ROiEC

(rbf«1 v^>

Contactpersoon: Peter Killestijn RBO Groningen Postbus 351 9700 AJ Groningen Tel. 050-5262900 Gsm. 06-53454568

Fax. 050-5259777 [email protected] www.rbogroningen.nl

ROiEC www.prorecnoord.nl Groningen, 14 juni 2007 Geachte mevrouw Claassen, Naar aanleiding van het onlangs verschenen SER ontwerpadvies voor de Wajong, hebben de WEG Raad (Dirk Saai) en het Landelijk Platform cliënten- en familieorganisaties GGz (Joyce Janssen) mij verzocht contact met u op te nemen. Laat ik ons eerst even voorstellen en vervolgens aan de hand van onze ervaringen enkele concrete aanbevelingen geven. De aanbevelingen hebben wij cursief afgedrukt. Ik ben sinds 1991 verbonden aan RBO Groningen als senior scholingsadviseur op het terrein van jongeren met functionele beperkingen. RBO Groningen is makelaar in scholing. Wij verrichten onze diensten onder andere voorwerkgevers, branches en sectoren, UWV, Gemeenten, Provincies, Sociale Werkvoorziening, Reïntegratiebedrijven, Zorginstellingen, Ministeries, PrO REC Onderwijs en MBO onderwijs. Sinds enige jaren worden wij door het PrO REC onderwijs ingeschakeld om overal in het land PrO REC Convenanten te organiseren. Wij hebben een scala aan projecten en methodieken ontwikkeld. Dit betreft succesvolle ontwikkelingen op het terrein van Complementair werken vanuit het PrO REC onderwijs, uitgevoerd met bijvoorbeeld Equalsubsidies, Senter Novem, ZON MW en Verburggelden en inbreng van eigen middelen. Aanbevelingen.

ontwerp SER advies Wajong: reactie PrO REC Convenanten / blz. 1 van 12

Namens ruim 60 PrO REC scholen willen wij opmerken dat wij het ontwerpadvies erg goed en van grote betekenis vinden. De volledigheid en de visie vanuit de mogelijkheden van de jongeren met beperkingen spreken ons erg aan.

Zonder ook maar op enigerlei wijze afbreuk te willen doen aan het vele goede werk dat u verzet heeft en de vele adviezen die u daarbij al uit het werkveld gekregen hebt, zouden wij vooral inhoudelijk en qua uitvoering graag wat aanscherpingen mee willen geven voor de aanbevelingen in het advies. Dit komt voort uit de onafhankelijke en objectieve positie boven alle partijen van het RBO en de kennis en ervaring die binnen de PrO REC Convenanten in het land in alle openheid gedeeld worden.

In deze brief zullen de volgende onderwerpen aan de orde laten komen: 1. Juridische context. 2. PrO REC-Convenanten 3. Aansluiting PrO REC en MBO. 4. Registratie en monitoring. 5. Jongeren met meervoudige beperkingen 6. Regulier Primair en voortgezet Onderwijs. 7. De jongere met functiebeperkingen zelf. 8. UWV / Gemeenten 9. Sociale Werkvoorziening. 10. Zorg 11. Werkgevers 1. Juridische context.

Een aanvulling op het advies is de juridische context, zoals het verdrag inzake de rechten van het kind en inzake mensen met een handicap, de discriminatie wetgeving en dergelijke. Een kans om het probleem nog eens heel duidelijk neer te zetten. Feitelijk is uit uw cijfers te distilleren dat 75% van de Wajong populatie als het ware buitengesloten wordt van participatie en daarbuiten nog veel meer jongeren/ mensen met een beperking. Daarmee laten we als samenleving een grote steek laten vallen. Dit uit zich mede in te weinig aandacht bijvoorbeeld in de media. Aanbeveling: neem ook de juridische context op in het advies. 2. PrO REC Convenanten

Het praktijkonderwijs kan aan de REC's veel leren over toeleiding naar Arbeid. De REC's kunnen aan het PrO veel leren over jongeren met meervoudige beperkingen, passend onderwijs met ambulante begeleiding en arbeidstraining. Samenwerking tussen PrO en REC onderling en met de instellingen voor vervolgonderwijs, zorg, reïntegratiebedrijven,UWV, Gemeenten, werkgevers en de buurt is noodzakelijk. Vanuit Noord Nederland is hiervoor een uitstekend model ontwikkeld dat overal in het land (Nijmegen, Arnhem, Midden Nederland, Heerlen) navolging vindt in zogenaamde PrO REC Convenanten. Dit zijn vijf-jarige afspraken tussen PrO en REC scholen, soms aangevuld met zorg en reïntegratiebedrijven die schriftelijk worden vastgelegd. Er wordt niet een nieuwe organisatie in het leven geroepen, maar elke school blijft de eigen zelfstandigheid en de verantwoordelijkheid behouden en zegt toe te willen samenwerken op basis van kerntaken waarbij de jongere(n) met functiebeperkingen centraal staat. Zoals een contract regelt waar partijen elkaar niet vertrouwen, regelt een convenant dat partners elkaar wel vertrouwen. De leden, variërend van 8 tot 37 scholen / instellingen per convenant, ontwikkelen gezamenlijk heel veel nieuwe activiteiten op inhoudelijk gebied. Bijvoorbeeld arbeidstraining, inkoop van MBO opleidingen, stagebureau, assessment, kennisoverdracht, PrO REC Ambassadeur,


Certificering, Portfolio, EVC, doelgroepdagen, uitwisseling en matchen van dagbestedingsplekken en werkervaringsplekken etc... Daarvoor zetten ze eigen middelen in en vragen ze op europees, nationaal en regionaal niveau projectsubsidies aan. Het overleg is zeer efficiënt en effectief vormgegeven. Overleg vindt gestructureerd plaats binnen onderwijs PrO REC (alle cluster 1, 2, 3 en 4 zijn vertegenwoordigd, op uitvoeringsniveau met UWV, reïntegratiebedrijven, ROC, zorg, werkgevers en op bestuurlijk strategisch met MKB, UWV, Zorg, Gemeenten, PrO REC, MBO en Provincie. De activiteiten worden "in de PrO REC Boom gehangen". Het Landelijk Werkverband Praktijkonderwijs en de WEC Raad zijn enthousiast en veel van hun leden zijn deelnemer in PrO REC Convenanten.

De methodiek van PrO REC Convenanten en PrO REC Bomen verdient landelijke navolging! Terecht merkt u op dat de warme overdracht een kritische succesfactor is. Veel leerlingen 'raken kwijt in de zomervakantie'. Als allen verantwoordelijk zijn voor het gehele traject en de warme overdracht, is er naar onze mening door de waan van de dag niemand die de verantwoordelijkheid neemt. De verschillende belangen tussen zorg, school, sociale werkvoorziening, reïntegratiebedrijven UWV, Gemeenten, en MBO versterken dit fenomeen nog. Als UWV, Gemeenten, reïntegratiebedrijven, scholen en zorginstellingen de trajectverantwoordelijkheid bij een 'meet en regelbedrijf' inkopen, is kwaliteit en continuïteit wel gewaarborgd. Een groot deel van de jongeren met Wajong, wordt toegeleid door De PrO REC scholen. In het kader van het Equal project "PrO REC Keten naar scholing en Werk Equal Provincies Drenthe Fryslan en Groningen", hebben de scholen hun uitstroom volledig in beeld en een sluitende aanpak Pro REC schoolverlaters (gerealiseerd bij 37 scholen in september 2007). www.school4iob.nl. Daarom is belangrijk dat op school, zo vroeg mogelijk begonnen wordt met vroegtijdig signalering om zorgvuldig toe te leiden naar de Wajong, of aantoonbaar instroom in de Wajong te voorkomen.

De PrO REC scholen inventariseren gezamenlijk de vraag van de doelgroep. Zij stellen samen een bestek op voor het gewenste aanbod en structureren daarmee het eigen of in te kopen aanbod. Zij formuleren samen een aanbod naar passend onderwijs voor Jongeren met Functionele beperkingen in het reguliere Primair en Voortgezet Onderwijs. En organiseren vervolgens dit aanbod per school of groep scholen. Ook organiseren zij per school of regio netwerkoverleggen binnen de school in aanwezigheid van UWV en Gemeente (toekomstige financiers) en toekomstige uitvoerders. Effecten: • Meer doorstroom naar MBO niveau 1 • Meer uitstroom naar werk • Volledige participatie Niemand zit ongewenst thuis, niemand is uit beeld. De scholen hebben in de Convenanten de vraag van PrO REC georganiseerd. Daarmee is voor het VO het aanbod Passend Onderwijs voor na 2010 reeds in structuur gezet. Motto: Groot waar het kan, klein waar het moet. PrO REC Boom Noord Nederland bestrijkt een gebied van Harlingen tot Coevorden met één ledenvergadering en kerngroep, maar een scala aan kleine lokale activiteiten, per regio, per dorp, in allerlei varianten van samenwerking zorg, onderwijs, werk.


PrO REC Convenanten zijn een uistekend middel om kansen op werk, vervolgonderwijs en participatie voor JMF te vergroten.

Geef PrO REC scholen meer arbeidsbemiddelende bevoegdheden met bijbehorende bekostiging. Liesa is nog te weinig bekend, richt zich onvoldoende op Praktijkonderwijs en is te weinig zelf op zoek naar nieuwsfeiten en good practices. Wij zijn erg gecharmeerd van het Finse Model: zorg en hulp binnen de school gehaald wordt en de school verantwoordelijk is.

Zorg voor een onafhankelijke makelaar die voor hoger opgeleiden de bemiddeling, zorg en scholing inkoopt regelt en de voortgang en kwaliteit bewaakt. Wij zijn erg tevreden met uw aanbeveling om de REA scholen structureel te financieren. Voor de REC's is soms lastig dat leerlingen vallen onder de wet op Primair Onderwijs. Hierdoor worden leerlingen van de REC's uitgesloten van mogelijkheden (Maatschappelijke stages) die PrO leerlingen wel hebben. Voor leerlingen vanaf 12 jaar zou er geen onderscheid in weten regelgeving moeten zijn. Alle gemeenten dienen de FES 2006 middelen voor inrichting praktijklokalen in het REC door te sluizen naar de scholen. Dit is in veel gemeenten nog niet gebeurd. Instroom in de Wajong komt voor een groot deel via de scholen. Onze conclusie is: Begin bij PrO REC scholen met registreren, monitoren, instroom in de Wajong verkleinen en nazorg plegen. 3. Aansluiting PrO REC en MBO.

25% van de PrO REC schoolverlaters kan onder bepaalde voorwaarden een assistentopleiding MBO volgen en daarvan stroomt 85% uit met niveau 1 opleiding naar werk. Dit is een veel hoger percentage dan in uw advies genoemd wordt, en kan onder bepaalde voorwaarden bereikt worden en zou in het advies opgenomen mogen worden. Deze leerlingen maken geen gebruik meer van de Wajong inkomensondersteuning, (onderzoek over de periode 1991 - 2005 door Cinop en herhaald in oktober 2005, de arbeidsmarkt op, RUG Minnema. Te downloaden op http://eb.wewi.eldoc.ub.rug.nl/rapporten/2005/EC163/ Toelichting: In de Provincie Groningen gaan sinds 1991 jaarlijks 200 Jongeren met Functionele Beperking met Wajongindicatie van PrO REC naar ROC. Dit is 25% van alle PrO REC Schoolverlaters. 85% van hen haalt een diploma MBO niveau 1, vaak met werk via de BBL variant. Dit betreft voor de PrO doelgroep vooral smalle opleidingen. Voor een klein deel is de nieuwe en veel te populaire Arbeidsmarkt kwalificerende assistentopleiding nuttig, maar die kan ook binnen het PrO gegeven worden met extraneus diplomering. Het traject kent de volgende aanpassingen: • warme overdracht gedurende twee jaar • schooloverstijgend netwerkoverleg • vroegtijdig (op 15 jarige leeftijd) overleg met verzekeringsarts en UWV op de school. • Binnen het ROC kleinere groepen • meer lestijd • meer begeleiding


•

aangepaste lesmethodiek

Het effect is: 83% komt aan het werk en consumeert de Wajonguitkering niet! Dit werk betreft 20% Wet Sociale Werkvoorziening en 63% regulier. 56% behaalt een niveau 1 diploma. 8% is werkloos tegen landelijk 25% van de MBO 1 schoolverlaters (gegevens 2005). Deze gegevens zijn structureel en gemeten 2 jaar na verlaten van laatste opleiding in een lange termijn onderzoek (15 jaar). Slechts 18% van de ondervraagde werkgevers geeft aan dat exPrO REC leerlingen vaker ziek zijn dan andere werknemers. Op basis van het onderzoek "de arbeidsmarkt op" dient beleid gemaakt te worden. Maar 3 jaar na schoolverlaten blijkt een deel toch de baan te verliezen en wordt alsnog aangemeld voor de Wet Sociale Werkvoorziening. Oorzaak is gebrek aan begelejding van de werkgever en de jongeren omdat school, Jobcoach, reïntegratiebedrijven en UWV de Jongeren met Functionele Beperking net losgelaten hebben. Deze opleidingen zijn altijd projectmatig gefinancierd. Door GAK, ESF of deels de scholen zelf. Overhevelen van middelen van PrO REC naar MBO is nu mogelijk.

De wetgeving is op het punt van Symbiose contraproductief (inzet Wajong middelen voor 18e jaar is daarbij wenselijk. Sommige PrO REC Jongeren lijken op steeds vroegere leeftijd "uitgekeken" op de school. Het onderwijs kan een veel grotere rol spelen richting werkgever en zo het (dure) traject via UWV en Reïntegratiebedrijven deels overbodig maken Scholen hebben belang bij assessment, branchegerichte cursussen, arbeidstraining, nazorg en netwerken, toegespitst op de mogelijkheden en realistische wensen van de leerling. Met veel moeite hebben zij dit zelf gefinancierd of met ESF 2001 - 2005, met de verwachting dat hun grote inspanning ertoe zou leiden dat dit reguliere bekostiging vanuit OC&W zou krijgen. Het tegendeel was waar, de ESF stopte voortijdig in 2005. Nu is er weer een 2e ESF periode 2006 - 2013 waar 184 van de ruim 500 scholen gebruik van maken, ondanks de administratieve lasten en risico's. Verder weten we dat vanwege de administratieve last een groot aantal scholen niet ESF heeft aangevraagd. Kleinere scholen kunnen vanwege hun kleine aantallen leerlingen vaak niet ESF aanvragen vanwege de verdeling in directe en indirecte kosten. Maar de aanvragen zijn het 1e jaar al met bijna 35% overtekend. Veel projecten worden waarschijnlijk niet gehonoreerd De leerlingen van deze scholen vallen dus buiten de boot. Structurele middelen om blijvend te innoveren ontbreken. Het wordt tijd dat de vijf thema's regulier gefinancierd gaan worden. Deze methode, bekend geworden onder de naam Symbiose en Opslag zou gezien het succes een wettelijke basis moeten krijgen. U noemt in het advies ECG. Een organisatie waar in het verleden vanwege de ESF administratie de meningen over verdeeld waren. We raden u aan deze organisatie niet te noemen of de andere subsidieadviseurs (RBO Groningen, Edunova en KPC) ook te noemen.

4. Registratie en monitoring. Nader onderzoek dient inzicht te geven in de achterliggende redenen voor het wisselend gebruik van registratiesystemen door docenten op scholen voor praktijkonderwijs en REC's en in de gewenste informatie om leerlingen met een verstandelijke beperking en een chronische aandoening in het praktijkonderwijs optimaal te kunnen toeleiden naar stage en arbeidsmarkt. Naast het verschaffen van inzicht dient gewerkt worden aan het realiseren van een uniforme registratiesystematiek.


Het UMCG Groningen (UMCG) rondt in december een onderzoek af naar de volgende twee vragen: 1. Welke factoren bij de docenten en de directie van de scholen voor PrO en REC ten grondslag liggen aan het al dan niet gebruiken van bestaande registratiesystemen. 2. Ook wordt ingegaan op de behoefte die de docenten hebben met betrekking tot de informatie die in een registratiesysteem moet staan; welke informatie hebben de docenten nodig om hun leerlingen zo goed mogelijk te begeleiden in het traject van onderwijs, stage en arbeid. Het regisseren, alle administratieve en organisatorische rompslomp wordt door de PrO REC scholen binnen de Convenanten uitbesteed aan een bureau dat ook verantwoordelijk is voor de kwaliteit en de continuïteit en voor het verzamelen en verspreiden van informatie, maar geen belangen heeft bij de uitvoering of de inhoud. Er is een individueel longitudinaal volgsysteem voor registratie en monitoring (MISS), dat aansluit bij de systemen binnen en buiten het onderwijs (UWV, gemeenten) en ook een financiële vertaling kent.

Zorg voor een onafhankelijk objectief bureau voor informatie verzamelen én verspreiden, dossiervorming, organiseren van overlegstructuren en continuïteit. Binnen onderwijs, buiten onderwijs, bestuurlijk en uitvoerend. Daarbij staat altijd de jongere centraal. Wij onderschrijven uw aanbeveling geld aan de leerling te koppelen. Individueel maatwerk is noodzakelijk. Een methode om dit snel en zorgvuldig te organiseren dient ontwikkeld te worden. Te meer daar de leervraag van de leerlingen steeds meer divers en gedifferentieerd is.

Indicatie onderwijs en zorg en WSWin één hand. Sommige jongeren moeten wachten op een afwijzing WSW om voor dagbesteding in aanmerking te komen. Bij leerlingen met meervoudige beperkingen is niet altijd duidelijk waarom bijvoorbeeld de ene dove jongere met verstandelijke beperking op de afdeling PrO zit van dovenschool Guyot en de andere op Praktijkonderwijs De Bolster. Goed dat u schrijft dat er in 2009 stroomlijning is. Jammer dat er niet gestreefd wordt naar opheffing van alle indicatieorganen en het instellen van één nieuw orgaan. Onze angst is dat de 1-loketfunctie een extra loket gaat worden. Ook in dit verband zijn heldere afspraken over nazorg van groot belang. Verplichte melding PrO REC schoolverlaters bij RMC of leerplichtambtenaar en de combinatie Gemeente en UWV. Verplichting bij RMC om de melding snel en zorgvuldig op te pakken. Dossiers van UWV, RMC, MBO moeten te selecteren zijn op PrO REC schoolverlaten. Voor ZMOK leerlingen experiment UWV Arnhem invoeren, iedereen Proforma vooraanmelden bij UWV. 50% zal de aanmelding niet omzetting in daadwerkelijk Wajongaanvraag. De andere 50% wel op het moment dat het misgaat (kort lontje, justitie) en dan is snelheid en bekendheid bij UWV geboden. Zorg dat er aansluiting komt met de binnenkort te lanceren "Verwijsindex " (signaleringssysteem om risicojongeren in beeld te krijgen en te houden ) Nazorg van de school vanuit OC&W verplicht stellen voor 4 jaar (na 3 jaar vallen veel Wajongers uit het arbeidsproces) en daar financiering aan koppelen.


Integraal invoeren van een goede assessment zoals MELBA, Invra of Atlas. Zodat iedereen dezelfde taal spreekt en er meer recht wordt gedaan aan de mogelijkheden van de leerling. UWV, RMC en ROC dossiers dienen digitaal beter toegankelijk te zijn. Met name zoekfuncties op beroepwens, vorige schoo(soort), beperkingen en mogelijkheden moeten worden toegevoegd.

Sluitende registratie via RMC's is met name voor de leerlingen met rugzakjes (leerlinggebonden financiering) nog belangrijker dan andere leerlingen, omdat juist deze leerlingen nu tussen wal en schip vallen.

5. Jongeren met meervoudige beperkingen Deze groep vormt minimaal 52% van de doelgroep. De Sectie Toegepast Onderzoek Noordelijk Centrum voor Gezondheidsvraagstukken van het Universitair Medisch Centrum Groningen heeft dit aangetoond in het kader van het Equalproject Preventie en Prevalentie van co-morbiditeit, 2007. Co-morbiditeit komt dus heel veel voor en daarbij is nog niet meegerekend de onderdiagnostiek. Uw cijfers op blz. 21 over de aandoeningen zijn derhalve te laag. Vaak betreft het een combinatie van handicap en chronische aandoening: long en spierziekten, ADHD, Autisme, PDDNOS in combinatie met verstandelijke beperking. Tevens is aangetoond in een onderzoek van 2.200 jongeren dat bij docenten, huisartsen (respons bijna 80%!) niet bekend is dat jongeren meerdere beperkingen hebben. Voor dit feit, dat nogmaals gezegd, de helft van de doelgroep aangaat, is geen ofte weinig aandacht bij opleiding, stage, reïntegratie, bemiddeling naar werk en werkgevers. Onder deze groep vallen meer Wajong gerechtigden! Voor deze specifieke doelgroep (jongeren met een verstandelijke beperking én een chronische aandoening) is vooralsnog geen methodiek beschikbaar om hen adequaat te begeleiden bij de toetreding tot de arbeidsmarkt. Terwijl de huidige methodieken voornamelijk gericht zijn op de (eenzijdige) begeleiding bij arbeidstoeleiding van de persoon met een verstandelijke beperking in het algemeen, zal in de beoogde methodiek tevens aandacht worden geschonken aan eventueel aanwezige chronische aandoeningen. Daarnaast moet er bij de beoogde methodiek sprake zijn van een multisectorale aanpak. Zowel bij de methodiekontwikkeling als bij het arbeidstoeleidingsproces zullen deskundigen vanuit medische, psychologische, onderwijskundige, arbeidsdeskundige en wetenschappelijke sectoren betrokken zijn. Het Equal Preventie en prevalentie beschrijft methodieken van intake tot en met nazorg (inclusief Wajong) en geeft goede richtlijn voor scholen.

Intakes formulieren en testen op scholen aan deze doelgroep aanpassen. Een landelijk vervolgonderzoek naar comorbiditeit is wenselijk om de hele doelgroep kwantitatief en kwalitatief te screenen en inzichtelijk te maken.

6. Regulier Primair en voortgezet Onderwijs. Voor leerlingen met ziekte of chronische beperking in het regulier primair onderwijs geldt dat ziek zijn geoorloofd verzuim is. Effect hiervan is dat deze leerlingen vaak van school "een fruitmand en schoolgids krijgen, maar geen les". Het project "Liever een karrespoor, dan een doodlopende weg" van het Esdalcollege te Borger heeft (prijswinnend!) aangetoond dat educatieve redzaamheid objectief te bepalen is door Functiemogelijkhedenonderzoek, en zieke leerlingen door aanpassingen die nu al bestaan maar te weinig bekend zijn, wel op te leiden zijn tot diplomering en werk. Zodoende kan voorkomen worden dat zij in de Wajong terecht komen. Methode "Liever een karrespoor... moet landelijk ingevoerd worden.


Op sommige plaatsen functioneren op vrijwillige basis de EBG netwerken nog. De EBG netwerken zijn nuttig en zouden regulier moeten worden. Passend Onderwijs en ASS. Voor jongeren met Autisme Spectrum Stoornis en verwante aandoeningen bestaat geen passend onderwijs! Nieuwe onderwijsmethoden binnen VMBO, MBO maar ook HAVO (studiehuis) hebben er de afgelopen vijf jaar toe geleid dat deze jongeren worden afgewezen op scholen. Zij kunnen moeilijk zelf structuur maken, zijn onvoldoende in staat zelf de vragen te formuleren en antwoorden te zoeken en krijgen teveel impulsen. Daardoor sluit het onderwijsaanbod niet aan bij hun vraag en mogelijkheden. Ook voor jongeren met autisme verwante contactstoornis dient er passend onderwijs te zijn. De PrO REC Convenanten en PrO REC Boom kunnen in het kader van passend onderwijs een antwoord zijn op de vraag hoe het onderwijs aan jongeren met beperkingen in de toekomst georganiseerd moet worden. 7. De jongere met functiebeperkingen zelf. Er zou onderzoek aan de bron moeten komen, waarom de laatste jaren significant meer jongeren in onze huidige samenleving psychische aandoeningen krijgen. Komt het door de vele impulsen en stimuli, door het onderwijs dat gebaseerd is op individueel en eigen initiatief, door de opvoeding thuis? Antwoorden op dit onderzoek kunnen instroom in de Wajong aan de bron verminderen. Elke leerling een Individueel Ontwikkelplan. Met het individueel ontwikkelplan dient begonnen te worden in het primair onderwijs. In Groningen zijn de eerste initiatieven van basisscholen om een convenant te sluiten voor kinderen met (verwachte) functionele beperkingen. Zij leren van elkaar en zoeken betere aansluiting bij ontwikkelingen zoals het elektronisch kinddossier, weer samen naar school etc... Elke leerling één eigen, door de leerling zelf beheerde (vanwege privacy wetgeving) digitale, longitudinale portfolio: te starten in het Primair onderwijs (sommigen zeggen op het consultatiebureau) en vervolgens wordt dit meegenomen naar het voortgezet onderwijs (PrO of REC) en verder naar MBO en Werkgever of zorginstelling. Met daarin aandacht voor (elders en eerder verworven) competenties, ook digitaal verzameld en beschikbaar, vastgestelde persoonlijke vaardigheden door middel van een eenduidig assessment, ook hanteerbaar voor UWV of reïntegratiebedrijf; vastgestelde mogelijkheden en medische gegevens over de beperking of chronische aandoening. Assessmentmethoden voor jongeren met beperkingen, als Melba Atlas en invra dienen ingevoerd te worden op school om alle jongeren te toetsen op arbeidsvaardigheden en te matchen met de werkplekken. Daarbij dienen scholen, UWV en reïntegratiebedrijven dezelfde assessmenttaal te spreken. Voor jongeren met meervoudige beperkingen zijn de bestaande Assessmentvormen minder geschikt. Een assessment meervoudige handicap is een multidisciplinaire assessment, waarbij verschillende disciplines en onderzoeksmethodieken zijn geïntegreerd, zoals onder andere (revalidatie)geneeskundig onderzoek, beroepskeuzeonderzoek en onderzoek naar vaardigheden en belastbaarheid. Afhankelijk van de specifieke behoefte (problematiek) van de betreffende leerling kunnen de benodigde disciplines ingezet worden. Hiervoor moet een nieuwe methode ontwikkeld worden.


Empowerment is wezenlijk; met de droom van de jongere als uitgangspunt. Geef de jongeren kracht in plaats van ontmoediging. Empowerment van leerlingen (en ouders?) als verplicht vak op school: opkomen voor jezelf, lef, ook seksuele oriëntatie en veiligheid. De UWV Verburg Doelgroependag Assen, gehouden in 2005, was een heel goed voorbeeld van wat jongeren kunnen als ze serieus en volwaardig benaderd worden, (zie www.vanwajongnaarwerk.nl) Ook het 'mixen' van jongeren met verschillende beperkingen blijkt in de praktijk uitstekend te werken: Regionaal Trainingcentrum Nijmegen, Doelgroependag Cicero. Jongeren leren van elkaar en aan elkaar. Dit kan leiden tot zelfacceptatie, zelfrespect en 'coming out' van de Jongeren met Functionele Beperking. Binnen de PrO REC Convenanten dient een platform waar ook leerlingen en ouders mee praten vorm gegeven te worden. PrO school De Esborg in Roden zet de leerlingen in bij voorlichting aan werkgevers, ouders en andere organisaties. Dit blijkt zeer goed te werken en verdient navolging.

Gendermaintreaming: De afgelopen jaren is er veelvuldig onderzoek gedaan naar verschillen in onderwijsloopbanen tussen jongens en meisjes in het reguliere onderwijs. Daarin werd geconcludeerd dat jongens vaker blijven zitten in het reguliere onderwijs, slechter presteren dan meisjes, minder snel doorstromen naar hogere vormen van onderwijs en oververtegenwoordigd zijn in het speciaal onderwijs en praktijkonderwijs. Onderzoek naar genderverschillen in het praktijkonderwijs is nog nooit verricht. Het is echter wel van belang om de stand van zaken te onderzoeken. Kennis over mogelijke genderverschillen kan de toeleiding naar arbeid verbeteren. Jongens of meisjes die nog onvoldoende kennis hebben op bepaalde gebieden, zoals rekenen, taal of sociale competenties, kunnen bijgespijkerd worden, zodat ze beter voorbereid zijn voor een baan op de arbeidsmarkt. De eerste ervaringscijfers tonen aan dat binnen het PrO REC onderwijs jongens vaker een achterstandspositie hebben ten opzichte van meisjes. Meisjes komen minder vaak in de Wajong dan jongens. Meer jongens dan meisjes zijn functioneel beperkt. Meisjes komen ondanks hun beperking toch eerder aan het werk. Genderspecifiek onderzoek binnen PrO REC is noodzakelijk. 8. UWV / Gemeenten UWV verstrekt in individuele gevallen voorzieningen voor het volgen opleiding, bijvoorbeeld een Brailleleesregel. UWV zou daarnaast met de scholen kunnen overleggen over grotere investeringen (een lift of extra begeleiding) voor groepen leerlingen met beperkingen. Ondersteuning UWV met voldoende AD in Wajongteams moet blijven. De voorgenomen splitsing claim en werk (indicering en trajecten) moet niet doorgaan. Liever de rol Arbeidsdeskundige Jonggehandicapten en de Verzekeringsarts vormgeven in een voormalige "GMD achtige" werksetting. In Groningen draaien AD-jen vanouds mee in de netwerken van PrO REC onderwijs. Deze zeer nuttige, effectieve en effectieve verworvenheden moeten behouden blijven en ook in de rest van land mogelijk worden. Arbeidsdeskundige en Verzekeringsarts komen op school om alle leerlingen op 15 jarige leeftijd reeds te zien.

Keuring door de verzekeringsarts wordt door diverse mensen gedaan, waaronder de VA zelf. Dit is regionaal zeer verschillend, dat is zeer discutabel. In een gesprekje van ongeveer een kwartier wordt de toekomst van de jongere bepaald. Stel de juiste vraag aan de leerlingen. Bij deze doelgroep is het stellen van de juiste vraag cruciaal anders krijg je absoluut de


verkeerde antwoorden. Jongeren willen zich beter voordoen bij een keuring dan ze zijn, en redden dat vaak ook gedurende korte tijd. Daardoor ontstaat een verkeerd beeld van de jongere. De VA weet wellicht niet dat de jongere bijvoorbeeld na het gesprek de rest van de dag erg vermoeid is en niets meer doen kan. Wij onderschrijven uw advies dat nauwe samenwerking Gemeente en UWV noodzakelijk is. De voorgenomen brugbanen en participatiemaatregelen zullen voor deze doelgroep erg belangrijk zijn, voor jongeren met beperkingen in de Wajong, NUG-gers en in de WWB. Er is nog veel onbekendheid met fenomeen WAJONG. Geef scholing op PABO's, bij huisartsen, opleidingen ed. Een Nijmeegs project Teach the Teacher (Taskforce) schakelt hierbij de jongeren zelf in.

CWI zou in theorie een goede plek met warm ontvangst kunnen worden om ook voor jongeren met beperkingen 1 loket voor indicatie, uitkering en werk te vormen. In praktijk blijkt CWI door een beperkte doelstelling en hoge werkdruk niet aan de verwachtingen te voldoen. Het project Voorrang Hoogezand-Sappemeer, 2003 - 2005 heeft geleid tot een inventarisatie van alle jongeren die in de gemeente ongewild thuis zaten. De gemeente heeft geld vrijgemaakt voor sluitende aanpak en participatie, ook als dit niet direct of nooit tot betaald werk zal leiden. Daarnaast wordt nu gebruik gemaakt van inzet Wet Werk en Bijstand, sociale activering en 85% regeling UWV voor verkorting van de wachtlijst Wet Sociale Werkvoorziening. Meer gemeentes moeten de methodiek Voorrang Hoogezand-Sappemeer toepassen.

Gemeenten dienen integraal beleid te maken voor jongeren met een beperking. Op het terrein van wonen, leren, werken, uitkering, vrijetijd, zorg, hulpverlening en aanpassingen. 9. Sociale Werkvoorziening. Wij onderschrijven zeer uw aanbeveling om het aantal gesubsidieerde plaatsen uit te breiden. De mogelijkheden van UWV (85% en sociale activering) en Wet Werk en Bijstand dienen optimaal benut, maar liever regulier gemaakt te worden. Maar de uitbreiding heeft naar onze mening alleen zin als er op de werkvloer voldoende werk voorhanden is. Sociale werkvoorziening moet minder gemeenteambtelijk en meer bedrijfsmatiger worden. Arbeidstrainingcentra van scholen en zorginstellingen en van commerciële reïntegratiebedrijven zijn hen hierin voorgegaan. Met name het aanstellen van werkacquisiteurs die meer werk genereren en daardoor meer inkomsten, zodat de SW mensen op de wachtlijst direct in dienst kan nemen, is daarvoor nodig. Op dit moment heeft slechts 15% van de SW bedrijven een werkacquisiteur, meestal de directeur, vaak een werkleider met driedubbele doelstelling (productie, uitstroom, zorg).

Binnen onderwijs is arbeidstraining gericht op leren. Binnen SW mag het gericht zijn op productie. Ook productiedoelstellingen hebben geleid tot nadruk op arbeidsextensieve werkzaamheden (grote maaimachines). Met de huidige strengere indicatie is juist behoefte aan eenvoudig routinematig werk. 10. Zorg Zorginstellingen blijken actief en creatief in het opzetten van activiteiten voor jongeren met zware functionele beperkingen, er ontstaat steeds meer bedrijfsmatige dagbesteding. Supermarkten, Horeca, Winkels, Natuurwerkplaatsen etc... Talant in Friesland koppelt daar


met AOC Friesland ook nog certificering op niveau MBO 1 aan. Hierbij zouden ze meer kunnen samenwerken met WSWen reïntegratiebedrijven en scholen. 11. Werkgevers Naar onze mening zou uw advies meer inhoudelijk aandacht mogen besteden aan de vraag naar arbeid, oftewel de werkgevers en hun organisaties. U wijst terecht op het verleiden (van werkgevers) en de maatschappelijke insteek die sommigen hebben, maar er staan, naast de regelneef, weinig concrete voorstellen in. Ten eerste is onduidelijk aan welke kenmerken werkgevers voldoen die al dan niet Wajongers in dienst hebben of willen hebben. Vanuit UMCG leven ideeën om zo'n onderzoek te starten via UWV kennisagenda. Thans is men druk bezig om te kijken welke geschikte instrumenten er zijn voor verzekeringsgeneeskundige om een adequate inschatting van de mogelijkheden^van de cliënt te maken. Een ander punt is het aantrekkelijk maken voor werkgevers om de doelgroep in dienst te nemen. De huidige Wajongregelingen zijn niet altijd toereikend, zoals u zelf ook terecht opmerkt in uw advies. Meer participerend onderzoek hierover is aanbevelenswaardig. In Italië werkt men met een keurmerk. Voordeel is dat een bedrijf opdrachten krijgt van overheden, die men zonder keurmerk niet zou krijgen. Verder is het te overwegen om juist in kaart te brengen welke kosten en baten er zitten aan niets doen, ofwel het thuis laten zitten van deze mensen. Het gaat dan niet alleen om de directe kosten voor de werkgever, maar ook om de indirecte kosten. Op macro niveau hebben we het dan over minder uitkeringskosten, gebruik gezondheidszorg, criminaliteit e.d. In het kader van ons Equalproject Preventie en Prevalentie zullen we tijdens een symposium op 29 november De Ondernemers uit Assen uitnodigen die iets dergelijks gedaan hebben. Er komt dan een hele andere kijk op de kosten en baten. Geef goede werkgevers een keurmerk en verbindt daar ook consequenties aan.

Steeds vaker merken wij op dat Werkgevers niet alleen uit maatschappelijke betrokkenheid, maar ook uit economische noodzaak aandacht krijgen voor de doelgroep Wajong. Dit zou gestructureerd benut kunnen worden door vertegenwoordigers van werkgeversorganisaties op regionaal niveau (MKB, handelsvereniging, zakenkring) deel te laten nemen aan overleg met scholen en UWV. De individuele werkgever wordt dan niet belast met administratie en vergadertijd, maar wel gevoed met informatie door de eigen achterban. PrO REC Complementair werken Noord Nederland heeft dit structureel geregeld naar volle tevredenheid van MKB en de scholen. Werkgeversorganisaties meer betrekken. Scholen, zorginstellingen en reïntegratiebedrijven in Nijmegen werken aan één stageloket voor alle werkgevers. Dit initiatief verdient bij welslagen een wettelijke basis, omdat het voor werkgevers en voor jongeren een grotere efficiency teweeg brengt. Het stagebureau zal zich ontwikkelen tot een stage-expertisecentrum op het terrein van relatiebeheer, administratie, deskundigheidsbevordering, omgaan met vertrouwelijke gegevens, communicatie met werkgevers, collega's, jongeren met verschillende beperkingen etc.. Maar vooral ook zullen de scholen met elkaar de stageplaatsen zoeken, onder het motto: de stageplek die de werkgever biedt, is niet van de school, maar van de jongere! In Arnhem is een (Taskforce) project van start gegaan "Van Wajong naar Zelfstandige Zonder Personeel (ZZP-er). 5 van de 15 jongeren lijkt dat te gaan lukken. Arbeidstraining vanuit school kan leiden tot samenwerkingsvormen met werkgevers, u noemt al de groepsstages, maar ook werk in de school brengen, voorbereiding op arbeid, leren werken, toeleiding naar werkgevers. In Fulda (Duitsland) vormen werkgevers het bestuur van


de arbeidstraining van de school (Perspectiva). Zij ontmoeten daar elkaar en de leerlingen en voelen zich erg verantwoordelijk voor de toeleiding naar werk. Kijk naar de "ZON MW" aanbevelingen van Chronisch ziek acuut een baan, ZON ATEC ed. Experimenteer met de oude regeling: subsidie voor de werkgever van 12.000, 8.000, 4000 gulden subsidie per jaar, maar dan omgekeerd: van laag naar hoog uitkeren! Tolbert Totaal. In het dorp Tolbert is eind jaren negentig een project ontwikkeld, waarbij de handelsvereniging eenvoudig, routinematig werk verzamelde op uurbasis. UWV, SW, Zorg en PrO REC school meldden jongeren aan bij het centrale informatiepunt, een lokaal bij de plaatselijke horeca-ondernemer. Binnen enkele weken was er voor 400 uur per week werk en konden 10 jongeren aan de slag, door een combinatie van loonkostensupletie en een laag uurtarief. Zes jongeren zijn nog altijd werkzaam bij de ondernemer. Wij hopen u met deze informatie een handreiking te hebben gegeven, die de kwaliteit van het advies of de discussies die daarop zullen volgen, zo mogelijk zullen verbeteren. Met dank voor uw bereidheid om deze veelheid aan informatie tot u te nemen.

Met vriendelijke groet, namens de PrO REC Convenanten en hun partners,

Peter Killestijn (Senior scholingsadviseur)

Desgewenst hebben wij de volgende aanvullende informatie beschikbaar: •

• • • •

Een powerpointpresentatie met voorlopige resultaten van het Equal onderzoek naar de prevalentie van jongeren met meervoudige beperkingen, o.a. uitgesplitst naar diagnoses. Een powerpointpresentatie ten behoeve van Nationaal Thematische Netwerken Equal: Complementair Werken, een pareltje Een brochure over PrO REC Convenanten (mei 2007) Het UMCG onderzoek naar jongeren met meervoudige beperkingen (ZON MW 2004) Het onderzoek naar aansluiting PrO REC en MBO: De Arbeidsmarkt op! (RUG 2005)


ROiEC

Recommend Documents