!"Sessie"1"!
Kinder!"en"jeugdpsychiatrie Moderator:"Marina"Danckaerts
Aanbod'kinder,'en'jeugdpsychiatrie Forensische'opname'12,18j' 8
Behandelopname'6,14j'16
Behandelopname'15,18j'' 20 Kortverblijf'15,18j' 6' (For)Crisis'adolescenten' 7 Dagopnames'als'voortraject Voortraject'Forensische Voortraject'behandelopname
Kortverblijf'6,14j'' 16' Urgentie,opnames' 8' en'outreach Dagziekenhuis' 7' en'liaison Ontwikkelingsstoornissen:'' Autisme,'ADHD,'Tics' Emotionele'stoornissen:'Angst,' dwangstoornis,'depressie
Aanbod'kinder,'en'jeugdpsychiatrie Forensische'opname'12,18j' FORDULAS 8 Behandelopname'15,18j'' 20 DE'KADE Kortverblijf'15,18j' 6'
BEAUFORT
(For)Crisis'adolescenten' 7 Dagopnames'als'voortraject
FENDER Voortraject'Forensische Voortraject'behandelopname
Behandelopname'6,14j'16
MPK
Kortverblijf'6,14j'' 16' Urgentie,opnames' 8' LUK en'outreach Dagziekenhuis' 7' MPK,DAG en'liaison Ontwikkelingsstoornissen:'' Autisme,'ADHD,'Tics' ECA Emotionele'stoornissen:'Angst,' dwangstoornis,'depressie
Aanbod'kinder,'en'jeugdpsychiatrie Forensische'opname'12,18j' Campus'Kortenberg FORDULAS 8
Campus'Leuven
Behandelopname'6,14j'16
Behandelopname'15,18j'' 20 DE'KADE
MPK
Kortverblijf'6,14j'' 16'
Kortverblijf'15,18j' 6'
BEAUFORT
Urgentie,opnames' 8' LUK en'outreach
(For)Crisis'adolescenten' 7
Dagziekenhuis' 7' MPK,DAG en'liaison
Dagopnames'als'voortraject
FENDER Voortraject'Forensische
Adolescenten
Voortraject'behandelopname
Ontwikkelingsstoornissen:'' Autisme,'ADHD,'Tics' ECA Emotionele'stoornissen:'Angst,' dwangstoornis,'depressie
Kinderen,pubers
Focus'op Eet!"en" somatoforme" stoornissen
Intensieve" behandel! opnames
Foren! sische
Crisis! aanbod
Ontwikkelings! stoornissen Depressie
Specificiteit • Ontwikkeling
Specificiteit • Gezinswerking' • Netwerktafels
Specificiteit
• Leefgroepwerking
Specificiteit • ziekenhuisonderwijs
Evolutie'klinische'zorg • Meer"complexe,"belastende"problematiek" – Suïcidaliteit,"grenzeloosheid" – Afhakende"gezinscontext"
• Meer"extreme"crises" • Moeilijkere"uitstroom"(lange"blijvers)" ! !
• Verwachting"="vermaatschappelijking" – Minder"opnames" – Meer"outreach" – Meer"trajectwerking"
• Kinderen"zijn"de"spiegel"van"de"maatschappij"
Wat"met"een"acute"kinderpsychiatrische"crisis? Hanne"Delbroek
1.'Definitie • Gebrek"aan"éénduidige"definitie"van"concept"“psychiatrische"urgentie”" ! !
• 3"gemeenschappelijke"pijlers"" – Psychisch"luik" – Gevaarscriterium" – Tijdsaspect:"crisis"!"urgentie
1.'Definitie • Uniformiteit"Praktijk:"handzaam"in"spoedeisende"praktijk"uit"te"gaan"van" consultvrager;"als"die"de"situatie"bestempelt"als"noodsituatie,"is"er"sprake" van"crisis."Met"crisis"omschreven"als"een"heftige"verstoring"in"emotionele" zin,"waarbij"iemand"onvoldoende"controle"heeft"om"een"gebeurtenis"of" verandering"aan"te"kunnen."" !
• Of"de"crisis"al"dan"niet"psychiatrisch"van"aard"is"en"welke"de"beste" interventievormen"zijn,"zijn"onderwerp"van"discussie.
1.'Definitie • Kenmerken"crisis"
– Hoge"druk:"emotioneel"+"tijd" " – Blikvernauwing:"meer"van"hetzelfde"met"escalatie"tot"gevolg"" – Angst"voor"verandering:"reflectoire"neiging"tot"handhaven"van"bestaande" patronen
• Crisis"is"besmettelijk" !
• Kenmerken"van"invloed"op"beoordeling"en"bijgevolg"behandeling" !
2.'Cijfers
Klinische"kenmerken" – – – – –
Suïcidaliteit'/'Agressie" Forse'disfunctionerende'jongeren'(lage'Gaf)" Hoge'nood'aan'zorgintensiteit' Niet,intact'gezin' Hoog'suïcide/agressierisico''"
2.'Hulpverleningsaanbod
!
!
GGZ"
PLS"
Ambulant" "
HA","clb","cgg,"privétherapeuten" outreach" " " spoed" "
…"
"
Residentieel" " LUK" " Beaufort" ' Broeders'Tienen"
Ambulant"
JAC" CAW" thuisbegeleidingsdiensten" "
…""
Residentieel" " B&B" ! !
!
" Meldpunt"integrale"jeugdzorg:""078/05'00'38'
2.'Hulpverleningsaanbod • Beperkingen"" – – – – – –
Versnipperd"" Gelijkwaardige"zorg?" Efficiëntie?" Verantwoordelijkheid?" Oneigenlijk"gebruik" …"
!
• Realiteit:"beperkt"aanbod,"geen" erkenning"of"valorisatie"
3.'Crisisbeleid' • Assessment"↔"interventie" !
• Doel"assessment"
– Inventariseren"feitelijkheden"dmv"medisch"psychiatrisch"interview"+" observatie" – Hypothesevorming" – Behandelplan;"specificiteit"+"intensiteit"van"verdere"zorg"i.n."(Izika)"
!
• Doel"interventie"
– Crisis"stabiliseren"" – Allen"bevrijden"van"oneigenlijke"druk" – Oriëntatie"m.b.t."reguliere"zorg
3.'Crisisbeleid • Werken"met"crisis"="kunstoefening"in"het"interveniëren" !
• Hoge"druk""
– Risico:"kortetermijnbeslissing" – Kunst"bij"crisis"is"om"in"een"ongewone"situatie"het"gewone"te"blijven"doen"" !
• Blikvernauwing"
– Risico:"meegezogen"worden"in"hopeloosheid"" – “"Expanding"the"frame"of"conceptualization"of"the"crisis”" – Inbrengen"van"expertise"gebaseerd"op"2"denkkaders" • Individuele,"medisch,"psychiatrische"bril"" • Therapeutische"bril" !
• Angst"voor"verandering"
– Risico:"veel"doen,"maar"niets"veranderen" – Traceren"van"feiten,"dynamieken,"betekenissen;"beweging"mogelijk?" – Indien"niet:"meegaan"of"confrontatie
4.'Uitdaging !
• Definiëring" !
• Efficiëntie"hulpverlening"↗"met"optimalisatie" ketenzorg" !
• Beleids!"en"maatschappelijke"keuzes"en" verantwoordelijkheid
Jongeren"gedwongen"opnemen?"
Waarom"we"er"ons"beter"niet"toe"laten"dwingen Catherine"Klockaerts
Beaufort" Crisisunit" Kortverblijf:" diagnoseek"en" behandeling
voorwaarden 1.geestesziekte,! 2.toestand van de geesteszieke moet bescherming noodzakelijk maken (gevaarscriterium)! 3.andere geschikte behandeling ontbreekt,! 4.patiënt is niet bereid tot vrijwillige behandeling.
Kinderen"zijn"geen"eilandjes"…" !Werken!met!gezinnen!en!context
! Elke"Van"Roie
1.'Achtergrond •
Start"1"september"2011,"in"samenwerking"met"pediatrie,"vanuit"een"gemeenschappelijke"nood"aan" behandeltrajecten"liaison!populatie" !
•
!
Semi!residentiële"multidisciplinaire"observatie"en/of"behandeling"voor"kinderen"en"jongeren"tot"16"jaar
!
"
" " ! primaire"focus:"anorexia"nervosa,"somatoforme"stoornissen/psychosomatiek,"internaliserende"problemen"of" reïntegratieproblemen"na"ziekenhuisopname" " " ! dagelijkse"praktijk:"heterogene"psychopathologie;"(langdurig)"schoolverzuim"erg"frequent" !
•
In"open"leefgroep,"erkenning"voor"7"plaatsen"
•
Verblijfsduur"kan"variëren,"tot"3"maanden"–"te"verlengen"op"therapeutische"indicatie"
•
Flexibele"integratie"in"het"thuismilieu:"2!5"dagen/week"in"het"dagziekenhuis
!
!
2.'Bruggen'bouwen • Bruggen"tussen"verschillende"perspectieven,"theorieën"en"verklaringsmodellen"in" begrijpen!van"problematiek"="vertegenwoordigd"in"multidisciplinair"team" !
• In"behandeling"specifiek"aandacht"voor"ontwikkelingsperspectief"(brug!naar!de! toekomst)!en"contextueel"kader"(bruggen!naar!de!wereld),"waar"de"rest"van"het" aanbod"zich"op"ent:" !
" " ! De"stoornis"van"een"kind"is"een"probleem"van"het"hele"gezin" " " ! De"omgeving"is"de"belangrijkste"steunpilaar"voor"de"diagnose,"behandeling"en"herstel"van"het""
" " " ""kind" " " ! De"hersenen"van"een"kind"worden"beïnvloed"door"zijn/haar"omgeving,"met"plasticiteit"die""" " " " " ""verder"duurt"in"de"adolescentie"en"jong"volwassenheid
3.'Onze'zoektocht:'de'spreeuwen'als'illustratie…
4.'Binnenkijken:'
eerste'kennismaking!tussen!team! en!gezin' • Gast'aan'de'tafel:'
" !"Maaltijd"is"gezinsmoment" " !"Moment"van"spanning"of"ontspanning"
• GezinsPMT:' ' !"Non!verbale"insteek"(kinderen"in"het" voordeel)" ' !"Samenwerkingsopdracht'
• Gezinsgesprek' • Videofeedback'van'team
5.'Binnenkijken:'
team!met!ouders!en!kind! • "Creëren"van"een"therapeutische" context"en"maken"van"een" gezamenlijk"" behandelkader" !
• Betekenisvol"verhaal" !
• "Organiseren"van"alle" “deelnemers”"" binnen"het"psychotherapeutisch" proces:" Iedereen"vaart"dezelfde"koers
3.'Binnenkijken:'bredere!context !
Lieve!klas,!" !
Ik!ben!blij!dat!ik!terug!naar!school!kan!komen.!Jullie!weten! dat!ik!een!tijdje!in!het!ziekenhuis!ben!geweest!en!dat!ik! veel!pijn!heb!aan!mijn!voeten.!Met!mijn!rechter!pols!gaat! het!al!langer!moeilijk.!Ook!al!zijn!mijn!voeten!en!pols! genezen!toch!blijft!mijn!hoofd!denken!dat!ik!nog!pijn!heb.! Dus!soms!lukt!het!wel!om!te!lopen!en!te!spelen!en!soms! moet!ik!even!rusten.!Ik!ben!in!een!dagziekenhuis!aan!het! werken!om!dit!op!te!lossen!zodat!ik!steeds!minder!moet! rusten.!Het!schrijven!is!voor!mij!ook!niet!gemakkelijk,!ik! oefen!nu!ook!om!terug!met!mijn!rechterhand!te!schrijven." De!juf!is!komen!praten!met!de!mensen!van!het! dagziekenhuis!en!zij!weet!wat!ik!mag!en!kan!en!zij!gaat!mij! ook!nog!verder!helpen." Tijdens!de!speeltijd!zou!ik!heel!graag!terug!met!jullie! spelen!maar!soms!zal!ik!ook!moeten!rusten.!Ik!breng!een! spelletje!mee!dat!ik!dan!kan!doen,!jullie!mogen!altijd!mee! komen!spelen." ! ! ! ! ! ! ! ! L.,!8!jaar
5.'Gezinnen'zelf? !
Bedankt!voor!jullie!zorg,!steun!en!toewijding,!voor!het!luisterend!oor,!de!vele!extra’s,!de!bemoedigende!woorden,!de!goede! raad,!de!uitgelopen!gesprekken,!de!gestolen!minuten,!het!geduld!en!begrip,!voor!het!waakzaam!zijn,!voor!het!veel!meer! doen!van!je!job,!voor!het!relativeren,!voor!het!duiden!van!problemen!…”!!ouders'van'J.13j,'P.'11j,'M.'7j'en'W.'2j."
•
“
•
“Over!mezelf!moet!ook!toegeven!dat!ik!het!toch!een!beetje!mis!elke!dag!naar!gasthuisberg!te!rijden!en!het!team!te!zien.! Ongelooflijk!hoe!snel!men!gewend!geraakt.!Ook!aan!iets!wat!men!lange!tijd!niet!wilde!aanvaarden…”!moeder'E.'11j."
•
“Ik!heb!in!het!dagziekenhuis!een!uitvinding!bedacht:!een!laser!machine.!Als!mijn!zussen!dan!teveel!zigzag!lopen!in!de! gangen,!raken!ze!de!laserstraal!en!komt!er!100!gram!gewicht!bij,!of!nee,!200!gram!!Zo!worden!ze!door!mijn!uitvinding!terug! gezond…”!broertje,'7j.'"
•
“Het!doet!ons!diep!deugd!dat!bekwame!mensen!mee!met!ons!op!weg!wilden!gaan;!dat!ze!luisteren!en!openstaan!voor!wat! wij!beleven!en!belangrijk!vinden,!dat!ze!erop!verder!bouwen,!bewust!maken!en!dus!ook!confronteren,!dat!ze!ons!raad! geven.!Die!steun!maakt!het!ons!mogelijk!om!G.!stilletjes!“los!te!laten”,!om!te!vertrouwen!dat!hij!zijn!weg!zal!vinden!,!om!te! weten!dat!we!niet!alleen!die!(soms!zware)!zorg!moeten!dragen.!Dank!je!voor!de!ademruimte!die!we!als!gezin!kregen!…”! Ouders'van'G.'17j.'en'J.'15j
!
!
!
!"Sessie"2"!"
Volwassenenpsychiatrie" Moderator:"Stephan"Claes
Onze'dienst'in'cijfers… • • • • • • •
Twee"campussen" 311"bedden" 63"stoelen" 30"vaste"stafleden"(deeltijds,"in"totaal"17,65"VTE)" 23"ASO"(22,5"VTE)" 225"VTE"niet!medisch"personeel" 11"zorgprogramma’s
11'zorgprogramma’s Zorgprogramma
Betrokken'units
Acute"en"Crisispsychiatrie
EPSI,"CIC,"mobiel"crisisteam
Stemmingsstoornissen
St."Anna,"CIC
Psychose
St."Joris,"St."Monica,"St."Rita,"St."Agnes,"VRINT
Angst"&"OCS
Universitair"OCS"centrum"
Afhankelijkheid
EPSI,"St."Franciscus
Persoonlijkheidsmoeilijkheden
KLIPP,"De"Weg"/"Onderweg
Medisch!psychiatrisch
Liaisonwerking,"Mind!Body"Unit
Eetstoornissen
Afdeling"eetstoornissen"(St."Lucas)
Familiale,"relationele"en"seksuele"problemen
Context
ADHD
Ambulant
Autisme"
Atmosfeer
Hoe'het'was… Outreach
Beschut"Wonen
Eerste"lijn
Consultaties
Daghospitaal
Postkuur
Hoe'het'wordt…
Eerste"lijn
Thuiszorg Beschut"" Wonen
Consultaties Mobiele"teams
Patiënt
Daghospitaal Postkuur
Het'UPC'als'open'huis • Betere'communicatie'en'interactie'met"de"buitenwereld:"website," brochures,"contact"met"huisartsenverenigingen,"intensiever"overleg" met"de"eerste"lijn" • Toegang'vergemakkelijken" – Uitbouw"ambulante"werking" – Vrije"raadpleging" – Raadpleging"binnen"enkele"werkdagen,"door"de"huisarts"in"te" boeken"" • De"patiënt"/"cliënt"meer"centraal"stellen"in"onze"werking:" herstelgericht"werken" – Betrekken"van"ervaringsdeskundigen" – Zorg"op"maat:"op"bed,"op"stoel,"in"postkuur,"outreachend,"ambulant
Mohammed'en'de'berg:'de'mobiele'teams… • Mobiel"Crisis"Team"(2a)" • Mobiel"Team"(2b)" • Onderweg"" • VRINT" • Transmuraal"werken"vanuit"psychosezorg
Het'UPC'als'universitair'centrum • Uitbouw"van"specialistische"programma’s"waar"hooggespecialiseerde" zorg"wordt"aangeboden,"met"innovatieve'psychotherapeutische'en' biologische'methodes,'gekoppeld"aan"een"belangrijke"opleidingsfunctie" en"aan"onderzoek" • Bijvoorbeeld:" – Context" – Persoonlijkheidsmoeilijkheden" – Eetstoornissen" – Neuromodulatie:"ECT,"rTMS,"DBS" – Stress!onderzoek" – Imaging,""(epi!)genetica,"…" – …
Conclusie:'wat'voor'z.org'willen'we? In"interactie" met"andere" zorgverleners
Innovatief Patiënt
Herstelgericht
Laagdrempelig
Crisispsychiatrie:"zorg"op"maat" Jeroen"Decoster
Wat'te'doen? • Medische"urgentie" !>"100"of"112"
• Agressie"
!>"101"of"112" !
• Interventie"binnen"12u" " Mobiel"CrisisTeam"
!>"016/34"26"08" !
• Onmiddellijke"interventie" " !>"EPSI!werking"spoedgevallen
Op'de'dienst'spoedgevallen
Eerste"Psychiatrische"Spoed"Interventie"(EPSI)
• 12u/24u"psychiatrisch"verpleegkundige" • 24u/24u"ASO"psychiatrie" • 24u/24u"supervisie"bereikbaar" !
• • " • • • • •
2500!3000"patiënten"per"jaar" 40.000"sinds"start"EPSI"in"1998" " Triage"(laagdrempelig!)" Dossierstudie" Anamnese" (Labo,"toxico,"beeldvorming)" Hetero!anamnese,"systeemwerking
Op'de'dienst'spoedgevallen
Eerste"Psychiatrische"Spoed"Interventie"(EPSI)
• Toch"opname?"
– vrijwillig"!>"EPSI!unit/CIC/Sint!Agnes/…" – gedwongen"!>"procureur" !
• EPSI!consultatie"
– max."4"gesprekken/4wkn" – herevaluatie/overbruggen/" "motiveren/toeleiden"" !
• Ontslag"naar"huis" – – – – –
ambulante"psychotherapeut" CGG" huisarts" ambulante"psychiater" …
Aanmelding'Mobiel'CrisisTeam
• !
•
– – – – – – –
Eerste"contact"(500"per"jaar)"
binnen"12"tot"24u"na"de"aanmelding" voorstelling"teamwerking:"multidisciplair"–"shared"caseload" toestemming"voor"uitwisselen"van"informatie"
Inschatten"crisis"
belastende"factoren" bepalende"factoren" sterktes" betrokkenen
– "(potentieel)"gevaar"inschatten" – "realiteitstoetsend/concretiserend" – "patiënt!hulpverlener"relatie
Werking'Mobiel'CrisisTeam Triage
Assessment
Interventie Planning Follow-up Vervolgzorg
! zorgprogramma" UPC"KU"Leuven ! psychotherapeut ! huisarts ! GGZ ! welzijnszorg ! …
4"!"6"weken
• • • • •
volledig"team"betrokken,"multidisciplinair' volgende"afspraak"+"bereikbaarheid"tussendoor" planning"nazorg"meteen"deel"van"interventieplanning" nauw"overleg"met"aanwezig"en/of"toekomstig"(zorg)netwerk" begeleiden"tot"vervolgzorg"(graduele"afbouw"intensiteit)
Psychose:"
wegwijzer"in"een"veranderend"landschap Sabien"Wyckaert
Organisatie'psychosezorg'2014…
inhoud
organisatie
zorg!die!hoogkwalitatief,!toegankelijk!en!realiseerbaar!is" !in!een!veranderende!context!van!vermaatschappelijking!van!zorg!!" met!respect!voor!de!keuzes,!doelen,!wensen!en!noden!!van!de!patiënt
Visie'op'psychose:'Kraepelin'voorbij
•"Psychose"kent""wisselend"verloop,"niet"steeds"deteriorerend,"soms"reversiebel" !
•"Dimensioneel"denken"(1)":""affectieve"psychose""ontwikkelingsstoornis" " " " " " " •"Staging"(2)"en"Need"adapted"care"(3):"different"stages,"different"treatments" !
•"Kwetsbaarheid!stress"model"/"bio!psycho!sociaal"model"(4,5)" !
•Open"dialogue"(7)":"patiënt"en"familie"sturen"de"zorg" !
•""Herstelvisie"(8):"waardig"en"vaardig
1. Van"Os"&"Kapur;"2"Mc"Gorry;"3.Alanen;"4."Gleeson;"5."Engel;"6."Fenton,"Hogarthy;"7."Seikkula";"8;"Van"Velthuizen,"Davidson"";
Beleidsplan*ZP*Psychose*2014* Fasespecifieke*interventies/behandelingen Groep"I:"" At"risk"voor" psychose
Groep"II:eerste" psychose"+"5"jaar
Groep"III:"terugkerende" psychoses!interepisodisch" herstel
Groep"IV:"chronische"/ resistente"psychoses/" nood"aan"rehabilitatie
AC*intensieve*zorgen VRINT* 5*jaar
AC"FE Dag/PK"FE VRINT* 5*jaar
ambulante"nazorg
Opnamevoorkomende" "dagkliniek "hotelbed/"crisisbed
AC:*acuut/rehab Dag/PK Dag/PK"langdurige" zorg
107"2b
BeWo
PVT
At'Risk'(stage'1):'VRINT
Een'hoopvol'realistisch'perspectief'bieden
• Kwetsbaarheid"endogeen"+" omgeving" • Uitstel"behandeling:"" – Cerebrotoxisch" – Psychotoxisch" – Sociotoxisch"
• Vermijden"“iatrogene" traumatisatie”
• Beschikbaarheid"en" bereikbaarheid" • Engagement/"samenwerking"met" omgeving" • Vertrouwensrelatie" • Casemanagement/ interdisciplinair/FACT" • Assessment/behandeling/ empowerment" • Continuïteit"(5"j)
Vroegpsychose'(stage'II):'intensieve'multidisciplinaire' behandeling:'engagement/assessment/treatment • Psychiatrisch:""
– Reduceren"van"positieve,"negatieve," depressieve"symptomen" – Stimuleren"van"sociale"interacties" – Socio!professionele"reïntegratie" – Hervalpreventie
• Psychotherapeutisch:"
– Psychose"plaatsen"in"een"geschiedenis" – Therapeutische"ruimte"om"symptomen"te" transformeren"in"symbolisch"denken" – Via"relatie"met"hulpverlener"verbindende" krachten"mobiliseren"en"destructiviteit" opvangen" – Via"tijdelijke"‘holding’"streven"naar" separatie"en"autonomie
Recurrerende'psychose'met'interepisodisch'herstel' (stage'III):''crisisinterventie'en'terugvalpreventie • Snelle"intensifiëring"van"de"zorg" • Streven"naar"maximale"dialoog"en" samenwerking" • Beveiliging"“op"maat”" • Gericht"op"syndromaal"herstel"en" vermijden"van"schade
• Specialistisch"behandel!aanbod"volgens" noden"
– Inzicht,"beleving"en"acceptatie,"psycho!educatie," noodplan"" – Relaties/sociale"context" – Functioneel"herstel/reïntegratie
Chronische'psychose'(stage'IV):'rehabilitatie' (Bachrach) «"Verhogen"van"het"functioneren"van" een"persoon"met"een"psychiatrische" functiebeperking""zodat"deze" succesvol"en"tevreden"kan"leven"in"de" omgeving"van"eigen"keuze"met"het" laagst"mogelijke"niveau"van" professionele"steun"»"" Anthony!&!Farkas
• • • • • • • • •
Van'traditie'naar'een'nieuwe'tijd
Geïndividualiseerde"behandeling"" Betrekken"van"de"omgeving"" Gebaseerd"op"vaardigheden"en"competenties" Gericht"op"het"installeren"van"hoop" Gericht"op"het"arbeidspotentieel" Omvattende"en"geïntegreerde"diensten/ voorzieningen" Actieve"participatie"van"de"patiënt" Langdurige"continuïteit"van"zorg:"zorg"waar" patiënt"zich"bevindt" Uitbouw"van"een"sterke"therapeutische" alliantie
Veiligheid" Respijt" Behandeling"" Zorg" Keuze"
SCHAKELZORG
Huisarts/psychiater/Spoed/poli/libero/CGGZ/… 2A"crisisteam VRINT
2B"mobiele"equipe" intensieve"zorgen"
Residentiële"zorg" Dagbehandeling"" postkuur"
VRINT
Transmurale"werking" Opnamevervangend" dagcentrum"
Modulair"aanbod"in"Postkuur
Ambulante"zorg
VRINT I:"At"Risk"for" psychosis
Kostershuis"
postkuurhuis Housing"first
Thuis
II:"Vroege"psychose
residentiele"zorg" Dagbehandeling" postkuur""
III."Multipele"episodes/late" "onset/Interepisodisch"herstel"
Beschut"Wo"
PVT
2B"mobiele"equipe" IV:"Chronische"psychose/" resistentie
Zij"vinden"me"te"mager,"
maar"ik"vind"mezelf"te"dik Elske"Vrieze
Dagcentrum""
Kaye,"2009
!
GEWOON"MEER"ETEN?" !
ZO"EENVOUDING"IS"HET"NIET…
Stepped'care'en'continuiteit'van'zorg Ambulant" Individual" therapy Relapse" prevent!" ion
Ambulant group"" therapy
Intake/" Assess!" ment Parttime" dayclinic
SEED Long/ short" Hospital" stay
Doelgroep" !
(Jong)volwassenen"(>"16"jaar)," met"eetstoornissen," eventueel"gecombineerd"met" aanverwante"problematieken"
Ambulant'zorg" •Psychiatrische"intake/assessment" •Individuele"ondersteuning/therapie" •Familietherapie" •Groepstherapie/nazorg"/postkuur
Dagklinisch/deeltijds'programma' (n=8)" •EBS"en"LES"programma"(1d/week)" •Voltijds"dagklinische"behandeling
Residentieel'programma'(n=15)" •Max"3"mnd:"herstel"eetpatroon" (gebaseerd"op"eCGT/ACT"en"MFT)" •4"weken"opname"voor"KSP EBS="eetbuistoornis;"LES=langdurige"eetstoornissen" eCGT/ACT:"enhanced"cognitieve"gedragstherapie/"acceptance"and"commitment"therapy;"MFT:"multi"familie"therapy" KSP:"kortdurend"structurerend"programma"(voor"herstel"eetpatroon"bij"chronische"ES)
Voedingstherapie
Psychotherapie
Psychotherapie
Psychotherapie
Familietherapie
Liefde"in"het"gezin" Peter"Rober
Relatie,'en'gezinstherapie
In"gesprek"gaan"met"koppels"of"gezinnen"naar" aanleiding"van"problemen"die"ze"ervaren:" ! !
Relatieproblemen" Gezinsproblemen" !
Soms"psychiatrische"problematiek,"soms"levensfazeproblemen,"rouw," ziekte"van"een"gezinslid,"trauma,"….
Een'typisch'paar'dat'in'therapie'komt?
1.
Een'typisch'paar'dat'in'therapie'komt?
2.
Een'typisch'paar'dat'in'therapie'komt?
3.
Een'typisch'paar'dat'in'therapie'komt?
4.
Een'typisch'paar'dat'in'therapie'komt!
Een'typisch'gezin'dat'in'therapie'komt
Liefde'als'uitgangspunt
liefde"staat"centraal"in"onze"therapieën;""" niet"pathologie"
! !
Liefde"(="bezorgdheid"+"inzet"naar"mekaar"toe)" !
Dit"is"geen"ontkenning"van"het"bestaan"van"pathologie,"" maar"op"die"manier"vertrekken"we"vanuit"hetgeen"gemeenschappelijk" is"in"het"gezin"en"door"alle"gezinsleden"als"belangrijk"beleefd"wordt.
Als"pillen"en"praten"niet"helpen:" elektroconvulsietherapie Pascal"Sienaert
ECT? 2
1
3
4
5
6
15 minuten
• Depression!
• Dementia!
• Mania!
• Anxiety disorders!
• Psychosis!
• Conduct disorders!
• Catatonia!
• Personality disorders!
• Delirium!
• Sleep!
!
• Parkinson’s! • Epilepsy!
• Substance related! • Negative symptoms
the more severe, the
Who benefits! from ECT?! !
Lessons from 70 Years Experience
more acute, and the older the patient…
psychomotor disturbances…
fink max
!!
N=122
ECT & ! Psychotische depressie! !
“harder, better, faster, stronger” 7 weeks
2 weeks
Wijkstra et al (2010). Treatment of unipolar psychotic depression: RCT comparing imipramine, venlafaxine, and venlafaxine plus quetiapine. ! Acta Psychiatr Scand 121,190.
Petrides et al (2001). ECT remission rates in psychotic versus nonpsychotic depressed patients. J ECT17, 244.
ECT is anti-suïcidaal N=131, unipolar depression, expressed suicidal thoughts and acts (score 3 or 4 item 3 HDRS)
100
Suicidaliteit verdwenen…! Score 0 (item 3 HDRS)
75 50 25 0
38 Na1W
61 Na 2W
81 END
ECT even effectief bij unipolaire en bipolaire depressie
Dierckx"et"al."(2012)."Efficacy"of"ECT"in"bipolar"versus" unipolar"major"depression:"a"meta!analysis.! Bipolar!Disorders!14,!146\150
unipolaire! beter
bipolaire! beter
ECT verhelpt manie snel en grondig
•
N=36!
•
YMRS=42!
•
Response! • BF: 87.5%! • BT: 72.2%
Hiremani et al. Double-blind RCT comparing short-term efficacy of BF and BT ECT in acute mania. ! Bipolar Diorders, 2008.
60-80% Mukherjee et al, 94
ECT & Psychose combineer! met antipsychotica
Painuly & Chakrabarti, 2006. Combined use of ECT and antipsychotics in schizophrenia: the Indian evidence. A review and a meta-analysis. J ECT 22, 59-66.
>50% Sienaert & Peuskens, 06
favours AP+sham
favours AP+ECT
ECT & katatonie verlies geen tijd!
70-80% 53-100% Sienaert et al. Clinical review of the treatment of catatonia. Front Psychiatry 2014;5(163).
UPCECT
Academisch Centrum ECT &
Psychiatrische Neuro-Modulatie
rTMS
>2015
ECT <1976!
>2001
DBS
>1998
DBS 1998 UZ Leuven! Bart Nuttin ! !
Wereldwijd N=500! België N=33 S DB
8 9 9 >1
• OCD, depressie! • Neurochirurgie! •
paar uur!
•
gewekt tijdens procedure!
• Terugbetaling! •
Commissie Neurochirurgie voor Psychiatrische Stoornissen
Effect van DBS bij OCS! 1/5 zeer goed! 3/5 beter maar restsymptomen! 1/5 geen verbetering
‘De winst zit vooral in ! meer dagelijkse tijd zonder last.’! !
Loes Gabriëls, 2014
rTMS
>2015
rTMS wat?
Magnetisch! veld
magnetisch veld Gelokaliseerde corticale!
neuronale depolarisatie Elektrisch! veld
Respons ! motorische activiteit, veranderde bloeddoorstroming, veranderde stemming
rTMS indicaties
• Depressie! • Stemmen
OCD, PTSD,Tinnitus, Chronische pijn, ADHD
rTMS indicaties
‘de ideale patiënt lijkt me iemand onder de 65, met een milde tot ernstige depressie, die niet reageert na één of twee antidepressiva en/of psychotherapie, binnen een jaar na aanvang van behandeling…’
naar prof dr Chris Baeken, pers comm 20.11.2011
depressie! !
4-6 weken! dagelijkse sessies! half uur! !
(nog) geen! terugbetaling
rTMS bijwerkingen
• Hoofdpijn! • Convulsies! • Geen geheugenproblemen
Effectgrootte (d)
Schutter D. Transcraniële magnetische stimulatie als behandelingsvorm voor depressie. Tijdschr Psychiatr 2011
[email protected]
!"Sessie"3"!"
Ouderenpsychiatrie"
Moderator:"Mathieu"Vandenbulcke
Wat'is'ouderenpsychiatrie?
Bio,psycho,sociaal'model
bio
psy
sie
es epr
d
cho
angst
hallu
se
agre
ssie
cina
ties
e
dementi
suïcide
sociaal'
psycho
Evolutie'ouderenpsychiatrie Proportie"60+
Buntinx et al. Qualidem
"
Kliniek • 149"bedden"(6"units)" • 20"stoelen"(daghospitalisatie) • Geheugenkliniek,"rdpl"algemene" ouderenpsychiatrie,"rdpl" ouderenpsychologie • Liaison"ouderenpsychiatrie"
4'zorgprogramma’s' • Cognitieve"stoornissen"en"dementie" • Angst"en"depressie"bij"ouderen" • Psychose"bij"ouderen" • Persoonlijkheidsstoornissen"bij" ouderen
"
"
artsen Vplgk Klinisch psychologen paramedici
'
Aantal'opnamen'3'afdelingen'campus' kortenberg'tussen'1998'en'2012
2/3'bedden'=' cognitieve'problemen'…
Verpleegeenheden Leuven GHB
Crisisinterventie Voor ouderen (15A)
CICv (15A)
Liaison team GPS
Dagkliniek ouderen (10 stoelen)
Cognitieve aandoeningen (Diagnose S&C 10A, Jongdementie 5A, Acute Zorg Eenheid 15A)
Kortenberg André (multidisc. Eenheid voor dementie 27sp)
Lutgardis (gedragsproblemen Bij dementie 20A)
Goedele (depressie/persoonlijkheid /psychose 32A)
Elisabeth (comorbiede psych + somatische stoornissen, 25sp )
Dagkliniek 10 stoelen
Lubbeek PVT cog ( ouderen: stabiele cogn st 24)
PVT (ouderen: stabiele psych st 24)
PVT ( volw :chron psych st 12)
Ambulant Ouderenpsychiatrie UPC KULeuven
Campus K’berg
Campus Leuven
Gespecialiseerde raadplegingen: psychose, bipolaire st, …
Neurologie
Geheugenkliniek
Psychiatrie
Raadpleging Raadpleging algemene ouderenpsychiatrie ouderenpsychologie
Geriatrie
Samenwerkingsmodel"UZ/UPC Geriatrie Hospitalisatie
Dagkliniek
Ouderenpsychiatrie Liaison-team OPS
Geheugenkliniek
Hospitalisatie
Dagkliniek Raadpleging
Cools"et"al."Poster"Award"2011" International"Psychogeriatric""Association
Neurologie
De"waan"van"de"oude"dag" Filip"Bouckaert
Mevrouw"Janssens !
– 64"jaar" – Ongehuwd,"nooit"samengewoond,"geen"kinderen" – Tweemaal"langdurig"contact"met"man"" – Tot"55"j"nachtverpleegkundige"in"rusthuis" – Bij"familie"bekend"als"‘op"zichzelf,"niet"veel"vrienden’" – geen"psychiatrische"voorgeschiedenis" – Bij"neef"vermoeden"van"psychotische"stoornis
Mevrouw"Janssens • Bovenburen" – harde!muziek,!geklop!op!de!verwarmingsbuizen,!regelmatig!roepen!en! tieren,!door!aluminiumfolie!geblindeerde!ramen,!gebarricadeerde!deur!
• Huisarts"" – angstige!paranoïde!indruk,!‘vieze!spelletjes!gespeeld’!boven!haar,!‘vuile! lucht!en!vuile!woorden’!via!verwarmingsbuizen,!plafond!en!radio.!!! – Nachtelijk!waken!om!boodschap!te!ontvangen!en!zo!ook!de!bovenburen!op! het!juiste!pad!te!brengen.! – Zelfzorg:!al!jaar!zichzelf!niet!meer!gewassen!(‘ze!kunnen!me!zien’)!
Differentiaal'diagnose • Dementie"" • Stemmingsstoornissen" –Psychotische"depressie"" –Manie"" • Delirium"" • Medische"aandoeningen"" • Middelen"geïnduceerd"" • Waanstoornis"" • Schizofrenie""("late"life"EOS"–"late"life"LOS"–"late"life"VLOSLP)" !
'
Voldoende'‘evidence’'voor ! ‘late"onset"schizophrenia’(LOS)"/"‘middle!age!onset" schizophrenia’(MAOS)"na"40"jaar" ! ‘very"late"onset"schizophrenia!like"psychosis’(VLOSLP)" na"60"jaar" !
Howard,"Rabins,"Seeman,"Jeste"and"the"International"Late!onset"schizophrenia"Group."Am"J"Psychiatry"2000;157:"172!178
122
boven'de'60'stijgt'om'de'vijf'jaar'de'jaarlijkse'incidentie'' ' van'‘schizophrenia,like'psychosis’'met'11%''
Van Os et al, 1995
Psychosociale'
behandeling'en'begeleiding !
• • • • • •
Structurerend"en"ondersteunend" Sociaal"isolement"tegengaan" Informele"mantelzorg" Professionele"mantelzorg" Psycho!educatie" Zorgbehoefte"(met/unmet"needs)"in"kaart"brengen"(CANE)
Camberwell"Assessment"of"Need"for"the"Elderly" (CANE)"(Reynolds"et"al.,"2000)
Farmacologische"behandeling"van"
psychose"bij"ouderen
Verminderd aantal dopamine D2 receptoren in het striatum bij ouder worden
(vanaf 40 jaar progressief met 8% per 10 jaar)
Volkow et al, 1998; Uchida et al., 2014
Antipsychotica'bij'ouderen:'Bijwerkingen EPS
Hematologisch
Sedatie
Insult Transaminase verhoging
Orthostatische hypotensie Antipsychotica
QTc verlenging
Metabool syndroom Prolactinemie Anticholinerg
Thromboembolie, TIA, CVA
TD
Casey D. J Clin Psychiatry 1996;57:40–5; Hägg S et al. Lancet 2000;355:1155–6; Wirshing DA et al. Biol Psychiatry 1998;44:778–83
adagium • Start"low" • Go"slow" • Stay"low" !
• Niet!dementerende"(drug"naïve)"ouderen":"helft"dosis" jongvolwassene" • Dementerende"(drug"naïve)"ouderen:"nog"eens"de"helft
Doodsgedachten"bij"ouderen:"
wanneer"verontrustend? Anke"Bonnewyn"&"Dorine"Broekaert"
Inleiding Ouder"worden" ~"adaptatie"aan"veranderingen"noodzakelijk" ! !
Moeilijk"omgaan"met"veranderingen"en"verlieservaringen"➔ " !"ontstaan"van"gedachten"dat"het"leven"niet"meer"de"moeite" waarde"is"" !"evt"daaraan"gekoppeld"de"aanwezigheid"van"een"doodswens"" en/of""suïcidaliteit
Suïcidaal'Spectrum • • • • • • • •
“Het"leven"is"niet"meer"de"moeite"waard”" Doodsgedachten" Doodswens" Suïcidegedachten"–"suïcide!ideatie" Suïcideplannen" Voorbereidingen" Suïcidepoging" Suïcide
Suïcidaal'Spectrum:'PREVALENTIE • • • • • • • •
“Het"leven"is"niet"meer"de"moeite"waard”" Doodsgedachten" Doodswens" Suïcidegedachten"–"suïcide!ideatie" Suïcideplannen" Voorbereidingen" Suïcidepoging" Suïcide
Aantal"suïcides"bij"ouderen"is"zeer" hoog"in"de"geïndustrialiseerde" landen,"zeker"in"België
Suïcidaal'Spectrum:'PREVALENTIE • “Het"leven"is"niet"meer"de"moeite" waard”" • Doodsgedachten" • Doodswens" • Suïcidegedachten"–"suïcide!ideatie" • Suïcideplannen" • Voorbereidingen" • Suïcidepoging"➔ • " V>M" • Suïcide • #"suïcidepogingen"daalt"met"stijgende"leeftijd"" • 75%"overlijden"bij"eerste"poging
Suïcidaal'Spectrum:'PREVALENTIE • • • • • • • •
“Het"leven"is"niet"meer"de"moeite"waard”" Doodsgedachten" Doodswens" Suïcide!ideatie➔ •" #"suicide!ideatie"daalt"met"stijgende"leeftijd" Suïcideplannen" • "Geassocieerd"met"hoge"mortaliteitgraad Voorbereidingen" Suïcidepoging" Suïcide
Suïcidaal'Spectrum:'PREVALENTIE • • • • • • •
“Het"leven"is"niet"meer"de"moeite"waard”" Doodsgedachten"–"doodswens"➔" • Prevalentie:"5"à"10% Suïcide!ideatie" Suïcideplannen" Voorbereidingen" Suïcidepoging" Suïcide
Risicofactoren'van'suïcidaliteit'(SI,'SA,'CS)
Depressie"als"belangrijkste"risicofactor","naast"de"aanwezigheid"van" een"somatische"ziekte" !
• Sterke"associatie"depressie"!"suïcidaliteit" !
• Maar:"" – Depressie"maakt"geen"deel"uit"van"het"“normale”"ouder"worden" – Depressie"daalt"met"stijgende"leeftijd"
Conwell"et"al.,"2011
Risicofactoren'voor'de'aanwezigheid'van'doodswens
Onderzoeksgegevens"niet"conclusief" • Associatie"met"depressie,"doch"geen"conditio"sine"qua"non" • Ouderen"met"doodswens=>"heterogene"groep" !
• Bij"hoogbejaarden"
– Ook"aanwezigheid"doodswens"zonder"depressie" – Belang"van"sociaal"contact" – Functionele"beperkingen,"slaapproblemen,"pijn""" !
➔ Doodswens"geassocieerd"met"markers"van"verhoogd"suïcide!risico""""""" " " " (vb!worst!point!actieve!suïcide\ideatie) Van"Orden"et"al.,"2013" Fässberg"et"al.,"2013
Klinische'relevantie
• Mortaliteitsgraad"van"suïcidaliteit"hoog"bij"ouderen" !
• Belang"onderkenning"en"behandeling"depressie"bij"ouderen" !
• Preventie"van"doodswens" !
• Concept"van"worst"point"SI
‘Man"bijt"hond’"
wat"met"gedragsproblemen"bij"demenee? Satya"Buggenhout
Behavioral'and'psychological'symptoms'of'dementia
McShane"R."Int"Psychogeriatr"2000
Piekfrequentie'van'symptomen'tov'diagnose'dementie
Ballard"CG"et"al."(2009)"Management"of"agitation"and"aggression"associated"with"Alzheimer"disease
Nat"Rev"Neurol"doi:10.1038/nrneurol.2009.39
Meetinstrumenten • NeuroPsychiatric"Inventory"(NPI)" • Behave"AD" ! ! ! ! ! ! !
http://www.psychiatrienet.nl
Differentieel'diagnose Delirium" Majeure"depressieve"stoornis" Schizofrenie" Mentale"retardatie" Slaapstoornis"(obstructief"slaapapnoe"syndroom)" Medicatie!geïnduceerd"(anticholinerge"medicatie)" Medische"conditie:"ongecontroleerde"DM,"epilepsie,"…
• • • • • • •
Non,farmacologisch • Psychosociale"interventies""!!!!!" • Gebaseerd"op"persoonlijke"levensverhaal"en"interesses" !
• Bijdragende"factoren"corrigeren"
vb:"visus"en"gehoor" vb"mobiliteit/autonomie"" vb"pijn" vb"mictieschema" vb"aangepaste"uitleg"(eenvoudige"communicatie)"
– – – – – !
• Fysieke"omgeving" !
• Veiligheid
!
• • • • • • • •
muziektherapie,"" bewegingstherapie," Reminiscentietherapie" "Validatietherapie" Gedragstherapie"(Model"ABC)"" aromatherapie" familie!opnames" snoezelen
Psychose • Richtlijnen"antipsychotica:" • • • • • • • •
!
Start"met"laagste"dosis"(vb"risperidone,"olanzapine,"quetiapine)" Monitor"nevenwerkingen" Verhoog"langzaam" Uiteindelijke"dosis:"risperidone"1mg/d"of"olanzapine"5mg/d"of"quetiapine"100mg" Geen"evidentie"dat"hogere"dosis"meer"effectief"is" Behandeling"minstens"12"weken" Indien"niet"effectief,"stop" Probeer"na"3"maanden"af"te"bouwen""
!
• Alternatieven:" • Cholinesterase!remmers"(McKeith"2000,"Cummings"2004,"2006)" • Memantine"(Gauthier"S,"2005)
Depressie'en'impulscontroleproblemen
• GDS"vragenlijst"(8)" • Therapie" • SSRI"
– Escitalopram"(5!20mg)" – Sertraline"(25!150mg)" !
Associatie"antipsychoticum"bij"psychotische"S/" Switch"naar"noradrenrg"werken"middel"(venlafaxine"of"mirtazapine)" ECT?
Agressie'en'agitatie • Acute"gedragsproblemen:"kortwerkende"benzodiazepines" !
• Alternatief"bij"slaapproblemen","nachtelijke"onrust"en"FTD:" trazodone" !
• Atypische"antipsychotica" !
• Anti!epileptica?
Hulpbronnen • IPA:"www.ipa!online.be"
– The"IPA"Complete"Guide"to"Behavioral"and" Psychological"Symptoms"of"Dementia"–" Primary"Care"Physicians" !
• UPC"Campus"Gasthuisberg" – AZE"(acute"zorg!eenheid)" !
• UPC"Campus"Kortenberg" – St"André" – St"Lutgardis
Take'Home
Start"low" Go"slow" Stay"low
Bezicheg"het"nieuwe"gebouw
Bekijk"de"integrale"film"
‘De!route!naar!het!Gasthuis’!
!"zaal"Gaudi"!
Dank"u"wel!"
