Schoonmaken van metalen
Zilver
We worden omringd door heel wat zilver, goud, koper, brons, chroom, tin, zink, aluminium, ijzer, blik, nikkel, email en platina. Als we weten hoe het moet, valt het onderhoud ervan. best mee. Zilver is een edelmetaal en zo ongemerkt hebben we er toch nogal wat voorwerpen van in huis. Zilver schoonmaken vinden de meeste mensen maar een vervelend, lastig en tijdrovend karweitje. Dat hoeft het helemaal niet te zijn als we maar weten wat we moeten doen. Zilver wordt bruin of zwart en de oorzaak daarvan is de aanwezigheid van zwavel in de lucht, dat zich met zilver verbindt en die vervelende vervuiling veroorzaakt. Zilver is niet alleen een edelmetaal, maar bovendien nogal zacht van aard en mede daardoor extra onderhevig aan 'slijtage'. Een goed middel om zilver. schoon te maken is een papje van fijngemalen krijt en spiritus. Er zijn ook verschillende zilverpoetsen. Het vervelende is dat poetsextracten naast reinigende eigenschappen haast altijd ook een schurende werking heeft. Die laatste zorgen voor 'slijtage' en bij een dergelijk kostbaar materiaal moeten we dat proberen te voorkomen. Er zijn ook een aantal zilverreinigers in de handel als 'Hagerty Silver Polish' 'Silvo poets' Die werken goed, ze lossen de aanslag op, maar zijn vrij kostbaar in gebruik. Vooral als we met een groot voorwerp te maken hebben, geven die kleine flacons nogal eens problemen. In een receptuur van onze grootouders kwamen we de volgenden tegen: .. .'Behandel het schoon te maken zilver met een aluminiumplaat, een stuk aluminium of aluminiumkrullen. Leg daartoe het aluminium in een houten of papier-machédoos, daarop het zilver met wat soda bestrooit, zó dat de voorwerpen contact heeft met het aluminium, overgiet het geheel met kokend water, tot het zilver onderstaat, en laat het enige minuten staan. Spoel of borstel met een zacht borsteltje het zilver na de behandeling met aluminium en soda met heet water af en wrijf het droog. Gebruik voor veel en heel vuil zilver een gave geëmailleerde pan in plaats van een bak, opdat het zilver dan nog enige minuten uitgekookt kan worden' ... Dit bracht ons op de volgende gedachte: Iedereen heeft wel een gootsteen, doe de stop er in en vul hem met heet water. Een handje soda in het water. Van een rol aluminiumfolie scheurt u een paar stukken af en maakt daar 'lichte' proppen van. Die proppen aluminiumfolie gooit u in het water in de gootsteen. Daarin dan: uw hele zilveren cassette, ringen, kettingen, bierbekers, broches en wat verder maar van zilver mag zijn. Zorg dat de voorwerpen direct contact heeft met de folie. U ziet het water 'bruisen'. Een minuut of tien wachten. Met een kwastje of (bij grotere
voorwerpen) de afwasborstel even nalopen, de voorwerpen afspoelen in een sopje van zachte zeep, even naspoelen in warm schoon water en goed afdrogen. Uw zilver is weer als nieuw, poetsen (en dus slijtage) was er niet bij, tijd kostte het nauwelijks en in geld uitgedrukt: wat kost nu eigenlijk een handje soda en een stuk aluminiumfolie?
Goud behoort tot de edelmetalen en heeft zeer bijzondere eigenschappen. Het is een metaal dat tegen haast alles Goud bestand is en eigenlijk maar één gebrek heeft: het is zacht en slijt erg snel. Om goud schoon te maken gebruiken we dus nooit schuurmiddelen. Over het algemeen is het opwrijven met een zachte doek al voldoende. Als uw goud erg vuil is, week het dan in een lauw sopje van groene zeep met een scheutje ammonia, loop het na met een zacht borsteltje en spoel na met schoon water. Daarna afdrogen. Als er stenen in het gouden voorwerp zijn gezet (ringen, oorhangers enz.) dan moet u het weken achterwege laten.
Koper poetsen we meestal met koperpoets en we gebruiken Koper voor het uitpoetsen een zachte doek. Bewerkt koper met veel moeilijk bereikbare plekjes maken we schoon met behulp van een zachte borstel en een sopje van groene zeep met een beetje ammonia. Het hele voorwerp in dit sopje even naspoelen kan ook geen kwaad, want dan weten we zeker dat er geen restjes van het poetsmiddel zijn achtergebleven. Op plekjes waar het poetsmiddel blijft zitten, ontstaat het zgn. 'kopergroen'. Natuurlijk zijn er ook voorwerpen die moeilijk zijn te poetsen, zoals bijv. dunne koperen kettinkjes. Zulke voorwerpen poetsen we niet, maar we leggen die een paar minuten in een bakje met azijn. Afspoelen en goed afdrogen. Laat koper niet te lang in azijn liggen, want anders krijgt het een roseachtige kleur. Koperen bodems van pannen worden weer als nieuw als u er een scheutje azijn op doet en daar wat zout aan toevoegt. Niets aan doen, behalve een poosje laten staan. Daarna goed afwassen. Als u koperen kranen hebt, zorg er dan voor dat ze goed droog zijn voor u gaat poetsen. Vlekken op koper haalt u weg met een lapje waarop u een paar druppels azijn of petroleum heeft gesprenkeld.'
Bronzen voorwerpen komen in huis niet zoveel voor en als dat wel zo is, doen we er zo weinig mogelijk aan. Brons Door poetsen of schuren zouden we de mooie kleur aantas-
ten en als het bronzen voorwerp gevernist is, zou het vernis eraf gaan. Brons houden we stofvrij en wrijven het af en toe met een beetje witte was op.
Koperen kranen zien we niet zoveel meer als vroeger. Toch Chroom zijn ze er in ieder huis, alleen zijn ze tegenwoordig bedekt met een laagje chroom. Chroom is een zeer hard en glad metaal dat bovendien erg makkelijk is in onderhoud. Schuren is haast altijd overbodig en daarom kunnen we ons chroom ook mooi en zonder krasjes houden. Afnemen met een lapje met een paar druppels spiritus maakt het schoon en geeft het chroom een mooie diepe glans. Kalkvlekken van het water haalt u in een wip weg met een beetje azijn. Uw douchekop of straalbreker heeft af en toe ook een grote beurt nodig. Schroef ze van het garnituur of de kraan en leg ze een paar uur in een bakje met azijn. Uitspoelen en weer bevestigen.
Tin onderhouden we met een poetsextract en schuren het Tin daarmee schoon. Afspoelen en goed drogen. Als u tin die mooie diepe glans wil geven, wrijft het dan op met een likje was.
Zink komt in huizen haast niet meer voor. Het is zeer zacht, Zink buigzaam, het scheurt snel en het wordt aan onze huizen eigenlijk alleen nog maar gebruikt voor goten en dakbedekking. Maar voor het geval u toch nog een met zink beklede tafel en aanrecht mocht hebben: eerst afboenen met heet sodawater zodat al het vet verwijderd is. Daarna boenen met een vloeibaar schuurmiddel en een beetje azijn. Verscheidene keren schoon spoelen omdat er anders vlekken ontstaan. Vlekken haalt u weg met verdunde azijn.
Aluminium is het metaal dat het meest voorkomt op aarde Aluminium en dat wordt gewonnen uit klei of aluinaarde. Het heeft een zilverachtige kleur en is voor de mensen van bijzonder belang door zijn geringe gewicht. Het is bovendien makkelijk verwerkbaar en tot de grote afnemers behoort natuurlijk de vliegtuigindustrie. Ook in de huishouding heeft dit metaal zijn toepassing gevonden in de vorm van pannen, vergieten, gootsteen bakjes enz. We zien ook veel tochtstrips die in aluminium zijn gevat en ruiten die op aluminium rusten. Schuifdeuren in de gevel zijn vaak geheel van aluminium. Hoewel we dus op veel plaatsen aluminium in ons huis aantreffen, moeten we verschil maken in het schoonmaken en het onderhouden ervan. In het algemeen kunnen we zeggen dat aluminium slecht bestand is tegen zure en alkalische schoonmaakmiddelen.
Gebruik dus bij het reinigen van dit materiaal geen zuren (azijn) of alkaliën (soda). Aluminium pannen schuurt u met een vloeibaar schuurmiddel of een schuursponsje; daarna afwassen. Aluminium kan slecht tegen zuur, maar als u eieren kookt in een aluminium pan, ontstaat er een zwarte rand. Die zwarte neerslag krijgt u niet als u bij het water een scheutje azijn voegt. Na het koken van de eieren de pan goed omspoelen, zodat er geen azijnresten achterblijven. Hebt u in de gevel van uw huis ramen (al of niet met dubbel glas) of aluminium schuifdeuren, dan moet u extra voorzichtig zijn. Gebruik het liefst schoon water en nooit agressieve schoonmaakmiddelen. Wat de fabrikanten ook beweren in de trant van 'nooit meer onderhoud', bedenk dat ook aluminium corrodeert (wordt aangetast) en omdat alles steeds weer vuil wordt zullen we onze aluminium gevels van binnen en van buiten toch moeten onderhouden. Aluminium (wel of niet geanodiseerd) in onze kozijnen schuren we nooit en we gebruiken voor het schoonmaken ook nooit een agressief schoonmaakmiddel. Als we onze aluminium kozijnen en omlijstingen regelmatig onderhouden, kunnen we het beste gewoon schoon water nemen. Anders een sopje van een natuurzeep, waarna we met schoon water naspoelen. De stoffen in de lucht die vervuilen en het metaal aantasten kunnen we afweren door onze aluminium kozijnen en raamlijsten na de schoonmaak even na te poetsen met een 'vette lap'. Het middel dat we op onze 'vette lap' gebruiken moet natuurlijk wel zuurvrij zijn. Met witte zuurvrije vaseline gaat het heel goed.
De aanslag op ijzer, die we roest noemen, halen we weg IJzer met fijn schuurpapier of schuurlinnen. Als de aanslag erg is, kunnen we watervast schuurpapier gebruiken. In dat geval gebruikt u heet sodawater als basis. Als het ijzer van roest ontdaan is, moeten we het afspoelen en goed drogen. Vlekken op ijzer halen we weg met azijn of verdund zoutzuur.
Blik is gemaakt van ijzer en voorzien van een laagje tin. Blik Bakvormen en koektrommels zijn vaak van blik. Schuur blik zo weinig mogelijk. Afwassen in een heet sopje is meestal voldoende. Als het blik erg vuil is en u het zonder schuren niet schoon kunt krijgen, gebruik dan een fijn vloeibaar schuurmiddel. Dat kunt u zelf gemakkelijk maken door een papje te bereiden van fijn gemalen krijt en spiritus.
Nikkel komen we in ons huis haast niet meer tegen. Vroeger Nikkel troffen we het aan als beschermlaag voor ijzer en koper. Tegenwoordig bestaat ons nikkelen bezit vaak alleen maar
uit niet ingewisselde munten die we uit een vakantieland meebrachten. Als u echter nikkelen voorwerpen hebt, maakt u ze het best schoon met kokend water. Daarna goed drogen. Als het niet anders kan gebruikt u een schuurmiddel (krijt en spiritus), maar u moet bij het schuren wel bedenken dat de slijtage groot is.
Email is een glasachtige stof die op een ondergrond van Email (meestal) ijzer wordt aangebracht. Email is kwetsbaar en kan niet tegen stoten. Op het moment dat in onze geëmaillerde pan een stukje email loslaat krijgen we dat nooit meer goed. Bij het gebruiken of schoonmaken van geëmailleerde voorwerpen moeten we er goed op letten dat we geen scherpe voorwerpen als messen of vorken gebruiken. Bij de bereiding van gerechten gebruiken we een houten lepel en als we emaillen pan moeten schoonmaken, doen we dat met sodawater. Als de pan is aangekoekt, koken we er wat sodawater in. Dan laten alle resten los en hoeven we niet te krabben. Goed naspoelen. Als er een laagje ketelsteen in uw geëmailleerde pan Montstaat: even uitkoken met een scheut azijn. Platina wordt ook wel wit goud genoemd. U maakt het Platina schoon en onderhoudt het als goud.
