week 21 – 23 mei 2011 – handleiding niveau D
Handleiding niveau D Voor de niveaus AA t/m C is de aflevering van deze week een ‘blokles’. In die lessen is er geen centrale strategieopdracht, maar bestaan de opdrachten uit de toepassing van verschillende strategieën en hebben een meer toetsend karakter. Bij het D-niveau wordt niet gewerkt met bloklessen volgens deze opzet. De ‘bloklesweek’ wordt echter gebruikt om een specifiek aspect van het D-niveau te oefenen. Deze week worden er geen teksten met elkaar vergeleken, maar wordt ingegaan op een specifieke tekstsoort, te weten het pleidooi. Op 20 mei jl. was de honderdste geboortedag van schrijfster en dichteres Annie M.G. Schmidt. Dit vormde de aanleiding voor tal van festiviteiten. Verschillende scholen hebben aangegeven hierover een tekst te willen. Daarom besteedt Nieuwsbegrip er deze week aandacht aan.
1. Voor elke leerling het stappenplan met woordhulp niveau D (te downloaden bij ‘Basismateriaal’ op de website). 2. Voor elke leerling een exemplaar van de tekst Annie in Het Pantheon (1121tekstD) en de opdrachten (1121opdrD) daarbij. 3. Eventueel: enkele kopieën van het antwoordblad. 4. Heeft u de beschikking over een digiboard dan kunt u bij opdracht 4 de vertolking van ‘Op een mooie Pinksterdag’ door Leen Jongewaard en André van den Heuvel op YouTube laten zien: http://www.youtube.com/watch?v=TWs3wmYwxEA. Eventueel voor elke leerling de tekst ‘Op een mooie Pinksterdag’, zie bijlage 1. Werkt u voor het eerst met Nieuwsbegrip (D)? Neem dan de Algemene handleiding (met aanpassingen voor niveau D) een keer door. Deze handleiding is te downloaden onder ‘Basismateriaal’ op de website.
of Tekst lezen & woorden 1. Laat de leerlingen in tweetallen de tekst lezen en gezamenlijk de betekenis van onbekende woorden achterhalen. Voeg u zelf bij een groepje zwakkere lezers en ondersteun hen bij het lezen van de tekst. ‘Model’ zo nodig ook zelf een gedeelte. 2. Bespreek de opdracht na: besteed aandacht aan de vraag in hoeverre de bij opdracht 1 opgeroepen verwachtingen en geuite voorspellingen bleken te kloppen en aan de woordbetekenissen van de woorden die de leerlingen zelf aandragen.
en
Tekstsoorten (strategie-opdracht)
1. Bespreek de uitleg klassikaal. Laat de leerlingen daarna zelfstandig verder werken in tweetallen. Loop rond en ondersteun zo nodig zwakkere groepjes/tweetallen. 2. Bespreek de opdracht kort na.
pagina 1 van 5 pagina 1 van 5
week 21 – 23 mei 2011 – handleiding niveau D
‘De diepte in’
Deze opdracht kunnen de leerlingen in principe zelfstandig maken binnen hun tweetal. Loop rond om groepjes van feedback te voorzien en een indruk te krijgen van de verwerking van de tekst en lastige punten. Bespreek (de lastige elementen uit) de opdracht na of laat leerlingen zelf hun werk nakijken met behulp van het antwoordblad.
‘De geheimen van het schrijverschap’ Laat de leerlingen het filmpje van de vertolking van ‘Op een mooie Pinksterdag’ door Leen Jongewaard en André van den Heuvel op YouTube zien: http://www.youtube.com/watch?v=TWs3wmYwxEA. Bespreek het tijdsbeeld dat uit de opname spreekt. Of draag het lied zelf voor of laat een geluidsopname horen. Bespreek ook de verschillende aspecten die Linders noemt met betrekking tot de geheimen van Schmidts schrijverschap.
pagina 2 van 5 pagina 2 van 5
week 21 – 23 mei 2011 – handleiding niveau D
Antwoorden Opdracht 2 1. a) De tekst van deze week is een pleidooi. b) Dat blijkt volgens ons uit de inleiding en de 1ste alinea waar dat expliciet wordt genoemd en uit de verdere opbouw van de tekst alwaar de schrijver (eigenlijk spreker) zich tot de jury richt. 2. Het tekstdoel van deze tekst is overtuigen en tot actie aansporen. Dat denken wij omdat Joke Linders zich tot een jury richt en hen aanspoort om een bepaalde actie te ondernemen, nl. Annie M.G. Schmidt in Het Pantheon opnemen. 3. Bij de invalshoek van deze tekst heeft de schrijfster gekozen om de invloed die Annie M.G. Schmidt op zowel de Nederlandse taal als de Nederlandse samenleving heeft gehad, te benadrukken. Dat denken wij omdat er argumenten over de invloed op de taal en argumenten over de samenleving in de tekst naar voren worden gebracht. 4. De bron van deze tekst is de schrijfster Joke Linders . Deze bron is wel betrouwbaar omdat Linders ter zakekundig is: zij promoveerde op een proefschrift over het schrijverschap van Annie M.G. Schmidt. 5. Het beoogde lezerspubliek is de jury die meedoet aan dit Literaire Pleidooi. Dat denken wij omdat Linders zich expliciet tot hen richt. Opdracht 3 1. Het woord ‘rechtbank’ staat tussen aanhalingstekens omdat het hier niet over een echte rechtbank gaat maar er wordt gedaan alsof het een rechtbank is. 2. a) Uitdrukkingen die ook in een juridisch pleidooi gebruikt worden zijn: ‘Geachte edelachtbare, geachte leden van de jury’ (r. 17) ‘In de zaak tegen het letterkundig Museum in Den Haag’ (r. 18) ‘Edelachtbare, geachte leden van de jury U verkeert in de positie Annie M.G. Schmidt de plaats te geven die haar toekomt. Neem die verantwoordelijkheid. Maar wilt u, als u haar in Het Pantheon binnenlaat, a.u.b. niet met de deuren slaan!’ (r. 114-116) b) Het standpunt van Joke Linders luidt: ‘Het Letterkundig Museum in Den Haag moet Annie M.G. Schmidt opnemen in Het Pantheon, de lijst van schrijvers die de geschiedenis van de Nederlandse letteren schreven.’ 3. a) Het argument dat afkomstig is van Annie M.G. Schmidt zelf luidt: ‘Ik (Annie M.G. Schmidt) ben een ongelukje, een kleine schrijffout, een slip of the pen, het kind dat buiten wacht en niet mee mag doen met zakdoek leggen.’ b) De letterlijke betekenis is dat Annie M.G. Schmidts geboorte niet gepland was door haar ouders, dus dat haar komst een ongelukje was. Het is ook vreemd om je dochter exact dezelfde naam te geven als twee eerder overleden zusjes.
pagina 3 van 5 pagina 3 van 5
week 21 – 23 mei 2011 – handleiding niveau D
De figuurlijke betekenis is dat Annie M.G. Schmidt een buitenstaander was in de (literaire) wereld. c) Uit het feit dat er zoveel beroemdheden aanwezig waren bij de uitreiking van de Hans Christian Andersenprijs, blijkt dat Schmidt helemaal geen buitenstaander was. 4. a) De drie manieren die Annie M.G. Schmidt ontwikkelde om zich staande te houden in de ‘boze wereld’ zijn : o Niet zeuren o Lekker stout (zijn) o Ironie (gebruiken) b) Deze drie factoren komen ook terug in de voorbeelden uit de tekst omdat het vaak gaat over stoute kinderen en hoogwaardigheidsbekleders die geen zin hebben zich goed te gedragen. Ook het niet zeuren komt in beide aangehaalde citaten uit de tekst duidelijk naar voren. 5. a) Met Jip-en-Janneketaal wordt bedoeld: eenvoudige duidelijke taal. b) Uit het hoorspel In Holland staat een huis komen de volgende kenmerken van de jaren vijftig komen naar voren: o Mensen zijn zuinig en werken hard o Er heerst schaarste en er is herstel (van de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog) o Het lijkt alsof de man thuis de baas is maar in werkelijkheid is de vrouw de baas (dat was natuurlijk niet in elk gezin zo). o Er komen nieuwigheden uit Amerika zoals de nylon beha, make up en kopen op afbetaling. 6. a) Ed Leeflang betoogde in zijn feestrede dat ‘haar tolerantie, zeg maar haar gedoogcultuur, domweg weerzinwekkend is’. Dit bedoelde hij ironisch. b) Dat blijkt onder andere uit het feit dat hij goed bevriend was met Schmidt, zijzelf erg moest lachen om zijn rede en het nogal ver gaat om de voorbeelden van ondeugende kinderen weerzinwekkend te noemen. 7. Het argument van Linders dat Schmidts protest tegen de beknelling van regeltjes en normen niet vergeefs geweest is niet goed onderbouwd omdat ze niet goed aantoont hoe groot de invloed van Schmidt daadwerkelijk op onze samenleving is geweest. Dat lijkt ook een onmogelijke taak. Hoe zou je dat moeten aantonen?
pagina 4 van 5 pagina 4 van 5
week 21 – 23 mei 2011 – handleiding niveau D
Bijlage 1 Op een mooie Pinksterdag Op een mooie Pinksterdag Als 't even kon Liep ik met m'n dochter aan het handje in het parrekie te kuieren in de zon Gingen madeliefjes plukken, eendjes voeren, eindeloos Kijk nou toch je jurk wordt nat, je handjes vuil en papa boos Vader was een mooie held, vader was de baas Vader was een duidelijke mengeling van onze lieve Heer en Sinterklaas Ben je bang voor 't hondje, hondje bijt niet Papa zegt dat hij niet bijt Op een mooie Pinksterdag, met de kleine meid Als het kindje groter wordt, roossie in de knop Zou je tegen alle grote jongens willen zeggen "handen thuis en lazer op" Heb u dat nou ook meneer, jawel meneer Precies als iedereen Op een mooie Pinksterdag Laat ze je alleen Morgen kan ze zwanger zijn 'k Kan ook nog vandaag 't Kan van de behanger zijn of van een Franse zanger zijn Of iemand uit Den Haag Vader kan gaan smeken en gaan preken tot hij purper ziet Vader zegt ‘pas op m'n kind, dat hondje bijt’ Ze luistert niet Vader is een hypocriet Vader is een nul Vader is er enkel en alleen maar voor de centen en de rest is flauwekul Ik wou dat ik nog 1 keer met mijn dochter aan het handje lopen kon Op een mooie Pinksterdag samen in de zon Op een mooie Pinksterdag samen in de zon Samen in de zon Uit: de musical Heerlijk duurt het langst (1965) van Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink
pagina 5 van 5 pagina 5 van 5
