viroloog

Ebolavirus Virologie, epidemiologie en infectiepreventie

Janette Rahamat-Langendoen Arts-microbioloog/viroloog

Ebolavirus • Virologie • Wat is Ebolavirus • Symptomatologie • Diagnostiek • Behandeling?

! • Epidemiologie • Prevalentie • Transmissie • Uitbraak in West-Afrika

! • Infectiepreventie

Ebolavirus-virologie • Virale hemorrhagische koorts: 4 families •Arenaviridae • Lassa virus •Bunyaviridae • Crim-Congo hemorrhagische koorts virus •Flaviviridae • denguevirus, gele koortsvirus •Filoviridae:

! •Twee genera: !

•Marburg • Marburgvirus •Ebolavirus •Zaire •Sudan •Cote d’Ivoire •Reston

Ebolavirus-virologie • Ebolavirus: ontdekt na Marburgvirus (1967) in materiaal van patiënten nabij de Congolese rivier Ebola (1976) • 2 epidemieën: Soedan en toenmalige Zaire, naar later bleek door twee verschillende species Ebolavirus

!

! !

• SS RNA virus

Filum=draad diameter 80 nm lengte 790-970 nm

! • Reservoir? Verdenking vleermuizen (symptoomloze infectie waarbij wel virus wordt gereproduceerd en wordt uitgescheiden)

! • Niet-humane primaten (gorilla, chimpansee): ernstige infectie, link met humane infecties via slachten en eten van geïnfecteerde dieren

Ebolavirus-virologie • Pathogenese:

! • Kunnen in veel verschillende soorten cellen repliceren en veroorzaken uitgebreide necrose in verschillende weefsels (direct viraal effect)

! • Indirect: Infectie van macrofagen leidt tot uitscheiding grote hoeveelheden cytokines en chemokines!vaatlekkage, DIS en multi-orgaan falen

Ebolavirus-virologie • Symptomatologie: • Acuut: malaise, koorts, hoofdpijn, myalgie • Vaak misselijkheid, keelpijn, braken, diarree, buikpijn • Rond 5e dag maculopapulair exantheem (20% van de patiënten) • Hemorrhagische symptomen (50% van de patiënten) • 2e week of verbetering of verdere verslechtering richting DIS, ogaanfalen, shock, overlijden

!

!

• Sterftepercentages: 20%-90% • Ebola Zaire gemiddeld 81% • Ebola Sudan 53%

Ebolavirus-virologie • Diagnostiek • Serologie: antistof of antigeen bepaling • Moleculaire diagnostiek: PCR • Erasmus MC (WHO referentie centrum)

! • Materialen: • Serum, sputum, keeluitstrijk, neusuitstrijk, feces, urine (PCR) • Serum (serologie)

! Overige diagnostiek (malaria, bacteriële infecties): onder BSL 3 niveau (conform TB diagnostiek) of geïnactiveerd materiaal Klinische chemie: point-of-care testen

Ebolavirus-virologie • Behandeling • Experimenteel • Serumtherapie: bloedtransfusies van geïnfecteerde mensen die het overleefd hebben, anti-EBOV paarden immuunglobulines • Monoklonale antilichamen gericht tegen bepaalde eiwitten van het virus • Als pre- en post expositie profylaxe, en bij koorts en viremie • Zmab • MB-003

! Vaccinatie: glycoproteine van Ebolavirus ingebouwd in vector, zodat antilichamen tegen GP ontstaan. GP is het deel van het virus dat zorgt voor binding aan cellen.

Epidemiologie

Epidemiologie

Epidemiologie • Transmissie: • Lichaamsmaterialen en –vloeistoffen van geïnfecteerde personen (bloed, feces, urine, braaksel, zweet, sperma) • Via contact met besmette gebruiksvoorwerpen • Aerogeen niet of zelden…maar discussie! Druppel versus aerogeen

Epidemiologie • Porte d’entree: slijmvliezen, conjunctivae, laesies in de huid

! • Incubatieperiode: 2-21 dagen, meestal ca. 7 dagen

! • Besmettelijkheid: • Niet tijdens de incubatieperiode • Wel gedurende de hele ziekteperiode • Besmettelijkheid het grootst in de late fase van de ziekte (braken, diarree, bloedingen, shock) • Convalescente fase: filovirussen kunnen lange tijd aanwezig blijven in weefsels en lichaamsvloeistoffen (3-4 maanden!)

Maart 2014 uitbraak Guinea

!

Koorts, diarree, braken

!

Sterfte ook onder familieleden

!

Diagnostiek in Lyon en Hamburg

Phylogenetic Analysis of the Ebolavirus Genus, Including the EBOV Strains from Guinea.

Fylogenetische boom: relatie Ebolavirus uit Guinea met andere bekende Ebolavirus varianten ! aparte clade

!

Weinig onderling verschil tussen de virussen uit Guinea Hypothese: eenmalige introductie van het virus

! !

Epidemiologische informatie: Eerste patiënt waarschijnlijk 2-jarige in december 2013.

Baize S et al. N Engl J Med 2014. DOI: 10.1056/NEJMoa1404505

Uitbraak West Afrika • Status 19 augustus: cases* • Guinea

!

deaths

543

394

834

466

848

365

15

4

! • Liberia

! • Sierra Leone

! • Nigeria

! *bevestigd en verdacht

Infectiepreventie • Adequaat handelen bij verdenking infectie

!

• Casus definitie: • Koorts en 21 dagen voorafgaand geweest in land met uitbraak virale hemorrhagische koorts • en contact gehad met verdacht/bewezen geïnfecteerde persoon/dier Of • Tenminste drie van: hoofdpijn, braken, gebrek eetlust, diarree, lethargie, maagpijn, pijnlijke spieren/gewrichten, moeite met slikken Of • Onverklaarbaar bloeden

!

Bron: WHO

Infectiepreventie • Bij verdenking: • Indien mogelijk vóór patiënt in ziekenhuis aankomt procedure in gang zetten (infectioloog, HIP, viroloog)

! • Strikte isolatie plus

! • Diagnostiek: 3x box

! • Malaria diagnostiek op kamer

! • Protocol VHK op KWINT