Toekomst Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Herman Snijders Programmadirectie GLB, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I)
Ontstaan
Jaren vijftig: Voedselzekerheid Deviezen sparen (lage voedselprijzen, geen import) Arbeid schaarse factor: stijging arbeidsproductiviteit Stabiele redelijke inkomens in landbouw
Ontwikkelingen 1957 - 2003 • Start met vooral Markt- en prijsbeleid
Klassieke markt en prijsbeleid
Interne EU-prijs Invoerheffing
Restitutie
Wereldmarktprijs NB: systeem voor EU als netto-importeur!
Ontwikkelingen 1957 - 2003 • 1970 - 80: overschotten, o.a. melkquotering in 1984 • 1992: prijsverlagingen + ha-toeslagen, braaklegregeling Ca 2000: • Introductie plattelandsbeleid en –middelen 2003: • Ingrijpende hervorming
ONTKOPPELING Ontkoppelde toeslagrechten in Nederland (en andere lidstaten): Totaal referentiebedrag per bedrijf gebaseerd op historie gedeeld door betreffende bedrijfsoppervlakte (ha) geeft X toeslagrechten van Y euro op dat bedrijf. Overige lidstaten (op weg naar) “regionaal model”. Principe: gelijk bedrag over alle agrarische ha’s in een gebied of land.
Ontwikkeling GLB-uitgaven in constante prijzen van 2007 70
miljard euro
60
% van het BIP
EU-10
EU-12
EU-15
EU-25
EU-27
0,7% 0,6%
Uitvoersubsidies Gekoppelde rechtstreekse betalingen Plattelandsontwikkeling
2008 2009
2006 2007
2005
2003 2004
2001 2002
1999 2000
0,0% 1998
0 1996 1997
0,1%
1994 1995
10
1992 1993
0,2%
1991
20
1989 1990
0,3%
1987 1988
30
1985 1986
0,4%
1984
40
1982 1983
0,5%
1980 1981
50
Andere vormen van marktondersteuning Ontkoppelde rechtstreekse betalingen % van het BIP van de EU
Structuur van het GLB na 2003
Gemeenschappelijk landbouwbeleid
Eerste pijler,
Tweede pijler,
Markt en inkomensondersteuning
PlattelandsOntwikkeling
Modulatie, 5% t/m 2008 •Exportsubsidies •Interventie •Telersverenigingen
Cross compliance Directe betaling aan de boer (Historisch of regionaal model)
POP Bijvoorbeeld: •Structuurversterking •Innovatie, duurzaamheid •LFA •Agrarisch Natuurbeheer •Provinciale regelingen
Hoofdpunten uit het Health Check-akkoord (2008) In 2003 afgesproken om in 2008 een tussentijdse aanpassing te bezien.
Gemeenschappelijk landbouwbeleid
Afbouw van: •Interventie •Exportsubsidies •Afronding ontkoppeling •Zachte landing melkquotum
Eerste pijler,
Tweede pijler,
Markt en inkomensondersteuning
Plattelandsontwikkeling
Cross compliance
Modulatie, 5% t/m 2008, Nu tot 10%
Directe betaling aan de boer (Historisch of regionaal model)
Artikelen 45, 46 en 68: Herbestemming voor gebieden en doelen
Bijvoorbeeld: •Structuurversterking •Innovatie •LFA •Agrarisch Natuurbeheer •Provinciale regelingen
Gericht op nieuwe uitdagingen (klimaat, energie, water, biodiversiteit)
En om hoeveel Europees geld gaat het dan in Nederland?
GLB Nederland Pijler 1 Markt- en prijsbeleid Ca € 250 miljoen
Pijler 2
Inkomenssteun Ca € 850 miljoen
Plattelandsbeleid Art 68 Max 10% (85 mln) Art. 45/46 Max 10% (85 mln)
Modulatie
Ca € 70 miljoen
Totaal pijler 1 betalingen per hectare in 2009 (bedrijfstoeslag + slachtpremies+ zetmeeltoeslag +overige regelingen)
Directe betaling per bedrijf
Nieuw GLB nà 2013
Budget Review en nieuw GLB na 2013 1. Nieuwe financiële afspraken in de EU, periode 2014 – 2020 Discussie binnen Nederland èn tussen lidstaten ⇒ Onzekerheid over het totaal Europees budget ⇒ en onzekerheid over het budget voor het GLB 2. Onderhandelingen over nieuw GLB (ná 2013) Mogelijk herverdeling van geld voor GLB tussen lidstaten: ⇒ onzeker budget voor Nederland Historisch model voor huidige inkomenstoeslagen wordt afgebouwd. ⇒ Nederland moet alternatief voor de inkomenstoeslagen zoeken.
Mededeling van de Europese Commissie (1) •
GLB blijft noodzaak, doelen: ‘levensvatbare’ voedselproductie (inkomen, concurrentiekracht, compensatie voor natuurlijke beperkingen) Duurzaamheid (groene diensten, groene groei, klimaat) Gebiedsontwikkeling (werkgelegenheid, diversificatie, diversiteit)
Mededeling van de Europese Commissie (2) Vormgeving van het nieuwe GLB, 3 opties geschetst. In alle gevallen voorgesteld: herverdeling van middelen over de lidstaten 1. Weinig veranderen in 1e en 2e pijler, risicobeheer versterken via marktmaatregelen 2. Omvorming naar meer doelgerichte betalingen 3. Uitfaseren inkomenssteun, beperkte groene betalingen, marktmaatregelen afschaffen, 2e pijler alleen klimaat en milieu.
Mededeling van de Europese Commissie (3) Uitwerking optie 2 (doelgerichte betalingen) Inkomenssteun omvormen naar: • • • • •
Basisinkomenssteun (per lidstaat of regio) Verplichte groene dienstenpremie. Bijv. voor blijvend grasland, natuurbraak, vanggewas. Vrijwillige premie voor gebieden met natuurlijke beperkingen Vrijwillige gekoppelde betaling voor specifieke sectoren en gebieden (art. 68 b) Aparte regeling voor kleine bedrijven en “capping” voor grote bedrijven
In Plattelandsbeleid meer aandacht voor: milieu, herstructurering, innovatie, regio, risicobeheer.
Kabinetsreactie op de Commissiemededeling 1.Huidige inkomenssteun vervangen door doelgerichte betalingen: A. Versterken concurrentiekracht, duurzaamheid en innovatie B. Beloning voor extra prestaties (zoals natuur, landschap, dierenwelzijn, diergezondheid). 2.Beperking marktmaatregelen tot vangnet, voor risico’s en diepe prijsdalen. Geen exportrestituties na 2013.
Conceptrapport Europarlementariër Deß “Noord-west Europees verhaal”. Lijkt ook goed afgestemd op DUI positie. Paar punten eruit: Herverdeling middelen bezien in breed verband Directe betalingen: “elk land op minstens 65% van EU-gemiddeld”. Vergroening via verplichte deelname aan plattelandsbeleid (niet gepubliceerd: wellicht deel 1e pijler middelen oormerken). Gekoppelde betalingen tbv bergboeren Regeling kleine boeren? Capping nee. Ontvangst in Europees Parlement niet positief!
Veranderingen in (algemeen) GLB samengevat Onzekerheid over budget Hoogte totaal EU-budget Hoogte budget GLB Herverdeling over lidstaten Nieuwe legitimatie toeslagen Noodzaak versterking concurrentiekracht Meer naar “maatschappelijke doelen” Lagere generieke toeslagen
Stappen 2010: • Financiële perspectieven (EU-begroting, incl GLB-budget) • 18 november Mededeling Commissie toekomst GLB 2011: • Herfst: Wetgevende voorstellen nieuw GLB (ook in samenhang met EU-begroting voor 2014 – 2020) • Late herfst: Wellicht eerste besluit van de EU-Landbouwraad 2012: • Besluitvorming EU-begroting 2014 – 2020 • Besluitvorming nieuw GLB 2014 - 2020 (Rol EU-Parlement!) 2013: Nationale implementatie in regels e.d. 2014: Vanaf 1 januari in werking.
