandse&toeristische&vakantiegangers&2012U2014&en&aantal&inwoners&per& provincie&2014&(in&%)& & Drenthe& Nederland& Aantal&inwoners& (2013)&
Groningen! Friesland! Drenthe! Overijssel! Flevoland! Gelderland! Utrecht! NoordZHolland! ZuidZHolland! Zeeland! NoordZBrabant! Limburg! !
5,5%! 6,6%! 3,7%! 10,0%! 3,6%! 11,6%! 7,1%! 15,5%! 22,2%! 1,4%! 9,2%! 3,5%! 100%!
3,5%! 4,5%! 2,8%! 7,4%! 2,6%! 13,2%! 8,1%! 15,0%! 21,9%! 2,3%! 13,5%! 5,1%! 100%!
3,5%! 3,8%! 2,9%! 6,8%! 2,4%! 12,0%! 7,4%! 16,3%! 21,3%! 2,3%! 14,7%! 6,7%! 100%!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO),"2012c2014,"2015,"CBS,"Bevolking"naar"leeftijd"en"regio,"2014,"2015."
!
Bijna de helft van de vakantiegangers in Drenthe komt uit Zuid-Holland, Noord-Holland of Gelderland.
! Waardering& Nederlandse!toeristische!vakantiegangers!zijn!over!het!algemeen!positief!over! hun!vakanties!in!eigen!land.!Een!vakantie!in!Drenthe!werd!in!2014!gemiddeld!met! een!8,1!beoordeeld,!een!gemiddelde!binnenlandse!vakantie!scoorde!een!8,2.! ! Grafiek&17&
Tevredenheid)over)prijs.)en)kwaliteitsaspecten)en)algemeen) oordeel)over)binnenlandse)toeris8sche)vakan8es)2014) (in)rapportcijfers)) 8,1$ 8,2$
Algemeen$oordeel$ 6,9$ 7,1$
Prijsniveau$boodschappen$
7,1$ 7,2$
Prijsniveau$horeca$
Drenthe$
Kwaliteit$accommoda;e$
7,9$ 7,8$
Kwaliteit$dienstverlening$
7,8$ 7,8$ 5,0$
6,0$
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO)"2014,"2015.!
7,0$
8,0$
Nederland$
9,0$
!
& De!prijsZ!en!kwaliteitsaspecten!werden!in!Drenthe!en!Nederland!ongeveer!gelijk! beoordeeld.!Alleen!over!het!prijsniveau!van!de!boodschappen!waren!de!vakantieZ gangers!in!Drenthe!minder!tevreden!dan!gemiddeld.!xii! &
! !
28!
Mediagebruik& Het!merendeel!(92%)!van!de!Nederlanders!die!in!2014!in!Drenthe!op!vakantie! geweest!zijn,!luistert!regelmatig!naar!de!radio.!Onderstaande!tabel!geeft!een! overzicht!van!de!zenders!waar!het!meest!naar!geluisterd!wordt.!! ! Tabel&5&Populairste&radiozenders&onder&binnenlandse&vakantiegangers&–&Drenthe&en&Nederland&in&2014&(in&%)& & & Drenthe& Nederland&
Sky!Radio! Radio!538! Q!Music! Radio!1! 100%!NL! Radio!3FM! Lokale/regionale!omroep!! Radio!Veronica!! Radio!2!
! ! ! ! ! ! ! ! !
25%! 22%! 21%! 18%! 18%! 17%! 14%! 12%! 11%!
25%! 22%! 19%! 21%! 12%! 17%! 15%! 9%! 15%!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO)"2014,"2015."
! Sky!Radio!is!zowel!in!Drenthe!als!in!heel!Nederland!het!populairst,!ongeveer!een! kwart!van!de!toeristen!luistert!wel!eens!naar!Sky!Radio.!De!Nederlanders!die!in! 2014!in!Drenthe!waren!luisteren!significant!vaker!dan!gemiddeld!naar!100%!NL!en! Radio!Veronica.!Op!Radio!2!wordt!significant!minder!vaak!dan!gemiddeld! afgestemd!door!de!Drenthegangers.! !
Tabel&6&Krantenabonnementen&onder&binnenlandse&vakantiegangers&–&Drenthe&en&Nederland&in&2014&(in&%&en&≥&5%)& & & Drenthe& Nederland&
Regionaal!Dagblad! Telegraaf!! AD!Z!Algemeen!Dagblad!!
! ! !
20%! 10%! 9%!
20%! 9%! 9%!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO)"2014,"2015."
! Het!krantenleesgedrag!van!de!vakantieganger!die!in!2014!in!Drenthe!op!vakantie! geweest!is,!wijkt!weinig!af!van!dat!van!de!gemiddelde!binnenlandse!vakantieZ ganger.!De!Volkskrant!wordt!minder!dan!gemiddeld!gelezen!door!Nederlanders! die!in!Drenthe!op!vakantie!gaan,!terwijl!het!aandeel!Trouwlezers!iets!boven!het! gemiddelde!voor!Nederland!ligt.!
! !
29!
4&
Verblijven&in&Drenthe&
! Dit"hoofdstuk"geeft"inzicht"in"het"aantal"vakanties"en"overnachtingen"van"toeristen" in"Drenthe."Daarbij"wordt"voor"de"binnenlandse"vakanties"onderscheid"gemaakt" tussen"toeristische"vakanties17"en"vakanties"op"een"vaste"standplaats18."Voor"de" grafieken"is"steeds"alleen"gebruik"gemaakt"van"de"cijfers"over"de"toeristische" vakanties."Bij"de"paragraaf"over"verblijfsbezoek"uit"het"buitenland"wordt"bewust" niet"over"‘vakanties’"of"‘toeristen’"gesproken,"omdat"deze"cijfers"zowel"betrekking" hebben"op"toeristisch"als"zakelijk"bezoek."" !
4.1.!Vakanties!van!Nederlanders! ! Nederlanders!hebben!in!totaal!in!2014!circa!1,5!miljoen!vakanties!en!ruim!7,8!! miljoen!nachten!doorgebracht!in!Drenthe.!Het!merendeel!(84%)!van!deze! vakanties!waren!toeristische!vakanties,!de!rest!van!de!vakanties!(16%)!werd!in! 2014!op!een!vaste!standplaats!doorgebracht.!xii! ! Grafiek&18&
Ontwikkeling*aantal*toeris/sche*binnenlandse*vakan/es*in* Drenthe*200592014*(x*1.000)* 1.800" 1.600" 1.400" 1.200" 1.000" 800" 600" 400" 200" 0" 2005" 2006" 2007" 2008" 2009" 2010" 2011" 2012" 2013" 2014"
!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,2015."
!
Het aantal vakanties in Drenthe nam in 2013 en 2014 af tot ongeveer het niveau van 2005. Tot!2012!was!er!in!Drenthe!sprake!van!een!bovengemiddeld!sterke!groei!van!het! aantal!toeristische!binnenlandse!vakanties.!Vanaf!2013!nam!zowel!in!Drenthe,!als! in!Nederland!het!aantal!vakanties!af.!In!Drenthe!daalde!het!aantal!vakanties!in! 2013!en!2014!sterker!dan!het!landelijk!gemiddelde19.! & & & !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 17
!Toeristische"vakantie"="bezoek"met"minimaal"één"overnachting"aan"een"accommodatie"die"niet"je"hoofdverblijf"is"en"die"niet"in" eigen"bezit"is"(niet"met"een"zakelijk"motief)." 18 !Vaste"standplaatsvakantie"="bezoek"met"minimaal"één"overnachting"aan"een"accommodatie"die"niet"je"hoofdverblijf"is,"maar" die"wel"in"eigen"bezit"is"(niet"met"een"zakelijk"motief).! 19 !Er"is"een"duidelijk"verschil"in"de"ontwikkeling"gemeten"door"het"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO)"en"de"Statistiek" Logiesaccommodaties"(SLA)"van"het"CBS."In"de"inleiding"van"dit"rapport"wordt"hier"een"korte"toelichting"op"gegeven.
!
! !
30!
Marktaandeel& De!jaren!2011!en!2012!waren!topjaren!voor!Drenthe,!het!marktaandeel!van!de! provincie!steeg!tot!ruim!boven!de!10%.!In!2014!had!Drenthe!–!voor!wat!betreft! het!aantal!toeristische!binnenlandse!vakanties!–!een!marktaandeel!van!9,1%.! Drenthe!stond!hiermee!binnen!Nederland!op!de!vijfde!plek!–!na!Gelderland,! Limburg,!NoordZHolland!en!NoordZBrabant.!! ! De provincie Drenthe blijft binnen Nederland qua vakanties op de vijfde plek staan, na Gelderland, Limburg, Noord-Holland en Noord-Brabant. & Concurrerende&provincies& In!onderstaande!grafiek!wordt!de!ontwikkeling!van!het!aantal!toeristische! binnenlandse!vakanties!in!Drenthe!vergeleken!met!de!ontwikkeling!in!de! provincies!met!een!concurrerend!aanbod!en!met!de!ontwikkeling!in!de!andere! noordelijke!provincies.! ! Grafiek&19&
Ontwikkeling*aantal*toerisi/sche*binnenlandse*vakan/es*in*Drenthe* vergeleken*met*concurrerende*provincies*(x*1.000)*
2.500" 2.250" 2.000" 1.750" 1.500" 1.250" 1.000" 750" 500" 250" 0"
2.193& 1.987& 1.683& 1.249& 1.219& 916&
278&
2005" 2006" 2007" 2008" 2009" 2010" 2011" 2012" 2013" 2014" Gelderland" Drenthe" Groningen"
Limburg" Overijssel"
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,"2015.!
Noord
!
! In!de!grafiek!is!te!zien!dat!het!aantal!toeristische!binnenlandse!vakanties!in! Drenthe!zich!in!de!periode!2005Z2012!positiever!ontwikkelde!dan!in!de!andere! provincies.!In!de!periode!2013Z2014!daalde!het!aantal!vakanties!in!Drenthe!juist! sterker!dan!gemiddeld.!! ! Er!zijn!in!2014!ongeveer!even!veel!vakanties!in!Drenthe!doorgebracht!als!in!2005.! In!Gelderland,!Limburg!en!Overijssel!ligt!het!aantal!vakanties!in!2014!eveneens! ongeveer!op!het!niveau!van!2005.!Groningen!en!Friesland!ontvingen!in!2014! minder!(respectievelijk!Z7%!en!Z9%)!binnenlandse!toeristische!vakantiegangers! dan!tien!jaar!eerder.!Alleen!in!NoordZBrabant!was!er!de!afgelopen!tien!jaar!sprake! van!een!stijging!het!aantal!vakanties.!xii! &
! !
31!
Verblijfsduur& ! Grafiek&20&
Ontwikkeling*aantal*binnenlandse*toeris1sche*vakan1es*in* Drenthe*naar*vakan1eduur*(x*1.000)* 1.000" 800" 600" 400" 200" 0" 2005" 2006" 2007" 2008" 2009" 2010" 2011" 2012" 2013" 2014" Kort"(2"2"4"dagen)"
Middellang"(5"2"8"dagen)"
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,"2015.!
Lang"(9+"dagen)"
&
! De!vrijetijdssector!reageert!met!vertraging!op!de!economische!crisis!in!Nederland.! Tot!2013!was!er!zowel!landelijk!als!in!Drenthe!nog!sprake!van!een!lichte!groei!van! het!aantal!binnenlandse!vakanties;!door!de!crisis!kozen!mensen!eerder!voor!een! vakantie!in!eigen!land.!Pas!in!2014!was!er!echt!sprake!van!een!daling!van!het! aantal!vakanties.!Drenthe!heeft!in!2011!en!2012!bovengemiddeld!geprofiteerd! van!de!groei!van!het!aantal!korte!(2Z4!dagen)!binnenlandse!toeristische!vakanties.! In!2013!en!2014!daalde!het!aantal!korte!vakanties!in!Drenthe!weer!naar!het! niveau!van!2009!en!2010.!! ! Nederlanders!brengen!hun!middellange!vakanties!(5Z8!dagen)!relatief!vaak!door! in!Drenthe.!Drenthe!had!voor!wat!betreft!de!middellange!vakanties!in!eigen!land! in!2014!een!marktaandeel!van!12%.!De!ontwikkeling!van!het!aantal!middellange! vakanties!was!de!afgelopen!jaren!redelijk!stabiel!in!Drenthe.!! ! Binnenlandse vakantiegangers vaker dan gemiddeld voor Drenthe voor een middellange vakantie (5-8 dagen). ! Het!aantal!lange!vakanties!ontwikkelde!zich!in!Drenthe!positief!in!de!periode! 2005Z2013,!terwijl!er!landelijk!in!dezelfde!periode!sprake!was!van!een!lichte! daling.!In!2014!nam!het!aantal!lange!vakanties!(9+!dagen)!sterk!af!in!Drenthe.!Ook! landelijk!was!er!sprake!van!een!daling,!maar!deze!was!minder!sterk.!
! !
32!
!
Grafiek&21a&en&21b&
&
Verblijfsduur,toeris/sche, binnenlandse,vakan/es,in, Drenthe,7,2014,
Verblijfsduur,toeris/sche, binnenlandse,vakan/es,in, Nederland,7,2014,
11%$
13%$
46%$ 54%$
33%$ 43%$
Kort$(2$-$4$dagen)$
Kort$(2$-$4$dagen)$
Middellang$(5$-$8$dagen)$
Middellang$(5$-$8$dagen)$
Lang$(9+$dagen)$
Lang$(9+$dagen)$
!
!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2014,"2015.!
! In!Drenthe!zijn!in!2014!relatief!veel!middellange!vakanties!en!juist!weinig!korte! vakanties!ondernomen.!Landelijk!was!ruim!de!helft!(54%)!van!de!vakanties!een! korte!vakanties,!in!Drenthe!46%.!In!Drenthe!was!43%!van!alle!binnenlandse! toeristische!vakanties!een!middellange!vakantie,!landelijk!ging!33%!van!de! vakantiegangers!5Z8!dagen!op!vakantie.!xii! & Vakantieseizoen& Het!aantal!vakanties!in!het!voorjaar!(maart,!april,!mei)!en!najaar!(september,! oktober,!november)!is!in!Drenthe!de!afgelopen!jaren!redelijk!stabiel.!Het!aantal! wintervakanties!(december,!januari,!februari)!nam!toe!in!de!periode!2005Z2011,! maar!daalde!in!de!periode!2012Z2014!weer,!ongeveer!tot!het!niveau!van!2005.!Het! aantal!zomervakanties!(juni,!juli,!augustus),!steeg!sterk!in!de!periode!2009Z2012,! maar!in!de!periode!2012Z2014!is!er!een!duidelijke!afname!te!zien.!Landelijk!is!er!een! veel!stabieler!beeld,!zonder!sterke!stijgingen!of!dalingen!in!de!afgelopen!periode.!xii! ! Grafiek&22! Ontwikkeling#aantal#toeris5sche#vakan5es#in#Drenthe#naar#seizoen##;# 2005;2014;#3;jaarsgemiddelden# 600#
(x#1.000)#
500# 434#
400#
333"
300#
320"
200#
199"
100# 0# 2005# 2006# 2007# 2008# 2009# 2010# 2011# 2012# 2013# 2014# Voorjaar#
Zomer#
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,"2015.!
Najaar#
Winter#
!
& ! !
33!
Fietsvakanties& Binnenlandse!toeristische!vakantiegangers!stapten!tijdens!31%!van!de!vakanties! in!Drenthe!op!de!pedalen.!Vakanties!waarbij!tijdens!meer!dan!de!helft!van!de! dagen!gefietst!wordt,!worden!fietsvakanties!genoemd.!Nederlanders!hebben!in! 2014!circa!115.000!fietsvakanties!doorgebracht!in!Drenthe,!9,4%!van!alle! fietsvakanties!in!Nederland.!Alleen!in!Gelderland,!Overijssel!en!Limburg!zijn!in! 2014!meer!fietsvakanties!ondernomen.!In!Friesland,!NoordZHolland!en!NoordZ Brabant!werden!ongeveer!evenveel!fietsvakanties!doorgebracht!als!in!Drenthe.! Ten!opzichte!van!2013!nam!het!aantal!fietsvakanties!in!Drenthe!met!6,5%!af.!xii!
Het aantal fietsvakanties in Drenthe, is afgenomen ten opzichte van 2013.
& Organisatiegraad&en&boekingsgedrag& Het!grootste!deel!van!de!binnenlandse!toeristische!vakantiegangers!die!in! Drenthe!op!vakantie!gingen,!reserveerden!in!2014!van!te!voren!de!accommodatie.! Bijna!een!kwart!(23%)!reserveerde!zelf!rechtstreeks!bij!de!accommodatie,!61%! boekte!de!accommodatie!via!de!reiswereld!(reisbureau,!boekingswebsite,!etc).! Veertien!procent!van!de!vakantiegangers!ging!op!de!bonnefooi!naar!Drenthe,!dit! is!significant!minder!dan!het!landelijk!gemiddelde!(18%).! ! In!Drenthe!werd!in!2014!driekwart!van!de!accommodaties!via!het!internet!of!de! eZmail!geboekt.!Drenthe!wijkt!hierin!nauwelijks!af!van!het!gemiddelde!voor! Nederland.!Het!grootste!deel!van!deze!–!via!het!internet!geboekte!–!vakanties! werd!via!de!websites!van!de!grote!bungalowverhuurders!geboekt!(Landal! Greenparcs!15%!en!Center!Parcs!11%).!Landelijk!werd!5%!van!de!vakanties!via! Center!Parcs!en!10%!via!Landal!Greenparcs!geboekt.!Een!vijfde!(20%)!van!de! binnenlandse!toeristische!vakanties!in!Drenthe!werd!rechtsreeks!via!de!internetsite! van!de!accommodatieverschaffer!geboekt!(landelijk!23%).!iii!
4.2.!Overnachtingen!van!Nederlanders! ! Grafiek&23&
Ontwikkeling*aantal*overnach1ngen*1jdens*toeris1sche* binnenlandse*vakan1es*in*Drenthe*2005:2014*(x*1.000)* 10.000" 8.000" 6.000" 4.000" 2.000" 0" 2005" 2006" 2007" 2008" 2009" 2010" 2011" 2012" 2013" 2014"
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,"2015.!
!
!
! !
34!
Het!aantal!overnachtingen!tijdens!toeristische!binnenlandse!vakanties!in!Drenthe! ontwikkelde!zich!positief!tot!en!met!2009!en!liet!in!de!periode!2009Z2013!een! redelijk!stabiel!beeld!zien.!In!2014!zijn!aanmerkelijk!minder!nachten20!doorgebracht! in!Drenthe!dan!in!2013.!Nederlanders!overnachtten!in!2014!6,3!miljoen!keer!in! Drenthe!tijdens!een!toeristische!vakantie.!Daarnaast!brachten!zij!nog!ruim!1,5! miljoen!nachten!door!op!een!vaste!standplaats.!! ! In de periode 2013-2014 is het aantal overnachtingen in Drenthe sterker gedaald dan het landelijk gemiddelde. ! Het!aantal!overnachtingen!in!Drenthe!ontwikkelde!zich!in!de!periode!van!2005!tot! en!met!2013!bovengemiddeld!goed.!In!2014!was!er!sprake!van!een!omslagpunt;! het!aantal!overnachtingen!lag!in!Drenthe!in!2014!5%!onder!het!niveau!van!2005.! In!heel!Nederland!nam!het!aantal!overnachtingen!in!dezelfde!periode!(2005Z2014)! met!4%!af.!xii! ! Grafiek&24&
Ontwikkeling*aantal*overnach1ngen*1jdens*toeris1sche*binnenlandse* vakan1es*in*Nederland*en*Drenthe*8*indexcijfers*(2005*=*100)* 120# 110# 100# 90#
2005#
2006#
2007#
2008#
2009#
2010#
2011#
2012#
2013#
96# 2014#95#
80# 70# Drenthe#
Nederland#
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,"2015.!
!
!
! Voor!wat!betreft!het!aantal!overnachtingen!tijdens!toeristische!binnenlandse! vakanties!heeft!Drenthe!in!2014!een!marktaandeel!van!9,4%.!Een!duidelijke! afname!ten!opzichte!van!de!voorgaande!jaren!toen!het!marktaandeel!nog!ruim! 10%!bedroeg.!Drenthe!stond!met!9,4%!van!alle!overnachtingen!op!de!vijfde!plek! in!Nederland!(na!Gelderland!16,7%,!Limburg!15,0%!NoordZHolland!11,5%!en! Overijssel!9,7%).!In!2013!bekleedde!Drenthe!nog!de!derde!plaats!van!alle! provincies.!xii! ! De gemiddelde verblijfsduur neemt in Drenthe – net als in de rest van Nederland – af. ! ! Verblijfsduur& Gemiddeld!verbleven!toeristen!tijdens!een!binnenlandse!toeristische!vakantie!5,0! nachten!in!Drenthe,!dit!ligt!iets!boven!het!landelijk!gemiddelde!van!4,8!nachten.! Zowel!in!Drenthe!als!in!geheel!Nederland!is!het!gemiddeld!aantal!overnachtingen! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 20
"Er"is"een"duidelijk"verschil"in"de"ontwikkeling"gemeten"door"het"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO)"en"de"Statistiek" Logiesaccommodaties"(SLA)"van"het"CBS."In"de"inleiding"van"dit"rapport"wordt"hier"een"korte"toelichting"op"gegeven."
! ! !
35!
per!toeristische!vakantie!in!2014!gedaald!ten!opzichte!van!een!jaar!eerder.!De! daling!van!de!gemiddelde!verblijfsduur!is!in!Drenthe!sterker!dan!gemiddeld.!Dit! heeft!te!maken!met!de!relatief!sterke!afname!van!het!aantal!lange!vakanties!in!de! provincie.!xii! ! Grafiek&25&
Ontwikkeling*aantal*binnenlandse*toeris1sche*vakan1es*in* Drenthe*naar*verblijfsduur*obv*3*jaarsgemiddelden**(x*1.000)* 800" 600" 400" 200" 0" 2005" 2006" 2007" 2008" 2009" 2010" 2011" 2012" 2013" 2014" Kort"(2"1"4"dagen)"
Middellang"(5"1"8"dagen)"
Lang"(9+"dagen)" "
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,2015." "
Bovenstaande!grafiek21!toont!dat!het!aantal!korte!vakanties,!na!de!piek!in!2011!en! 2012,!in!2014!is!gedaald!tot!ongeveer!het!niveau!van!2009.!Het!aantal!vakanties! van!negen!of!meer!dagen!is,!na!jaren!stabiel!te!zijn!geweest,!de!afgelopen!twee!jaar! eveneens!afgenomen.!xii!iii! "
4.3.!Logiesvorm!Nederlanders! ! Grafiek&26a&en&26b& &
Overnachtingen&tijdens&binnenlandse&toeristische&vakanties&–&naar&logiesvorm&
Drenthe' 2012+2014'
Nederland( 2012,2014(
9%#
13%#
13%$
21%$
22%# 38%$ 28%$
56%# Hotel#
Hotel$
Bungalow#
Bungalow$
Kamperen#
Kamperen$
Overig#
!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2012c2014,"2015.!
Overig$
!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !
!In"grafiek"25"wordt"gebruik"gemaakt"van"een"voortschrijdend"driejaarsgemiddelde."Dit"is"gedaan"om"de"jaarlijkse" schommelingen"(die"wellicht"met"de"steekproefgrootte"van"de"subcategorieën"te"maken"heeft)"af"te"zwakken"en"duidelijker"de" trend"te"laten"zien.! 21
! !
36!
Ruim!de!helft!(56%)!van!het!aantal!overnachtingen!in!Drenthe!vond!in!2012Z2014! plaats!in!een!bungalow.!Dit!aandeel!lag!beduidend!hoger!dan!landelijk!(38%).!Het! aandeel!van!alle!andere!logiesvormen!–!hotel,!kamperen!en!overige!logiesvormen! –!bleef!achter!bij!het!gemiddelde!in!Nederland.!xii! ! Eén op de zes à zeven nachten die in een bungalow in eigen land worden doorgebracht, heeft Drenthe als bestemming. ! ! Drenthe!had!voor!wat!betreft!de!overnachtingen!tijdens!bungalowvakanties!een! marktaandeel!van!gemiddeld!15,5%!in!de!periode!2012Z2014.!Dat!wil!zeggen!dat! van!elke!zes!à!zeven!nachten!die!Nederlanders!doorbrachten!in!een!bungalow!in! eigen!land!er!één!nacht!in!Drenthe!overnacht!werd.!Alleen!in!Gelderland!en! Limburg!werden!meer!nachten!in!een!bungalow!doorgebracht.!xii! ! Ontwikkeling& In!2014!nam!het!aantal!overnachtingen!in!Drenthe!met!18%!af!ten!opzichte!van! een!jaar!eerder.!! ! De!daling!van!het!aantal!overnachtingen!kwam!vooral!voor!rekening!van!het! aantal!overnachtingen!in!een!logiesvorm!uit!de!categorie!‘overig’22!(Z32%)!of!in! een!bungalow!(Z20%).!Een!terugblik!op!de!ontwikkeling!in!de!periode!2005Z2014! laat!zien!dat!het!aantal!bungalowovernachtingen!sterk!toenam!in!de!periode! 2005Z2010.!Sinds!2012!is!er!echter!sprake!van!een!afname!van!het!aantal!overZ nachtingen.!Ondanks!deze!daling!in!2013!en!2014,!lag!het!aantal!nachten!dat! Nederlanders!in!een!bungalow!in!Drenthe!doorbrachten!nog!steeds!12%!boven! het!niveau!van!2005.!Landelijk!nam!in!deze!periode!(2005Z2014)!het!aantal! overnachtingen!in!bungalows!juist!af!(Z9%).!! ! Vooral het aantal overnachtingen in een bungalow in Drenthe nam af in de periode 2012-2014. ! Grafiek&27&
Ontwikkeling*aantal*overnach1ngen*1jdens*binnenlandse* toeris1sche*vakan1es*in*Drenthe*naar*logiesvorm* obv*3*jaarsgemiddelden**(x*1.000)* 5.000" 4.000" 3.000" 2.000" 1.000" 0" 2005" 2006" 2007" 2008" 2009" 2010" 2011" 2012" 2013" 2014" Hotel"
Bungalow"
Kamperen"
Overig"
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,"2015.!
!
!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 22
! !
!Overig"="kamphuis,"jeugdherberg,"kampeerboerderij,"volkstuinhuisje,"boot"en"andere"logiesvormen."
37!
Het!aantal!overnachtingen!in!een!hotel!in!Drenthe!nam!in!2014!met!13%!toe!ten! opzichte!van!2013.!Het!aantal!overnachtingen!lag!in!2014!nog!wel!een!stuk!onder! het!niveau!van!het!topjaar!2011.23!xii! ! Zowel!in!Drenthe!als!in!heel!Nederland!nam!het!aantal!overnachtingen!op!een! camping!af.!Ten!opzichte!van!2005!werden!er!in!Drenthe!in!2014!bijna!30%! minder!nachten!op!een!camping!doorgebracht;!landelijk!Z13%.!xii! !
4.4.!Verblijfsbezoek!van!buitenlanders! ! Drenthe!is!in!201424!circa!185.000!keer!door!buitenlanders!bezocht!voor!een! vakantie!of!een!zakelijk!bezoek.!Van!alle!buitenlanders!die!Nederland!bezochten! voor!een!verblijfsbezoek,!bezocht!1,3%!Drenthe.!In!totaal!brachten!buitenlanders! circa!714.000!nachten!door!in!de!provincie!Drenthe,!dit!was!2,1%!van!het!totaal! aantal!nachten!dat!buitenlanders!in!Nederland!doorbrachten.!xiii!! ! 2,1% van de buitenlandse verblijfsgasten in Nederland overnachtte in Drenthe in 2014. Het!aantal!buitenlanders!dat!Drenthe!in!2014!bezocht!voor!een!vakantie!of! zakelijk!bezoek!23%!lag!hoger!dan!in!2012.!Landelijk!nam!het!aantal!buitenlandse! verblijfsbezoekers!in!dezelfde!periode!met!15%!toe.!Het!aantal!overnachtingen! steeg!zowel!in!Nederland!als!in!Drenthe!nog!wat!sterker.!Buitenlanders!brachten! in!2014!27%!meer!nachten!door!in!Drenthe!dan!in!2012,!landelijk!was!er!sprake! van!een!toename!van!17%.!! ! Het aantal buitenlandse bezoekers nam in Drenthe in de periode 2012-2014 sterker toe dan gemiddeld in Nederland. ! Duitsland!was!in!2014,!met!een!marktaandeel!van!58%,!het!belangrijkste! herkomstland!van!buitenlandse!verblijfsgasten!in!Drenthe.!België!was!goed!voor! 19%!van!de!verblijfsgasten!en!9%!kwam!uit!het!Verenigd!Koninkrijk.!Ten!opzichte! van!2012!nam!zowel!het!aantal!Duitse,!als!het!aantal!Belgische!en!Britse! verblijfgasten!met!ongeveer!een!kwart!toe.!xiii!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 23
"Wellicht"zijn"in"werkelijkheid"de"verschillen"tussen"de"jaren"kleiner."De"steekproef"voor"het"aantal"overnachtingen"in"hotels"is" relatief"klein."Voor"het"maken"van"de"grafiek"is"daarom"gekozen"voor"het"gebruiken"van"voortschrijdende"driejaarsgemiddelden."" 24 "In"2012"is"er"een"trendbreuk"in"de"Statistiek"Logiesaccommodaties"(SLA)"van"het"Centraal"Bureau"voor"de"Statistiek"(CBS)."Dit" heeft"tot"gevolg"dat"voor"het"verblijfsbezoek"van"buitenlanders"de"cijfers"van"2012c2014"niet"vergeleken"kunnen"worden"met" voorgaande"jaren."Het"CBS"rapporteert"het"jaar"2012"zowel"volgens"de"oude"als"volgens"de"nieuwe"methodiek."
! ! !
38!
5&
Activiteiten&in&Drenthe&
! Dit"hoofdstuk"gaat"in"op"activiteiten"in"Drenthe."Er"wordt"zowel"ingezoomd"op"de" activiteiten"van"vakantiegangers,"als"op"activiteiten"die"vanaf"het"huisadres"onderc nomen"worden."Bij"de"vrijetijdsactiviteiten"vanaf"het"huisadres"gaat"het"zowel"om" activiteiten"van"de"eigen"inwoners,"als"om"activiteiten"van"dagbezoekers"uit"de"rest" van"Nederland."Aandacht"wordt"besteed"aan"de"meest"uitgevoerde"(populairste)" activiteiten,"maar"ook"aan"activiteiten"die"–"in"vergelijking"met"het"gemiddelde"voor" Nederland"–"relatief"vaak"of"juist"relatief"weinig"ondernomen"worden"in"Drenthe." De"laatste"alinea"van"dit"hoofdstuk"is"een"verdieping"van"het"thema"cultuur."
5.1.!Populaire!activiteiten!tijdens!de!vakantie! De!top!10!van!populairste!activiteiten!tijdens!binnenlandse!vakanties!in!Drenthe! wordt!in!onderstaande!grafiek!vergeleken!met!Nederland.!Het!percentage!staat! voor!het!deel!van!de!vakanties!waarbinnen!minimaal!één!keer!een!dergelijke! activiteit!is!uitgevoerd.!Hierbij!is!uitgegaan!van!het!gemiddelde!voor!de!periode! 2012Z2014.!xi! ! Grafiek&28&
Top"10"populaire"ac/viteiten"/jdens"binnenlandse"toeris/sche" vakan/es"in"Drenthe"2012;2014";"vergeleken"met"Nederland" 60"
Uit"eten"gaan"(in"restaurant)" Wandelingen"maken" Zwemmen" 30"
Funshopping" Tochtjes"met"de"fiets" 20"
Pretpark,"a>rac@epark"
9"
Museum,"oudheidkamer" Dierenpark"
8"
0" Drenthe"
10"
48"
35"
30" 30" 29" 28"
Natuurreservaat,"natuurgebied" Bezienswaardige"gebouwen"
34"
64"
57" 56"
23"
18" 16" 13" 14"
20"
30"
Nederland"
Bron:"NTBCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2012c2014,"2015."
40" %"
50"
60"
70"
!
! Uit!eten!gaan!(60%)!en!wandelen!(57%)!waren!de!populairste!activiteiten!onder! binnenlandse!toeristische!vakantiegangers!in!Drenthe.!Dit!komt!overeen!met!het! landelijk!beeld.!Uit!eten!gaan!was!in!Drenthe!wel!duidelijk!minder!populair!dan! gemiddeld!in!Nederland.!In!Drenthe!werd!tijdens!bijna!de!helft!(48%)!van!de! vakanties!gezwommen!(landelijk!34%).! ! Activiteiten die relatief veel uitgevoerd worden door vakantiegangers in Drenthe zijn: zwemmen, natuurbezoek, bezoek aan attractiepark of dierentuin.
! !
39!
Het!bezoeken!van!een!attractiepark!of!dierentuin!was!in!Drenthe!significant! populairder!dan!gemiddeld!in!Nederland.!Funshoppen!was!juist!minder!populair.! Hetzelfde!geldt!voor!het!bezoeken!van!bezienswaardige!gebouwen.!xii! ! De!bovengemiddelde!populariteit!van!zwemmen!heeft!te!maken!met!het!hoge! aandeel!bungalowvakanties!(veel!bungalowparken!hebben!een!zwembad)!en!het! grote!aandeel!gezinnen!met!kinderen!die!daar!vertoeven.
5.2.!Populaire!vrijetijdsactiviteiten!Nederlanders! ! Nederlanders!(zowel!de!eigen!inwoners!van!Drenthe!als!de!Nederlanders!uit!de! overige!provincies)!hebben!in!2012Z2013!een!kleine!46!miljoen!uitstapjes25!onderZ nomen!in!Drenthe.!Dit!is!3%!van!het!totaal!aantal!uitstapjes!van!Nederlanders!in!die! periode.!Dit!percentage!komt!redelijk!overeen!met!het!aandeel!dat!je!op!grond!van! het!aantal!inwoners!van!de!provincie!zou!verwachten;!in!2013!woonde!2,9%!van!de! Nederlanders!in!Drenthe.!xi!xv! ! Figuur&2&Uitstapjes&(>2&uur&incl.&reistijd)&in&en&vanuit&Drenthe&2012/2013!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vrijetijdsonderzoek"(CVTO)"2012c2013"–"tabellen"‘eigen"inwoners"Drenthe"vs"andere"Nederlanders’"en" ‘Drenthe"c"herkomst’,"bewerking"De"Afdeling"Onderzoek.!
!
! Drenten!ondernamen!in!2012/2013!bijna!28!miljoen!uitstapjes!in!de!eigen! provincie.!Inwoners!uit!de!rest!van!Nederland!gingen!17,6!miljoen!keer!voor!een! uitstapje!van!twee!uur!of!langer!naar!Drenthe,!terwijl!Drenten!in!totaal!9,9!miljoen! keer!een!uitstapje!buiten!de!eigen!provincie!ondernamen!(rest!Nederland!of!buitenZ land).!Dit!levert!Drenthe!een!positief!saldo!op!van!7,7!miljoen26!uitstapjes,!oftewel! er!kwamen!meer!Nederlanders!Drenthe!in!voor!een!uitstapje,!dan!er!Drenten!uit! gingen!voor!een!uitstapje!in!een!andere!provincie!of!het!buitenland.!xv!xiv!! ! Bovengemiddeld populaire activiteiten in Drenthe zijn: fietsen, recreëren in de natuur, tochtjes met de auto of motor en het bezoeken van pretparken of dierentuinen. ! ! ! ! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 25 26
! !
"Een"uitstapje"is"een"vrijetijdsactiviteit"van"twee"uur"of"langer"(incl."reistijd),"dat"ondernomen"wordt"vanaf"de"eigen"woning." "Bij"de"berekening"van"dit"aantal"is"geen"rekening"gehouden"met"buitenlanders"die"voor"een"uitstapje"naar"Drenthe"komen."
40!
Grafiek&29a&en&29b&
& Vrijetijdsactiviteiten&naar&categorie&(>2&uur&incl.&reistijd)&2012U2013&
Nederland(
Drenthe' Drenthe' Buitenrecrea3e$ Buitenrecrea3e$
17%$ 17%$
Waterrecrea3e5$en$sport$ Waterrecrea3e5$en$sport$
24%$ 31%$
Sportwedstrijden$bezoeken$ Sportwedstrijden$bezoeken$ Wellness/beauty/ontspanning$ Wellness/beauty/ontspanning$
7%$
7%$
13%$
13%$
38%$ 38%$
AErac3es$bezocht$ AErac3es$bezocht$ Evenementen$bezocht$ Evenementen$bezocht$ Winkelen$voor$plezier$ Winkelen$voor$plezier$
Cultuur$ Cultuur$ Uitgaan$ Uitgaan$
6%$
8%$ 3%$ 2%$ 2%$
6%$
!
15%$
15%$2%$ 2%$ 1%$ 1%$
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vrijetijdsonderzoek"2012c2013,"2013."
!
14%$ 6%$
11%$
2%$ 1%$
!
Achtendertig!procent!van!alle!vrijetijdsactiviteiten!in!Drenthe!viel!in!2012Z2013!in! de!categorie!buitenrecreatie27.!Buitenrecreatieve!activiteiten!waren!in!Drenthe! populairder!dan!gemiddeld!in!Nederland.!Nederlanders!gingen!in!Drenthe!met! name!vaker!dan!gemiddeld!fietsen!voor!het!plezier,!recreëren!in!de!natuur!of!een! tochtje!met!de!auto!of!de!motor!maken.!Het!bezoeken!van!attracties28!en!dan! met!name!het!bezoeken!van!een!pretpark!of!dierentuin!was!eveneens!bovenZ gemiddeld!populair.!Hoewel!uitgaan!–!met!7,9!miljoen!activiteiten!–!na!buitenZ recreatie!(17,2!miljoen!activiteiten)!de!meest!uitgevoerde!vrijetijdsactiviteit!was,! bleef!de!interesse!voor!uitgaan!in!Drenthe!wel!duidelijk!achter!bij!het!gemiddelde! voor!Nederland.!xi! !
5.3.!Cultuur!tijdens!vakanties!en!dagjes!uit! Gezelligheid, rust en ontspanning zijn samen met de natuur de belangrijkste motieven voor een vakantie in Drenthe.
! Cultuurvakanties& Slechts!een!klein!deel!van!de!vakantiegangers!omschreef!hun!verblijf!in!Drenthe! als!cultuurvakantie!of!als!een!bezoek!aan!een!evenement,!zoals!musical,!cultureel! evenement.!Vakantiegangers!typeerden!hun!vakantie!in!Drenthe!vaak!als!een! vakantie!gericht!op!gezelligheid,!rust!of!ontspanning!of!als!een!natuurvakantie.! Die!neemt!niet!weg!dat,!ook!tijdens!vakanties!met!een!ander!motief,!culturele! activiteiten!worden!ondernomen! ! ! ! ! ! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 27
"De"categorie"buitenrecreatie"omvat:"recreëren"aan"het"water,"recreëren"niet"aan"het"water,"wandeling"voor"plezier,"fietstocht" voor"plezier,"toertochtjes"met"de"auto,"toertochtjes"met"de"motor,"tocht"met"rondvaartboot.! 28 !De"categorie"attracties"omvat:"attractiepark/pretpark,"ballonvaart"ondernomen,"dierentuin/vogelpark/zeeaquarium,"kermis," rommelmarkt/vlooienmarkt,"speeltuin,"sierc/heemtuin,"kinderboerderij,"boerderij"(agroctoerisme).!
! !
41!
Tabel&7&De&5&meest&ondernomen&vakantietypen&in&Drenthe&en&Nederland&in&2014&(in&%)& & & Drenthe&
Vakantie!met!vrienden,!familie,!collega’s! Sportieve/actieve!vakantie! Relaxvakantie! Natuurvakantie! Vakantie!vanwege!speciale!gelegenheid! Overige!vakantietypen! !
! ! ! ! ! ! !
18%! 14%! 14%! 14%! 12%! 28%! 100%!
Nederland&
15%! 12%! 11%! 13%! 7%! 42%! 100%!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO),"2014,"2015."
! In!de!periode!2012Z2014!werd!tijdens!16%!van!de!binnenlandse!toeristische! vakanties!in!Drenthe!een!museum!bezocht.!Tijdens!één!op!de!vijf!vakanties!deed! men!bezienswaardige!gebouwen,!zoals!kerken,!kastelen,!monumenten!en!oude! steden!aan.!Tijdens!5%!van!de!vakanties!in!Drenthe!werd!de!afgelopen!jaren! minstens!één!keer!een!bezoek!gebracht!aan!een!folkloristisch!evenement.!! ! Tijdens 16% van de vakanties van Nederlanders in Drenthe, werd een museum bezocht. ! Drenthe!wijkt!voor!wat!betreft!het!bezoek!musea!en!folkloristische!evenementen! weinig!af!van!het!gemiddelde!voor!Nederland.!Er!werden!tijdens!vakanties!in! Drenthe!wel!significant!minder!bezienswaardige!gebouwen!bezocht!dan! gemiddeld!in!Nederland.! ! Culturele&vrijetijdsactiviteiten& In!Drenthe!was!in!2012Z2013!7%!van!de!uitstapjes!van!twee!uur!of!langer!een! culturele!activiteit29,!landelijk!lag!het!percentage!culturele!activiteiten!op!8%!van! het!totaal.! ! 7% van de uitstapjes in Drenthe (>2 uur) betreft een culturele activiteit. ! Van!alle!culturele!uitstapjes!die!Nederlanders!vanaf!het!huisadres!ondernamen,! vond!2,5%!in!Drenthe!plaats.!Nederlanders!maakten!in!totaal!ruim!3!miljoen! culturele!uitstapjes!in!Drenthe.!! ! Tweederde!van!deze!uitstapjes!(bijna!2,1!miljoen!activiteiten)!werd!ondernomen! door!de!Drenten!zelf.!Inwoners!van!de!rest!van!Nederland!bezochten!bijna!een! miljoen!keer!de!provincie!Drenthe!voor!culturele!uitstapjes.!Drenten!gingen!bijna! 3!miljoen!keer!de!eigen!provincie!uit!voor!een!culturele!uitstapjes.!Met!andere! woorden:!voor!ieder!cultureel!uitstapje!dat!nietZDrenten!ondernamen!in!Drenthe,! werden!er!door!Drenten!drie!uitstapjes!buiten!de!eigen!provincie!gemaakt.!xi!
! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 29
"Culturele"activiteiten"zijn"bezoek"aan:"balletc"en"dansvoorstelling,"oudheidkundige"of"archeologische"objecten," bioscoop/filmhuis,"cabaretvoorstelling,"concert"(pop,"jazz,"blues,"rock),"galerie"of"atelier,"klassiek"concert/opera/operette," monument/bezienswaardigheid,"museum,"musical,"toneelvoorstelling."
! ! !
42!
Figuur&3&Culturele&uitstapjes&(>2&uur&incl.&reistijd)&in&en&vanuit&Drenthe&2012/2013&
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vrijetijdsonderzoek"(CVTO)"2012c2013"–"tabellen"‘eigen"inwoners"Drenthe"vs"andere"Nederlanders’"en" ‘Drenthe"c"herkomst’,"bewerking"De"Afdeling"Onderzoek."
!
Niet-Drenten brachten circa een miljoen culturele uitstapjes door in Drenthe, maar Drenten gingen bijna drie miljoen keer de provincie uit voor een culturele activiteit.
! !
43!
6&
Bestedingen&en&werkgelegenheid&in&Drenthe&
! De"economische"betekenis"van"de"vrijetijdssector"wordt"inzichtelijk"gemaakt"aan" de"hand"van"de"bestedingen"en"de"werkgelegenheid"in"de"sector."Dit"hoofdstuk" maakt"–"waar"mogelijk"–"gebruik"van"de"‘landelijke"R&T"standaard30’,"hierdoor"is" het"mogelijk"om"de"resultaten"van"Drenthe"te"vergelijken"met"andere"provincies"of" Nederland." !
6.1.!Bestedingen!tijdens!vakanties!van!Nederlanders! ! Nederlandse!vakantiegangers!gaven!in!2014!246!miljoen!euro!uit!tijdens!vakanties! in!Drenthe.!Hiervan!werd!225!miljoen!euro!uitgegeven!tijdens!toeristische! vakanties!en!21!miljoen!euro!tijdens!vaste!standplaatsvakanties.!De!bestedingen! tijdens!toeristische!binnenlandse!vakanties!zijn!in!2014!afgenomen!ten!opzichte! van!201231!en!2013.!Landelijk!zijn!de!bestedingen!in!de!periode!2012Z2014! ongeveer!gelijk!gebleven.!xii! ! Voor!de!binnenlandse!toeristische!vakanties!had!Drenthe!in!2014!een!marktZ aandeel!van!8,7%.!Dit!betekent!dat!8,7%!van!het!geld!dat!Nederlanders!tijdens! toeristische!vakanties!in!eigen!land!uitgaven,!werd!besteed!in!Drenthe.!!
Binnenlandse toeristische vakantiegangers gaven in 2014 225 miljoen euro uit in Drenthe, dit is minder dan in 2012 en 2013. !
31
Grafiek&30 &
Ontwikkeling%totale%bestedingen%3jdens%toeris3sche%binnenlandse% vakan3es%in%Drenthe%2012<2014%(x%mln)% 300" 250" 200" Euro% 150" 100" 50" 0" 2012"
2013"
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2012c2014,"2015.!
2014"
!
! ! & & &
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 30
!IPO,"De"landelijke"R&T"Standaard,"Notitie"over"bepalen"bestedingen"en"werkgelegenheid"in"de"vrijetijdssector"op"provinciaal" niveau,"2009." 31 "Doordat"er"sprake"is"van"een"trendbeuk"in"verband"met"een"gewijzigde"vraagstelling,"kunnen"de"bestedingscijfers"voor"2012"tot" en"met"2014"niet"vergeleken"worden"met"de"voorgaande"jaren."
! !
44!
Bestedingen&per&persoon&per&dag& Binnenlandse!toeristische!vakantiegangers!in!Drenthe!gaven!in!2014!gemiddeld! 30!euro!per!persoon!per!dag!uit!aan!hun!vakantie!(incl.!verblijf),!dit!is!2,30!euro! minder!dan!gemiddeld!in!Nederland!(32,30!euro).!iii"
Gemiddeld wordt tijdens een binnenlandse toeristische vakantie in Drenthe 30 euro per persoon per dag uitgegeven. ! Grafiek&31&
Ontwikkeling%bestedingen%per%persoon%per%dag%4jdens%toeris4sche% binnenlandse%vakan4es%in%Drenthe%en%Nederland%2012>2014% 40% 30%
28,3%
30,9%
27,6%
30,3%
30,0%
32,3%
Euro% 20% 10% 0% 2012%
2013% Drenthe%
2014%
Nederland%
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2012c2014,"2015"–"trendbreuk"in"2012.!
!
! De!bestedingen!per!persoon!per!dag!in!Drenthe!zijn!ten!opzichte!van!2013!met! 2,40!euro!gestegen.!Toch!blijven!de!bestedingen!per!persoon!per!dag!iets!achter! bij!het!gemiddelde!voor!Nederland.!Dit!heeft!waarschijnlijk!te!maken!met!het! relatief!grote!aandeel!bungalowvakanties!en!het!relatief!kleine!aandeel! hotelvakanties!in!Drenthe.!Tijdens!hotelvakanties!wordt!per!persoon!per!dag! meer!besteed!dan!tijdens!een!bungalowvakantie.!Daarnaast!wordt!Drenthe!meer! dan!gemiddeld!bezocht!door!gezinnen!met!kinderen.!Gezinnen!geven!per!persoon! per!dag!minder!uit!dan!vakantiegangers!die!met!zijn!tweeën!op!vakantie!gaan.!Het! verschil!tussen!Drenthe!en!het!gemiddelde!voor!Nederland!is!in!2014!afgenomen! ten!opzichte!van!de!jaren!ervoor.!xii! ! Logiesvorm en gezinssituatie hebben invloed op de hoogte van de dagelijkse bestedingen van een vakantieganger. & Gezinssituatie! Vakantiegangers!van!35!jaar!of!ouder!die!met!zijn!tweeën!op!vakantie!gingen! gaven!in!Drenthe!in!2014!per!persoon!per!dag!gemiddeld!ruim!35!euro!uit.! Gezinnen!met!kinderen!tussen!de!0!en!5!jaar!en!tussen!de!6!en!12!jaar! spendeerden!per!persoon!dagelijks!ongeveer!25!euro!in!Drenthe.!Een!relatief! hoog!aandeel!gezinnen!met!kinderen!op!het!totaal!aantal!vakantiegangers!levert! gemiddeld!dus!relatief!lagere!bestedingen!per!persoon!per!dag!op.!xii! & & & & & ! !
45!
Bestedingen&naar&categorie& De!volgende!twee!tabellen!geven!inzicht!in!de!bestedingen!per"persoon!per" vakantie!van!binnenlandse!toeristische!vakantiegangers!in!Drenthe!en!Nederland.! Deze!bestedingen!zijn!onderverdeeld!in!bestedingscategorieën32.!In!tabel!8! worden!de!bestedingen!in!de!jaren!2013!en!2014!in!Drenthe!vergeleken.!Tabel!9! vergelijkt!voor!het!jaar!2014!Drenthe!en!Nederland!met!elkaar.!xii! ! Tabel&8&Bestedingen&per&persoon&per&vakantie&naar&bestedingscategorie&–&Drenthe&2013U2014& (in&euro’s&en&procenten&van&het&totaal)& & 2013&(euro)& 2013&(%)& 2014&(euro)& 2014&(%)& Vervoer!naar!bestemming! 17,50! 9,0%! 17,40! 9,7%! Verblijf! 102,10! 52,6%! 102,05! 56,6%! Vervoer!op!bestemming! 5,90! 3,0%! 4,60! 2,6%! Horeca! 31,30! 16,1%! 29,50! 16,4%! Excursies/entree! 8,50! 4,4%! 6,10! 3,4%! Winkels! 23,20! 12,0%! 22,00! 12,2%! Overig! 5,60! 2,9%! 5,00! 2,8%! Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO),"2013c2014,"2015."
! De!gemiddelde!uitgaven!aan!een!vakantie!in!Drenthe!zijn!in!2014!licht!gedaald!ten! opzichte!van!2013.!De!bestedingen!aan!verblijf!en!vervoer!lagen!in!2014!ongeveer! op!het!niveau!van!2013,!maar!aan!activiteiten!ter!plekke!(horeca,!entree!of! excursies,!winkels)!werd!in!2014!minder!uitgegeven!dan!een!jaar!eerder.!! ! Per vakantie in Drenthe wordt in 2014 iets minder besteed, er wordt vooral ter plekke minder uitgegeven. ! In!2014!werd!ruim!de!helft!(56,6%)!van!de!uitgaven!die!Nederlanders!deden!aan! hun!vakantie!in!Drenthe,!uitgegeven!aan!de!accommodatie.!Uitgaven!in!de!horeca! of!in!winkels!zijn!samen!goed!voor!bijna!30%!van!de!bestedingen.! ! In!vergelijking!met!Drenthe!werd!er!in!Nederland!gemiddeld!minder!geld!uitgeZ geven!aan!de!accommodatie!maar!meer!in!de!horeca.!Landelijk!was!het!aandeel! van!verblijf!op!het!totaalbedrag!in!verhouding!wat!kleiner,!namelijk!51,4%!van!de! totale!bestedingen.!Eén!derde!van!het!geld!werd!tijdens!de!vakantie!in!Drenthe! besteed!aan!winkelen!en!horecabezoek.!xii! ! Tabel&9&Bestedingen&aan&vakanties&naar&categorie&–&Drenthe&en&Nederland&2014&& (in&euro’s&en&procenten&van&het&totaal)& & Drenthe& & Nederland& & & 2014&(euro)& 2014&(%)& 2014&(euro)& Vervoer!naar!bestemming! 17,40! 9,7%! 18,10! Verblijf! 102,05! 56,6%! 96,50! Vervoer!op!bestemming! 4,60! 2,6%! 5,60! Horeca! 29,50! 16,4%! 37,90! Excursies/entree! 6,10! 3,4%! 6,80! Winkels! 22,00! 12,2%! 23,70! Overig! 5,00! 2,8%! 6,60!
2014&(%)& 9,6%! 51,4%! 3,0%! 20,2%! 3,6%! 12,6%! 3,5%!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantieonderzoek"(CVO),"2013c2014,"2015."
! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 32
"Deze"vraag"is"niet"door"alle"respondenten"beantwoord,"daarom"tellen"de"totale"bestedingen"per"subcategorie"bestedingen"niet" op"tot"de"totale"bestedingen"in"het"CVO."
! !
46!
6.2.!Bestedingen!naar!logiesvorm! ! Overnachtingen&en&bestedingen& Tijdens!56%!van!de!nachten!die!Nederlandse!toeristen!in!de!periode!2012Z2014!in! Drenthe!doorbrachten,!werd!in!een!bungalow!overnacht.!Deze!vakantiegangers! waren!verantwoordelijk!voor!59%!van!de!totale!bestedingen!tijdens!toeristische! binnenlandse!vakanties!in!Drenthe.!xii! ! Het grootste deel (59%) van de bestedingen in Drenthe wordt gedaan tijdens bungalowvakanties. ! Grafiek&32a&en&32b& &
Overnachtingen&en&bestedingen&tijdens&binnenlandse&toeristische&vakanties&–&naar&logiesvorm& (gemiddelde&2012U2014)&
Overnach)ngen+Drenthe+ 201212014+
Bestedingen)Drenthe) 201202014)
9%#
13%#
10%$
18%$
13%$ 22%#
56%# Hotel#
59%$ Hotel$
Bungalow#
Bungalow$
Kamperen#
Kamperen$
Overig#
Overig$
!
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2012c2014,"2015.!
!
! Nederlanders!die!hun!toeristische!vakantie!doorbrachten!in!een!hotel!in!Drenthe! gaven!in!2014!gemiddeld!54!euro!per!persoon!per!dag!uit.!Aanzienlijk!meer!dan! vakantiegangers!in!een!bungalow!(32!euro)!of!op!een!camping!(18!euro).! ! Tijdens hotelvakanties in Drenthe wordt gemiddeld 54 euro per persoon per dag uitgegeven. ! De!gemiddelde!bestedingen!per!persoon!per!dag!lagen!in!Drenthe!wat!lager!dan! gemiddeld!in!Nederland.!Tijdens!hotelvakanties!werd!in!Drenthe!gemiddeld!circa! 4!euro!per!persoon!per!dag!minder!uitgegeven!dan!gemiddeld.!De!bestedingen! per!persoon!per!dag!lagen!bij!bungalowvakanties!en!kampeervakanties! respectievelijk!1,5!euro!en!2,5!euro!onder!het!landelijk!gemiddelde.!xii! & & & ! !
47!
Ontwikkeling&per&logiesvorm& De!volgende!grafiek!geeft!een!overzicht!van!de!totale!bestedingen!naar!logiesvorm.! De!grafiek!laat!zien!dat!de!absolute!bestedingen!tijdens!bungalowvakanties!zich! positief!ontwikkelden!in!de!periode!2005Z2012,!maar!dat!er!in!de!periode!2012Z 2014!sprake!was!van!een!daling!tot!ongeveer!het!niveau!van!2008.!De!uitgaven! tijdens!hotelvakanties!ontwikkelden!zich!sterk!positief!in!de!periode!2009Z2012,! maar!laten!daarna!een!daling!zien.!De!uitgaven!aan!kampeervakanties!waren!de! afgelopen!vijf!jaar!redelijk!stabiel.!xii! ! Grafiek&33&
Ontwikkeling*uitgaven*aan*toeris1sche*binnenlandse*vakan1es* 200592014*naar*logiesvorm*obv*39jaarsgemiddelden*(x*mln)*9* trendbreuk*in*2012* 200" 150" 100" 50" 0" 2005" 2006" 2007" 2008" 2009" 2010" 2011" Hotel"
Bungalow"
2012" 2013" 2014"
Kamperen"
Overig"
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vakantie"Onderzoek"(CVO),"2005c2014,"2015"–"trendbreuk"2012.!
&
6.3.!Bestedingen!tijdens!uitstapjes!van!Nederlanders! ! Nederlanders!gaven!tijdens!uitstapjes!in!Drenthe!in!2012/2013!in!totaal!circa!688! miljoen!euro!uit.!Dit!bedrag!is!berekend!volgens!de!landelijke!R&T!standaard.! Voor!de!bepaling!van!de!economische!betekenis!van!de!vrijetijdssector!wordt! uitgegaan!van!dagrecreatieve!activiteiten!van!twee!uur!of!langer!(incl.!reistijd),! deze!activiteiten!worden!‘uitstapjes’33!genoemd.!!xv! ! Gemiddeld!werd!per!uitstapje!in!Drenthe!in!2012/2013!15,07!euro!uitgegeven! (incl.!vervoerskosten).!Dit!bedrag!ligt!ongeveer!vier!euro!onder!het!landelijk! gemiddelde.!Er!werd!met!name!minder!uitgegeven!in!winkels,!maar!ook!de! uitgaven!aan!consumpties!bleven!achter!bij!het!gemiddelde!voor!Nederland.xvi!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 33
!Uitstapje"="een"recreatieve"activiteit"die"buiten"de"eigen"woning"wordt"ondernomen"en"waarbij"men"minimaal"twee"uur"van" huis"is"(inclusief"reistijd)"of"een"combinatie"van"twee"of"meer"activiteiten"die"langer"dan"twee"uur"duurt."Bezoeken"aan"familie"of" kennissen"zijn"geen"uitstapjes. "
! !
48!
Grafiek&34&
Bestedingen%per%uitstapje%in%Drenthe%en%Nederland%naar%categorie% 2012/2013% Nederland"
Drenthe" 0"
2,5"
5"
7,5"
10"
12,5"
15"
17,5"
20"
euro% Toegangsprijzen,"deelname"kosten,"huurprijzen" Consump>es"(eten"en"drinken)" Bestedingen"in"winkels" Overige"kosten" Vervoerskosten"
!
Bron:"NTBCcNIPO,"Continu"Vrijetijdsonderzoek"(CVTO)"2012/2013"–"Drenthe"bestemming"vs"Nederland"–"R&T"Standaard."
! Het!verschil!tussen!de!gemiddelde!bestedingen!in!Drenthe!en!Nederland!heeft! waarschijnlijk!te!maken!met!het!soort!activiteiten!dat!in!Drenthe!uitgevoerd! wordt.!In!Drenthe!worden!relatief!veel!‘goedkope’!buitenrecreatieve!activiteiten! ondernomen.!Activiteiten!waarbij!relatief!veel!uitgegeven!wordt,!zoals!uitgaan,! worden!juist!minder!vaak!ondernomen!in!Drenthe.!xvi! ! Figuur!3!geeft!inzicht!in!de!bestedingen!tijdens!uitstapjes!in!Drenthe,!zowel!door! eigen!inwoners!als!door!inwoners!van!de!rest!van!Nederland.!Daarnaast!laat!de! figuur!de!bestedingen!zien!die!Drenten!deden!tijdens!uitstapjes!buiten!de!eigen! provincie.!! ! 34
Figuur&4&InputUoutputUanalyse :&bestedingen&tijdens&uitstapjes&(>2&uur&incl.&reistijd&excl.& vervoerskosten)&in&en&vanuit&Drenthe&2012/2013&
Bron:"NBTCcNIPO,"Continu"Vrijetijdsonderzoek"(CVTO)"2012/2013"–"tabellen"‘eigen"inwoners"Drenthe"vs"andere"Nederlanders’"en" ‘inwoners"Drenthe"vs"andere"Nederlanders’,"aangevuld"met"bestedingscijfers"NBTCcNIPO,"bewerking"De"Afdeling"Onderzoek."
!
! Nederlanders!maakten!aanzienlijk!meer!uitstapjes!in!Drenthe!(17,6!mln!activiteiten)! dan!Drenten!buiten!de!eigen!provincie!(9,9!mln!activiteiten).!Dit!betekent!echter! niet!dat!er!per!saldo!meer!geld!de!provincie!‘instroomt’!dan!er!uitgaat.!Inwoners! van!de!rest!van!Nederland!gaven!gemiddeld!ruim!11!euro!uit!aan!een!uitstapje!in! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 34
! !
"NBTC"heeft"de"voor"de"inputcoutputcanalyse"gebruikte"data"geleverd"als"aanvulling"op"de"informatie"uit"CVTO"2012/2013."
49!
Drenthe,!terwijl!Drenten!bijna!20!euro!uitgaven!aan!een!uitstapje!buiten!de! provincie.!Dit!grote!verschil!heeft!tot!gevolg!dat!de!totale!bestedingen!van! Drenten!buiten!Drenthe!iets!hoger!waren!(198!mln!euro)!dan!de!bestedingen!van! Nederlanders!uit!de!rest!van!Nederland!in!Drenthe!(196!mln!euro).!Er!stroomt!dus! per!saldo!2!miljoen!euro!de!provincie!uit.!De!vervoerskosten!zijn!in!de!inputZ outputZanalyse!buiten!beschouwing!gelaten.!xvi/xiv! !
6.4.!Bestedingen!tijdens!verblijfsbezoek!van!buitenlanders! ! Buitenlandse!verblijfsgasten!(zowel!zakelijk!als!toeristisch)!gaven!in!2014!naar! schatting!circa!98,5!miljoen!euro35!uit!aan!een!verblijf!in!Drenthe.!Hiervan!werd! circa!65%!(64!mln!euro)!tijdens!het!bezoek!uitgegeven!en!ruim!34!miljoen!(35%)! voorafgaand!aan!het!bezoek.!Duitsers!gaven!in!2014!naar!schatting!bijna!51! miljoen!euro!uit,!Belgen!ruim!15!miljoen.!xiii/xvii"" Buitenlanders gaven in 2014 bijna 99 miljoen euro uit aan een verblijf in Drenthe – zakelijk of toeristisch. ! In!201436!gaven!Duitsers!gemiddeld!112!euro!en!Belgen!gemiddeld!116!euro!per! persoon!per!dag!uit!aan!een!verblijf!(zakelijk!of!toeristisch)!in!Nederland.!Of!de! gemiddelde!bestedingen!per!persoon!per!dag!in!Drenthe!hiervan!afwijken!is!niet! bekend.!xvii!
6.5.!Totale!bestedingen! ! Onderstaande!tabel!geeft!een!totaal!overzicht!van!de!bestedingen!in!de!vrijetijdsZ sector!op!basis!van!de!in!de!‘landelijke!R&T!standaard’!gekozen!bronnen.! ! Tabel&10&Bestedingen&vrijetijdssector&Drenthe&2014& Binnenlandse!toeristische!vakanties! Binnenlandse!vaste!standplaatsvakanties! Verblijfsbezoek!buitenlanders!(zakelijk!en!toeristisch)! Uitstapjes!Nederlanders!(2012/2013)!–!incl.!vervoerskosten!
euro& 225!mln! 21!mln! 99!mln! 688!mln!
Bronnen:"Continu"Vakantieonderzoek"(NBTCcNIPO),"Statistiek"Logiesaccommodaties"(CBS),"Onderzoek"Inkomend"Toerisme" (NBTC),"Continu"Vrijetijdsonderzoek"(NBTCcNIPO)."
!
!
In totaal werd er in 2014 circa 1 miljard euro besteed in de vrijetijdssector in Drenthe.
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 35
!Berekend"volgens"de"landelijke"R&T"Standaard"–"methode"Wagenaar."Op"basis"van"CBS,"Statistiek"Logiesaccommodaties"–" 2014"en"NBTC,"Onderzoek"Inkomend"Toerisme,"2015."Door"een"trendbreuk"in"de"bestedingscijfers"van"het"Onderzoek"Inkomend" Toerisme,"is"het"niet"mogelijk"de"bestedingen"tijdens"verblijfsbezoek"van"buitenlanders"(2014)"te"vergelijken"met"voorgaande"jaren." 36 "Dit"zijn"de"meest"recente"beschikbare"gegevens."
! !
50!
6.6.!Werkgelegenheid! ! In!2014!waren!er!in!totaal!14.300!personen!werkzaam!in!de!vrijetijdssector!in! Drenthe.!De!werkgelegenheid!in!de!vrijetijdssector!lag!in!2014!11%!hoger!dan!in! 2005.!Landelijk!is!de!werkgelegenheid!in!de!vrijetijdssector37!in!dezelfde!periode! met!11,6%!gestegen.! ! De!werkgelegenheid!in!de!vrijetijdssector!in!Drenthe!ontwikkelde!zich!met!name! in!de!periode!2005Z2008!positiever!dan!het!gemiddelde!voor!Nederland.!In!2014! nam!de!werkgelegenheid!in!Drenthe!af!met!2,9%!ten!opzichte!van!een!jaar! eerder.!Landelijk!bleef!de!werkgelegenheid!in!de!periode!2013Z2014!ongeveer! gelijk.!xviii! ! Het!totale!aantal!banen!lag!in!Drenthe!in!2014!5%!boven!het!niveau!van!2005.!De! werkgelegenheid!in!de!vrijetijdssector!is!dus!beduidend!sterker!(+11%)!gestegen! dan!de!totale!werkgelegenheid.!De!afgelopen!twee!jaar!(2012Z2014)!nam!zowel! de!totale!werkgelegenheid!als!de!werkgelegenheid!in!de!vrijetijdssector!met!circa! 4%!afxix.!Eén!van!de!verklaringen!voor!deze!daling!is!de!economische!crisis.!! ! Werkgelegenheid in de vrijetijdssector in Drenthe nam in de periode 2005-2014 met 11% toe. ! Grafiek&35&
Ontwikkeling*aantal*banen*in*de*vrije1jdssector*in*Drenthe*en* Nederland*2005;2014*obv*indexcijfers*(2005*=*100)* 120# 115#
112" 111"
110# 105# 100# 95# 90# 2005# 2006# 2007# 2008# 2009# 2010# 2011# 2012# 2013# 2014# Drenthe#
Nederland#
Bron:"Provincie"Drenthe,"Provinciaal"Werkgelegenheidsregister"(PWR), 2014 en LISA 2014."
!
! ! ! ! ! ! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 37
"In"dit"hoofdstuk"wordt"voor"het"bepalen"van"de"werkgelegenheid"in"de"vrijetijdssector"gebruik"gemaakt"van"de"‘landelijke"R&Tc" standaard’."Binnen"deze"standaard"wordt"de"werkgelegenheid"berekend"via"het"aanbod"(aantal"banen)"en"daarbij"wordt"gebruik" gemaakt"van"LISA"(Landelijk"Informatiesysteem"van"Arbeidsplaatsen)."Dit"is"een"landelijk"dekkend"systeem"dat"gevoed"wordt"uit" 18"regionale"vestigingsregisters."Voor"Drenthe"wordt"gebruik"gemaakt"van"het"Provinciaal"Werkgelegenheidsregister"(PWR)." Binnen"LISA"is"een"afbakening"gemaakt"van"sectoren"die"geheel"of"gedeeltelijk"tot"de"vrijetijdssector"behoren.""
! ! !
51!
Grafiek&36!
Ontwikkeling*totaal*aantal*banen*en*aantal*banen*in*de*vrije2jdssector* in*Drenthe*2005:2014*obv*indexcijfers*(2005*=*100)* 120# 115# 110#
111"
105#
105"
100# 95# 90# 2005# 2006# 2007# 2008# 2009# 2010# 2011# 2012# 2013# 2014# werkgelegenheid#vrije8jdssector#
totale#werkgelegenheid#
!
Bron:"Provincie"Drenthe,"Provinciaal"Werkgelegenheidsregister"(PWR), 2014."
! Het!aandeel!van!de!werkgelegenheid!in!de!vrijetijdssector!in!de!totale!werkgeZ legenheid!bedroeg!in!2014!in!Drenthe!gemiddeld!6,7%.!Dit!betekent!dat!in! Drenthe!één!op!de!15!banen!samenhangt!met!de!vrijetijdssector.!De!vrijetijdsZ sector!in!Drenthe!heeft!het!relatief!groot!aandeel!op!de!totale!werkgelegenheid,! landelijk!bedroeg!het!aandeel!in!2014!5,9%.!! ! Grafiek&37&
Aantal&banen&in&de&vrije.jdssector&afgezet&tegen&andere§oren& 5&2014&& 43.518&
GezondheidsO&en&welzijnszorg&
37.765&
GrootO&en&detailhandel;&repara4e&auto's& Industrie&
23.206&
Vrije4jdssector&
14.282&
Advisering,&onderzoek&etc.&
13.038&
Bouwnijverheid&
12.660&
Onderwijs&
11.960&
Overheden&en&verpl.&sociale&verzekeringen&
11.260&
Landbouw,&bosbouw&en&visserij&
10.017&
Vervoer&en&opslag&
6.512&
Financiële&instellingen&
4.719&
Bron:"Provincie"Drenthe,"Provinciaal"Werkgelegenheidsregister"(PWR),"2014."
50.000&
45.000&
40.000&
35.000&
30.000&
25.000&
20.000&
15.000&
10.000&
0&
3.692&
5.000&
Informa4e&en&communica4e&
!
! Bovenstaande!grafiek!laat!zien!hoe!de!werkgelegenheid!in!de!vrijetijdssector38!zich! verhoudt!tot!een!aantal!andere!sectoren.!Ter!vergelijking:!er!werkten!in!2014!drie! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! 38
"De"vrijetijdssector"is"een"samengestelde"sector,"dat"betekent"dat"de"sector"is"opgebouwd"uit"(delen"van)"andere"sectoren."Om" de"werkgelegenheid"in"de"vrijetijdssector"te"bepalen"zijn"in"de"‘landelijke"R&T"standaard’"bepaalde"sectoren"geheel"of"gedeeltelijk" toegerekend"aan"de"vrijetijdscsector"Een"volledig"overzicht"van"sectoren"die"geheel"of"gedeeltelijk"tot"de"vrijetijdssector" toegerekend"worden,"is"te"vinden"in"op"www.lisa.nl."
! ! !
52!
keer!zoveel!mensen!in!de!vrijetijdssector!als!bij!financiële!instellingen!en!er!zijn! meer!banen!in!de!vrijetijdssector!dan!in!de!gehele!onderwijsZ!of!bouwsector.!xix! ! Er werken in 2014 in Drenthe meer mensen in de vrijetijdssector dan in het onderwijs of de bouw. Opbouw§or& De!vrijetijdssector!is!onderverdeeld!in!de!categorieën:!detailhandel/groothandel,! logiesverstrekking,!horeca,!vervoer,!cultuur/recreatie/amusement,!sport!en! overig.!Het!grootste!deel!van!de!werkgelegenheid!in!de!vrijetijdssector!in!Drenthe! was!in!2014!te!vinden!in!de!horeca!en!de!logiesverstrekking.!In!vergelijking!met! het!gemiddelde!voor!Nederland!was!de!categorie!logiesverstrekking!opvallend! groter!(25%!van!de!werkgelegenheid!in!de!vrijetijdssector!in!Drenthe!en!14%!in!de! rest!van!Nederland)!en!de!categorie!horeca!(51%!van!de!werkgelegenheid!in! Nederland!ten!opzichte!van!42%!in!Drenthe)!juist!aanzienlijk!kleiner!in!Drenthe.! xviii!
! Grafiek&38a&en&38b& &
Verdeling&banen&vrijetijdssector&(conform&landelijke&R&T&standaard)&naar&categorie&
Drenthe'2014' 6%$ 5%$
6%$
Nederland(2014(
12%$
5%# 4%$
7%#
11%# 3%#
7%#
14%#
25%$ 42%$
Cultuur,$recrea1e$en$amusement$ Detailhandel/groothandel$ Horeca$ Logiesverstrekking$ Overig$ Sport$ Vervoer$
51%#
!
LISA,"2014,"en"Provincie"Drenthe,"Provinciaal"Werkgelegenheidsregister"(PWR),"2014."
!
36% van de banen in de vrijetijdssector was in 2014 een ‘kleine baan’ van minder dan 12 uur in de week. ! De!werkgelegenheid!bestaat!zowel!uit!zogenaamde!‘grote!banen’!(≥12!uur)!als!uit! ‘kleine!banen’!(<12!uur).!In!de!vrijetijdssector!wordt!relatief!veel!in!deeltijd! gewerkt.!In!2014!was!36%!van!de!banen!in!de!vrijetijdssector!in!Drenthe!een! ‘kleine!baan’.!Van!het!totaal!aantal!banen!in!Drenthe!was!in!dat!jaar!18%!een! baan!van!12!uur!of!minder.!xix!
! !
53!
Bronnen& !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! i
!!
ii
!! !!
iii
iv
!! !! vi !! v
vii
!!
viii
!!
ix x
!! !!
!
xi
!!
xii
!! !! xiv !! xiii
xv
!!
xvi
!!
xvii
!! !! xix !! xviii
! !
Sociaal!en!Cultureel!Planbureau,!Continu!Onderzoek!Burgerperspectieven,! Burgerperspectieven!2015/1,!2015.! CBS,!Consumentenvertrouwen,!economisch!klimaat!en!koopbereidheid,!2015.! NBTCZNIPO,!Continu!Vakantieonderzoek!2014,!Maatwerkrapportage!Provincies,!! 2015!en/of!CVO!Holidaytracker.! CBS,!Regionale!prognose!2014Z2040;!bevolking,!regioZindeling!2013,!2015.! Provincie!Drenthe,!Bevolkingsprognose!2015,!2015.! BovagZRai,!Mobiliteit!in!cijfers,!Tweewielers!2014/2015,!2014.!
CBS,!Bodemgebruik;!uitgebreide!gebruiksvorm,!per!gemeente!2010,! Statline!2015.! CBS,!Accommodaties!en!capaciteit!in!logiesaccommodaties;!logiesvorm!per!regio,! 2014,!2015.! SmartAgent,!Leefstijlatlas!dagrecreatie!voor!de!provincie!Drenthe,!2011.!! SmartAgent,!Vakantie!in!Nederland,!Nederlands!en!de!vakantie!in!eigen land.!De!leefstijlgerichte!benadering,!2014.! NBTCZNIPO,!Continu!Vrijetijdsonderzoek!(CVTO)!2012/2013!–!Bestemming! Drenthe,!2013.! NBTCZNIPO,!Continu!Vakantieonderzoek!(CVO)!2013/2014,!2015.! CBS,!Statistiek!Logiesaccommodaties!2014,!2015.! NBTCZNIPO,!Continu!Vrijetijdsonderzoek!(CVTO)!2012/2013!–!Herkomst! Drenthe,!2013.!! NTBCZNIPO,!Continu!Vrijetijdsonderzoek!(CVTO)!2012/2013!–!Drenthe! bestemming!–!R&T!Standaard,!2013.! NTBCZNIPO,!Continu!Vrijetijdsonderzoek!(CVTO)!2012/2013!–!Drenthe! bestemming!vs!Nederland!–!R&T!Standaard.! NBTC,!Onderzoek!Inkomend!Toerisme,!2015.! LISA,!Het!werkgelegenheidsregister!van!Nederland!2005Z2014,!2015.! Provincie!Drenthe,!Provinciaal!Werkgelegenheidsregister!(PWR)!2014,!2015.!
54!
