PUBLIEKSVERSLAG MINDFUL SCHOOLS PROGRAM, EEN MINDFULNESS TRAINING VOOR KINDEREN OP DE BASISSCHOOL D I T V E R S L A G G A A T O V E R E E N O N D E R Z O E K N AA R D E E F FE C T I V I T E I T V A N H E T M I ND FU L SC H O O L S P R O G R A M M A I N N E D E R L A N D . M I N D FU L SC H O O L S I S E E N AA N D A C H T ST R AI NI N G V O O R B A S I S S C H O O L L E E R L I N G E N D I E G E B R U I K M A AK T V A N M I N D FU L NE SS T E C H NI E K E N.
D E T R A I N I N G I S O N T W I K K E L D D O O R M E G A N C O W A N, O P R I C H T E R M I N D FU L SC H O O L S ( U S A) . O P I N I T I A T I E F V A N S E E T R U E M I N D F U L N E S S M A AST R I C H T I S D E Z E T R A I N I N G T O E P A S B AAR G E M AA K T V O O R N E D E R L A N D S E B A S I S S C H O L E N . V O O R H E T M AR B L E P R O J E C T ( O ND E R D E E L SI R I U S P R O G R A M ) V A N D E B A C H E L O R O P L E I D I N G P S Y C H O L O G Y & NE U R O SC I E NC E A A N D E M A A ST R I C H T U NI V E R SI T Y I S D I T P R O J E C T U I T G E V O E R D O N D E R D E S U P E R V I S I E V A N K AT H L E E N R E ST I FO D O O R E R V AR E N M I N D F U L N E S S T R A I N ST E R S V A N SE E T R U E M I ND F U L NE S S.
I N D I T V E R S L A G L E E S T U M E E R O V E R H E T P I L O T O ND E R Z O E K N AAR D E E F FE C T E N V AN D E T R AI NI N G I N T I J D O P B E W U S T Z I J N V A N E M O T I E S E N P I E K E R E N B I J K I N D E R E N, G E D R AG G E R AP P O R T E E R D D O O R H U N O U D E R S E N H E T K L A S K L I M AAT B E S C H R E V E N D O O R H U N L E E R K R AC H T E N.
Door I. Senden, bachelor student Maastricht University
[email protected]
Publieksverslag Pilot-onderzoek Mindful Schools Programma 2011
Pagina 1
HET MINDFULSCHOOLS PROGRAMMA Met de MindfulSchools training leren kinderen hoe hun meest waardevolle instrument, namelijk hun aandacht, werkt. Tijdens een 5-weekse training in de klas (3 sessies per week van 15 minuten) leren zij door middel van de aandacht oefeningen hoe zij hun aandacht bewuster, in het hier en nu, kunnen gebruiken. Ook leren zij hoe zij zonder oordeel naar hun ervaringen kunnen kijken. Dit kan onder andere positieve effecten hebben op concentreren, het omgaan met stress en spannende situaties, en sociale interacties. De leerkracht neemt ook deel aan de sessies, en wordt gevraagd om op de overige dagen een korte oefening van 5 minuten met de klas te doen. Het is een schoolbreed programma waardoor het voor iedereen voordelen biedt en daarmee een cultuur creëert van kalmte, focus en verbinding. De kinderen ontvangen hand-outs waarin de kern van de les is weergegeven en enkelesuggesties voor aandacht oefeningen thuis. De training is ontwikkeld door Megan Cowan (Mindful Schools). Voor meer informatie zie: www.mindfulschools.org&www.mindfulkids.nl
INHOUD VAN DE MINDFULNESS TRAINING
Week 1
Maandags
Woensdags
Vrijdags
Bijeenkomst 1:
Bijeenkomst 2:
Bijeenkomst 3:
Introductie
Mindfulness en ademhaling
Hartelijkheid
Mindful lichaam& Mindful luisteren Week 2
Vinden van je basis
Zenden van fijne gedachten
Bijeenkomst 4:
Bijeenkomst 5:
Bijeenkomst 6:
Bewustzijn van je lichaam
Mindfulness en ademhaling
Hartelijkheid Geven/vrijgevigheid
Vinden van je basis Week 3
Bijeenkomst 7:
Bijeenkomst 8:
Bijeenkomst 9:
Mindfulzien
Slow Motion &lopen
Hartelijkheid Aardig en zorgend op de speelplaats
Week 4
Bijeenkomst 10:
Bijeenkomst 11:
Bijeenkomst 12:
MindfulEten
Gedachten
Dankbaarheid– Kijken naar t goede
Week 5
Bijeenkomst 13:
Bijeenkomst14:
Bijeenkomst 15:
Mindful proefwerken maken
Mindful in iedereactiviteit
Terugblik
Publieksverslag Pilot-onderzoek Mindful Schools Programma 2011
Pagina 2
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK (MARBLE PROJECT) Uitvoering van het onderzoek Het pilot-onderzoek naar de effectiviteit van mindfulness voor kinderen op de basisschool, uitgevoerd door Irene Senden (bachelor student faculteit Psychology&Neuroscience Maastricht University) onder begeleiding van Kathleen Restifo (psycholoog). Deelnemers De effecten van het Mindful Schools programma zijn onderzocht in een pilot-onderzoek op een basisschool in Midden-Limburg. De training werd in het voorjaar van 2011 gegeven in 8 klassen (groep 1 tot en met 6 en groep 8), in totaal 215 kinderen. Uit de klassen 4, 5, 6 en 8 deden 88 leerlingen mee aan het onderzoek. De ouders, leerkrachten en de leerlingen zelf vulden op meerdere momenten de vragenlijsten in. Onderzoeksopzet De training werd gegeven aan alle klassen op deze basisschool met uitzondering van groep 7. Er was geen controle groep. KINDEREN VULDEN VRAGENLIJSTEN IN OVER:
Piekeren (NPDK: Non-Productieve Denkprocessen voor Kinderen, Jellesma et al. 2005) Bewustzijn van emoties (EAQ: Emotion Awareness Questionnaire, Rieffe et al. 2008) OUDERS WERD GEVRAAGD VRAGENLIJSTEN IN TE VULLEN OVER:
Gedrag van hun kind (SCBE-30: SocialCompetenceand Behavior Evaluation in children ages 3 to 6 years, LaFreniere et al. 1996) LERAREN VULDEN EEN VRAGENLIJST IN OVER:
Klimaat in de klas (Klasklimaatvragenlijst voor leerkrachten, Verhoeven et al. 2007)
De metingen werden gedaan: -
Voor de training Direct na de training 8 weken na de training (viel buiten MARBLE project)
Publieksverslag Pilot-onderzoek Mindful Schools Programma 2011
Pagina 3
DE BEVINDINGEN We onderscheiden primaire en secundaire bevindingen. Primaire bevindingen gaan over de resultaten van de hele groep. Daarnaast hebben we gekeken naar de kinderen die bij de voormeting t hoogst scoorden op piekeren en het laagst op bewustzijn van emoties, de secundaire bevindingen.
KINDEREN Primaire bevindingen: De kinderen lieten een significante toename zien in zelf-gerapporteerde lichamelijk bewustzijn van emoties, verbaal delen van emoties en het laten zien van emoties. Veranderingen werden gemeten tussen de voormeting en de nameting. Figuur 1. Rapportage door kinderen op het gebied van: Laten zien van emoties.
Hoofd effect van het Laten zien van emoties: F = 13.699, df = 1, p = .000 Figuur 2.Rapportage door kinderen op het gebied van Lichamelijk bewustzijn van emoties.
Hoofd effect van Lichamelijk bewustzijn van emoties: F = 5.826, df = 1, p = .018
Publieksverslag Pilot-onderzoek Mindful Schools Programma 2011
Pagina 4
Figuur 3.Rapportage door kinderen op het gebied van Verbaal delen van emoties.
Verbal sharing of emotions 9
Astitel
8,8 8,6
Whole group
8,4
Boys
8,2
Girls
8 7,8 Time 1
Time 2
Hoofd effect van Verbaal delen van emoties: F = 9.032, df = 1, p = .004 Secundaire bevindingen: Om te onderzoeken of de training een sterker effect had op kinderen met grotere problemen, hebben we gekeken naar de 25% kinderen die op de voormeting de hoogste scores hadden op het gebied van piekeren en de laagste scores hadden op het gebied van bewustzijn van emoties. Deze kwetsbare groep kinderen liet een significante daling zien in piekeren en een significante stijging (op 5 van de 6 subschalen) op het gebied van bewustzijn van emoties.
Figuur 4. Rapportage van Kwestbaresubgroup op het gebied van piekeren.
25% children high on Rumination Thoughts 14
25% high on rumination thoughts
12 Astitel
10 8
boys
6 4 girls
2 0 Time 1
Time 2
Hoofdeffect van Piekeren: F = 6.261, df = 1, p = .020
Publieksverslag Pilot-onderzoek Mindful Schools Programma 2011
Pagina 5
Figuur 5. Rapportage van kwetsbare subgroep op het gebied van verschil maken tussen emoties
Hoofdeffect Verschil maken tussen emoties: F = 8.450, df = 1, p = .008 Figuur6. Rapportage van kwetsbare subgroep op het gebied van Verbaal delen van emoties
25% low on Verbal Sharing of Emotions Astitel
10
25% low on verbal sharing
5
boys
0
girls Time 1
Time 2
Hoofdeffect Verbaal delen van emoties: F = 9.791, df = 1, p = .005 Figuur7.Rapportage van kwetsbare subgroep op het gebied van Laten zien van emoties
25% low on Acting Out Emotions Astitel
8 6
25% low on acting out
4
boys
2 girls
0 Time 1
Time 2
Hoofdeffect Laten zien van emoties: F = 27.177, df = 1, p = .000 Publieksverslag Pilot-onderzoek Mindful Schools Programma 2011
Pagina 6
Figuur 8.Rapportage van kwetsbare subgroep op het gebied van Lichamelijk bewustzijn van emoties
25% low on bodily awareness 12
25% low on bodily awareness
Astitel
10 8
boys
6 4 2
girls
0 Time 1
Time 2
Hoofdeffect Lichamelijk bewustzijn van emoties: F = 15.163, df = 1, p = .001 Figuur 9.Rapportage van kwetsbare subgroep op het gebied van letten op emoties van anderen
Astitel
25% low on attending to on others' emotions low attending to others' emotions
14 12 10 8 6 4 2 0
boys
girls Time 1
Time 2
Hoofdeffect van letten op emoties van anderen: F = 4.945, df = 1, p = .035
Publieksverslag Pilot-onderzoek Mindful Schools Programma 2011
Pagina 7
OUDERS Verschil tussen de voormeting en nameting in de ouderrapportage voor de kwetsbare subgroep laat zien dat ouders een significante daling op het gebied van angst/terugtrekken in het gedrag van hun kinderen rapporteren, maar geen significante toename in sociale competentie en geen daling op het gebied van boosheid/agressie. Figuur 10. Ouder-rapportage: Hele groep en subgroep op angst/terugtrekken
Parent-report on Anxiety/Withdrawal 20 Astitel
15
Whole group
10 Vulnerable subgroup
5 0 Time 1
Time 2
Hoofdeffect voor angst/terugtrekken voor: Hele groep: F = 1.400, df = 1, p = .242 Kwetsbare subgroep: F = 7.712, df = 1, p = .024
LEERKRACHTEN Leerkrachten rapporteerden geen verschil op het gebied van klasklimaat.
Publieksverslag Pilot-onderzoek Mindful Schools Programma 2011
Pagina 8
CONCLUSIES De resultaten uit het pilot-onderzoek zijn veelbelovend en laten zien dat de Mindful Schools training positieve effecten heeft op weerbaarheid tegen stress en het functioneren van leerlingen in groep 5 t/m 8. Kinderen piekerden minder na de training, waren zich meer bewust van hun emoties, volgens hun ouders waren kinderen na de training bovendien minder angstig. Er zijn aanwijzingen dat de effecten van de training ook door deleerkrachten werden teruggezien in een verbeterd klimaat in de klas. Hoewel positieve effecten ook in dehele onderzoeksgroep gevonden werden, zijn de effecten het grootst bij kinderen die hier hetmeeste behoefte aan hebben. De training helpt dus zowel bij het voorkómen als bij het verminderenvan stress en gerelateerde problemen.
TOEKOMST Doelstelling onderzoek Mindful Schools program 2012 -
Repliceren onderzoek 2011 Met een meer heterogene groep kinderen (1 reguliere basisschool, 1 internationale basisschool, 1 metylbasisschool) Toevoegen van een controle groep (wachtlijst) Toevoegen van een directe meting voor het meten van Executieve Functies Toevoegen van een meting naar compassie Vervangen vragenlijst ouders (meer aangepast naar leeftijd)
Publieksverslag Pilot-onderzoek Mindful Schools Programma 2011
Pagina 9