Séverine Fain, peintre L'Artiste About the artist / Over de kunstenaar Séverine Fain est née en 1955 à Buenos Aires. Elle a suivi les cours de l’École des Beaux-arts, l’École du Louvre et l’École Nationale Supérieure des arts Décoratifs de Paris. En 1980, elle arrive aux Pays-Bas et y travaille et vit aujourd’hui.
Séverine Fain was born in Buenos Aires. She studied in Paris at the École "La lumière est vraiment pour moi associée à l’intensité de la vie, à la création. Et le noir, je pense, au malaise de vivre..." "To me light really is linked to the intensity of life, to creation. And black, I think, to the malaise of living..." "Licht gaat voor mij echt samen met de intensiteit van het leven, met het creëren van dingen. En het donker, denk ik, met de ellende van het leven..."
des Beaux-arts, l’École du Louvre and l’École Nationale Supérieure des arts Décoratifs. She lives and works in the Netherlands sinds 1980.
Séverine fain is in 1955 in Buenos Aires geboren. Zij studeerde ann de École des Beaux-arts, l’École du Louvre en l’École Nationale Supérieure des arts Décoratifs. Zij woont en werkt in Nederland sinds 1980.
La lune m’appartient The moon is mine / De maan is van mij
Si je devais parler de la lumière, je dirais qu’elle est associée à l’espoir. Je peint des paysages lumineux. C’est vrai. La lumière me donne l’inspiration, sans elle aucune idée ne me vient. J’ai peu de tableaux sombres. En fait, le plus sombre, Vondelpark, je l’ai peint après une période de doute. J’étais malade lorsque je l’ai fait et le parc n’est qu’une excuse. Il représente la noirceur de l’année terrible que je venais
If I had to discuss light I would say it was associated with hope. I paint landscapes full of light. It’s true; light gives me inspiration, without it nothing comes to me. I have very few dark paintings. In fact, the darkest ‘Vondelpark’ I painted after a period of doubt. I was ill when I painted it and the park is merely an excuse. It represented the darkness of the terrible year I had just been through. At last I could start
Als ik iets over licht zou moeten zeggen, zou het zijn dat het samengaat met hoop. Ik schilder lichte landschappen. Dat is zeker zo. Licht inspireert me, zonder licht krijg ik geen ideeën. Ik heb weinig donkere schilderijen. Eigenlijk heb ik mijn meest donkere schilderij, Vondelpark, in een periode van twijfel geschilderd. Ik was ziek toen ik het maakte en het park is slechts een excuus. Het staat voor de somberheid van het
Tasso oil Portrait de famille
2008
oil 2004
de traverser. Enfin, je pouvais recommencer à peindre. Enfin, je revoyais la lumière. La lumière est vraiment pour moi associée à l’intensité de la vie, à la création. Et le noir, je pense, au malaise de vivre, à la difficulté de se trouver, de se placer par rapport au monde qui va mal, qui va vraiment très, très mal. C’est cela le noir pour moi, et puis aussi, le côté sombre que nous avons tous en nous-mêmes. Je pense qu’il est impossible de créer sans un côté sombre. J’ai lu pas mal de biographies et d’autobiographies d’artistes pour me rendre compte que leur enfance n’a jamais été simple et qu’il y a toujours des taches. Toujours des choses difficiles et le dessin ou la peinture – cela fut mon cas – aident. Dès trois ans, je savais dessiner une maison en perspective et je me suis dit : « Je veux faire cela toute ma vie ». Si je dessinais toute la journée lorsque j’avais trois ou quatre ans, je pense que c’était pour échapper à un cadre qui ne m’appartenait pas, du moins auquel je n’appartenais pas. Ce n’était pas ce que j’avais choisi ou alors je m’étais trompée. Et, ce qui était
painting again. At last I had found the light once more. To me light really is linked to the intensity of life, to creation. And black, I think, to the malaise of living, the difficulty in finding oneself, in relating to the ailing world, a very, very sick world. That’s black for me and it also represents the dark side we have in all of us. It is impossible to create without a dark side. I’ve read enough artists’ biographies and autobiographies to realise that their childhoods were never easy and left scars. They were always difficult times when either drawing or painting (in my case) helped. At the age of three I could already draw a house with the correct perspective and I told myself “I want to do this all my life!” If I drew all day when I was three or four it was to escape a framework that didn’t fit me or at least one that I didn’t fit into. It wasn’t what I had chosen or if it was I’d made a mistake. That which had been a childhood escape, through hard work became a passion became deeper and deeper, harmonised the dark side and brought happiness. Because it’s true that even though life is difficult
verschrikkelijke jaar waar ik uit kwam. Eindelijk kon ik weer doorgaan met schilderen. Eindelijk zag ik het licht terug. Licht gaat voor mij echt samen met de intensiteit van het leven, met het creëren van dingen. En het donker, denk ik, met de ellende van het leven, met de moeite jezelf te vinden, je weten te plaatsen ten opzichte van de wereld waar het slecht mee gaat, héél erg slecht. Dat is het donker voor mij, en het staat daarnaast ook voor de sombere kant die we allemaal in ons hebben. Ik denk dat je zonder een sombere kant onmogelijk iets kunt maken. Ik heb behoorlijk wat biografieën en autobiografieën van artiesten gelezen om te constateren dat hun jeugd nooit simpel geweest is en dat er altijd zere plekken zijn. Er zijn altijd moeilijke dingen in het leven en tekenen of schilderen – dat was bij mij het geval - helpt hierbij. Sinds ik drie ben, kan ik huizen in perspectief tekenen en ik heb me voorgenomen: “Dat wil ik mijn hele leven doen”. Dat ik de hele dag schilderde toen ik drie of vier was, was mijns inziens om te ontsnappen aan een kader dat niet
une échappatoire enfant, à force de travailler, est devenu une passion, est devenu de plus en plus profond et peut-être harmonise ce côté noir et apporte du bonheur. Car, c’est tout de même vrai. Même si la vie est difficile financièrement, en tant qu’artiste, je trouve que j’ai beaucoup de chance. C’est un grand bonheur de peindre. J’ai beaucoup lu sur les couleurs ces derniers temps et je commence à en découvrir les symboles. Par exemple, « La Luna es mia » est bleu. Le bleu est d’une froideur intense, extrême. J’ai souvent pensé reprendre cette toile car ce bleu me choquait. Et puis j’ai lu, que ce bleu se rapporte à la mort. En fait, lorsque j’étais petite et que je disais « La luna es mia », j’étais tellement seule, j’avais envie de mourir. C’est fou comme l’inconscient continue à travailler. Depuis quelque temps, il y a beaucoup de chambardements dans ma vie et le bleu commence à disparaître de ma palette. Je vais vers l’ocre, une couleur de terre. Je pense que cela correspond à une période de ma vie où j’ai enfin les pied sur terre, que j’arrête de planer comme je l’ai toujours fait pendant
financially, as an artist, I feel very lucky. It’s a great pleasure to paint. I’ve read a lot about colours recently and I’m starting to discover symbols in them. For example ‘La Luna es mia’ is blue to my eyes. The blue is of an intense, extreme cold. I often thought about taking the canvas because the shocked me so much. Then I read that this blue relates to death. Indeed when I was small and I said “La Luna es mia”, I was so alone I wanted to die. It’s crazy how the unconscious mind continues to work. Recently there have been a lot of shake-ups and turmoil in my life and blue is staring to disappear from my palette. I’m moving towards ochre, an earth colour. I think this relates to a period in my life where I’ve finally got my feet on the ground, where my head is no longer in the clouds as it was throughout my childhood and adolescence, in a place where I could hide from the horrors of the world as I saw them. Now I know what the world is like. I don’t find it particularly nice but I accept and have learnt to live with it. My colours have completely changed and it’s totally unconscious. So defining
bij me paste, althans, een kader waar ik geen deel van uitmaakte. Ik had het niet gekozen, of ik had me vergist. En wat als kind een uitlaatklep voor me was, is door er veel mee bezig te zijn een passie geworden. Het is alsmaar dieper geworden en misschien overstemt het die donkere kant en brengt het geluk. Want zelfs als het leven financieel gezien zwaar is, vind ik toch dat ik als artiest veel geluk heb. Het is een groot plezier om te schilderen. De laatste tijd heb ik veel gelezen over kleuren en ik begin er de symbolen van te ontdekken. “La Luna es mia” is bijvoorbeeld blauw. Blauw is een kleur van intense, extreme kou. Ik heb vaak gedacht dat ik dat doek bij zou moeten werken, want ik stoorde me aan dat blauw. Toen heb ik gelezen dat blauw betrekking heeft op de dood. In feite was ik, toen ik klein was en “La luna es mia” zei, zó eenzaam dat ik wilde sterven. Het is gek hoe het onderbewuste doorwerkt. Sinds een poosje zijn er veel grote veranderingen in mijn leven en het blauw verdwijnt geleidelijk van mijn palet. Ik ga richting oker, de kleur van de aarde. Ik denk dat dit
Who, me oil 2007
Vondelpark oil 2006
toute mon enfance et toute mon adolescence dans un monde qui n’existait pas où je me réfugiait de ce que je trouvais être l’horreur du monde. Maintenant, je sais comment est le monde. Je ne le trouve pas forcément beau, mais je l’accepte et j’arrive à vivre avec. Mes couleurs sont très changées et c’est complètement inconscient. Donc me définir par une couleur, ce serait plutôt par tranche de vie. Disons quand j’ai commencé à peindre à l’huile vers dix douze ans jusqu’à mes études, c’était les verts, puis je suis passée aux bleus. Maintenant, je vais vers les ocres et le rouge me fait encore un peu peur. Mais pour revenir au noir, pour moi, si je parle personnellement, le noir est presque le côté qui est l’autre face de la médaille. Si pour moi la lumière est la joie, l’espoir, même si cet espoir ne concerne que ma vie, le noir serait le désespoir. Il y a un doute car je trouve très difficile d’avoir de la distance, une bonne distance avec ce que l’on fait. Ce que j’ai appris de mon travail, je l’ai appris par des amis qui me l’ont fait remarqué : « Tiens, ont-ils dit, tu fais ça comme ça? Est-ce que tu as remarqué que tous tes tableaux ne sont jamais construits par le dessin mais à partir de la lumière ? » Cela ne m’était jamais apparu, je le faisais inconsciemment. Donc, on
me by a colour is more like defining a period of my life. Let’s say that when I started painting with oils from 12 years old until my studies, my colours were greens, and then I moved to blues. Now I lean towards the ochre’s and red still scares me a little bit. But coming back to black, speaking personally, black is almost the other side of the coin. If light for me is joy and hope, even if the hope relates just to my own life, black would be despair. There’s a doubt because I find it difficult to find any great distance with what we’re doing. That which I have learnt from my work I’ve learnt through friends who have said to me “Hey, so that’s how you do it? Have you noticed that your paintings are never constructed through a drawing but through light?” It has never dawned on me, I do it unconsciously. So you can learn a lot between artists by looking at and showing each other our work. And now at 53 years old, I’m just beginning to understand my thought process. Ten years ago I would have been incapable of explaining what I was looking for. Now I know. I know why I’ve loved Rembrandt so much, why it’s a consolation every time I go, and why I feel better the more often I go. It’s because he’s the greatest painter of light, the greatest at giving a
overeenkomt met een periode in mijn leven waarin ik eindelijk weer met beide benen op de grond sta. Ik ben gestopt met zweven zoals ik altijd tijdens mijn jeugd gedaan heb en tijdens mijn pubertijd, in een wereld die niet bestond en waar ik naartoe vluchtte, weg van alles wat ik verschrikkelijk vond in de wereld. Inmiddels weet ik hoe de wereld in elkaar zit. Ik vind hem niet per se mooi, maar ik accepteer hem en kan ermee leven. Mijn kleuren zijn veel veranderd en dat is volledig onbewust gebeurd. Mij beschrijven aan de hand van een kleur zou dan ook eerder slaan op een bepaalde periode in mijn leven. Laten we zeggen dat mijn kleur van het moment dat ik begon te schilderen, toen ik ongeveer tien jaar was, tot aan mijn studie, vooral groen was. Daarna ben ik overgegaan op blauw. Nu gaat het richting oker en ik ben nog een beetje bang voor rood. Maar om terug te komen op het donker, voor mij persoonlijk is het donker bijna de andere kant van de medaille. Als licht voor mij staat voor blijdschap en hoop, ook al heeft die hoop alleen betrekking op mijn eigen leven, zou donker staan voor wanhoop. Ik vind het namelijk moeilijk om afstand te houden, een goede afstand van wat je doet. Wat ik van mijn werk geleerd heb, heb ik geleerd van vrienden die tegen me zeiden:
apprend beaucoup mutuellement entre artistes en regardant et en se montrant nos travaux. Et maintenant, à cinquante-trois ans, je commence à peine à voir quelle a été ma démarche. Il y a dix ans, j’aurais été incapable de dire ce que je recherchais. Maintenant je le sais. Je sais pourquoi, j’ai tant aimé Rembrandt, pourquoi c’est une consolation à chaque fois que je vais le voir et pourquoi je me sens mieux si je vais le voir souvent. C’est parce qu’il est le plus grand à peindre la lumière, à donner ce côté luminous comme disent les Anglais, une présence, quelque chose de plus, ce que l’on ne voit pas. Une espèce d’esprit qui est là… Ce que j’ai réalisé, il n’y a pas tellement longtemps, c’est que si je peignais, au début je disais c’est une passion. Mais cela va beaucoup plus profond. C’est une quête spirituelle. Qu’est-ce que je fais ici ? Une dimension, ce que je donne au fait d’être ici et d’avoir ces moments heureux, d’être bien, espoir, désespoir. C’est la vie. Je n’ai pas toujours une idée de départ. Par exemple, dans ce dessin de mes pieds avec le cahier à dessins est venu comme cela… J’adore le matin, surtout lorsqu’il fait beau. J’ai une chambre qui donne sur un balcon ensoleillé où la lumière rentre. J’adore lire au lit avec mon petit café à côté de moi. Ce matin-là je dessinais, car je voulais avoir l’atmosphère de ce bien-être où je n’ai besoin de rien d’autre qu’un carnet et le soleil inondant ma chambre le mati très tôt. Ça me rend profondément heureuse et j’ai eu envie de faire une toile là-dessus. Le lendemain, j’ai trouvé une phrase du Tasse : « Ecco l’amico spirito che cortesamente è venuto favellarmi » et je me dis que ça colle. Ce sont des moments merveilleux très difficiles à décrire, mais qui sont d’une perfection totale. Cette phrase du Tasse est citée par Alberto Mangel qui cite Chateaubriand citant Torquato Tasso ! Une sorte de mise en abyme : la citation de la citation de la citation de la citation !!! Si je pense à la mise en abyme, il y a sur mon site une peinture qui s’appelle « Le Doute ». C’est aussi une mise en abyme, parce que sur la toile on voit celle que je suis en train de faire. Je l’ai faite parce que si tu travailles l’huile sur des grands formats, il y a un long moment de travail. Ce n’est pas comme une toile de 40 x 50 que tu peux faire en deux jours. Il y a des tas de moments où je suis portée par l’inspiration et cela c’est merveilleux. Je travaille sans même penser à ce que je fais. C’est comme si j’étais les bras ouverts et que cela me tombait dessus et je n’avais plus qu’à le mettre sur la toile. À d’autres moments, un petit problème de technique, ou de perspective, tout ce qui a rapport avec la peinture, et c’est comme si je retournais sur terre. Je me bats avec ce qu’il y a. Je pense, je réfléchis et je perds cet état, presque second, je pourrais dire. Et donc, il y a cette oscillation. Il y a aussi une autre chose
‘luminous’ side as the English say, a presence, something extra that you can’t see. A kind of spirit is there. I realised not long ago that if I painted, at the beginning I said it was a passion. But it’s much deeper than that, a spiritual quest. What am I doing here? A dimension that I give to the fact of being here and being well, having happy moments, hope and despair. It’s life. I don’t always have a starting point. For example this drawing of my feet with my sketchbook just came to me like this… I love the morning, especially when it’s fine. I’ve a bedroom that leads onto a sun filled balcony and the light pours in. I love reading in bed with a little coffee by my side. This particular morning I was sketching because I wanted to grasp this atmosphere of well being, where I need nothing other than my sketchbook and sunlight flooding my bedroom early in the morning. It makes me profoundly happy and I want to do a canvas about it. The next morning I found a phrase by Tasse : "Ecco l’amico spirito che cortesamente è venuto favellarmi" and I said to myself that it fitted perfectly. It’s these wonderful moments that are difficult to describe but are of absolute perfection. The phrase by Tasse was quoted by Alberto Mangel, quoting Chateaubriand quoting Torquato Tasse! A sort of mise en abyme, an infinite regression, the quote of a quote of a quote of a quote!!! If I think of mise en abyme, there’s a painting on my website called “Doubt”. It’s also a mise en abyme because on the canvas you can see what I am in the middle of doing. I did it because when you use oil in large formats, it’s a long period of work. It’s not like a canvas 40x50 that you can finish in two days. There are loads of moments when I’m seized by inspiration and it’s wonderful. I work without thinking about what I’m doing. It’s as if I’m standing with my arms wide open and it just falls into my hands. All I have to do is put it on the canvas. And then there are other moments when a problem with technique, perspective or something else to do with the painting, and then it’s like spinning in one spot. I fight with what there is. I think, I reflect and I lose what I could call this secondary condition. So there is this oscillation. There is something else that gets in the way. There are moments of doubt when I’ve worked hard all day long and I ask myself “What am I doing? What does it mean?” and so often I need a moment, an hour, a day or sometimes several…it’s the moment of doubt. The canvas can become many things. It’s impossible to know what will be done the next day. It can change completely. Shadow can be moved, or light or perspective. You can also remove a character. There can be a completely different landscape. And that’s the reason why I wanted to express “The Doubt” with a mise en abyme, an infinite regression placed in the painting. What I found interesting was the
“Hé, doe je dat zo? Heb je gezien dat je schilderijen nooit door de tekening maar altijd vanuit het licht opgebouwd worden?” Dat was me nog nooit opgevallen, ik deed het onbewust. Je leert dus veel onderling, tussen artiesten, door naar elkaar te kijken en door je werk te laten zien. Nu ik 53 jaar ben, begin ik een beetje te zien wat mijn methode is geweest. Tien jaar geleden zou ik nooit hebben kunnen zeggen wat ik zocht. Nu weet ik het. Ik weet waarom ik zo veel van Rembrandt hield, waarom het elke keer een troost is als ik hem ga zien en waarom ik me beter voel als ik vaak naar hem ga kijken. Dat komt omdat hij de grootste is wat betreft het schilderen van licht, die kant die de Engelsen luminous noemen, een aanwezigheid, iets extra’s dat je niet ziet. Een soort ziel die aanwezig is…Ik heb me niet zo lang geleden gerealiseerd dat toen ik begon met schilderen ik dacht dat het een passie was. Maar het gaat veel verder dan dat. Het is een spirituele zoektocht. Wat doe ik hier? Een dimensie die ik wijt aan het feit dat ik hier ben en al die gelukkige momenten beleef, dat ik me goed voel, met hoop en wanhoop. Dat is het leven. Die tekening van mijn voeten met het schetsboek is zo in me opgekomen… Ik ben gek op de ochtend, zeker als het mooi weer is. Mijn slaapkamer komt uit op een zonnig balkon waardoor mijn kamer met licht gevuld wordt. Ik lees graag in mijn bed, met een kopje koffie naast me. Die ochtend tekende ik, want ik wilde de sfeer van dat lekkere gevoel weergeven. Die sfeer waarbij ik alleen maar een schrift nodig heb en de zon die erg vroeg mijn kamer binnenkomt. Dat maakt me enorm gelukkig en daar wilde ik een schilderij over maken. De volgende dag vond ik een zin van Tasso: “Ecco l’amico spirito che cortesamente è venuto favellarmi” en ik vind dat die zin hier precies bij aansluit. Dat zijn prachtige momenten die erg moeilijk te beschrijven zijn, maar ze zijn van een volledige perfectie. Die zin van Tasso wordt geciteerd door Alberto Mangel die Chateaubriand citeert terwijl die op zijn beurt Torquato Tasso citeert ! Een soort droste-effect: het citaat van het citaat van het citaat van het citaat. Over het droste-effect gesproken, op mijn site staat een schilderij dat "De Twijfel" heet. Dat is ook een geval van droste-effect, want op het doek zie je het doek dat ik aan het schilderen ben. Ik heb het gemaakt omdat het veel tijd kost om te werken met olie op grote vlakken. In tegenstelling tot een doek van 40 x 50 dat je in twee dagen kan maken. Er zijn veel momenten waarop ik word meegevoerd door de inspiratie en dat is fantastisch. Ik werk zelfs zonder na te denken over wat ik doe. Het is alsof ik met mijn armen wijd sta en het me zo komt aanwaaien en ik het alleen nog maar op het doek hoef te zetten. En er zijn andere momenten. Momenten met een klein technisch probleem of een probleem met het perspectief,
Where are you now Francis III oil 2008
qui vient se poser. Ce sont les moments de doute où j’ai beaucoup travaillé dans la journée et où je m’interroge : « Que suis-je en train de faire? Qu’est-ce que cela veut dire? » Et, alors souvent j’ai besoin d’un moment, d’une heure, d’un jour ou de plusieurs… C’est le moment de doute. La toile peut devenir tellement de choses. Impossible de savoir de quoi sera fait le lendemain. Elle peut changer tout à fait. L’ombre peut être déplacée ou la lumière ou la perspective. On peut aussi enlever un personnage. Il peut y avoir un paysage complètement différent. Et, c’est la raison pour laquelle je voulais exprimer le doute avec cette mise en abyme dans le tableau. Mais ce que je trouvais intéressant était de choisir une structure avec des barreaux car pour moi le doute est une prison. Je préfère de beaucoup
choice of a barred structure as for me, doubt is a prison. I much prefer the moments when I’m painting from memory. So the structures that represent doubt, the colours are worn out tones. In “The Doubt” there are no bright colours, red or green; just a little splash of orange on the canvas. That and the mise en abyme…it’s amazing how many paintings there can be on one canvas… From the moment when I look in a mirror and see my reflection, I can’t stop myself from thinking “Is this how other people see me?” in this case the others arrive immediately and are constantly present. Present as long as the painting takes to finish. But if I’m painting my feet, I’m alone, peaceful. There’s no judgment and no possibility of judgment. It’s me and me at totally liberty. Because when you look at your own body in your
alles wat met schilderen te maken heeft en dan lijkt het of ik weer terug op aarde kom. Ik vecht ertegen. Ik denk, ik peins en ik zou kunnen zeggen dat ik die soort trans dan kwijtraak. En dus is er die schommeling van emotie. En nog iets anders. Dat zijn de momenten van twijfel, dagen waarop ik veel gewerkt heb en waarop ik me de vraag stel: "Waar ben ik mee bezig? Wat wil dat zeggen?" Vaak heb ik dus een moment, een uur, een dag of meerdere dagen nodig… Dat is het moment van twijfel. Een doek kan zo veel verschillende kanten uit gaan. Je weet nooit wat er morgen gebeurt. Het kan weer helemaal anders zijn. De schaduw kan verplaatst worden, of het licht, of het perspectief. Je kunt ook een personage weghalen. Er kan een compleet ander landschap ontstaan. En daarom wilde
La Chute oil 2007
les moments où je suis en train de peindre de mémoire. Donc la structure qui représente le doute, les couleurs, ce sont des tons rompus. Dans le doute, il n’y a pas de couleurs vives, du rouge ou du vert. Il y a juste une petite tache d’orange sur la toile et la mise en abyme… C’est incroyable tous les tableaux qu’il peut u avoir dans un tableau… De peindre une partie de moi est facile. Mais à partir du moment où je me regarde dans un miroir, je vois mon reflet et je ne peux m’empêcher de penser « Mais les autres me voient comme cela ? ». Alors dans ce cas, les Autres arrivent tout de suite et ils sont tout le temps présents. Tout le temps que dure la peinture du tableau. Alors que si je peins mes pieds, je suis seule, tranquille. Il n’y aucun jugement, aucune possibilité de jugement. C’est moi et moi dans une liberté totale. En fait, lorsque l’on regarde son corps dans son miroir, on ne le voit jamais. La perception est celle qui a été imposée par les parents. C’est très difficile d’être objectif. Définir un professionnel est très difficile. Ce n’est pas une question de vente. Je pense qu’il s’agit de rechercher l’excellence de la technique, d’être au plus près de ce que l’on ressent, d’être complètement intégrée par rapport à ce que l’on fait. Ne pas choisir la facilité. Dans ce sens, on est professionnel, je crois. Et il y a aussi la passion. Être fidèle à cette passion. J’ignore si le mot « professionnel » peut aider à définir l’art. Ni comment se voit un artiste. Pour ma part, je suis certaine que ce que je fais est posé solidement sur tout ce qui est arrivé avant moi dans l’histoire de l’art. cela m’a nourri et je ne le renie en aucune façon. Je pense rendre hommage à tout ce qui a été fait et je le fais volontiers. Ceci dit, je ne suis que moi. Je ne sais pas si je pourrais ouvrir une porte comme m’en ont ouvert une les autres avant moi. Pour moi, tout le challenge est là. C’est un lien. Certains artistes contemporains me gênent car ils veulent faire table rase de tout ce qui est là. C’est un discours narcissique : « Moi, je. Moi, je. Moi, je ». comme s’il ne s’était rien passé dans l’histoire de l’art. Pour moi, la peinture est indissociable de ma vie. J’y consacre toutes mes heures de veille. Si je ne peins pas, devant ma toile, je peins mentalement et parfois, il m’arrive même de rêver de peindre. ■
own mirror, you don’t see it! Perception is what is imposed by your parents. It’s very difficult to be subjective. Defining a professional is very difficult. It’s not a question of sales. I think it’s a question of searching for excellence in technique, to be as near as possible to what you feel, to be completely integrated in the task. Not choosing the easy way out. It’s in this sense I believe you can be a professional. There’s also passion and being loyal to that passion. I don’t even know if the word professional can even help to define art; nor how an artist sees himself. For me, I’m certain that what I do is anchored solidly to everything that has happened throughout the history of art. It has nourished my passion and I would never disown it. I pay homage to all that has gone before me and I do it with pleasure. That said I am still myself. I don’t know if I could open a door as others have opened doors before me. That’s the challenge for me. It’s a direct link. Certain contemporary artists baffle me, they want to wipe the slate clean. It’s a narcissistic discussion: “ Me, I, Me, I, Me, I” As if the history of art never existed. Painting is indivisible from my life. I dedicate all my waking hours to it. If I’m not painting in front of my canvas, I’m painting mentally and sometimes I even dream of painting! ■
ik die twijfel met dat droste-effect in het doek uitdrukken. Maar ik vond het interessant om een structuur te kiezen met tralies, want voor mij is twijfel een gevangenis. Ik heb veel liever de momenten dat ik uit mijn hoofd schilder. De structuur staat dus voor de twijfel en de kleuren zijn slechts gebroken tinten. In 'De Twijfel' is niet echt sprake van levendige kleuren, rood of groen. Er zit alleen een klein oranje vlekje op het doek. Dat en het droste-effect… Het is ongelofelijk hoeveel schilderijen je in één schilderij kunt verwerken… Eigenlijk is het schilderen van een deel van mij eenvoudig. Maar zodra ik mezelf in een spiegel bekijk, zie ik mijn weerspiegeling en kan ik het niet laten te denken: "Zien de anderen mij zo?" In dat geval komen de Anderen meteen en zijn de hele tijd aanwezig. Zolang ik bezig ben met het schilderij. Maar als ik mijn voeten schilder, ben ik alleen en rustig. Dan zijn er geen oordelen, geen mogelijkheden tot oordelen. Ik ben het en ik heb een totale vrijheid. Eigenlijk zie je nooit écht je lichaam als je het in de spiegel bekijkt. Je perceptie is er één die opgelegd is door je ouders. Het is erg moeilijk om objectief te zijn. Het is moeilijk om een prof te omschrijven. Het is geen kwestie van verkoop. Ik denk dat het gaat om het zoeken van de perfectie in de techniek, zo dicht mogelijk zijn bij wat je voelt, volledig één zijn met wat je doet. Niet kiezen voor het gemak. Ik denk dat dat professioneel is. En passie. Trouw zijn aan die passie. Ik weet niet of het woord « professioneel » kan helpen om kunst te definiëren. Of de manier waarop een artiest gezien wordt. Ikzelf weet zeker dat wat ik doe stevig rust op alles wat vóór mij in de kunstgeschiedenis heeft plaatsgevonden. Dat voedt me en dat verlogen ik op geen enkele manier. Ik vind dat ik een hommage breng aan alles wat al gedaan is en dat doe ik graag. Dit gezegd hebbende, ik heb ook mijn beperkingen. Ik weet niet of ik deuren open zou kunnen krijgen zoals anderen dat vóór mij gedaan hebben. Voor mij zit daar de uitdaging. Het is een band. Ik stoor me aan sommige hedendaagse artiesten want ze willen schoon schip maken met alles wat er is. Het is een narcistische gedachtegang: “Ik, ik, ik”. Alsof er nooit iets gebeurd is in de geschiedenis van de kunst. Schilderen is onlosmakelijk verbonden met mijn leven. Elk uur dat ik wakker ben, besteed ik eraan. Als ik niet schilder, niet voor mijn doek sta, schilder ik in mijn hoofd en soms droom ik zelfs van schilderen. ■
10
