11e)Antwerpse)Oncologiedag,)28/03/14)
Virussen(en(kanker( Pathofysiologie(van(viraal(geïnduceerde(kankers( Prof.(dr.(Filip(Lardon( Faculteit)Geneeskunde)en)Gezondheidswetenschappen) Centrum)voor)Oncologisch)Onderzoek)/)Center)for)Oncological)Research) Universiteit)Antwerpen) )
Virussen)
©)
©)Het)is)niet)toegelaten)figuren,)teksten)of)beelden)uit)deze)voordracht)over)te)nemen,)te)kopiëren)en/ of)te)verspreiden.) )
©)The)figures)are)copyright)protected)by)the)first)authors)or)publishers)as)menNoned)in)the)references.) The)illustraNons)are)only)intended)for)students)of)the)University)of)Antwerp)and)for)aOendees)of)the) 11e)Oncologiedag,)for)educaNonal)purposes.)No)part)of)the)text,)tables)or)figures)may)be)further) reproduced)or)transmiOed,)in)any)form)or)by)any)means.) ) Een)deel)van)de)figuren)uit)/)Part)of)the)figures)from:)) ) The$biology$of$cancer$–)Weinberg)Robert)–)Garland)Science,)New)York,)2013)–)ISBN)9780815342205) ) Kanker$biomedisch$bekeken$–)Bracke)Marc,)Lardon)Filip,)Vandenberghe)Peter,)Vanderkerken)Karin)–) Standaard)Uitgeverij)/)WPG)Uitgevers)België)nv,)Antwerpen,)2011)c)ISBN)978)90)341)9365)0) ) Een$duidelijke$kijk$op$kanker.$Als$een$cel$in$het$lichaam$ontspoort$...$–)Lardon)Filip)–)Standaard) Uitgeverij)/)WPG)Uitgevers)België)nv,)Antwerpen,)2011)–)ISBN)978)90)341)9440)4) ) Biology,$Life$on$Earth,$with$Physiology$–)Audesirk)T,)Audesirk)G,)Byers)BE)–)Pearson)EducaNon) InternaNonal,)2008)/)2014)–)ISBN)ISBN)0c13c203882cX) ) ) ) )
Virussen)
Virussen)
Virussen)
Virussen)
Virussen) ! leven?) • geen)) – – – – –
cellen)(cytoplasma,)membranen,)...)) homeostase) ribosomen)(geen)synthese)) zelfstandige)groei)of)reproducNe) mogelijkheid)om)energie)te)gebruiken)of)op)te)slaan)
Virussen) ! leven?) • wel) + enveloppe) + proteïnemantel) + enzymen) + bijzondere)proteïnen) + DNA)of)RNA) ) " DNAcvirussen) " RNAcvirussen)of)retrovirussen)
Virussen)
Virussen) ! leven?) • wel) + + + + +
enveloppe) proteïnemantel) enzymen) bijzondere)proteïnen) DNA)of)RNA)
• geen)) – – – – –
cellen)(cytoplasma,)membranen,)...)) homeostase) ribosomen)(geen)synthese)) zelfstandige)groei)of)reproducNe) mogelijkheid)om)energie)te)gebruiken)of)op)te)slaan)
Virussen)
Virussen) Virussen)en)kanker) ! is(een(virus(oncogeen?( • lyNsche)cyclus)/)lyNsch)virus) • lysogene)/)oncogene)virussen?))
Virussen)en)kanker) ! geschiedenis) • 1908)) – Københavns)Universitet) – kippenleukemie) – gefilterd)agens)#) transmissie)
• 1909)) – Rockefeller)InsNtute) New)York) – Peyton)Rous)
Virussen)en)kanker)
Virussen)en)kanker) • 1909)) – Rockefeller)InsNtute)New)York) – Peyton)Rous)
• 1911)) – “RSV”)Rous)sarcoma)virus) – eerste)oncogene)(retro)virus)beschreven)
Virussen)en)kanker)
Virussen)en)kanker)
• 1958)) – experimenten)van)Temin)en)Rubin)) – chicken)embryo)fibroblasts)+)RSV) #)“geïmmortaliseerde”)cel) #)“oncogene)transformaNe”)(voor) het)eerst)in$vitro$aangetoond))
Virussen)en)kanker) # geïmmortaliseerde)cel) # oncogene)transformaNe) # verlies)van)contacNnhibiNe) # gewijzigde)morfologie)en)fysiologie) # clonale)expansie) # tumorvorming(
Virussen)en)kanker) • 1960)) – nieuw)oncogeen)virus)bij)konijnen)$)papilloma’s) – papillomavirus) – DNAcvirus)
Virussen)en)kanker) • 1960)c)...) – nieuwe)oncogene)DNAc)en)RNAcvirussen)
Virussen)en)kanker) )
– polyoma) – papilloma) – SV40)
papovavirussen)
– polyomavirus)#)verschillende)tumortypes)bij)muizen) – papillomavirus)#)papilloma’s,)carcinoma’s)(HPV)) – SV40)#)simian)virus)type)40;)apenvirus) o eerst)geïdenNficeerd)als)lyNsch)virus)(vacuoles)in)geïnfecteerde)cellen)) o contaminant)van)polyovirusvaccin)(’50)) o later)ook)oncogeen)type)virus)
Virussen)en)kanker) )
– polyoma) – papilloma) – SV40)
papovavirussen)
Virussen)en)kanker)
) – papovavirussen) – hepadnavirussen,)adenovirussen) – herpesvirussen) % herpesvirus)type)1)en)2:)niet)oncogeen) % EpsteincBarr)virus)(EBV):)wel)oncogeen) o lymphoma’s) o nasopharynxtumoren)
Virussen)en)kanker)
) – papovavirussen) – hepadnavirussen,)adenovirussen) – herpesvirussen) % herpesvirus)type)1)en)2:)niet)oncogeen) % EpsteincBarr)virus)(EBV):)wel)oncogeen) o lymphoma’s) • BurkiO’s)lymphoma) • voor)het)eerst)beschreven)(’50))in)OostcAfrika) • later)onderzoek)door)Epstein)en)Barr)(‘64))toonden)virale) oorsprong) )
) Virus(par=cles(in(cultured(lymphoblasts(from(Burki@'s(lymphoma( Lancet$1:702G3,$1964) Epstein)M)A,)Achong)B)G)&)Barr)Y)M)) University)of)Bristol,)England)
Virussen)en)kanker) ! hoe)en)waarom)is)een)virus)oncogeen?) " rechtstreekse)oncogeniciteit) " oncoviraalgeïnfecteerde)cellen)krijgen) bijzondere)pathofysiologische) eigenschappen) andere)morfologie)(rond)) verlies)van)contacNnhibiNe) “anchorage”conatankelijk) geïmmortaliseerd)(oneindige)proliferaNe)) verminderde)atankelijkheid)aan) mitogene)groeifactoren) ! snellere)deling) ! geen)(geneNsche))controlemechamismen) ! verhoogd)glucosetransport) ! ! ! ! !
Virussen)en)kanker) ! is(een(virus(oncogeen?( • lyNsche)virussen) • oncogene)virussen)#)ja( ! )hoe(en(waarom(is(een(virus(oncogeen?( " onrechtstreekse)oncogeniciteit) ! ! ! !
afweersysteem)verzwakken)of)omzeilen) cirrose) secundaire)stoffen)(radicalen)) ...)
" rechtstreekse)oncogeniciteit)
) " viraal(geïnduceerde(kankers( • blaastumorcellijn)>)ras)gen) • raOecsarcoomvirus) • puntmutaNes,)inserNes,) translocaNes)
Virussen)en)kanker) ) virussen(in(de(strijd(tegen(kanker( • vaccinaNe)tegen)viraal)geïnduceerde)kankers)) (prevenNeve)vaccinaNe)) • viruscgemedieerde)geneNsche)manipulaNe)van)de)kankercel) (gentherapie)) • viruscgemedieerde)geneNsche)manipulaNe)van)afweersysteemcellen) (immunotherapie,)therapeuNsche)vaccinaNe))
Virussen)en)kanker) virussen(in(de(strijd(tegen(kanker(
Virussen)en)kanker)
Virussen)en)kanker)
Virussen)en)kanker)
ReferenNes)
Centrum)voor)Oncologisch)Onderzoek) Center)for)Oncological)Research)(CORE)) (
Laboratory)of)Cancer)Research)and)Clinical)Oncology) Laboratory)of)Pathology) TranslaNonal)Cancer)Research)Unit)
The$biology$of$cancer$–)Weinberg)Robert)–)Garland)Science,)New)York,)2013)–)ISBN)9780815342205) ) Kanker$biomedisch$bekeken)–)Bracke)Marc,)Lardon)Filip,)Vandenberghe)Peter,)Vanderkerken)Karin)–) Standaard)Uitgeverij)/)WPG)Uitgevers)België)nv,)Antwerpen,)2011)c)ISBN)978)90)341)9365)0) ) Een$duidelijke$kijk$op$kanker.$Als$een$cel$in$het$lichaam$ontspoort$...)–)Lardon)Filip)–)Standaard) Uitgeverij)/)WPG)Uitgevers)België)nv,)Antwerpen,)2011)–)ISBN)978)90)341)9440)4) )
www.uantwerpen.be/filipclardoncinfo)
