COUNSELLING fvIAGAZINE NR 3 20i 2
Effectiv iteit, ka nttekeni ng en en ontwi kkeIíng en
EMDR:ultiem wondermiddel bij traumaverwerking? psychologen, (BlGpsychotherapeuten en psychiaters geregisÍeerd). Inmiddels is er wereldwijdeen hecht netwerkontstaanwaarintienduizenden de methode toepassen. A s iemandeenschokkende oí levensbedreigende Heteenvoudig toepasbare van EMDR behandelprotocol ervaringmeemaakt, kan hij lastkrijgenvanonaangetrektechterook nietoÍÍicieelerkendehulpverleners nameherinneringen oÍ in het ergstegeval en therapeuten, die EMDRgaantoepassen. Naastde , flashbacks nachtmeíies. Alsdezelangeretijd voortduren, spreken reguliere opleidingzijner nu eenaantalcomplemen(PTSS). we vaneen posttraumatisch stressstoornis Ook taireopleidingen. Dit doorbreekthet monopolievan minderdirecteverschijnselen kunnenoptreden,zoals het EMDR-lnstituut, maarheeftalsnadeeldat iedereen prikkelbaarheid, slapeloosheid, lusteloosheid en condezekorteoplejdingkanvolgen,zonderbewaking centratieproblemen, waardoorde klachtvaakniettijdig overde kwaliteiten vakbekwaamheid vande hulpverlewordl gediagnosticeerd. nendeof therapeut.
.1'::'.'.YT::',::.
FrancineShapiro Meestalzrjnslechtsenkeleconsulten voldoende. Na De mêthodiekvan EMDRstaatop naamvande een EMDR-consult kan het voorkomendat de clipsychologe Amerikaanse Francine Shapiro. Na haar ent meerdroomt.De bilaterale stimulatie wordt op eerstepublicatie overEMDRin 1989is eenware verschillende manierentoegepast.Naastde oogbewehypeontstaan. Zij richttedaarnahet Et\,4DR gingênkande bilaterale Institute stimulatie ook wordenbereikt op, waarpsychologen haartrainingkondenvolgen. met geluid,door piepjeslinks-rechts op het oor met Hetverhaalgaatdat Shapirode principes van EMDR eenkoptelefoon, oÍ door middelvan het 'tappen',aÍontdektetijdenseenwandelingin 1987.Zij bemeÍkte wisselend op de linkeren rechterknie.Dit laatstewordl gedachten dat bepaalde verontrustende verdwenen als veelbij kinderentoegepast. zij haarogenspontaanheenen weer bewoog.Ze zei "Het wasalsoÍal die negatieve gedachten daarover: Verklaringenover de werking van EMDR die mij bezighielden ineenseenstukminderzwaaren Talloze ïheorieènmakeninmiddels opgang,waarbijde minderindrjngend warendandaarvoor"Beginjaren recentewerkgeheugentheorie zichgoedkandideert. negentigpubliceerde zij een boekwaarinzij achtstap- Doorde bilaterale stimulatie wordt het werkgeheugen pen beschreef orn EMDRtoe te passen. Daarnaging in de hersenen overbelast, omdathet volgenvan de allesin eensneltreinvaart. Zjrlchtte het EMDRlnstitute ogenveel(aandacht) informatieverwerking opeist. (netwerk)organisatieVolgensdezebenadering op en er kwameeninternationale is daaromhet werkenmet (EMDRIA), piepjesmindereffectieí.Marcêlvanden Hout,hooglediesÍikt waaktoverde kwaliteit.Alleslijkt op eengoedgeoliedemachine. psychologie raarklinische aande Universiteit Utrecht, lijktdit te hebbenaangeloond. Methode en opleiding Anderenbewerendat het gaatom het leggenvan Ook in Nedeíandwordt de methodeonderwezen nieuweverbindingên en tussende linkeren rechter groeithet aantalEIVDR-therapeuten. psy- hersenhelft, Psychologen, waardoorverwerking vande traumatische chiaters en psychotherapeuten die eengeregistreerde gebeurtenis, diealseensoort'klont'is blijvenstekenin ENiIDR{raining volgen,kunnenzichalslid aansluilen bepaalde hersengebieden, opnieuwkan'doorstromen' (Íiguu1 r ). bij de Verenigng EMDRNederland. De opleidingis in Nederland alleentoegelalen vooraÍgestudeerde
C O U N S E L L IIN \ IG A G A Z I NNER3 2 0 I 2
Hersenscans vooren na EMDRvaneenvrouwmet PT55. Dewitte oebiedenoevenoveractiviteit in de hersenen aan. Figuur /. Rearrousal en reconsolidatie
zoek lijkt echterook aan te tonen dat ook Positievê Op sommigeÍrontenwordt ook eenlinkgelegdnaar (PC)wordenuitgedempt. Dit zou er voor MindÍulness.ook daar speelteen andercstateof mind Cognities (denkenversuslichaam) pleitende benoeming van PCs nietmet stimulatie en duaalbewustzijn een be9epaardte latengaan.Hetonderzoek langrijkerol.Dit'dualebewustzijn'is ook doorVanden Hout bijvoorbeeld van het aanwezigbij het oproepenvanemotiesen tegelijkertijd (2010)richtzichop dê theorievande belasting Dit lijkter danvoorte pleitendat klikeentekeningmaken,zoalsbij bepaalde therapievorwerkgeheugen. jes mindergoedwerkendanvisuelebilaterale stimumen wordt toegepast.De effectenblijkendan vergelatie,dat meerhet werkgeheugen belast.Ook zijnde lijkbaar iangetermUnresultaten van EIVDR nog nietonderzocht, Effectiviteitvan EMDR zekernietin relatietot anderevormenvantherapie. onaÍhankelijke meta-analyses tonenaandat zowel (CGT)effeciieÍ Het belang van een therapeutischesetting EMDRalsCognitieve Gedragstherapie zijnin dê behandeling van PTSS, waarbijEMDRqua HoezeerEIV1DR slechtseentechniekiijkt,omvatde snelheidenigszins in het voordeelligt.Wel dientte toepassingveel meer.Shapirozegt hietover "EMDRis the client's wordenopgemerktdat de behandeling vantrauma a clientcenteredthetapythat emphasizes 'minimal therapist met CGTvaakeencombinatie vaninterventies is,zoals ínnate capacíty for healing, requi ng psycho-educatie, het aanleren vancopingvaardigheden,intrusion' for effectíveness,whích does not negate the oÍ blootstelling aan hêt ervaimportanceof the therapeuticalliance"(2oo1)." ontspanningstechnieken richtEIVDR zichprimairop een medisch/ ren trauma(exposure).Dit maaktdirectevergelijkingen Desondanks en aanlastig.Gebrekaan relevant onderzoek, dat bovendien biologisch verklaringsmodel. Overigeaspecten planblijven de historievaneerderetherapieën vandê cliëntverdis- vullendetherapievanuiteenoverkoepelend AlseentechniekoÍ methodeslechtsvoor conteertis ook een heikelprobleem. onderbelicht. resultaat bepaalt, eenzeerkleindeelhet therapeutisch hoe is dat NegatieveCognitie5en domeinen in EMDR zoalsreedssindsdecenniais aangetoond, Essentieel onderdeel van het El\4DR-protocol is ook de danvoor El\,4DR? bepalingvaneen Negatieve Cognitie(NC).Dit is het Persoonlijkeervaringenmet EMDR oordeelvande clièntoverzichzelfdoor de traumatipasik EMDRsindsmeerdan eenjaartoe. rol in het Inmiddels schesituatie.DezeNC speelteenessentiële van El\.4DR-protocol en is opgedeeldover een vijftal zogelk stondsceptisch tegenoverde denkbeelden naamdedomeinen(tabel1). EN/lDR. De gevolgdeopleidingin EMDRheeftmijn en veranderd. Echter:de beeldhierovergenuanceerd ontwikkelingen toepassing van EMDRvergteentotaalanderewerkstijl met onderandereílvlRlen therapeutgewendis,waarinaltijd Fundamenteel onderzoek dan de gemiddelde directiviteit aanwezigis.Vooreengoede SPECTis in volleqangen lijktveelbelovend, maarroept eenbepaalde van EIVlDR werkt de therapeutvolledig ook nieuwevragenop. De bilaterale stimulatie heeft toepassing procesbij de eenuitdovendeffectop Negatieve Cognitiês. OndeÊ non-directief en laathet geheleinnerlijke
an
Nl
Í\lTl\lp l)nl,
van Negatieve Cognitie Iabel /. Vijf dornêinen Domein
Negatieve cognitie
Verantwoordelijkheid en schuld
lk benschuldig; ik gaf aanleiding
controle
tk ben hulpeloos
Zelfwaardering
lk benwaardeloos
Kwetsbaarheid
lk benzwaken kanmijnietverweren.
Veiigheid
lk ben in gevaar
wat er gebeurt. cl ënt,waarbijhij s echtswaarneemt 'focus j H bekrachtigt dit slechtsmet woordenzoals: en daarop'of'blijfbij dat gevoel'.Doorhet intensieve kornter bij de cliëntvan somsheÍtigeassociatleproces vande allesboven.Dit vraagtveelvakbekwêamhêid gebeurt. Tenzij de countherapeuten inzichtin wat er sellorook geschoold therapeutis, ijkt daarde grenste handelen. iggenvoorverantwoord ls EN.4DR dantoch meerdan eensetvanoogbewegingen?Í\,4ijn meningluidt:'ja'l In de praktijkis het beloenel door de clièntvand 1 ondefiggende oordeeloverzichzelÍ- de Negatieve Cognitie- telkens gevolgên. grote heilzaam met therapeutische uiterst onderdelen op de effectiviteit De invloedvan dergelijke Elkernonovande therapiezijn nauwelijks onderzocht. methodische aanpakdientdaarommijnsinzienskritisch 1ewordenafgewogenen methodenoverstijgend te wordeningebedin eentotaalaanpak.
D e t o e k o m s tv a n E M D R NaastEMDRvoorPTSS en tralma zijner nu ook goedte protocollen vooríob eën.Ook daarlijktE[,4DR lijkleraante werken.De behandeling voordepressie komen. verklaring Als EMDReen medisch/biologische algemene blijktte hebben,lijktde deurte wordengeopendtot vanverslaving, verbreding zoalsvoorde behandeling fantoompijnen en depressie. burn-out, EN.4DR lijktaante sluitenbij eenhuidigetrend,namelrjk geloof model.Het is het in het neuro-biomedische goedom onste blijvenrealiseren dat dit slechtéénbenadêringis.Nogsteedsis er de clièntmet een klacht, die gehoordwil worden.Daarmee blijfteentraumaiets andersdaneengebrokenbeen,hoezeerwe sne en eÍfectieÍwillenhandelenten voordelevande cliênt.De cliéntis gebaatbij eenzorgvuldg afgewogenbehankan EMDRdaardeelvan uitmaken. delplan.Uiteraard
H o e v e r l o o p te e n E M D Rc o n s u l t ? Na eenqerichtentak-.,wofdt de traumatr5che hernnerfg vastqeste d en b lbehorende tnqqersapge qezorl[ Een dofre I ir EMDR rret cle c ent \,vo.dt d.r.rfna faar l]et zoqefaaf.de dornein :poord 5arnen " (NCr. qefaáici." i karr k heb De a èrit f-.gàt -"f oor.lee vif de !i eft o'/er z ahre Een voor'llee d zrlr s cef p o s t e v ea o q f i I "rrnerfd g e , o e V € f . / o i g e n f s / o f d t e e n meteersc!rel5caeUlri5oÍDsturbdlrce) ook t t ' , v e e r i " d a t r k h e . "] De h o e ' . v e c l e z e m e e s t á o i f r h a a b ê è f e f o l 1 r e a i s t s r j c k h t e n l a . i t i e r P Cbl e n o - " n i c l , ( V a 1 c r e r t h a n q th e r e e nr e at e t 5 \ ' v a a r d e r i n q . r a nd i t y o f C o g n i o f ) De thefapeLrt naakt zo'n twllrtg centm-"tervoof de Hieflrallegrntde feite lke b aterae 5t f.ruatieÍ.rSe. h o r i z o n t a b l e e w e g r n g e m n e l d e , l l g e r sd e i l e c l è f l m o e t' / oq e f m e td e o q e f , o l l e f v a nd e r l € n t 5 n ee j fqen qeeftde cl ênt àànhoe onp[ettqe ter\'! dezelret hooídst houdt.Na enÍele t enta en oogben'eq N a e e n d a n t r d a n d Ê z e s e s sl see5t sz)a d e S U D v e r n r n d e hldeifdurnats[]rehernnerngnoq$dardeert rdee ngen n her5enen eenveTrrvàf verwerkrng oi i:iesen5 tren De s dat door de snele ooqbeweg er de 'Declëft l d s e n n Ê r l j k e a s 5 o c r a t r e k e t e | 5 ai' s , r t e p l r . r l s ! ' n d t . Soh ba ep si c h r !dï e t ze as: ooptzln ge rs rret het vraagt hoe ver de 5UD Telens aonfrorrteerï de therapeLrt de c ent opn eu\'v begrnbee d en zakt D r procesqaatdoortotdateef scorevan0 tot 2 5 berekt Dadfndvo gt de bekrachtqrngnet een ngenen gevoeens PCen levent!eel)eer bodl5canalscheckop resterende lewaar!'vord
COUNSELLING I,IAGAZINE NR3 20]2
VerklaringsmodellE e nM D R EMDRals gesimuleerdeREM-slaapervaring ElvlDR vetoont vee gellkens met de REivl-slaapla5e. Voigensde theore \'vorden lf dezeÍasewor.lt gedroomden makenwe ofw I ekeurqe oogberveqrnqcn op een r.rtLrurljke maner verwerkt,"r'lqeofdend onzeefvaTngef t jdensdrofaren eenaanqeborcn on1Vo gensdezel.lreore actverende ooclbe\'!eqIrqer'r De relaxatieresponsfheorie. f ezeoft5llanringsreacieheeftvogeisdezetheoreeefaÍremntende s p a n nn g 5 r e . rec\t, . r nd e h e r s e n e D '.'verk ng op hlliclerende emoieszoas al]gsten stress c Jl 'e" , l Dr sRe r e e nd ! b b c l l c ' . i , , r s i z l f , n a n r e r l k ( l e v n r i l r e t T h e o r i ev a n h e t d u a l e b e w u s t z i j nG . e d L i r e nE t sn ngen D 1\'verktfeutra iserend(desens en het be\,vrstzrln n het h er en nu 'rancleooqberryeg traLirna t i e ) D i t s t e v e r l l e l k ef fi e t s o o r t g e l j k e p r o c c s s e n z o a s d e z e z c h m a n í e s t e r e n l l j o n c l e r a n d e r e M f r d Í ! b lde gedachtenstrooín. dat de aarddchtwecjhadlt ness,waarbrlcll]focu5t wordt op ichaamsbewustzln, pr kkes, wa.tf is sprakeb I ofverwachtenieu\,ve Vanor èntalerespofse Het oriéntatieresponsmodel. rea.lre lclre rreclransmen tldeljk \,l/ordefonderbrokenH ercloorwofdt de automati5che door autorÍrat v a nd e n e g aet \ e e l n o te r e r d e v e r nl d n l l d a a r v a n l o f d e r b r o keenn\ ' i / o r dqte f o c u sol t j a n d e r ep l o l l l e e n r een oplo5sn!jsstràteq slechts eerl t d.tt he1werkgeheug,ón Belastingvan het werkgeheugen.Dezetheore q.:ater va|lLr r o r d e no p g e h a a i dhee f r f n e f n l l evna s t g e l ] co lLe no t t l b e p e r l t ec . r p atce r th e e f t .n h e t w e r lg e h e u g ew na s n n e edr r tw e l k o p ne u w t c , o v e r d e n keennt e b e w e r k e nf .,r a s at ( t L r e lpen k k e les n a a f d a c h t s r e s p oW geheugenzrchdanrraastmoetbezghoudenmet prrkkels raaktd t ovefbel.rst met ir15 en oogbeweqinqen, gevoiqdat m fdeÍ .rct!ee zakenzoalsooqeh.ralde lrerIner Írllen\rervaqcn en andefs\'vordefoplleSlallen ( f e c o a Sdodi te ) .
Literatuur . Beek,F.van (2011).Het werkíngsmechanisme van EMDRen het effect van associërenop negatieve herinneringen.Universiteit[Jtrecht:Masterthesis, j u n i2 0 11 . . Jongh,A. de, &, Broeke,E.ten (2011).Handboek EMD: EenGeprotocolleerdeBehandelmethode VoorDe GevolgenVanTrauma.Amsterdam:PearsonAssessment & InÍormation. . (2010). Hoeven,S. EMDRen de werkgeheugentheoÍie: treden er spiegelbeeldigeeffecten op bij
26
oogbewegingenen ímaqrnatle?Masteronderzoek Klinische 7 juli 2010. en Gezondheidspsychologie, Hout, M. van den (2010).Hoe EMDRwél werkt. Interview VGCtcongres- NaorniHerdinga. tegen PTSS: Nanninga,R. (2004).EMDR-therapie onderzoek en kritiek,Skepsis,l7 1. (201'l). Komt eenpatiênt bij de Psychopraktjjk onderzoeker; EMDR:belasting werkgeheugen verklaartwerkzaamheld,nummer3, juni 2011. Address,EMDRlAconShapiro, F.(20]1).Plenary ference.
