TOEKOMST voor SENIOREN in Ardooie - Koolskamp ?!
Inleiding :
De studie omvat :
Een projectie tot 2025 van : - enkele belangrijke demografische kengetallen, - coëfficiënten rond de “vergrijzing”, - cijfergegevens rond “Residentiële Zorg”. Deze geeft samen met een overzicht van de aankomende seniorenwijken een inschatting van de seniorenproblematiek waarmee Ardooie-Koolskamp in de toekomst zal worden geconfronteerd.
Een samenvatting van de besluiten uit het “Behoefteonderzoek senioren” en de belangrijkste indices uit de Key Performance Indicator – analyse die op deze resultaten werd uitgevoerd.
Een SWOT-analyse en voorstel tot een ACTIEPLAN voor de 9 thema‟s die de senioren aanbelangen.
Een aanzet tot een prioriteitenlijst van de uit te werken deelacties.
Voor de realisatie van deze studie stonden in : Walter Vandenberghe, projectleider “BehoefteOnderzoek Senioren” Jaak Sercu, voorzitter SAR Antonia Bourgeois, schepen seniorenbeleid Marcel Vandamme, directeur VRT St-Vincentius Robrecht Sarrazyn, begeleider WOAS BehoefteOnderzoek en als onafhankelijk vertegenwoordiger voor de deelgemeente Koolskamp Luc Jacobs, als onafhankelijk vertegenwoordiger voor Ardooie Erik Devos, secretaris SAR
2
Demografische gegevens : Bronnen : - dienst bevolking gemeente Ardooie - SVR (Studiedienst Vlaamse Regering – P. Willems, -cijfers per 01.01-) Prognose globale bevolkingsevolutie in Ardooie – Koolskamp tot 01.01.2025 : Aantallen per leeftijd
2004
2008
2013
2018
2025
0 - 19 jr
1.975
1.908
1.768
1.693
1.723
20 – 59 jr
4.930
4.829
4.737
4.497
4.050
60 +
2.253
2.335
2.459
2.650
2.880
Totaal
9.158
9.072
8.964
8.840
8.653
Deze prognose is gebaseerd op : - vruchtbaarheidsindices - sterftetabellen - migraties in / uit Deze prognose houdt wel nog geen rekening met de impact dat de vooropgestelde / in uitvoering zijnde woonprojecten op deze cijfers kunnen hebben in de toekomst, zoals : in de centrumgemeente Ardooie : Brabantstraat, Sprietstraat, Eeckhoutstraat, Kaaistraat, Hoflandstraat, Oude Lichterveldsestraat, oude drukkerij Kortrijksestraat, MouteryPolenplein, ex Gasthof “De Arend”, oude gendarmerie Stationsstraat, … in de deelgemeente Koolskamp : diverse projecten in de Kloosterstraat / Dorpsplein (oa ex Paradijs), Pastorij / Walstraat, … De invulling van deze projecten kan de vermindering van de bevolking zoals geraamd enigszins temperen en dit voornamelijk in de jongere leeftijdsklassen ( rechtstreeks of onrechtstreeks door het vrijkomen van gezinswoningen bij ingebruikname van de geplande specifieke seniorenwoningen).
3
% - aandelen per leeftijdscategorie in deze projectie :
%-aandelen per leeftijd
2004
2008
2013
2018
2025
0 - 19 jr
21,6%
21,0%
19,7%
19,2%
19,9%
20 – 59 jr
53,8%
53,2%
52,8%
50,9%
46,8%
60 +
24,6%
25,7%
27,4%
30,0%
33,3%
Totaal
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
Zonder rekening te houden met de invulling van de aangehaalde nieuwe / te renoveren woonprojecten zou het aandeel van de “seniorengroep” in 2025: 33,3% bedragen, hetzij 1 op 3 inwoners. Prognose 60-plussers in Ardooie – Koolskamp tot 01.01.2025 : - aantallen
aantallen per leeftijd
2004
2008
2013
2018
2025
60 – 74 jr
1.396
1.414
1.469
1.641
1.772
75 – 79 jr
412
394
386
371
455
80 – 84 jr
268
332
312
308
304
85 – 89 jr
111
135
205
211
207
90 +
66
60
87
119
142
Totaal 60 +
2.253
2.335
2.459
2.650
2.880
totaal inwoners
9158
9072
8964
8840
8653
4
- %-aandelen in de totale bevolking :
%-aandelen per leeftijd
2004
2008
2013
2018
2025
60 – 74 jr
15,2%
15,6%
16,4%
18,6%
20,5%
75 – 79 jr
4,5%
4,3%
4,3%
4,2%
5,3%
80 – 84 jr
2,9%
3,7%
3,5%
3,5%
3,5%
85 – 89 jr
1,2%
1,5%
2,3%
2,4%
2,4%
90 +
0,7%
0,7%
1,0%
1,3%
1,6%
Totaal 60 +
24,6%
25,7%
27,4%
30,0%
33,3%
De toename van het aantal “hoogbejaarden” is vrij belangrijk. De groep “85-89” en “90+” stijgen respectievelijk met 72 en 82 personen ten opzichte van begin van 2008. Groepen waarin de “zorgverstrekking” belangrijk is. Evolutie van de “Verouderingsgraad” op basis van de prognoses tot 2025 : 2004
2008
2013
2018
2025
60 +
2.253
2.335
2.459
2.650
2.880
< 20 jr
1.975
1.908
1.768
1.693
1.723
VerouderingsGraad
114,1
122,4
139,1
156,5
167,2
Deze ouderdomscoëfficiënt geeft de verhouding weer van het aantal 60-plussers t.o.v. de jongeren (< 20 jr). Deze geeft weer in welke mate de oudere bevolking al dan niet vervangen wordt door jongeren. De “ouderdomscoëfficiënt” is sterk stijgend naar 2025 toe en geeft aan dat er in 2025 voor iedere 100 jongeren er 167,2 zestigplussers zullen zijn.
5
Evolutie “Interne Vergrijzing” op basis projectie tot 2025 : 2004
2008
2013
2018
2025
60 +
2.253
2.335
2.459
2.650
2.880
80 +
445
527
604
638
653
interne vergrijzingsGraad
19,8
22,6
24,6
24,1
22,7
De interne vergrijzingsgraad is het aandeel van de 80-plussers in het geheel van de seniorengroep ( 60 + ). De interne vergrijzing neemt toe tot rond 2015 en zwakt dan terug geleidelijk af, om in 2025 op het huidig niveau van 2008 terug te vallen. Verloop “Grijze Druk” op basis van de projectie tot 2025: 2004
2008
2013
2018
2025
60 +
2.253
2.335
2.459
2.650
2.880
20 – 59 jr
4.930
4.829
4.737
4.497
4.050
grijze druk
45,7
48,4
51,9
58,9
71,1
De verhouding tussen de leeftijdsgroep “senioren” en de “beroepsactieve bevolking” stijgt vrij sterk in de periode tot 2025. 100 beroepsactieven staan t.o.v. niet minder dan 71.1 senioren.
6
Verloop “Familiale Zorgindex” tot in 2025 : 2004
2008
2013
2018
2025
80 +
445
527
604
638
653
50 – 59 jr
1.179
1.261
1.342
1.325
1.156
Familiale Zorgindex
37,7
41,8
45,0
48,2
56,5
De “Familiale Zorgindex” is een aanduiding van het aantal “hoogbejaarden (80 +)” t.o.v. de bevolkingsgroep die normaal moet instaan voor de zorg ( vb kinderen die zorgen voor hun hoogbejaarde ouders ).
BESLUIT : De aangehaalde indicatoren bevestigen dat de vergrijzing in “Ardooie – Koolskamp” vanaf 2013 ernstig toeslaat. Nu reeds deze problematiek onder ogen zien, het beleid en oriëntatie van de middelen in de goede richting sturen blijkt meer dan ooit een “MUST”.
7
Prognose programmatiecijfers RVT/ROB en Serviceflats :
Op basis van de normen 2008 voor de programmatie van het AANTAL WOONGELEGENHEDEN in de RVT/ROB en het AANTAL SERVICEFLATS, ziet een prognose voor Ardooie – Koolskamp er als volgt uit : RVT / ROB : programmatiecijfer 2008 : 143 2013 : 155 2020 : 165 Serviceflats : programmatiecijfer 2008 : 49 2013 : 53 2020 : 58 Uit deze cijfers blijkt duidelijk dat de huidige capaciteit van woongelegenheden in een RVT/ROB ( 2008 : 104 ) en beschikbare SERVICE/ZORG-FLATS ( 2008 : 20 ) nu reeds en zeker op termijn in een belangrijke mate ONVOLDOENDE is om zelfs maar de behoefte binnen Ardooie – Koolskamp op te vangen. In het nieuwe WoonZorgDecreet 2009 is de “leeftijdsgrens ouderen” gebracht op 65 jaar. Een aanpassing van de criteria voor het vaststellen van de programmatiecijfers dient nog definitief goedgekeurd. In aantallen zal dit echter geen belangrijke wijzigingen teweeg brengen.
8
Aankomende Seniorenwijken in Ardooie – Koolskamp : Op basis van een overzicht van het aantal 50-59-jarigen + de 60plussers ten opzichte van het totaal aantal bewoners, blijken bepaalde wijken / straten te zullen uitgroeien tot “seniorenwijken / seniorenstraten” . In sommige wijken / straten loopt het aantal 50plussers op tot 4, 5 en zelfs 6 en meer op 10 bewoners. Een gedeelte van deze wijken / straten zou kunnen worden ingepast in de creatie van een uitgebreider “Woon – en ZorgZone”. Bepaalde elementen uit het project “Wervik” kunnen hiervoor richtinggevend zijn. De uitwerking van een haalbaarheidsstudie in dit verband is als een deelactie in het actieplan “Wonen” voorzien. Ardooie : aantal “50 +” t.o.v. het totaal aantal bewoners in %. Bloemenwijk : Azaleastr. : 57,1 Begoniastr. : 48,0 Jasmijnstr. : 40,7 Rozenstr. : 64,6 Seringenstr. : 70,8 Tulpenstr. : 51,4 Wijk “De Tassche” : Leeuwerikenstr. : 28,6 Merelstr. : 41,8 Mezenstr. 47,5 Nachtegaalstr. : 54,3 Vinkenstr. : 33,3 Zwaluwenstr. 52,5 Wijk “De Sneppe” : Dennenstr. : 50,0 Eikstr. : 76,5 Lindenstr: 72,4 Wilgenlaan : 36,7 Andere centrum- en landelijke straten : (met minimum 20 bewoners en > 47,5, sommige leunen aan bij de geciteerde wijken) Bavinkhovebosstr. : 48,1 Hellestr. : 50,0 Bloemgatstr. : 51,2 Koning Albertstr. : 50,0 Bonquetstraat : 48,7 Kortrijksestr. : 47,6 Brabantstr. : 50,0 Legestr. : 58,7 Cardijnlaan : 62,5 Oude Lichterveldsestr. : 48,1 Cloetbergstr. : 51,4 Processiestr. : 51,9 Diepestr. : 50,0 Roterijstr. : 59,1 Groenboomhaardstr. : 69,0 Spinnekensambachtstr. : 52,9
9
Koolskamp : aantal “50 +” t.o.v. het totaal aantal bewoners in %. Wijk “Diksmuidse Boterweg” : Braambessenstr. : 40,0 Bremstr. : 54,1 Consciencestr. : 56,5 Distelstr. : 66,7 Gezellestr. : 51,3 Lavendelstr. :51,4 Rodenbachstr. : 47,5 Andere centrum- en landelijke straten : (met minimum 15 bewoners en > 47,5 ) Dorpsplein : 57,9 Egemsestr. : 48,5 Gemeentehuisstr. : 73,7 Kortekeerstr. : 53,8 Oude Ardooisestr. : 52,2 Padderijstr. : 48,1 Tieltsestr. : 53,6 Walstr. : 48,4
10
BehoefteOnderzoek Senioren eind 2007 – begin 2008 : Representativiteit : 414 respondenten bezorgden de SAR behoorlijk ingevulde enquêteformulieren. Op een totaal van 2.357 senioren (steekproeftrekking van 24.09.2007), betekent dit dat :
1 op 5 senioren aan dit onderzoek heeft meegewerkt. Respondenten per geslacht – en leeftijdsgroep :
leeftijd
60+
70+
80+
totaal
Mannen
91
73
24
188
Vrouwen
98
83
45
226
Totaal
189
156
69
414
Deze verhouding stemt volledig overeen met de door de VUB vooropgestelde te respecteren %-verdeling van de respondenten per geslacht en leeftijdsgroep om “wetenschappelijk verantwoorde” resultaten te bekomen. Respondenten per deelgemeente :
Respondenten
Aantal senioren (op 24.09.2007)
Ardooie Centrum Buiten - Centrum De Tassche totaal :
156 134 30 320
77,3%
1828
77,6%
Koolskamp Centrum Buiten - Centrum Niet vermeld totaal :
47 42 4 93
22,5%
529
22,4%
1
0,2%
Niet vermeld
11
De verdeling van het aantal respondenten onder de twee deelgemeenten is volledig conform het aantal senioren woonachtig in deze entiteiten.
Respondenten per (ex) socio professionele groep :
Arbeiders
136
Huisvrouwen
91
zelfstandigen + helpers
61 38
Bedienden Landbouwers
36
Ondernemers
11
vrije beroepen
7
Kloosterlingen
7
Andere
22
niet vermeld
5
Total
414
Alle (ex) socio-professionele groepen zijn op voldoende wijze in het onderzoek vertegenwoordigd en vormen een correcte weerspiegeling van de activiteit die door de huidige seniorengroep werd (of nog -gedeeltelijk- wordt) uitgeoefend.
Resultaten : De doelstelling om door het BehoeftenOnderzoek een zicht te krijgen op de behoeften en noden van de plaatselijke seniorenbevolking werd zeker ingevuld. De resultaten leverden heel wat nuttige informatie op voor een aanvullende adviesverlening voor het seniorenplan 2008-2013 dat deel uitmaakt van het “Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008 – 2013” 12
Karakteristieken van de respondent : -
gemiddelde leeftijd : 71.4 jaar burgerlijke staat : 67,9 % is gehuwd, 21,3 % is weduw(e)naar ouder van gemiddeld 2,2 kinderen grootouder van gemiddeld 3,8 kleinkinderen woont reeds gemiddeld 54,5 jaar in de (deel)gemeente 90,8 % woont nog zelfstandig thuis 82,4 % is eigenaar van de woning
Opvallendste resultaten vastgesteld bij de Ardooise en Koolskampse senior : . zijn/haar woning : De woning van de senior is gemiddeld 50,1 jaar oud. De onaangepastheid van de woning komt echter heel duidelijk naar voor : . 35,4 % ondervinden dit zelfs als een ernstig probleem . bij 45,8 % zijn er lichte tot matige problemen De grootste knelpunten in de woning zijn : . de trappen . de eigen woning die te groot geworden is . de te grote afstand tot de voorzieningen en kinderen . de inbraakgevoeligheid Er is een duidelijke wens bij de senioren om zo lang mogelijk “zelfstandig” te kunnen blijven wonen en de “jongere senioren” staan positief tegenover een aanpassing van de woning om dit te kunnen halen. De “verhuisgeneigdheid” naar een aangepaste woning uit zich in volgende voorkeur : 1 : verhuis naar een serviceflat (15,7%) 2 : bejaardenwoning in de buurt (12,6%) 3 : verhuis naar een RVT / ROB (6,2%) De nog “jongere” senioren wensen liefst geen verhuis naar een RVT/ROB. De senioren die dit toch ernstig overwegen bevinden zich in de oudste leeftijdsgroep en/of zijn nu reeds sterk zorgbehoevend (de opname in een RVT/ROB is trouwens veelal een kwestie van “noodgedwongenheid” en niet van een “bewuste keuze”).
13
. zijn/haar buurt : 16,8% kent serieuze eenzaamheidsgevoelens, vnl bij de “hoogbejaarden” is dit een probleem. De “top 3” meest voorkomende klachten in verband met de situatie in “de buurt” zijn : - te druk verkeer (34,2%) - enkel ouderen in de wijk (24,4%) - weinig kennissen (19,1%) – bevestiging van eenzaamheidsgevoelens De minst voorkomende problemen zijn : - te veel jongeren (1,9%) - slechte mentaliteit (1,6%) - te veel allochtonen (0,3%) Op de vraag “Wat is er te weinig in uw buurt aanwezig” worden vnl volgende tekorten aangehaald : - openbare toiletten (44,8%) - te weinig rustbanken (42,8%) - zwembad (31,7%) - postpunt (29,7%)
. veiligheid : 38,0 % van de senioren gaat s‟avonds de straat niet meer op. 47,0 % van de senioren kennen een matig en voor 29,1% kan er zelfs gesproken worden van een ernstig “onveiligheidsgevoel”. Dit wordt bevestigd door een uiting van ontevredenheid inzake : . verkeersveilgheidsbeleid (15,5%) . zichtbaarheid van de politie op straat (12,6%)
. mobiliteit : Op het ogenblik van de enquête waren nog heel wat senioren ontevreden over het aanbod “openbaar vervoer” (15,7%). Intussen is de lijn Roeselare – Tielt operationeel en dit betekent een merkelijke verbetering, vnl voor wat het knelpunt “De Tassche” betreft. De verzuchtingen i.v.m. de “openbare toiletten” en “rustbanken” duiden eveneens op de wens naar betere mobiliteitsmogelijkheden binnen de gemeente zelf.
14
. gemeentelijke dienstverlening : Over de gemeentelijke dienstverlening is men over het algemeen tevreden. Enkele knelpunten komen wel nog duidelijk naar voor : - 29,9% klaagt over de kwaliteit van de voetpaden - 29,8% is niet tevreden over de kwaliteit van de vuilniszakken.
. zijn/haar vrijetijdsbesteding : -
vrijwilligerswerk : . 32,4% verleent zorg aan zieke, gehandicapte, … . 44,6% zorgt voor de opvang van (kleine) kinderen . 15,6% zou vrijwilligerswerk willen doen.
-
verenigingsleven : . 73,7% is lid van een vereniging . 43,4% is lid van een seniorenbond en 45,7 % van de niet-leden is bereid lid te worden, terwijl 7,5% beweert niets af te weten van het bestaan van seniorenbonden.
-
cultuurbelevenis : Starten met cultuur op 60 jaar blijkt zeer moeilijk. 56,5% heeft hoegenaamd geen interesse. Andere aangehaalde argumenten om niet aan cultuur te (kunnen) doen zijn : . onaangepast tijdstip van de evenementen . geen optimale verplaatsingsmogelijkheden naar de omliggende steden voor het bijwonen van cultuurmanifestaties. . toegangsprijzen te duur
-
sport en beweging : Heel wat senioren, leden van seniorenbonden spelen in op het aanbod van hun seniorenbond inzake wandelen, fietsen, … . Tuinieren (57,4%) blijkt eveneens een belangrijke bezigheid.
-
TV, Radio, Krant : Belangrijke interessesfeer voor de senioren. Meer dan 70,0% kijkt gemiddeld 4 à 5 uur TV per dag. 72,3% luistert regelmatig naar de radio. Het lezen van een krant gebeurt dagelijks door 60,0% van de senioren en 26,8% doet dit één maal per week.
. informatie / inspraak : 26,8% klaagt over een duidelijk gebrek aan informatie. 84% van de senioren maakt nooit gebruik van internet om informatie op te halen. Wat de inspraak en betrokkenheid betreft, deze wordt eerder matig ingeschat. 15
. leefbaar inkomen : Bijna de helft (48,5%) komen eerder moeilijk tot zeer moeilijk rond met het globaal maandelijks inkomen. . zorg : 50,7 % van de senioren wordt geconfronteerd met gezondheidsproblemen. 75,0 % heeft geen gebrek aan zorg en tonen zich uiterst tevreden over de hulp die verkregen wordt van de kinderen, huisarts en thuisverpleging. De hulpbehoevendheid bij de senioren die hulp ontvangen ligt vooral in : - het huishouden (19,8%) - persoonlijke verplaatsingen (16,7%) - persoonlijke verzorging (11,8%) Gemiddeld bedraagt de hulpverlening 7,4 uur per week. 11,6 % van de hulpbehoevenden haalt aan dat ze in feite nog te weinig hulp krijgen. 22,0 % klaagt vooral over te weinig hulp tijdens het verlof. Wat de kostprijs van de hulpverlening betreft, vindt 22,0 % dat deze te duur uitvalt.
16
Belangrijkste besluitpunten uit de Key Performance Indicator – analyse : Uit de KPI-analyse uitgevoerd door de dienst “Welzijn” van de provincie werden voor Ardooie-Koolskamp volgende significante verschillen ten opzichte van de in de analyse weerhouden “benchmarks” ( benchmark voor “West-Vlaanderen”, “Vlaanderen”, “gemeenten met een gelijkaardige vergrijzingsgraad” en “gemeenten met een gelijkaardige bevolkingsdichtheid” ) vastgesteld :
-
-
aangepastheid van de wijk ( tekort aan openbare toiletten, rustbanken, dienstencentrum, postpunten, … ) uitgebreidheid van het netwerk ( contact met familie, buren, … niet bijster hoog) ervaren problemen ( gezondheidsproblemen, angst voor diefstal/inbraak, onveiligheid in het verkeer, onvoldoende inspraakmogelijkheden, gebrek aan informatie, … vragen aandacht ) participatiegraad seniorenverenigingen ( voornamelijk persoonsgebonden belemmering ) verhuisgeneigdheid ( er is een sterke bereidheid om te verhuizen naar serviceflats en aangepaste bejaardenwoningen ) zorgafhankelijkheid ( vooral voor hulp bij het huishouden en persoonlijke verplaatsing is er vraag ) onveiligheidsgevoel ( iets hoger onveiligheidsgevoel dan gemiddelde senior, hoogbejaarden vooral s‟avonds een sterk onveiligheidsgevoel ) politieke participatie ( senioren van Ardooie-Koolskamp hebben het gevoel niet veel, maar ook niet weinig invloed op het beleid te hebben )
Dit “gemeentelijk rapport” (126 blz) ligt ter inzage op het secretariaat van de SAR.
17
Uitwerking belangrijkste thema‟s die de senioren aanbelangen : Voor negen thema‟s werd door een werkgroep een SWOT-analyse en een voorstel tot ACTIEPLAN uitgewerkt. De weerhouden thema‟s zijn : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Wonen Zorg Mobiliteit Veiligheid Vereenzaming Vrijetijdsbesteding Inspraak Informatie Leefbaar Inkomen
SWOT, is een afkorting die staat voor : S(trenghts) of sterkten W(eaknesses) of zwakten O(pportunities) of kansen T(hreats) of bedreigingen Een SWOT-analyse houdt dus het onderkennen in van de voornaamste vaststellingen binnen deze 4 elementen.
Op basis van de SWOT-analyse werd een voorstel tot ACTIEPLAN uitgewerkt, dat moet leiden tot een aanzet tot oplossing van de huidige en verwachte knelpunten binnen de behandelde thema‟s. Voor elk actieplan werd(en): - een algemene doelstelling geformuleerd - opgave gedaan van wie als initiatiefnemer zou moeten fungeren - opgave gedaan van de (lokale) partners waarmee zal moeten worden samengewerkt - een overzicht gegeven van welke middelen er momenteel beschikbaar zijn / kunnen beschikbaar komen of dienen gecreëerd - de kanalen aangeduid via dewelke de seniorenbevolking kan worden ingelicht - een opdeling gemaakt in deelacties met een prioriteitsaanduiding Voor de uitwerking en concretisering van bepaalde deelacties zal het oprichten van “specifieke werkgroepen”, waarin de (lokale) actoren / partners dienen vertegenwoordigd te zijn, aangewezen zijn.
18
1. WONEN SWOT – analyse Sterktes
Zwaktes
Seniorenwoningen : Gemeente : 10 OCMW : 27 (Cardijnlaan : 12 ; Walstr. : 15) De Mandel : 28 (Bonquetstr., Tulpenstr. en
Woningen bewoond door senioren soms in minder goede staat.
Mezenstr.)
Seniorenwoningen , eigendom van Gemeente en OCMW onder één beheer. Residentiële woningen voor zorgbehoevenden : Zware zorgbehn : 104 erkende wnglhdn 4 erkende kortverblijven Minder zwaar behn : 20 serviceflats
Gebrek aan info rond : “Wat met mijn woning ?” bij wens / noodgedwongen opname in RVT/ROB of verhuis naar serviceflat / assistentiewoning.
Onaangepastheid woningen : - woning wordt vaak te groot - trappen worden een probleem - afstand tot voorzieningen is te groot - inbraakgevoeligheid
Premies “Aanpassing Woningen” zowel vanuit Vlaams Gewest, Provincie en Gemeente.
Kansen / Opportuniteiten
Bedreigingen / Uitdagingen
Plannen nieuwbouw seniorenwoningen : Gemeente : project “Oude Lichterveldsestraat” De Mandel : 18 seniorenapp. in Eeckhoutstraat
Kostprijs grond
Aanbod grond binnen 500m-straal WZC
Aankomende seniorenwijken
Mogelijkheden bij “Provinciaal Steunpunt Woningaanpassing”
Verwachtingen naar “Wooncomplexen met dienstverlening”
Relatief positieve verhuisgeneigdheid bij de senioren van beide deelgemeenten
Thuiszorg vereist een minimumcomfort in de woning
Subsidiemogelijkheden woongelegenheden in een RVT
Onvermijdelijke stijging probleemgroep “hoogbejaarden”
Subsidiemogelijkheden oprichting service/zorg – flats
Financiële lasten bouw zorg- ,serviceflats en seniorenwoningen
Optie “Levenslang Wonen” = prioritaire keuze bij senioren
Bestaande wachtlijsten woongelegenheden
19
actieplan : Creëren aangepaste huisvesting voor senioren : Doelstelling : Binnen de twee deelgemeenten levenslang wonen stimuleren door onder meer : Specifieke woon- en verblijfgelegenheden te creëren/uit te breiden binnen en buiten het bestaande WZC Aanpassing van bestaande woningen te stimuleren en te ondersteunen
Initiatiefnemer(s) : SAR, OCMW en WZC Regionale dienstencentra Sociale huisvestingsmaatschappijen Particulieren Actoren – Partners : SAR, OCMW en WZC Regionale dienstencentra Sociale huisvestingsmaatschappijen Particulieren Ergotherapeuten Architecten, Aannemers, Technische diensten gemeente, Middelen : Ontwerp-, bouw- en verbouwingstoelagen Inventarisatie (nog uit te voeren) onaangepaste woningen VAP / Edith / Aanpassingssubsidies Vlaams Agentschap voor personen met een Handicap Zorgdomotica Creëren specifieke gemeentelijke betoelagingen Infoverzorging : Plaatselijke Pers ABB ardooie.be Briefing aan hulpverleners Uit te werken deelacties volgens prioriteit : 1. Inventarisatie “onaangepaste woningen” 2. Inventarisatie “bestaande betoelagingen, subsidies, fiscale voordelen,…” voor aanpassing woningen 3. Lokale “initiatieven ondersteuning woningaanpassing” 4. Opmaken “haalbaarheidsstudie creatie WoonZorgZone” inbegrepen het creëren van bijkomende woongelegenheden
20
2. ZORG SWOT – analyse Sterktes
Zwaktes
Residentiële zorg in WZC : Zware zorgbehn : 104 erkende wnglhdn 4 erkende kortverblijven Minder zwaarbehn : 20 serviceflats Dagcentrum “De Kim” : 15 erkende pl.
Sommige senioren bereiken het OCMW niet
Mantelzorgpremie gemeente Gemeentelijke toelage voor vakantiegeld van zieken en gehandicapten
Zorgvoorzieningen niet bij iedereen bekend ( ontbreken 1-loketfunctie) Huidige blokkering aantal “Kortverblijven” en “Dagopvang” Ontbreken “Nachtopvang” en “Nachttoezicht”
Zorgaanbod voor senioren in A-K Ontbreken “Zorgoverleg” / “Zorgcoach” Tussenkomst provincie en OCMW in PersonenAlarmSysteem
Tekort aan vrijwilligers
Kansen / Opportuniteiten
Bedreigingen / Uitdagingen
Betere bekendmaking voorzieningen via 1loketfunctie
Algemene vergrijzing, maar vnl sterk stijgend aantal zorgbehoevenden
Zorgverzekering
Wachtlijsten WZC, Serviceflats, Thuiszorgdiensten
Uitbreiding thuiszorgdienst met “klusjesdst” Sociale verscheidenheid senioren Intensifiëren sensibiliseringscampagnes inzake “gezondheidspreventie” i.s.m. LOGO Oprichting “dienstencentrum”
Commercialisering van de zorgverstrekking Stijgende afhankelijkheid van financiële ondersteuning
“Minder Mobielen Vervoer” via “Link 58” Verwachte toename probleem “vallen” Overheidsinitiatief “Gastopvang” Overtollig medicatiegebruik Implementatie “Zorgoverleg” / “Zorgcoach” Subsidiemogelijkheden “Zorgprojecten”
21
actieplan : Vraaggestuurde 24-uren-zorg en -begeleiding : Doelstelling : Personen, met een zorg- en begeleidingsvraag, hulp en begeleiding bieden op de plaats waar ze wonen of willen wonen en dit op het vereiste tijdstip.
Initiatiefnemer(s) : SAR, OCMW en WZC Actoren – Partners : SAR, OCMW en WZC Alle thuiszorgdiensten en mantelzorgverstrekkers Thuiszorgondersteunende diensten SIT - Roeselare Middelen : Kanaal “Thuiszorgoverleg” Denkgroep “Gecoördineerde hulp- en dienstverlening voor senioren binnen A-K” Bestaande zorgverlening vanuit WZC Subsidieregelingen, toelagen
Infoverzorging : Plaatselijke Pers ABB Thuiszorgdiensten (thuiszorgzakboekje 2008) Flyer voor leden seniorenbonden en daarbuiten(via oa parochiale buurtwerking) Briefing aan hulpverleners Uit te werken deelacties volgens prioriteit : 1. Inventaris “Zorgaanbod” in A-K (wat?,waar?,toelagen, subsidies,…) 2. Creatie “Eénloket-functie” 3. In functie brengen “Zorgcoach” 4. Organisatie “Noodhulp” 5. Organisatie “Nachthulp” 6. Haalbaarheidsstudie “Oprichting Dienstencentrum” 7. Initiatief “Aantrekken Vrijwilligers”
22
3. MOBILITEIT SWOT – analyse Sterktes
Zwaktes
Gratis lijnabonnement voor mobiele 65plussers
Geen gratis vervoer voor “minder-mobiele” 65-plussers
BELbusmogelijkheden
Geen BELbus haltes in onmiddellijke nabijheid plaatselijke ontmoetingscentra en Recente bijkomende buslijn “Tielt – Roeselare” ziekenhuizen / rusthuizen in naburige steden en gemeenten Aanwezigheid privé-initiatief vervoer van rolstoelgebruikers Ontbreken van een “Minder-MobielenCentrale” vanuit OCMW Openbaar vervoer quasi nihil voor de woonkernen in de uithoeken van de gemeente Weinig “veilige” fietspaden in het centrum van de gemeente Nog te veel hinderpalen op de voetpaden Geen “openbare toiletten”
Kansen / Opportuniteiten
Bedreigingen / Uitdagingen
Betaalbaar “aangepast vervoer” - Link 58
Toename groep “minder-mobielen”
Kontakten met “De Lijn” blijvend onderhouden Aanpassing buslijnen en –haltes ingevolge om optimale spreiding en bereikbaarheid van het ontstaan van seniorenwijken de haltes te vrijwaren Nieuwe gemeentelijke parkzone
23
actieplan : Uitwerken mobiliteitsplan voor de twee deelgemeenten: Doelstelling : Binnen de twee deelgemeenten zorgen voor : - Een veilig en aangenaam wandelcircuit - Voldoende en veilige oversteekplaatsen - Voldoende mogelijkheden om zich te verplaatsen
Initiatiefnemer(s) : SAR, Politie Gemeentelijke diensten Actoren – Partners : SAR, Politie “De Lijn” Bestaande (privé) initiatiefnemers mindermobielenvervoer “Link 58” Technische diensten gemeente Vrijwilligers Middelen : Bestaande (privé) initiatieven mindermobielenvervoer Bestaande kontakten met “De Lijn” Infoverzorging : Plaatselijke Pers ABB Website ardooie.be Folders “De Lijn” Uit te werken deelacties volgens prioriteit : 1. Uitrusting wandelcircuits met “rustbanken” en “Openbare Toiletten” 2. “Aanpassing haltes „De Lijn‟ en „Belbus‟ ingevolge opkomende seniorenwijken 3. Uitwerking “verkeersplan” in te creëren “WoonZorgZone”
24
4. VEILIGHEID SWOT – analyse Sterktes
Zwaktes
Thema dat sterk opgevolgd wordt in de SAR
Meerderheid senioren voelt zich niet meer zo veilig.
Diverse betoelagingen / subsidiëringen voor beveiliging, brandpreventie en CO-beveiliging
Weinig zichtbare respons van de bevolking op acties inzake beveiliging van de woning
Permanente programmatie voor veilige voet- en fietspaden door gemeentelijke overheid Vervaging functie wijkagent als aanspreekpunt en als controle Bestaan “Verkeerscommissie” Verlichting / verkeersspiegels in bepaalde woonkernen “buiten-centrum” en aan kruispunten landelijke wegen Onaangepaste woningen Te lang uitblijven herstelling voetpaden nà (ver)bouwwerken Gebrek aan veilige oversteekplaatsen en gebruiksvriendelijke voetpaden voor iedereen (ook rolstoelgebruikers) Wegcode i.v.m. (jonge) fietsers op voetpaden
Kansen / Opportuniteiten
Bedreigingen / Uitdagingen
Mogelijkheid beroep op “Westkans” bij renovatie / nieuwbouw openbare gebouwen
Vraag naar “meer blauw op straat !”
Betere voorlichting inzake “Veiligheid” opnemen in ABB Nieuw provinciaal “WoonZorgBeleid”
Verkeerssituatie in de aankomende seniorenwijken Vervaging van de “burgerzin”
Nieuw Vlaams “WoonZorgDecreet” (04.03.09)
25
actieplan : Veiligheidsgevoel bij de senioren maximaliseren: Doelstelling : Veiligheid binnen en in de omgeving van de woning opdrijven
Initiatiefnemer(s) : SAR, OCMW Gemeentebestuur, Politie, Brandweer Actoren – Partners : SAR, OCMW, Gemeentebestuur, Politie, Brandweer, Verkeerscommissie WZC, Provinciale diensten, Beheerders gewestwegen, Seniorenbonden, buren, architecten(studiebureaus) Middelen : Creatie meldingsformulier in ABB / ardooie.be Middelen voor wegeninfrastructuur Vooropgestelde organisatie klusjesdienst binnen OCMW Infoverzorging : Plaatselijke Pers / Seniorenbonden ABB (“Veiligheidsrubriek”) ardooie.be Flyer door brandweervoor de inwoners van A-K Flyer voor wijkbewoners Uit te werken deelacties volgens prioriteit : 1. Netheid “woonomgeving” 2.“Veiligheid binnenin de woning” 3. organisatie "infonamiddagen met wijkagent / brandweer” 4. “Veiligheid op de weg”
26
5. VEREENZAMING SWOT – analyse Sterktes
Zwaktes
Kontakten met gemeentelijke overheid t.g.v . jubilea
Niet-georganiseerde senioren zijn niet vertegenwoordigd in de SAR
St-Niklaasfeest WZC georganiseerd door SAR Ontmoetingsplaats voor senioren in de deelgemeente Koolskamp
Geen “lokaal dienstencentrum” Steeds minder algemene diensten aan huis (postbode, bankier, bakker, melkventer, …)
Nieuwe gemeentelijke parkzone Bestaan van diverse buurtcomités
Breed vrijwilligerswerk meestal slechts voor een kort engagement
Bestaan “LINK 58”
Ontoereikend “Openbaar Vervoer” ( qua opstapplaatsen en gebruiksvriendelijkheid voor mindervalieden)
Kansen / Opportuniteiten
Bedreigingen / Uitdagingen
“Lokaal Dienstencentrum” als sociaal trefpunt
Verdere vereenzaming, vnl voor de groep “hoogbejaarden”(oa door toename zorgbehoevendheid)
Sterke seniorenbonden
Nieuwe sleutelfiguren (vnl bij personen betrokken bij dienstverleningen)
Mobiliteitsproblemen bij de senioren Telecommunicatiemiddelen Weinig kandidaten voor vrijwilligerswerk (begeleiding)
Toename senioren met beperkt inkomen = beperkt buitenshuiskomen Gezinsverdunning / nieuwe samengestelde gezinnen Toename migratie van de gezinsleden Toename aantal alleenstaanden
27
actieplan : Behoud sociale en maatschappelijke integratie : Doelstelling : Ontwikkelen methodieken om vereenzaamden te dedecteren en zo mogelijk opnieuw actief aan de samenleving te laten deelnemen
Initiatiefnemer(s) : RVT, OCMW, SAR, Gemeente, Seniorenbonden
Actoren – Partners : RVT, OCMW, SAR, Seniorenbonden, Sleutelfiguren zorgverlening ( professionele / mantelzorgers ) Vrijwilligers
Middelen : Sociaal kontakt, mobiliteitsaanbod vanuit RVT / OCMW Aanbod activiteiten door seniorenbonden Woon Zorg Beleid provincie Subsidies / Diverse toelagen
Infoverzorging : Plaatselijke Pers ABB Seniorenbonden Zorgverstrekkers
Uit te werken deelacties volgens prioriteit : 1. 2. 3. 4. 5.
creatie “meldpunt” (informatie, verwijzing) creatie “belpunt” organisatie “huisbezoeken” haalbaarheidsstudie “oprichting lokaal dienstencentrum” “Mobiliteitsplan voor senioren” inpassen in globaal verkeersplan WZC (zie mobiliteit)
28
6. VRIJETIJDSBESTEDING SWOT – analyse Sterktes
Zwaktes
Goed werkende seniorenbonden die bepaalde activiteiten ook openstellen voor niet-leden
Hoge kostprijs deelname aan daguitstappen georganiseerd door de seniorenbonden
Lage huurprijzen voor het gebruik van de gemeentelijke lokalen
%-aandeel senioren die regelmatig deelnemen aan activiteiten seniorenbonden ligt laag (niet voor iedere oudere betaalbaar/
Jaarlijkse senioren-animatienamiddag
mobiliteitsproblemen)
Professionele aandacht voor vrijetijdsbesteding in het WZC
Drempelvrees voor deelname aan activiteiten
Aanwezigheid sportinfrastructuur voor senioren
Geen “lokaal dienstencentrum” Cultuurbeleid (AK en omstreken) weinig afgestemd op een passend tijdstip voor senioren
Kansen / Opportuniteiten
Bedreigingen / Uitdagingen
Optie “Lokaal Dienstencentrum”
Generatieverschillen binnen de groep senioren
Nieuwe gemeentelijke parkzone Mobiliteitsproblemen bij de senioren Starten met “aan cultuur doen” op pensioenleeftijd is zeer moeilijk Jonge senioren voelen zich niet sterk aangetrokken tot VT-besteding in groep Aantrekken van “jongere senioren” door de seniorenbonden (vnl in bestuursfuncties) vrij moeilijk
29
actieplan : Senioren aanzetten tot onderhouden levenskwaliteit na actieve loopbaan: Doelstelling : Ouderen ondersteunen en stimuleren tot een zinvolle tijdsbesteding
Initiatiefnemer(s) : Gemeente, Seniorenbonden, OCMW SAR, Plaatselijke Cultuur- en Sportraad Actoren – Partners : Gemeente, OCMW, Seniorenbonden, Plaatselijke cultuur- en sportraad Omliggende steden/gemeenten met zwembad
Middelen : Gemeentelijke lokalen / polyvalente zaal in oprichting Beschikbare sportinfrastructuur Aanbod activiteiten door seniorenbonden Betoelaging plaatselijke cultuurraad/sportraad
Infoverzorging : Plaatselijke Pers ABB Seniorenbonden
Uit te werken deelacties volgens prioriteit : 1. 2. 3. 4. 5.
uitwerken “vrijetijdspas” voor senioren faciliteren “zwemgelegenheid” ontwikkelen “wandelcircuit in WZZ” “aangepast cultuuraanbod” i.s.m. seniorenbonden haalbaarheidsstudie “oprichting Lokaal DienstenCentrum”
30
7. INSPRAAK SWOT – analyse Sterktes
Zwaktes
33,7% kiesgerechtigden
Nog géén wettelijk kader SAR
SAR, bereid om te participeren in het beleid
Geen recente (aangepaste) “afspraaknota” met gemeentebestuur en OCMW
Aanwezigheid schepen bevoegd voor het seniorenbeleid in de SAR Aanwezigheid afgevaardigden van het OCMW in de SAR Goede kontakten met het gemeentebestuur
Géén voorafgaandelijk officieel overleg tussen “Beleid” en “SAR” Geen seniorenconsulent als aanspreekpunt Géén / te beperkte vertegenwoordiging senioren in andere gemeentelijke adviesraden Geringe belangstelling van senioren voor “algemeen belang”
Kansen / Opportuniteiten
Bedreigingen / Uitdagingen
“WoonZorgDecreet 2009”
Uitblijven wettelijk kader SAR
Seniorenconsulent (binnen Sociaal Huis) als aanspreekpunt voor senioren (opleiding = in
Geen optimale inspraakcultuur
bepaalde gevallen subsidieerbaar)
Senioren moeilijk te motiveren voor actieve participatie in het beleid
Optimalisering werking SAR “PR” SAR verder verbeteren
31
actieplan : Opbouw inspraakcultuur voor en door senioren: Doelstelling : Bewust maken van lokaal bestuur en senioren van toenemend belang van wederzijdse samenwerking aan het beleid
Initiatiefnemer(s ) : SAR Actoren – Partners : Gemeente, OCMW, Lokale adviesraden, seniorenbonden
Middelen : Bestaande afspraaknota met het gemeentebestuur Kandidaten vanuit de SAR voor deelname aan andere adviesraden Op termijn : leider LDC ( zie voorstel haalbaarheidsstudie LDC )
Infoverzorging : Plaatselijke Pers ABB Seniorenbonden Occassionele flyer
Uit te werken deelacties volgens prioriteit : 1. 2. 3. 4.
Vertegenwoordiging “SAR in lokale adviesraden” optimaliseren “Update afspraaknota” met het beleid Vertegenwoordiging “niet georganiseerde senioren in de SAR” Uitwerken “rol seniorenconsulent” in “inspraakcultuur”
32
8. INFORMATIE
SWOT – analyse Sterktes
Zwaktes
Trimestrieel gemeentelijk infoblad ABB
Geen seniorengids beschikbaar
Nieuwe gemeentelijke website met rubriek “senioren”
Bekendheid huidig “infopunt senioren” binnen OCMW is zwak
Goede relaties met plaatselijke pers
Géén “echte” seniorenconsulent in functie
Info-stand(jes) op het gemeentehuis BIB
Globale dienstverlening Sociaal Huis specifiek afgestemd op senioren onvoldoende gekend
Kansen / Opportuniteiten
Bedreigingen / Uitdagingen
Uitbreiding items in de rubriek “senioren” op de nieuwe website
Verdere digitalisering informatie
Meer zichtbaarheid SAR via de plaatselijke pers
Zeer beperkt gebruik “Internet” door huidige seniorengroep
Werking / uitgebrachte advisering verder en beter bekend maken bij alle leden van de verschillende seniorenbonden Seniorenconsulent : kosten vorming = subsidieerbaar Programmatiecijfer “Lokaal DienstenCentrum” voor A-K = 1
33
actieplan : Doeltreffende uitbouw bestaande / te creëren infokanalen rond het seniorenbeleid: Doelstelling : Binnen het bereik stellen voor alle senioren van nuttige informatie.
Initiatiefnemer(s) : SAR, Gemeente, OCMW, Seniorenbonden Actoren – Partners : SAR, Gemeente, OCMW, Seniorenbonden, SIT, LOGO
Middelen : Hernieuwde website “ardooie.be”, Bestaande contactpunt “Sociaal Huis” Lokale persbond ABB Eventueel op termijn : LDC Infoverzorging : ABB, Plaatselijke pers, Seniorenbonden, SAR-mail
Uit te werken deelacties volgens prioriteit : 1. Uitbouw kontaktpunt SH tot een “volwaardig seniorenloket” met opgeleide seniorenconsulent. 2. Opvoeren aanwezigheid “SAR in ABB en Pl. Pers” 3. Uitbreiden “inhoud rubriek senioren in website ardooie.be” 4. “SAR-mailing aan 65-jarigen”
34
9. LEEFBAAR INKOMEN
SWOT – analyse Sterktes
Zwaktes
Prijsstelling thuiszorgdiensten OCMW
OCMW in de onmogelijkheid alle (verdoken) armoede te dedecteren
Tussenkomst “stookoliefaktuur” Gemeentelijke subsidiëring seniorenactiviteiten
Onvoldoende kennis bij de senioren i.v.m. de mogelijkheden inzake dienstverleningen en financiële tussenkomsten
Gemeentelijke sociale premies Huisvestingsbeleid “Sociaal Huis”
Beperkt inkomen bij een gedeelte van de senioren laat hen niet toe aan de diverse georganiseerde activiteiten door de seniorenbonden deel te nemen (activiteiten waarvoor een persoonlijke bijdrage wordt gevraagd)
Beperkte subsidiëring werking seniorenbonden
Kansen / Opportuniteiten
Bedreigingen / Uitdagingen
Seniorenconsulent als aanspreekpunt
Uiterst lage pensioenuitkeringen, als ENIGE inkomstenbron bij bepaalde groepen van senioren
Diversifiëren deelname kosten in georganiseerde activiteiten volgens sociale verscheidenheid
35
actieplan : Verdoken armoede aanpakken met een “lokaal armoedebeleid” : Doelstelling : Zoveel mogelijk senioren van onder de armoedegrens halen
Initiatiefnemer(s) : SAR, Sociaal Huis, RVT Seniorenbonden Actoren – Partners : SAR, OCMW, Gemeente Zorgverstrekkers
Middelen : Bestaande thuiszorgdiensten Woonbeleid gemeentelijk beleid Gemeentelijke sociale premies Infoverzorging : SAR, Sociaal Huis, Seniorenbonden Zorgverstrekkers ABB, Plaatselijke Pers
Uit te werken deelacties volgens prioriteit : 1. “Dedecteren (verdoken) armoede” 2. Uitwerking “armoedebeleid” door lokale overheid
36
Prioriteitenlijst ( deel ) acties : Alle deelacties kunnen onmogelijk onmiddellijk worden aangevat. Door de werkgroep werd een voorstel tot prioriteitenlijst opgemaakt, rekening houdend met : - de sterkte van de behoefte - specifieke aard van de in te vullen nood - beschikbare middelen. De realisatie van alle
deelacties is hoe dan ook noodzakelijk om de missie
“ In een ouderwordende samenleving moeten alle senioren de kans krijgen op een prettige oude dag” waar te maken. Aan te vatten / uit te werken op korte termijn : Deelactie - Creatie “Eénloketfunctie” / “Volwaardig Seniorenloket” - Creatie “Meldpunt” - In functie brengen “Zorgcoach” - Creatie “Belpunt” - Haalbaarheidsstudie “Oprichting Lokaal Dienstencentrum” - Inventaris “Zorgaanbod in Ardooie – Koolskamp”
Thema(„s) - “Zorg” en “Informatie” - “Vereenzaming” - “Zorg” - “Vereenzaming” - “Zorg”, “Vereenzaming” en “Vrijetijdsbesteding” - “Zorg”
De deelacties “Eénloketfunctie” / “Volwaardig Seniorenloket” en “Zorgcoach” zijn reeds opgestart door de initiatiefnemers RVT en Sociaal Huis.
Deelacties die op middellange termijn dienen aangevat / uitgewerkt : Deelactie - “Lokale initiatieven woningaanpassing” - Uitwerken “rol seniorenconsulent” in “inspraakcultuur” - Uitbreiding “rubriek senioren” in website ardooie.be - Haalbaarheidsstudie “creatie WoonZorgZone” - Update “Afspraaknota met Beleid” - Inventaris “betoelagingen, … aanpassing woningen”
Thema(„s) - “Wonen” - “Inspraak” - “Informatie” - “Wonen”, “Mobiliteit”, “Vereenzaming” en “Vrijetijdsbesteding” - “Inspraak” - “Wonen”
De overige deelacties : Deze kunnen op langere termijn of tussenin aangevat / uitgevoerd worden.
37
