Vakprijs voor Ondergronds Bouwen
Inspireren en stimuleren ... Dat is het voornaamste doel van de Stichting A.M. Schreuders. Zo wil de stichting een positieve bijdrage leveren aan de ruimtelijke inrichting van Nederland.
Daartoe kent zij jaarlijks een prijs toe. Het ene jaar is dit de Schreudersprijs voor een persoon, bedrijf of instelling die een bijzondere prestatie heeft verricht op het gebied van ondergronds bouwen. Het andere jaar is dit de Schreudersstudieprijs. Voor deze prijs komen alleen studenten in aanmerking die met succes een afstudeerproject hebben afgerond op het gebied van ondergronds bouwen aan een Nederlandse HBO- of WO-instelling.
een oorkonde is verbonden. De winnaar van de Schreudersstudieprijs ontvangt een oorkonde en € 2.500,-. Eervolle vermeldingen van deze prijs worden beloond met een geldbedrag van € 500,-. De uitreiking van deze prijzen vindt plaats op de Dag van het Ondergronds Bouwen. Deze prijs heeft altijd betrekking op de twee voorgaande jaren en wordt genoemd naar het jaar waarin de jury de prijs heeft toegekend.
Twee selectierondes De prijzen Een vakprijs winnen is meer dan alleen een geldbedrag in ontvangst nemen. Het is een eer en erkenning voor opvallende ideeën en prestaties. Het COB (Nederlands kenniscentrum voor ondergronds bouwen en ondergronds ruimtegebruik), nauw verbonden met de Schreudersstichting, draagt daaraan bij door de stichting letterlijk en figuurlijk een podium te bieden. De winnaar van de Schreudersprijs ontvangt een oorkonde en een geldbedrag van € 25.000,-. Daarnaast kan de jury een of meerdere eervolle vermeldingen verlenen, waaraan
De prijsvraag kent twee selectierondes. In de eerste ronde maakt de onafhankelijke jury van deskundigen uit de beroepspraktijk en het onderwijs, de genomineerden bekend. In de tweede ronde wijst de jury uit de genomineerden de prijswinnaars en de eventuele eervolle vermelding(en) aan. De jury beoordeelt de inzendingen onder andere op inventiviteit en op de mate waarin zij bijdragen aan het stimuleren van ondergronds bouwen. De ingestuurde bijdragen kunnen zowel conceptueel als technisch van aard zijn.
Hall of fame / Schreudersprijs Schreudersprijs1999 Gemeente Voorburg, Rijkswaterstaat Directie Zuid-Holland, Stadsgewest Haaglanden en Sijtwende BV met ‘De combinatie van snelverkeer met woongebied Sijtwende’
Schreudersprijs 2001 Francine Houben van Mecanoo Architecten met ‘Uitbouw
Schreudersprijs 2003 Henket & partners en ABT (Adviseurs in Bouwtechniek) met ‘Ondergrond-
kantoorvilla Utrecht’
se nieuwbouw Faculteit Dans en Theater van de Hogeschool voor de Kunsten Arnhem’ (Artez)
Hubertustunnel Den Haag wint Schreudersprijs 2009
Tijdens de Dag van het Ondergronds Bouwen ging de zesde editie van de prijs naar de Haagse Hubertustunnel. Vol trots nam wethouder Peter Smit de prijs in ontvangst. Een paar dagen na de prijsuitreiking spreken we met Paul Besling, tunnelbeheerder en hoofd afdeling Riolering en Waterbeheersing bij de gemeente Den Haag. Ook hij is trots: ‘De Hubertustunnel is de eerste Nederlandse tunnel die onder bebouwing door is geboord. Omwonenden waren aanvankelijk niet enthousiast. Daarom besteedden we vanaf het begin in 2004 veel aandacht aan communicatie met de bewoners. We hadden een voorlichtingscentrum en zorgden dat ze het proces op een transparante manier konden volgen.’ Die open werkwijze leidde tot resultaat. Besling: ‘Wijkorganisaties en omwonenden gingen meeleven. Ze stelden kritische vragen, maar deden dat vanuit betrokkenheid bij het project. Sinds de opening in 2008 krijgen we bijna alleen positieve reacties van bewoners: de verkeersdruk in de buurt is afgenomen.’
Schreudersprijs 2005
UN Studio en Arup met ‘Arnhem Centraal’
Onder het duin Ook in technisch opzicht is de 1600 meter lange tunnel bijzonder. De tunnelboormachine ging niet alleen onder bebouwing door, maar ook onder en door het strand- en duinzand van het Hubertusduin. Omdat de tunnel vrijwel geheel onder grondwaterniveau ligt, maakten de bouwers gebruik van een vloeistofschild. Besling vertelt: ‘De verzakkingen tijdens het boorproces waren minimaal en er is nergens schade aan bebouwing ontstaan. Dit was onder meer te danken aan een systeem dat regelmatig de verzakking mat. Aan de hand van deze gegevens konden we de instellingen van de boormachine op tijd aanpassen.’
Storingsvrij ‘De tunnelbeheerders van de gemeente werden vroeg bij het project betrokken’, vertelt Besling. ‘Een goede zaak; de bouw
Schreudersprijs 2007 Architecten Van Mourik,Van Hattum en Blankevoort Regio Zuid en Aronsohn raadgevende ingenieurs met ‘Distilleerderij Nolet’
van een tunnel duurt een paar jaar, maar de tunnel gaat honderd jaar mee. Dat betekent na oplevering nog een eeuw beheer van de tunnel met de technische installaties. Hoe eerder je beheerders laat meedenken, hoe beter je het beheer kunt optimaliseren. In de Hubertustunnel zijn bijvoorbeeld alle kritische installaties dubbel uitgevoerd. En dat betaalt zich terug: de tunnel is sinds de opening storingsvrij.’ Inmiddels is de stad bezig met een volgende boortunnel: de Rotterdamsebaan. Besling: ‘Daarbij maken we natuurlijk gebruik van de ervaring die we inmiddels hebben opgedaan. Ik raad andere overheden of instanties ook aan om gebruik te maken van onze kennis bij grote tunnelprojecten. We weten heus niet alles en het kan altijd beter. Maar ik denk dat we met een tunnel die zonder incidenten, op tijd en binnen budget is opgeleverd wel iets hebben waar we trots op mogen zijn.’
Schreudersstudieprijs 2002 Henk Werksma, Rijksuniversiteit Groningen, Ruimtelijke Wetenschappen met ‘Het bestemmingsplan uitgediept’
Schreudersstudieprijs 2004 Petra van de Ven, Universiteit Eindhoven, Faculteit Bouwkunde met ‘Concrete Poetry’
Eervolle vermelding voor Mergor
De verbinding tussen de Zuid-Koreaanse havenstad Busan en het eiland Geoje bestaat uit twee tuibruggen en een afgezonken tunnel van 3,2 km op ca. 50 m diepte. Strukton Afzinktechnieken - onder de handelsnaam Mergor - was een van de nominated subcontractors die werkten voor opdrachtgever Daewoo E&C. Geheel remote controled plaatsten zij achttien elementen op maximaal vijftig meter diepte. Dit project was in veel opzichten bijzonder, zegt commercieel directeur Ton Bruins Slot: ‘We hadden te maken met verschillende weersomstandigheden (tyfoonseizoen), stroming en zwelgolven. Daarom modelleerden we de invloed van het weer op de golfslag en voorspelden op basis daarvan wanneer we de elementen konden afzinken. Een andere innovatie waren de stalen kopschotten. In tegenstelling tot betonnen kopschotten zijn deze te hergebruiken. Bovendien geeft het minder herrie en stof bij het verwijderen en kunnen ze sneller
geplaatst en verwijderd worden.’ Omdat de elementen niet stil lagen tijdens het aansluiten, ontwikkelde Mergor het Externe Positionering Systeem (EPS). Poten met funderingsschotten aan de zijkant van het element ‘stappen’ het tunnelelement naar zijn plaats nadat het is neergelaten. Bruins Slot: ‘Het is net Star Wars onder water. Als een element niet goed ligt uitgelijnd, kunnen we het met EPS aan de secondaire zijde corrigeren: ‘kwispelen’. Toegangstorens en meetmasten op de elementen waren vanwege de diepte en afstand geen optie. Met behulp van sensoren, een tautwire en distance sensors op de elementen konden we ze tot op de millimeter nauwkeurig positioneren. Mei 2010 werd de sluitvoeg gemonteerd en was voor ons de klus geklaard.’
Hall of fame / Schreudersstudieprijs Schreudersstudieprijs 2006
Schreudersstudieprijs 2006
Schreudersstudieprijs 2008
Schreudersstudieprijs 2008
Categorie Techniek
Categorie conceptuele onderwerpen Hans van Velthoven met ‘Werken onder de binnenstad’
Categorie Techniek
Categorie conceptuele onderwerpen
Jaap Peters, Rob Vinks en Don Zandbergen met
Jeroen Derksen en David Windt met ‘Stationsplein en
‘Parkeergarage Tropicana’
ondergronds theater Haarlem’
Erik Bronsvoort met Prefabricated Track ‘Construction for the London Underground’
Maak kennis met Schreuders De Stichting A.M. Schreuders bestaat in 2010 twaalf jaar. In die twaalf jaar is Henk Schroten voorzitter geweest en nu draagt hij het stokje over aan Cees Brandsen, HID van Dienst Infrastructuur van Rijkswaterstaat.
‘Ik heb dit met veel plezier gedaan’, zegt Henk Schroten ‘Het is mooi om de ontwikkeling in denken en realisatie te zien van ondergronds bouwen naar meervoudig ondergronds ruimtegebruik. Bij de start ging het om de aanleg van spoor- en wegtunnels nu gaat het om het inrichten van hele gebieden. In Cees Brandsen heb ik een goede opvolger’, zegt Henk, ‘hij heeft dezelfde brede achtergrond en interesse als ik’. ‘Ik twijfelde wel even’, zegt Cees, ‘maar na een begeesterend gesprek met oprichter Ab Schreuders was ik om. Wat heeft die man, nu 91 jaar, een drive voor vernieuwing’. Heeft de Schreudersprijs nu bijgedragen aan het stimuleren van ondergronds ruimtegebruik? ‘Jazeker’, zegt Henk, ’in het denken heeft het een plek verworven. Het is een prestigieuze prijs en winnende ontwerpen komen uitgebreid in de vakliteratuur aan de orde. Je ziet ook dat concepten van winnaars elders worden toegepast, zoals die van Francine Houben. Een ontwikkeling zoals het Arnhemse stationsgebied was 20 jaar geleden nog niet mogelijk’. Henk wenst Cees veel plezier met het voorzitterschap en de doorontwikkeling van het ondergronds ruimtegebruik. Wat is de toekomst van ondergronds ruimtegebruik in Nederland? Cees is daar buitengewoon positief over. ‘De aandacht voor verstedelijking, mobiliteit en de kwaliteit van het landschap zal
alleen maar toenemen. Dit leidt tot meer landschapstunnels en in steden tot gecombineerde onder- en bovengrondse functies, zoals winkelen, wonen, parkeren en reizen. Het is belangrijk met de Schreudersprijs de aandacht voor de ontwikkeling van kennis en kunde te blijven stimuleren. De prikkel om nog dieper te bouwen zoals in Seoul en Montreal is er hier nog niet, dat is een economische afweging. Maar als je ziet welke offers we nu al maken voor landschapstunnels, dat is ook enorm. Binnenstedelijk deinzen bestuurders eerder terug voor gepercipieerde onveiligheid dan voor geld. Veiligheid en veiligheidsbeleving zijn dan ook zeer belangrijke issues bij het geaccepteerd krijgen van nieuwe technologie’. Tot slot spreekt Cees de wens uit, dat bestuurders en ontwerpers zich in multidisciplinair verband tijdens de planfase reeds buigen over de te behalen winst met ondergronds bouwen voor de ruimtelijke kwaliteit. Te vaak wordt er nu nog monodisciplinaire ontwikkeld. Juist de Schreudersprijs zal er toe bijdragen, dat het licht komt op vernieuwende en slimme oplossingen voor ondergronds ruimtegebruik. Het bestuur van de stichting bestaat uit een groep mensen met ruime ervaring in ondergronds bouwen en/of het besturen van organisaties en stichtingen: Cees Brandsen (voorzitter), Jan Jonker (secretaris), Gert Jan Schaap (penningmeester), Henk Oud, Margot Schaap-Schreuders en Pim Zoeteweij. Ellen van Eijk, van COB, verzorgt de communicatie.
Cees Brandsen: ‘Houd de focus op de ontwikkelingen die ons helpen voor de projecten van morgen’.
De heer A.M. Schreuders De stichting zou niet kunnen bestaan zonder een schenking van de heer A.M. Schreuders, een pionier op het gebied van ondergronds bouwen en funderingen. Inmiddels ruime tijd gepensioneerd is hij nog altijd zeer geïnteresseerd in de nieuwste ontwikkelingen.
Voor meer informatie Stichting A.M. Schreuders Contactpersoon Ellen van Eijk p/a COB Postbus 420 2800 AK Gouda T 0182-540660 F 0182-540661
[email protected] www.cob.nl/schreuders
