SINT–PAULUSKRANTJE EUCHARISTIEVIERING SINT-PAULUSKERK zondag 10.30 u PAROCHIESECRETARIAAT Sint-Paulusstraat 22 2000 Antwerpen 03/231.33.21 maandag, dinsdag en donderdag van 10.00 u tot 12.00 u PASTOOR Paul SCHEELEN 0476/346912
[email protected] KERKFABRIEK SINT-PAULUS voorzitter Walter Vrinssen 03/231.31.48 of 0477/500190
[email protected] ONTHAAL pastoraal gesprek, doop, huwelijk, uitvaart: Pastoor Paul Scheelen 0476/346912 PUBLIC RELATIONS, KERKGEBOUW EN CRYPTE: Walter Vrinssen 0477/500190 CONCERTEN EN EVENEMENTEN: Leo Van achter 0473/978336
[email protected] TOERISME EN RONDLEIDING Sint-Paulusvrienden: Robert Vanherp 0495/570292 Walter Geluyckens 0494/448253
“De tenhemelopneming van Maria” van Jan Aertsen uit de Rozenkranssuite van de vijftien mysteries in de Sint-Pauluskerk
1
25ste jaargang nr 4 j u l i en augustus 2015
EUCHARISTIEVIERINGEN JULI - AUGUSTUS 2015 zo zo zo zo zo
05/07 12/07 19/07 26/07 02/08
10:30 10:30 10:30 10:30 10:30
u u u u u
zo za zo zo zo
09/08 15/08 16/08 23/08 30/08
10:30 10:30 10:30 10:30 10:30
u u u u u
Koormis voorgegaan door pastoor Paul Scheelen Orgelmis voorgegaan door Z.E.H. M. Van Bostraeten Orgelmis voorgegaan door Z.E.H. Hugo Dierick Orgelmis voorgegaan door Z.E.H. Marc Dierickx Gebedsviering voorgegaan Hugo Martinet & Erwin Vandecauter Orgelmis voorgegaan door Pastoor Paul Scheelen Orkestmis voorgegaan door Pastoor Paul Scheelen Orgelmis voorgegaan door Pastoor Paul Scheelen Orgelmis voorgegaan door Z.E.H. M. Van Bostraeten Orgelmis voorgegaan door Z.E.H. Hugo Dierick
Zaterdag 15 augustus feest van Onze Lieve Vrouw tenhemelopneming. Om 10:30 u plechtige eucharistieviering voorgegaan door Pastoor Paul Scheelen. Uitvoering van de “Messe solenelle à l’honneur de St.Cécile” van Charles Gounod door “deChorale” en de “Musici Dominicanorum” olv. Gastdirigent Paul Dinneweth. Aan het orgel Nicolas De Troyer. Zilver- en gouden jubileum van de heren Jan Nys en Leo Van achter voor hun respectievelijk 25 en 50 jaar kapelheer van de Broederschap van O.L.Vrouw van de Rozenkrans. o0O0o GEDOOPT: 13 14 28 28
juni juni juni juni
Josephine Schillebeeckx Marilyn Peeters William Bruyland Jules Cluytmans
GEHUWD: 06 juni 27 juni
Tom Van Cauwenbergh met Evy Verschaeren Nick Van Den Bosch met Patricia Van Brussel
OVERLEDEN: 05 juni Ronny Ceuleers 2
RONDOM DIE TAFEL VERZAMELEN WE ONS, BREKEN HET BROOD VAN DE HEER EN WE GEVEN HET WEG.
In een van mijn bureauladen ligt een meerschuimen pijp met een amber mondstuk. Reeds lang wil ik dat ding met nog een harde prop assen in de pijpenkop weggooien. Maar het is de pijp van onze pa, 50 jaar geleden gestorven, en dat weerhoudt mij. Je ziet dat afgebeten mondstuk, die ingebrande, zwart geblakerde meerschuim, het vertelt mij alles van een zachte, nadenkende man, zonder veel woorden maar heel dicht bij mensen die het moeilijk hadden in het leven, zwaar geteisterd door de oorlog. In de rechtermondhoek, zijn pijp tussen zijn afgesleten tanden. Ik zie hem nog die talloze keren naar de ministeries in Brussel trekken, om ondanks eigen miserie, op te komen voor de oorlogsweduwen. Het woordje sociaal engagement was nog niet uitgevonden, maar het zat hem ingebakken en je kan het nog zien aan die oudverkleurde pijp. Terwijl ik ze vast heb krijg ik nog altijd die doordringende geur, voel ik zijn blik. Het is een wonder hoe zo'n gewoon ding iets tegenwoordig kan stellen dat ver de materie overschrijdt. 3
Zo'n pijp krijgt iets transcendent, roept het beste in jou naar boven, overstijgt het meerschuim en de as en het afgebeten mondstuk. Wordt sacrament in de diepe betekenis van het woord. In onze kerken en kapellen staat er steeds weer een altaar, variërend van een simpele tafel tot een schitterend en kostbaar monument. Rondom die tafel verzamelen we ons, breken het brood van de Heer en we geven het weg. Weggeven en ontvangen? een paar eenvoudige gebaren. Je doet mee, je gelooft met hart en handen, je ontvangt en zeg!. "amen". Instemming en samenhorigheid want ieder van ons weet instinctief, door scha en schande, dat geven en delen alles te maken heeft met geluk. Dat je breken moet, weggeven, en dat het anders geen leven is. Je werkt als vrouw of man, je bent verbonden met je kinderen en kleinkinderen, met vreugde, ambitie, soms met tegenzin omdat het moet. Met je hoofd en je handen en je ziel werk je. En eigenlijk doe je dat niet voor jezelf. Levensonderhoud, woonst, vakantie, brood voor dierbaren om je heen. De dichter Jan Elburg schreef: 'gegeten worden Om man te zijn, vrouw te zijn Ja vooral opnieuw mens te zijn En zichzelf in liefde te verzamelen.' Van dat brood op je tafel zou je terecht kunnen zeggen, "dit ben ikzelf'. Zo iets zeg je natuurlijk nooit maar iedereen begrijpt wat je bedoelt. Want een mens leeft bij gratie van al wat hij mag ontvangen. De glimlach, het werk, de trouw, het luisteren. En elke dag geef je een deeltje van jezelf, het maakt je grijzer, het doet je verslijten. Je wordt uitgezaaid, gedorst, vermalen, verzameld tot brood in dat stukje wereld dat je werd toevertrouwd. Het gebeurt gewoon, de straatstenen weten niets van de pijn, maar ook niets van de levensvervulling. Het geheim van de graankorrel. In het evangelie wordt Jezus die graankorrel bij uitstek genoemd. Niet voor zichzelf geleefd, niet voor zichzelf gestorven. 4
Dat levensgeheim dat iedereen erkent in eigen leven, maakte Hij zo beeldend in dat veelzeggende gebaar. “Neem mij, eet mij; word één met mij, word mij’. Indringend klinken die woorden en de resonans raakt ons bestaan ten diepste, krijgt vorm in een bete broods op tafel. Wil je dat, vraagt het brood, gegeven zijn en ontworpen door een liefde die alles doordringt? Je hand ophouden, dat kleine weerloze gebaar, het heeft ook iets kwetsbaars. Want we krijgen het niet klaar en weten vaak niet hoe het moet dat brood breken en delen. Niet in deze stad, niet op wereldschaal, soms niet in eigen leven. En toch komen we naar voor, vertrouwen ons toe aan dat levensgeheim dat het ondenkbare mogelijk kan worden, Gods horizon, onze horizon. In liefde worden we verzameld. Pastoor Paul Scheelen
5
AANKONDIGING VERWERKINGSGROEP NA RELATIEBREUK SEPTEMBER 2015 Op initiatief van Gezinspastoraal/ CCV-Antwerpen en OVE (onthaal voor echtgescheidenen) wordt er elk jaar een verwerkingsgroep georganiseerd voor mensen die een relatiebreuk hebben meegemaakt. Deze verwerkingsgroep biedt de kans om met een kleine groep mensen die dit proces moeten doormaken stappen te zetten naar verwerking en opnieuw uit te kijken naar de toekomst. De deelnemers gaan samen op weg gaan om gedurende 9 bijeenkomsten hun ervaringen en gevoelens te delen. We zoeken wegen om de breuk te verwerken en om gaandeweg onszelf terug te ontdekken en te waarderen. Deze verwerkingsgroep biedt je geen ‘therapie’, wel de gelegenheid eens heel bewust stil te staan op je weg. Wij doen dat als tochtgenoten, d.w.z. samen met anderen die een gelijkaardige ervaring doormaken, met ruimte om onze beleving te delen, met aandacht en zorg voor mekaar. Wat jij ter sprake brengt bepaal je zelf: wij bieden je een veilige groep waar je mag zijn wie je bent en waar je mag komen met wat jou hier en nu bezig houdt. Je daarin gehoord en gezien weten kan helend zijn en helpend om van hieruit met jouw antwoorden je eigen weg te gaan. De verwerkingsgroep wordt begeleid door twee vrijwilligers, ervaringsdeskundigen. De bijeenkomsten gaan door in Parochiecentrum St.Bavo, Sint Camillusstraat 95, 2610 Wilrijk. Openbaar vervoer: bus 21 (Centraal Station of Rooseveltplaats), halte Bist, Wilrijk
6
De volgende verwerkingsgroep start op zaterdag 26 september 2015 en gaat door op zaterdag van 10.00 uur tot 12.00 uur op volgende data: 26/9,10/10, 24/10, 7/11, 21/11, 5/12, 19/12/15 en 9/1, 23/1/16. Na elke bijeenkomst is er mogelijkheid om samen te lunchen ter plekke (zelf boterhammen meebrengen; thee en koffie worden voorzien). Wie zich inschrijft wil zich engageren voor alle 9 bijeenkomsten (zaterdagochtenden). Deelname in de onkosten: € 27. Inlichtingen en inschrijving: Gerd Peremans Tel: 03 485 85 97 en Willy de Fré Tel: 03 664 77 12
Tussen struikgewas de verbindingsbrug ontdekken
7
PLEIDOOI VOOR HET AFSCHEID VAN DE MODERNE GOD.
DEEL III.
In het Sint-Pauluskrantje van mei en juni verschenen de twee delen van mijn artikel, die een historisch overzicht geven van de evolutie van het vroege christendom tot heden. Hierna volgt het laatste deel: ‘Het Grote Gelijk’. Ik wil over deze tekst enkele belangrijke opmerkingen maken: Ten eerste is het oorspronkelijk in 2013 gepubliceerde artikel geschreven vòòr de verkiezing van paus Franciscus. Ik heb over dit onverhoopt gebeuren nog slechts één zin kunnen toevoegen. Het artikel gaat dus vooral over de sfeer onder zijn twee voorgangers. Het is ongelofelijk te zien welke dynamiek paus Franciscus op korte tijd in gang heeft gebracht. En hoe vanzelfsprekend dit nu lijkt. Ten tweede was het artikel bestemd voor publicatie in Streven, dat in Vlaanderen en Nederland gelezen wordt. Het artikel is dus algemeen, en eventuele kritiek is natuurlijk niet overal van toepassing. Op de ene plaatst was/is meer openheid dan op anderen. Het bisdom Antwerpen bijvoorbeeld heeft zeker niet te klagen en de Sint-Paulus parochie nog minder! Ten slotte nog dit. Ik kan mij voorstellen dat niet iedereen zich kan vinden in wat in dit artikel geschreven wordt. Uiteraard is dit slechts één van de wegen die hopelijk naar het mysterie kunnen leiden. Wat ik vooral belangrijk vind, is het creëren van ruimte en openheid voor een gezamenlijke zoektocht. Ik zou willen besluiten met een zin van de onlangs overleden Leuvense filosoof Sam IJsseling: ‘Wie nadenkt over de afgronden van het denken zelf past geen ferme zekerheid’. Dit geldt dus ook voor deze tekst. Bruno Segers 7/6/2015.
8
HET GROTE GELIJK Armstrong spitst zich in dit boek toe op de apofatische richting, die (afgezien van het monastieke milieu) niet de hoofdstroom was van de ontwikkeling van het christendom, maar die volgens haar een manier van denken is die het christendom uit de huidige impasse zou kunnen halen. Een gevolg van haar keuze is dat uit haar boek een geïdealiseerd christendom naar voren komt, een christendom van openheid en tolerantie, dat ver verwijderd is van een hoofdstroom, die toch in grote mate uit conflicten over de leer bestaat. De ontwikkelingsgeschiedenis van het credo, de verschillende schisma’s, de Inquisitie en vervolging van andersdenkenden1 zijn daar voorbeelden van2. Het christendom is meer een orthodoxie geworden, een religie van de juiste leer, dan een orthopraxie, een religie van rituelen en juist handelen (zoals jodendom of islam). Probleem is echter dat de kerk, wellicht uit angst en onzekerheid, nog altijd veeleer de richting van een dogmatisch geloof kiest. De geboorte van de Boeddha wordt in verband gebracht met het verschijnen van een kleine witte olifant. Men heeft het gelukkig niet nodig gevonden deze mooie legende ‘rationeel’ te bestuderen en daaromheen allerlei dogma’s te formuleren voor eens en altijd3. Is het dan nodig dit wel te doen met de kindheidsevangeliën van Jezus, er de sympathieke os en ezel uit te verwijderen, waar niemand aanstoot aan neemt, of om de maagdelijkheid van Maria te verdedigen, die wel voor velen een verouderde voorstellingswijze of zelfs een steen des aanstoots is? Theoloog Ratzinger verdedigde nadrukkelijk dogmatische kerkelijke standpunten. Volgens hoogleraar Nieuw Testament Geert Van Oyen (UCL) kunnen we ‘alleen dromen van een paus die werken publiceert waarin hij niet krampachtig dogma’s verdedigt, maar net de herderlijke vrijheid neemt om de inspirerende kracht van Bijbelverhalen tot leven te brengen’4. Gelukkig is blijkbaar met paus Franciscus toch weer enige hoop ontstaan 1
Een jaar na zijn dood werden bijvoorbeeld een aantal stellingen van Eckhart door de paus te Avignon veroordeeld. Zie: Boris Todoroff, Laat heb ik je liefgehad. Christelijke mystiek van Jezus tot nu, Davidsfonds, Leuven, 2002, blz. 231. 2 Niet dat ik het christendom wil beladen met alle zonden van Israël. Het heeft ook gezorgd voor het behoud van de beschaving na de instorting van het Romeins Imperium en de opbouw van de samenleving erna, voor onderwijs, ziekenzorg, enzovoort… kortom: voor beschaving in onze geschiedenis. 3 Ik kreeg onlangs een geboortekaart van vrienden die naast de naam van de boreling de naam van het vooroverleden kindje vermelden als ‘beschermengel’ en vond dat heel ontroerend. Begin daar nu over te theoretiseren en het is verknoeid! 4 Geert van Oyen, ‘Theoloog siert de kaft maar dogmaticus voert de pen’, in: Tertio, 12 december 2012, blz. 5.
9
Karen Armstrong benadrukt terecht het belang van betrokkenheid en toewijding bij het omgaan met kunst, muziek, poëzie en religie. In haar bespreking van de premoderne religie toont zij overtuigend het belang van geloof als een vorm van toevertrouwen, ook aan het onbekende, eerder dan een beamen van leerstellingen. Ik kan beamen dat veel westerse tijdgenoten die in een katholiek milieu zijn opgegroeid zich niet meer thuis voelen in, of zelfs worden afgestoten door een kerk die vooral dogmatisme, wereldvreemdheid en gebrek aan mildheid uitstraalt5. Een kerk die krampachtig vasthoudt aan een verouderde vorm van hiërarchie die nog uit het Romeinse Imperium stamt. Zoals filosofe Désanne van Brederode het stelt: ‘De voorgangers zijn nog altijd zo gewoon hiërarchisch te denken en dus te weten wat onze behoeftes zijn, dat het niet in hen opkomt met een vraag te beginnen. Ze formuleren antwoorden in onze plaats’6. Dit is natuurlijk een probleem dat niet eigen is aan het christendom, maar aan alle ‘geïnstitutionaliseerde’ religies. Michael Foley vermeldt in zijn boek The Age of Absurdity 7 gelijkenissen tussen de Boeddha en Christus. Beiden verlieten hun familie, gingen op zoek, ondergingen beproevingen, en beleefden twijfel en wanhoop. Terwijl de geïnstitutionaliseerde religies die na hen ontstonden integendeel een passieve conformiteit eisen. www.urbanlotus.nl 1 www.urbanlotus.nl Alhoewel in de iconografie Christus gewoonlijk voorgesteld wordt als bedroefd en onderdanig, en de Boeddha als zelfvoldaan en onberoerd, waren geen van beiden onderdanig of passief. Zij stelden de hele tijd vragen, onderzochten vanzelfsprekendheden, brachten de mensen van hun stuk en veroorzaakten onrust. 5
Ik wil echter niet veralgemenen. Er zijn binnen de kerk gelukkig ook andere krachten werkzaam. Désanne van Brederode, ‘We lopen allen met onze ziel onder de arm’, in: Tertio, 19 december 2012, blz. 14, mijn cursivering. 7 Michael Foley, The Age of Absurdity: Why Modern Life Makes it Hard to be Happy, Simon & Schuster, Londen, 2010. 6
10
Hun volgelingen echter veranderden vaak inspirerende ideeën in dogma’s, creatieve principes in reglementen en initiatieven in rituelen8. Deze verleiding is van alle tijden. Als twijfelend, niet-wetend en angstig wezen hoopt de mens iemand te ontmoeten die een antwoord heeft op zijn vragen en een oplossing voor zijn existentiële problemen. Iemand die de grenzeloze en daardoor angstaanjagende vrijheid voor hem invult. Slaafse volgzaamheid kan dus rust brengen. Maar zo veranderen stimulerende symbolen in dorre grenzen. Het Grote Gelijk is het grote gevaar. Dit besef lijkt nu vooral te groeien in de westerse wereld, en misschien nog het meest in Europa. Waardoor bij veel moderne mensen de zekerheid die de kerk uitstraalt ongeloofwaardig overkomt, zeker nu er meer aandacht is voor andere vormen van spiritualiteit. Veel mensen menen impliciet dat ‘godsdiensten lokale en tijdelijke verpakkingen [zijn] van het wellicht universeel religieuze fenomeen’9. Dit besef zet de begrippen ‘theïsme’ en ‘atheïsme’ in een ruimer daglicht. Zoals boven vermeld beschouwt Derrida de dualiteit ‘theïsme/atheïsme’ als een reductie die geen recht doet aan het complexe fenomeen van godsdienst en spiritualiteit. Dit blijkt in deze tijd uit de opkomende belangstelling voor vormen van ‘atheïstische spiritualiteit’10. Een van de eersten die bij ons deze vorm van spiritualiteit behandelde was de doorgaans als atheïstisch bestempelde filosoof Leo 11 Apostel . Het begrip ‘a-theïsme’ krijgt bij hem een andere betekenis: het is de God van het traditionele theïsme die wordt afgewezen, niet de spiritualiteit zelf. Niet-theïstische spiritualiteit opent voor Apostel de mogelijkheid de werkelijkheid te benaderen op een andere dan de traditioneel theïstische manier. Bij hem gaat het over een streven naar een ontlediging, een Leo Apostel: Wikipedia 1 decentrering van zichzelf (via bijvoorbeeld 8
Michael Foley, a.w., blz. 71. Ronald Commers, ‘Rik Pinxtens humanisme tussen religie en godsdienst, tussen wetenschap en kunst’, in: Ine Pisters, An van Dienderen, Chia Longman, e.a. (red.), Guess Who is Coming to Dinner. Liber amicorum voor Rik Pinxten, Academia Press, Gent, 2012, blz. 35. 10 André Comte-Sponville, L’esprit de l’athéisme: introduction à une spiritualité sans Dieu, Albin Michel, Parijs, 2006, 220 blz.; Ludo Abicht, ‘Radicale Verlichting, christendom en spiritualiteit’, in: Streven, mei 2008, blz. 400-411. Recent is hierover verschenen: Wim van Moer, Atheïstische religiositeit. Een pragmatische analyse in de geest van William James, Erich Fromm en Leo Apostel, Amsterdam University Press, Amsterdam, 2012. 11 Zie hierover: Leo Apostel, ‘Een ander geloven: een nieuwe transcendentie: over niet theïstische spiritualiteit’, in: De geur van de roos: over zingeving en spiritualiteit, Leuven, Davidsfonds, 1994; Jan Van der Veken, ‘Van atheïstische naar niet“theïstische” religiositeit’, in: TGL, 2009, blz. 168-175. 9
11
meditatie), om zich open te stellen voor de werkelijkheid die de mens overstijgt. In haar indrukwekkende boek wijst Karen Armstrong op het belang van het besef dat religieuze taal bij uitstek symbolisch is. Michaël Foley van zijn kant wijst op het gevaar inspirerende symbolen om te zetten tot starre reglementen, geboden en verboden. Deze stellingen indachtig, evenals het ‘a-theïsme’ van Leo Apostel, doet de vraag rijzen of het beschouwen van de transcendentie als persoon de enige mogelijkheid is. Wellicht kan het woord ‘persoon’, als het wordt toegepast op de transcendentie, ook worden beschouwd als metafoor. In elk geval heeft een persoonlijke God in (West?)-Europa volgens velen aan geloofwaardigheid ingeboet. De antropomorfe God van bijvoorbeeld het Oude Testament is volgens godsdienstfilosoof Frédéric Lenoir minder en minder geloofwaardig, omdat dit beeld zo duidelijk een menselijke projectie is: “De bijbelse God die opvliegend is, zit te weeklagen , van gedachte verandert, zich kwaad maakt […] is minder en minder ‘geloofwaardig’, want te menselijk”.12 Het onbepaalde en onuitsprekelijke Absolute is volgens Lenoir voor heel wat westerlingen geloofwaardiger geworden dan een persoonlijke God. De vraag luidde altijd: ‘God of geen God, en zo ja: welke?’ Maar misschien kan die vraag ook anders worden benaderd. Net als filosoof Otto Duitjer denk ik dat velen tegenwoordig minder bezig zijn met de vraag of er ergens al dan niet een God bestaat, dan met de mate waarin wij in staat zijn tot contact met de onafzienbare Werkelijkheid waarin we ons bevinden13. Omdat zij in hun eigen traditie vaak niet meer vinden waar ze naar op zoek zijn, zoeken velen een uitweg in Oosterse en minder dogmatisch lijkende religies. Lenoir geeft het boeddhisme als voorbeeld, maar hetzelfde geldt voor de hindoeïstische en taoïstische spiritualiteit. Deze ontwikkeling verklaart ook de hernieuwde belangstelling voor grote mystici als Eckhart of Sint Jan van het Kruis, die de onkenbaarheid van de transcendentie benadrukken. En hier zijn we terug bij de apofatische spiritualiteit waarvoor Karen Armstrong een lans breekt, waardoor de cirkel rond is. Zij roept op tot luisteren. Tot hernieuwde aandacht voor de stilte, het niet-weten en het onuitsprekelijke. 12 13
Frédéric Lenoir, Les métamorphoses de Dieu: des intégrismes aux nouvelles spiritualités, Hachette, Parijs, 2003, blz. 323. Otto Duintjer, Onuitputtelijk is de waarheid, Damon, Budel, 2002, blz. 34.
12
Religieuze numismatiek 22. De documentatie die ik ontvangen heb van het Zilvermuseum in Antwerpen heeft nog tot de identificatie geleid van een mooi devotievoorwerp in mijn verzameling. Een devotie-juweel in de vorm van een gelijkzijdige omgekeerde driehoek met in het midden de letters IHS het Jezus-monogram (Iesus Hominum Salvator – Jezus Redder der mensen) met doorboven een kruis. Het geheel is versierd met witte en zwarte email waarvan nog sporen aanwezig zijn. De lengte van de driehoekzijde is 4,50 cm.
In het boek “Jewels in Spain, 1500-1800” komt een tekening voor gemaakt door Hiacinto Roig en gedateerd 1620. Hierop zien we een ontwerp van deze medaille. Ook het monogram van Jezus en Maria is afgebeeld. Deze tekening bevat de letter S die verwijst naar een broederschap of congregatie “ Esclavos del Santisimo Sacramento of Esclavos de Nuestra Senora”. Al naargelang het monogram dat gebruikt werd was het een Broederschap van het Heilig Sacrament of een Broederschap van Maria. De driehoek verwijst naar de Heilige Drievuldigheid. Misschien is de medaille wel gemaakt voor de Trinitariers, de orde die christelijke slaven vrijkocht in het noorden van Afrika, slaven die meestal door piraten werden gevangen op zee. De plaats van herkomst is Barcelona zoals de medaille in artikel 21. Deze voorwerpen werden gemaakt in edele en onedele metalen. We mogen dit voorwerp plaatsen in het eerste kwart van de 17de eeuw. Jean Marie Wielemans 13
Wij trouwen! Veel mensen vragen ons: "Waarom trouwen?". Voor ons is trouwen een symbool van echte liefde. We willen elkaar heel bewust beloven elkaar graag te zien, de rest van ons leven. We zetten deze stap omdat we, nu we elkaar gevonden hebben, ons leven willen delen, zowel in de kleine dagdagelijkse dingen als in de grote kwesties van het leven. Trouwen is voor ons een belofte om voortaan alles samen te beleven, de goede én de slechte momenten, en daardoor nooit meer echt alleen te zijn. We willen graag samen ons leven vorm geven en echt communiceren. Dat is in onze ogen echte liefde, en daarom trouwen wij. Katelijne en Ivan, 13 juli 2015 Ik ben blij om uw huwelijksbelofte te mogen ontvangen en te vieren, want voor mij is dat eveneens een feestelijk moment. Want ook ik heb beloofd om van jullie te houden als een deel van onze kerkgemeenschap, en dit eveneens in goede en kwade dagen... Hugo Dierick en de herder van deze parochie Paul Scheelen 14
Het schilderij van Samuel Read , Church of StPaul, 1860 geeft één van zijn geheimen prijs. Vorig jaar kreeg de Sint-Pauluskerk een waterverfschilderij van de Britse kunstschilder Samuel Read (1815-1883) in haar bezit. Dit prachtig schilderij met een binnenzicht uit 1860 biedt ons een gedetailleerd beeld van de kerk en haar bezittingen. Caroline De Wever, onze collectiebeheerder, maakte over dit schilderij een studie voor het jaaroverzicht 2014 van de Sint-Paulusvrienden. Hierin concludeerde ze dat de meeste schilderijen en beelden die in dit aquarel zijn afgebeeld, ook vandaag nog op diezelfde plaatsen in de kerk terug te vinden zijn. De Verrijzenis van Christus, een schilderij dat in de aquarel boven de zuidelijke biechtstoelen hangt, is een mysterie en daarom uitvoerig historisch, stilistisch en iconografisch in deze studie besproken: het werk is immers een raadsel gezien het vandaag niet meer in onze kerk te vinden is.
Een ander raadsel dat in de studie nauwelijks aan bod is kunnen komen, is het processie-beeld van de H. Rochus. In de aquarel staat het beeld ter hoogte van de oude preekstoel opgesteld, tussen de biddende en knielende parochianen. Ook dit beeld is spijtig genoeg vandaag niet meer terug te vinden in de kerk. Toch zou de aanwezigheid van een dergelijk beeld in onze kerk toen niet vreemd zijn geweest. 15
De H. Rochus werd immers aanroepen tegen o.a. de cholera. Tussen 1832 en 1892 werd Antwerpen om de tien à vijftien jaar geconfronteerd met een zware epidemie die telkens een paar duizend slachtoffers maakte. Eén van onze vrijwilligers en werkende leden van de SintPaulusvrienden, Rita Bourgeois, gidst eveneens in de Sint-Jacobskerk. Daar ontdekte zij een beeld, een H. Rochus dat frappant veel weg had van het beeld uit het schilderij van Samuel Read. Het betreft een processiebeeld van de beeldhouwer Walter Pompe (1703-1777): de H. Rochus staat op wolken en houdt zijn pelgrimsstaf vast. Zijn kalebas, dat hij in het schilderij wel nog bij zich heeft, is verdwenen. Op zijn mantel zijn jakobsschelpen bevestigd. Zijn hond, rechts, heeft brood in zijn muil.
Het beeld zou vroeger in het Sint-Julianagasthuis hebben gestaan (Bron: Ben Linnig, Oud Antwerpen, 1928). Het werd in 1833 aan de Sint-Jacobskerk geschonken. Een processie tegen de oosterse cholera die in 1849 de stad teisterde kende een ongewone luister. Dat een dergelijke processie ook in 1860, het jaar waarin de kunstenaar het aquarel schilderde, zou plaats gevonden hebben, is niet ondenkbaar. En misschien heeft het processiebeeld dan ook de Sint-Pauluskerk aangedaan. Caroline De Wever en Walter Geluyckens o0O0o
16
DE KRUISWEG VAN ANGST EN DOOD Een maand geleden werd in de Sint-Benedictuskerk van Mortsel een tentoonstelling opgezet rond de " groote oorlog". De heemkring van Walem stelde in de kerk " de kruisweg van angst en dood" op. Een aangrijpende getuigenis van de oorlog 14-18 die in Walem woedde. De kruisweg geeft parallellen tussen beelden uit die tijd en de staties van de christelijke kruisweg. Onze bisschop Johan Bonny bezocht deze tentoonstelling en drukte de wens uit dat nog een aantal andere kerken deze kruisweg zouden opstellen. De Sint-Pauluskerk van Antwerpen geeft gehoor aan deze oproep, we stellen twee vakantiemaanden lang ( juli-augustus) deze kruisweg op in de pandgang. Deze kruisweg is een aangrijpende evocatie van de groote oorlog. Robert Scotland, oorlogsverslaggever volgde het spoor van de oorlog en ontmoette in Walem een oude vrouw die op de vlucht was voor het oorlogsgeweld. Een papegaai was altijd haar gezel geweest in haar eenzaam dagelijks bestaan. Ze kon hem dan ook niet achterlaten toen ze op de vlucht ging voor de geweldenaars.
Walter Geluyckens
17
VZW Roeach en de Sint Paulusvrienden brengen
ZOMERSE AVONDEN IN SINT PAULUSKERK TE ANTWERPEN met
“DOMINICUS ONTMOET FRANCISCUS! “ Dominicus en Franciscus waren tijdgenoten. Zij leefden in dezelfde politieke, economische en religieuze tijd van de 13de eeuw, maar ontdekten “andere” vragen en noden. Op hun eigen wijze zochten, en vonden, beiden antwoorden hierop. Zo werd Dominicus eerder de “prediker”, de “coach” van zijn tijd en Franciscus meer “de doener”, het “voorbeeld” doorheen dienen, delen en luisteren. Vandaag zijn we 7 eeuwen verder. Toch kunnen deze twee heiligen van vroeger nog steeds boeiende opiniemakers zijn voor mensen van vandaag! Op 17 / 18 / 19 en 20 juli 2015 kan je ze beiden ontmoeten op één en dezelfde avond in het prachtige kader van de Sint-Pauluskerk (ingang hoek Veemarkt – Zwartzusterstraat) te Antwerpen. Vanaf 20 u kan je met een gids in enkele kunstwerken kernideeën van de “coach” Dominicus leren kennen, om dan om 21u Franciscus in levende lijve te ontmoeten doorheen zijn 5 toespraken in de succesvolle evocatie “Franciscus spreekt”. We sluiten de avond af met een glaasje en een praatje. De toegang is gratis, reserveren is niet nodig. Jong en oud, inwoner of toevallige toerist, iedereen is van harte welkom! Méér info op www.franciscusspreekt.be
18
PAROCHIALE COÖRDINATIEKALENDER JULI za zo ma vr za zo
11 12 13 17 18 19
ma 20 zo 26
12:00 10:30 12:00 20:00 20:00 10:30 20:00 20:00 10:30
u u u u u u u u u
Doopviering Noë Monfort Orgelmis Huwelijksviering Ivan Roels en Katelijne De Wilde “Franciscus spreekt” door Geert Fierens “Franciscus spreekt” door Geert Fierens Orgelmis “Franciscus spreekt” door Geert Fierens “Franciscus spreekt” door Geert Fierens Orgelmis
AUGUSTUS zo ma za zo
02 03 08 09
za zo ma di vr
15 16 18 19 21
zo
23
vr
28
za zo
29 30
10:30 u 14:00 u
Gebedsviering Vergadering St.Vincentiusconferentie Nacht van de kerken 10:30 u Orgelmis 12:00 u Doopviering Collette Van Damme 10:30 u Orkestmis 10:30 u Orgelmis Repetitie concert Amuz 20:00 u Concert organisatie Amuz 14.00 u. Huwelijksviering Thomas Bistiaux en Saskia De Cuypere 10:30 u Orgelmis 20:00 u Concert organisatie “Amuz” 20:00 u Concert organisatie “Amuz” 22:15 u Concert organisatie “Amuz” 22:15 u Concert organisatie “Amuz” 10:30 u Orgelmis 20:00 u Concert organisatie “Amuz” teksten en afbeeldingen werden opgenomen zoals door de auteurs aan de redactie bezorgd. teksten voor het krantje van september uiterlijk op 21 augustus 2015
verantwoordelijk uitgever: P. Scheelen, Sint-Paulusstraat 22 – 2000 Antwerpen Foto’s: Fons Bertels, Paul Scheelen, Wikipedia, Spvrienden, Walter geluyckens, Roeach. 19