Sint-Nicolaasgenootschap

Tijdingen van het

Sint-Nicolaasgenootschap Driemaandelijks tijdschrift van het SNG Vlaanderen en het SNG Nederland jg. 26 nr. 2 (april - juni 2015) P802140

L’église Saint-Nicolas in Havré (Mons)

(Foto SNG Vlaanderen)

Colofon Editie Nederland Prijs Per nummer Jaarabonnement: Met machtiging Zonder machtiging

Inhoud 6,50 euro

25,00 euro 27,50 euro

Betalingen SNG-Nederland Rekening: NL60 INGB 0009 3989 19 T.n.v. pennigmeester SNG-Nederland O.v.v. lidmaatschap en naam Secretariaat SNG-Vlaanderen Raf Rumes Eigenlostraat 39 B-9100 Sint-Niklaas Tel. en fax +32 (0) 3 776 55 62 [email protected] internet: www.sngvlaanderen.org Secretariaat SNG-Nederland André Scheltes Braamkamp 529 7206 JB Zutphen Tel. +31 (0) 6-22462258 [email protected]

Redactiesecretariaat SNG-Vlaanderen

Jos Daems Hemelsbreedte 103 B-9112 Sinaai-Waas Tel. +32 (0) 496 04 38 35 [email protected]

Redactiesecretariaat SNG-Nederland André Scheltes Braamkamp 529 7206 JB Zutphen Tel. +31 (0) 6-22462258 [email protected]

2

Feest van de Translatio in Mons-Bergen Sint in Beeld Naar Kraljevica voor een duik met Sveti Nikole In gesprek met … Guus Smits Ontmoetingen met de Sint Door Škoda naar Mikuláš Een briefje van Sinterklaas tijdens WO I Actueel juni 2015 De mijter De staf De historie van Sint Niklaas

blz. 3 blz. 6 blz. 9 blz. 11 blz. 13 blz. 15 blz. 18 blz. 19 blz. 21 blz. 23 blz. 24

Bezoek onze webstekken www.sngvlaanderen.org www.sngnederland.nl

Sint's Kledingmagazijn

Uw speciaalzaak voor luxe Sinterklaas en zwarte pieten kostuums, haarwerken en grime

In ons atelier maken wij uw kostuums geheel op maat. Uw eigen ontwerp kunnen wij op uw verzoek laten maken. Wij verkopen o.a. een replica van de TV Sint, hoofpietenpakken enz. Wij zijn dealer van Kryolan, Grimas en Superstar. Ons adres Aletta Jacobsstraat 11 2642 AD Pijnacker telefoon 015 361.79.00 mobiel 06 53 348897 e mail [email protected] Bezoek op afspraak!

Feest van de Translatio in Mons-Bergen 24ste Nicolaasroute Vlaanderen

9 mei 2015: Op het feest van de translatio vertrekken 19 S.N.G.leden vol verwachting naar Mons, culturele hoofdstad 2015, stad van Elio Di Rupo. Dankzij het vlotte verkeer onderweg vinden we elkaar ruim op tijd terug op de afgesproken parking en is er nog tijd voor een sanitaire koffiestop. Geen route zonder Nicolaas: we wandelen naar de kerk van Sint-Nicolaas-in-Havré waar we opgewacht worden door de voorzitter van de kerkfabriek, Henri Brouet, en waar een 20ste Nicolaasvriend onze groep vervolledigt Samen met een collega kerkfabrieklid gedreven door de geschiedenis van zijn kerk, laat Dhr. Brouet ons met deskundige, enthousiaste uitleg in de taal van Molière, kennismaken met deze mooie kerk.

3

Sinds de 12e eeuw bestond er een Sint-Nicolaashospitaal in deze buurt van Mons waar veel handelaars verbleven. Vandaar ... In 1416 begon men met de bouw van een nieuwe parochiekerk in gotische stijl, tevens met Nicolaas als patroon. Ze werd in 1664 volledig door brand vernield met uitzondering van de toren. De huidige kerk is in barokstijl en uitzonderlijk noord-zuid gericht Boven het barokke hoofdaltaar prijkt een prachtig beeld van onze geliefde heilige omgeven door liefelijke engeltjes die hem mijter en kromstaf aanbieden. Boven de altaartafel zien we twee taferelen uit het leven van onze geliefde heilige vriend: zijn bisschopswijding en het verhaal van de drie meisjes. Omwille van de restauratie van het orgel is een deel van de kerk afgesloten. Daardoor kunnen we slechts op afstand een blik werpen op het mooi gekleurde glasraam waarop de patroonheilige wordt afgebeeld met staf en tobbe .In de huidige winterkapel bevind zich ook nog een Russische Nicolaasicoon.

4

De kerk in haar geheel met het mooie koor, afgesloten met een sierlijk traliewerk in smeedijzer en versierd met Bijbelse taferelen in schitterend houtsnijwerk, is zeker een bezoek waard. Een ontdekking voor alle Nicolaaszoekers. Onze gids biedt spontaan aan om ons te vergezellen tot aan de Grote Markt langs enkele typische en bezienswaardige plekjes en hoekjes waaraan Mons rijk is. Met dank nemen we afscheid en verspreiden ons over de diverse eetgelegenheden om de inwendige mens te versterken.Spijtig genoeg vinden we de heilige Nicolaas verder in Bergen niet terug. Daarom vulden we ons namiddagprogramma met een wandeling langs de vele bezienswaardigheden van de culturele hoofdstad. We starten in de Sint-Elisabethkerk. De oorspronkelijke kerk in gotische stijl daterend van 1588 wordt in 1714 grotendeels door brand verwoest. Bij de wederopbouw wordt het gotische gedeelte dat de brand had doorstaan bewaard en de rest in barokke stijl heropgetrokken. We bezoeken hier een tijdelijke tentoonstelling van hedendaagse iconen met Bijbelse taferelen uit de paastijd. De catechist in Luc Vermeulen kan het hier niet laten om deze taferelen te verduidelijken. En terug gaat het nu naar de "Grand'Place"waar je niet naast het imposante stadhuis met zijn laatgotische gevel en z'n imposante poort met nog imposanter slot kunt. Door het poortgebouw komen we zo in de mooie "tuin van de burgemeester" (Om jaloers op te zijn, Lieven?) Een weggetje over het binnenplein van het "Hôtel de Graty" brengt ons midden van het voormalig Jezuïetenklooster terecht. Een beetje verder bewonderen we het Belfort dat op de lijst van het Unesco staat omdat dit het enige barokke Belfort is in België. We klimmen fors naar het kasteelpark waar ooit de burcht stond van waaruit je een prachtig uitzicht hebt op het bovenste gedeelte van het belfort en de stad. Volgende halte is de collegiale kerk Sint-Waldetrudis. Hier hebben we een beetje pech: door de vormselviering krijgen we niet zoveel tijd voor een uitvoerig bezoek. We kunnen wel nog een blik werpen op de gouden koets die elk jaar op Drievuldigheidszondag, getrokken door zes paarden, het schrijn van de heilige Waltrudis in processie door de stad voert .Dat schrijn uit verguld koper, uit 1887, is opgehangen boven het hoofdaltaar en wordt elk jaar op de vooravond van de processie naar beneden gehaald. Daar liturgie nog steeds primeert op toerisme in een godshuis, verlaten we - links en rechts nog een vlugge blik werpend - de kerk om op een terrasje na te praten over al het moois dat we hebben gezien. Toegegeven, iets minder Nicolaas op deze route, maar Mons zelf was op zich de uitstap al waard. We kijken al uit naar de 25e editie van de route! Anne-Mie De Sutter

5

Sint in Beeld

In Zalencentrum St. Joseph in de Heiliglevenstraat te Montfoort werd op zaterdag 28 april 2015 de jaarlijkse Sint in Beelddag gehouden. Zo’n veertig belangstellende leden waren op de uitnodiging ingegaan en de sfeer was als vanouds heel gezellig. Rond elf uur waren de bezoekers allemaal aanwezig en opende voorzitter Jan van Wijk de bijeenkomst. Hij ging ook in op actuele gebeurtenissen en daarbij werden ontwikkelingen omtrent Zwarte Piet uiteengezet.

De volgende spreker was André Scheltes, die liet zien dat hij van meer markten thuis was dan van enkel het secretariaat in goede banen blijven leiden. André toonde vele sfeerbeelden van de intocht in Rotterdam van november 2014 en ook liet hij de aanwezigen genieten van impressies uit onder meer Den Haag, Utrecht en Den Bosch. Er werden zelfs beelden getoond van Sinterklaas als trouwambtenaar.

Na de pauze gaven gasten van het Sint-Nicolaas Intocht Comité, SNIC, uit Rotterdam en het Rotterdams Studenten Corps een uitvoerige en geanimeerde presentatie. Op 15 november 2014 organiseerden zij al voor de 63e maal de intocht in Rotterdam. Voor deze grootse intocht werd niet alleen de stoomboot uit Spanje verwelkomd, maar ook een boot met 500 mindervalide kinderen. De intocht in de Maasstad trok ook deze keer zo’n twintigduizend belangstellenden. Op de dag van de intocht werden allerlei activiteiten georganiseerd, zo konden kinderen een Pietendiploma behalen en werd het thema van 2014 “Zwaaien naar de Sint”, duidelijk bij de aanwezigen onder de aandacht gebracht. Ook deze keer kwam het SNIC met een informatiepakket voor basisscholen en daarbij waren nieuwe Sinterklaasliedjes. Om als organisatie van de intocht voor maatschappelijke meerwaarde te zorgen, werd ook in 2014 samengewerkt met de Stichting BEST (Betrokken Student), Rotterdam Festivals en de Gemeente Rotterdam.

6

Vervolgens kreeg de Stichting Linschotens Belang, LIBEL, de gelegenheid een presentatie te geven van de intocht in Linschoten. LIBEL heeft al meer dan dertig jaar de intocht georganiseerd. De vertegenwoordigers van LIBEL, Frans van Petegem en Onno Cleypool, lieten de aanwezigen genieten van hun verhaal en beelden. De organisatie van zo’n zestig personen heeft elk jaar Sint-Nicolaas en twintig Zwarte Pieten in Linschoten te verwelkomen. Duidelijk werd, dat in de kleine

plaats Linschoten de kwaliteit van de intocht prevaleert boven de kwantiteit.

Na de twee presentaties over intochten kreeg Tineke Kornegoor het podium. Tineke bracht de Sint in beeld op iconen. Nadat zij een gedicht over vrede had voorgelezen, kregen de bezoekers aan de Sint in Beelddag tekst en uitleg over het vervaardigen van iconen. Tineke liet iconen zien, die zij zelf had gemaakt. Duidelijk werd dat een icoon aan de nodige eisen moet voldoen en dat het maken van een icoon een werk is van vele, vele uren. De iconen van Tineke Kornegoor zijn werkelijk schatten van hoge Sintwaarde.

Als laatste onderdeel van de dag werd de Gouden Staf uitgereikt. Arie Kornegoor had weer voor de vervaardiging van de Gouden Staf gezorgd. Deze keer ging de bijzondere onderscheiding naar het SNIC. Olivier Muller, huidig voorzitter, Dirk de Boer, vorig voorzitter en Jasper van der Ent, marketingmedewerker, namen de Gouden Staf van Jan van Wijk in ontvangst. Hierna was het tijd om onder het genot van een drankje na te praten over deze bijzondere bijeenkomst. Jan van Wijk

7

8

Naar Kraljevica (HR) voor een duik met Sveti Nikole

Door een speling van het lot belandden Mia en ik in april 2015 in Kroatië. Wie beschrijft mijn verbazing toen ik in het havenstadje Kraljevica opeens werd geconfronteerd met een indrukwekkende waaier Nicolaaselementen. In de schaduw van de oudste scheepswerf van de Adriatische Zee -voormalig president Tito van Joegoslavië heeft er gewerkt- zaten we op een terrasje bij ir. arch. Vladimir Dročić van de gemeente. Directeur Robi Krulić van de lokale dienst voor toerisme keek toe. Nicolaas is hier thuis Vladimir vertelt: „We zitten hier nu bij onze Nicolaaskerk die ergens uit de veertiende of vijftiende eeuw stamt. Binnenin koesteren we een orgel uit 1863 en een Nicolaasaltaar uit de achttiende-negentiende eeuw. Sinterklaasdag is bij ons sinds altijd een dag van druk kerkbezoek. Op 19 november 1795 verleende Paus Pius VI onze kerk een bijzonder privi lege: wie op Sinterklaasdag zou komen bidden voor de verspreiding van het geloof kreeg vergiffenis van al zijn zonden. En mocht die gunst ook overdragen op de zielen van het vagevuur. Sinds enige tijd komen zeelui vanuit de hele regio op de zaterdag vòòr 6 december met hun bootjes hier op pelgrimage.”

Directeur Robi Krulić stopt Mia een 3d kristal sleutelhanger met Sint in de handen; als je op een knop duwt gaat de heilige rood gloeien. Vladimir vervolgt: “Onze recentste schat staat hierboven vòòr het kerkgebouw: het vier meter hoge bronzen Nicolaasbeeld van de Kroatische beeldhouwer Josip Diminić dat we op 6 december 2008 mochten onthullen.” Vladimir haalt enkele dossiers boven, spreidt ze uit op het tafeltje en verduidelijkt: “Het beeld staat op een voorlopige locatie, want de definitieve plaatsing van het beeld past in een ruimer project voor de heraanleg van de gehele zone rond de kerk. De gemeente pleit daar al sinds heel lang voor bij meerdere instanties. En we zoeken al heel lang geld in Europese potten. Helaas komen er steeds opnieuw kapers op de kust. Ook vanuit andere hoeken in Kroatië zelf!” Vladimir is duidelijk niet blij met de gang die zijn project aan het gaan is. Ik beloof hem een fotootje te sturen van het Nicolaasbeeld op de Sint-Niklase markt.

Drieledig project “Omdat ons project een drieluik is, gaven we het de naam De Drie Sinaasappelen van de Heilige Nicolaas. We willen vooreerst het centrale plein herscheppen, beginnend van bij ons postkantoor. Met heel veel ruimte voor voetgangers. Een zware klus is dat, want we moeten daarvoor op verschillende plaatsen diep gaan breken en veel beton storten aan de waterkant. Met ons geestesoog zien we een trap van bij de kerk tot vlak aan de zee. In het parkje ernaast moet het Nicolaasbeeld van Diminić komen.” Er worden andere vellen ontrold: “Volgens onze plannen moet er ook een centrale boardwalk komen, een eerste contact voor wie vanuit zee naar Kraljevica komt. Daar kan vis worden aan land gebracht, daar kunnen bootjes voor anker gaan, 9

daar kan worden geparkeerd. En daar is ruimte voor openluchtconcerten en dies meer. Die nieuwe boardwalk zou door moeten lopen in het dak van een Nicolaascentrum van drie verdiepingen, een soort balkon om uit te kijken over de zee. In dat centrum plannen we multifunctionele voorzieningen: verwelkoming van toeristen, infocentrum over Kraljevica toen en nu, multimediavoorstellingen rond de Heilige Nicolaas, zaaltjes voor voordrachten en workshops.” Ik zie de ogen van Vladimir fonkelen van trots. Ik durf hem amper te zeggen dat ik het voor een stadje als Kraljevica toch een beetje hoog gegrepen vind. Veel meer dan vijfduizend zielen telt deze plaats immers niet.

Nicolaas duikt onder We rijden een eindje in de richting van de brug die naar het eiland Krk voert en slaan af naar de thuisbasis van de lokale duikersclub. Na enig zoeken vinden we op een rots op het strand een bronzen plaat die in het Kroatisch en het Engels vertelt: “Met genereuze hulp van de stad Kraljevica plaatsten duikers van de Adria Diving Club op 6 december 2008 een zeventig centimeter hoog beeld van de Heilige Nicolaas op een diepte van zeventien meter op een afstand van dertig meter uit de kust.” Initiatiefnemer Danijel Frka vertelt hoe sindsdien op elke Sinterklaasdag meer dan tweehonderdvijftig duikers uit alle windrichtingen naar Kaap Lipica komen om er de patroon van reizigers, zeelieden en duikers te gaan begroeten op het Adriatische zeebed. “En sinds 6 december 2014 hebben we het beeld opgenomen in een soort onderwaterwandeling die je kennis laat maken met de fauna en flora onder de zeespiegel.” Hij wijst naar de bordjes bij het clubhuis, zoals er ook onder water staan. Ik bekijk de peltrodoris astromaculata, de flabellina afinis en de phyllonotus trunculus. Zouden die wezentjes ten tijde van Nicolaas al bestaan hebben? Herman Cole PS Ryanair biedt zomervluchten van Brussel-Charleroi naar de luchthaven van Rijeka / Fiume, slechts vijfentwintig kilometer verwijderd van Kraljevica.

10

In gesprek met …

Guus Smits

Al sinds de oprichting van het Sint-Nicolaasgenootschap Nederland is Guus Smits betrokken bij allerlei festiviteiten en activiteiten die worden georganiseerd om meer kleur te geven aan de grootste traditie in Nederland en Vlaanderen. Ook in het buitenland reist Guus naar Nicolaasbijzonderheden.

Guus vertelt … Het is al zo’n 23 jaar geleden dat ik me aansloot bij het Vlaamse Sint-Nicolaasgenootschap. Ik weet nog goed dat ik lid ben sinds het Genootschap subsidie ontving van de stad Sint-Niklaas. Die bijzondere dag was 4 december 1992 en precies vóór de feestdag van de Heilige Nicolaas. Spoedig na mijn aanmelding kwam het verzoek een Nederlandse afdeling op te zetten en het is nu al 22 jaar dat er een Nederlandse zusterorganisatie bestaat. Meteen heb ik de functie van secretaris bekleed en dat gedurende ruim 20 jaar. Weet je, ik heb wel wat met woorden en agenda’s. Dit is veelvuldig tot uiting gekomen in de Tijdingen, het waardevolle periodiek van het Genootschap.

Als secretaris heb ik jarenlang bijdragen geleverd aan het opzetten van de route, die eind augustus een vertrouwde plek op de agenda heeft gekregen. Daarnaast heb ik medewerking verleend aan een uitgebreid onderzoek om aan de weet te komen hoe in Nederlandse gemeenten het Sinterklaasfeest wordt gehouden en welke organisaties zich hiervoor sterk maken. Het resultaat was een hele dikke map met ontzettend veel waardevolle informatie over Sinterklaasverenigingen. Door dit onderzoek is in kaart gebracht hoe het grote feest in Nederland wordt gevierd. Ik ben ingenomen met de stappen die het Genootschap in al die jaren heeft gezet en speciaal denk ik dan aan de organisatie van Sinterklaas Kartoentje in 1997 in Hoorn met zelfs de uitgifte van Boomerangkaarten. Ook heb ik genoten van de jaarlijkse Genootschapsdagen met elke editie wel weer opvallende gasten, zoals de speciale bijeenkomst met voor- en tegenstanders van Zwarte Piet. Verder staan bij mij de jubileumvieringen in het geheugen gegrift. Heel bijzonder vond ik de bijdrage van Ivo de Wijs, die een speciaal Sinterklaasgedicht had gemaakt. Bij de presentatie van de 100 meest gevierde tradities, met het Sinterklaasfeest op nummer één, mocht ik zelfs koningin Beatrix ontmoeten.

Elk jaar maak ik een of meer reizen. Het zijn voor mij ontdekkingstochten, waarbij ik soms bij toeval, soms opzettelijk meer van de Heilige Nicolaas te weten te kom. Landen als Italië, België, Frankrijk, Duitsland, Griekenland en Engeland heb ik dan ook meermaals bezocht en soms ervan verslag gedaan in de Tijdingen. Deze tochten hebben mij enorm verrijkt. Mijn aandacht gaat vooral uit naar verdieping in de historie en betekenis van de Heilige Nicolaas. Hiertoe heb ik niet alleen reizen gemaakt, maar ook ontelbare contacten gelegd en heel wat biografieën gelezen. Deze nieuwsgierigheid heb ik al sinds mijn jeugdjaren toen ik in mijn geboorteplaats Valkenswaard voor de betekenis van Sint-Nicolaas de diepte ben ingegaan.

Ik denk nog vaak terug aan mooie initiatieven, zoals het in 1999 uitbrengen van een CD met een historische radio-opname uit 1955. Deze Sint-Nicolaas Cantate vind ik

11

een juweeltje voor Nicolaasbetrokkenen. Ook vind ik het passend, dat er voor leden speciale bieren en wijnen zijn gekomen, die worden gekoesterd door verzamelaars. Een initiatief om bijdragen aan de continuïteit van het Sinterklaasfeest te geven, is voor mij de cursus om Sinten en Zwarte Pieten op te leiden. Immers, kwaliteit van de traditie staat bij mij bovenaan. Tot besluit: ik heb door die jaren heen een grote verscheidenheid aan voorzitters meegemaakt. Dat maakte het secretariaat als “stabiele factor” een leuke uitdaging om te doen. Nog dit … deze zomer ga ik naar Bari om de Heilige Nicolaas te bezoeken en de Nicolaaskenner bij uitstek, professor Gerardo Cioffari te ontmoeten. Wie weet is dit later in de Tijdingen te lezen ... Guus, hartelijk dank voor dit gesprek.

12

Jan van Wijk

Ontmoetingen met de Sint Oostenrijk: Karrösten (Tirol)

Komende van Imst, richting Landeck, kan men links naar het Oberinntal en tevens de uitmonding van het Gurgltal. Langs een sterk kronkelend en vrij stijl bergbaantje ligt aan de voet langs de zuidzijde van de berg Tschirgant het dorp Karrösten. Bij het bekijken van het gemeentewapenschild van Karrösten is er zeker een band met St Nicolaas, een geel schild met daarin drie oranjerode bollen, meer moet dat niet zijn. Reeds in de bronstijd vond er mijnbouw plaats, die zijn hoogtepunt bereikte in de 16e eeuw. Diverse natuurrampen teisterden in de loop der jaren de gemeente. Momenteel wordt er op de berghellingen fruit geteeld en mais verbouwd.

Van ver ziet men de ietwat ongewone toren van de Nikolaus en Magdalenakerk. Nog nergens hadden wij dergelijke vorm gezien, die nochtans met de kerk een sierlijk geheel vormt. Rond 1100 zou op een kleine heuvel een houten kerkje gestaan hebben. Driehonderd jaar later wordt het concreter en op 14 januari in het jaar 1409 wordt de huidige kerk ter ere van Nikolaus en Magdalena ingewijd door bisschop Johannes uit Brixen (Zuid-Tirol I). Na heel wat omzwervingen wordt de Nikolaus-kerk een zelfstandige parochie. In 1770 kreeg de kerk een nieuw kleedje en de gotische toren met ronde galmgaten werd afgetopt met een Biedermeier muts, een weinig voorkomende vorm. Op de westfassade zien we bovenaan een fresco van de H. Magdalena met daaronder in een nis een barokke Nicolaas naar de hand van Georg Wittwer. In het kerkschip fraaie plafondfresco’s met Nicolaas en de drie onschuldig veroordeelde ridders. Het schilderij van het hoofdaltaar toont Nicolaas bij een Madonna en daarboven de dood van de H. Magdalena. In het Gasthof Trenkwalder kan men gratis een postkaart bekomen met zicht op het dorp en de kerk. Ook de moeite om te bezoeken is de kunstweverij Schatz opgericht in 1932, een klein familiaal bedrijfje, gespecialiseerd in lokaal handwerk. 13

Tannheim - Tirol

Komende vanuit Duitsland richting Reutte, even over de Jochpass rijden we op de rechterkant Tannheim binnen. Hier kan elke nicolaasfan zijn hartje ophalen. Eerst en vooral de Nikolauskirche, aanvankelijk een gotische maar in 1722 uitgebouwd tot een der grootste barokkerken van Tirol waar men onze vriend ettelijke keren kan terugvinden onder allerlei vormen.

Rechtsboven in de apsis zien we een glasraam met de buste van Nicolaas, en het hoofdaltaar wordt beheerst door een zeer groot schilderij met bovenaan de H. Dominicus en onderaan de tenhemelopneming van de Sint Nicolaas door Moeder Maria. Midden in de kerk staat een zeer oude, smeedijzeren offerblok, waar bovenop een boogijzer een plaatstalen en beschilderde Nicolaas is bevestigd. Aan de buitenzijde, op de nok van de kerk zien we een bliksemafleider in de vorm van een Nicolaas. Achter de kerk, in een groen hoekje bouwde men een heuse Nicolaasbron, modern maar toch mooi, waar je je dorst kan lessen. Rechts van de ui-vormige toren is de dorpsslagerij, waarvan de ramen op de zuidzijde rondom mooi beschilderd zijn in de typische tiroolse stijl. Tussen deze ramen vier heiligenfreso's van 1m op 1m. De vierde is een zwierige Nicolaas die het boek en de bollen krijgt aangereikt door een engeltje. In de plaatselijke "Holzschnitzerei - Kunstgewerbe Meusburger" zijn mooie Nicolaasbeelden te verkrijgen. Meer zuidelijk in het dorp in het bos werd de Lourdeskapelle gebouwd waar we ook een halfverheven Nicolaasbeeld aantreffen. Voor inlichtingen i.v.m. de kerk kan men zich wenden tot Pfarrer Donatus Wagner A - 6675 Tannheim/Tirol tel 00 43 (0) 5675 6225 Twee Oostenrijkse weerspreuken: Sankt Nikolaus spült die Ufer aus. St Nicolaas spoelt de oevers uit. Regnet’s am Sankt Nikolaus wird der Winter streng und graus. Als het regent op St Nicolaas krijgen we een strenge en gure winter.

Raf Rumes

14

Door Škoda naar Mikuláš

Plzeň is Europa’s Culturele Hoofdstad 2015. Tenminste ... als je het Henegouwse Mons niet meerekent. Met een internationaal groepje perslui was ik er vorige zomer enkele dagen te gast en dronk menig glaasje pils. (De eerste vermelding van die drank gaat in deze stad terug naar .... 1307, toen in Vlaanderen het eerste lustrum van de Guldensporenslag werd gevierd.) Het zoeken naar een bepaald grafmonument bracht me nader tot Nicolaas. „Mikuláš” zoals hij daar in Tsjechië wordt genoemd.

Met het woord „Škoda“ alomtegenwoordig in het Pilsener straatbeeld was mijn nieuwsgierigheid naar ingenieur en zakenman Emil Škoda met de dag gegroeid. Zijn bedrijf bouwde in de negentiende eeuw machines voor brouwerijen, spoorweglocomotieven en ... wapentuig voor het Oostenrijks-Hongaarse leger. Vanaf 1926 gold zijn familienaam als merknaam van de belangrijke automobielconstructeur. Toen ik de medewerkers van de toeristische dienst vroeg naar Škoda’s laatste rustplaats, eventueel naar zijn grafmonument, wisten ze meteen raad. „Na anderhalve kilometer in zuidelijke richting langs de oever van de Radbuza zal je een kerkje zien achter een lange muur. Klim daar de glooiing op.“ Twintig minuutjes na mijn vertrek bij de fraaie Sint-Bartholomeuskathedraal duwde ik het hek open van -zo stond te lezen op een mooi informatiebord- het Mikulášský hřbitov, het ... Nicolaaskerkhof. En vlak eronder las ik Kostel svatého Mikuláše, Nicolaaskerk. Wat een ongelooflijke treffer! Naar wat de verdere begeleidende teksten me wilden vertellen, had ik het raden. Duidelijk te weinig opgelet tijdens de lessen Tsjechisch! En de twee reuzengrote QR-codes naast het bord hielpen me al evenmin verder naar allerhande Wikipediabronnen: ik moet het nog stellen met een mobieltje waarmee je enkel kan te-le-fone-ren. Ik klampte een voorbijganger aan. Jiří vatte aarzelend veeltalig voor me samen: „Eerste vermelding van de kerk in 1406. Nieuw gewelf in 1599. Barokke aanpassingen rond 1740. Sinds 1993 in gebruik door de Grieks-katholieke Kerk.”

15

Nicolaas achter slot en grendel Jiří stuurt me een breed grindpad op naar het nummertje 14, naar het monument van Emil Ritter von Škoda, technik a podnikatel, zakladatel Škodových závodů. Duidelijk niet? Boven een kanonloop en een even reusachtig tandrad is zijn bronzen profiel gericht op de zijgevel van het Nicolaaskerkje dat -slotvast- veilig onder een dak van rode pannen zit.

Achter het ijzeren hek dat de deur afsluit wapperen twee A4-tjes in een door regen geteisterd plastic mapje. Onder het jaartal 2010 vind ik een fors bedrag in Tsjechische kronen, ik ontcijfer interiéru en las achter autor projekty de naam van de vermaarde ing. arch. Jan Soukup. Wellicht werd ooit binnenin onder zijn toezicht één en ander opgeknapt. Boven de deur wijst een zandstenen Nicolaas met zijn rechterarm naar de dakrand en verder hemelwaarts. Zijn linkerarm omklemt zijn bisschopsstaf en het Boek. Twéé ballen zie ik. Waar rolde de derde dan heen? Ik loop langs afgebladderd pleisterwerk naar de voordeur. Wéér een hek, wéér een A4-tje met daarbij een icoonachtige onhandige heiligenprent ... Ik maak er uit op dat de kerk op Neděle -zondag- om 10.00 opent voor de eredienst. 16

Nog vele tientallen Op die stille begraafplaats schieten mijn gedachten opeens naar de dag in 2010 dat mijn echtgenote Mia en ik -gewapend met een Railpass- naar de Tsjechische hoofdstad waren gereisd. (De lokroep van het 100 km verderop gelegen Pilsen klonk toen nog niet!) Aan de voet van de Praagse burcht liepen we door de wijk Malà Strana en we bewonderden ook daar een Kostel svatého Mikuláše. Bouwjaar 1703. (In de Tsjechische Republiek zouden wel 120 Nicolaaskerken staan.) Voorzien van een 75 m hoge koepel heet de kerk in Praag één van de meest bezienswaardige barokke monumenten van Europa te zijn. Onder een meer dan levensgrote Nicolaas in de voorgevel stapten we het immense schip binnen. Dreunende orgelmuziek uit vierduizend pijpen begeleidde ons bij het bekijken van het fresco van Johann Lukáš Kracker, niet minder dan 1500 m² uit het leven van Nicolaas! Bij het hoofdaltaar knielden we voor de met bladgoud belegde Man van Myra uit 1765. Bij het buitengaan raakten we in het kerkportaal in gesprek met iemand van ter plekke. Aan Sint-Niklazenaren wilde hij graag vertellen hoe ook Praag 5 december viert: „Kinderen kunnen tussen 17.00 en 20.00 op het centrale plein van de Oude Stad tegen een vreemd trio aanlopen; het bestaat uit Mikuláš, Anděl en Čert m.a.w. Sinterklaas, een engel en een duivel. De kinderen zingen een liedje of dragen een versje voor. Dan komt de gevreesde vraag. Of ze braaf of stout zijn geweest? En dan volgt beloning of vermaning.” Herman Cole

Mikuláš, Anděl en Čert

17

Een briefje van Sinterklaas tijdens WO I

Frederik Dupon vond dit briefje van de Sint toevallig via het forum eerstewereldoorlog.

Lieve kleine Alphonse

Gij zijt lief, ik hou van je, maar we moeten altijd gehoorzamen, daarom spreek luid wanneer je groet, en word niet boos. Gij zou een lessenaar en andere dingen willen, maar verwacht niet te veel, want het is oorlog en ik moet ook speelgoed hebben voor de andere kleine kinderen. Ik geef je een dikke knuffel Sinterklaas 18

Actueel juni 2015

Het is zaterdagmorgen 30 mei en ik sta op het punt opgehaald te worden door Arie Kornegoor om naar Montfoort te gaan voor de bestuursvergadering van SNG Nederland. En dan valt de krant op de mat met een kop “Nieuw offensief van tegenstanders Zwarte Piet”.

Gaat het dan nooit voorbij…………….nee het gaat niet meer voorbij. Letterlijke tekst “Tegenstanders van Zwarte Piet maken zich, na de verloren rechtszaak bij de Raad van State vorig jaar, op voor een nieuw groter offensief tegen de knecht van Sinterklaas. Eerste reactie is “NEEM JE VERLIES “ maar zo blijkt het niet te werken. De tegenstanders van Zwarte Piet, verenigd in de groep ‘Kick Out Zwarte Piet ‘, vinden dat Nederland een koppig land is dus ze blijven strijden om hun zin door te drijven. In Meppel zal geweldloos worden gedemonstreerd. (Het is ze geraden ook want het is een kinderfeest maar dat wordt gemakshalve maar even vergeten. ATS)

Zwarte Piet mag ook geen onderdeel zijn van een korps met diverse Pieten NEE HIJ MOET GEWOON HELEMAAL VERDWIJNEN !!!!. En dat moet je als 61 jarige Nederlandse Sinterklaasliefhebber gewoon maar accepteren. Democratie, stemmen, politiek, cultuur, gebruiken, alles schijnt te moeten wijken voor het ‘pamperen’ met een aantal lieden die een afwijkende mening hebben over het fenomeen ZWARTE PIET. Niet akkoord gaan met een handreiking, NEE, JIJ ALS NEDERLANDER ZAL DANSEN NAAR ONZE PIJPEN. Traditie, cultuur, overlevering, vertrouwd beeld van vroeger, ALLEMAAL BULL SHIT. Wij als organisatie ‘Kick Out Zwarte Piet’ bepalen in het vervolg hoe jullie Nederlanders om moeten gaan met je verleden. Wij bepalen hoe jullie je traditionele feestjes vieren. STAAT ONS IETS NIET AAN DAN VERDWIJNT HET EN DAARMEE BASTA!!!

(Foto Paul De Malsche)

19

Ach……………… geachte lezers. Het is ook maar de beleving van het nieuws van een oude man die na 60 jaar er wel achter is dat zijn kinderen en wellicht kleinkinderen niet meer datgene waar hij groot mee is geworden nog zullen meemaken. Ik stond met mijn vader aan de kolk in Assen om Sint en zijn Zwarte Pieten te verwelkomen. Het zal niet lang meer duren en ook Assen zal om moeten en ook ZWARTE Piet zal hier niet meer aankomen. Daar gaat ‘Kick Out Zwarte Piet’ voor zorgen. En dat laten we in Nederland gewoon maar gebeuren.

Ik slaak een diepe zucht en ga verder met de gedachte aan de komende periode in november en december. De vreugde die ik dan ga brengen vergezeld door ZWARTE PIET bij vele, vele, vele, kinderen, vaders , moeders, opa’s, oma’s waarbij kleur, religie, etnische achtergrond geen enkele rol spelen houdt mij op de been. En daar blijft ‘Kick Out Zwarte Piet’ wat mij betreft gewoon met zijn poten van af. U zult begrijpen dat dit een beleving is op persoonlijke titel maar enige overeenkomst met het standpunt van het SNG Nederland is er wel namelijk ‘dat de grootste traditie van het land er gekomen is door de jarenlange sublieme samenwerking tussen Sinterklaas en ZWARTE Piet. • Andries Teunis Scheltes (voor velen bekend onder mijn roepnaam André)

Het laatste nieuws over ‘de Route ‘ van SNG Nederland welke wordt gehouden op 29 augustus is dat hij plaats gaat vinden in het Groene Hart. In de omgeving van Montfoort dus. U kunt zich al opgeven bi j Arie. 26 september staat onze Genootschapsdag op de agenda met als thema ‘Sint Nicolaas door de eeuwen heen’ Met als onderwerpen: Religie, Geschiedenis en Sint Nicolaas in Europa. Een bekende van velen, Renske Jansen, gaat deze rubriek verrijken met haar interviews met bekende ‘Sinterklaas’ mensen uit ‘het wereldje’. Gewone Pieten en Sinterklazen. Een kijkje bij organisaties. André Scheltes

20

(Foto Paul De Malsche)

De mijter

Programma 2015:

Oktober-november, Sint-Niklaas, Huis van de Sint - vormingsavonden voor de medewerkers aan het Huis van de Sint. November, Sint-Niklaas, Huis van de Sint – deelname aan de persconferentie ‘SintNiklaas, Stad van de Sint’ over de sinterklaasactiviteiten 2015 in Sint-Niklaas. Donderdag 12 november t.e.m. zondag 6 december, Sint-Niklaas - 21ste voetrally ‘Wie zoekt die Sint?’. Donderdag 12 november t.e.m. zondag 6 december, Sint-Niklaas, Huis van de Sint - 12e editie Huis van de Sint. Zondag 15 november, Sint-Niklaas - Dag van de Sint (medewerking) en ontvangst van de leden van de l’Association Connaissance et Renaissance de la Basilique de Saint-Nicolas-de-Port. November, Sint-Niklaas, Huis van de Sint - persmoment rond het Sinterklaasgedicht van de kinderstadsdichter. November, Sint-Niklaas, Huis van de Sint – Projectdag Sinterklaas, Pius X Zele en O.-L.-Vrouwinstituut, Boom o.l.v. Frederik Dupon. November – december, Sintsdagen: Lezingen over snoepgoed door Luc VERMEULEN, Sint-Maarten door Richard WEEMAES, La Puglia terra di San Nicola door Herman COLE i.s.m. Anfiteatro. December, Sint-Niklaas, Sint-Nicolaaskerk, Sint-Nicolaasplein – deelname aan de Nicolaasgebedsdienst. Zaterdag 5 december, 26ste Literaire en Ludieke Sinterklaasavond. December, Sint-Niklaas, Stadhuis – feestelijke prijsuitreiking voor winnaars van de 21ste voetrally ‘Wie zoekt die Sint?”.

Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen vzw

Bij de oprichting van onze vereniging in 1989 werd er gekozen voor de juridische structuur van een feitelijke vereniging. De leden van de vereniging wilden allen de doelstellingen van het Sint-Nicolaasgenootschap verwezenlijken. Ieder lid van de vereniging was (financieel) verantwoordelijk voor de verplichtingen van de vereniging. In de vijfentwintigjaar die er op volgden heeft ons genootschap een hele weg afgelegd. We groeiden uit tot een vereniging die in de stad Sint-Niklaas, Vlaanderen, nationaal en internationaal wordt erkend als één van de belangrijkste partners rond het immaterieel erfgoed van Sint-Nicolaas. De Raad van Bestuur wenste dan ook te onderzoeken of het niet aangewezen was om van het juridisch statuut van het SintNicolaasgenootschap Vlaanderen van feitelijke vereniging over te schakelen naar een V.Z.W. om volgende redenen:

≈ Door de uitgebreide werking van het Sint-Nicolaasgenootschap groeiden ook de financiële middelen die door deze werking gevolgd worden aanzienlijk.

≈ De aansprakelijkheid die hiermee gepaard gaat voor de leden van het Sint-

21

Nicolaasgenootschap (en in het bijzonder voor de Raad van Bestuur) verplichten ons om dit grondig te onderzoeken.

≈ Het Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen heeft een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de stad Sint-Niklaas afgesloten. Deze overeenkomst loopt van 2014 tot 2019. Het lijkt de Raad van Bestuur niet wenselijk om zo een langlopend contract af te sluiten als een feitelijke vereniging.

Op de Algemene ledenvergadering van 25 oktober 2014 in hotel ‘De Spiegel’ te SintNiklaas kreeg de Raad van Bestuur de opdracht om alle stappen te ondernemen om over te schakelen naar ‘Het Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen vzw’. Deze vzw werd op zaterdag 16 mei 2015 opgericht in hotel ‘De Spiegel’ te Sint-Niklaas. Bij de daaropvolgende Algemene vergadering werd besloten dat op 30 juni 2015 om middernacht de feitelijke vereniging wordt ontbonden en wordt overgedragen naar de vzw op 1 juli 2015 om 0 uur. Ondertussen heeft de Raad van Bestuur de tijd om de noodzakelijke administratieve formaliteiten tot de oprichting van de vzw en de ontbinding van de feitelijke vereniging uit te voeren. De statuten die bij een vzw horen werden in samenspraak met deskundigen van binnen en buiten de vereniging, de overheid en de universiteit Gent vakkundig opgesteld met de bedoeling om de werking van het Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen vzw zo identiek mogelijk te houden met de feitelijke vereniging. Deze statuten kan U raadplegen via het Staatsblad maar ook via onze webstek: www.sngvlaanderen.org. Bent U lid van het Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen dan wordt U op 1 juli 2015 automatisch lid van de vzw. Wenst U dit echter niet dan moet U dit zo vlug als mogelijk kenbaar maken op de Maatschappelijke zetel die onderaan dit artikel vermeld wordt. Alle leden worden toegetreden leden van het Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen. Wenst U echter ook een stem op de Algemene Vergadering van de vzw als werkend lid, dan kan U uw wens kenbaar maken op onze Maatschappelijke zetel: Eigenlostraat 39 9100 Sint-Niklaas tel en fax.: +32 (0)3 776 55 62

Stichtende leden van de vzw Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen

Zittend vlnr. Luc Vermeulen, Raf Rumes, Geert Vandenhende, Lieven Dehandschutter, Marc Naudts en Jean-Pierre Vandervreken. Staande: Jos Daems, Wim Vandervreken, Veerle Verbeke, Lise Vandenhende, Erika Van Der Gucht, Anne-Mie De Sutter en Frederik Dupon.

22

De staf

Beste leden,

Ik heb met u wat te delen aangaande de landelijke intocht en ook over onze drie, nog komende, activiteiten voor dit jaar.

Gekleurde Pieten bij de Nationale Intocht Op zaterdag 14 november 2015 is de Nationale Intocht van Sinterklaas in Meppel. De organisatie heeft meegedeeld open te staan voor verschillende Pieten. Ofschoon Zwarte Piet tijdens de landelijke intocht niet wordt afgeschaft, zijn er wel andere Pieten aanwezig. Verder wordt overwogen andere personages, zoals edelen aan de stoet toe te voegen.

Voor Meppel vind ik dit een behoorlijke ommezwaai. Immers, vorig jaar had Sinterklaas in Meppel enkel Zwarte Pieten bij. Bovendien is er in Meppel nog geen enkele kritiek op Zwarte Piet geuit. Volgens mij heeft de organisatie zich laten paaien met toewijzing van de landelijke intocht en dan ook de eis ingewilligd ook andere personen dan Zwarte Pieten in de stoet op te nemen. Immers, gezegd wordt dat de organisatie niet blind is voor de discussie elders in het land. Opnieuw werpt de Pietendiscussie voor de tegenstanders van Zwarte Piet vruchten af. Drie nog komende activiteiten. Het Nederlandse Genootschap heeft voor 2015 nog drie activiteiten op het programma staan: 1. Zaterdag 29 augustus 2015 wordt de SNG-route gehouden. Informatie hierover ontvangt u in juli. De route wordt enkel voor leden van de afdelingen in Nederland en Vlaanderen georganiseerd.

2. Zaterdag 26 september 2015 is het de Genootschapsdag te Montfoort. De inloop is vanaf 10.30 uur en er wordt voor u een bijzonder aantrekkelijk programma voorbereid, dat tot ongeveer 16 uur duurt. Daarna bieden wij u de gelegenheid gezamenlijk een maaltijd te nuttigen. De Genootschapsdag is enkel toegankelijk voor leden van de Nederlandse en Vlaamse afdelingen.

3. Zaterdag 21 november 2015 is er Hoog Bezoek van Sinterklaas en Zwarte Piet te Montfoort. De inloop begint om 12 uur en de bijeenkomst duurt tot ongeveer 15 uur. Alle leden van de beide afdelingen zijn welkom met hun kinderen en/of kleinkinderen. Ik hoop u op de genoemde zaterdagen te ontmoeten. Verder wens ik u een prettige zomerperiode en succes met de voorbereidingen van de Sinterklaasactiviteiten.

Jan van Wijk

23